|
qiū jì de dì 'èr gè yuè， jí nóng lì bā yuè Autumn month that the lunar month |
| qiū jì de dì 'èr gè yuè， jí nóng lì bā yuè。 yīn chù qiū jì zhī zhōng， gù chēng。《 shū · yáo diǎn》： “ xiāo zhōng xīng xū， yǐ yīn zhòng qiū 。 ” jìn táo qián《 guī qù lái xī cí xù》：“ zhòng qiū zhì dōng， zài guān bā shí yú rì。”《 chū xué jì》 juàn sān yǐn nán cháo liáng yuán dì《 zuǎn yào》：“ bā yuè zhòng qiū ， yì yuē zhòng shāng。”《 jiù táng shū · guī chóng jìng chuán》：“ shí huáng tài zǐ yù yǐ zhòng qiū zhī yuè， yú guó xué xíng chǐ zhòu zhī lǐ。”《 ér nǚ yīngxióngzhuàn》 dì sì huí：“ zhè rì gōng zǐ bié liǎo huá zhōng shàng lù， nà shí zhèng shì jiāng jìn zhòng qiū tiān qì， jīn fēng sà sà， yù lù líng líng。”《 wén huì bào》 1982.9.25：“ zhòng qiū shí jié， zhù míng de lāi yáng lí bǎo hán zhe lí xiāng rén mín de shèng qíng， yuán yuán bù duàn dì jìn rù gè dì shì chǎng。” |
|
zhòng qiū zhòngqiū
[midautumn] qiū jì de dì 'èr gè yuè , jí nóng lì bā yuè
gǔ rén“ zhōng qiū” yǔ“ zhòng qiū ” tōng yòng。 zài liú chuán de， yīnggāi shì zuì zǎo de《 shàng shū · yáo diǎn》 zhōng， yòu“ xiāo zhōng， xīng xū， yǐ yīn zhòng qiū ” de jìzǎi。“ xiāo zhōng” zhǐ zhòu yè cháng duǎn xiāng děng，“ xū xīng” shì běi fāng xuán wǔ qī sù zhī yī，“ yīn” shì“ zhèng”， yě jiù shì yǐ xū xīng huáng hūn shí zài nán fāng chū xiàn， zhòu yè píng fēn lái shuō míng zhòng qiū shí jié qì hòu。 chūn xià qiū dōng， sì shí chéng suì， měi jì dōuyòu mèng、 zhòng、 jì sān gè yuè，“ mèng” shì dì yī，“ zhòng” shì dì 'èr。 zài xī hàn liú 'ān de《 huái nán zǐ》 lǐ， yòu wèishénme měi jì shì sān gè yuè de jiě shì :“ yī 'ér bù shēng， gù fēn 'ér wéi yīn yáng， yīn yáng hé hé 'ér wàn wù shēng， gù yuē : ‘ yī shēng 'èr， èr shēng sān， sān shēng wàn wù。 ’ tiān dì sān yuè 'ér wéi yī shí， gù jì sì sān fàn yǐ wéi lǐ， sāngjì sān yǒng yǐ wéi jié， bīng zhòng sān hǎn yǐ wéi zhì。”“ yǒng” shì tiào jiǎo hào kū， bīng yǐ sān jūn wéi zhì，“ sān” yě jiù shì zhōng。 àn biān zuǎn yú zhàn guó shí qī de《 lǐ jì》 de jiě shì，“ yuè zhě sān rì chéng bó， sān yuè 'ér chéng shí”。“ sān” yě jiù shì zhōng。
tóng yàng biān zuǎn yú zhàn guó shí qī de《 zhōu lǐ》， zài《 tiān guān · sī qiú》 zhōng yòu“ zhōng qiū xiàn liáng qiú” de jìzǎi。“ sī qiú” shì guǎn pí yī de guān， zhōng qiū shí jié， yè hán fēng liáng， yào xiàn shàng jīng zhì de pí yī。 zài《 chūn guān · zhāng》 zhōng yòu :“ zhōng chūn zhòu jī tǔ gǔ chuī yōu yǎ yǐ nì， shǔ zhōng qiū yè yíng hán yì rú shì zhī。”“” shì gǔ yuèqì， gòng liǎng zhǒng，“ chuī” shì zǎo qī de dí，“ wǔ” shì zǎo qī de xiāo。“ zhāng” shì zhuān guǎn“” de guān， hái yòu“ shī”， zhuān guǎn yǔ“” pèi hé de wǔ dǎo。 zhè lǐ de“ zhōng qiū” xiǎn rán zhǐ zhòng qiū shí jié， gǔ rén zài zhòng chūn yǔ zhòng qiū dōuyòu shùn yìng shí jié de gē wǔ， zhǐ shì wǔ dǎo xìng zhì bù tóng : zhòng chūn jī gǔ chuī yōu guǎn chàng yíng shǔ zhī gē， wéi shùn yìng yáng qì， yòng fǔ yǔ dùn tiào wǔ wǔ ; zhòng qiū jī gǔ chuī yōu guǎn chàng yíng hán zhī gē， wéi shùn yìng yīn qì， yòng yǔ máo tiào wén wǔ。 qiū fēn shí jié de jì yuè， shí jì jiù shì zhè zhǒng shùn yìng shí jié lǐ yí de fā zhǎn。《 xià guān · sī gōng shǐ》 zhōng hái yòu :“ zhōng chūn xiàn gōng nǔ， zhōng qiū xiàn shǐ。”“ sī gōng shǐ” shì zhuān guǎn gōng jiàn de guān，“ shǐ” shì yòng shòu pí zuò de shèng jiàn de kǒu dài， shì wéi qiū dōng de shòu liè zuò zhǔn bèi。
qiū fēn zhè gè jié qì yī bān yǔ zhōng qiū xiāng jù zuì jìn， ǒu rán yě yòu pèng shàng zhōng qiū de。 hé wèi qiū fēn？ àn xī hàn dǒng zhòng shū zài《 chūn qiū fán lù · yīn yáng chū rù shàng xià piān》 zhōng de shuō fǎ shì，“ yáng zài zhèng xī， yīn zài zhèng dōng， wèi zhī qiū fēn。 qiū fēn zhě， yīn yáng xiāng bàn yě， gù zhòu yè jūn 'ér hán shǔ píng”。 tā shuō， chūn fēn shì“ yáng zài zhèng dōng， yīn zài zhèng xī”， suǒ yǐ“ yīn rì sǔn 'ér suí yáng”， yáng zūn yīn bēi， yào tiào wǔ wǔ。 qiū fēn shì“ yáng rì sǔn 'ér suí yīn”， biàn chéng xiāng duì de yīn zūn yáng bēi， yào tiào wén wǔ， yīn qì rì yì jiā zhòng cái huì yòu shuāng jiàng。 zhè yàng， chūn fēn zài zǎo chén cháo bài tài yáng， qiū fēn zài bàng wǎn cháo bài yuè liàng， dōushì gē wǔ jù tǐ nèi róng。“ chūn fēn zhāorì， qiū fēn xī yuè”， shì tōng guò shùn yìng tiān dào lái jiàn lì wáng zhě zhī zūn。 àn guīju， zhāorì zài dōng mén wài， xī yuè zài xī mén wài。《 zhōu lǐ》 de《 tiān guān · zhǎng cì》 shuō :“ zhāorì， sì wǔ dì， zé zhāng dà cì xiǎo cì， shè zhòng zhòng 'àn。” sì shí jì sì dū wéi“ yíng qì”， wǔ dì shì chuán shuō zhōng shàng gǔ de wǔ wèi dì wáng，“ dà cì xiǎo cì” shì dà wò xiǎo wò， jūn wáng jì sì qián hòu xiū xī de dì fāng， zhòng zhòng 'àn shì bǎi jì pǐn de yòng jù。
chūn fēn zhāorì de lǐ bài shì yíng rì， yīn wéi rì shì tài yáng zhī jīng， suǒ yǐ jūn zhù yào tiān wèi liàng xiān dào dà wò děng dài， jì sì rì chū hòu zài dào xiǎo wò xiū xī。 qiū fēn xī yuè shì yíng yuè， yuè shì tài yīn zhī jīng， qiū fēn rì hái yòu tiān rén huì yuè de shuō fǎ。 wàn wù chūn fēn 'ér shēng， qiū fēn 'ér chéng， yě jiù shì yī gè shēngzhǎng zhōu qī de jié shù。 dàn《 zhōu lǐ》 zhōng méi yòu yíng yuè yí shì de xiáng xì jìzǎi。“ xī yuè” yīnggāi shì jīn tiān zhōng qiū chóng bài de jī chǔ， yě jiù shì shuō， zhōng qiū chóng bài jī chǔ shì mó bài tài yīn zhī jīng， suí yīn zūn yīn。 yīn wéi cóng zhè yī tiān qǐ， yīn qì jiāng zuǒ yòu tiān dì wàn wù， zhí dào lái nián chūn fēn yáng qì chóngxīn tū dì 'ér chū。
nà me shénme shí hòu cái yòu zhōng qiū jié de míng chēng？ chá sòng rén lǐ wéi sòng tài zōng zhào guāng yì biān《 tài píng yù lǎn》 shí，“ shí xù bù” lǐ hái méi yòu zhōng qiū jié huò zhě bā yuè shí wǔ。 lǐ shēng yú hòu táng tóng guāng sān nián（ 925 nián）， zú yú sòng zhì dào 'èr nián（ 996 nián）， shuō míng běi sòng chū zhōng qiū shàng wèi chéng jié。 dàn táng shī zhōng yǐ jīng duō yòu bā yuè shí wǔ jìzǎi， bái jū yì de《 xiào táo qián tǐ》 zhī qī zhōng， yǐ míng què yòu“ zhōng qiū sān wǔ yè， míng yuè zài qián xuān”。“ sān wǔ” jiù shì shí wǔ，《 lǐ jì · lǐ yùn》 shuō yuè liàng shì :“ sān wǔ 'ér yíng， sān wǔ 'ér jué。”“ yíng” wéi yuán mǎn， yuán mǎn yě jiù shì quē sǔn de kāi shǐ。 táng rén zhāng dú de bǐ jì《 xuān shì zhì》 zhōng， yǐ jīng jìzǎi dōng jìn tài hé nián jiān， yòu yī wèi zhōu shēng shàn dào shù，“ zhōng qiū kè zhì， zhōu yuē :‘ wú néng tī yún qǔ yuè zhì zhī huái。’ yīn qǔ jīn shù bǎi tiáo， shéng tī jià zhī。 bì mù liáng jiǔ， hū tiān hēi， yǎng shì wú yún， é， hū yuē :‘ zhì yǐ’， shǒu jǔ qí yī chū yuè cùn xǔ， yī shì jìn míng， hán rù jī gǔ， shí qǐng rú chū。” dàn wǒ lǐ jiě， táng dài zhǐ shì yǐ jīng cóng yíng yuè fā zhǎn dào wán yuè， bā yuè shí wǔ xiǎn rán hái méi yòu chéng wéi hé jiā tuán yuán zhuān mén de jié rì。 yīn wéi zài gù kuàng de《 wàng qiū yuè jiǎn yú lì bù》 shī zhōng， réng yòu“ liáo zhōng qiū yè， zuò jiàn rú gōu yuè” jù， shī zhōng de“ zhōng qiū” hái shì fàn zhǐ bā yuè。“ liáo” shì kōng kuàng 'ér qīng lǎng，《 chǔ cí · jiǔ biàn》 :“ liáo xī tiān gāo 'ér qì qīng。”
zuì zǎo míng què jìzǎi yòu yī gè“ zhōng qiū jié” de， yīnggāi shì nán sòng mèng yuán lǎo de《 dōng jīng mèng huá lù》， cǐ shū shì nán dù lín 'ān hòu duì běi sòng mò nián biàn jīng mín sú de zhuī jì， zài juàn bā zhōng yòu“ zhōng qiū” tiáo :“ zhōng qiū jié qián， zhū diàn jiē mài xīn jiǔ， chóngxīn jié luò mén miàn cǎi lóu huā tóu， huà gān zuì xiān jǐn pèi。 shì rén zhēng yǐn， zhì wǔ wèi jiān， jiā jiā wú jiǔ， zhuài xià wàng zǐ。 shì shí 'áo xiè xīn chū， shí liú、（ kě zuò mì jiàn de suān guǒ）、 lí、 zǎo、 lì、 bèi táo（ pú táo）、 nòng sè chéng jié， jiē xīn shàng shì。 zhōng qiū yè， guì jiā jié shì tái xiè， mín jiān zhēng zhàn jiǔ lóu wán yuè。 sī huáng dǐng fèi， jìn nèi tíng jū mín， yè shēn yáo wén shēng yú zhī shēng， wǎn ruò yún wài。 lǘ lǐ 'ér tóng， lián xiāo xī xì。 yè shì pián tián， zhì yú tōng xiǎo。” qí zhōng méi yòu kuì zèng yuè bǐng de jìzǎi， qiáng diào de shì hē jiǔ hé chī páng xiè、 gè zhǒng xīn xiān shuǐ guǒ。 cóng wán yuè fā zhǎn dào yǐ jiǔ yāo yuè、 shǎng yuè， rè nào zhōng yī piàn jiǔ qì zhēng téng。
zhī hòu， tóng shì nán sòng rén de wú zì mù mó fǎng《 dōng jīng mèng huá lù》 zuò chéng《 mèng liáng lù》， juàn sì“ zhōng qiū” jì :“ bā yuè shí wǔ rì zhōng qiū jié， cǐ rì sān qiū qià bàn， gù wèi zhī‘ zhōng qiū’。 cǐ yè yuè sè bèi míng yú cháng shí， yòu wèi zhī‘ yuè xī’。 cǐ jì jīn fēng jiàn shuǎng， yù lù shēng liáng， dān guì xiāng piāo， yín chán guāng mǎn。 wáng sūn gōng zǐ、 fù jiā jù shì， mò bù dēng wēi lóu， lín xuān wán yuè。 huò kāi guǎng xiè， dài yàn luó liè， qín sè kēng qiāng， zhuó jiǔ gāo gē， yǐ bǔ jìng xī zhī huān。 zhì rú pū xí zhī jiā， yì dēng xiǎo xiǎo yuè tái， ān pái jiā yàn， tuán luán zǐ nǚ， yǐ chóu jiā jié。 suī lòu xiàng pín zhī rén， jiě yī shì jiǔ， miǎnqiǎng yíng huān， bù kěn xū dù。 cǐ yè tiān jiē mǎi mài zhí zhì wǔ gǔ， wán yuè yóu rén pó suō yú shì， zhì xiǎo bù jué。” zhè lǐ， huān yǐn kāi shǐ yòu hé jiā tuán jù de bèi jǐng， ér qiě zài juàn shí liù de“ hūn sù cóng shí diàn” zhōng chū xiàn liǎo“ yuè bǐng” jìzǎi。 dàn yuè bǐng cǐ shí hái méi yǔ zhōng qiū lián xì， tā chén liè zài dāng shí lín 'ān de“ shì shí diǎn xīn” lèi zhōng， shì diǎn xīn de yī zhǒng。“ sì shí jiē yòu， rèn biàn suǒ huàn”， yǔ tā pái liè zài yī qǐ de hái yòu fú róng bǐng、 jú huā bǐng、 méi huā bǐng、 kāi lú bǐng。 zài nán sòng zhōu mì de《 wǔ lín jiù shì》 zhōng， yuè bǐng zé liè zài“ zhēng zuò cóng shí” zhōng， shuō míng tā zuì chū shì yī zhǒng zhēng shí de diǎn xīn。
yuè bǐng yǔ zhōng qiū lián xì qǐ lái de zuì zǎo jì lù， kě néng shì míng cháo tián rǔ chéng de《 xī hú yóu lǎn zhì yú》， cǐ shū juàn 'èr shí《 xī cháo lè shì》 zhōng míng què shuō :“ bā yuè shí wǔ wèi zhī‘ zhōng qiū’， mín jiān yǐ yuè bǐng xiāng yí， qǔ tuán yuán zhī yì。” dàn míng dài de yuè bǐng jiū jìng shì bù shì hōng kǎo de？ hái shì méi zhǎo dào wén zì jìzǎi。 zhí dào qīng rén yuán méi de《 suí yuán shí dān》 zhōng， yòu liǎng zhǒng míng què de yuè bǐng jìzǎi héng héng“ liú fāng bó yuè bǐng : yòng shān dōng fēi miàn zuò sū wéi pí， zhōng yòng sōng rén、 hé táo rén、 guā zǐ rén wéi xì mò， wēi jiā bīng táng jiā zhū yóu zuò xiàn。 shí zhī bù jué shèn tián， ér xiāng sōng róu nì， jiǒng yì xún cháng。”“ huā biān yuè bǐng : míng fǔ jiā zhì huā biān yuè bǐng， bù zài shān dōng liú fāng bó zhī xià。 yú cháng yǐ jiào yíng qí nǚ chú lái yuán zhì zào， kàn yòng fēi miàn bàn shēng zhū yóu tuán， bǎi nuò cái yòng zǎo ròu qiàn rù wéi xiàn， cái rú wǎn dà， yǐ shǒu nuò qí sì biān líng huā yàng。 yòng huǒ pén liǎng gè， shàng xià fù 'ér zhì zhī。 zǎo bù qù pí， qǔ qí xiān yě。 yóu bù xiān 'áo， qǔ qí shēng yě。 hán zhī shàng kǒu 'ér huà， gān 'ér bù nì， sōng 'ér bù zhì， qí gōng fū quán zài nuò zhōng， yù duō yù miào。” liǎng zhǒng dōushì sū pí yuè bǐng。
zhōng qiū yè， tiān gāo yuè yuán， jiǔ zú fàn bǎo， zuì yì shū zhǎn duì míng yuè de gǎn chù。 dāng nián dōng hàn rén zhāng héng zài tā de tiān wén zhù zuò《 líng xiàn》 zhōng shuō， yuè liàng zhōng shì yīn“ yīn jīng jī 'ér chéng shòu， xiàng tù、 há yān， qí shù 'ǒu”。 táng rén duàn chéng shì zài《 yǒu yáng zá zǔ》 zhōng yǐn yòng fó jiā shuō fǎ， shuō yuè zhōng suǒ yòu， nǎi dì shàng shān hé de yǐng zǐ， chán tù dōushì“ dì yǐng kōng chù shuǐ yǐng yě”。 běi sòng shěn kuò zài《 mèng xī bǐ tán》 zhōng de guān chá， dǎo shì yǔ jīn tiān kē xué de shuō fǎ yī zhì。 tā shuō :“ yuè rú yín huán， běn zì wú guāng， rì yào zhī nǎi yòu guāng。 qí yuán fēi yuán， nǎi yuè yǔ rì xiāng wàng， qí guāng quán 'ěr。 jí qí jué yě yì fēi zhēn jué， nǎi rì guāng suǒ bù jí 'ěr。” zài hěn zǎo zhī qián， liú 'ān zài《 huái nán zǐ》 zhōng qí shí yǐ jīng shuō guò :“ yuè wàng rì， duó qí guāng， yuè shí wǔ rì yǔ rì xiāng wàng， dōng xī zhōng jué zé yuè shí duó guāng yě。”
zhì yú cháng 'é bēn yuè de shuō fǎ， zài《 huái nán zǐ》 zhōng jì :“ yì qǐng bù sǐ zhī yào yú xī wáng mǔ， cháng 'é qiè zhī bēn yuè gōng。 cháng 'é yì qī yě， fú yào dé xiān， bēn rù yuè zhōng wéi yuè jīng。” zhāng héng de《 líng xiàn》 zhōng bǔ jì :“ cháng 'é bēn yuè， shì wéi chán chú。” yú shì chán gōng biàn biàn chéng yuè liàng dài chēng， chán chú shì wéi yuè jīng， qí jué yě jiù biàn chéng yín chán suǒ shí。 rán hòu yòu yù tù， yín chán shì cháng 'é， dǎo shì yáng ; yù tù biàn chéng jīn tù dǎo shì yīn， chán chú yǔ tù gòng míng， yīn xì yáng。 rán hòu yòu guǎng hán gōng， liǔ zōng yuán de bǐ jì《 lóng chéng lù》 jì， kāi yuán liù nián bā yuè shí wǔ， táng míng huáng“ yǔ shēn tiān shī、 hóng dū kè zuò shù， wò yóu yuè gōng， jiàn yī gōng bǎng yuē‘ guǎng hán qīng xū zhī fǔ’， xià shì wáng chéng， cuó 'é ruò wàn qǐng liú lí zhī tián。 yòu sù 'é shí yú rén， jiē shèngbái luán wǔ yú guǎng tíng guì shù zhī xià， yīnyuè qīng lì。 guī 'àn qí diào zuò ní cháng yǔ yī zhī qū”。 yòu liǎo guǎng hán gōng zhōng de guì shù， cái yòu liǎo yǔ cháng 'é pèi duì de wú gāng。 wú gāng chū xiàn yú bǐ《 lóng chéng lù》 lüè wǎn de《 yǒu yáng zá zǔ》 :“ jiù yán yuè zhōng yòu guì， yòu chán chú， gù yì shū yán， yuè guì gāo wǔ bǎi zhàng， xià yòu yī rén cháng zhuó zhī， shù chuàng suí hé。 rén xìng wú míng gāng， xī hé rén， xué xiān yòu guò， zhé lìng fá shù。” zhì cǐ， shǎng yuè yī qiē yào sù dōuyǐ jù bèi， yǐ hòu de shī rén men zhǐ bù guò yǐ cǐ wéi tí cái， duì jiǔ dāng gē， bù duàn chóngfù dì shū fā zì jǐ de yōu sī 'ér yǐ。 |
|
- n.: midautumn, the second of the autumn months (i.e., the eighth moon)
|
|
- n. à la mi-automne (2e mois de l'automne, 8e mois de l'année lunaire)
|