xiān qín zhū zǐ
mùlù
xiān qín zhū zǐ yǔ zhū zǐ sǎnwén
　　chūn qiū zhàn guó zhī jiāo， shén zhōu dà dì xiān qǐ liǎo yīcháng shè huì dà biàn gé de fēng bào。
　　 zài zhè chǎng cuī kū lā xiǔ、 shì bù kě dǎng de dà biàn gé zhōng， jiù de nú lì zhù jiē jí mòluò liǎo， xīn de dì zhù jiē jí xīng qǐ liǎo； jiù de nú lì zhì dù hé dào dé lún lǐ guān niàn， bèi xīn de fēng jiàn zhì dù hé yì shí xíng tài qǔ dài liǎo； yī bù fēn nóng mín huò dé jiào duō de zì yóu， shè huì de shēng chǎn guān xì yě fā shēng liǎo shēn kè de biàn huà； jiē jí máo dùn jiān ruì jī liè， jiān bìng zhàn zhēng lián nián bù duàn， zhěng gè shè huì chéng xiàn chū fēn fán fù zá de dà dòng dàng dà gǎi zǔ jú miàn。
　　 zài zhè gè shí qī， yī gè xīn de shè huì jiē céng yìng yùn chū xiàn liǎo， zhè jiù shì shì。 tā men lái zì shè huì de gè gè fāng miàn， dì wèi suī rán jiào dī， dàn hěn duō shì yòu xué wèn yòu cái néng de rén， yòu de shì tōng xiǎo tiān wén、 lì suàn、 dì lǐ děng fāng miàn zhī shí de xué zhě， yòu de shì zhèng zhì、 jūn shì de jié chū rén cái。 qí dài biǎo rén wù rú mèng zǐ、 mò zǐ、 zhuāng zǐ、 xún zǐ、 hán fēi zǐ、 yǐ jí shāng yàng、 shēn bù hài、 xǔ xíng、 chén xiāng、 sū qín、 zhāng yí děng， dōushì zhù míng sī xiǎng jiā、 zhèng zhì jiā、 jūn shì jiā huò kē xué jiā。 zhì yú yī bān de chū móu huá cè、 tán tiān diāo lóng zhī liú， yǐ jí jī jiàn káng dǐng、 jī míng gǒu dào zhī tú， gèng shì rén shù zhòng duō。
　　 yóu yú shì de chū shēn bù tóng， lì chǎng bù tóng， yīn 'ér zài jiě jué huò huí dá xiàn shí wèn tí shí， tí chū de zhèng zhì zhù zhāng hé yào qiú yě bù tóng。 tā men zhù shū lì shuō， zhēng biàn bù xiū， chū xiàn liǎo bǎi jiā zhēng míng de jú miàn， xíng chéng liǎo rú jiā、 dào jiā、 mò jiā、 fǎ jiā、 yīn yáng jiā、 míng jiā、 zòng héng jiā、 zá jiā、 nóng jiā、 xiǎo shuō jiā děng xǔ duō xué pài。 qí zhōng bǐ jiào zhòng yào de shì rú、 mò、 dào、 fǎ sì jiā， ér《 lùn yǔ》、《 mèng zǐ》、《 mò zǐ》、《 lǎo zǐ》、《 zhuāng zǐ》、《 xún zǐ》、《 hán fēi zǐ》 zé shì zhè sì jiā de dài biǎo zhù zuò。 qí zhōng，《 lùn yǔ》、《 mèng zǐ》、《 lǎo zǐ》（《 dào dé jīng》） hé《 zhuāng zǐ》 jù yòu jiào gāo de wén xué jià zhí。
xiān qín zhū zǐ bǐ jiào
　　zài mín zhù lǐ niàn shàng， kǒng zǐ bù rú mèng zǐ
　　 kǒng zǐ yǔ mèng zǐ
　　 kǒng zǐ shì chūn qiū shí qī de dà xué zhě（ gōng yuán qián 551 ～ qián 479 nián）， tā shǒu kāi sī xué， chuàng lì rú jiā xué pài。 mèng zǐ shì zhàn guó shí qī de dà xué zhě（ shēng zú nián bù xiáng， yī shuō qián 385～ qián 304 nián， yī shuō qián 372～ qián 289 nián）， tā jì chéng liǎo kǒng zǐ de xué shuō， bìng duì rú jiā xué pài de chuán bō yǔ fā zhǎn zuò chū liǎo zhòng dà gòng xiàn。 kǒng zǐ shēng yú jīn rì shān dōng qū fù， mèng zǐ shēng zài jù qū fù jǐn shù shí lǐ de zōu chéng， tā men dū céng mù yù zhe yǐ tài shān wéi zhōng xīn de qí lǔ wén huà。
　　 gōng yuán qián 2 shì jì zhōng yè， hàn wǔ dì rèn shí dào kǒng zǐ xué shuō yòu lì yú zhōng yāng jí quán dà yī tǒng de shè huì gé jú， yīn 'ér cǎi nà liǎo dǒng zhòng shū “ bà chù bǎi jiā， dú zūn rú shù ” de jiàn yì； cóng cǐ zhōng guó zài cháng dá liǎng qiān duō nián de fēng jiàn shè huì shí qī， yī zhí zūn fèng kǒng zǐ wéi shèng rén， zūn chēng mèng zǐ wéi yà shèng； shàng zhì huáng dì， xià zhì lí mín bǎi xìng， yǐ jí kǒng zǐ hòu yì hé mèng zǐ hòu yì， dū zì jué huò bù zì jué dì xiāng xìn huò rèn wéi mèng zǐ de xué shù sī xiǎng yǔ kǒng zǐ yī mài xiāng chéng huò wán quán yī zhì， jiǎn yán zhī jí suǒ wèi de kǒng mèng yī jiā。 qí shí， zhè shì yī gè tiān dà de wù huì， huò xǔ yě shì yī gè chí xù liǎng qiān nián de zhèng zhì yīn móu。 yīn wéi， shí jì qíng kuàng shì， mèng zǐ de xué shù sī xiǎng yī bù fēn jì chéng yú kǒng zǐ de sī xiǎng， lìng yī bù fēn zé shì mèng zǐ zì jǐ de chuàng zào， ér zhè hòu yī bù fènnèi róng yǐ jīng dà dà dì chāo yuè liǎo kǒng zǐ。
　　 kǒng zǐ chàng dǎo de shè huì jié gòu“ jūn jūn、 chén chén、 fù fù、 zǐ zǐ”， qí zhì mìng de wèn tí zài yú， dāng jūn wáng bù jìn jūn wáng de zé rèn shí， huò jūn wáng hú zuò fēi wéi shí， rén men méi yòu zhèng dāng hé fǎ de tú jìng qù jiū zhèng jūn wáng de cuò wù huò gēnghuàn jūn wáng。 duì zhè gè nán tí， kǒng zǐ xīn lǐ shì míng bái de， dàn shì tā méi yòu zhǎo dào huò bù gǎn（ bù yuàn？） tí chū jiě jué de bàn fǎ。 duì bǐ zhī xià， mèng zǐ zé xiān míng dì zhǐ chū：“ mín wéi guì， shè jì cì zhī， jūn wéi qīng。” zài zhōng guó de lì shǐ zhōng， shì tā dì yī gè míng què zhù zhāng， mín zhòng de lì yì shì zhì gāo wú shàng de， cháo tíng de lì yì yào fú cóng mín zhòng de lì yì， jūn wáng de lì yì yào fú cóng mín zhòng de lì yì hé cháo tíng de lì yì。
　　 wèile yuē shù jūn wáng de xíng wéi， mèng zǐ zhù zhāng zài rèn mìng huò bà miǎn guān yuán de wèn tí shàng， bù néng yóu jūn wáng yī gè rén shuō liǎo suàn， yě bù néng yóu shǎo shù jǐ gè dà chén shuō liǎo suàn， ér shì bì xū yào zhēng qiú guó rén de yì jiàn； zài dìng zuì liàng xíng shàng， yě bù néng yóu jūn wáng yī gè rén shuō liǎo suàn， yě bù yǔn xǔ jūn wáng de qīn xìn zuǒ yòu huò dà chén sī zì shuō liǎo suàn， tóng yàng bì xū zhēng qiú guó rén de yì jiàn。 duì yú bù chènzhí de jūn wáng， mèng zǐ yǐ dà wú wèi de jīng shén tí chū：“ jūn yòu dà guò zé jiàn， fǎn fù zhī 'ér bù tīng， zé yì wèi（《 mèng zǐ • wàn zhāng xià》）。” zài jūn chén guān xì shàng， mèng zǐ yě jiān chí rén gé de zūn yán yǔ píng děng， tā céng dāng miàn duì qí xuān wáng shuō：“ jūn zhī shì chén wéi tǔ jiè， zé chén shì jūn rú kòu chóu（《 mèng zǐ • lí lóu xià》）。”
　　 shì shí shàng， mèng zǐ de shàng shù zhù zhāng， dōushì kǒng zǐ wèi céng tí chū guò de， zhè biǎo míng mèng zǐ de xué shù sī xiǎng、 zhèng zhì lǐ niàn yǔ kǒng zǐ yòu zhe xiāng dāng dà de chā yì， yán gé shuō lái tā men bìng bù shì yī gè xué pài， kǒng mèng bìng fēi yī jiā。 qí shí， mèng zǐ yǔ kǒng zǐ sī xiǎng cún zài zhe běn zhì bù tóng， fēng jiàn dì wáng jí qí yù yòng wén rén xīn lǐ dōushì míng bái de。 zhū yuán zhāng dāng shàng huáng dì hòu， duì《 mèng zǐ》 yī shū de xǔ duō zhù zhāng dōudà wéi nǎo huǒ， yī nù zhī xià yào bǎ mèng zǐ xiàng cóng kǒng miào lǐ qiān chū， dàn shì tā lěng jìng xià lái hòu què fā xiàn bǎ mèng zǐ xiàng fàng zài kǒng miào zhōng shí zài shì tài yòu bì yào liǎo。 zhè shì yīn wéi， zhǐ yào xuān yáng kǒng mèng yī jiā， nà me mèng zǐ biàn yǒng yuǎn qū jū yà shèng dì wèi， mèng zǐ sī xiǎng zhù zhāng de zhèng què yǔ fǒu， yě jiù bì xū yǐ kǒng zǐ sī xiǎng wéi zhǔn； zhè yàng biàn kě yǐ yòng zhèng shèng yā zhì yà shèng， yòng kǒng zǐ de sī xiǎng máimò mèng zǐ de sī xiǎng， cóng 'ér 'ě shā liǎo mèng zǐ chàng dǎo de mín zhù sī xiǎng de chuán bō。
　　 zài chūn qiū zhàn guó bǎi jiā zhēng míng shí dài， mò zǐ zhù zhāng mín zhòng yòu quán cānyù guó jiā zhèng shì， mò zǐ de xìn tú hái jiàn lì liǎo yán mì de tuán tǐ zǔ zhì， wéi shí xiàn zì jǐ de zhù zhāng 'ér shēn tǐ lì xíng。 duì bǐ zhī xià， mèng zǐ zé shǔ yú lǐ lùn jiā， ér bù shǔ yú zhèng zhì jiā， tā xī wàng cóng lǐ lùn shàng shuō fú jūn wáng cǎi nà yī zhǒng lèi sì“ jūn zhù lì xiàn” de guǎn lǐ fāng shì。 dàn shì， duì yú fēng jiàn zhuān zhì dì wáng lái shuō， zuì yòu jià zhí de xué shuō， nǎi shì kǒng zǐ de zhù zhāng， yīn wéi kǒng zǐ de zhù zhāng yòu zhù yú wéi hù jì chéng de gé jú， zhè shì qī wàng zhe yǒng yuǎn zuò wěn tiān xià de huáng dì zuì huān yíng de（ dǎ tiān xià de réndōu bù yòng kǒng zǐ de xué shuō）。 yīn cǐ， kǒng zǐ jí qí xué shuō bèi shòu lì dài fēng jiàn dì wáng de lǐ yù， ér mò zǐ de xué shuō zé shòu dào liǎo lěng yù， mèng zǐ de xué shuō zé shòu dào liǎo“ zhāo 'ān”。 yí hàn de shì， gè zhōng 'ào miào， yī bān wén rén xué zhě， bìng bù míng xiǎo； zhì yú pǔ tōng bǎi xìng， gèng shì bèi méng zài liǎo gǔ lǐ， qí biāo zhì jí xiāng xìn“ kǒng mèng yī jiā”。
　　 zài kē xué jīng shén shàng， zhuāng zǐ bù rú huì zǐ
　　 zhuāng zǐ yǔ huì zǐ
　　 zhì zhě de lùn biàn， yǔ kē xué jīng shén zài zhōng guó de liú shī
　　 zài gōng yuán qián sān、 sì shì jì， zhōng guó de zhàn guó shí qī， yòu liǎng wèi zhù míng de xué shù lùn tán gāo shǒu， yī gè shì dāng guò qī yuán xiǎo lì de zhuāng zhōu， yī gè shì zài liáng huì wáng shí rèn xiāng de huì shī。 zhuāng zǐ yǔ huì zǐ zài zhī shí、 xué wèn hé zhì huì wèn tí shàng cháng qī jìn xíng guò gāo shuǐ píng de biàn lùn； zhuāng zǐ de sī wéi jì mǐn jié yòu piāo yì， huì zǐ de sī xiǎng jì shēn suì yòu chāo fán。 kě xī tiān yòu bù gōng， zhuāng zǐ de zhù zuò cún shì yòu yáng yáng sǎ sǎ de《 zhuāng zǐ》 yī shū， ér huì zǐ xiě zài zhú jiǎn shàng zú zú zhuāng mǎn wǔ chē de zhù zuò què dàng rán wú cún。 shì shí shàng， wǒ men jīn tiān suǒ zhī dào de huì zǐ de xué shù guān diǎn， jīhū dōushì cóng zhuāng zǐ de jì shù zhōng huò dé de， tā men bèi shōu rù《 zhuāng zǐ》 yī shū zhōng， tè bié shì dì 33 zhāng de《 tiān xià • huì shī piān》。
　　 zài《 tiān xià • huì shī piān》 zhōng， zhuāng zhōu shǒu xiān chéng rèn huì shī xué wèn yuān bó， zhù zuò yòu wǔ chē zhī duō； jiē zhe yòu gěi liǎo yī gè jī běn fǒu dìng de jié lùn， jí huì shī dídí guān diǎn zá luàn wú zhāng、 cí bù dá yì。 rán hòu jǔ chū huì shī de ruò gān yòu dài biǎo xìng de xué shù guān diǎn：
　　1、“ zhì dà wú wài， wèi zhī dà yī； zhì xiǎo wú nèi， wèi zhī xiǎo yī”。 jí zuì dà de wù zhì shì tā de wài miàn méi yòu qí tā de wù zhì， xiāng dāng yú wǒ men suǒ shuō de yǔ zhòu； zuì xiǎo de wù zhì shì tā de nèi bù méi yòu qí tā de wù zhì， xiāng dāng yú gǔ xī là rén shuō de yuán zǐ， huò jīn tiān suǒ shuō de jī běn lì zǐ。
　　2、“ wú hòu， bù kě jī yě， qí dà qiān lǐ”。 yī bān jiě shì“ wú hòu” wéi jǐ hé xué shàng de píng miàn gài niàn。 bù guò， bǐ zhě huái yí“ bù kě jī yě， qí dà qiān lǐ” nǎi“ kě jī yě， qí hòu qiān lǐ” zhī wù， yì sī shì méi yòu hòu dù de dōng xī kě yǐ lěi jī chéng qiān lǐ zhī hòu， xiǎn rán zhè shǔ yú wēi jī fēn de gài niàn。
　　3、“ tiān yǔ dì bēi， shān yǔ zé píng”。 jí wù tǐ zhī jiān bù cún zài jué duì gāo dù， zhǐ cún zài xiāng duì gāo dù。 〕
　　4、“ rì fāng zhōng fāng nì， wù fāng shēng fāng sǐ”。 jí tài yáng dào dá zhōng tiān de shí hòu， yě shì tā kāi shǐ qīng xié de shí hòu； wù tǐ xíng chéng（ shēng） de shí kè， yě jiù shì tā kāi shǐ jiě tǐ（ sǐ） de shí kè。
　　5、“ dà tóng 'ér yǔ xiǎo tóng yì， cǐ zhī wèi ‘ xiǎo tóng yì ’； wàn wù bì tóng bì yì， cǐ zhī wèi‘ dà tóng yì’”。 zhè gè mìng tí shè jí dào rú hé què dìng wù tǐ zhī jiān de tóng yǔ yì wèn tí。
　　6、“ nán fāng wú qióng 'ér yòu qióng”。 zhè gè mìng tí shè jí dào fāng wèi rú hé què dìng de wèn tí， jí“ nán” de fāng wèi dào dá yī dìng de wèi zhì（ nán jí diǎn） zhī hòu， jì xù xiàng qián jiù bù zài shì nán fāng liǎo。
　　7、“ jīn rì shì yuè 'ér xī lái”。 zhè gè mìng tí shè jí dào rì qī rú hé què dìng de wèn tí， yòu diǎn lèi sì dì qiú shàng de rì qī biàngēng xiàn。
　　8、“ lián huán kě jiě yě”。 zhè gè mìng tí shè jí dào duō wéi kōng jiān wèn tí， duì yú sān wéi kōng jiān de lián huán tǐ， zài duō wéi kōng jiān lǐ zé cún zài zhe quē huán。
　　9、“ wǒ zhī tiān zhī zhōng yāng， yàn zhī běi、 yuè zhī nán shì yě”。 suǒ wèi yàn běi yuè nán， jí dì qiú de běi jí hé nán jí， tā men suǒ zhǐ de fāng xiàng jiù shì tiān de zhōng yāng（ dì qiú zì zhuǎn suǒ xíng chéng de zhōng yāng fāng wèi）。
　　10、“ fàn 'ài wàn wù， tiān dì yī tǐ yě”。 rén lèi yīngdāng bù fēn guì jiàn dì shàn dài zì rán wàn wù， yīn wéi tā men shí jì shàng dōushì yī zhǒng xiāng tōng de wù zhì。
　　 jìn guǎn zài zhuāng zǐ kàn lái， huì zǐ de zhè xiē mìng tí hé guān diǎn dōushì bù néng chéng lì de； dàn shì， huì shī de guān diǎn què yǐn qǐ liǎo xǔ duō rén de xīng qù。 yú shì zhuāng zǐ yòu jiē zhe xiě dào：“ huì shī yǐ cǐ wéi dà， guān yú tiān xià 'ér xiǎo biàn zhě， tiān xià zhī biàn zhě xiāng yǔ lè zhī。” yì sī shì shuō huì shī zì yǐ wéi shì， bìng bǎ tā de guān diǎn chuán biàn tiān xià 'àihào biàn lùn de rén， zhè xiē biàn zhě yě ná chū gè zì de guān diǎn yǔ huì shī zhēng lùn， hái lè zài qí zhōng（ bǎi jiā zhēng míng jiù shì lè）。
　　 nà me， tiān xià de biàn zhě dōuyòu nǎ xiē xué shù guān diǎn ní？ zhuāng zǐ jǔ lì rú xià：“ luǎn yòu máo。 jī sān zú。 yǐng yòu tiān xià。 quǎn kě yǐ wéi yáng。 mǎ yòu luǎn。 dīng zǐ（ há má） yòu wěi。 huǒ bù rè。 shān chū（ yòu） kǒu。 lún bù niǎn dì。 mù bù jiàn。 zhǐ bù zhì， zhì bù jué。 guī cháng yú shé。 jǔ bù fāng， guī bù kě yǐ wéi yuán。 záo bù wéi bǐng。 fēi niǎo zhī jǐng wèi cháng dòng yě。 zú shǐ zhī jí， ér yòu bù xíng bù zhǐ zhī shí。 gǒu fēi quǎn。 huáng mǎ lí niú sān。 bái gǒu hēi。 gū jū wèi cháng yòu mǔ。 yī chǐ zhī chuí， rì qǔ qí bàn， wàn shì bù jié。”
　　 shàng shù mìng tí， chú liǎo guǐ biàn nèi róng zhī wài， hái shè jí dào fú hào yǔ fú hào suǒ zhǐ chēng de wù tǐ zhī jiān de guān xì， yǐ jí zì rán zhé xué wèn tí、 shēng wù yí chuán biàn yì wèn tí（ lì rú“ mǎ yòu luǎn”， yīngdāng zhǐ mǎ yě yòu lèi sì niǎo luǎn de yí chuán jié gòu） děng děng。 duì cǐ， zhuāng zǐ zhàn zài bàng guān zhě de jiǎo dù， jǐyǔ liǎo rú xià de píng lùn huò cháo fěng：“ biàn zhě yǐ cǐ yǔ huì shī xiāng yìng， zhōng shēn wú qióng。 huán tuán、 gōng sūn lóng biàn zhě zhī tú， shì rén zhī xīn， yì rén zhī yì； néng shèng rén zhī kǒu， bù néng fú rén zhī xīn， biàn zhě zhī yòu yě。 huì shī rì yǐ qí zhī yǔ zhī biàn， tè yǔ tiān xià zhī biàn zhě wéi guài， cǐ qí dǐ yě。” zǒng zhī， biàn lùn shuāng fāng lè cǐ bù pí， biàn zhě nà xiē méng rén de qí tán guài lùn， dū biàn bù dǎo huì shī（ shì shí shàng， shēn suì mìng tí yì jiàn huì zǐ de guān diǎn， wán quán kě yǔ gǔ xī là zhé xué jiā bǐ měi）。
　　 lìng zhuāng zǐ yòu xiē jí dù de shì， huì shī zì yǐ wéi shì tiān xià kǒu cái dì yī：“ tiān dì qí zhuàng hū？ shī cún xióng 'ér wú shù。” yì sī shì yòu wǒ huì shī zài， tiān xià biàn zhě bù gǎn chēng xióng。 yòu yī cì， nán fāng de dà xué zhě huáng liáo xiàng huì shī tí wèn：“ tiān wèishénme bù zhuì？ dì wèishénme bù xiàn？ fēng yǔ léi tíng shì zěn yàng chǎn shēng de？” duì zhè xiē gāo shēn de wèn tí， huì shī jìng rán“ bù cí 'ér yìng， bù lǜ 'ér duì， biàn wéi wàn wù shuō”， lián qiān xū yī xià dōuméi yòu， jiù tāo tāo bù jué dì jiě shì qǐ lái。
　　 yí hàn de shì， zhuāng zǐ méi yòu jì lù huì shī duì huáng liáo tí chū de wèn tí shì rú hé jiě dá de， ér shì yī gǔ nǎo dì pī píng huì shī：“ shuō 'ér bù xiū， duō 'ér wú yǐ， yóu yǐ wéi guǎ， yì zhī yǐ guài； yǐ fǎn rén wéi shí， ér yù yǐ shèng rén wéi míng， shì yǐ yǔ zhòng bù shì yě。” yì sī shì huì shī bù yàn qí fán dì shuō zhe tā nà yī tào lǐ lùn， yuè shuō yuè bù kě sī yì， wèile zhuī qiú míng shēng， jiēguǒ yǔ dà duō shù rén de jù lí gèng yuǎn liǎo。
　　 zuì hòu， zhuāng zǐ zǒng jié dào：“ ruò yú dé， qiáng yú wù， qí tú 'ào yǐ！ yóu tiān dì zhī dào， guān huì shī zhī néng， qí yóu yī wén yī méng zhī láo zhě yě。 qí yú wù yě hé yōng？ fū chōng yī shàng kě， yuē yù guì， dào jǐ yǐ！ huì shī bù néng yǐ cǐ zì níng， sàn yú wàn wù 'ér bù yàn， zú yǐ shàn biàn wéi míng。 xī hū！ huì shī zhī cái， dài dàng 'ér bù dé， zhú wàn wù 'ér bù fǎn， shì qióng xiǎng yǐ shēng， xíng yǔ yǐng jìng zǒu yě， bēi fū！” dà yì shì， huì shīshě běn zhú mò， zǒu rù qí tú。 cóng tiān dì de dà dào lái kàn， huì shī de zhī shí yǔ wén méng yī yàng wēi bù zú dào。 zhè xiē zhī shí yòu shénme yòng ní？ suàn shì yī jiā zhī yán shàng shuō dé guò qù， rú guǒ zūn chóng huì shī de xué shuō， nà me dà dào jiù huì shuāi wēi。 huì shī zì jǐ yě méi yòu dé dào lǐ lùn shàng de 'ān níng， tā pí yú jiě shì wàn wù， què zhǐ luò liǎo gè shàn biàn de míng shēng。 kě xī 'ā！ huì shī zhè yàng yòu cái huá de rén， shénme yě méi yòu dé dào， què mí tú bù zhī fǎn， zì jǐ zhuī zhú zì jǐ de shēng yīn， zì jǐ zhuī zhú zì jǐ de yǐng zǐ， bù kě néng yòu jiēguǒ yā。 xiǎng qǐ wǒ de lǎo péng yǒu de yī shēng， zhēn ràng wǒ bēi tòng 'ā！
　　 zhuāng zǐ kě yǐ zài huì zǐ zhī hòu píng lùn huì zǐ， wǒ men yě kě yǐ zài zhuāng zǐ zhī hòu zài píng lùn zhuāng zǐ duì huì zǐ de píng lùn。 bǐ zhě yǐ wéi， zhuāng zǐ yǔ huì zǐ dài biǎo liǎo zhōng guó gǔ dài de liǎng zhǒng duì dài zì rán wàn wù de tài dù， zhuāng zǐ qīng xiàng cóng zhěng tǐ de jiǎo dù guān chá zì rán， qí lǐ lùn jí“ dào”， zhè gè“ dào” shì bù néng huò wú xū jīng yóu luó ji tuī lǐ hé shí yàn yàn zhèng de， tā běn zhì shàng shì yī zhǒng dà nǎo sī wéi duì zì rán guī lǜ de gǎn wù。 duì bǐ zhī xià， huì shī qīng xiàng yú duì zì rán shì wù jìn xíng bǐ jiào yán mì de luó ji sī kǎo hé tuī lǐ， tā tí chū yī gè gè xīn de gài niàn hé mìng tí， shì tú duì zì rán guī lǜ jǐyǔ yī zhǒng fú hé luó ji de jiě shì huò miáo shù， yīn cǐ tā de xué shuō shǔ yú zì rán kē xué hé zì rán zhé xué fàn chóu。 cóng zhè gè jiǎo dù lái shuō， huì shī zhù zuò de shī chuán， nǎi shì zhōng guó gǔ dài kē xué de zhòng dà sǔn shī； shèn zhì kě yǐ shuō， zì rán kē xué jí qí kē xué lǐ niàn zhī suǒ yǐ zài zhōng guó méi yòu néng gòu fā zhǎn hé fā dá qǐ lái， yǔ huì shī wéi dài biǎo de yī pī kē xué zhé xué jiā de zhù zuò shī chuán mì bù kě fēn（ kē xué lǐ lùn jiù shì gēn jù zì rán de xíng tài qù rèn shí zì rán de xìng zhì， kē xué jì shù jiù shì lì yòng zì rán de xìng zhì qù gǎi biàn zì rán de xíng tài）。
　　 yáo xiǎng dāng nián， zhuāng zǐ yǔ huì zǐ màn bù zài háo hé de lán hé bà shàng（ jīn rì 'ān huī fèng yáng xiàn běi）， zhuāng zǐ kàn zhe háo hé lǐ de cāng tiáo yú gǎn kǎi dào：“ yú 'ér duō kuài lè 'ā。” huì zǐ lì kè zhǐ chū：“ nǐ bù shì yú， zěn me huì zhī dào yú lè yǔ bù lè ní？” zhuāng zǐ fǎn wèn dào：“ àn zhào nǐ de luó ji， nǐ bù shì wǒ， zěn me zhī dào wǒ bù zhī dào yú lè bù lè ní！” huì zǐ fǎn bó dào：“ wǒ bù shì nǐ， wǒ bù zhī dào nǐ de gǎn shòu； nǐ bù shì yú， dāng rán yě jiù bù zhī dào yú de gǎn shòu liǎo， hái yòu shénme kě biàn shuō de má？” zhuāng zǐ yuē：“ qǐng xún qí běn。 zǐ yuē‘ rǔ 'ān zhī yú lè’ yún zhě， jì yǐ zhī wú zhī zhī 'ér wèn wǒ。 wǒ zhī zhī háo shàng yě。” zhēng lùn dào zhè lǐ， zhuāng zǐ tōu huàn liǎo yī gè gài niàn， tā bǎ xìn xī rú hé zài rén yǔ yú zhī jiān chuán dì de wèn tí， zhuǎn biàn chéng liǎo rén zài shénme dì fāng dé dào yú de xìn xī de wèn tí。 xī hū， bēi fū！ yī gè fú hào xìn xī chuán shū xué de zhòng dà kē xué mìng tí， jiù zhè yàng huà jiě diào liǎo。
　　 zài shè huì shí jiàn shàng， lǎo zǐ bù rú mò zǐ
　　 lǎo zǐ yǔ mò zǐ
　　 zhōng guó chūn qiū zhàn guó shí qī de bǎi jiā zhēng míng， gěi wǒ men liú xià liǎo xǔ duō wén huà yí chǎn。 wèicǐ， bǐ zhě xiě guò yī bù cháng piān xiǎo shuō《 lǎo zǐ yǐn jì》（ zhōng guó duì wài fān yì chū bǎn gōng sī）， hái zài《 tàn xún shèng rén de zú jì》（ zhōng guó guó jì guǎng bō chū bǎn shè） yī shū lǐ tàn tǎo liǎo lǎo zǐ hé kǒng zǐ de sī xiǎng lì chéng， zài《 qiānzǎi zhì guó mèng》 yī shū zhōng miáo shù liǎo mèng zǐ de sī xiǎng。 cǐ wài， bǐ zhě xiān qī yǐ jīng xiě guò duǎn wén《 kǒng zǐ yǔ mèng zǐ》， rèn wéi zài mín zhù lǐ niàn shàng， kǒng zǐ bù rú mèng zǐ； yòu xiě guò duǎn wén《 zhuāng zǐ yǔ huì zǐ》， rèn wéi zài kē xué jīng shén shàng， zhuāng zǐ bù rú huì zǐ。
　　 dāng rán， zài xiān qín zhū zǐ lǐ， hái kě yǐ jìn xíng xǔ duō duì bǐ yán jiū， běn wén gǎn xīng qù de shì zài shè huì shí jiàn fāng miàn， lǎo zǐ bù rú mò zǐ。 zhòng suǒ zhōu zhī， rú guǒ shuō kǒng zǐ shì yǐng zǐ zhèng fǔ de chuàng shǐ rén， nà me mò zǐ zé shì zhōng guó lì shǐ shàng de zhèng dǎng chuàng shǐ rén， ér lǎo zǐ jiù shì zhōng guó dú lì sī xiǎng jiā de bí zǔ。
　　 gēn jù bǐ zhě de yán jiū， lǎo zǐ dà yuē shēng yú gōng yuán qián 592 nián， cháng qī rèn zhí zhōu wáng shì tú shū dàng 'àn guǎn。 zài gōng yuán qián 520 nián zhì gōng yuán qián 516 nián de zhōu wáng shì nèi luàn zhōng， lǎo zǐ shī qù liǎo gōng zuò， bù dé bù cháng qī guò zhe yǐn jū de shēng huó（ gōng yuán qián 516 nián qiū dōng zhī jiāo， zhàn jù wáng chéng de wáng zǐ cháo jiàn dà shì yǐ qù， suí xié dài zhōu shì diǎn jí、 lǐ qì tóubèn chǔ guó， cóng cǐ zhè pī wú jià zhī bǎo zhōu shì diǎn jí jiù shén mì dì yǒng yuǎn dì shī zōng liǎo。 bǐ zhě zài《 lǎo zǐ yǐn jì》 yī shū lǐ， tè yì miáo shù liǎo lǎo zǐ quàn wáng zǐ cháo bǎ zhōu shì diǎn jí cáng yú shēn shān de gù shì qíng jié）。
　　 zhèng shì yóu yú lǎo zǐ jīng lì liǎo zhōu wáng shì de nèi luàn， tā de sī xiǎng cái fā shēng liǎo shēn kè de biàn huà； yǔ cǐ tóng shí， yě zhèng shì yóu yú tā cānyù liǎo zhōu shì diǎn jí de mì cáng， yīn 'ér cái bù dé bù yǐn jū qǐ lái。 shì shí shàng， lǎo zǐ yòu tiáo jiàn yuè dú dào zhōng guó yòu wén zì jìzǎi yǐ lái de jīhū suǒ yòu wén xiàn（ zhōu shì diǎn jí bāo kuò cóng xià dài、 shāng dài chuán xià lái de wén xiàn）， yě yòu tiáo jiàn yuè dú dào gè dì fāng guó sòng jiāo zhōu wáng shì de bào biǎo wén zhāng， yīn cǐ tā de sī xiǎng fēi cháng huó yuè。 dàn shì， tā de zhí wù hé zāo yù， yòu pò shǐ tā bù néng bào lù zì jǐ de shēn fèn， yě bù néng gòu jìn xíng shè huì shí jiàn， zhè jiù shì wǒ men wú fǎ cóng《 dào dé jīng》 zhǎo chū lǎo zǐ shēn fèn de yuán yīn suǒ zài。
　　 lǎo zǐ de zì rán zhé xué zhù zhāng shì“ wú zhōng shēng yòu”， qí yuān yuán kě néng lái zì lǎo zǐ jiā zú de tiān wén xué bèi jǐng， yīn cǐ lǎo zǐ néng gòu duì yǔ zhòu wàn wù jìn xíng shēn rù de zhé xué sī kǎo。 lǎo zǐ de shè huì zhé xué zhù zhāng shì“ rén fǎ zì rán”， yóu yú zì rán shì yī zhǒng méi yòu mùdì de cún zài guò chéng， yīn cǐ rén fǎ zì rán de jù tǐ huà jiù zhǐ néng shì“ wú wéi”、“ wú yù”。 lǎo zǐ zhù zhāng de lǐ xiǎng shè huì jié gòu shì“ xiǎo guó guǎ mín”， zhè zhǒng shè huì jié gòu nǎi shì duì yuán shǐ shì zú shè huì de yī zhǒng lǐ lùn zhòng gòu。 lǎo zǐ zài zhè lǐ fēi cháng shēn kè dì sī kǎo liǎo rú hé bǎo chí zhè zhǒng shè huì jié gòu wěn dìng de wèn tí， tā mǐn ruì dì yì shí dào rén kǒu de zēng jiā、 mín zhòng duì shēng huó shuǐ píng tí gāo de yù wàng、 kē xué jì shù de jìn bù hé xìn xī chuán shū de guǎng fàn， nǎi shì pò huài zhè zhǒng lǐ xiǎng shè huì de sì dà yīn sù。 huò xǔ， lǎo zǐ zài nèi xīn shēn chù zhī dào rén de běn xìng shì bù néng gòu zuò dào wú wéi wú yù de， yīn cǐ tā méi yòu qù shí jiàn zì jǐ de zhù zhāng（ shí jiàn jiù yǐ jīng bù shì wú wéi liǎo）， ér shì diǎn dào wéi zhǐ liú xià liǎo wǔ qiān yán de zhù zuò， zì jǐ zé jué shēn dú chù、 piāo rán shì wài。
　　 duì bǐ zhī xià， mò zǐ（ míng dí， lǔ guó rén， chū shēn pín jiàn， yuē shēng huó zài chūn qiū zhī mò、 zhàn guó zhī chū） zé shì yī wèi huó yuè de sī xiǎng jiā hé zhèng zhì jiā。 mò zǐ de shēng píng， hòu rén zhī zhī shèn shǎo。 gū jì tā chū shēn yú gōng jiàng zhī jiā， yīn wéi tā zhì zuò de mù niǎo， yǔ lǔ bān de bù xiāng shàng xià， dōunéng zài tiān shàng lián xù fēi sān tiān sān yè bù luò。 dàn shì， tā yòu yòu tiáo jiàn dú dào xǔ duō shū， yīn wéi xiāng chuán tā chū yuǎn mén de shí hòu， chē shàng zǒng shì fàng mǎn liǎo yī kǔn kǔn de jiǎn dú（《 guì yì》“ zǐ mò zǐ nán yóu shǐ wèi， guān zhōng zài shū shèn duō。 guān zhōng， zhǐ chē shàng de héng lán）。 yě xǔ zhèng shì yóu yú mò zǐ yòu tiáo jiàn dú dào xǔ duō shū， cái shǐ tā cóng pǔ tōng de gōng jiàng shēng yá zhōng tuō yíng 'ér chū， chéng wéi gōng jiàng（ bāo kuò guǎng dà shè huì xià céng qún tǐ） lì yì de zhèng zhì dài biǎo。
　　 mò zǐ de sī xiǎng kě yǐ zhuī sù dào dà yǔ（ gōng chéng shī bí zǔ， néng chī kǔ nài láo）， tā de zhù yào sī xiǎng huò zhèng zhì zhù zhāng yòu shàng xián、 shàng tóng、 jiān 'ài、 fēi gōng、 jié yòng、 jié zàng、 tiān zhì、 míng guǐ、 fēi lè、 fēi mìng、 fēi rú。 běn wén bù kě néng xiáng xì tǎo lùn mò zǐ de sī xiǎng， zhí dé yī tí de shì， mò zǐ qiáng liè zhù zhāng duì shè huì guǎn lǐ jié gòu jìn xíng gǎi gé， bìng míng què zhǐ chū shàng zhì tiān zǐ、 xià zhì gè jí guān lì， dū yìng dāng yóu rén mín xuǎn zé tuī jiàn chǎn shēng， dāng guó jiā yù dào jī huāng shí zé shǒu xiān jiǎn shǎo guān lì de fèng lù。 lì rú，《 shàng xián shàng》 chēng“ gù guān wú cháng guì 'ér mín wú zhōng jiàn， yòu néng zé jǔ zhī， wú néng zé xià zhī”， yòu chēng“ suì jǐn， zé shì zhě dà fū yǐ xià jiē sǔn lù wǔ fēn zhī yī； hàn， zé sǔn wǔ fēn zhī 'èr； xiōng， zé sǔn wǔ fēn zhī sān； kuì， zé sǔn wǔ fēn zhī sì； jī， zé jìn wú lù， bǐng shí 'ér yǐ yǐ”（ rén jūn yì yào xiāng yìng dì jiàng dī shēng huó biāo zhǔn）。
　　 mò zǐ yǔ qí tā xiān qín sī xiǎng jiā bù tóng de yī diǎn shì， mò zǐ zǔ zhì liǎo yī gè yòu néng lì gān yù shè huì de xué shù tuán tǐ， chéng yuán duō dá shù bǎi rén， ér qiě zǔ zhì jì lǜ xìng fēi cháng qiáng； zhè xiē dì zǐ jì néng yóushuì zhū hóu jūn chén， yòu néng wén néng wǔ dān dāng gè zhǒng guān zhí。 gèng kě guì de shì， tā men de xìn niàn fēi cháng jiān dìng， wèile zhěng jiù tiān xià mín shēng， kě yǐ“ fù tānɡ dǎo huǒ， sǐ bù xuán zhǒng”。 yóu yú mò zǐ zhǎng wò zhe zhè yàng yī zhī duì wǔ， yīn cǐ tā duō cì zǔ zhǐ liǎo zhū hóu jiān de zhàn zhēng， shí jiàn liǎo zì jǐ“ fēi gōng” de zhù zhāng。
　　 lìng rén shēn sī de shì， mò zǐ zuò wéi shè huì xià céng qún zhòng de dài biǎo， tā de zhèng zhì zhù zhāng zài dāng shí fēngmǐ shè huì zhī hòu， hěn kuài jiù bèi shì wéi yì duān， bù jiǔ biàn xiāo shēng nì jì。 liǎng qiān duō nián lái， zhǐ yòu jí shǎo de xué zhě yán dú《 mò zǐ》， lì dài nóng mín qǐ yì jūn sì hū gēn běn jiù bù zhī dào mò zǐ de zhù zhāng， ér zhí dào jīn tiān《 mò zǐ》 réng rán shǎo yòu rén wèn jīn。 duì bǐ zhī xià， lǎo zǐ de《 dào dé jīng》 zé lì jiǔ bù shuāi。 zhōng guó de zhèng dǎng zhèng zhì zhī suǒ yǐ luò hòu yú xī fāng， huò xǔ zhè yě shì yī gè zhòng yào de yīn sù， yīn wéi zhōng guó mín zhòng méi yòu néng gòu xuǎn zé mò zǐ。
xiàngguāncí
bào péng shān shū jí
bāo hán cí
xiān qín zhū zǐ jīng shénxiān qín zhū zǐ xì niánxiān qín zhū zǐ diǎn jí
xiān qín zhū zǐ jiě dúxiān qín zhū zǐ yǔ shǐ xuéxiān qín zhū zǐ wén jīng dú
xiān qín zhū zǐ shí 'èr jiǎngxiān qín zhū zǐ bǎi jiā zhēng míngxiān qín zhū zǐ sī xiǎng xié yīng
xiān qín zhū zǐ sī wéi yán jiūxiān qín zhū zǐ lùn dé bā zéxiān qín zhū zǐ xì nián kǎo biàn
xiān qín zhū zǐ sī xiǎng gài yàoxuǎn yìn xiān qín zhū zǐ xì kǎo biànxiān qín zhū zǐ de ruò gān yán jiū
xiān qín zhū zǐ měi xué sī xiǎng shù píng