|
|
tǔ 'ěr qí rén （ Turks）
xī yà tǔ 'ěr qí rén kǒu zhàn duō shù de mín zú。 lìng yòu bù fēn fēn bù zài xī là、 bǎo jiā lì yà、 nán sī lā fū、 ā 'ěr bā ní yà、 sài pǔ lù sī yǐ jí xī 'ōu děng guó jiā hé dì qū。 shǔ 'ōu luó bā rén zhòngdì zhōng hǎi lèi xíng， hùn yòu měnggǔ rén zhǒng chéngfèn。 shǐ yòng tǔ 'ěr qí yǔ， shǔ 'ā 'ěr tài yǔ xì tū jué yǔ zú xī zhī。 wén zì céng yòng 'ā lā bó zì mǔ shū xiě， 1928 nián gǎi yòng lā dīng zì mǔ。 xìn fèng yī sī lán jiào， duō shǔ xùn ní pài。 tǔ 'ěr qí rén xì xī tū jué hòu yì。 7 shì jì xī tū jué miè yú táng hòu， qí zhōng wū gǔ sī bù sài 'ěr zhù rén zì zhōng yà qiān zhì xī yà， tóng dāng dì bō sī rén jié hé。 13 shì jì， sài 'ěr zhù rén de tóng zú 'ào sī màn rén yòu cóng zhōng yà qiān lái， tóng dāng dì jū mín jié hé， shǐ chēng 'ào sī màn tǔ 'ěr qí rén 。 16 shì jì jiàn chéng 'ào sī màn dì guó。 dì yī cì shì jiè dà zhàn hòu， dì guó wǎ jiě， suì zāo 'ōu zhōu liè qiáng zhí mín qīn lüè。 1919 nián， zài kǎi mò 'ěr lǐng dǎo xià kāi zhǎn mín zú jiě fàng wǔ zhuāng dǒu zhēng， tuī fān fēng jiàn wáng cháo， jī tuì wài guó qīn lüè， yú 1923 nián jiàn lì tǔ 'ěr qí gòng hé guó。 tǔ 'ěr qí rén yuán guò yóu mù shēng huó， qiān jū xiǎo yà xì yà hòu， gǎi shì nóng yè， jiān yíng xùmù。 nóng chǎn pǐn yǐ mián huā、 yān cǎo、 gān xiān guǒ lèi wéi dà zōng。 ào sī màn dì guó shí dài， yǐ yī sī lán jiào wèiguó jiào。 jiàn lì gòng hé guó hòu， fèi chú guó jiào， tuī xíng shì sú huà yùn dòng。 jīng jì fā zhǎn xùn sù， zhèng zhì qū xiàng mín zhù， jiào yù shòu dào zhòng shì， fù nǚ dì wèi dé dào tí gāo。 xī rì yī sī lán shè huì liú xíng de shēn guī zhì yǐ bù cún zài， shù fù fù nǚ de miàn zhào hé hēi páo yǐ bèi fèi chú。 fù nǚ kě yǐ cān jiā gè xiàng shēng chǎn láo dòng hé zhèng zhì huó dòng。 tǔ 'ěr qí rén xǐ 'ài wén xué hèshī gē。
tǔ 'ěr qí zhè gè míng zì kě guī shǔ yú liǎng gè bù tóng de zhōng dōng huí tú zú qún ︰ zǎo xiān de sài 'ěr zhù rén hé hòu lái de 'ào sī màn rén。 sài 'ěr zhù rén shì lái zì lǐ hǎi fù jìn cǎo yuán de mù mín， yuē zài gōng yuán dì shí shì jì guī yǐ huí jiào。 jìn qī wàn gè sài 'ěr zhù de tǔ 'ěr qí rén bèi fàn mài wéi nú lì， yǐ chōng rèn hā lǐ fā zài bā gé dá de huí jiào jūn duì。 zhè xiē nú lì guī yǐ chéng wéi huí jiào zhōng de xùn ní jiào pài， zài 1055 nián de bā gé dá， tā men biàn chéng hā lǐ fā bèi hòu shí jì de zhèng quán， bìng kāi shǐ kuò dà tā men de tǒng zhì。 tā men de lǐng xiù qǔ dé 「 sū dān 」 zhè gè tóu xián， yì jí「 quán lì de yōng yòu zhě」。 1100 nián， tā men kòng zhì liǎo 'ān nà tuō lì yà de dà bù fèn dì qū ( cóng bài zhàn tíng rén shǒu lǐ duó dé )、 bā lè sī tǎn、 wéi rào bō sī wān fù jìn de tǔ dì、 ā lā bó de shèng chéng、 hé yuǎn zài dōng fāng de sǎ mǎ lì yà。
shēn zhe mín zú fú zhuāng de tǔ 'ěr qí rén fù nǚ 1071 nián， sài 'ěr zhù rén zài jīn tiān tǔ 'ěr qí de màn qí kè tuō yī dì， cóng bài zhàn tíng de jūn duì shǒu zhōng yíng qǔ jīng rén de shèng lì， shǐ 'ān nà tuō lì yà de dà bù fèn dì fāng chéng wéi tǔ 'ěr qí de zhàn lǐng qū。 yuē zài tóng shí， tā men chéng gōng dì cóng 'āi jí de huí jiào tǒng zhì zhě shǒu shàng duó qǔ yé lù sǎ lěng。 zhè liǎng jiàn dà shì chōng jī liǎo bài zhàn tíng rén、 luó mǎ jiào tíng hé 'ōu zhōu rén， jiēguǒ yǐn fā chí xù liǎng bǎi duō nián de shí zì jūn dōng zhēng。
jìn guǎn sài 'ěr zhù de tǔ 'ěr qí rén zuì hòu chéng gōng duó huí bā lè sī tǎn de kòng zhì quán， tā men de lì liàng què yīn bù duàn dì yǔ shí zì dōng zuò zhàn 'ér bèi xiāo hào。 chú cǐ， tā men yě shòu dào 'àn shā tuán ( huí jiào de yì duān zōng pài ) de huó dòng suǒ wēi xié。 zài nèi bù， sū fěi pài de shén mì zhù yì dà wéi shèng xíng， shǐ huí jiào jìn rù yī gè fǎn sī de shí qī。 jiù zài zhè gè jīng pí lì jié hé xū ruò de shí qī lǐ， tā men zài měnggǔ rén de gōng jī xià zhòu rán bēng kuì。 bā gé dá zài 1258 nián lún xiàn yú rù qīn zhě zhī shǒu， ér sài 'ěr zhù rén de dì guó yě gào xiāo shī。
zài shí sì shì jì de chū qī， lái zì 'ān nà tuō lì yà ( jīn tiān tǔ 'ěr qí zài xiǎo yà xì yà de dì fāng ) de huí jiào mín zhòng zài sū dān 'è sī màn yī shì de tǒng zhì xià tuán jié qǐ lái， yǐ róng yù zhī míng zì chēng wéi “ tǔ 'ěr qí rén ” huò“ ào sī màn rén”。 ào sī màn rén fā dòng shèng zhàn yǐ fěn suì bài zhàn tíng dì guó， bìng zài huán rào zhe jūn shì tǎn dīng bǎo de bā 'ěr gān bàn dǎo yǔ xī là děng dì xīng qǐ zhàn shì。 1389 nián， tā men dǎ bài sài 'ěr wéi yà rén。 1396 nián， lái zì xiōng yá lì de“ shí zì jūn” yě bèi dǎ bài。 suī rán 'ào sī màn de dà yè yī dù wéi tiē mù 'ér suǒ dài lǐng de měnggǔ rén lán zǔ， dàn shì suí zhe měnggǔ dà jūn de sǎ lí， ào sī màn rén yòu chóngxīn duó huí yōu shì。
sū dān mù hǎn mò dé 'èr shì (「 zhēng fú zhě」 ) zhōng yú zài 1453 nián 5 yuè 29 rì gōng zhàn jūn shì tǎn dīng bǎo。 jūn shì tǎn dīng bǎo de jù dà chéng qiáng zài qī shí mén dà pào lián xù hōng jī bā gè lǐ bài xià bēng dǎo， yī wàn wǔ qiān míng tǔ 'ěr qí huǒ qiāng bīng suí jí gōng rù chéng mén chéng gōng dì zhàn lǐng gāi dì。
duó qǔ jūn shì tǎn dīng bǎo bìng dǎ tuì shí zì jūn hòu， ào sī màn jì xù jìn jūn 'ōu zhōu， dàn zài 1456 nián yú bèi 'ěr gé lè zāo xiōng yá lì jūn duì zǔ dǎng， 1529 nián hé 1683 nián liǎng cì duì wéi yě nà de jìn gōng yě bèi jī tuì。 shí liù shì jì shì 'ào sī màn dì guó de diān fēng shí qī， qí bǎn tú jìn rù dào 'ōu zhōu de bù dá pèi sī hé 'áo dé sà， zhàn yòu zhěng gè xī là hé bā 'ěr gān bàn dǎo、 huán rào hēi hǎi de tǔ dì、 xiǎo yà xì yà、 dì zhōng hǎi dōng bù de yán 'àn dì qū、 ā lā bó、 āi jí、 hé dà bù fèn de běi fēi dì qū。 zài 'èr shí shì jì dì yī cì shì jiè dà zhàn fā shēng qián， ào sī màn dì guó yī zhí shì zhòng yào de shì jiè qiáng quán。 |
|
tu ’ erqiren
tǔ 'ěr qí rén
Turks
xī yà tǔ 'ěr qí rén kǒu zhàn duō shù de mín zú。 yuē 3750 wàn rén (1980)。 shǔ 'ōu luó bā rén zhòngdì zhōng hǎi lèi xíng， hùn yòu měnggǔ rén zhǒng chéngfèn。 shǐ yòng tǔ 'ěr qí yǔ， shǔ 'ā 'ěr tài yǔ xì tū jué yǔ zú xī zhī。 wén zì céng yòng 'ā lā bó zì mǔ shū xiě， 1928 nián gǎi yòng lā dīng zì mǔ。 xìn fèng yī sī lán jiào， duō shǔ xùn ní pài。
tǔ 'ěr qí rén xì xī tū jué hòu yì。 7 shì jì xī tū jué miè yú táng hòu , qí zhōng wū gǔ sī bù sài 'ěr zhù rén zì zhōng yà qiān xǐ zhì xī yà， tóng dāng dì bō sī rén jié hé。 zhì 11 shì jì jiàn lì sài 'ěr zhù dì guó， yǐ hòu zài xiǎo yà xì yà jiàn lì lǔ mǔ sū dān wáng guó。 13 shì jì， sài 'ěr zhù rén de tóng zú 'ào sī màn rén yòu cóng zhōng yà qiān lái， tóng dāng dì jū mín jié hé， shǐ chēng 'ào sī màn tǔ 'ěr qí rén 。 chū dìng jū yú suǒ yù tè qū（ jīn tǔ 'ěr qí 'āi sī jī xiè xī 'ěr fù jìn）， wéi lǔ mǔ sū dān wáng guó suǒ shǔ de xiǎo gōng guó， hòu chéng wéi dú lì gōng guó。 1326 nián duó qǔ bù lǔ sà， dìng wéi shǒu dū。 14 shì jì zhōng yè qǐ guó lì qiáng dà， jìn qǔ dōng nán 'ōu， zhēng fú xù lì yà、 bā lè sī tǎn hé 'āi jí děng dì。 zhì 16 shì jì yǐ jiàn chéng héng kuà yà、 fēi、 ōu 3 zhōu de 'ào sī màn dì guó。 dì yī cì shì jiè dà zhàn hòu， dì guó wǎ jiě， suì zāo 'ōu zhōu liè qiáng zhí mín qīn lüè。 1919 nián， zài kǎi mò 'ěr lǐng dǎo xià kāi zhǎn mín zú jiě fàng wǔ zhuāng dǒu zhēng , tuī fān fēng jiàn wáng cháo , jī tuì wài guó qīn lüè， yú 1923 nián jiàn lì tǔ 'ěr qí gòng hé guó。
tǔ 'ěr qí rén yuán guò yóu mù shēng huó， qiān jū xiǎo yà xì yà hòu， gǎi shì nóng yè， jiān yíng xùmù。 nóng chǎn pǐn yǐ mián huā、 yān cǎo、 gān xiān guǒ lèi wéi dà zōng。 ào sī màn dì guó shí dài , yǐ yī sī lán jiào wèiguó jiào。 jiàn lì gòng hé guó hòu , fèi chú guó jiào， tuī xíng shì sú huà yùn dòng。 jīng jì fā zhǎn xùn sù， zhèng zhì qū xiàng mín zhù， jiào yù shòu dào zhòng shì， fù nǚ dì wèi dé dào tí gāo。 xī rì yī sī lán shè huì liú xíng de shēn guī zhì yǐ bù cún zài， shù fù fù nǚ de miàn zhào hé hēi páo yǐ bèi fèi chú。 fù nǚ kě yǐ cān jiā gè xiàng shēng chǎn láo dòng hé zhèng zhì huó dòng。 tǔ 'ěr qí rén xǐ 'ài wén xué hèshī gē。 zài yīnyuè、 xì jù、 měi shù、 diàn yǐng děng fāng miàn jūn yòu cháng zú fā zhǎn。
lìng yòu 240 duō wàn tǔ 'ěr qí rén fēn bù zài xī là、 bǎo jiā lì yà、 nán sī lā fū、 ā 'ěr bā ní yà、 sài pǔ lù sī yǐ jí xī 'ōu děng guó jiā hé dì qū。
（ yáng zhào jūn）
|
|
- n.: turkish
- adj.: turk
|
|
| zuò jiā | nuò bèi 'ěr wén xué jiǎng | gē shǒu zī liào | |
|
|
| tǔ 'ěr qí rén de | sài 'ěr zhù tǔ 'ěr qí rén | ào sī màn tǔ 'ěr qí rén | | yì dà lì de tǔ 'ěr qí rén | tǔ 'ěr qí rén duì xiǎn yào de zūn chēng | tǔ 'ěr qí rén de yǐn shí tè sè | |
|