tiān mìng hàn nǔ 'ěr hā chì
mùlù
xìng míng：
　　ài xīn jué luó · nǔ 'ěr hā chì
chū shēng：
　　míng jiā jìng sān shí bā nián (1559 nián )
shǔ xiāng：
　　yáng zú nián： tiān mìng shí yī nián (1626 nián )
xiǎng nián：
　　68 suì shì hào： chū shì wǔ huáng dì， gǎi shì gāo huáng dì
miào hào：
　　tài zǔ líng qǐn： fú líng ( shěn yáng dōng líng )
　　 fù qīn： tǎ kè shì mǔ qīn： xǐ tǎ lā shì， hòu zūn wéi xuān huáng hòu
　　 chū hūn： 19 suì jié hūn， pèi 'ǒu tóng jiā shì， míng hā hā nà zhā qīng
　　 pèi 'ǒu： 16 rén， huáng hòu ( dà fú jìn ) yè hè nà lā shì wéi yuán fēi
　　 zǐ nǚ： 16 zǐ， 8 nǚ
　　 jì wèi rén： huáng tài jí ( tài zōng )
　　 zuì dé yì： sà 'ěr hǔ zhī zhàn duó dé shèng lì
　　 zuì shī yì： bīng bài níng yuǎn
　　 zuì bù xìng： fù、 zǔ bèi shā hài
　　 zuì tòng xīn： shā sǐ zhǎngzǐ chǔ yīng
　　 zuì shàn cháng： móu lüè
　　 qīng tài zǔ gāo huáng dì 'ài xīn jué luó nǔ 'ěr hā chì（ 1559 nián míng jiā jìng sān shí bā nián héng 1626 nián tiān mìng shí yī nián）， xìng 'ài xīn jué luó， míng nǔ 'ěr hā chì， hào shū lè bèi lè， chū shēng yú jiàn zhōu zuǒ wèi sū kè sù hù bù hè tú 'ā lā chéng（ jīn liáo níng shěng xīn bīn xiàn）。 fù tǎ kè shì wéi jiàn zhōu zuǒ wèi zhǐ huī， mǔ wéi xǐ tǎ lā shì。
　　 ài xīn jué luó nǔ 'ěr hā chì xiǎo shí shòu dào hěn shēn de hàn wén huà de xūn táo。 1582 nián tǎ kè shì yǔ zǔ fù jué chāng 'ān bèi ní kān wài lán hài sǐ。 wéi bào chóu , cì nián shuài lǐng bù zhòng qù gōng dǎ ní kān wài lán（ dāng shí zhuāng bèi duǎn quē， jǐn yòu shí sān fù kuī jiá） , yě zhèng shì kāi shǐ tǒng yī nǚ zhēn de dà yè。 1587 nián gōng kè fó 'ā lā chéng， zì chēng kèhán。 jù mǎn zhōu shí lù ,1599 nián nǔ 'ěr hā chì cǎi yòng liǎo měnggǔ wén zì 'ér wéi mǎn yǔ pèi shàng liǎo zì mǔ。 1603 nián qiān dū dào hè tú 'ā lā。 1616 nián míng wàn lì sì shí sì nián， ài xīn jué luó nǔ 'ěr hā chì zài hè tú 'ā lā chēng “ fù yù liè guó yīng míng hàn ”， guó hào“ dà jīn”（ shǐ chēng hòu jīn）。 1618 nián míng wàn lì sì shí liù nián， bān bù“ qī dà hèn”， qǐ bīng fǎn míng。
　　1621 nián nǔ 'ěr hā chì qiān dū liáo yáng， xīng jiàn dōng jīng chéng。 1625 nián qiān dū shěn yáng， gǎi shěn yáng wéi shèng jīng。 1626 nián zài gōng dǎ níng yuǎn shí shòu shāng， sǐ zài huí shěn yáng de lù shàng。 zhōng nián liù shí bā suì。
　　 nǔ 'ěr hā chì zàng yú shěn yáng fú líng（ jīn shěn yáng dōng líng）， miào hào“ tài zǔ”。
　　 qīng tài zǔ , míng 'ài xīn jué luó · nǔ 'ěr hā chì（ gōng yuán 1559 － 1626 nián）， mǎn zú rén , míng cháo shí de lóng hǔ jiāng jūn , hòu jīn guó ( qīng ) de chuàng lì zhě , zài wèi 11 nián。 zài zhàn zhēng zhōng wéi huǒ pào jī shāng 'ér sǐ（ yī shuō wéi huàn yōng jū 'ér sǐ）， zhōng nián 68 suì。 zàng yú shěn yáng fú líng（ jīn liáo níng shěng shěn yáng shì dōng běi 30 lǐ chù de dōng líng）。
　　 nǔ 'ěr hā chì， míng jiā jìng sān shí bā nián（ 1559 nián）， chū shēng zài jiàn zhōu zuǒ wèi sū kè sù hù bù hè tú 'ā lā chéng（ liáo níng shěng xīn bīn xiàn xī lǎo chéng） de yī gè mǎn zú nú lì zhù de jiā tíng。 zǔ xiān shòu míng cháo cè fēng wéi jiàn zhōu zuǒ wèi dōuzhǐ huī shǐ。 tā běn rén céng bèi míng cháo cè fēng wéi dū dū qiān shì ． lóng hǔ jiāng jūn děng，
　　 míng wàn lì shí yī nián（ 1583 nián）， nǔ 'ěr hā chì bù qū fèn qǐ， yǐ fù、 zǔ yí jiá shí sān fù qǐ bīng，“ zì zhōng chēng wáng”。 tā chuàng jiàn liǎo jūn zhèng hé yī de bā qí zhì dù， shuài lǐng bā qí zǐ dì zhuǎn zhàn yú bái shān hēi shuǐ zhī jiān， lín dà dí bù jù， shòu zhòngchuāng bù něi， yǐ yǒng hàn lì wēi， shòu bù zhòng yōng dài， lì shí 30 duō nián， tǒng yī nǚ zhēn gè bù， tuī dòng liǎo nǚ zhēn shè huì de fā zhǎn hé mǎn zú gòng tóng tǐ de xíng chéng。
　　 wàn lì sì shí sì nián（ 1616） zhēngyuè rén shēn rì， nǔ 'ěr hā chì zài hè tú 'ā lā chēng hàn， guó hào dà jīn， jiàn nián hào wéi“ tiān mìng”。 shǐ chēng hòu jīn。 zhī hòu， nǔ 'ěr hā chì yòu huā liǎo liǎng nián duō shí jiān zhěng dùn nèi bù， fā zhǎn shēng chǎn， kuò dà bīng lì， shǐ qí bīng shì jiàn qiáng， shì lì jù zēng。 wàn lì sì shí liù nián（ 1618） nǔ 'ěr hā chì yǐ“ qī dà hèn” jì tiān， shì shī zhēng míng。 tā qīn tǒng bù qí 'èr wàn jìn gōng fǔ shùn， fǔ shùn shǒu jiāng lǐ yǒng fāng chū jiàng， yú shì dǎo huǐ fǔ shùn chéng， lǔ lüè rén chù sān shí wàn 'ér guī。 zhī hòu， nǔ 'ěr hā chì yòu gōng xiàn qīng hé bǎo děng fǔ shùn chéng yǐ dōng de míng jūn zhū bǎo。
　　 wàn lì sì shí qī nián（ 1619 nián） èr yuè， nǔ 'ěr hā chì zài sà 'ěr hǔ（ jīn liáo níng fǔ shùn dōng dà huǒ fáng shuǐ kù biān） fù jìn yǔ míng cháo jìn xíng liǎo jué dìng hòu jīn mìng yùn de yī cì jué zhàn。 míng cháo wéi bǎo chí tā zài liáo dōng de tǒng zhì， diào jí dà jūn shí wàn rén， hào chēng sì shí liù wàn， yǐ yáng gǎo wéi liáo dōng jīng lüè， fēn bīng sì lù jìn gōng hè tú 'ā lā， qǐ tú yī jǔ xiāo miè hòu jīn。 nǔ 'ěr hā chì cǎi qǔ liǎo zhèng què de duì cè“ míng jūn fēn bīng 'ér lái， tā zé hé bīng 'ér zhù”。 jí zhōng bā qí bīng lì liù wàn yú rén， zuò zhàn wǔ rì， jī bài míng jiāng dù sōng、 mǎ lín、 liú tīng sān lù dà jūn， yáng gǎo wén zhī sān lù bīng bài， jí lìng dì sì lù lǐ rú bǎi chè bīng， láng bèi táo huí。 hòu jīn dà huò quán shèng， cóng 'ér shǐ liáo dōng jú shì qǐ liǎo gēn běn biàn huà， nǔ 'ěr hā chì yóu fáng yù zhuǎn rù quán miàn jìn gōng。 jiē lián gōng zhàn liǎo kāi yuán、 tiě lǐng， yǐ jí liáo dōng zhòng zhèn shěn yáng hé liáo yáng。 gōng yuán 1625 nián sān yuè， nǔ 'ěr hā chì jiāng hòu jīn dū chéng qiān dào shěn yáng， bìng bǎ shěn yáng gǎi chēng wéi shèng jīng。
　　 nǔ 'ěr hā chì dào liǎo wǎn nián， gǎn dào tā de 'ér zǐ men méi yòu yī gè néng zhì lǐ hǎo guó zhèng， biàn méi yòu què dìng jì wèi rén， zhǐ dìng yóu bā gè hé shuò bèi lè（ mǎn yǔ， yuán wéi mǎn zú guì zú chēng hào， fù shù wéi bèi zǐ， qí yóu zūn zhě chēng hé shuò bèi lè）， gòng tóng chǔlǐ cháo zhèng。
　　 tiān mìng shí yī nián（ 1626） chū， nǔ 'ěr hā chì shuài lǐng dà jūn gōng dǎ níng yuǎn（ jīn liáo níng shěng xīng chéng xiàn）， míng cháo shǒu jiāng yuán chóng huàn shuài jūn wán qiáng shǒu yù， lǚ cì dǎ tuì liǎo hòu jīn jūn， shǐ hòu jīn jūn sǐ shāng cǎn zhòng。 nǔ 'ěr hā chì jiàn zhuàng yòu qì yòu hèn， zhǐ huī shì bīng zài chéng xià záo dòng， zhǔn bèi pò qiáng rù chéng， yuán chóng huàn fā jué hòu， mìng lìng yòng cóng xī yáng yùn lái de huǒ pào hōng jī。 nǔ 'ěr hā chì bèi pào dàn zhà shāng， huāng máng shuài lǐng quán jūn tuì zǒu。 tóng nián qī yuè， nǔ 'ěr hā chì chuāngshāng fù fā， qù qīng hé tānɡ quán liáo yǎng。 bā yuè， shāng shì zhuǎn zhòng， chéng chuán huí shěn yáng， tú zhōng， tā zhī dào jí jiāng shì shì， jiù bī lìng céng yǔ dà bèi lè tōng jiān de dà fēi nà cì shì shàng diào 'ér sǐ， bā yuè gēng xū rì， nǔ 'ěr hā chì yīn shāng shì 'è huà， sǐ yú tú zhōng de 'ài jī bǎo（ jīn shěn yáng shì nán）， zhōng nián 68 suì。
　　 nǔ 'ěr hā chì zài qīng cháo jiàn lì hòu bèi zhuī zūn wéi qīng tài zǔ gāo huáng dì。