|
|
zhōng guó shì shì jiè shàng tiān wén xué fā zhǎn zuì zǎo de guó jiā zhī yī， jǐ qiān nián lái jī lěi liǎo dà liàng bǎo guì de tiān wén zī liào， shòu dào gè guó tiān wén xué jiā de zhù yì。 jiù wén xiàn shù liàng lái shuō， tiān wén xué kě yǔ shù xué bìng liè， jǐn cì yú nóng xué hé yī xué， shì gòu chéng zhōng guó gǔ dài zuì fā dá de sì mén zì rán kē xué zhī yī。
zhōng guó gǔ dài tiān wén xué méng yá yú yuán shǐ shè huì， dào liǎo zhàn guó qín hàn shí qī hòu， xíng chéng liǎo yǐ lì fǎ hé tiān xiàng guān cè wéi zhōng xīn de wán zhěng de tǐ xì。 lì fǎ shì zhōng guó gǔ dài tiān wén xué de zhù yào bù fēn， tā bù dān chún shì jì suàn shuò wàng、 èr shí sì jié qì hé 'ān zhì rùn yuè děng biān zhuàn rì lì de gōng zuò， hái bāo kuò rì yuè shí hé xíng xīng wèi zhì de jì suàn děng yī xì liè fāng wèi tiān wén de kè tí， lèi sì biān suàn xiàn zài de tiān wén nián lì。
tiān xiàng guān cè shì zhōng guó gǔ dài tiān wén xué de lìng yī xiàng zhù yào nèi róng， qí zhōng bāo kuò tiān xiàng guān cè de fāng fǎ、 yí qì hé jì lù。 zhōng guó gǔ dài tiān wén guān cè yí qì zhù yào shì hún yí， tóng xī là yòng de huáng dào shì zhuāng zhì bù tóng， zhōng guó yòng de yī zhí shì chì dào shì zhuāng zhì。
liǎng qiān duō nián lái， zhōng guó bǎo cún xià lái de yòu guān rì shí、 yuè shí、 yuè yǎn xīng、 tài yáng hēi zǐ、 liú xīng、 huì xīng、 xīn xīng děng fēng fù de jì lù， shì xiàn dài tiān wén xué de zhòng yào cān kǎo zī liào。
zhōng guó gǔ dài tiān wén xué de méng yá： cóng yuǎn gǔ dào xī zhōu mò
1960 nián zài shān dōng jǔ xiàn hé 1973 nián zài shān dōng zhū chéng fēn bié chū tǔ de liǎng gè jù jīn yuē 4500 nián de táo zūn， shàng dū yòu yī gè xiàng xíng fú hào。 yòu rén shì wéi “ dàn ” zì， yīn wéi tā jiù xiàng shān shàng de yún qì tuō chū chū shēng de tài yáng， qí wéi zǎo chén jǐng xiàng， wǎn rán rú huì。《 shàng shū · yáo diǎn》 shuō“ nǎi mìng xī hé， qīn ruò hào tiān， lì xiàng rì yuè xīng chén， jìng shòu rén shí”， shuō míng zài chuán shuō zhōng de dì yáo ( yuē gōng yuán qián 'èr shí sì shì jì ) de shí hòu yǐ jīng yòu liǎo zhuān zhí de tiān wén guān， cóng shì guān xiàng shòu shí。
《 yáo diǎn》 jǐn jiē zhe shuō：“ fēn mìng xī zhòng， zhái zhǔ yí， yuē shùn gǔ， yín bīn chū rì， píng zhì dōng zuò”。 zhè duàn huà de yì sī shì， xī zhòng zài zhǔ yí shùn ( tānɡ ) gǔ zhī dì， zhuān shì jì sì rì chū， yǐ lì nóng gēng。 shān dōng gǔ wéi dōng yí zhī yù， jǔ xiàn、 zhū chéng yòu chù bīn hǎi， zhèng shì zài zhè lǐ fā xiàn liǎo jì tiān de lǐ qì hé fǎn yìng nóng shì tiān xiàng de yuán shǐ wén zì， zhè yǔ《 yáo diǎn》 suǒ zài zhèng kě xiāng hù yìn zhèng。《 yáo diǎn》 suī xì hòu rén suǒ zuò， dàn tā fǎn yìng liǎo yuǎn gǔ shí hòu de yī xiē chuán shuō， dāng wú yí yì。
《 yáo diǎn》 hái shuō， yī nián fēn wéi sì jì yòu 366 tiān， yòng rùn yuè lái diào zhěng yuè fèn hé jì jié， zhè xiē dōushì zhōng guó lì fǎ de jī běn nèi róng。《 yáo diǎn》 zhōng“ rì zhōng xīng niǎo， yǐ yīn zhòng chūn”“ rì yǒng xīng huǒ， yǐ zhèng zhòng xià”“ xiāo zhōng xīng xū， yǐ yīn zhòng qiū”“ rì duǎn xīng mǎo， yǐ zhèng zhòng dōng” sì jù huà， shuō de jiù shì gēn jù huáng hūn shí nán fāng tiān kōng suǒ kàn dào de bù tóng héng xīng， lái huàfēn jì jié。
cóng xià cháo ( gōng yuán qián 21 shì jì～ gōng yuán qián 16 shì jì ) kāi shǐ， zhōng guó jìn rù nú lì shè huì。 cǐ shí liú chuán xià lái de《 xià xiǎo zhèng》 yī shū， fǎn yìng de kě néng shì xià dài de tiān wén lì fǎ zhī shí： yī nián shí 'èr gè yuè， chú 'èr yuè、 shí yī yuè、 shí 'èr yuè wài， měi yuè dū yòng yī xiē xiǎn zhù de tiān xiàng zuò wéi biāo zhì。《 xià xiǎo zhèng》 chú zhù yì huáng hūn shí nán fāng tiān kōng suǒ jiàn de héng xīng ( hūn zhōng xīng ) yǐ wài， hái zhù yì dào lí míng shí nán fāng tiān kōng héng xīng ( dàn zhōng xīng ) de biàn huà， yǐ jí běi dǒu dǒu bǐng měi yuè suǒ zhǐ fāng xiàng de biàn huà， bǐ《 shàng shū · yáo diǎn》 yòu suǒ fā zhǎn。
xià cháo mò dài jǐ gè huáng dì yòu kǒng jiá、 yìn jiá、 lǚ guǐ děng míng zì， zhè zhèng míng dāng shí yǐ yòng shí gè tiān gān ( jiá yǐ bǐng dīng …… ) zuò wéi xù shù。 zài yīn shāng ( gōng yuán qián 16 shì jì dào gōng yuán qián 11 shì jì ) de jiá gǔ bǔ cí zhōng， gān zhī jì rì de cái liào hěn duō。 yī kuài wǔ yǐ shí qī ( yuē gōng yuán qián 13 shì jì ) de niú jiǎ gǔ shàng wán zhěng dì kè huá zhe liù shí zǔ gān zhī， kě néng shì dāng shí de rì lì。 cóng dāng shí dà liàng gān zhī jì rì de jì lù， xué zhě duì dāng shí de lì fǎ dé chū bǐ jiào yī zhì de yì jiàn： yīn dài yòng gān zhī jì rì， shù zì jì yuè； yuè yòu dà xiǎo zhī fēn， dà yuè 30 rì， xiǎo yuè 29 rì； yòu lián dà yuè， yòu rùn yuè； rùn yuè zhì yú nián zhōng， chēng wéi shí sān yuè； jì jié hé yuè fèn yòu dà tǐ gù dìng de guān xì。 jiá gǔ bǔ cí zhōng hái yòu rì shí、 yuè shí hé xīn xīng jì shì。
bǐ jiá gǔ wén shāo wǎn de shì xī zhōu shí qī ( gōng yuán qián 11 shì jì zhì gōng yuán qián 8 shì jì ) zhù zài tóng qì ( zhōng、 dǐng děng ) shàng de jīn wén。 jīn wén zhōng yòu dà liàng guān yú yuèxiàng de jìzǎi， dàn wú shuò zì。 zuì cháng chū xiàn de shì： chū jí、 jì shēng bà ( bó ) jì wàng、 jì sǐ bà ( bó )。 rén men duì zhè xiē míng chēng yòu zhe zhǒng zhǒng bù tóng de jiě shì。 dàn chú chū jí yǐ wài， qí tā jǐ gè cí dū yǔ yuèxiàng yòu guān， zé wú yì yí。
“ shí yuè zhī jiāo， shuò rì xīn mǎo， rì yòu shí zhī…… bǐ yuè 'ér shí zé wéi qí cháng， cǐ rì 'ér shí， yú hé bù zāng？”《 shī jīng · xiǎo yǎ》 zhōng de zhè duàn huà， bù dàn jì lù liǎo yī cì rì shí， ér qiě biǎo míng nà shí yǐ jīng yǐ rì yuè xiāng huì ( shuò ) zuò wéi yī gè yuè de kāi shǐ。 yī xiē rén rèn wéi， zhè cì rì shí fā shēng zài zhōu yōu wáng liù nián， jí gōng yuán qián 776 nián， yě yòu rén rèn wéi fā shēng zài zhōu píng wáng sān shí liù nián， jí gōng yuán qián 735 nián。
《 shī jīng》 zhōng hái yòu xǔ duō bié de tiān wén zhī shí。 míng mò gù yán wǔ zài《 rì zhī lù》 lǐ shuō：“ sān dài yǐ shàng rén rén jiē zhī tiān wén”， tā liè jǔ de sì jiàn shì zhōng， yòu sān jiàn dū chū zì《 shī jīng》， jiù shì“ qī yuè liú huǒ”、“ sān xīng zài hù” hé“ yuè lí yú bì”。《 shī jīng》 zhōng hái jìzǎi liǎo jīn xīng hé yín hé， yǐ jí lì yòng tǔ guī cè dìng fāng xiàng。 rú guǒ rèn wéi《 zhōu lǐ》 yě fǎn yìng xī zhōu de qíng kuàng， nà me zài xī zhōu shí dài yīnggāi yǐ jīng shǐ yòng lòu hú jì shí， ér qiě 'àn zhào 'èrshíbāxiù hé shí 'èr gān lái huàfēn tiān qū liǎo。 dào liǎo xī zhōu mò qī， zhōng guó tiān wén xué yǐ jīng chū jù guī mó liǎo。
tǐ xì xíng chéng shí qī： cóng chūn qiū dào qín hàn ( gōng yuán qián 770～ gōng yuán 220 nián )
chūn qiū shí qī ( gōng yuán qián 770～ qián 476 nián )， zhōng guó tiān wén xué chǔyú cóng yī bān guān chá dào shù liàng huà guān chá de guò dù jiē duàn。《 lǐ jì · yuè lìng》 suī shì zhàn guó wǎn qī de zuò pǐn， dàn jù jìn rén kǎo zhèng， tā suǒ fǎn yìng de tiān xiàng shì gōng yuán qián 600 nián zuǒ yòu de xiàn xiàng， yìng néng dài biǎo chūn qiū zhōng yè de tiān wén xué shuǐ píng。 tā shì zài 'èrshíbāxiù chǎn shēng yǐ hòu， yǐ 'èrshíbāxiù wéi cān zhào wù， gěi chū měi yuè yuè chū de hūn dàn zhōng xīng hé tài yáng suǒ zài de wèi zhì。 tā suǒ fǎn yìng de tiān wén xué shuǐ píng yào bǐ《 xià xiǎo zhèng》 suǒ shù de gāo dé duō。
tóng shí， jì lù zhè yī duàn lì shǐ de《 chūn qiū》 hé《 zuǒzhuàn》， dū zài yòu fēng fù de tiān wén zī liào。 cóng lǔ yǐn gōng yuán nián ( gōng yuán qián 722 nián ) dào lǔ 'āi gōng shí sì nián ( gōng yuán qián 481 nián ) de 242 nián zhōng， jì lù liǎo 37 cì rì shí， xiàn yǐ zhèng míng qí zhōng 32 cì shì kě kào de。 lǔ zhuāng gōng qī nián ( gōng yuán qián 687 nián )“ xià sì yuè xīn mǎo yè， héng xīng bù jiàn。 yè zhōng， xīng yǔn rú yǔ”， zhè shì duì tiān qín zuò liú xīng yǔ de zuì zǎo jìzǎi。 lǔ wén gōng shí sì nián ( gōng yuán qián 613 nián )“ qiū qī yuè， yòu xīng bèi rù yú běi dǒu”， zhè yīnggāi shì guān yú hā léi huì xīng de zuì zǎo jì lù。
dà gài zài chūn qiū zhōng yè ( gōng yuán qián 600 nián zuǒ yòu )， wǒ guó yǐ kāi shǐ yòng tǔ guī lái guān cè rì yǐng cháng duǎn de biàn huà， yǐ dìng dōng zhì hé xià zhì de rì qī。 nà shí bǎ dōng zhì jiào zuò“ rì nán zhì”， yǐ yòu rì nán zhì zhī yuè wéi“ chūn wáng zhēngyuè”。
zhōng guó kē xué shǐ zhuān jiā qián bǎo cóng de yán jiū rèn wéi：《 zuǒzhuàn》 lǐ yòu liǎng cì“ rì nán zhì” de jìzǎi， jiān jù wéi 133 nián。 zài zhè 133 nián zhōng， jì lù rùn yuè 4 rì cì， shī rùn 1 cì， gòng jì yīngyǒu 49 gè rùn yuè， qià hé“ shí jiǔ nián qī rùn”。 yòu liǎng cì“ rì nán zhì” zhī jiān de tiān shù wéi 809 gè jiá zǐ zhōu qī yòu 38 rì， jí 48578 rì， hé yī nián wéi： 365 yòu 33/133 rì。 wéi jiǎn biàn qǐ jiàn qǔ wěi shù wéi sì fēn zhī yī。 fán yǐ zhè gè shù zì wéi huí guī nián cháng dù de lì fǎ， jiù jiào zuò“ sì fēn lì”。
zài hàn wǔ dì gǎi lì yǐ qián suǒ yòng de gǔ dài liù zhǒng lì fǎ ( huáng dì lì、 zhuān Xū lì、 xià lì yīn lì、 zhōu lì、 lǔ lì ) dōushì sì fēn lì； zhī suǒ yǐ yòu bù tóng de míng chēng huò yīn xíng yòng de dì qū bù tóng， huò yīn cǎi yòng de suì shǒu bù tóng； míng chēng bìng bù dài biǎo shí jiān de xiān hòu， tā men dà gài dōushì zhàn guó shí qī chuàng zhì de。 yīn wéi zhàn guó shí qī de sì fēn lì cǎi yòng yī nián wéi 365.25 rì， ér zhè yě zhèng shì tài yáng zài tiān qiú shàng yí dòng yī zhōu suǒ xū de shí jiān ( shí jì shàng shì dì qiú yùn dòng de fǎn yìng )， suǒ yǐ zhōng guó gǔ dài yě jiù guī dìng yuán zhōu wéi 365.25 dù。 tài yáng měi tiān yí dòng yī dù， zhè gè guī dìng gòu chéng zhōng guó gǔ dài tiān wén xué tǐ xì de yī gè tè diǎn。
suí zhe guān cè zī liào de jī lěi， zhàn guó shí qī yǐ yòu liǎo tiān wén xué de zhuān mén zhù zuò， qí guó de gān gōng ( gān dé ) zhù yòu《 tiān wén xīng zhàn》 bā juàn， wèi guó de shí shēn zhù yòu《 tiān wén》 bā juàn。 zhè xiē shū suī rán dū shǔ yú zhàn xīng shù de dōng xī， dàn qí zhōng yě bāo hán zhe guān yú xíng xīng yùn xíng hé héng xīng wèi zhì de zhī shí， suǒ wèi《 shí shì xīng jīng》 jí lái yuán yú cǐ。
chūn qiū zhàn guó shí dài， gè zhū hóu guó dōuzài zì jǐ de wáng gōng jí wèi zhī chū gǎi biàn nián hào， yīn cǐ gè guó jì nián bù tǒng yī。 zhè duì gè zhū hóu guó de zhèng zhì jīng jì、 wén huà jiāo liú shí fēn bù biàn。 yú shì yòu rén shè jì chū yī zhǒng zhǐ tóng tiān xiàng lián xì， ér yǔ rén jiān shè huì biàn qiān wú guān de jì nián fāng fǎ， zhè jiù shì suì xīng jì nián fǎ。 suì xīng jí mù xīng， gǔ rén rèn wéi tā de héng zhōu qī shì shí 'èr nián。 yīn cǐ， ruò jiāng huáng、 chì dào dài fēn chéng shí 'èr gè bù fēn， chēng wéi shí 'èr cì， zé mù xīng měi nián xíng jīng yī cì。 zhè yàng， jiù kě yǐ yòng mù xīng měi nián xíng jīng de xīng cì lái jì nián。 suì xīng jì nián fǎ hòu lái bù duàn yǎn biàn， dào hàn yǐ hòu jiù fā zhǎn chéng wéi gān zhī jì nián fǎ。
zhàn guó shí qī ( gōng yuán qián 476～ qián 221 nián ) de jù dà shè huì biàn gé hé bǎi jiā zhēng míng de jú miàn， cù jìn liǎo tiān wén lǐ lùn de fā zhǎn。 cǐ shí guān yú qì shì wàn wù běn yuán de guān niàn， hòu lái yǐng xiǎng dào tiān wén xué lǐ lùn de xǔ duō fāng miàn。
zhè qī jiān de xǔ duō zhù zuò zhōng dū tí dào liǎo tiān wén xué de nèi róng， rú《 zhuāng zǐ · tiān yùn》 hé《 chǔ cí · tiān wèn》 tí chū yī xì liè wèn tí， ér qiě wèn dé hěn shēn kè。 lì rú， yǔ zhòu de jié gòu zěn yàng？ tiān dì shì zěn yàng xíng chéng de？ děng děng。
wèile huí dá dì yī gè wèn tí， chū xiàn liǎo gài tiān shuō， xiān shì rèn wéi“ tiān yuán rú zhāng gài， dì fāng rú qí jú”， hòu lái yòu gǎi jìn chéng wéi“ tiān sì gài lì， dì fǎ fù pán”。 guān yú dì 'èr gè wèn tí， cóng lǎo zǐ de《 dào dé jīng》 hé qū yuán de《 tiān wèn》 zhōng suǒ shù jí de nèi róng lái kàn， dà gài zài zhàn guó shí dài yǐ yòu liǎo huí dá。 dàn shì， míng què 'ér quán miàn de jìzǎi zé shǐ jiàn yú hàn dài de《 huái nán zǐ》 ( yuē chéng shū yú gōng yuán qián 140 nián )。《 huái nán zǐ · tiān wén xùn》 yī kāi tóu jiù jiǎng tiān dì de qǐ yuán hé yǎn huà wèn tí， rèn wéi tiān dì wèi fēn yǐ qián， hùn dùn jì fēn zhī hòu， qīng qīng zhě shàng shēng wéi tiān， zhòng zhuó zhě níng jié wéi dì； tiān wéi yáng qì， dì wéi yīn qì， èr qìxiàng hù zuò yòng， chǎn shēng wàn wù。《 huái nán zǐ》 zhè bù zhù zuò， bù dàn huì jí liǎo zhōng guó shàng gǔ tiān wén xué de dà liàng zhī shí， ér qiě dì yī cì bǎ tiān wén xué zuò wéi yī gè zhòng yào de zhī shí bù mén， zhuān lì liǎo yī zhāng lái xù shù， bǎ yuèlǜ hé jìliáng biāo zhǔn fù zài qí zhōng， duì hòu lái de zhù zuò yòu yī dìng yǐng xiǎng。
zhàn guó yǐ hòu， yǔ nóng yè shēng chǎn yòu mìqiè guān xì de 'èr shí sì jié qì yě zài zhú bù xíng chéng， tā men de wán zhěng míng chēng yě shǐ jiàn yú《 huái nán zǐ》。 èr shí sì jié qì， jiǎn chēng“ qì”， zhè shì zhōng guó gǔ dài lì fǎ de yáng lì chéngfèn， ér“ shuò” zé shì zhōng guó gǔ dài lì fǎ de yīn lì chéngfèn， qì hé shuò xiāng pèi hé gòu chéng zhōng guó chuán tǒng de yīn yáng lì。
qín tǒng yī zhōng guó yǐ hòu， zài quán guó bān xíng tǒng yī de lì fǎ héng héng zhuān Xū lì。 zhuān Xū lì xíng yòng xià zhèng， yǐ shí yuè wéi suì shǒu， suì zhōng zhì rùn。 yǐ jiá yín nián zhēngyuè jiá yín shuò dàn lì chūn wéi lì yuán， zài lì yuán zhè yī tiān， rì yuè wǔ xīng tóng shí chén chū dōng fāng。 hàn chéng qín zhì， yòng zhuān Xū lì， yī zhí yán yòng dào tài chū nián jiān。
cóng hàn chū dào hàn wǔ dì， jīng guò yī gè shì jì de xiū yǎng shēng xī yǐ hòu， wèile shì yìng nóng yè、 shǒu gōng yè hé shāng yè de fā zhǎn， hàn wǔ dì cǎi qǔ xǔ duō zhòng yào cuò shī， qí zhōng bāo kuò lì fǎ gǎi gé。 tā yú yuán fēng qī nián ( gōng yuán qián 104 nián ) wǔ yuè bān xíng dèng píng、 làxià hóng děng rén chuàng zhì de xīn lì， gǎi cǐ nián wéi tài chū yuán nián。 xīn lì yīn 'ér bèi hòu rén chēng wéi《 tài chū lì》。
《 tài chū lì》 shì zhōng guó dì yī bù yòu wán zhěng wén zì jìzǎi de lì fǎ， tā de shuò wàng yuè hé huí guī nián de shù jù suī rán bù bǐ sì fēn lì jīng què， dàn yòu yǐ xià xiǎn zhù jìn bù： yǐ zhēngyuè wéi suì shǒu， yǐ méi yòu zhōng qì de yuè fèn wéi rùn yuè， shǐ yuè fèn yǔ jì jié pèi hé dé gèng hé lǐ； jiāng xíng xīng de huì hé zhōu qī cè dé hěn zhǔn， rú shuǐ xīng wéi 115.87 rì， bǐ jīn cè zhí zhǐ xiǎo 0.01 rì； cǎi yòng 135 gè yuè de jiāo shí zhōu qī， yī zhōu qī zhōng tài yáng tōng guò huáng bái jiāo diǎn 23 cì， liǎng cì wéi yī shí nián， jí 1 shí nián =346.66 rì， bǐ jīn cè zhí dà bù dào 0.04 rì。
yóu yú tài chū lì de huí guī nián hé shuò wàng yuè de shù zhí piān dà，《 tài chū lì》 yòng liǎo 188 nián yǐ hòu， cháng qī jī lěi de wù chā jiù hěn kě guān liǎo， yú shì zài dōng hàn yuán hé 'èr nián ( gōng yuán 85 nián ) yòu gǎi yòng《 sì fēn lì》， zhè shí shǐ yòng de huí guī nián cháng dù suī hé gǔ dài de sì fēn lì xiāng tóng， réng wéi 365.25 rì， dàn zài qí tā fāng miàn zé dà wéi jìn bù。
zài tǎo lùn《 sì fēn lì》 qī jiān， jiǎ kuí dà lì xuān chuán mín jiān tiān wén xué jiā fù 'ān cóng huáng dào cè dìng 'èrshíbāxiù de jù dù hé rì yuè de yùn xíng de zuò fǎ， jué rán dì bǎ dōng zhì diǎn cóng gǔ sì fēn lì de qiān niú chū dù yí dào dǒu 21.25 dù， zhè shì zǔ chōng zhī fā xiàn suì chā de qián dǎo。 jiǎ kuí hái què zhèng yuè qiú yùn dòng de sù dù shì bù jūn yún de， yuè qiú de jìn dì diǎn yí dòng hěn kuài， měi yuè yí dòng sān dù duō。 wéi biǎo shì zhè zhǒng biàn huà， tā tí chū“ jiǔ dào shù”， qǐ tú yòng jiǔ tiáo yuè dào lái biǎo shì zhè zhǒng yùn dòng ( zhè yàng zuò yǔ wǔháng guān niàn yòu guān )。
dōng hàn mò nián， liú hóng zài《 qián xiàng lì》 zhōng dì yī cì bǎ huí guī nián de wěi shù jiàng dào 1/4 yǐ xià， chéng wéi 365.2462 rì， bìng qiě què dìng liǎo huáng bái jiāo jiǎo hé yuè qiú zài yī gè jìn diǎn yuè nèi měi rì de shí xíng dù shù， shǐ shuò wàng hé rì yuè shí de jì suàn dū qián jìn liǎo yī dà bù。《 qián xiàng lì》 hái shì dì yī bù chuán shì de zài yòu dìng shuò suàn fǎ de lì fǎ。
dōng hàn shí dài ( gōng yuán 25～ 220 nián )， zhōng guó chū xiàn yī wèi duō cái duō yì de kē xué jiā， nà jiù shì zhāng héng。 tā yǐ fā míng hòu fēng dì dòng yí wén míng yú shì。 zài tiān wén xué fāng miàn， tā shì hún tiān shuō de dài biǎo rén wù， zhù zhāng“ tiān yuán rú dàn wán， dì rú luǎn zhōng huáng”； bìng qiě zài gěng shòu chāng suǒ fā míng de hún xiàng de jī chǔ shàng， zhì chéng lòu shuǐ zhuǎn hún tiān yí yǎn shì tā de xué shuō， chéng wéi zhōng guó shuǐ yùn yí xiàng chuán tǒng de shǐ zǔ。
chú liǎo gài tiān shuō hé hún tiān shuō yǐ wài， bǐ zhāng héng lüè zǎo de xī méng hái tí chū tā xiān shī xuān chuán de xuān yè shuō， zhè gè xué shuō rèn wéi bìng méi yòu yī gè yìng ké shì de tiān， yǔ zhòu shì wú xiàn de， kōng jiān dào chù yòu qì cún zài， tiān tǐ dū piào fú zài qì zhōng， tā men de yùn dòng yě shì shòu qì zhì yuē de。
liǎng hàn shí qī duì tiān xiàng guān chá de xì zhì hé jīng mì chéng dù， lìng rén shí fēn jīng tàn。 1973 nián zài hú nán cháng shā sān hào hàn mù chū tǔ de bó shū zhōng yòu guān yú xíng xīng de《 wǔ xīng zhàn》 8000 zì hé 29 fú huì xīng tú。 qián zhě liè yòu jīn xīng、 mù xīng hé tǔ xīng zài qī shí nián jiān de wèi zhì， hòu zhě de huà fǎ xiǎn shì liǎo dāng shí yǐ guān cè dào huì tóu、 huì hé hé huì wěi， ér huì tóu hé huì wěi hái yòu bù tóng de lèi xíng。
《 hàn shū · wǔháng zhì》 jìzǎi zhēng hé sì nián ( gōng yuán qián 89 nián ) de rì shí， yòu tài yáng de shì wèi zhì， yòu shí fēn， yòu chū kuī hé fù yuán shí kè， yòu kuī、 fù fāng wèi， fēi cháng jù tǐ； ér hé píng yuán nián ( gōng yuán qián 28 nián ) sān yuè guān yú rì miàn hēi zǐ de jìzǎi。 zé shì quán shì jiè zuì zǎo de jì lù。《 hàn shū · tiān wén zhì》 shuō：“ yuán guāng yuán nián liù yuè， kè xīng jiàn yú fáng”， zhè zhèng shì xī là tiān wén xué jiā xǐ pà qià sī suǒ jiàn dào de xīn xīng， dàn xǐ pà qià sī méi yòu liú xià guān yú shí jiān hé fāng wèi de jìzǎi。 zì hàn dài yǐ lái guān yú qí yì tiān xiàng jì lù de xiáng xì hé fēng fù， gòu chéng zhōng guó gǔ dài tiān wén xué tǐ xì de yòu yī tè sè。
zǒng zhī， dào hàn dài wéi zhǐ， zhōng guó gǔ dài tiān wén xué de gè xiàng nèi róng dà tǐ jūn yǐ wán bèi， yī gè fù yòu tè sè de tǐ xì yǐ jīng jiàn lì qǐ lái。
tǐ xì fā zhǎn shí qī（ gōng yuán 220 nián～ sòng cháo chū nián）
zhè shì zhōng guó gǔ dài tiān wén xué zài tǐ xì xíng chéng zhī hòu， jì xù xiàng qián shùn lì fā zhǎn de jiē duàn， zài lì fǎ、 yí qì、 yǔ zhòu lǐ lùn děng fāng miàn dōuyòu bù shǎo de chuàng xīn。
sān guó shí wèi guó yáng wěi chuàng zhì《 jǐng chū lì》 (237 nián ) fā xiàn huáng bái jiāo diǎn yòu yí dòng： zhī jiāo shí zhī qǐ bù yī dìng zài jiāo diǎn， fán zài shí xiàn yǐ nèi dōukě yǐ fā shēng； yòu fā míng tuī suàn rì yuè shí shí fēn hé chū kuī fāng wèi jiǎo de fāng fǎ。 zhè xiē fā xiàn duì yú tuī suàn rì yuè shí yòu hěn dà bāng zhù。 wú guó chén zhuó bǎ zhàn guó qín hàn yǐ lái shí shì、 gān shì、 wū shì sān jiā suǒ mìng míng de xīng guān ( xiāng dāng yú xīng zuò ) zǒng kuò chéng yī gè tǐ xì， gòng jì 283 xīng guān、 1464 xīng， bìng zhù lù yú tú。 chén zhuó de xīng guān tǐ xì yán yòng liǎo yī qiān duō nián， zhí dào míng mò cái yòu xīn de fā zhǎn。 gé héng zài hún xiàng de jī chǔ shàng fā míng hún tiān xiàng， tā shì jīn rì tiān xiàng yí de zǔ xiān。 hún tiān xiàng shì zài hún xiàng de zhōng xīn， fàng yī kuài píng bǎn huò xiǎo yuán qiú lái dài biǎo dì， dāng tiān qiú ( hún xiàng ) rào zhóu xuánzhuàn shí， dì zài zhōng yāng bù dòng， zhè jiù gèng xíng xiàng dì biǎo xiàn liǎo hún tiān shuō。
hòu qín de jiāng jí zào《 sān jì jiá zǐ yuán lì》 (384 nián )， yǐ yuè shí lái qiú tài yáng de wèi zhì suǒ zài， cóng 'ér tí gāo liǎo guān cè de zhǔn què xìng。 tā yòu fā xiàn， rì chū rì luò shí rì guāng chéng 'àn hóng sè shì dì miàn yóu qì de zuò yòng； tiān dǐng yóu qì shǎo， gù zhōng wǔ shí guāng yào sè bái， zhè shì duì dà qì xuǎn zé xī shōu rèn shí de kāi duān。
dōng jìn yú xǐ fā xiàn suì chā， nán cháo zǔ chōng zhī bǎ tā yǐn jìn lì fǎ， jiāng héng xīng nián yǔ huí guī nián qū bié kāi lái， zhè shì yī dà jìn bù。 zǔ chōng zhī cè dìng yī gè jiāo diǎn yuè de rì shù wéi 27.21223， tóng jīn cè zhí zhǐ chā shí wàn fēn zhī yī， kān chēng jīng què。
zǔ chōng zhī zhī qián de hé chéng tiān zài cháng qī guān cè de jī chǔ shàng lì yòng diào rì fǎ qiú dé gèng jīng mì de shuò wàng yuè shù zhí， zhè zài fāng fǎ shàng shì yī gǎi jìn。 suǒ wèi diào rì fǎ， jí yòng mǒu shù de guò shèng fēn shù jìn sì zhí ( qiáng shuài ) hé bù zú fēn shù jìn sì zhí ( ruò shuài ) lái qiú gèng jīng què de fēn shù jìn sì zhí。
zǔ chōng zhī zhī zǐ zǔ ( rì héng ) jì chéng fù yè， yě jīng yú tiān wén。 tā fā xiàn guò qù rén men dāng zuò běi jí xīng de“ niǔ xīng” yǐ qù jí yī dù yòu yú， cóng 'ér zhèng míng tiān qiú běi jí cháng zài yí dòng， gǔ jīn jí xīng bù tóng。
běi qí ( gōng yuán 550～ 577 nián ) zhāng zǐ xìn， zhì lì yú tiān wén guān cè sān shí duō nián， fā xiàn tài yáng hé xíng xīng de yùn dòng yě bù jūn yún； hé shuò shí yuè zài huáng dào nán huò huáng dào běi， huì yǐng xiǎng dào rì shí shì fǒu fā shēng， ér yuè shí zé méi yòu zhè yī xiàn xiàng。 zhāng zǐ xìn de zhè xiē fā xiàn dǎo zhì suí táng shí qī tiān wén xué de fēi yuè fā zhǎn。
suí tǒng yī quán guó yǐ hòu， shǒu xiān shǐ yòng de shì zhāng bīn de《 kāi huáng lì》。 dàn《 kāi huáng lì》 cū shū jiǎn lòu， jīng guò jī liè zhēng lùn hòu， cóng kāi huáng shí qī nián ( gōng yuán 597 nián ) qǐ gǎi yòng zhāng zhòu xuán de lì fǎ。 zhè bù lì fǎ yòu yú dà yè sì nián ( gōng yuán 608 nián ) xiū gǎi， míng《 dà yè lì》。《 dà yè lì》 kǎo lǜ dào zhāng zǐ xìn guān yú xíng xīng yùn dòng bù jūn yún xìng de fā xiàn， lì yòng děng chā jí shù qiú hé de bàn fǎ lái biān zhì yī gè huì hé zhōu qī zhōng de xíng xīng wèi zhì biǎo， duì xíng xīng yùn xíng de jì suàn yòu tí gāo liǎo yī bù。
zài《 dà yè lì》 xíng yòng guò chéng zhōng， liú chāo yú 604 nián wán chéng《 huáng jí lì》， yòng děng jiān jù 'èr cì chā nèi chā fǎ lái chù lǐ rì、 yuè de bù jūn yún yùn dòng， chéng wéi zhōng guó tiān wén xué de yī gè tè diǎn。 liú chāo hái jiàn yì， fā dòng yī cì dà guī mó de dà dì cèliáng lái fǒu dìng“ rì yǐng qiān lǐ chā yī cùn” de chuán tǒng shuō fǎ， duì zhè zhǒng shuō fǎ hé chéng tiān zǎo yǐ biǎo shì huái yí。 dàn yóu yú suí yáng dì de qióng shē jí yù， fǔ xiǔ hūn yōng， liú chāo de hé lǐ jiàn yì lián tóng tā de《 huáng jí lì》 dū wèi bèi jiē shòu。
táng cháo jiàn lì liǎo qiáng dà de fēng jiàn dì guó， chū xiàn zhēnguàn、 kāi yuán zhī zhì de xīng shèng jú miàn， wéi tiān wén xué dà fā zhǎn chuàng zào liǎo liáng hǎo de tiáo jiàn。 zhēnguàn qī nián ( gōng yuán 633 nián )， lǐ chún fēng zhì chéng hún tiān huáng dào yí， bǎ zhōng guó guān cè yòng de hún yí fā zhǎn dào jí wéi fù zá de chéng dù， zài guò qù de gù dìng huán zǔ ( liù hé yí ) hé kě yùn zhuǎn de huán zǔ ( sì yóu yí ) zhī jiān， yòu jiā liǎo yī gè sān chén yí。 sān chén yí yóu xiāng hù jiāo cuò de sān gè yuán huán ( bái dào huán、 huáng dào huán、 chì dào huán ) zǔ chéng， zhè yàng zài guān cè shí jiù kě yǐ cóng yí qì shàng zhí jiē dú chū tiān tǐ de chì dào zuò biāo、 huáng dào zuò biāo hé bái dào zuò biāo sān zhǒng shù jù。
lǐ chún fēng zài《 huáng jí lì》 jī chǔ shàng zhì chéng《 lín dé lì》， yú táng gāo zōng lín dé 'èr nián ( gōng yuán 665 nián ) bān xíng。《 lín dé lì》 cǎi yòng dìng shuò 'ān pěng rì yòng lì pǔ， jí bù dàn zài jì suàn rì yuè shí shí yào kǎo lǜ rì yuè yùn xíng bù jūn yún xìng de wèn tí， ér qiě zài 'ān pái rì lì shí yě kǎo lǜ jìn qù。 zhè gè bàn fǎ hé chéng tiān zǎo yǐ tí chū， dàn yóu yú xí guàn shì lì de zǔ náo， jīng guò 'èr bǎi duō nián de dǒu zhēng， zhì cǐ cái qǔ dé shèng lì。《 lín dé lì》 hái fèi chú liǎo rùn zhōu， wán quán yǐ kào guān cè hé tǒng jì lái qiú dé huí guī nián hé shuò wàng yuè de jīng mì shù jù。
xiàn zài yīng guó lún dūn bó wù guǎn bǎo cún de dūn huáng juǎnzǐ zhōng yòu yī juàn xīng tú， yě kě néng yǔ lǐ chún fēng yòu guān， yīn wéi zài xīng tú de qián miàn hái yòu 48 tiáo qì xiàng zá zhàn， měi tiáo dōushì shàng tú xià wén， zài dì shí wǔ tiáo xià yòu“ chén chún fēng yán” de zì yàng。
kāi yuán shí sān nián ( gōng yuán 725 nián )， yī xíng hé liáng lìng zàn gǎi jìn liǎo zhāng héng de shuǐ yùn hún xiàng。 tā men bǎ hún xiàng fàng zài mù guì zǐ lǐ， yī bàn lù zài wài miàn， yī bàn cáng zài guì nèi， zài guì miàn shàng yòu liǎng gè mù rén fēn lì zài hún xiàng liǎng bàng， yī gè měi kè jī gǔ， yī gè měi chén ( liǎng xiǎo shí ) qiāo zhōng， àn shí zì dòng， zhè kě yǐ shuō shì zuì zǎo de zì míng zhōng， tā de míng zì jiào“ kāi yuán shuǐ yùn hún tiān fǔ shì tú”。
zài cǐ yǐ qián， tā men hái zào liǎo yī jià huáng dào yóu yí。 zhè shì zài lǐ chún fēng hún tiān huáng dào yí de jī chǔ shàng， bǎ sān chén yí zhōng de chì dào huán dǎ liǎo kǒng， shǐ huáng dào kě yǐ yán chì dào yí dòng， yǐ gǎi zhèng suì chā。 yīháng lì yòng zhè jià yí qì， guān cè liǎo 150 duō kē héng xīng de wèi zhì， fā xiàn qián dài xīng tú、 xīng biǎo hé hún xiàng shàng suǒ zài de héng xīng wèi zhì yòu hěn dà biàn huà。 yīháng duì cǐ wèi zuò jiě shì。 xiàn zài zhī dào， zhè xiē biàn huà zhù yào shì yóu suì chā yǐn qǐ de。
yǔ cǐ tóng shí， yīháng yòu mìng dà xiāng yuán tài hé nán gōng shuō děng rén fēn bié dào 11 gè dì fāng cèliáng běi jí de dì píng gāo dù hé chūn fēn、 qiū fēn、 xià zhì、 dōng zhì rì zhèng wǔ shí bā chǐ guī biǎo de rì yǐng cháng dù。 nán gōng shuō zài hé nán de huá xiàn kāi fēng、 fú gōu、 shàng cài sì gè dì fāng bù dàn cèliáng liǎo rì yǐng cháng dù hé běi jí gāo dù， bìng qiě zài dì miàn shàng cè liàng liǎo zhè sì gè dì fāng de jù lí。 jiēguǒ fā xiàn， cóng huá xiàn dào shàng cài de jù lí shì 526.9 táng lǐ， dàn xià zhì shí rì yǐng yǐ chā 2.1 cùn， zhè yī shí jì cèliáng de jiēguǒ chè dǐ tuī fān liǎo“ rì yǐng qiān lǐ chā yī cùn” de chuán tǒng shuō fǎ。 bù jǐn rú cǐ， yīháng yòu bǎ nán gōng shuō hé qí tā rén zài bié de dì fāng guān cè de jiēguǒ xiāng bǐ jiào， jìn yī bù fā xiàn， yǐng chā hé nán běi jù lí de guān xì gēn běn bù shì chéng bǐ lì de。
yú shì tā gǎi yòng běi jí gāo dù ( shí jì shàng jí dì lǐ wěi dù ) de chā jì suàn chū， dì shàng nán běi xiāng qù 351.27 táng lǐ ( yuē 129.22 gōng lǐ )， běi jí gāo dù xiāngchà yī dù。 zhè gè shù zhí suī rán wù chā hěn dà， què shì shì jiè shàng dì yī cì zǐ wǔ xiàn shí cè。 gèng zhòng yào de shì， yī xíng cóng fāng fǎ lùn shàng pī pàn liǎo qián rén jì suàn tiān de dà xiǎo de cuò wù。 tā zhì wèn“ yǔ zhòu zhī guǎng， qǐ ruò shì hū？” shāzhù liǎo jì suàn yǔ zhòu dà xiǎo de fēng qì， bìng shǐ liǔ zōng yuán shòu dào liǎo yǐng xiǎng。 liǔ zōng yuán zài hé liú yǔ xī de tōng xìn zhōng céng jīng tǎo lùn guò yīháng de gōng zuò， liǔ zōng yuán bǎ yǔ zhòu wú xiàn lùn tuī xiàng xīn de gāo fēng， tā rèn wéi yǔ zhòu jì méi yòu biān jiè， yě méi yòu zhōng xīn：“ wú qīng wú huáng， wú chì wú hēi， wú zhōng wú bàng， wū jì hū tiān zé！” (《 tiān duì》 )。 yě jiù shì shuō， tiān jì méi yòu qīng、 huáng、 chì、 hēi gè zhǒng yán sè zhī fēn， yě méi yòu zhōng xīn hé biān yuán zhī bié， zěn me néng bǎ tā huàfēn chéng jǐ bù fēn ní？
liǔ zōng yuán bù dàn shēn kè dì jiē shì liǎo yǔ zhòu wú xiàn xìng， ér qiě míng què dì zhǐ chū zài wú xiàn de yǔ zhòu zhōng， máo dùn biàn huà shì wú qióng de， yīn yáng 'èr qì shí 'ér hé zài yī qǐ， shí 'ér yòu fēn lí kāi lái， yòu shí hù xiāng xī yǐn， yòu shí hù xiāng pái chì， jiù xiàng xuánzhuàn zhe de chē lún huò jī xiè， shí kè bù tíng。
zài dà guī mó de guān cè jī chǔ shàng， yīháng yú kāi yuán shí wǔ nián wán chéng《 dà yǎn lì》 chū gǎo， qù shì hòu， yóu qí jì chéng zhě yú cì nián dìng gǎo。《 dà yǎn lì》 yǐ dìng qì biān tài yáng yùn dòng biǎo， jí yǐ tài yáng zài yī gè huí guī nián nèi suǒ xíng dù shù， píng fēn wéi 24 děng fēn， tài yáng měi dào yī gè fēn diǎn wéi yī gè jié qì， liǎng gè jié qì zhī jiān de shí jiān shì bù děng de。 wèile chǔlǐ zhè gè wèn tí， yīháng fā míng liǎo bù děng jiān jù 'èr cì chā nèi chā fǎ。 zài jì suàn xíng xīng de bù jūn yún yùn dòng shí，《 dà yǎn lì》 shǐ yòng liǎo jù yòu zhèng xián hán shù xìng zhì de biǎo gé hé hán yòu sān cì chā de jìn sì de nèi chā gōng shì。《 dà yǎn lì》 bǎ quán bù jì suàn xiàng mù guī nà chéng“ bù zhōng shuò” děng qī piān， chéng wéi hòu dài lì fǎ de diǎn fàn。
táng dài hòu qī hé wǔ dài ( gōng yuán 907～ 960 nián ) shí qī de lì fǎ， zhí dé yī tí de yòu cháng qìng 'èr nián ( gōng yuán 822 nián ) bān xíng de《 xuān míng lì》 hé jiàn zhōng nián jiān ( gōng yuán 780～ 783 nián ) liú xíng yú mín jiān de《 fú tiān lì》。
xú 'áng de《 xuān míng lì》 zài rì shí jì suàn fāng miàn tí chū shí chā、 qì chā、 kè chā sān xiàng gǎi zhèng， bǎ yīn yuè liàng zhōu rì shì chā 'ér yǐn qǐ de gǎi zhèng xiàng jì suàn gèng xiàng qián tuī jìn yī bù。 cáo shì gǒu de《 fú tiān lì》 fèi chú shàng yuán jī nián， yǐ yī wàn wéi tiān wén shù jù jīlíng de fēn mǔ， zhè liǎng xiàng gǎi gé dà dà jiǎn huà liǎo lì fǎ de jì suàn bù zhòu， yě shì zhè gè lì fǎ zài mín jiān shòu dào huān yíng de zhù yào yuán yīn。 dàn tā bèi tǒng zhì jiē jí shì wéi“ xiǎo lì”， bù yú cǎi yòng。 hòu jìn tiān fú sì nián ( gōng yuán 939 nián ) bān xíng de《 tiáoyuán lì》， bù cǎi yòng shàng yuán jī nián， shǐ yòng liǎo wǔ nián， hòu zài liáo yòu yòng liǎo sì shí nián， zhí dào yuán cháo de《 shòu shí lì》 (1280 nián )， cái wán quán shí xiàn liǎo zhè liǎng dà gǎi gé。
yóu dǐng shèng dào shuāi luò（ cóng sòng chū dào míng mò）
táng mò de fān zhèn gē jù hé wǔ dài shí guó de hùn luàn jú miàn， yǐ lái de tǒng yī 'ér gào jié shù。 zhōng guó de fēng jiàn jīng jì zài sòng dài ( gōng yuán 960～ 1279 nián ) dé dào jìn yī bù de fā zhǎn。 shēng chǎn de fā zhǎn yòu dà dà dì tuī dòng liǎo kē xué de qián jìn， bèi mǎ kè sī yù wéi“ zuì wěi dà de fā míng” de huǒ yào、 yìn shuà shù hé zhǐ nán zhēn， jiù shì zhōng guó rén zài mò dài wán chéng de。 zuò wéi zì rán kē xué zhī yī de tiān wén xué zài zhè yī shí qī yě qǔ dé xǔ duō zhòng yào chéng jiù。
guān yú 1006 nián hé 1054 nián de chāo xīn xīng de chū xiàn， tè bié shì 1054 nián de chāo xīn xīng jì lù， chéng wéi dāng dài tiān wén xué yán jiū zhōng jí shòu zhòng shì de zī liào。 zài zhè kē chāo xīn xīng chū xiàn de wèi zhì shàng， xiàn zài yí liú yòu yī gè xiè zhuàng xīng yún， zhè shì dāng dài zuì gǎn xīng qù de yán jiū duì xiàng zhī yī。
zhè yī shí qī xiān hòu jìn xíng guò wǔ cì héng xīng wèi zhì cèliáng： dì yī cì zài dà zhōng xiáng fú sān nián ( gōng yuán 1010 nián )， dì 'èr cì zài jǐng kū nián jiān ( gōng yuán 1034～ 1038 nián )， dì sān cì zài huáng kū nián jiān ( gōng yuán 1049～ 1053 nián )， dì sì cì zài yuán fēng nián jiān ( gōng yuán 1078～ 1085 nián )， dì wǔ cì zài chóng níng nián jiān ( gōng yuán 1102～ 1106 nián )。 qí zhōng yuán fēng nián jiān de guān cè jiēguǒ bèi huì chéng xīng tú， kè zài shí bēi shàng bǎo cún xià lái， zhè jiù shì zhù míng de sū zhōu shí kè tiān wén tú。
yuán fēng nián jiān de guān cè jiēguǒ， tóng shí yě yǐ xīng tú de xíng shì bǎo cún zài sū sòng zhù de《 xīn yí xiàng fǎ yào》 zhōng。《 xīn yí xiàng fǎ yào》 shì wéi yuán kū qī nián ( gōng yuán 1092 nián ) zhì zào de shuǐ yùn yí xiàng tái 'ér xiě de shuō míng shū， tā bù dàn xù shù liǎo 150 duō zhǒng jī xiè líng jiàn， ér qiě hái yòu 60 duō fú tú， shì yán jiū gǔ dài yí qì de jí hǎo zī liào。
sū sòng hé hán gōng lián zài wán chéng shuǐ yùn yí xiàng tái yǐ hòu， yòu zhì zào liǎo yī jià hún tiān xiàng， qí tiān qiú zhí jìng dà yú rén de shēn gāo， rén kě yǐ jìn rù nèi bù guān kàn。 zài qiú miàn shàng 'àn zhào gè héng xīng de wèi zhì chuān liǎo yī gè gè xiǎo kǒng， rén zài lǐ miàn kàn dào diǎn diǎn guāng liàng， fǎng fó tiān shàng de xīng chén yī bān。 jīn rén bǎ zhè zhǒng yí qì yě chēng wéi jiǎ tiān yí， tā shì xiàn dài tiān wén guǎn zhōng xīng kōng yǎn shì de xiān qū。
yǔ sū sòng tóng shí dài de shěn kuò zài tiān wén xué shàng yě yòu zhòng yào gòng xiàn。 xī níng qī nián ( gōng yuán 1074 nián ) tā zài zhì zào hún yí shí shěng qù liǎo bái dào huán， gǎi yòng jì suàn lái qiú yuè liàng de bái dào zuò biāo， zhè shì zhōng guó hún yí yóu fù zá zǒu xiàng jiǎn huà de kāi shǐ。 shěn kuò hái yòng suō xiǎo kuī guǎn xià duān kǒng jìng de bàn fǎ lái xiàn zhì rén mù nuó dòng de fàn wéi， yǐ jiǎn shǎo zhào zhǔn wù chā； yòu yòng guān cè běi jí xīng wèi zhì de fāng fǎ lái jiàozhèng hún yí jí zhóu de 'ān zhuāng fāng xiàng。 tā zài lòu hú fāng miàn yě yòu gǎi jìn， bìng qiě cóng lǐ lùn shàng yán jiū liǎo lòu hú zài bù tóng jì jié shuǐ liú sù dù bù děng de wèn tí， tí chū yī gè xiāng dāng yú zhēn tài yáng rì hé píng tài yáng rì ( jiàn rì ) cháng dù zhī chā de wèn tí。 gèng zhòng yào de shì shěn kuò zài lì fǎ shàng dú shù yī zhì， tí chū shí 'èr qì lì，“ zhí yǐ lì chūn zhī yī rì wéi mèng chūn zhī yī rì， jīng zhé wéi zhòng chūn zhī yī rì， dà jìn sān shí yī rì， xiǎo jìn sān shí rì； suì suì qí jìn， yǒng wú rùn yuè。” (《 mèng xī bǐ tán · bǔ bǐ tán juàn 'èr》 ) zhè shí jì shàng shì yī zhǒng yáng lì， yóu yú chuán tǒng xí guàn， zhè gè lì fǎ wèi néng shí xíng。
zài sòng dài sān bǎi duō nián jiān shí xíng guò de lì fǎ yòu 18 zhǒng， qí zhōng bǐ jiào yòu chuàng zào xìng de shì běi sòng yáo shùn fǔ de《 jì yuán》 (1107 nián ) hé nán mò yáng zhōng fǔ de《 tǒng tiān lì》 (1199 nián )。《 jì yuán lì》 shǒu chuàng lì yòng guān cè jīn xīng lái dìng tài yáng wèi zhì de fāng fǎ；《 tǒng tiān lì》 què dìng de huí guī nián shù zhí wéi 365.2425 rì， hé xiàn xíng gōng lì de píng jūn lì nián wán quán yī yàng， dàn bǐ gōng lì (1582 nián ) de bān xíng zǎo 383 nián。《 tǒng tiān lì》 hái tí chū de huí guī nián de cháng dù zài biàn huà， tā de shù zhí gǔ dà jīn xiǎo。
sòng dài de sī xiǎng jiā duì zì rán xiàn xiàng yòu jiào duō de tǎo lùn。 zài tiān wén xué fāng miàn tǎo lùn dé jiào duō de shì tiān tǐ de yùn xíng hé tiān tǐ de xíng chéng wèn tí。 qí zhōng jiào yòu dài biǎo xìng de rén wù shì zhāng zài hé zhū xī。
zhāng zài tí chū， yī nián zhōng jiān zhòu yè cháng duǎn de biàn huà， shì yīn yáng 'èr qì de shēng jiàng shǐ dà dì shēng jiàng suǒ zhì； yī rì zhōng jiān tiān tǐ de dōng shēng xī luò， shì dà dì chéng qì zuǒ xuán de jiēguǒ。 zhāng zài bìng qiě rèn wéi kōng jiān hé shí jiān shì wù zhì cún zài de xíng shì， yǔ zhòu dào chù chōng mǎn liǎo qì。“ qì bù néng bù jù 'ér wéi wàn wù， wàn wù bù néng bù sǎnrù dà xū， xún shì chū rù， shì jiē bù dé yǐ 'ér rán yě。”
zhū xī suī rán zhù zhāng yǔ zhòu xún huán lùn， dàn duì yú jù tǐ tiān dì ( xiāng dāng yú tài yáng xì ) de xíng chéng guò chéng zé yòu wán zhěng de jiàn jiě。 tā cóng xuán wō shuǐ liú bǎ wù tǐ juǎnrù xuán wō zhōng xīn de xiàn xiàng chū fā， rèn wéi“ tiān dì chū jiān zhǐ shì yīn yáng zhī qì。 zhè yī gè qì yùn xíng， mó lái mó qù。 mó dé jí liǎo， biàn zā xǔ duō zhā zǐ， lǐ miàn wú chù chū， biàn jié chéng gè dì zài zhōng yāng。 qì zhī qīng zhě biàn wéi tiān， wéi rì yuè， wéi xīng chén， zhǐ zài wài， cháng zhōu huán yùn zhuǎn； dì biàn zhǐ zài zhōng yāng bù dòng， bù shì zài xià” (《 zhū zǐ yǔ lèi》 juàn yī )。 zài jīn tiān kàn lái， zhè gè xué shuō zì rán yòu hěn duō cuò wù， dàn bǐ qǐ zhū xī yǐ qián de tiān tǐ yǎn huà sī xiǎng lái què qián jìn liǎo yī bù。
1276 nián yuán jūn gōng xià nán sòng dū chéng lín 'ān ( jīn háng zhōu ) yǐ hòu， hū bì liè bǎ jīn、 sòng liǎng gè sī tiān jiān de rén yuán jí zhōng dào dà dū ( jīn běi jīng )， zài jiā shàng xīn xuǎn bá de yī xiē rén cái， zǔ chéng liǎo yī zhī qiáng dà de tiān wén duì wǔ。 zhè zhī duì wǔ zài wáng xún、 guō shǒu jìng zhù chí xià， cóng shì zhì zào yí qì， jìn xíng cèliáng hé biān zhì xīn lì， zài duǎn duǎn de wǔ nián shí jiān (1276～ 1280 nián ) zhōng qǔ dé liǎo jí dà de chéng jiù， jiāng zhōng guó gǔ dài tiān wén xué tuī xiàng xīn de gāo fēng。
dì yī， zhì zào liǎo duō zhǒng xīn yí qì， qí zhōng jiǎn yí、 yǎng yí、 gāo biǎo、 jǐng fú、 zhèng fāng 'àn hé líng lóng yí děngdōu jù yòu xīn yì。 jiǎn yí shì duì hún yí jìn xíng gé mìng xìng gǎi gé 'ér chéng de， tā de shè jì hé zhì zào shuǐ píng zài shì jiè shàng lǐng xiān sān bǎi duō nián， zhí zhì 1598 nián zhù míng tiān wén xué jiā dì gǔ fā míng de yí qì cái néng yǔ zhī xiāng bǐ。 yǎng yí shì yòng zhēn kǒng chéng xiàng yuán lǐ， bǎ tài yáng tóu yǐng zài bàn qiú xíng de yí miàn shàng， yǐ zhí jiē dú chū tā de qiú miàn zuò biāo zhí。 gāo biǎo shì bǎ chuán tǒng de bā chǐ biǎo jiā gāo dào sì zhàng， shǐ dé zài tóng yàng de liángdù jīng dù xià， wù chā jiǎn shǎo dào yuán lái de wǔ fēn zhī yī。 jǐng fú shì gāo biǎo de fǔ zhù yí qì， tā lì yòng zhēn kǒng chéng xiàng de yuán lǐ lái xiāo chú gāo biǎo yǐng duān mó hú de quē diǎn， tí gāo guān cè jīng dù。 zhèng fāng 'àn shì zài yī kuài sì chǐ jiàn fāng de mù bǎn shàng huà 19 gè tóng xīn yuán， yuán xīn lì yī gēn biǎo， dāng biǎo de yǐng duān fāng de mù bǎn shàng huà 19 gè tóng xīn yuán， yuán xīn lì yī gēn biǎo， dāng biǎo de yǐng duān luò dào mǒu gè yuán shàng shí jiù jì xià lái， cóng zǎo dào wǎn jì wán hòu bǎ tóng yī gè yuán shàng de liǎng diǎn lián jiē qǐ lái， tā men de zhōng diǎn hé yuán xīn de lián xiàn jiù shì zhèng nán běi fāng xiàng； rú guǒ bǎ tā cè lì guò lái， hái kě yǐ cèliáng běi jí chū dì gāo dù， zhè shì yī zhǒng biàn yú xié dài dào yě wài gōng zuò de yí qì。 líng lóng yí hé sū sòng、 hán gōng lián suǒ zào de hún tiān xiàng xiāng sì， shì yī zhǒng kě róng rén zài nèi bù guān kàn de biǎo yǎn yí qì。
1281 nián yǐ hòu， guō shǒu jìng hái chuàng zhì liǎo bù shǎo xīn yí qì， qí zhōng dà míng diàn dēng lòu shì zuì tū chū de yī xiàng。 tā shì yī gè wài xíng xiàng dēng lóng qiú yòng shuǐ lì tuī dòng de jī xiè bào shí qì。 shàng miàn hái bù zhì yòu néng 'àn shí tiào yuè de dòng wù mó xíng， zhè tóng 'ōu zhōu zài jī xiè zhōng biǎo shàng fù jiā de zhǒng zhǒng biǎo yǎn jī xiè shì yī yàng xìng zhì de。
dì 'èr， jìn xíng liǎo yī cì kōng qián guī mó de guān cè gōng zuò。 zài quán guó 27 gè dì fāng shè lì guān cè suǒ， cèliáng dāng dì de dì lǐ wěi dù， bìng zài nán qǐ nán hǎi ( běi wěi 15 dù )， běi zhì běi hǎi ( běi wěi 65 dù )， měi gé 10 dù shè lì yī gè guān cè zhàn， cèliáng xià zhì rì yǐng de cháng dù hé dāng tiān zhòu yè de cháng duǎn。
dì sān， duì yī xì liè tiān wén shù jù jìn xíng shí cè， bìng duì jiù de shù jù jìn xíng jiǎn hé， xuǎn yòng qí zhōng jīng mì de shù jù。 lì rú， huí guī nián shù zhí qǔ zì nán sòng《 tǒng tiān lì》， shuò wàng yuè、 jìn diǎn yuè hé jiāo diǎn yuè de shù zhí qǔ zì jīn zhào zhī wēi chóngxiū de《 dà míng lì》 (1181 nián ) hé yuán chū yé lǜ chǔ cái《 xī zhēng gēng wǔ yuán lì》。 duì yú 'èrshíbāxiù jù dù de cèliáng， qí píng jūn wù chā bù dào 5'， jīng què dù jiào sòng dài tí gāo yī bèi。 xīn cè huáng chì jiāo jiǎo zhí， wù chā zhǐ yòu 1' duō。
dì sì， zài dà liàng guān cè hé yán jiū de jī chǔ shàng， yú zhì yuán shí qī nián ( gōng yuán 1280 nián ) biān chéng《 shòu shí lì》， bìng yú cì nián qǐ shí xíng。《 shòu shí lì》 yòng sān cì chā nèi chā fǎ lái qiú tài yáng měi rì zài huáng dào shàng de shì yùn xíng sù dù， hé yuè liàng měi rì rào dì qiú yùn xíng de sù dù， yòng lèi sì qiú miàn sān jiǎo de hú shǐ gē yuán shù， yóu tài yáng de huáng jīng qiú tā de chì jīng chì wěi， qiú bái chì jiāo jiǎo， yǐ jí qiú bái chì jiāo diǎn yǔ huáng chì jiāo diǎn de jù lí。 zhè liǎng zhǒng fāng fǎ zài tiān wén xué shǐ hé shù xué shǐ shàng dū jù yòu zhòng yào dì wèi。
《 shòu shí lì》 cóng yuán dài yī zhí yòng dào míng wáng ( gōng yuán 1644 nián )。 zài míng dài bǎ tā gǎi míng wéi《 dà tǒng lì》， dàn fāng fǎ shàng zhǐ shì bǎ běi jīng suǒ jiàn de rì chū rì méi shí kè gǎi wéi nán jīng suǒ jiàn de shí kè， yǐ hóng wǔ shí qī nián ( gōng yuán 1384 nián ) wéi lì yuán， shěng qù liǎo huí guī nián bǎi nián xiāozhǎng zhī fǎ děng， qí tādōu wú gǎi biàn。
yuán míng liǎng dài chú tōng yòng de《 shòu shí lì》 yǐ wài， zài zhōng guó shǎo shù mín zú zhōng jiān hái liú xíng yī zhǒng cóng 'ā lā bó chuán lái de《 huí lì》。 zhì yuán sì nián ( gōng yuán 1267 nián )， xī yù tiān wén xué jiā zhá mǎ lǔ dīng jìn chéng《 wàn nián lì》， hū bì liè céng bān xíng guò。 tóng nián， zhá mǎ lǔ dīng fù zé zhì zào qī jiàn 'ā lā bó tiān wén yí qì， qí zhōng bāo kuò tuō lè mì shì de huáng dào hún yí、 cháng chǐ， yǐ jí dì qiú yí hé xīng pán。 zhì yuán bā nián ( gōng yuán 1271 nián ) shè lì huí huí sī tiān tái yú shàng dū ( jīn nèimēng gǔ zì zhì qū zhèng lán qí jìng nèi )， měi nián bān xíng huí huí lì shū。 yuán wáng míng xīng， jiāng huí huí sī tiān jiān rén yuán qiān zhì jīng shī， zài qīn tiān jiān nèi shè huí huí kē， jì suàn tiān xiàng， bān bù lì shū， yǔ《 dà tǒng lì》 jìn xíng bǐ jiào， tóng shí hái fān yì liǎo yī xiē tiān wén shū jí。
míng hóng wǔ shí wǔ nián， zhèng fǔ lìng wú bó zōng、 lǐ zhǒng hé hǎi dá 'ěr、 ā dá wù dīng、 mǎ shā yì hēi、 mǎ hā má děng hé yì bō sī rén kuò shí yá 'ěr de《 tiān wén bǎo shū》 sì juàn， cì nián 'èr yuè yì chéng。 shū zhōng shuō xīng fēn liù tǐ， zhè shì xīng děng gài niàn zài zhōng guó de chū cì chū xiàn， liè yòu 12 gè xīng zuò gòng 30 kē xīng de xīng děng hé huáng jīng。 chéng huà liù nián zhì shí sān nián ( gōng yuán 1470～ 1477 nián ) bèi lín jiāng yuán tǒng fān yì de《 qī zhèng tuī bù》 zhěng lǐ chū bǎn， zhè shì yī bù xì tǒng jiè shào 'ā lā bó tiān wén xué de zhù zuò， qí zhōng bāo kuò 277 kē xīng de huáng jīng、 huáng wěi hé xīng děng de héng xīng biǎo， zhè shì zhōng xī xīng míng dì yī cì duì yì gōng zuò。《 qī zhèng tuī bù》 zhōng de lì fǎ bù fēn， hòu jīng méi wén dǐng zhāi yào biān rù《 míng shǐ · lì zhì》 zhōng， chéng wéi zhōng guó gǔ dài tiān wén xué de yī gè zǔ chéng bù fēn， zài jǐ gè xiōng dì mín zú zhōng yī zhí yán yòng dào jīn tiān。
zhōng xī tiān wén xué de róng hé： cóng míng mò dào yā piàn zhàn zhēng ( gōng yuán 1600～ 1840 nián )
cóng míng chū dào míng wàn lì nián jiān de 'èr bǎi nián zhōng， tiān wén xué shàng de zhù yào jìn zhǎn yòu： fān yì 'ā lā bó tiān wén shū jí； zhèng hé yú 1405～ 1432 nián yuǎn yáng háng xíng zhōng lì yòng“ qiān xīng shù” dìng wèi dìng xiàng， fā zhǎn liǎo háng hǎi tiān wén； duì qí yì tiān xiàng ( lì rú 1572 nián hé 1604 nián de chāo xīn xīng ) de guān cè děng。 zǒng de lái shuō hěn shǎo fā míng chuàng zào， kě yǐ rèn wéi shì zhōng guó tiān wén xué fā zhǎn shǐ shàng de yī gè dī cháo。
míng mò， zī běn zhù yì méng yá cù shǐ rén men duì kē xué jì shù chǎn shēng xīn de yào qiú。 1595 nián hé 1610 nián de liǎng cì gǎi lì yùn dòng suī rán méi néng shí xiàn， dàn shì gǎi gé lì fǎ de zhù zhāng shòu dào rén men de zhòng shì。 jiù zài zhè gè shí hòu， ōu zhōu yé sū huì chuán jiào shì lái dào zhōng guó。 tā men liǎo jiě dào zhōng guó duì xīn zhī shí de zhuī qiú， biàn cǎi qǔ liǎo xué shù chuán jiào de fāng zhēn。
zǎo qī lái huá de yì dà lì rén lì mǎ dòu (1583 nián lái huá )， céng duō cì xiàng 'ōu zhōu bào gào zhōng guó duì tiān wén zhī shí de xīng qù hé xū yào。 zài tā de yǐng xiǎng hé qǐng qiú xià， hòu lái lái huá de yé sū huì shì dà dū dǒng dé yī xiē tiān wén xué zhī shí， yòu xiē shèn zhì shòu guò zhuān mén de xùn liàn。 tā men suǒ jiè shào de 'ōu zhōu tiān wén xué zhī shí shòu dào dāng shí jìn bù zhī shí fènzǐ de huān yíng， bìng jiā yǐ fān yì hé jiè shào。
zǎo qī chū bǎn de yòu guān 'ōu zhōu tiān wén xué zhī shí de zhù zuò yòu：《 hún gài tōng xiàn tú shuō》 (1607 nián )、《 jiǎn píng yí shuō》 (1611 nián )、《 biǎo dù shuō》 (1614 nián )、《 tiān wèn lüè》 (1615 nián )、《 yuǎn jìng shuō》 (1626 nián ) děng。 zhè xiē zhù zuò duō shù shì jiè shào 'ōu zhōu de tiān wén yí qì。
“ hún gài tōng xiàn” hé“ jiǎn píng yí” dōushì yī zhǒng xīng pán，“ biǎo dù” shì xī fāng de rì guǐ，“ yuǎn jìng” zé shì gā lì lüè shì de wàng yuǎn jìng。 zài《 tiān wèn lüè》 zhōng， jiè shào liǎo tuō lè mì dì xīn tǐ xì de shí 'èr zhòng tiān， hé gā lì lüè yòng wàng yuǎn jìng guān cè dào de yī xiē zhǎn xīn jiēguǒ。 qí zhōng chú liǎo《 hún gài tōng xiàn tú shuō》 yī shū shì lǐ zhī zǎo zì jǐ suǒ xiě zhī wài， qí tādōu shì yé sū huì shì zài zhōng guó xué zhě de xié zhù xià xiě chéng de。
zhōng guó xué zhě chú cānyù fān yì hé jiè shào 'ōu zhōu tiān wén zhī shí wài， hái xiàng yé sū huì shì xué xí liǎo 'ōu zhōu tiān wén xué de jì suàn fāng fǎ。 yīn cǐ， wàn lì sān shí bā nián ( gōng yuán 1610 nián )， xú guāng qǐ dé yǐ yòng xī fǎ yù bào zhè yī nián shí yī yuè shuò (12 yuè 15 rì ) de rì shí。 jīng guān cè zhèng míng， zhè gè yù bào bǐ jiào zhǔn què， yīn 'ér yǐn qǐ rén men duì xī fǎ de zhù yì。
chóng zhēn 'èr nián wǔ yuè yǐ yǒu shuò ( gōng yuán 1629 nián 6 yuè 21 rì ) rì shí， qīn tiān jiān de yù bào yòu fā shēng míng xiǎn cuò wù， míng cháo zhèng fǔ jué xīn gǎi lì， mìng lìng xú guāng qǐ zài běi jīng xuān wǔ mén nèi zǔ chéng bǎi rén de lì jú， pìn qǐng yé sū huì shì dèng yù hán、 luó yǎ gǔ、 tānɡ ruò wàng děng cān jiā biān yì gōng zuò， jīng guò wǔ nián de nǔ lì， chéng shū 137 juàn， mìng míng yuē《 chóng zhēn lì shū》。
《 chóng zhēn lì shū》 yǔ zhōng guó gǔ dài tiān wén xué tǐ xì zuì xiǎn zhù de bù tóng shì： cǎi yòng dì gǔ de yǔ zhòu tǐ xì hé jǐ hé xué de jì suàn xì tǒng； yǐn rù dì qiú hé dì lǐ jīng wěi dù gài niàn； yìng yòng qiú miàn sān jiǎo xué； cǎi yòng 'ōu zhōu tōng xíng de dù liàng dān wèi， fēn yuán zhōu wéi 360 dù， fēn yī rì wéi 96 kè， 24 xiǎo shí， dù hé shí yǐ xià cǎi yòng 60 jìn wèi zhì。
《 chóng zhēn lì shū》 yú 1634 nián biān chéng hòu， wèi céng bān xíng。 1644 nián qīng jūn rù guān hòu， tānɡ ruò wàng bǎ zhè bù shū shān gǎi yā suō chéng 103 juàn， gēngmíng wéi《 xī yáng xīn fǎ lì shū》， jìn chéng qīng zhèng fǔ。 qīng zhèng fǔ rèn mìng tānɡ ruò wàng wéi qīn tiān jiān jiān zhèng， yòng“ xī yáng xīn fǎ” biān suàn xià yī nián de mín yòng lì shū， mìng míng wéi《 shí xiàn lì》。 cóng cǐ yǐ hòu， chú liǎo zài kāng xī sān nián dào qī nián ( gōng yuán 1664～ 1668 nián )， yīn yáng guāng xiān de kòng gào， tānɡ ruò wàng bèi qīn jìn shí qī wài， zhí zhì dào guāng liù nián ( gōng yuán 1826 nián ) wéi zhǐ， qīng zhèng fǔ dū pìn yòng 'ōu zhōu chuán jiào shì zhù chí qīn tiān jiān， yòu shí hái tóng shí rèn yòng 'èr、 sān gè chuán jiào shì。
zhè qī jiān qīn tiān jiān zuò de zhù yào gōng zuò yòu yǐ xià sān xiàng： kāng xī bā nián dào shí 'èr nián， nán huái rén (1659 nián lái huá ) fù zé zhì zào liǎo liù jiàn dà xíng dì gǔ shì gǔ diǎn yí qì（ xiàn cún běi jīng gǔ guān xiàng tái）， bìng biān xiě liǎo yī bù shuō míng shū， jí《 líng tái yí xiàng zhì》。
kāng xī liù shí yī nián， zài xiū gǎi《 xī yáng xīn fǎ lì shū》 de jī chǔ shàng， biān chéng《 lì xiàng kǎo chéng》 yī shū； qián lóng qī nián ( gōng yuán 1742 nián ) yòu biān chéng《 lì xiàng kǎo chéng hòu biān》 10 juàn， dì yī cì yìng yòng liǎo kāi pǔ lè xíng xīng yùn dòng dì yī、 dì 'èr dìng lǜ， dàn shì zài tuǒ yuán jiāo diǎn shàng de shì dì qiú 'ér bù shì tài yáng。
qián lóng shí qī nián ( gōng yuán 1752 nián )， biān chéng《 yí xiàng kǎo chéng》 32 juàn， suǒ liè xīng biǎo shōu xīng 3083 kē。 dào guāng nián jiān， chuán jiào shì lí kāi yǐ hòu， zhōng guó tiān wén gōng zuò zhě duì《 yí xiàng kǎo chéng》 xīng biǎo chóngxīn jìn xíng liǎo cèliáng， yú dào guāng 'èr shí sì nián ( gōng yuán 1844 nián ) biān chéng《 yí xiàng kǎo chéng xù biān》 32 juàn， shōu xīng 3240 kē。
qīng zhèng fǔ chú zǔ zhì qīn tiān jiān zhù biān zhè xiē tú shū yǐ wài， zài kāng xī hé qián lóng nián jiān hái zǔ zhì guò liǎng cì dà guī mó de cèliáng gōng zuò。 kāng xī sì shí qī nián dào wǔ shí qī nián jiànjìn xíng de yī cì， zài quán guó cè liàng liǎo 630 duō gè dì fāng de jīng wěi dù， jiàn lì liǎo yǐ běi jīng wéi zhōng xīn de jīng wěi wǎng； jué dìng yǐ gōng bù yíng zào chǐ wéi biāo zhǔn， dìng 1800 chǐ wéi 1 lǐ， 200 lǐ hé dì qiú jīng xiàn 1 dù， zhè zhǒng shǐ cháng dù dān wèi yǔ dì jīng xiàn 1 dù de hú lián xì qǐ lái de fāng fǎ， zài shì jiè shàng shì yī gè chuàng jǔ， bǐ fǎ guó zhì xiàn huì yì guān yú yǐ dì qiú jīng juàn de sì qiān wàn fēn zhī yī hú cháng wéi 1 mǐ de jué dìng zǎo 80 nián。 zài zhè cì cè liàng zhōng hái fā xiàn， 38 ’～ 39’ zhī jiān měi dù de hú cháng jiào 41’～ 47’ zhī jiān měi dù de hú cháng duǎn， 6’ nèi jiù xiāngchà 258 chǐ： jiù shì zài 41’～ 47’ zhī jiān， měi dù hú cháng de lǐ shù yě bù xiāng tóng。 zhè shì shì jiè shàng dì yī cì tōng guò shí dì cèliáng huò dé de dì qiú wéi tuǒ qiú tǐ de zī liào。
zài qīng dài， hái yòu yī pī mín jiān tiān wén xué jiā， tā men cǎi qǔ yán sù de zhì xué tài dù， wú lùn shì duì yú gǔ dài de dōng xī， hái shì wài guó de dōng xī， dū xì xīn zuānyán， yòu suǒ pī pàn， yòu suǒ fā zhǎn， zài zhōng xī tiān wén xué de róng hé shàng zuò chū liǎo yīngyǒu de gòng xiàn。 qí zhōng zhù míng de yòu xuē fèng zuò、 wáng xī chǎn、 méi wén dǐng、 xuē fèng zuò， tā men zài fān yì xī fāng tiān wén xué zhù zuò de jī chǔ shàng， zhù yòu《 lì xué huì tōng》 děng shí yú zhǒng shū， chú jiè shào yī bān lǐ lùn wài， hái xì tǒng dì、 xiáng jìn dì jiè shào liǎo gè zhǒng jì suàn tiān tǐ yùn dòng de fāng fǎ。 wèile jì suàn fāng biàn， tā bǎ 60 jìn wèi zhì gǎi chéng 10 jìn wèi zhì， wèicǐ chóngxīn biān chū sān jiǎo hán shù děng shù xué yòng biǎo。
wáng xī chǎn yǔ tóng shí dài de xuē fèng zuò yòu“ nán wáng běi xuē” zhī chēng， dàn wáng de chéng jiù bǐ xuē yào dà， tā zhù yòu《 xiǎo 'ān xīn fǎ》 hé《 wǔ xīng xíng dù jiě》。 zài qián yī shū zhōng tā tí chū jīn xīng líng rì de jì suàn fāng fǎ， bìng gǎi jìn liǎo rì yuè shí de jì suàn fāng fǎ； zài hòu yī shū zhōng tuī dǎo chū yī zǔ jì suàn xíng xīng wèi zhì de gōng shì， jì suàn jiēguǒ zhǔn què dù jiào qián wéi gāo。 méi wén dǐng zhù shù jiào duō， zài pǔ jí tiān wén zhī shí fāng miàn hěn yòu gòng xiàn。 tā hé jiāng yǒng děng rén zài yán jiū xíng xīng yùn dòng de guò chéng zhōng méng fā liǎo yǐn lì de sī xiǎng， jiāng yǒng shuō dé yóu wéi qīng chǔ：“ wǔ xīng jiē yǐ rì wéi xīn rú cí shí zhī yǐn zhēn。”
méi wén dǐng yǐ hòu de qián jiā xué zhě， zài tiān wén xué fāng miàn de zhù yào gòng xiàn shì yùn yòng dāng shí de tiān wén zhī shí duì jīng shū hé shǐ shū zhōng de tiān wén zī liào jìn xíng xùn gǔ、 jiàokān、 biàn wěi、 ji yì děng kǎo jù gōng zuò， shǐ xǔ duō yí nán hùn luàn de zī liào dé dào yī fān qīng lǐ。 qí zhōng zhòng yào de yòu lǐ ruì duì hàn dài《 sān tǒng lì》、《 sì fēn lì》 hé《 qián xiàng lì》 jìn xíng liǎo yán jiū； gù guān guāng duì gǔ liù lì hé《 zhōu bì suàn jīng》 jìn xíng liǎo yán jiū。 cǐ wài， ruǎn yuán děng biān zhuàn liǎo《 chóu rén chuán》， wāng yuē zhēn zhù yòu《 lì dài cháng shù ji yào》。 zhè xiē dōushì yòu yì yú tiān wén xué shǐ yán jiū de gōng jù shū。
jìn dài xiàn dài tiān wén xué de fā zhǎn： cóng yā piàn zhàn zhēng dào xiàn zài ( gōng yuán 1840～ 1979 nián )
1543 nián gē bái ní《 tiān tǐ yùn xíng lùn》 yī shū chū bǎn， biāo zhì zhe jìn dài tiān wén xué de kāi duān。 zhè bù shū bèi zǎo qī lái huá de chuán jiào shì dài dào zhōng guó， dàn shì shū zhōng de zhòng yào nèi róng què wèi xiàng zhōng guó xué zhě jiè shào。 zhí dào 'èr bǎi duō nián hòu， cái yòu fǎ guó yé sū huì shì jiǎng yǒu rén (1744 nián lái huá ) bǎ gē bái ní de xué shuō chuán rù zhōng guó。 tā zài 1760 nián xiàng qián lóng huáng dì xiàn《 kūn yú quán tú》。 zài tú sì zhōu de shuō míng wén zì zhōng， tā kěn dìng liǎo gē bái ní xué shuō shì wéi yī zhèng què de lǐ lùn， bìng jiè shào liǎo kāi pǔ lè dìng lǜ hé dì qiú wéi tuǒ qiú tǐ de shì shí， dàn shì zhè fú《 kūn yú quán tú》 lián tóng zài cǐ zhī qián bù jiǔ chuán rù de biǎo yǎn gē bái ní xué shuō de liǎng jià yí qì， dōubèi suǒ zài shēn gōng mì shì zhī zhōng。
zhōng guó rén mín zhēn zhèng liǎo jiě gē bái ní xué shuō de wěi dà yì yì hé jìn dài tiān wén xué de miàn mào， zé shì zài 1859 nián lǐ shàn lán yǔ yīng guó wěi liè yà lì (1847 nián lái huá ) hé yì《 tán tiān》 yǐ hòu。
《 tán tiān》 yuán míng《 tiān wén xué gāng yào》， shì yīng guó tiān wén xué jiā j·f· hè xiē 'ěr de yī běn tōng sú míng zhù， quán shū gòng 18 juàn， bù jǐn duì tài yáng xì de jié gòu hé yùn dòng yòu bǐ jiào xiáng xì de xù shù， ér qiě jiè shào liǎo yòu guān héng xīng xì tǒng de yī xiē nèi róng。 tè bié zhí dé tí dào de shì， lǐ shàn lán wéi zhè gè zhōng yì běn xiě liǎo yī piān zhàn dǒu xìng hěn qiáng de xù yán， pī pàn liǎo fǎn duì gē bái ní xué shuō de zhǒng zhǒng lǐ lùn， shēng chēng“ yú yǔ wěi liè jūn suǒ yì《 tán tiān》 yī shū， jiē zhù dì dòng jí tuǒ yuán lì shuō， cǐ 'èr zhě zhī gù bù míng， zé cǐ shū bù néng dú。”
dàn shì， jìn dài tiān wén xué de fā zhǎn yǔ gǔ dài bù tóng， tā xū yào jīng mì yí qì hé 'áng guì de shè bèi。 zhè xiē jī běn de wù zhì tiáo jiàn， fēi yī bān xué zhě gè rén suǒ néng zhì bèi。 zuò wéi fēng jiàn guān liáo jī gòu de qīn tiān jiān， yòu duì jiē shòu xīn sī xiǎng hé yǐn jìn xīn jì shù háo wú xīng qù。 yīn cǐ jìn dài tiān wén xué zhī shí ( lì rú kāng dé hé lā pǔ lā sī xīng yún shuō ) chuán rù de chū qī， zhǐ shì wéi zī chǎn jiē jí de biàn fǎ wéi xīn hé jiù mín zhù zhù yì gé mìng tí gōng liǎo sī xiǎng wǔ qì， zài tiān wén xué de yán jiū shàng què bìng wèi fā huī zuò yòng。
shǒu xiān zài zhōng guó shè lì jìn dài tiān wén jī gòu de shì xī fāng liè qiáng。 1873 nián， fǎ guó zài shàng hǎi jiàn lì xú jiā huì tiān wén tái， 1900 nián zài shé shān jiàn lì liǎo lìng yī gè tiān wén tái。 1894 nián rì běn dì guó zhù yì qīn rù tái wān， zài tái běi jiàn lì cè hòu suǒ。 1900 nián dé guó zài qīng dǎo shè lì qì xiàng tiān cè suǒ。 zhè xiē jī gòu dōushì liè qiáng qīn huá de gōng jù， zhù yào shì wèitā men de jūn jiàn zài zhōng guó yán hǎi huó dòng tí gōng qíng bào。 dì guó zhù yì zhě hái bǎ zhōng guó jǐn yòu de shǎo liàng tiān wén shè bèi xǐ jié yī kōng。
1900 nián bā guó lián jūn qīn rù běi jīng yǐ hòu， fǎ、 dé liǎng guó jūn duì bǎ qīng cháo qīn tiān jiān de yí qì quán bù jié zǒu。 fǎ guó jié zǒu de wǔ jiàn yí qì yùn dào fǎ guó dà shǐ guǎn nèi， yóu yú zhōng guó rén mín de qiáng liè fǎn duì， yú dì sān nián sòng huí； dé jūn qiǎng zǒu de wǔ jiàn zé yùn dào bólín， zhí dào dì yī cì shì jiè dà zhàn hòu， gēn jù fán 'ěr sài hé yuē cái yú 1921 nián guī hái zhōng guó。 jīng guò zhè yàng yīcháng hào jié， qīng zhèng fǔ de tiān wén jī gòu yǐ jīng yǎn yǎn yī xī。
1911 nián xīn hài gé mìng yǐ hòu， zhōng guó yú 1912 nián qǐ cǎi yòng shì jiè tōng yòng de gōng lì， dàn yòng zhōng huá mín guó jì nián。 dāng shí de běi yáng zhèng fǔ jiāng qīn tiān jiān gēngmíng wéi zhōng yāng guān xiàng tái， zhōng yāng guān xiàng tái de gōng zuò zhǐ shì biān rì lì hé biān《 guān xiàng suì shū》。
1919 nián“ wǔ sì” yùn dòng yǐ hòu， suí zhe kē xué yǔ mín zhù sī cháo de fā zhǎn， zhōng guó tiān wén xué jiè kāi shǐ huó yuè qǐ lái。 1922 nián 10 yuè 30 rì， zhōng guó tiān wén xué huì zài běi jīng zhèng shì chéng lì， xuǎn jǔ gāo lǔ wéi huì cháng， qín fén wéi fù huì cháng。 gāi huì yú 1924 nián chuàng kān《 zhōng guó tiān wén xué huì huì bào》， 1930 gǎi míng wéi《 yǔ zhòu》， yī zhí chū bǎn dào 1949 nián。 1924 nián zhōng guó zhèng fǔ jiē guǎn liǎo yuán yóu dé guó jiàn lì、 hòu bèi rì běn zhàn lǐng de qīng dǎo qì xiàng tiān cè suǒ， gǎi míng wéi qīng dǎo guān xiàng tái。 1926 nián guǎng zhōu zhōng shān dà xué shù xué xì kuò chōng chéng wéi shù tiān xì， yú 1929 nián jiàn lì tiān wén tái， 1947 nián chéng lì tiān wén xì。
1928 nián chūn， zài nán jīng chéng lì tiān wén yán jiū suǒ， 1934 nián jiàn chéng liǎo zǐ jīn shān tiān wén tái。 gāi tái jiàn chéng hòu， yuán zài běi jīng de zhōng yāng guān xiàng tái jí gǎi wéi tiān wén chén liè guǎn。 kàng rì zhàn zhēng kāi shǐ hòu， zǐ jīn shān tiān wén tái yú 1938 nián qiān wǎng kūn míng， zài fèng huáng shān jiàn lì guān cè zhàn。 zài bā nián kàng rì zhàn zhēng qī jiān， shàng shù tiān wén jī gòu zāo dào yán zhòng pò huài。 kàng rì zhàn zhēng shèng lì hòu， yě méi yòu hěn kuài huī fù。
xīn zhōng guó chéng lì hòu， zhōng guó kē xué yuàn jiē guǎn liǎo yuán yòu de gè tiān wén jī gòu， jìn xíng liǎo tiáozhěng hé chōng shí： jiāng shé shān guān xiàng tái hé xú jiā huì tiān wén tái xiān huàguī zǐ jīn shān tiān wén tái lǐng dǎo， hòu hé wéi dú lì de shàng huì tiān wén tái； jiāng kūn míng fèng huáng shān guān cè zhàn huàguī zǐ jīn shān tiān wén tái lǐng dǎo。
1958 nián kāi shǐ， zài běi jīng jiàn lì liǎo yǐ tiān tǐ wù lǐ yán jiū wéi zhù de zōng hé xìng tiān wén tái héng běi jīng tiān wén tái。 1966 nián qǐ， jiàn lì liǎo yǐ shí jiān pín shuài jí qí yìng yòng yán jiū wéi zhù de shǎn xī tiān wén tái； 1975 nián qǐ， bǎ kūn míng fèng huáng shān guān cè zhàn kuò jiàn chéng dà xíng zōng hé xìng de yún nán tiān wén tái。 1958 nián zài nán jīng jiàn lì liǎo nán jīng tiān wén yí qì chǎng。
zài tiān wén jiào yù fāng miàn， 1952 nián guǎng zhōu zhōng shān dà xué de tiān wén xì hé Jǐnán qí lǔ dà xué tiān suàn xì ( chéng lì yú 1880 nián ) zhōng de tiān wén bù fēn jí zhōng dào nán jīng， chéng wéi nán jīng dà xué tiān wén xì。 1960 nián běi jīng shī fàn dà xué shè tiān wén xì。 tóng nián běi jīng dà xué dì qiú wù lǐ xì shè tiān tǐ wù lǐ zhuān yè。
1957 nián 1 yuè， zhōng guó kē xué yuàn chéng lì zhōng guó zì rán kē xué shǐ yán jiū shì (1973 nián kuò dà wéi zì rán kē xué shǐ yán jiū suǒ )， nèi shè tiān wén shǐ zǔ， zhuān mén yán jiū zhōng guó tiān wén xué yí chǎn。 1957 nián jiàn chéng běi jīng tiān wén guǎn， zài pǔ jí tiān wén zhī shí fāng miàn qǐ zhe zhòng yào zuò yòng。
wèile fán róng hé tuī jìn tiān wén kē xué， zhōng guó tiān wén xué huì yú 1953 nián kāi shǐ chū bǎn《 tiān wén xué bào》， běi jīng tiān wén guǎn yú 1958 nián chuàng kān《 tiān wén 'àihào zhě》 yuè kān， dà lì chuán bō tiān wén kē xué zhī shí。
jǐ shí nián lái， zhōng guó cóng wú dào yòu dì jiàn lì liǎo shè diàn tiān wén xué、 lǐ lùn tiān tǐ wù lǐ xué hé gāo néng tiān tǐ wù lǐ xué， yǐ jí kōng jiān tiān wén xué děng xué kē， tián bǔ liǎo tiān wén nián lì biān suàn、 tiān wén yí qì zhì zào děng kōng bái， zǔ zhì qǐ zì jǐ de shí jiān fú wù xì tǒng、 wěi dù hé jí yí fú wù xì tǒng， zài zhū rú shì jiè shí cè dìng、 guāng diàn děng gāo yí zhì zào、 rén zào wèi xīng guǐ dào jì suàn、 héng xīng hé tài yáng de guān cè yǔ lǐ lùn、 mǒu xiē lǐ lùn hé gāo néng tiān tǐ wù lǐ xué de kè tí yǐ jí tiān wén xué shǐ de yán jiū děng fāng miàn qǔ dé bù shǎo zhòng yào de chéng guǒ。 |
zhōng guó gǔ dài tiān wén xué de méng yá： cóng yuǎn gǔ dào xī zhōu mò The seeds of ancient Chinese astronomy: from the ancient to the West Weekend |
1960 nián zài shān dōng jǔ xiàn hé 1973 nián zài shān dōng zhū chéng fēn bié chū tǔ de liǎng gè jù jīn yuē 4500 nián de táo zūn， shàng dū yòu yī gè xiàng xíng fú hào。 yòu rén shì wéi“ dàn” zì， yīn wéi tā jiù xiàng shān shàng de yún qì tuō chū chū shēng de tài yáng， qí wéi zǎo chén jǐng xiàng， wǎn rán rú huì。《 shàng shū · yáo diǎn》 shuō“ nǎi mìng xī hé， qīn ruò hào tiān， lì xiàng rì yuè xīng chén， jìng shòu rén shí”， shuō míng zài chuán shuō zhōng de dì yáo ( yuē gōng yuán qián 'èr shí sì shì jì ) de shí hòu yǐ jīng yòu liǎo zhuān zhí de tiān wén guān， cóng shì guān xiàng shòu shí。
《 yáo diǎn》 jǐn jiē zhe shuō：“ fēn mìng xī zhòng， zhái zhǔ yí， yuē shùn gǔ， yín bīn chū rì， píng zhì dōng zuò”。 zhè duàn huà de yì sī shì， xī zhòng zài zhǔ yí shùn ( tānɡ ) gǔ zhī dì， zhuān shì jì sì rì chū， yǐ lì nóng gēng。 shān dōng gǔ wéi dōng yí zhī yù， jǔ xiàn、 zhū chéng yòu chù bīn hǎi， zhèng shì zài zhè lǐ fā xiàn liǎo jì tiān de lǐ qì hé fǎn yìng nóng shì tiān xiàng de yuán shǐ wén zì， zhè yǔ《 yáo diǎn》 suǒ zài zhèng kě xiāng hù yìn zhèng。《 yáo diǎn》 suī xì hòu rén suǒ zuò， dàn tā fǎn yìng liǎo yuǎn gǔ shí hòu de yī xiē chuán shuō， dāng wú yí yì。
《 yáo diǎn》 hái shuō， yī nián fēn wéi sì jì yòu 366 tiān， yòng rùn yuè lái diào zhěng yuè fèn hé jì jié， zhè xiē dōushì zhōng guó lì fǎ de jī běn nèi róng。《 yáo diǎn》 zhōng“ rì zhōng xīng niǎo， yǐ yīn zhòng chūn”“ rì yǒng xīng huǒ， yǐ zhèng zhòng xià”“ xiāo zhōng xīng xū， yǐ yīn zhòng qiū”“ rì duǎn xīng mǎo， yǐ zhèng zhòng dōng” sì jù huà， shuō de jiù shì gēn jù huáng hūn shí nán fāng tiān kōng suǒ kàn dào de bù tóng héng xīng， lái huàfēn jì jié。
cóng xià cháo ( gōng yuán qián 21 shì jì～ gōng yuán qián 16 shì jì ) kāi shǐ， zhōng guó jìn rù nú lì shè huì。 cǐ shí liú chuán xià lái de《 xià xiǎo zhèng》 yī shū， fǎn yìng de kě néng shì xià dài de tiān wén lì fǎ zhī shí： yī nián shí 'èr gè yuè， chú 'èr yuè、 shí yī yuè、 shí 'èr yuè wài， měi yuè dū yòng yī xiē xiǎn zhù de tiān xiàng zuò wéi biāo zhì。《 xià xiǎo zhèng》 chú zhù yì huáng hūn shí nán fāng tiān kōng suǒ jiàn de héng xīng ( hūn zhōng xīng ) yǐ wài， hái zhù yì dào lí míng shí nán fāng tiān kōng héng xīng ( dàn zhōng xīng ) de biàn huà， yǐ jí běi dǒu dǒu bǐng měi yuè suǒ zhǐ fāng xiàng de biàn huà， bǐ《 shàng shū · yáo diǎn》 yòu suǒ fā zhǎn。
xià cháo mò dài jǐ gè huáng dì yòu kǒng jiá、 yìn jiá、 lǚ guǐ děng míng zì， zhè zhèng míng dāng shí yǐ yòng shí gè tiān gān ( jiá yǐ bǐng dīng…… ) zuò wéi xù shù。 zài yīn shāng ( gōng yuán qián 16 shì jì dào gōng yuán qián 11 shì jì ) de jiá gǔ bǔ cí zhōng， gān zhī jì rì de cái liào hěn duō。 yī kuài wǔ yǐ shí qī ( yuē gōng yuán qián 13 shì jì ) de niú jiǎ gǔ shàng wán zhěng dì kè huá zhe liù shí zǔ gān zhī， kě néng shì dāng shí de rì lì。 cóng dāng shí dà liàng gān zhī jì rì de jì lù， xué zhě duì dāng shí de lì fǎ dé chū bǐ jiào yī zhì de yì jiàn： yīn dài yòng gān zhī jì rì， shù zì jì yuè； yuè yòu dà xiǎo zhī fēn， dà yuè 30 rì， xiǎo yuè 29 rì； yòu lián dà yuè， yòu rùn yuè； rùn yuè zhì yú nián zhōng， chēng wéi shí sān yuè； jì jié hé yuè fèn yòu dà tǐ gù dìng de guān xì。 jiá gǔ bǔ cí zhōng hái yòu rì shí、 yuè shí hé xīn xīng jì shì。
bǐ jiá gǔ wén shāo wǎn de shì xī zhōu shí qī ( gōng yuán qián 11 shì jì zhì gōng yuán qián 8 shì jì ) zhù zài tóng qì ( zhōng、 dǐng děng ) shàng de jīn wén。 jīn wén zhōng yòu dà liàng guān yú yuèxiàng de jìzǎi， dàn wú shuò zì。 zuì cháng chū xiàn de shì： chū jí、 jì shēng bà ( bó ) jì wàng、 jì sǐ bà ( bó )。 rén men duì zhè xiē míng chēng yòu zhe zhǒng zhǒng bù tóng de jiě shì。 dàn chú chū jí yǐ wài， qí tā jǐ gè cí dū yǔ yuèxiàng yòu guān， zé wú yì yí。
“ shí yuè zhī jiāo， shuò rì xīn mǎo， rì yòu shí zhī…… bǐ yuè 'ér shí zé wéi qí cháng， cǐ rì 'ér shí， yú hé bù zāng？”《 shī jīng · xiǎo yǎ》 zhōng de zhè duàn huà， bù dàn jì lù liǎo yī cì rì shí， ér qiě biǎo míng nà shí yǐ jīng yǐ rì yuè xiāng huì ( shuò ) zuò wéi yī gè yuè de kāi shǐ。 yī xiē rén rèn wéi， zhè cì rì shí fā shēng zài zhōu yōu wáng liù nián， jí gōng yuán qián 776 nián， yě yòu rén rèn wéi fā shēng zài zhōu píng wáng sān shí liù nián， jí gōng yuán qián 735 nián。
《 shī jīng》 zhōng hái yòu xǔ duō bié de tiān wén zhī shí。 míng mò gù yán wǔ zài《 rì zhī lù》 lǐ shuō：“ sān dài yǐ shàng rén rén jiē zhī tiān wén”， tā liè jǔ de sì jiàn shì zhōng， yòu sān jiàn dū chū zì《 shī jīng》， jiù shì“ qī yuè liú huǒ”、“ sān xīng zài hù” hé“ yuè lí yú bì”。《 shī jīng》 zhōng hái jìzǎi liǎo jīn xīng hé yín hé， yǐ jí lì yòng tǔ guī cè dìng fāng xiàng。 rú guǒ rèn wéi《 zhōu lǐ》 yě fǎn yìng xī zhōu de qíng kuàng， nà me zài xī zhōu shí dài yīnggāi yǐ jīng shǐ yòng lòu hú jì shí， ér qiě 'àn zhào 'èrshíbāxiù hé shí 'èr gān lái huàfēn tiān qū liǎo。 dào liǎo xī zhōu mò qī， zhōng guó tiān wén xué yǐ jīng chū jù guī mó liǎo。 |
cóng chūn qiū dào qín hàn ( gōng yuán qián 770～ gōng yuán 220 nián ) From spring to the Qin dynasty (770 BC - AD 220) |
tǐ xì xíng chéng shí qī。 chūn qiū shí qī ( gōng yuán qián 770～ qián 476 nián )， zhōng guó tiān wén xué chǔyú cóng yī bān guān chá dào shù liàng huà guān chá de guò dù jiē duàn。《 lǐ jì · yuè lìng》 suī shì zhàn guó wǎn qī de zuò pǐn， dàn jù jìn rén kǎo zhèng， tā suǒ fǎn yìng de tiān xiàng shì gōng yuán qián 600 nián zuǒ yòu de xiàn xiàng， yìng néng dài biǎo chūn qiū zhōng yè de tiān wén xué shuǐ píng。 tā shì zài 'èrshíbāxiù chǎn shēng yǐ hòu， yǐ 'èrshíbāxiù wéi cān zhào wù， gěi chū měi yuè yuè chū de hūn dàn zhōng xīng hé tài yáng suǒ zài de wèi zhì。 tā suǒ fǎn yìng de tiān wén xué shuǐ píng yào bǐ《 xià xiǎo zhèng》 suǒ shù de gāo dé duō。
tóng shí， jì lù zhè yī duàn lì shǐ de《 chūn qiū》 hé《 zuǒzhuàn》， dū zài yòu fēng fù de tiān wén zī liào。 cóng lǔ yǐn gōng yuán nián ( gōng yuán qián 722 nián ) dào lǔ 'āi gōng shí sì nián ( gōng yuán qián 481 nián ) de 242 nián zhōng， jì lù liǎo 37 cì rì shí， xiàn yǐ zhèng míng qí zhōng 32 cì shì kě kào de。 lǔ zhuāng gōng qī nián ( gōng yuán qián 687 nián )“ xià sì yuè xīn mǎo yè， héng xīng bù jiàn。 yè zhōng， xīng yǔn rú yǔ”， zhè shì duì tiān qín zuò liú xīng yǔ de zuì zǎo jìzǎi。 lǔ wén gōng shí sì nián ( gōng yuán qián 613 nián )“ qiū qī yuè， yòu xīng bèi rù yú běi dǒu”， zhè yīnggāi shì guān yú hā léi huì xīng de zuì zǎo jì lù。
dà gài zài chūn qiū zhōng yè ( gōng yuán qián 600 nián zuǒ yòu )， wǒ guó yǐ kāi shǐ yòng tǔ guī lái guān cè rì yǐng cháng duǎn de biàn huà， yǐ dìng dōng zhì hé xià zhì de rì qī。 nà shí bǎ dōng zhì jiào zuò“ rì nán zhì”， yǐ yòu rì nán zhì zhī yuè wéi“ chūn wáng zhēngyuè”。
zhōng guó kē xué shǐ zhuān jiā qián bǎo cóng de yán jiū rèn wéi：《 zuǒzhuàn》 lǐ yòu liǎng cì“ rì nán zhì” de jìzǎi， jiān jù wéi 133 nián。 zài zhè 133 nián zhōng， jì lù rùn yuè 4 rì cì， shī rùn 1 cì， gòng jì yīngyǒu 49 gè rùn yuè， qià hé“ shí jiǔ nián qī rùn”。 yòu liǎng cì“ rì nán zhì” zhī jiān de tiān shù wéi 809 gè jiá zǐ zhōu qī yòu 38 rì， jí 48578 rì， hé yī nián wéi： 365 yòu 33/133 rì。 wéi jiǎn biàn qǐ jiàn qǔ wěi shù wéi sì fēn zhī yī。 fán yǐ zhè gè shù zì wéi huí guī nián cháng dù de lì fǎ， jiù jiào zuò“ sì fēn lì”。
zài hàn wǔ dì gǎi lì yǐ qián suǒ yòng de gǔ dài liù zhǒng lì fǎ ( huáng dì lì、 zhuān Xū lì、 xià lì yīn lì、 zhōu lì、 lǔ lì ) dōushì sì fēn lì； zhī suǒ yǐ yòu bù tóng de míng chēng huò yīn xíng yòng de dì qū bù tóng， huò yīn cǎi yòng de suì shǒu bù tóng； míng chēng bìng bù dài biǎo shí jiān de xiān hòu， tā men dà gài dōushì zhàn guó shí qī chuàng zhì de。 yīn wéi zhàn guó shí qī de sì fēn lì cǎi yòng yī nián wéi 365.25 rì， ér zhè yě zhèng shì tài yáng zài tiān qiú shàng yí dòng yī zhōu suǒ xū de shí jiān ( shí jì shàng shì dì qiú yùn dòng de fǎn yìng )， suǒ yǐ zhōng guó gǔ dài yě jiù guī dìng yuán zhōu wéi 365.25 dù。 tài yáng měi tiān yí dòng yī dù， zhè gè guī dìng gòu chéng zhōng guó gǔ dài tiān wén xué tǐ xì de yī gè tè diǎn。
suí zhe guān cè zī liào de jī lěi， zhàn guó shí qī yǐ yòu liǎo tiān wén xué de zhuān mén zhù zuò， qí guó de gān gōng ( gān dé ) zhù yòu《 tiān wén xīng zhàn》 bā juàn， wèi guó de shí shēn zhù yòu《 tiān wén》 bā juàn。 zhè xiē shū suī rán dū shǔ yú zhàn xīng shù de dōng xī， dàn qí zhōng yě bāo hán zhe guān yú xíng xīng yùn xíng hé héng xīng wèi zhì de zhī shí， suǒ wèi《 shí shì xīng jīng》 jí lái yuán yú cǐ。
chūn qiū zhàn guó shí dài， gè zhū hóu guó dōuzài zì jǐ de wáng gōng jí wèi zhī chū gǎi biàn nián hào， yīn cǐ gè guó jì nián bù tǒng yī。 zhè duì gè zhū hóu guó de zhèng zhì jīng jì、 wén huà jiāo liú shí fēn bù biàn。 yú shì yòu rén shè jì chū yī zhǒng zhǐ tóng tiān xiàng lián xì， ér yǔ rén jiān shè huì biàn qiān wú guān de jì nián fāng fǎ， zhè jiù shì suì xīng jì nián fǎ。 suì xīng jí mù xīng， gǔ rén rèn wéi tā de héng zhōu qī shì shí 'èr nián。 yīn cǐ， ruò jiāng huáng、 chì dào dài fēn chéng shí 'èr gè bù fēn， chēng wéi shí 'èr cì， zé mù xīng měi nián xíng jīng yī cì。 zhè yàng， jiù kě yǐ yòng mù xīng měi nián xíng jīng de xīng cì lái jì nián。 suì xīng jì nián fǎ hòu lái bù duàn yǎn biàn， dào hàn yǐ hòu jiù fā zhǎn chéng wéi gān zhī jì nián fǎ。
zhàn guó shí qī ( gōng yuán qián 476～ qián 221 nián ) de jù dà shè huì biàn gé hé bǎi jiā zhēng míng de jú miàn， cù jìn liǎo tiān wén lǐ lùn de fā zhǎn。 cǐ shí guān yú qì shì wàn wù běn yuán de guān niàn， hòu lái yǐng xiǎng dào tiān wén xué lǐ lùn de xǔ duō fāng miàn。
zhè qī jiān de xǔ duō zhù zuò zhōng dū tí dào liǎo tiān wén xué de nèi róng， rú《 zhuāng zǐ · tiān yùn》 hé《 chǔ cí · tiān wèn》 tí chū yī xì liè wèn tí， ér qiě wèn dé hěn shēn kè。 lì rú， yǔ zhòu de jié gòu zěn yàng？ tiān dì shì zěn yàng xíng chéng de？ děng děng。
wèile huí dá dì yī gè wèn tí， chū xiàn liǎo gài tiān shuō， xiān shì rèn wéi“ tiān yuán rú zhāng gài， dì fāng rú qí jú”， hòu lái yòu gǎi jìn chéng wéi“ tiān sì gài lì， dì fǎ fù pán”。 guān yú dì 'èr gè wèn tí， cóng lǎo zǐ de《 dào dé jīng》 hé qū yuán de《 tiān wèn》 zhōng suǒ shù jí de nèi róng lái kàn， dà gài zài zhàn guó shí dài yǐ yòu liǎo huí dá。 dàn shì， míng què 'ér quán miàn de jìzǎi zé shǐ jiàn yú hàn dài de《 huái nán zǐ》 ( yuē chéng shū yú gōng yuán qián 140 nián )。《 huái nán zǐ · tiān wén xùn》 yī kāi tóu jiù jiǎng tiān dì de qǐ yuán hé yǎn huà wèn tí， rèn wéi tiān dì wèi fēn yǐ qián， hùn dùn jì fēn zhī hòu， qīng qīng zhě shàng shēng wéi tiān， zhòng zhuó zhě níng jié wéi dì； tiān wéi yáng qì， dì wéi yīn qì， èr qìxiàng hù zuò yòng， chǎn shēng wàn wù。《 huái nán zǐ》 zhè bù zhù zuò， bù dàn huì jí liǎo zhōng guó shàng gǔ tiān wén xué de dà liàng zhī shí， ér qiě dì yī cì bǎ tiān wén xué zuò wéi yī gè zhòng yào de zhī shí bù mén， zhuān lì liǎo yī zhāng lái xù shù， bǎ yuèlǜ hé jìliáng biāo zhǔn fù zài qí zhōng， duì hòu lái de zhù zuò yòu yī dìng yǐng xiǎng。
zhàn guó yǐ hòu， yǔ nóng yè shēng chǎn yòu mìqiè guān xì de 'èr shí sì jié qì yě zài zhú bù xíng chéng， tā men de wán zhěng míng chēng yě shǐ jiàn yú《 huái nán zǐ》。 èr shí sì jié qì， jiǎn chēng“ qì”， zhè shì zhōng guó gǔ dài lì fǎ de yáng lì chéngfèn， ér“ shuò” zé shì zhōng guó gǔ dài lì fǎ de yīn lì chéngfèn， qì hé shuò xiāng pèi hé gòu chéng zhōng guó chuán tǒng de yīn yáng lì。
qín tǒng yī zhōng guó yǐ hòu， zài quán guó bān xíng tǒng yī de lì fǎ héng héng zhuān Xū lì。 zhuān Xū lì xíng yòng xià zhèng， yǐ shí yuè wéi suì shǒu， suì zhōng zhì rùn。 yǐ jiá yín nián zhēngyuè jiá yín shuò dàn lì chūn wéi lì yuán， zài lì yuán zhè yī tiān， rì yuè wǔ xīng tóng shí chén chū dōng fāng。 hàn chéng qín zhì， yòng zhuān Xū lì， yī zhí yán yòng dào tài chū nián jiān。
cóng hàn chū dào hàn wǔ dì， jīng guò yī gè shì jì de xiū yǎng shēng xī yǐ hòu， wèile shì yìng nóng yè、 shǒu gōng yè hé shāng yè de fā zhǎn， hàn wǔ dì cǎi qǔ xǔ duō zhòng yào cuò shī， qí zhōng bāo kuò lì fǎ gǎi gé。 tā yú yuán fēng qī nián ( gōng yuán qián 104 nián ) wǔ yuè bān xíng dèng píng、 làxià hóng děng rén chuàng zhì de xīn lì， gǎi cǐ nián wéi tài chū yuán nián。 xīn lì yīn 'ér bèi hòu rén chēng wéi《 tài chū lì》。
《 tài chū lì》 shì zhōng guó dì yī bù yòu wán zhěng wén zì jìzǎi de lì fǎ， tā de shuò wàng yuè hé huí guī nián de shù jù suī rán bù bǐ sì fēn lì jīng què， dàn yòu yǐ xià xiǎn zhù jìn bù： yǐ zhēngyuè wéi suì shǒu， yǐ méi yòu zhōng qì de yuè fèn wéi rùn yuè， shǐ yuè fèn yǔ jì jié pèi hé dé gèng hé lǐ； jiāng xíng xīng de huì hé zhōu qī cè dé hěn zhǔn， rú shuǐ xīng wéi 115.87 rì， bǐ jīn cè zhí zhǐ xiǎo 0.01 rì； cǎi yòng 135 gè yuè de jiāo shí zhōu qī， yī zhōu qī zhōng tài yáng tōng guò huáng bái jiāo diǎn 23 cì， liǎng cì wéi yī shí nián， jí 1 shí nián =346.66 rì， bǐ jīn cè zhí dà bù dào 0.04 rì。
yóu yú tài chū lì de huí guī nián hé shuò wàng yuè de shù zhí piān dà，《 tài chū lì》 yòng liǎo 188 nián yǐ hòu， cháng qī jī lěi de wù chā jiù hěn kě guān liǎo， yú shì zài dōng hàn yuán hé 'èr nián ( gōng yuán 85 nián ) yòu gǎi yòng《 sì fēn lì》， zhè shí shǐ yòng de huí guī nián cháng dù suī hé gǔ dài de sì fēn lì xiāng tóng， réng wéi 365.25 rì， dàn zài qí tā fāng miàn zé dà wéi jìn bù。
zài tǎo lùn《 sì fēn lì》 qī jiān， jiǎ kuí dà lì xuān chuán mín jiān tiān wén xué jiā fù 'ān cóng huáng dào cè dìng 'èrshíbāxiù de jù dù hé rì yuè de yùn xíng de zuò fǎ， jué rán dì bǎ dōng zhì diǎn cóng gǔ sì fēn lì de qiān niú chū dù yí dào dǒu 21.25 dù， zhè shì zǔ chōng zhī fā xiàn suì chā de qián dǎo。 jiǎ kuí hái què zhèng yuè qiú yùn dòng de sù dù shì bù jūn yún de， yuè qiú de jìn dì diǎn yí dòng hěn kuài， měi yuè yí dòng sān dù duō。 wéi biǎo shì zhè zhǒng biàn huà， tā tí chū“ jiǔ dào shù”， qǐ tú yòng jiǔ tiáo yuè dào lái biǎo shì zhè zhǒng yùn dòng ( zhè yàng zuò yǔ wǔháng guān niàn yòu guān )。
dōng hàn mò nián， liú hóng zài《 qián xiàng lì》 zhōng dì yī cì bǎ huí guī nián de wěi shù jiàng dào 1/4 yǐ xià， chéng wéi 365.2462 rì， bìng qiě què dìng liǎo huáng bái jiāo jiǎo hé yuè qiú zài yī gè jìn diǎn yuè nèi měi rì de shí xíng dù shù， shǐ shuò wàng hé rì yuè shí de jì suàn dū qián jìn liǎo yī dà bù。《 qián xiàng lì》 hái shì dì yī bù chuán shì de zài yòu dìng shuò suàn fǎ de lì fǎ。
dōng hàn shí dài ( gōng yuán 25～ 220 nián )， zhōng guó chū xiàn yī wèi duō cái duō yì de kē xué jiā， nà jiù shì zhāng héng。 tā yǐ fā míng hòu fēng dì dòng yí wén míng yú shì。 zài tiān wén xué fāng miàn， tā shì hún tiān shuō de dài biǎo rén wù， zhù zhāng“ tiān yuán rú dàn wán， dì rú luǎn zhōng huáng”； bìng qiě zài gěng shòu chāng suǒ fā míng de hún xiàng de jī chǔ shàng， zhì chéng lòu shuǐ zhuǎn hún tiān yí yǎn shì tā de xué shuō， chéng wéi zhōng guó shuǐ yùn yí xiàng chuán tǒng de shǐ zǔ。
chú liǎo gài tiān shuō hé hún tiān shuō yǐ wài， bǐ zhāng héng lüè zǎo de xī méng hái tí chū tā xiān shī xuān chuán de xuān yè shuō， zhè gè xué shuō rèn wéi bìng méi yòu yī gè yìng ké shì de tiān， yǔ zhòu shì wú xiàn de， kōng jiān dào chù yòu qì cún zài， tiān tǐ dū piào fú zài qì zhōng， tā men de yùn dòng yě shì shòu qì zhì yuē de。
liǎng hàn shí qī duì tiān xiàng guān chá de xì zhì hé jīng mì chéng dù， lìng rén shí fēn jīng tàn。 1973 nián zài hú nán cháng shā sān hào hàn mù chū tǔ de bó shū zhōng yòu guān yú xíng xīng de《 wǔ xīng zhàn》 8000 zì hé 29 fú huì xīng tú。 qián zhě liè yòu jīn xīng、 mù xīng hé tǔ xīng zài qī shí nián jiān de wèi zhì， hòu zhě de huà fǎ xiǎn shì liǎo dāng shí yǐ guān cè dào huì tóu、 huì hé hé huì wěi， ér huì tóu hé huì wěi hái yòu bù tóng de lèi xíng。
《 hàn shū · wǔháng zhì》 jìzǎi zhēng hé sì nián ( gōng yuán qián 89 nián ) de rì shí， yòu tài yáng de shì wèi zhì， yòu shí fēn， yòu chū kuī hé fù yuán shí kè， yòu kuī、 fù fāng wèi， fēi cháng jù tǐ； ér hé píng yuán nián ( gōng yuán qián 28 nián ) sān yuè guān yú rì miàn hēi zǐ de jìzǎi。 zé shì quán shì jiè zuì zǎo de jì lù。《 hàn shū · tiān wén zhì》 shuō：“ yuán guāng yuán nián liù yuè， kè xīng jiàn yú fáng”， zhè zhèng shì xī là tiān wén xué jiā xǐ pà qià sī suǒ jiàn dào de xīn xīng， dàn xǐ pà qià sī méi yòu liú xià guān yú shí jiān hé fāng wèi de jìzǎi。 zì hàn dài yǐ lái guān yú qí yì tiān xiàng jì lù de xiáng xì hé fēng fù， gòu chéng zhōng guó gǔ dài tiān wén xué tǐ xì de yòu yī tè sè。
zǒng zhī， dào hàn dài wéi zhǐ， zhōng guó gǔ dài tiān wén xué de gè xiàng nèi róng dà tǐ jūn yǐ wán bèi， yī gè fù yòu tè sè de tǐ xì yǐ jīng jiàn lì qǐ lái。 |
tǐ xì fā zhǎn shí qī（ gōng yuán 220 nián～ sòng cháo chū nián） System development period (220 AD - the Song Dynasty) |
zhè shì zhōng guó gǔ dài tiān wén xué zài tǐ xì xíng chéng zhī hòu， jì xù xiàng qián shùn lì fā zhǎn de jiē duàn， zài lì fǎ、 yí qì、 yǔ zhòu lǐ lùn děng fāng miàn dōuyòu bù shǎo de chuàng xīn。
sān guó shí wèi guó yáng wěi chuàng zhì《 jǐng chū lì》 (237 nián ) fā xiàn huáng bái jiāo diǎn yòu yí dòng： zhī jiāo shí zhī qǐ bù yī dìng zài jiāo diǎn， fán zài shí xiàn yǐ nèi dōukě yǐ fā shēng； yòu fā míng tuī suàn rì yuè shí shí fēn hé chū kuī fāng wèi jiǎo de fāng fǎ。 zhè xiē fā xiàn duì yú tuī suàn rì yuè shí yòu hěn dà bāng zhù。 wú guó chén zhuó bǎ zhàn guó qín hàn yǐ lái shí shì、 gān shì、 wū shì sān jiā suǒ mìng míng de xīng guān ( xiāng dāng yú xīng zuò ) zǒng kuò chéng yī gè tǐ xì， gòng jì 283 xīng guān、 1464 xīng， bìng zhù lù yú tú。 chén zhuó de xīng guān tǐ xì yán yòng liǎo yī qiān duō nián， zhí dào míng mò cái yòu xīn de fā zhǎn。 gé héng zài hún xiàng de jī chǔ shàng fā míng hún tiān xiàng， tā shì jīn rì tiān xiàng yí de zǔ xiān。 hún tiān xiàng shì zài hún xiàng de zhōng xīn， fàng yī kuài píng bǎn huò xiǎo yuán qiú lái dài biǎo dì， dāng tiān qiú ( hún xiàng ) rào zhóu xuánzhuàn shí， dì zài zhōng yāng bù dòng， zhè jiù gèng xíng xiàng dì biǎo xiàn liǎo hún tiān shuō。
hòu qín de jiāng jí zào《 sān jì jiá zǐ yuán lì》 (384 nián )， yǐ yuè shí lái qiú tài yáng de wèi zhì suǒ zài， cóng 'ér tí gāo liǎo guān cè de zhǔn què xìng。 tā yòu fā xiàn， rì chū rì luò shí rì guāng chéng 'àn hóng sè shì dì miàn yóu qì de zuò yòng； tiān dǐng yóu qì shǎo， gù zhōng wǔ shí guāng yào sè bái， zhè shì duì dà qì xuǎn zé xī shōu rèn shí de kāi duān。
dōng jìn yú xǐ fā xiàn suì chā， nán cháo zǔ chōng zhī bǎ tā yǐn jìn lì fǎ， jiāng héng xīng nián yǔ huí guī nián qū bié kāi lái， zhè shì yī dà jìn bù。 zǔ chōng zhī cè dìng yī gè jiāo diǎn yuè de rì shù wéi 27.21223， tóng jīn cè zhí zhǐ chā shí wàn fēn zhī yī， kān chēng jīng què。
zǔ chōng zhī zhī qián de hé chéng tiān zài cháng qī guān cè de jī chǔ shàng lì yòng diào rì fǎ qiú dé gèng jīng mì de shuò wàng yuè shù zhí， zhè zài fāng fǎ shàng shì yī gǎi jìn。 suǒ wèi diào rì fǎ， jí yòng mǒu shù de guò shèng fēn shù jìn sì zhí ( qiáng shuài ) hé bù zú fēn shù jìn sì zhí ( ruò shuài ) lái qiú gèng jīng què de fēn shù jìn sì zhí。
zǔ chōng zhī zhī zǐ zǔ ( rì héng ) jì chéng fù yè， yě jīng yú tiān wén。 tā fā xiàn guò qù rén men dāng zuò běi jí xīng de“ niǔ xīng” yǐ qù jí yī dù yòu yú， cóng 'ér zhèng míng tiān qiú běi jí cháng zài yí dòng， gǔ jīn jí xīng bù tóng。
běi qí ( gōng yuán 550～ 577 nián ) zhāng zǐ xìn， zhì lì yú tiān wén guān cè sān shí duō nián， fā xiàn tài yáng hé xíng xīng de yùn dòng yě bù jūn yún； hé shuò shí yuè zài huáng dào nán huò huáng dào běi， huì yǐng xiǎng dào rì shí shì fǒu fā shēng， ér yuè shí zé méi yòu zhè yī xiàn xiàng。 zhāng zǐ xìn de zhè xiē fā xiàn dǎo zhì suí táng shí qī tiān wén xué de fēi yuè fā zhǎn。
suí tǒng yī quán guó yǐ hòu， shǒu xiān shǐ yòng de shì zhāng bīn de《 kāi huáng lì》。 dàn《 kāi huáng lì》 cū shū jiǎn lòu， jīng guò jī liè zhēng lùn hòu， cóng kāi huáng shí qī nián ( gōng yuán 597 nián ) qǐ gǎi yòng zhāng zhòu xuán de lì fǎ。 zhè bù lì fǎ yòu yú dà yè sì nián ( gōng yuán 608 nián ) xiū gǎi， míng《 dà yè lì》。《 dà yè lì》 kǎo lǜ dào zhāng zǐ xìn guān yú xíng xīng yùn dòng bù jūn yún xìng de fā xiàn， lì yòng děng chā jí shù qiú hé de bàn fǎ lái biān zhì yī gè huì hé zhōu qī zhōng de xíng xīng wèi zhì biǎo， duì xíng xīng yùn xíng de jì suàn yòu tí gāo liǎo yī bù。
zài《 dà yè lì》 xíng yòng guò chéng zhōng， liú chāo yú 604 nián wán chéng《 huáng jí lì》， yòng děng jiān jù 'èr cì chā nèi chā fǎ lái chù lǐ rì、 yuè de bù jūn yún yùn dòng， chéng wéi zhōng guó tiān wén xué de yī gè tè diǎn。 liú chāo hái jiàn yì， fā dòng yī cì dà guī mó de dà dì cèliáng lái fǒu dìng“ rì yǐng qiān lǐ chā yī cùn” de chuán tǒng shuō fǎ， duì zhè zhǒng shuō fǎ hé chéng tiān zǎo yǐ biǎo shì huái yí。 dàn yóu yú suí yáng dì de qióng shē jí yù， fǔ xiǔ hūn yōng， liú chāo de hé lǐ jiàn yì lián tóng tā de《 huáng jí lì》 dū wèi bèi jiē shòu。
táng cháo jiàn lì liǎo qiáng dà de fēng jiàn dì guó， chū xiàn zhēnguàn、 kāi yuán zhī zhì de xīng shèng jú miàn， wéi tiān wén xué dà fā zhǎn chuàng zào liǎo liáng hǎo de tiáo jiàn。 zhēnguàn qī nián ( gōng yuán 633 nián )， lǐ chún fēng zhì chéng hún tiān huáng dào yí， bǎ zhōng guó guān cè yòng de hún yí fā zhǎn dào jí wéi fù zá de chéng dù， zài guò qù de gù dìng huán zǔ ( liù hé yí ) hé kě yùn zhuǎn de huán zǔ ( sì yóu yí ) zhī jiān， yòu jiā liǎo yī gè sān chén yí。 sān chén yí yóu xiāng hù jiāo cuò de sān gè yuán huán ( bái dào huán、 huáng dào huán、 chì dào huán ) zǔ chéng， zhè yàng zài guān cè shí jiù kě yǐ cóng yí qì shàng zhí jiē dú chū tiān tǐ de chì dào zuò biāo、 huáng dào zuò biāo hé bái dào zuò biāo sān zhǒng shù jù。
lǐ chún fēng zài《 huáng jí lì》 jī chǔ shàng zhì chéng《 lín dé lì》， yú táng gāo zōng lín dé 'èr nián ( gōng yuán 665 nián ) bān xíng。《 lín dé lì》 cǎi yòng dìng shuò 'ān pěng rì yòng lì pǔ， jí bù dàn zài jì suàn rì yuè shí shí yào kǎo lǜ rì yuè yùn xíng bù jūn yún xìng de wèn tí， ér qiě zài 'ān pái rì lì shí yě kǎo lǜ jìn qù。 zhè gè bàn fǎ hé chéng tiān zǎo yǐ tí chū， dàn yóu yú xí guàn shì lì de zǔ náo， jīng guò 'èr bǎi duō nián de dǒu zhēng， zhì cǐ cái qǔ dé shèng lì。《 lín dé lì》 hái fèi chú liǎo rùn zhōu， wán quán yǐ kào guān cè hé tǒng jì lái qiú dé huí guī nián hé shuò wàng yuè de jīng mì shù jù。
xiàn zài yīng guó lún dūn bó wù guǎn bǎo cún de dūn huáng juǎnzǐ zhōng yòu yī juàn xīng tú， yě kě néng yǔ lǐ chún fēng yòu guān， yīn wéi zài xīng tú de qián miàn hái yòu 48 tiáo qì xiàng zá zhàn， měi tiáo dōushì shàng tú xià wén， zài dì shí wǔ tiáo xià yòu“ chén chún fēng yán” de zì yàng。
kāi yuán shí sān nián ( gōng yuán 725 nián )， yī xíng hé liáng lìng zàn gǎi jìn liǎo zhāng héng de shuǐ yùn hún xiàng。 tā men bǎ hún xiàng fàng zài mù guì zǐ lǐ， yī bàn lù zài wài miàn， yī bàn cáng zài guì nèi， zài guì miàn shàng yòu liǎng gè mù rén fēn lì zài hún xiàng liǎng bàng， yī gè měi kè jī gǔ， yī gè měi chén ( liǎng xiǎo shí ) qiāo zhōng， àn shí zì dòng， zhè kě yǐ shuō shì zuì zǎo de zì míng zhōng， tā de míng zì jiào“ kāi yuán shuǐ yùn hún tiān fǔ shì tú”。
zài cǐ yǐ qián， tā men hái zào liǎo yī jià huáng dào yóu yí。 zhè shì zài lǐ chún fēng hún tiān huáng dào yí de jī chǔ shàng， bǎ sān chén yí zhōng de chì dào huán dǎ liǎo kǒng， shǐ huáng dào kě yǐ yán chì dào yí dòng， yǐ gǎi zhèng suì chā。 yīháng lì yòng zhè jià yí qì， guān cè liǎo 150 duō kē héng xīng de wèi zhì， fā xiàn qián dài xīng tú、 xīng biǎo hé hún xiàng shàng suǒ zài de héng xīng wèi zhì yòu hěn dà biàn huà。 yīháng duì cǐ wèi zuò jiě shì。 xiàn zài zhī dào， zhè xiē biàn huà zhù yào shì yóu suì chā yǐn qǐ de。
yǔ cǐ tóng shí， yīháng yòu mìng dà xiāng yuán tài hé nán gōng shuō děng rén fēn bié dào 11 gè dì fāng cèliáng běi jí de dì píng gāo dù hé chūn fēn、 qiū fēn、 xià zhì、 dōng zhì rì zhèng wǔ shí bā chǐ guī biǎo de rì yǐng cháng dù。 nán gōng shuō zài hé nán de huá xiàn kāi fēng、 fú gōu、 shàng cài sì gè dì fāng bù dàn cèliáng liǎo rì yǐng cháng dù hé běi jí gāo dù， bìng qiě zài dì miàn shàng cè liàng liǎo zhè sì gè dì fāng de jù lí。 jiēguǒ fā xiàn， cóng huá xiàn dào shàng cài de jù lí shì 526.9 táng lǐ， dàn xià zhì shí rì yǐng yǐ chā 2.1 cùn， zhè yī shí jì cèliáng de jiēguǒ chè dǐ tuī fān liǎo“ rì yǐng qiān lǐ chā yī cùn” de chuán tǒng shuō fǎ。 bù jǐn rú cǐ， yīháng yòu bǎ nán gōng shuō hé qí tā rén zài bié de dì fāng guān cè de jiēguǒ xiāng bǐ jiào， jìn yī bù fā xiàn， yǐng chā hé nán běi jù lí de guān xì gēn běn bù shì chéng bǐ lì de。
yú shì tā gǎi yòng běi jí gāo dù ( shí jì shàng jí dì lǐ wěi dù ) de chā jì suàn chū， dì shàng nán běi xiāng qù 351.27 táng lǐ ( yuē 129.22 gōng lǐ )， běi jí gāo dù xiāngchà yī dù。 zhè gè shù zhí suī rán wù chā hěn dà， què shì shì jiè shàng dì yī cì zǐ wǔ xiàn shí cè。 gèng zhòng yào de shì， yī xíng cóng fāng fǎ lùn shàng pī pàn liǎo qián rén jì suàn tiān de dà xiǎo de cuò wù。 tā zhì wèn“ yǔ zhòu zhī guǎng， qǐ ruò shì hū？” shāzhù liǎo jì suàn yǔ zhòu dà xiǎo de fēng qì， bìng shǐ liǔ zōng yuán shòu dào liǎo yǐng xiǎng。 liǔ zōng yuán zài hé liú yǔ xī de tōng xìn zhōng céng jīng tǎo lùn guò yīháng de gōng zuò， liǔ zōng yuán bǎ yǔ zhòu wú xiàn lùn tuī xiàng xīn de gāo fēng， tā rèn wéi yǔ zhòu jì méi yòu biān jiè， yě méi yòu zhōng xīn：“ wú qīng wú huáng， wú chì wú hēi， wú zhōng wú bàng， wū jì hū tiān zé！” (《 tiān duì》 )。 yě jiù shì shuō， tiān jì méi yòu qīng、 huáng、 chì、 hēi gè zhǒng yán sè zhī fēn， yě méi yòu zhōng xīn hé biān yuán zhī bié， zěn me néng bǎ tā huàfēn chéng jǐ bù fēn ní？
liǔ zōng yuán bù dàn shēn kè dì jiē shì liǎo yǔ zhòu wú xiàn xìng， ér qiě míng què dì zhǐ chū zài wú xiàn de yǔ zhòu zhōng， máo dùn biàn huà shì wú qióng de， yīn yáng 'èr qì shí 'ér hé zài yī qǐ， shí 'ér yòu fēn lí kāi lái， yòu shí hù xiāng xī yǐn， yòu shí hù xiāng pái chì， jiù xiàng xuánzhuàn zhe de chē lún huò jī xiè， shí kè bù tíng。
zài dà guī mó de guān cè jī chǔ shàng， yīháng yú kāi yuán shí wǔ nián wán chéng《 dà yǎn lì》 chū gǎo， qù shì hòu， yóu qí jì chéng zhě yú cì nián dìng gǎo。《 dà yǎn lì》 yǐ dìng qì biān tài yáng yùn dòng biǎo， jí yǐ tài yáng zài yī gè huí guī nián nèi suǒ xíng dù shù， píng fēn wéi 24 děng fēn， tài yáng měi dào yī gè fēn diǎn wéi yī gè jié qì， liǎng gè jié qì zhī jiān de shí jiān shì bù děng de。 wèile chǔlǐ zhè gè wèn tí， yīháng fā míng liǎo bù děng jiān jù 'èr cì chā nèi chā fǎ。 zài jì suàn xíng xīng de bù jūn yún yùn dòng shí，《 dà yǎn lì》 shǐ yòng liǎo jù yòu zhèng xián hán shù xìng zhì de biǎo gé hé hán yòu sān cì chā de jìn sì de nèi chā gōng shì。《 dà yǎn lì》 bǎ quán bù jì suàn xiàng mù guī nà chéng“ bù zhōng shuò” děng qī piān， chéng wéi hòu dài lì fǎ de diǎn fàn。
táng dài hòu qī hé wǔ dài ( gōng yuán 907～ 960 nián ) shí qī de lì fǎ， zhí dé yī tí de yòu cháng qìng 'èr nián ( gōng yuán 822 nián ) bān xíng de《 xuān míng lì》 hé jiàn zhōng nián jiān ( gōng yuán 780～ 783 nián ) liú xíng yú mín jiān de《 fú tiān lì》。
xú 'áng de《 xuān míng lì》 zài rì shí jì suàn fāng miàn tí chū shí chā、 qì chā、 kè chā sān xiàng gǎi zhèng， bǎ yīn yuè liàng zhōu rì shì chā 'ér yǐn qǐ de gǎi zhèng xiàng jì suàn gèng xiàng qián tuī jìn yī bù。 cáo shì gǒu de《 fú tiān lì》 fèi chú shàng yuán jī nián， yǐ yī wàn wéi tiān wén shù jù jīlíng de fēn mǔ， zhè liǎng xiàng gǎi gé dà dà jiǎn huà liǎo lì fǎ de jì suàn bù zhòu， yě shì zhè gè lì fǎ zài mín jiān shòu dào huān yíng de zhù yào yuán yīn。 dàn tā bèi tǒng zhì jiē jí shì wéi“ xiǎo lì”， bù yú cǎi yòng。 hòu jìn tiān fú sì nián ( gōng yuán 939 nián ) bān xíng de《 tiáoyuán lì》， bù cǎi yòng shàng yuán jī nián， shǐ yòng liǎo wǔ nián， hòu zài liáo yòu yòng liǎo sì shí nián， zhí dào yuán cháo de《 shòu shí lì》 (1280 nián )， cái wán quán shí xiàn liǎo zhè liǎng dà gǎi gé。 |
yóu dǐng shèng dào shuāi luò（ cóng sòng chū dào míng mò） To decline from the peak (from Song to Ming) |
táng mò de fān zhèn gē jù hé wǔ dài shí guó de hùn luàn jú miàn， yǐ lái de tǒng yī 'ér gào jié shù。 zhōng guó de fēng jiàn jīng jì zài sòng dài ( gōng yuán 960～ 1279 nián ) dé dào jìn yī bù de fā zhǎn。 shēng chǎn de fā zhǎn yòu dà dà dì tuī dòng liǎo kē xué de qián jìn， bèi mǎ kè sī yù wéi“ zuì wěi dà de fā míng” de huǒ yào、 yìn shuà shù hé zhǐ nán zhēn， jiù shì zhōng guó rén zài mò dài wán chéng de。 zuò wéi zì rán kē xué zhī yī de tiān wén xué zài zhè yī shí qī yě qǔ dé xǔ duō zhòng yào chéng jiù。
guān yú 1006 nián hé 1054 nián de chāo xīn xīng de chū xiàn， tè bié shì 1054 nián de chāo xīn xīng jì lù， chéng wéi dāng dài tiān wén xué yán jiū zhōng jí shòu zhòng shì de zī liào。 zài zhè kē chāo xīn xīng chū xiàn de wèi zhì shàng， xiàn zài yí liú yòu yī gè xiè zhuàng xīng yún， zhè shì dāng dài zuì gǎn xīng qù de yán jiū duì xiàng zhī yī。
zhè yī shí qī xiān hòu jìn xíng guò wǔ cì héng xīng wèi zhì cèliáng： dì yī cì zài dà zhōng xiáng fú sān nián ( gōng yuán 1010 nián )， dì 'èr cì zài jǐng kū nián jiān ( gōng yuán 1034～ 1038 nián )， dì sān cì zài huáng kū nián jiān ( gōng yuán 1049～ 1053 nián )， dì sì cì zài yuán fēng nián jiān ( gōng yuán 1078～ 1085 nián )， dì wǔ cì zài chóng níng nián jiān ( gōng yuán 1102～ 1106 nián )。 qí zhōng yuán fēng nián jiān de guān cè jiēguǒ bèi huì chéng xīng tú， kè zài shí bēi shàng bǎo cún xià lái， zhè jiù shì zhù míng de sū zhōu shí kè tiān wén tú。
yuán fēng nián jiān de guān cè jiēguǒ， tóng shí yě yǐ xīng tú de xíng shì bǎo cún zài sū sòng zhù de《 xīn yí xiàng fǎ yào》 zhōng。《 xīn yí xiàng fǎ yào》 shì wéi yuán kū qī nián ( gōng yuán 1092 nián ) zhì zào de shuǐ yùn yí xiàng tái 'ér xiě de shuō míng shū， tā bù dàn xù shù liǎo 150 duō zhǒng jī xiè líng jiàn， ér qiě hái yòu 60 duō fú tú， shì yán jiū gǔ dài yí qì de jí hǎo zī liào。
sū sòng hé hán gōng lián zài wán chéng shuǐ yùn yí xiàng tái yǐ hòu， yòu zhì zào liǎo yī jià hún tiān xiàng， qí tiān qiú zhí jìng dà yú rén de shēn gāo， rén kě yǐ jìn rù nèi bù guān kàn。 zài qiú miàn shàng 'àn zhào gè héng xīng de wèi zhì chuān liǎo yī gè gè xiǎo kǒng， rén zài lǐ miàn kàn dào diǎn diǎn guāng liàng， fǎng fó tiān shàng de xīng chén yī bān。 jīn rén bǎ zhè zhǒng yí qì yě chēng wéi jiǎ tiān yí， tā shì xiàn dài tiān wén guǎn zhōng xīng kōng yǎn shì de xiān qū。
yǔ sū sòng tóng shí dài de shěn kuò zài tiān wén xué shàng yě yòu zhòng yào gòng xiàn。 xī níng qī nián ( gōng yuán 1074 nián ) tā zài zhì zào hún yí shí shěng qù liǎo bái dào huán， gǎi yòng jì suàn lái qiú yuè liàng de bái dào zuò biāo， zhè shì zhōng guó hún yí yóu fù zá zǒu xiàng jiǎn huà de kāi shǐ。 shěn kuò hái yòng suō xiǎo kuī guǎn xià duān kǒng jìng de bàn fǎ lái xiàn zhì rén mù nuó dòng de fàn wéi， yǐ jiǎn shǎo zhào zhǔn wù chā； yòu yòng guān cè běi jí xīng wèi zhì de fāng fǎ lái jiàozhèng hún yí jí zhóu de 'ān zhuāng fāng xiàng。 tā zài lòu hú fāng miàn yě yòu gǎi jìn， bìng qiě cóng lǐ lùn shàng yán jiū liǎo lòu hú zài bù tóng jì jié shuǐ liú sù dù bù děng de wèn tí， tí chū yī gè xiāng dāng yú zhēn tài yáng rì hé píng tài yáng rì ( jiàn rì ) cháng dù zhī chā de wèn tí。 gèng zhòng yào de shì shěn kuò zài lì fǎ shàng dú shù yī zhì， tí chū shí 'èr qì lì，“ zhí yǐ lì chūn zhī yī rì wéi mèng chūn zhī yī rì， jīng zhé wéi zhòng chūn zhī yī rì， dà jìn sān shí yī rì， xiǎo jìn sān shí rì； suì suì qí jìn， yǒng wú rùn yuè。” (《 mèng xī bǐ tán · bǔ bǐ tán juàn 'èr》 ) zhè shí jì shàng shì yī zhǒng yáng lì， yóu yú chuán tǒng xí guàn， zhè gè lì fǎ wèi néng shí xíng。
zài sòng dài sān bǎi duō nián jiān shí xíng guò de lì fǎ yòu 18 zhǒng， qí zhōng bǐ jiào yòu chuàng zào xìng de shì běi sòng yáo shùn fǔ de《 jì yuán》 (1107 nián ) hé nán mò yáng zhōng fǔ de《 tǒng tiān lì》 (1199 nián )。《 jì yuán lì》 shǒu chuàng lì yòng guān cè jīn xīng lái dìng tài yáng wèi zhì de fāng fǎ；《 tǒng tiān lì》 què dìng de huí guī nián shù zhí wéi 365.2425 rì， hé xiàn xíng gōng lì de píng jūn lì nián wán quán yī yàng， dàn bǐ gōng lì (1582 nián ) de bān xíng zǎo 383 nián。《 tǒng tiān lì》 hái tí chū de huí guī nián de cháng dù zài biàn huà， tā de shù zhí gǔ dà jīn xiǎo。
sòng dài de sī xiǎng jiā duì zì rán xiàn xiàng yòu jiào duō de tǎo lùn。 zài tiān wén xué fāng miàn tǎo lùn dé jiào duō de shì tiān tǐ de yùn xíng hé tiān tǐ de xíng chéng wèn tí。 qí zhōng jiào yòu dài biǎo xìng de rén wù shì zhāng zài hé zhū xī。
zhāng zài tí chū， yī nián zhōng jiān zhòu yè cháng duǎn de biàn huà， shì yīn yáng 'èr qì de shēng jiàng shǐ dà dì shēng jiàng suǒ zhì； yī rì zhōng jiān tiān tǐ de dōng shēng xī luò， shì dà dì chéng qì zuǒ xuán de jiēguǒ。 zhāng zài bìng qiě rèn wéi kōng jiān hé shí jiān shì wù zhì cún zài de xíng shì， yǔ zhòu dào chù chōng mǎn liǎo qì。“ qì bù néng bù jù 'ér wéi wàn wù， wàn wù bù néng bù sǎnrù dà xū， xún shì chū rù， shì jiē bù dé yǐ 'ér rán yě。”
zhū xī suī rán zhù zhāng yǔ zhòu xún huán lùn， dàn duì yú jù tǐ tiān dì ( xiāng dāng yú tài yáng xì ) de xíng chéng guò chéng zé yòu wán zhěng de jiàn jiě。 tā cóng xuán wō shuǐ liú bǎ wù tǐ juǎnrù xuán wō zhōng xīn de xiàn xiàng chū fā， rèn wéi“ tiān dì chū jiān zhǐ shì yīn yáng zhī qì。 zhè yī gè qì yùn xíng， mó lái mó qù。 mó dé jí liǎo， biàn zā xǔ duō zhā zǐ， lǐ miàn wú chù chū， biàn jié chéng gè dì zài zhōng yāng。 qì zhī qīng zhě biàn wéi tiān， wéi rì yuè， wéi xīng chén， zhǐ zài wài， cháng zhōu huán yùn zhuǎn； dì biàn zhǐ zài zhōng yāng bù dòng， bù shì zài xià” (《 zhū zǐ yǔ lèi》 juàn yī )。 zài jīn tiān kàn lái， zhè gè xué shuō zì rán yòu hěn duō cuò wù， dàn bǐ qǐ zhū xī yǐ qián de tiān tǐ yǎn huà sī xiǎng lái què qián jìn liǎo yī bù。
1276 nián yuán jūn gōng xià nán sòng dū chéng lín 'ān ( jīn háng zhōu ) yǐ hòu， hū bì liè bǎ jīn、 sòng liǎng gè sī tiān jiān de rén yuán jí zhōng dào dà dū ( jīn běi jīng )， zài jiā shàng xīn xuǎn bá de yī xiē rén cái， zǔ chéng liǎo yī zhī qiáng dà de tiān wén duì wǔ。 zhè zhī duì wǔ zài wáng xún、 guō shǒu jìng zhù chí xià， cóng shì zhì zào yí qì， jìn xíng cèliáng hé biān zhì xīn lì， zài duǎn duǎn de wǔ nián shí jiān (1276～ 1280 nián ) zhōng qǔ dé liǎo jí dà de chéng jiù， jiāng zhōng guó gǔ dài tiān wén xué tuī xiàng xīn de gāo fēng。
dì yī， zhì zào liǎo duō zhǒng xīn yí qì， qí zhōng jiǎn yí、 yǎng yí、 gāo biǎo、 jǐng fú、 zhèng fāng 'àn hé líng lóng yí děngdōu jù yòu xīn yì。 jiǎn yí shì duì hún yí jìn xíng gé mìng xìng gǎi gé 'ér chéng de， tā de shè jì hé zhì zào shuǐ píng zài shì jiè shàng lǐng xiān sān bǎi duō nián， zhí zhì 1598 nián zhù míng tiān wén xué jiā dì gǔ fā míng de yí qì cái néng yǔ zhī xiāng bǐ。 yǎng yí shì yòng zhēn kǒng chéng xiàng yuán lǐ， bǎ tài yáng tóu yǐng zài bàn qiú xíng de yí miàn shàng， yǐ zhí jiē dú chū tā de qiú miàn zuò biāo zhí。 gāo biǎo shì bǎ chuán tǒng de bā chǐ biǎo jiā gāo dào sì zhàng， shǐ dé zài tóng yàng de liángdù jīng dù xià， wù chā jiǎn shǎo dào yuán lái de wǔ fēn zhī yī。 jǐng fú shì gāo biǎo de fǔ zhù yí qì， tā lì yòng zhēn kǒng chéng xiàng de yuán lǐ lái xiāo chú gāo biǎo yǐng duān mó hú de quē diǎn， tí gāo guān cè jīng dù。 zhèng fāng 'àn shì zài yī kuài sì chǐ jiàn fāng de mù bǎn shàng huà 19 gè tóng xīn yuán， yuán xīn lì yī gēn biǎo， dāng biǎo de yǐng duān fāng de mù bǎn shàng huà 19 gè tóng xīn yuán， yuán xīn lì yī gēn biǎo， dāng biǎo de yǐng duān luò dào mǒu gè yuán shàng shí jiù jì xià lái， cóng zǎo dào wǎn jì wán hòu bǎ tóng yī gè yuán shàng de liǎng diǎn lián jiē qǐ lái， tā men de zhōng diǎn hé yuán xīn de lián xiàn jiù shì zhèng nán běi fāng xiàng； rú guǒ bǎ tā cè lì guò lái， hái kě yǐ cèliáng běi jí chū dì gāo dù， zhè shì yī zhǒng biàn yú xié dài dào yě wài gōng zuò de yí qì。 líng lóng yí hé sū sòng、 hán gōng lián suǒ zào de hún tiān xiàng xiāng sì， shì yī zhǒng kě róng rén zài nèi bù guān kàn de biǎo yǎn yí qì。
1281 nián yǐ hòu， guō shǒu jìng hái chuàng zhì liǎo bù shǎo xīn yí qì， qí zhōng dà míng diàn dēng lòu shì zuì tū chū de yī xiàng。 tā shì yī gè wài xíng xiàng dēng lóng qiú yòng shuǐ lì tuī dòng de jī xiè bào shí qì。 shàng miàn hái bù zhì yòu néng 'àn shí tiào yuè de dòng wù mó xíng， zhè tóng 'ōu zhōu zài jī xiè zhōng biǎo shàng fù jiā de zhǒng zhǒng biǎo yǎn jī xiè shì yī yàng xìng zhì de。
dì 'èr， jìn xíng liǎo yī cì kōng qián guī mó de guān cè gōng zuò。 zài quán guó 27 gè dì fāng shè lì guān cè suǒ， cèliáng dāng dì de dì lǐ wěi dù， bìng zài nán qǐ nán hǎi ( běi wěi 15 dù )， běi zhì běi hǎi ( běi wěi 65 dù )， měi gé 10 dù shè lì yī gè guān cè zhàn， cèliáng xià zhì rì yǐng de cháng dù hé dāng tiān zhòu yè de cháng duǎn。
dì sān， duì yī xì liè tiān wén shù jù jìn xíng shí cè， bìng duì jiù de shù jù jìn xíng jiǎn hé， xuǎn yòng qí zhōng jīng mì de shù jù。 lì rú， huí guī nián shù zhí qǔ zì nán sòng《 tǒng tiān lì》， shuò wàng yuè、 jìn diǎn yuè hé jiāo diǎn yuè de shù zhí qǔ zì jīn zhào zhī wēi chóngxiū de《 dà míng lì》 (1181 nián ) hé yuán chū yé lǜ chǔ cái《 xī zhēng gēng wǔ yuán lì》。 duì yú 'èrshíbāxiù jù dù de cèliáng， qí píng jūn wù chā bù dào 5'， jīng què dù jiào sòng dài tí gāo yī bèi。 xīn cè huáng chì jiāo jiǎo zhí， wù chā zhǐ yòu 1' duō。
dì sì， zài dà liàng guān cè hé yán jiū de jī chǔ shàng， yú zhì yuán shí qī nián ( gōng yuán 1280 nián ) biān chéng《 shòu shí lì》， bìng yú cì nián qǐ shí xíng。《 shòu shí lì》 yòng sān cì chā nèi chā fǎ lái qiú tài yáng měi rì zài huáng dào shàng de shì yùn xíng sù dù， hé yuè liàng měi rì rào dì qiú yùn xíng de sù dù， yòng lèi sì qiú miàn sān jiǎo de hú shǐ gē yuán shù， yóu tài yáng de huáng jīng qiú tā de chì jīng chì wěi， qiú bái chì jiāo jiǎo， yǐ jí qiú bái chì jiāo diǎn yǔ huáng chì jiāo diǎn de jù lí。 zhè liǎng zhǒng fāng fǎ zài tiān wén xué shǐ hé shù xué shǐ shàng dū jù yòu zhòng yào dì wèi。
《 shòu shí lì》 cóng yuán dài yī zhí yòng dào míng wáng ( gōng yuán 1644 nián )。 zài míng dài bǎ tā gǎi míng wéi《 dà tǒng lì》， dàn fāng fǎ shàng zhǐ shì bǎ běi jīng suǒ jiàn de rì chū rì méi shí kè gǎi wéi nán jīng suǒ jiàn de shí kè， yǐ hóng wǔ shí qī nián ( gōng yuán 1384 nián ) wéi lì yuán， shěng qù liǎo huí guī nián bǎi nián xiāozhǎng zhī fǎ děng， qí tādōu wú gǎi biàn。
yuán míng liǎng dài chú tōng yòng de《 shòu shí lì》 yǐ wài， zài zhōng guó shǎo shù mín zú zhōng jiān hái liú xíng yī zhǒng cóng 'ā lā bó chuán lái de《 huí lì》。 zhì yuán sì nián ( gōng yuán 1267 nián )， xī yù tiān wén xué jiā zhá mǎ lǔ dīng jìn chéng《 wàn nián lì》， hū bì liè céng bān xíng guò。 tóng nián， zhá mǎ lǔ dīng fù zé zhì zào qī jiàn 'ā lā bó tiān wén yí qì， qí zhōng bāo kuò tuō lè mì shì de huáng dào hún yí、 cháng chǐ， yǐ jí dì qiú yí hé xīng pán。 zhì yuán bā nián ( gōng yuán 1271 nián ) shè lì huí huí sī tiān tái yú shàng dū ( jīn nèimēng gǔ zì zhì qū zhèng lán qí jìng nèi )， měi nián bān xíng huí huí lì shū。 yuán wáng míng xīng， jiāng huí huí sī tiān jiān rén yuán qiān zhì jīng shī， zài qīn tiān jiān nèi shè huí huí kē， jì suàn tiān xiàng， bān bù lì shū， yǔ《 dà tǒng lì》 jìn xíng bǐ jiào， tóng shí hái fān yì liǎo yī xiē tiān wén shū jí。
míng hóng wǔ shí wǔ nián， zhèng fǔ lìng wú bó zōng、 lǐ zhǒng hé hǎi dá 'ěr、 ā dá wù dīng、 mǎ shā yì hēi、 mǎ hā má děng hé yì bō sī rén kuò shí yá 'ěr de《 tiān wén bǎo shū》 sì juàn， cì nián 'èr yuè yì chéng。 shū zhōng shuō xīng fēn liù tǐ， zhè shì xīng děng gài niàn zài zhōng guó de chū cì chū xiàn， liè yòu 12 gè xīng zuò gòng 30 kē xīng de xīng děng hé huáng jīng。 chéng huà liù nián zhì shí sān nián ( gōng yuán 1470～ 1477 nián ) bèi lín jiāng yuán tǒng fān yì de《 qī zhèng tuī bù》 zhěng lǐ chū bǎn， zhè shì yī bù xì tǒng jiè shào 'ā lā bó tiān wén xué de zhù zuò， qí zhōng bāo kuò 277 kē xīng de huáng jīng、 huáng wěi hé xīng děng de héng xīng biǎo， zhè shì zhōng xī xīng míng dì yī cì duì yì gōng zuò。《 qī zhèng tuī bù》 zhōng de lì fǎ bù fēn， hòu jīng méi wén dǐng zhāi yào biān rù《 míng shǐ · lì zhì》 zhōng， chéng wéi zhōng guó gǔ dài tiān wén xué de yī gè zǔ chéng bù fēn， zài jǐ gè xiōng dì mín zú zhōng yī zhí yán yòng dào jīn tiān。 |
cóng míng mò dào yā piàn zhàn zhēng ( gōng yuán 1600～ 1840 nián ) From the late Ming to the Opium War (AD 1600 ~ 1840) |
zhōng xī tiān wén xué de róng hé。 cóng míng chū dào míng wàn lì nián jiān de 'èr bǎi nián zhōng， tiān wén xué shàng de zhù yào jìn zhǎn yòu： fān yì 'ā lā bó tiān wén shū jí； zhèng hé yú 1405～ 1432 nián yuǎn yáng háng xíng zhōng lì yòng“ qiān xīng shù” dìng wèi dìng xiàng， fā zhǎn liǎo háng hǎi tiān wén； duì qí yì tiān xiàng ( lì rú 1572 nián hé 1604 nián de chāo xīn xīng ) de guān cè děng。 zǒng de lái shuō hěn shǎo fā míng chuàng zào， kě yǐ rèn wéi shì zhōng guó tiān wén xué fā zhǎn shǐ shàng de yī gè dī cháo。
míng mò， zī běn zhù yì méng yá cù shǐ rén men duì kē xué jì shù chǎn shēng xīn de yào qiú。 1595 nián hé 1610 nián de liǎng cì gǎi lì yùn dòng suī rán méi néng shí xiàn， dàn shì gǎi gé lì fǎ de zhù zhāng shòu dào rén men de zhòng shì。 jiù zài zhè gè shí hòu， ōu zhōu yé sū huì chuán jiào shì lái dào zhōng guó。 tā men liǎo jiě dào zhōng guó duì xīn zhī shí de zhuī qiú， biàn cǎi qǔ liǎo xué shù chuán jiào de fāng zhēn。
zǎo qī lái huá de yì dà lì rén lì mǎ dòu (1583 nián lái huá )， céng duō cì xiàng 'ōu zhōu bào gào zhōng guó duì tiān wén zhī shí de xīng qù hé xū yào。 zài tā de yǐng xiǎng hé qǐng qiú xià， hòu lái lái huá de yé sū huì shì dà dū dǒng dé yī xiē tiān wén xué zhī shí， yòu xiē shèn zhì shòu guò zhuān mén de xùn liàn。 tā men suǒ jiè shào de 'ōu zhōu tiān wén xué zhī shí shòu dào dāng shí jìn bù zhī shí fènzǐ de huān yíng， bìng jiā yǐ fān yì hé jiè shào。
zǎo qī chū bǎn de yòu guān 'ōu zhōu tiān wén xué zhī shí de zhù zuò yòu：《 hún gài tōng xiàn tú shuō》 (1607 nián )、《 jiǎn píng yí shuō》 (1611 nián )、《 biǎo dù shuō》 (1614 nián )、《 tiān wèn lüè》 (1615 nián )、《 yuǎn jìng shuō》 (1626 nián ) děng。 zhè xiē zhù zuò duō shù shì jiè shào 'ōu zhōu de tiān wén yí qì。
“ hún gài tōng xiàn” hé“ jiǎn píng yí” dōushì yī zhǒng xīng pán，“ biǎo dù” shì xī fāng de rì guǐ，“ yuǎn jìng” zé shì gā lì lüè shì de wàng yuǎn jìng。 zài《 tiān wèn lüè》 zhōng， jiè shào liǎo tuō lè mì dì xīn tǐ xì de shí 'èr zhòng tiān， hé gā lì lüè yòng wàng yuǎn jìng guān cè dào de yī xiē zhǎn xīn jiēguǒ。 qí zhōng chú liǎo《 hún gài tōng xiàn tú shuō》 yī shū shì lǐ zhī zǎo zì jǐ suǒ xiě zhī wài， qí tādōu shì yé sū huì shì zài zhōng guó xué zhě de xié zhù xià xiě chéng de。
zhōng guó xué zhě chú cānyù fān yì hé jiè shào 'ōu zhōu tiān wén zhī shí wài， hái xiàng yé sū huì shì xué xí liǎo 'ōu zhōu tiān wén xué de jì suàn fāng fǎ。 yīn cǐ， wàn lì sān shí bā nián ( gōng yuán 1610 nián )， xú guāng qǐ dé yǐ yòng xī fǎ yù bào zhè yī nián shí yī yuè shuò (12 yuè 15 rì ) de rì shí。 jīng guān cè zhèng míng， zhè gè yù bào bǐ jiào zhǔn què， yīn 'ér yǐn qǐ rén men duì xī fǎ de zhù yì。
chóng zhēn 'èr nián wǔ yuè yǐ yǒu shuò ( gōng yuán 1629 nián 6 yuè 21 rì ) rì shí， qīn tiān jiān de yù bào yòu fā shēng míng xiǎn cuò wù， míng cháo zhèng fǔ jué xīn gǎi lì， mìng lìng xú guāng qǐ zài běi jīng xuān wǔ mén nèi zǔ chéng bǎi rén de lì jú， pìn qǐng yé sū huì shì dèng yù hán、 luó yǎ gǔ、 tānɡ ruò wàng děng cān jiā biān yì gōng zuò， jīng guò wǔ nián de nǔ lì， chéng shū 137 juàn， mìng míng yuē《 chóng zhēn lì shū》。
《 chóng zhēn lì shū》 yǔ zhōng guó gǔ dài tiān wén xué tǐ xì zuì xiǎn zhù de bù tóng shì： cǎi yòng dì gǔ de yǔ zhòu tǐ xì hé jǐ hé xué de jì suàn xì tǒng； yǐn rù dì qiú hé dì lǐ jīng wěi dù gài niàn； yìng yòng qiú miàn sān jiǎo xué； cǎi yòng 'ōu zhōu tōng xíng de dù liàng dān wèi， fēn yuán zhōu wéi 360 dù， fēn yī rì wéi 96 kè， 24 xiǎo shí， dù hé shí yǐ xià cǎi yòng 60 jìn wèi zhì。
《 chóng zhēn lì shū》 yú 1634 nián biān chéng hòu， wèi céng bān xíng。 1644 nián qīng jūn rù guān hòu， tānɡ ruò wàng bǎ zhè bù shū shān gǎi yā suō chéng 103 juàn， gēngmíng wéi《 xī yáng xīn fǎ lì shū》， jìn chéng qīng zhèng fǔ。 qīng zhèng fǔ rèn mìng tānɡ ruò wàng wéi qīn tiān jiān jiān zhèng， yòng“ xī yáng xīn fǎ” biān suàn xià yī nián de mín yòng lì shū， mìng míng wéi《 shí xiàn lì》。 cóng cǐ yǐ hòu， chú liǎo zài kāng xī sān nián dào qī nián ( gōng yuán 1664～ 1668 nián )， yīn yáng guāng xiān de kòng gào， tānɡ ruò wàng bèi qīn jìn shí qī wài， zhí zhì dào guāng liù nián ( gōng yuán 1826 nián ) wéi zhǐ， qīng zhèng fǔ dū pìn yòng 'ōu zhōu chuán jiào shì zhù chí qīn tiān jiān， yòu shí hái tóng shí rèn yòng 'èr、 sān gè chuán jiào shì。
zhè qī jiān qīn tiān jiān zuò de zhù yào gōng zuò yòu yǐ xià sān xiàng： kāng xī bā nián dào shí 'èr nián， nán huái rén (1659 nián lái huá ) fù zé zhì zào liǎo liù jiàn dà xíng dì gǔ shì gǔ diǎn yí qì（ xiàn cún běi jīng gǔ guān xiàng tái）， bìng biān xiě liǎo yī bù shuō míng shū， jí《 líng tái yí xiàng zhì》。
kāng xī liù shí yī nián， zài xiū gǎi《 xī yáng xīn fǎ lì shū》 de jī chǔ shàng， biān chéng《 lì xiàng kǎo chéng》 yī shū； qián lóng qī nián ( gōng yuán 1742 nián ) yòu biān chéng《 lì xiàng kǎo chéng hòu biān》 10 juàn， dì yī cì yìng yòng liǎo kāi pǔ lè xíng xīng yùn dòng dì yī、 dì 'èr dìng lǜ， dàn shì zài tuǒ yuán jiāo diǎn shàng de shì dì qiú 'ér bù shì tài yáng。
qián lóng shí qī nián ( gōng yuán 1752 nián )， biān chéng《 yí xiàng kǎo chéng》 32 juàn， suǒ liè xīng biǎo shōu xīng 3083 kē。 dào guāng nián jiān， chuán jiào shì lí kāi yǐ hòu， zhōng guó tiān wén gōng zuò zhě duì《 yí xiàng kǎo chéng》 xīng biǎo chóngxīn jìn xíng liǎo cèliáng， yú dào guāng 'èr shí sì nián ( gōng yuán 1844 nián ) biān chéng《 yí xiàng kǎo chéng xù biān》 32 juàn， shōu xīng 3240 kē。
qīng zhèng fǔ chú zǔ zhì qīn tiān jiān zhù biān zhè xiē tú shū yǐ wài， zài kāng xī hé qián lóng nián jiān hái zǔ zhì guò liǎng cì dà guī mó de cèliáng gōng zuò。 kāng xī sì shí qī nián dào wǔ shí qī nián jiànjìn xíng de yī cì， zài quán guó cè liàng liǎo 630 duō gè dì fāng de jīng wěi dù， jiàn lì liǎo yǐ běi jīng wéi zhōng xīn de jīng wěi wǎng； jué dìng yǐ gōng bù yíng zào chǐ wéi biāo zhǔn， dìng 1800 chǐ wéi 1 lǐ， 200 lǐ hé dì qiú jīng xiàn 1 dù， zhè zhǒng shǐ cháng dù dān wèi yǔ dì jīng xiàn 1 dù de hú lián xì qǐ lái de fāng fǎ， zài shì jiè shàng shì yī gè chuàng jǔ， bǐ fǎ guó zhì xiàn huì yì guān yú yǐ dì qiú jīng juàn de sì qiān wàn fēn zhī yī hú cháng wéi 1 mǐ de jué dìng zǎo 80 nián。 zài zhè cì cè liàng zhōng hái fā xiàn， 38’～ 39’ zhī jiān měi dù de hú cháng jiào 41’～ 47’ zhī jiān měi dù de hú cháng duǎn， 6’ nèi jiù xiāngchà 258 chǐ： jiù shì zài 41’～ 47’ zhī jiān， měi dù hú cháng de lǐ shù yě bù xiāng tóng。 zhè shì shì jiè shàng dì yī cì tōng guò shí dì cèliáng huò dé de dì qiú wéi tuǒ qiú tǐ de zī liào。
zài qīng dài， hái yòu yī pī mín jiān tiān wén xué jiā， tā men cǎi qǔ yán sù de zhì xué tài dù， wú lùn shì duì yú gǔ dài de dōng xī， hái shì wài guó de dōng xī， dū xì xīn zuānyán， yòu suǒ pī pàn， yòu suǒ fā zhǎn， zài zhōng xī tiān wén xué de róng hé shàng zuò chū liǎo yīngyǒu de gòng xiàn。 qí zhōng zhù míng de yòu xuē fèng zuò、 wáng xī chǎn、 méi wén dǐng、 xuē fèng zuò， tā men zài fān yì xī fāng tiān wén xué zhù zuò de jī chǔ shàng， zhù yòu《 lì xué huì tōng》 děng shí yú zhǒng shū， chú jiè shào yī bān lǐ lùn wài， hái xì tǒng dì、 xiáng jìn dì jiè shào liǎo gè zhǒng jì suàn tiān tǐ yùn dòng de fāng fǎ。 wèile jì suàn fāng biàn， tā bǎ 60 jìn wèi zhì gǎi chéng 10 jìn wèi zhì， wèicǐ chóngxīn biān chū sān jiǎo hán shù děng shù xué yòng biǎo。
wáng xī chǎn yǔ tóng shí dài de xuē fèng zuò yòu“ nán wáng běi xuē” zhī chēng， dàn wáng de chéng jiù bǐ xuē yào dà， tā zhù yòu《 xiǎo 'ān xīn fǎ》 hé《 wǔ xīng xíng dù jiě》。 zài qián yī shū zhōng tā tí chū jīn xīng líng rì de jì suàn fāng fǎ， bìng gǎi jìn liǎo rì yuè shí de jì suàn fāng fǎ； zài hòu yī shū zhōng tuī dǎo chū yī zǔ jì suàn xíng xīng wèi zhì de gōng shì， jì suàn jiēguǒ zhǔn què dù jiào qián wéi gāo。 méi wén dǐng zhù shù jiào duō， zài pǔ jí tiān wén zhī shí fāng miàn hěn yòu gòng xiàn。 tā hé jiāng yǒng děng rén zài yán jiū xíng xīng yùn dòng de guò chéng zhōng méng fā liǎo yǐn lì de sī xiǎng， jiāng yǒng shuō dé yóu wéi qīng chǔ：“ wǔ xīng jiē yǐ rì wéi xīn rú cí shí zhī yǐn zhēn。”
méi wén dǐng yǐ hòu de qián jiā xué zhě， zài tiān wén xué fāng miàn de zhù yào gòng xiàn shì yùn yòng dāng shí de tiān wén zhī shí duì jīng shū hé shǐ shū zhōng de tiān wén zī liào jìn xíng xùn gǔ、 jiàokān、 biàn wěi、 ji yì děng kǎo jù gōng zuò， shǐ xǔ duō yí nán hùn luàn de zī liào dé dào yī fān qīng lǐ。 qí zhōng zhòng yào de yòu lǐ ruì duì hàn dài《 sān tǒng lì》、《 sì fēn lì》 hé《 qián xiàng lì》 jìn xíng liǎo yán jiū； gù guān guāng duì gǔ liù lì hé《 zhōu bì suàn jīng》 jìn xíng liǎo yán jiū。 cǐ wài， ruǎn yuán děng biān zhuàn liǎo《 chóu rén chuán》， wāng yuē zhēn zhù yòu《 lì dài cháng shù ji yào》。 zhè xiē dōushì yòu yì yú tiān wén xué shǐ yán jiū de gōng jù shū。 |
cóng yā piàn zhàn zhēng dào xiàn zài ( gōng yuán 1840～ 1979 nián ) From Opium War to the present (AD 1840 ~ 1979) |
jìn dài xiàn dài tiān wén xué de fā zhǎn。 1543 nián gē bái ní《 tiān tǐ yùn xíng lùn》 yī shū chū bǎn， biāo zhì zhe jìn dài tiān wén xué de kāi duān。 zhè bù shū bèi zǎo qī lái huá de chuán jiào shì dài dào zhōng guó， dàn shì shū zhōng de zhòng yào nèi róng què wèi xiàng zhōng guó xué zhě jiè shào。 zhí dào 'èr bǎi duō nián hòu， cái yòu fǎ guó yé sū huì shì jiǎng yǒu rén (1744 nián lái huá ) bǎ gē bái ní de xué shuō chuán rù zhōng guó。 tā zài 1760 nián xiàng qián lóng huáng dì xiàn《 kūn yú quán tú》。 zài tú sì zhōu de shuō míng wén zì zhōng， tā kěn dìng liǎo gē bái ní xué shuō shì wéi yī zhèng què de lǐ lùn， bìng jiè shào liǎo kāi pǔ lè dìng lǜ hé dì qiú wéi tuǒ qiú tǐ de shì shí， dàn shì zhè fú《 kūn yú quán tú》 lián tóng zài cǐ zhī qián bù jiǔ chuán rù de biǎo yǎn gē bái ní xué shuō de liǎng jià yí qì， dōubèi suǒ zài shēn gōng mì shì zhī zhōng。
zhōng guó rén mín zhēn zhèng liǎo jiě gē bái ní xué shuō de wěi dà yì yì hé jìn dài tiān wén xué de miàn mào， zé shì zài 1859 nián lǐ shàn lán yǔ yīng guó wěi liè yà lì (1847 nián lái huá ) hé yì《 tán tiān》 yǐ hòu。
《 tán tiān》 yuán míng《 tiān wén xué gāng yào》， shì yīng guó tiān wén xué jiā J·F· hè xiē 'ěr de yī běn tōng sú míng zhù， quán shū gòng 18 juàn， bù jǐn duì tài yáng xì de jié gòu hé yùn dòng yòu bǐ jiào xiáng xì de xù shù， ér qiě jiè shào liǎo yòu guān héng xīng xì tǒng de yī xiē nèi róng。 tè bié zhí dé tí dào de shì， lǐ shàn lán wéi zhè gè zhōng yì běn xiě liǎo yī piān zhàn dǒu xìng hěn qiáng de xù yán， pī pàn liǎo fǎn duì gē bái ní xué shuō de zhǒng zhǒng lǐ lùn， shēng chēng“ yú yǔ wěi liè jūn suǒ yì《 tán tiān》 yī shū， jiē zhù dì dòng jí tuǒ yuán lì shuō， cǐ 'èr zhě zhī gù bù míng， zé cǐ shū bù néng dú。”
dàn shì， jìn dài tiān wén xué de fā zhǎn yǔ gǔ dài bù tóng， tā xū yào jīng mì yí qì hé 'áng guì de shè bèi。 zhè xiē jī běn de wù zhì tiáo jiàn， fēi yī bān xué zhě gè rén suǒ néng zhì bèi。 zuò wéi fēng jiàn guān liáo jī gòu de qīn tiān jiān， yòu duì jiē shòu xīn sī xiǎng hé yǐn jìn xīn jì shù háo wú xīng qù。 yīn cǐ jìn dài tiān wén xué zhī shí ( lì rú kāng dé hé lā pǔ lā sī xīng yún shuō ) chuán rù de chū qī， zhǐ shì wéi zī chǎn jiē jí de biàn fǎ wéi xīn hé jiù mín zhù zhù yì gé mìng tí gōng liǎo sī xiǎng wǔ qì， zài tiān wén xué de yán jiū shàng què bìng wèi fā huī zuò yòng。
shǒu xiān zài zhōng guó shè lì jìn dài tiān wén jī gòu de shì xī fāng liè qiáng。 1873 nián， fǎ guó zài shàng hǎi jiàn lì xú jiā huì tiān wén tái， 1900 nián zài shé shān jiàn lì liǎo lìng yī gè tiān wén tái。 1894 nián rì běn dì guó zhù yì qīn rù tái wān， zài tái běi jiàn lì cè hòu suǒ。 1900 nián dé guó zài qīng dǎo shè lì qì xiàng tiān cè suǒ。 zhè xiē jī gòu dōushì liè qiáng qīn huá de gōng jù， zhù yào shì wèitā men de jūn jiàn zài zhōng guó yán hǎi huó dòng tí gōng qíng bào。 dì guó zhù yì zhě hái bǎ zhōng guó jǐn yòu de shǎo liàng tiān wén shè bèi xǐ jié yī kōng。
1900 nián bā guó lián jūn qīn rù běi jīng yǐ hòu， fǎ、 dé liǎng guó jūn duì bǎ qīng cháo qīn tiān jiān de yí qì quán bù jié zǒu。 fǎ guó jié zǒu de wǔ jiàn yí qì yùn dào fǎ guó dà shǐ guǎn nèi， yóu yú zhōng guó rén mín de qiáng liè fǎn duì， yú dì sān nián sòng huí； dé jūn qiǎng zǒu de wǔ jiàn zé yùn dào bólín， zhí dào dì yī cì shì jiè dà zhàn hòu， gēn jù fán 'ěr sài hé yuē cái yú 1921 nián guī hái zhōng guó。 jīng guò zhè yàng yīcháng hào jié， qīng zhèng fǔ de tiān wén jī gòu yǐ jīng yǎn yǎn yī xī。
1911 nián xīn hài gé mìng yǐ hòu， zhōng guó yú 1912 nián qǐ cǎi yòng shì jiè tōng yòng de gōng lì， dàn yòng zhōng huá mín guó jì nián。 dāng shí de běi yáng zhèng fǔ jiāng qīn tiān jiān gēngmíng wéi zhōng yāng guān xiàng tái， zhōng yāng guān xiàng tái de gōng zuò zhǐ shì biān rì lì hé biān《 guān xiàng suì shū》。
1919 nián“ wǔ sì” yùn dòng yǐ hòu， suí zhe kē xué yǔ mín zhù sī cháo de fā zhǎn， zhōng guó tiān wén xué jiè kāi shǐ huó yuè qǐ lái。 1922 nián 10 yuè 30 rì， zhōng guó tiān wén xué huì zài běi jīng zhèng shì chéng lì， xuǎn jǔ gāo lǔ wéi huì cháng， qín fén wéi fù huì cháng。 gāi huì yú 1924 nián chuàng kān《 zhōng guó tiān wén xué huì huì bào》， 1930 gǎi míng wéi《 yǔ zhòu》， yī zhí chū bǎn dào 1949 nián。 1924 nián zhōng guó zhèng fǔ jiē guǎn liǎo yuán yóu dé guó jiàn lì、 hòu bèi rì běn zhàn lǐng de qīng dǎo qì xiàng tiān cè suǒ， gǎi míng wéi qīng dǎo guān xiàng tái。 1926 nián guǎng zhōu zhōng shān dà xué shù xué xì kuò chōng chéng wéi shù tiān xì， yú 1929 nián jiàn lì tiān wén tái， 1947 nián chéng lì tiān wén xì。
1928 nián chūn， zài nán jīng chéng lì tiān wén yán jiū suǒ， 1934 nián jiàn chéng liǎo zǐ jīn shān tiān wén tái。 gāi tái jiàn chéng hòu， yuán zài běi jīng de zhōng yāng guān xiàng tái jí gǎi wéi tiān wén chén liè guǎn。 kàng rì zhàn zhēng kāi shǐ hòu， zǐ jīn shān tiān wén tái yú 1938 nián qiān wǎng kūn míng， zài fèng huáng shān jiàn lì guān cè zhàn。 zài bā nián kàng rì zhàn zhēng qī jiān， shàng shù tiān wén jī gòu zāo dào yán zhòng pò huài。 kàng rì zhàn zhēng shèng lì hòu， yě méi yòu hěn kuài huī fù。
xīn zhōng guó chéng lì hòu， zhōng guó kē xué yuàn jiē guǎn liǎo yuán yòu de gè tiān wén jī gòu， jìn xíng liǎo tiáozhěng hé chōng shí： jiāng shé shān guān xiàng tái hé xú jiā huì tiān wén tái xiān huàguī zǐ jīn shān tiān wén tái lǐng dǎo， hòu hé wéi dú lì de shàng huì tiān wén tái； jiāng kūn míng fèng huáng shān guān cè zhàn huàguī zǐ jīn shān tiān wén tái lǐng dǎo。
1958 nián kāi shǐ， zài běi jīng jiàn lì liǎo yǐ tiān tǐ wù lǐ yán jiū wéi zhù de zōng hé xìng tiān wén tái héng běi jīng tiān wén tái。 1966 nián qǐ， jiàn lì liǎo yǐ shí jiān pín shuài jí qí yìng yòng yán jiū wéi zhù de shǎn xī tiān wén tái； 1975 nián qǐ， bǎ kūn míng fèng huáng shān guān cè zhàn kuò jiàn chéng dà xíng zōng hé xìng de yún nán tiān wén tái。 1958 nián zài nán jīng jiàn lì liǎo nán jīng tiān wén yí qì chǎng。
zài tiān wén jiào yù fāng miàn， 1952 nián guǎng zhōu zhōng shān dà xué de tiān wén xì hé Jǐnán qí lǔ dà xué tiān suàn xì ( chéng lì yú 1880 nián ) zhōng de tiān wén bù fēn jí zhōng dào nán jīng， chéng wéi nán jīng dà xué tiān wén xì。 1960 nián běi jīng shī fàn dà xué shè tiān wén xì。 tóng nián běi jīng dà xué dì qiú wù lǐ xì shè tiān tǐ wù lǐ zhuān yè。
1957 nián 1 yuè， zhōng guó kē xué yuàn chéng lì zhōng guó zì rán kē xué shǐ yán jiū shì (1973 nián kuò dà wéi zì rán kē xué shǐ yán jiū suǒ )， nèi shè tiān wén shǐ zǔ， zhuān mén yán jiū zhōng guó tiān wén xué yí chǎn。 1957 nián jiàn chéng běi jīng tiān wén guǎn， zài pǔ jí tiān wén zhī shí fāng miàn qǐ zhe zhòng yào zuò yòng。
wèile fán róng hé tuī jìn tiān wén kē xué， zhōng guó tiān wén xué huì yú 1953 nián kāi shǐ chū bǎn《 tiān wén xué bào》， běi jīng tiān wén guǎn yú 1958 nián chuàng kān《 tiān wén 'àihào zhě》 yuè kān， dà lì chuán bō tiān wén kē xué zhī shí。
jǐ shí nián lái， zhōng guó cóng wú dào yòu dì jiàn lì liǎo shè diàn tiān wén xué、 lǐ lùn tiān tǐ wù lǐ xué hé gāo néng tiān tǐ wù lǐ xué， yǐ jí kōng jiān tiān wén xué děng xué kē， tián bǔ liǎo tiān wén nián lì biān suàn、 tiān wén yí qì zhì zào děng kōng bái， zǔ zhì qǐ zì jǐ de shí jiān fú wù xì tǒng、 wěi dù hé jí yí fú wù xì tǒng， zài zhū rú shì jiè shí cè dìng、 guāng diàn děng gāo yí zhì zào、 rén zào wèi xīng guǐ dào jì suàn、 héng xīng hé tài yáng de guān cè yǔ lǐ lùn、 mǒu xiē lǐ lùn hé gāo néng tiān tǐ wù lǐ xué de kè tí yǐ jí tiān wén xué shǐ de yán jiū děng fāng miàn qǔ dé bù shǎo zhòng yào de chéng guǒ。 |
|
| bǎi kē cí diǎn | zhōng guó kē xué jì shù shǐ | hàn cháo diǎn jí | zhàn bǔ | |
|