xiàn jí shì : zhōng guó > gān sù >jiǔ quán > dūn huáng shì
xiǎnshìdìtú
mùlù
zài gān sù shěng xī bù
　　zài gān sù shěng xī bù、 hé xī zǒu láng xī duān、 dǎng hé liú yù， lán xīn tiě lù jīng guò běi jìng。 wéi zhōng guó lì shǐ wén huà míng chéng。 1987 nián shè shì。 rén kǒu 12 43 wàn (1995 nián )。 shì gǔ dài tōng wǎng zhōng yà hé 'ōu zhōu de sī chóu zhī lù ” yào zhàn。 míng shèng gǔ jì yòu mò gāo kū， wéi quán guó zhòng diǎn wén wù bǎo hù dān wèi。 hái yòu yù mén guān、 yáng guān děng gǔ jì。
No. 2
　　dūn huáng wèi yú gān sù shěng hé xī zǒu láng zuì xī duān， dì chù gān sù、 qīng hǎi、 xīn jiāng sān shěng（ qū） jiāo huì chù、 nán yòu qí lián shān， běi yòu mǎ zōng shān， dōng、 xī liǎng miàn wéi gē bì shā mò， píng jūn hǎi bá 1138 mǐ， xíng chéng liǎo nán běi gāo， zhōng jiān dī， zì xī xiàng dōng běi qīng xié de pén dì píng yuán dì shì， quán shì zǒng miàn jī 3.12 wàn píng fāng gōng lǐ， qí zhōng lǜ zhōu miàn jī 1400 píng fāng gōng lǐ， jǐn zhàn zǒng miàn jī de 4.5%， qiě bèi shā mò gē bì bāo wéi， gù yòu “ gē bì lǜ zhōu” zhī chēng。
　　
　　 dūn huáng dì chù nèi lù， míng xiǎn de tè diǎn shì qì hòu gān zào， zhòu yè wēn chā dà， jiàng yǔ liàng shǎo， zhēng fā liàng dà， rì zhào shí jiān cháng， sì jì fēn míng。 yóu yú gān hàn shǎo yǔ， quán nián píng jūn jiàng yǔ liàng 39.3 háo mǐ， zhēng fā liàng què gāo dá 2486 háo mǐ， suǒ yǐ jù yòu míng xiǎn de shā mò qì hòu tè zhēng， shǔ diǎn xíng de dà lù gān hàn xìng qì hòu。
　　
　　 lǜ zhōu yóu dǎng hé zī bǔ， fā yuán yú qí lián shān zhōng běi liú de dǎng hé， quán cháng 390 gōng lǐ， liú yù miàn jī 1.68 wàn píng fāng gōng lǐ， nián jìng liú liàng 3.28 yì lì fāng mǐ， shì dūn huáng zhòng yào de shuǐ lì mìng mài， jìng nèi chú dǎng hé wài， dì miàn shuǐ hái yòu xī shuǐ gōu、 dōng shuǐ gōu、 nán hú quán shuǐ qū， quán shuǐ zǒng yì chū liàng wéi 3.14 lì fāng mǐ / miǎo， nián jìng liú liàng 9902.3 wàn lì fāng mǐ。 dì xià shuǐ de kāi fā lì yòng， yǐ jīng chéng wéi dūn huáng rén mín shēng huó yòng shuǐ hé gōng yè yòng shuǐ de zhù yào lái yuán。
　　
　　 zǒng rén kǒu zhōng hàn zú zhàn jué dà duō shù， huí zú、 měnggǔ、 cáng、 wéi wú 'ěr、 miáo、 mǎn、 tǔ、 tǔ jiā、 hā sà kè、 dōng xiāng、 yù gù děng 10 gè shǎo shù mín zú jǐn zhàn 1.06%。 shì xiá 2 zhèn 10 xiāng， 79 gè cūn mín wěi yuán huì， 381 gè cūn mín xiǎo zǔ。 shā zhōu zhèn shì shì wěi、 shì zhèng fǔ suǒ zài dì， shì quán shì zhèng zhì、 jīng jì、 wén huà de zhōng xīn。 chéng xī 7 gōng lǐ chù de qī lǐ zhèn shì yī zuò xīn xíng de jiàn zhù fēi cháng piào liàng de shí yóu chéng， xiàn wéi qīng hǎi shí yóu guǎn lǐ jú jú jī guān zhù dì， cháng zhù rén kǒu yòu 3 wàn duō。
　　
　　 quán bù shì shuǐ jiāo dì。 yóu yú tǔ zhì féi wò， guàn gài tiáo jiàn hǎo， shì yí gè zhǒng nóng zuò wù shēngzhǎng。 zhù yào nóng zuò wù yòu xiǎo mài、 yù mǐ、 mián huā、 hú má、 guā lèi、 shū cài děng。 lǜ zhōu nèi yòu guǒ yuán miàn jī 43318 mǔ， zhù yào guǒ shù pǐn zhǒng yòu píng guǒ、 lí、 táo、 xìng、 zǎo、 pú táo děng， měi nián kě shēng chǎn gè zhǒng shuǐ guǒ 2000 duō gōng jīn。
dūn huáng gài kuàng Dunhuang Overview
　　dūn huáng wèi yú gān sù、 qīng hǎi、 xīn jiāng sān shěng（ qū） de jiāo huì diǎn。 rén kǒu 18 wàn duō， quán shì jīng jì zhù yào yǐ nóng yè wéi zhù， lǚ yóu fú wù yè cì zhī， dūn huáng yīn céng jīng de huī huáng hé bó dà jīng shēn de wén huà nèi hán 'ér wén míng yú shì。
　　 dūn huáng nán zhěn qì shì xióng wěi de qí lián shān， xī jiē hào hàn wú yín de tǎ kè lā mǎ gān dà shā mò， běi kào lín xún shé qū de běi sài shān， dōng zhì fēng yán tū wù de sān wēi shān。 miàn jī 3.12 wàn píng fāng gōng lǐ。 shǔ nuǎn wēn dài qì hòu。 nián jiàng yǔ liàng zhǐ yòu 39.9 háo mǐ， ér zhēng fā liàng què gāo dá 2400 háo mǐ。 rì zhào chōng fēn， wú shuāng qī cháng。 zài zhè gè qún shān yōng bào de tiān rán xiǎo pén dì zhōng， dǎng hé xuě shuǐ zī rùn zhe féi tián wò tǔ， lǜ shù nóng yìn dǎng zhù liǎo hēi fēng huáng shā； liáng mián hàn lào bǎo shōu， guā guǒ sì jì piāo xiāng； shā mò qí guān shén mì mò cè， gē bì huàn hǎi guāng guài lù lí； wén huà yí cún jǔ shì wén míng， rén cái bèi chū …… měi lì de dūn huáng， shì kuài fù ráo、 shén qí、 yòu rén de tǔ dì。“ dūn， dà yě； huáng， shèng yě。” shèng dà huī huáng de dūn huáng yòu zhe yōu jiǔ de lì shǐ， càn làn de wén huà！ zǎo zài yuán shǐ shè huì mò qī， zhōng yuán bù luò zhàn zhēng shī bài hòu bèi qiān xǐ dào hé xī de sān miáo rén jiù zài zhè lǐ fán yǎn shēng xī。 tā men yǐ shòu liè wéi zhù， kāi shǐ zhǎng wò liǎo yuán shǐ de nóng yè shēng chǎn jì shù。 dūn huáng dì qū céng fā jué chū xīn shí qì shí dài de shí dāo、 shí fǔ hé táo qì、 tóng qì。 xià、 shāng、 zhōu shí qī， dūn huáng shǔ gǔ guā zhōu de fàn wéi， yòu sān miáo de hòu yì， dāng shí jiào qiāng róng zú de zài cǐ dì yóu mù dìng jū。 dūn huáng dì qū fā xiàn yóu mù mín zú liú xià de xǔ duō yán huà zhì jīn lì lì zài mù。 zhàn guó hé qín shí， dūn huáng yī dài jū zhù zhe dà yuè shì、 wū sūn rén hé sài zhǒng rén。 yǐ hòu， dà yuè shì qiáng shèng qǐ lái， jiān bìng liǎo yuán lái de qiāng róng。 zhàn guó mò qī， dà yuè shì rén gǎn zǒu wū sūn rén、 sài zhǒng rén， dú zhàn dūn huáng zhí dào qín mò hàn chū。
　　 dūn huáng lì jīng liǎo hàn fēng táng yǔ de xǐ lǐ， wén huà càn làn， gǔ jì biàn bù， yòu mò gāo kū、 yú lín kū、 xī qiān fó dòng děng zhù yào lì shǐ wén huà jǐng guān。 mò gāo kū yòu míng dūn huáng shí kū， sù yòu“ dōng fāng yì shù míng zhū” zhī chēng， shì zhōng guó xiàn cún guī mó zuì dà de shí kū， bǎo liú liǎo shí gè cháo dài、 lì jīng qiān nián de dòng kū 492 gè， bì huà 45000 duō píng fāng mǐ， cǎi sù 2000 duō zuò。 tí cái duō qǔ zì fó jiào gù shì， yě yòu fǎn yìng dāng shí de mín sú、 gēng zhì、 shòu liè、 hūn sàng、 jié rì huān lè děng de bì huà。 zhè xiē bì huà cǎi sù jì yì jīng zhàn wú shuāng， bèi gōng rèn wèishì“ rén lèi wén míng de shǔ guāng”、 shì jiè fó jiào yì shù de bǎo kù。
　　 sòng níng zōng kāi xǐ 'èr nián（ gōng yuán 1206 nián）， yuán tài zǔ tiě mù zhēn（ chéng jí sī hàn） tǒng yī mò běi gè bù zú， chéng lì liǎo qiáng dà de bù luò lián méng。 1227 nián， měnggǔ dà jūn miè xī xià， gōng kè shā zhōu děng dì， hé xī dì qū guī yuán cháo suǒ yòu。 cǐ hòu， shēng dūn huáng wéi shā zhōu lù， lì shǔ gān sù xíng zhōng shū shěng。 hòu shēng wéi shā zhōu zǒng guǎn fǔ。 yuán cháo yuǎn zhēng xī fāng， bì jīng dūn huáng。 dāng shí guā、 shā 'èr zhōu tún bīng jǐjǐ， yíng zhài zhì bǐ， tún kěn nóng bīng biàn bù dǎng hé、 shū lè hé liú yù。 dūn huáng yī dù chéng xiàn chū jīng jì wén huà fán róng de jǐng xiàng， hé xī yù de mào yì gèng jiā pín fán。 zhù míng lǚ xíng jiā yì dà lì rén mǎ kě bō luó jiù shì zhè yī shí qī tú jīng dūn huáng màn yóu dào zhōng yuán gè dì。 yuán cháo tǒng zhì zhě yě chóng xìn fó jiào。 mò gāo kū de kāi záo dé yǐ yán xù。 xiàn cún yuán dài dòng kū yuē 10 gè。 zì yuán cháo yǐ hòu， qiān lǐ hé xī zhú jiàn shī qù liǎo xī rì de guāng cǎi。
　　 zhū yuán zhāng jiàn lì míng cháo yǐ hòu， wéi sǎo chú yuán cán bù， pài sòng guó gōng féng shèng shuài bīng sān lù píng dìng hé xī huò shèng， xiū zhù liǎo jiā yù guān míng cháng chéng， chóngxiū liǎo sù zhōu chéng。 míng wáng cháo wèile jiā qiáng xī běi biān jiāng de fáng wèi， shè zhì liǎo guān xī qī wèi。 yǒng lè sān nián（ gōng yuán 1405 nián）， zài dūn huáng shè shā zhōu wèi。 hòu tù lǔ fān gōng pò hā mì， dūn huáng miàn lín wēi xié。 míng wáng cháo yòu zài shā zhōu gǔ chéng shè zhì hǎn dōng zuǒ wèi。 zhèng dé shí yī nián（ gōng yuán 1516 nián）， dūn huáng bèi tù lǔ fān zhàn lǐng。 jiā jìng sān nián（ gōng yuán 1524 nián）， míng wáng cháo xià lìng bì suǒ jiā yù guān， jiāng guān xī píng mín qiān xǐ guān nèi， fèi qì liǎo guā、 shā 'èr zhōu。 cǐ hòu 'èr bǎi nián dūn huáng kuàng wú jiàn zhì， chéng wéi“ fēng bō lóu liǔ kōng qiān lǐ， yuè zhào liú shā bié yī tiān” de huāng mò zhī dì liǎo。
　　 qīng kāng xī hòu qī， qīng wáng cháo jiàn cì shōu fù liǎo jiā yù guān wài de guǎng dà dì qū。 yōng zhèng sān nián（ gōng yuán 1725 nián）， zài dūn huáng jiàn lì shā zhōu wèi， bìng kāi shǐ cóng gān sù gè dì yí mín 2400 hù dào dūn huáng kěn huāng dìng jū， tóng shí yòu qiān tù lǔ fān、 luóbùpō dà pī bīng mín yú shā zhōu yī dài。 yōng zhèng mò， shā zhōu yǐ yòu gēng dì 10 wàn yú mǔ， yǐn dǎng hé shuǐfèn 10 qú guàn gài， nóng yè dé dào hěn kuài de huī fù hé fā zhǎn， xíng chéng hé xī zǒu láng xī bù de gē bì lǜ zhōu。 dào qián lóng 'èr shí wǔ nián（ 1760 nián）， gǎi shā zhōu wèi shēng dūn huáng xiàn， lì shǔ 'ān xī zhí shǔ zhōu， zhí zhì xīn hài gé mìng， 1949 nián zhōng huá rén mín gòng hé guó chéng lì hòu， dūn huáng yī zhí shì xiàn fǔ suǒ zài dì。 1987 nián jīng guó wù yuàn pī zhǔn chè xiàn shè lì dūn huáng shì 。 1986 nián bèi guó wù yuàn mìng míng wéi“ zhōng guó lì shǐ wén huà míng chéng”。
　　 dūn huáng， lì jīng cāng sāng， jǐ dù shèng shuāi， bù fù pán shān dì zǒu guò liǎo jìn wǔ qiān nián màn cháng qū zhé de lǐ chéng。 yōu jiǔ lì shǐ yùn yù de dūn huáng càn làn de gǔ dài wén huà， shǐ dūn huáng yǐ rán huī huáng； nà biàn dì de wén wù yí jì、 hào fán de diǎn jí wén xiàn、 jīng měi de shí kū yì shù、 shén mì de qí shān yì shuǐ…… shǐ zhè zuò gǔ chéng liú guāng yì cǎi， shǐ gē bì lǜ zhōu yuè fā yù yù cōng cōng、 shēng jī bó bó， jiù xiàng yī kuài qīng cuì yù dī de fěi cuì xiāng qiàn zài jīn huáng sè de dà mò shàng， gèng jiā měi lì， gèng jiā huī huáng。
　　 lǚ yóu jiāo tōng：
　　 qián wǎng dūn huáng zuì fāng biàn de fāng shì jiù shì fēi jī， guó nèi gè dà chéng shì dōuyòu zhí dá dūn huáng， jiā yù guān huò lán zhōu de háng bān， huǒ chē cóng lán zhōu， xī 'ān dào dūn huáng kāi shè yòu zhuān mén de lǚ yóu kōng diào wò pū， xià wǔ 6 diǎn fā chē， zǎo chén 9 diǎn dǐ dá mò gāo kū， yī bān xuǎn zé dā chéng dāng tiān de huǒ chē kě yǐ tí qián tōng guò“ xīn sī lù piào wù” tí qián dài dìng hǎo wǎng fǎn de wò pū chē piào jí kě。
xíng zhèng qū huá dài mǎ Administrative division code
敦煌市 行政区划代码
　　620982
dì lǐ wèi zhì Location
　　 dūn huáng shì wèi yú gān sù shěng xī běi bù， lì shǔ gān sù shěng jiǔ quán shì guǎn xiá。 dōng jīng 92°13 ′ -95°30′， běi wěi 39°53′ -41°35′。 dōng xī fēn bié yǔ guā zhōu xiàn、 sù běi měnggǔ zì zhì xiàn hé 'ā kè sài hā sà kè zì zhì xiàn xiāng jiē。 quán shì zǒng miàn jī 3.12 wàn píng fāng gōng lǐ， qí zhōng lǜ zhōu miàn jī 1400 píng fāng gōng lǐ， jǐn zhàn zǒng miàn jī de 4.5%， qiě bèi shā mò gē bì bāo wéi， gù yòu " gē bì lǜ zhōu " zhī chēng。 quán shì zǒng rén kǒu 18 wàn rén， qí zhōng nóng yè rén kǒu 9.3 wàn rén。 zǒng rén kǒu zhōng hàn zú zhàn jué dà duō shù， huí、 méng、 cáng、 wéi wú 'ěr、 miáo、 mǎn、 tǔ jiā、 hā sà kè、 dōng xiāng、 yù gù děng 10 gè shǎo shù mín zú jǐn zhàn zǒng rén kǒu de 1.06%。
　　　 shì rén mín zhèng fǔ zhù dì： shā zhōu zhèn，
　　 yóu biān： 736200。
　　 dài mǎ： 620982。
　　 qū hào： 0937。
xíng zhèng qū huá Administrative divisions
　　 dūn huáng shì xiá 5 gè zhèn、 4 gè xiāng： shā zhōu zhèn、 sù zhōu zhèn、 mò gāo zhèn、 zhuǎn qú kǒu zhèn、 qī lǐ zhèn、 yáng jiā qiáo xiāng、 guō jiābǔ xiāng、 huáng qú xiāng、 yáng guān zhèn； guó yíng dūn huáng nóng chǎng、 qīng hǎi shí yóu guǎn lǐ jú shēng huó jī dì。 shā zhōu zhèn wéi shì wěi、 shì zhèng fǔ suǒ zài dì， shì quán shì zhèng zhì、 jīng jì、 wén huà de zhōng xīn。 chéng xī 7 gōng lǐ chù de qī lǐ zhèn shì yī zuò xīn xíng de shí yóu chéng， xiàn wéi qīng hǎi shí yóu guǎn lǐ jú suǒ zài dì hé qīng hǎi yóu tián hòu qín shēng huó jī dì。
dì lǐ huán jìng Geographical environment
　　dūn huáng jìng nèi dōng yòu sān wēi shān， nán yòu míng shā shān， xī miàn shì shā mò， yǔ tǎ kè lā mǎ gān xiāng lián， běi miàn shì gē bì， yǔ tiān shān yú mài xiāng jiē。 nán běi gāo， zhōng jiān dī， zì xī nán xiàng dōng běi qīng xié， píng jūn hǎi bá bù zú 1200 mǐ， shì qū hǎi bá wéi 1138 mǐ。 dǎng hé chōng jī shàn dài hé shū lè hé chōng jī píng yuán， gòu chéng liǎo dūn huáng zhè piàn nèi lù píng yuán。 yī wàng wú jì de shā mò hé dà piàn lǜ zhōu， xíng chéng liǎo dú tè de zì rán fēng mào。 lǜ zhōu qū hǎo xiàng yī bǎ shàn zǐ zì xī nán xiàng dōng běi zhǎn kāi。 yóu yú dì chù nèi lù， míng xiǎn de tè diǎn shì qì hòu gān zào， jiàng yǔ liàng shǎo， zhēng fā liàng dà， zhòu yè wēn chā dà， rì zhào shí jiān cháng。 nián píng jūn jiàng shuǐ liàng 39.9 háo mǐ， zhēng fā liàng 2486 háo mǐ， quán nián rì zhào shí shù wéi 3246.7 xiǎo shí。 zhè lǐ sì jì fēn míng， chūn jì wēn nuǎn duō fēng， xià jì kù shǔ yán rè， qiū jì liáng shuǎng， dōng jì hán lěng。 nián píng jūn qì wēn wéi 9.4 ℃ , yuè píng jūn zuì gāo qì wēn wéi 24.9℃（ 7 yuè）， yuè píng jūn zuì dī qì wēn wéi -9.3℃（ 1 yuè）， jí duān zuì gāo qì wēn 43.6℃， zuì dī qì wēn -28.5℃， nián píng jūn jiàng yǔ liàng 39.9 háo mǐ， zhēng fā liàng 2490 háo mǐ， nián píng jūn wú shuāng qī 142 tiān， shǔ diǎn xíng de nuǎn wēn dài gān hàn xìng qì hòu。
　　 dūn huáng lǜ zhōu yóu dǎng hé zī bǔ。 fā yuán yú qí lián shān de dǎng hé， quán cháng 390 gōng lǐ， liú yù miàn jī 1.68 wàn píng fāng gōng lǐ， nián jìng liú liàng 3.28 yì lì fāng mǐ， shì dūn huáng zhòng yào de shuǐ lì mìng mài， dūn huáng rén mín de mǔ qīn hé。 jìng nèi chú dǎng hé wài， dì miàn shuǐ hái yòu xī shuǐ gōu、 dōng shuǐ gōu、 nán hú quán shuǐ qū， quán shuǐ zǒng yì chū liàng wéi 3.14 lì fāng mǐ / miǎo， nián jìng liú liàng 9902.3 wàn lì fāng mǐ。
zì rán zī yuán Natural resources
　　 dūn huáng shì gēng dì miàn jī 32 wàn mǔ， cǎo yuán miàn jī 57 wàn mǔ， tiān rán lín miàn jī 119 wàn mǔ， lìng yòu kě kěn huāng dì 406 wàn mǔ。 yóu yú tǔ zhì féi wò， guàn gài tiáo jiàn hǎo， shì hé gè zhǒng nóng zuò wù shēngzhǎng， zhù yào nóng zuò wù yòu mián huā、 xī guā、 tián guā、 shū cài xiǎo mài、 yù mǐ děng。 dūn huáng guāng zhào tiáo jiàn jiào wéi yōu yuè， yóu yú guāng zhào chōng zú， guāng hé zuò yòng qiáng， zhòu yè wēn chā dà， shì quán shěng zuì dà de mián huā shēng chǎn jī dì hé guā guǒ zhī xiāng。 nián chǎn gè lèi yōu zhì shuǐ guǒ 2000 duō wàn gōng jīn， yōu zhì pí mián 1.5 wàn dūn。 jìng nèi kuàng chǎn zī yuán fēng fù， zhù yào yòu máng xiāo、 shí mián、 fán、 jīn、 měng děng 4 dà lèi 26 gè pǐn zhǒng， qí zhōng wèi yú fāng shān kǒu de fán kuàng tàn míng chǔ liàng 125.86 wàn dūn， wèi jū quán guó dì sì。
lì shǐ yán gé History
　　" dūn， dà yě； huáng， shèng yě， " shèng dà huī huáng de dūn huáng yòu zhe yōu jiǔ de lì shǐ， càn làn de wén huà！ zǎo zài yuán shǐ shè huì mò qī， zhōng yuán bù luò zhàn zhēng shī bài hòu bèi qiān xǐ dào hé xī de sān miáo rén jiù zài zhè lǐ fán yǎn shēng xī。 tā men yǐ shòu liè wéi zhù， kāi shǐ zhǎng wò liǎo yuán shǐ de nóng yè shēng chǎn jì shù。 dūn huáng dì qū céng fā jué chū xīn shí qì shí dài de shí dāo、 shí fǔ hé táo qì、 tóng qì。 xià、 shāng、 zhōu shí， dūn huáng shǔ gǔ guā zhōu de fàn wéi， yòu sān miáo de hòu yì， dāng shí jiào qiāng róng zú de zài cǐ dì yóu mù dìng jū。 dūn huáng dì qū fā xiàn yóu mù mín zú liú xià de xǔ duō yán huà zhì jīn lì lì zài mù。 zhàn guó hé qín shí， dūn huáng yī dài jū zhù zhe dà yuè shì、 wū sūn rén hé sài zhǒng rén。 yǐ hòu， dà yuè shì qiáng shèng qǐ lái， jiān bìng liǎo yuán lái de qiāng róng。 zhàn guó mò qī， dà yuè shì rén gǎn zǒu wū sūn rén、 sài zhǒng rén， dú zhàn dūn huáng zhí dào qín mò hàn chū。
　　 xī hàn chū nián， xiōng nú rén rù qīn hé xī， liǎng cì cuò bài yuè shì， pò shǐ yuè shì rén xī qiān xǐ yú liǎng hé liú yù（ xī 'ěr hé、 ā mǔ hé）。 zhěng gè hé xī zǒu láng wéi xiōng nú lǐng dì。 qiáng shèng de xiōng nú yǐ " kòng xián zhī shì sān shí yú wàn " de wēi shì， duì xī hàn wáng cháo gòu chéng liǎo yán zhòng wēi xié， bìng qiě jīng cháng sāo rǎo lüè duó。 xióng cái dà lüè de hàn wǔ dì jì wèi hòu， cǎi qǔ wǔ lì fáng yù hé zhù dòng jìn gōng liǎng zhě jiān yòng de zhàn lüè， yú jiàn yuán 'èr nián（ qián 138 nián）， shǒu cì pài qiǎn zhāng qiān chū shǐ xī yù， lián luò yuè shì、 wū sūn jiā jī xiōng nú。 yuán shòu 'èr nián（ qián 121 nián）， hàn wáng cháo jué dìng duàn dí yòu bì， zhāng wǒ zuǒ yè， jìn fā hé xī zǒu láng。 tóng nián chūn， pài piàoqí jiāng jūn huò qù bìng tǒng shuài wàn qí cóng lǒng xī chū sài， jìn jūn hé xī， dà huò quán shèng。 bù jǐn shēng qín liǎo hún xié wáng de 'ér zǐ、 bǎi guó， hái jiǎo huò liǎo xiōng nú de " jì tiān jīn rén "， gěi hé xī de xiōng nú shì lì yǐ chén zhòng de dǎ jī。 hàn wǔ dì bǎ zhè yī zhàn lì pǐn fàng zhì zài gān quán gōng "（ shǎn xī fèng xiáng） jiā yǐ gòngyǎng lǐ bài。 mò gāo kū dì 323 kū běi bì huì yòu cǐ duàn gù shì。 zhè nián tiān， huò qù bìng qīn shuài qí bīng shè guò jū yán shuǐ， zhí chōng qí lián shān， zhǎn shā dí bīng 3 wàn yú rén， shǐ hé xī de xiōng nú shì lì shòu dào huǐ miè xìng dǎ jī， qí jiān， xiōng nú tǒng zhì jí tuán fā shēng nèi hòng， hún xié wáng shā sǐ xiū tú wáng， xié qí bù 4 wàn yú rén tóu jiàng hàn cháo。 hàn yuán dǐng 'èr nián（ qián 115 nián）， zhāng qiān 'èr cì chū shǐ xī yù， shùn lì dì cóng wū sūn kǎi xuán 'ér guī。 cóng cǐ， kāi tōng liǎo tōng wǎng xī yù de sī chóu zhī lù。 zhāng qiān " záo kōng " zhī xíng， shì zhōng xī jiāo tōng shǐ shàng de chuàng jǔ， wéi cù jìn zhōng wài yǐ jí zhōng yuán tóng xī yù gè mín zú zhī jiān de jīng jì wén huà jiāo liú， jiàn lì liǎo bù xiǔ de lì shǐ gōng jì。
　　 wèile chè dǐ duàn jué xiōng nú yǔ xī qiāng de tōng lù hé lián xì， hàn wèi biān guān hé sī chóu zhī lù de 'ān quán， hàn wǔ dì yú yuán shòu 'èr nián ( qián 121 nián )， zài hé xī shè zhì liǎo jiǔ quán jùn hé wǔ wēi jùn。 bìng cǎi yòng shè fáng、 tún kěn、 yí mín děng cuò shī， bù duàn chōng shí、 jiā qiáng jiàn shè hé xī。 hàn yuán dǐng liù nián（ qián 111 nián）， yòu jiāng jiǔ quán、 wǔ wēi 'èr jùn fēn bié chāi zhì dūn huáng、 zhāng yè liǎng jùn。 yòu cóng lìng jū（ jīn yǒng dēng） jīng dūn huáng zhí zhì yán zé（ jīn luóbùpō） xiū zhù liǎo cháng chéng hé fēng suì， bìng shè zhì liǎo yáng guān、 yù mén guān， shǐ chēng " liè sì jùn， jù liǎng guān "， bǎo zhèng liǎo sī chóu zhī lù de chàng tōng。 cóng cǐ， zhōng guó de sī chóu jí xiān jìn jì shù yuán yuán bù duàn dì chuán bō dào zhōng yà， xī yà hé 'ōu zhōu。 ōu zhōu、 dì zhōng hǎi yán 'àn hé xī yù de yù qì、 mǎ nǎo、 qí qín yì shòu、 nóng zuò wù děng cháng tú zhuǎn yùn dào zhōng yuán。 gè guó shǐ chén、 jiàngshì、 shāng jiǎ、 sēng lǚ wǎng lái bù jué， dōuyào jīng guò sī lù yào dào dūn huáng。 dūn huáng chéng wéi zhōng xī jiāo tōng de " yān hóu suǒyuè "。 dāng shí de dūn huáng jiāng yù liáo kuò， tǒng guǎn liù xiàn。 xī zhì lóng lè yáng guān， dōng dào yuān quán（ jīn yù mén shì yǐ xī）， běi dá yī wú（ jīn hā mì shì）， nán lián xī qiāng（ jīn qīng hǎi chái dá mù）。 dūn huáng jiàn jùn zhī hòu， wéi xī hàn wáng cháo jīng yíng xī yù dǎ xià liǎo jiān shí de jī chǔ。 rú 'èr shī jiāng jūn lǐ guǎng lì fá dàyuān guó， huò hàn xuè mǎ； zhào pò nú jī bài gū shī guó fú huò lóu lán wáng， dōushì yǐ dūn huáng wéi liáng cǎo、 bīng mǎ gōng yìng jī dì 'ér yī jǔ huò shèng de。
　　 dōng hàn chū nián， xiōng nú yòu zhú jiàn qiáng shèng， zhēng fú liǎo céng shì xī hàn guǎn xiá de dà bù fēn xī yù dì qū， sī chóu zhī lù bèi pò zhōng duàn。 gōng yuán 75 nián， dōng hàn wáng cháo chū bīng sì lù jìn jī běi xiōng nú， liáng zhōu mù dòu gù shuài hé xī bīng dà bài xiōng nú， shōu fù liǎo yī wú děng shī dì， chóngxīn dǎ kāi tōng xiàng xī yù de mén hù。 tóng shí pài qiǎn míng jiāng bān chāo liǎng dù chū shǐ xī yù， shā sǐ xiōng nú shǐ jié， lián luò xī yù zhū guó yǔ dōng hàn jiàn lì liǎo yǒu hǎo guān xì， shǐ duàn jué 65 nián de sī chóu zhī lù chóngxīn chàng tōng。
　　 zì xī hàn shè jùn dào xī jìn mò de shù bǎi nián jiān， sī chóu zhī lù suī jǐ tōng jǐ jué， dàn dūn huáng rì jiàn chéng xiàn chū fán róng chāng shèng de jǐng xiàng， yě zhú bù fā zhǎn chéng wéi xī běi jūn zhèng zhōng xīn hé wén huà shāng yè zhòng dì， chéng wéi " huá róng suǒ jiāo dà dū huì "。 zài cǐ qī jiān， dūn huáng wén huà fā dá， míng shì jǐjǐ， rén cái bèi chū： yòu xiāo yǒng shàn zhàn de zhēng biān míng jiāng zhāng huàn， yòu shēn míng dà yì de cháo chén gài xūn， yòu cái xué chū zhòng de dà wén xué jiā hóu jǐn， yòu qín fèn hàoxué、 rén chēng " cǎo shèng "、 " yà shèng " de zhù míng xiōng dì shū fǎ jiā zhāng zhī、 zhāng chǎng děng。
　　 yǒng jiā sāngluàn， xī jìn wáng cháo fù miè， jìn shì nán qiān， jiàn lì dōng jìn zhèng quán。 guǎng dà běi fāng dì qū chū xiàn liǎo " wǔ hú "、 " shí liù guó " de hùn zhàn、 gē jù jú miàn。 wèi jìn shí qī de hé xī dì qū xiān hòu jiàn lì liǎo qián liáng、 hòu liáng、 nán liáng、 xī liáng、 běi liáng děng fēng jiàn zhèng quán。 qián liáng zhāng jùn shí qī， céng gǎi dūn huáng wéi shā zhōu。 gōng yuán 400 nián， lǐ gāo [ zhù： wéi rì xià yī gāo ] jù dūn huáng chēng wáng， jiàn lì xī liáng guó。 dūn huáng yòu shǐ yǐ lái dì yī cì chéng wéi guó dū， yǐ hòu wáng yú běi liáng。 qián liáng、 xī liáng、 běi liáng sān zhèng quán xiān hòu tǒng zhì hé xī dì qū shí， bǐ jiào zhù zhòng jǐn xiū nèi zhèng， ān mín bǎo jìng， qīng yáo bó fù， quàn kè nóng sāng， chóng shàng rú xué， xīng bàn jiào yù。 shǐ hé xī dì qū shè huì 'ān dìng， jīng jì fán róng， wén huà chāng shèng。
　　 zhè yī shí qī， liáng zhōu yǐ chéng wéi zhōng guó běi bù de wén huà zhōng xīn， ér dūn huáng yòu shì liáng zhōu wén huà de zhōng xīn， míng liú xué zhě dài bù fá rén。 rú yòu hào chēng " dūn huáng wǔ lóng " de suǒ jìng、 sì zhōng、 zhāng biāo、 suǒ sī jiè、 suǒ yǒng， jù yǐ wén xué wén míng dāng shí。 suǒ jìng hái shì lì shǐ shàng zhù míng de shū fǎ jiā。 dūn huáng de jīng xué dà shī sòng xiān、 guō wáng yǔ、 liú rì bǐng děng， jiǎng xué shòu tú shù bǎi rén dào shàng qiān rén， dūn huáng rén kàn mǎ yīn zhuàn xiě de《 shí sān zhōu zhì》， shì wǒ guó gǔ dài zhòng yào dì lǐ zhù zuò。 hái yòu tiān wén xué jiā zhào fěi wén jí suǒ xí、 sòng yáo、 zhāng zhàn děng dūn huáng jiào zhī míng de xué zhě。
　　 shí liù guó shí qī， qún xióng zhú lù zhōng yuán， zhàn huǒ sì qǐ， bǎi xìng liú lí shī suǒ， chǔyú shuǐ shēn huǒ rè zhī zhōng， ér hé xī chéng wéixiàng duì wěn dìng de dì qū。 zhōng yuán dà pī shuò xué sù rú hé bǎi xìng fēn fēn bèi jǐng lí xiāng， táo wǎng hé xī bìnàn， dài lái liǎo xiān jìn de wén huà hé shēng chǎn jì shù。 yóu qí hàn wèi chuán rù de fó jiào zài dūn huáng kōng qián xīng shèng。 bǎo shòu zhàn zhēng zhī kǔ de bǎi xìng bài dǎo zài " fó " de jiǎo xià， qǐ wàng jiě tuō kǔ nán， guò shàng xìng fú、 ān dìng de shēng huó。 dūn huáng shì fó jiào dōng chuán de tōng dào hé mén hù， yě shì hé xī dì qū de fó jiào zhōng xīn。 yòu yī dà pī fó xué gāo sēng zài dūn huáng jiǎng jīng shuō fǎ。 hé xī gè dì de fó mén dì zǐ duō lái cǐ dì yán xí xué。 rú yòu shì jū dūn huáng de yì jīng dà shī zhú fǎ hù； yòu qián wǎng yìn dù xué xí fó fǎ de dūn huáng rén sòng yún děng。 fǎ xiǎn、 jiū mó luó shí děng fèi xué dà shī wú lùn dōng jìn hái shì xī qù dōuzài dūn huáng liú xià liǎo tā men de zú jì。 qián qín jiàn yuán 'èr nián（ gōng yuán 366 nián 〕， lè zūn hé shàng zài sān wēi shān xià de dà quán hé gǔ shǒu kāi shí kū gòngfó， mò gāo kū cóng cǐ dàn shēng liǎo。 zhī hòu， kāi kū zào fó zhī jǔ yán xù liǎo qiān bǎi nián， chuàng zào liǎo wén míng yú shì de dūn huáng yì shù。
　　 běi wèi miè liǎo běi liáng， tǒng yī liǎo běi fāng， zhàn jù liǎo hé xī。 zhè gè shí qī， dūn huáng bǐ jiào 'ān dìng， bǎi xìng 'ān jū lè yè， fó jiào suí zhī shèng xíng。 běi wèi de rén zài mò gāo kū kāi záo dòng kū 13 gè。
　　 suí cháo de jiàn lì， jié shù liǎo xī jìn yǐ lái sān bǎi yú nián de fēn liè jú miàn， wán chéng liǎo tǒng yī zhōng guó de dà yè。 suí wén dì shōu fù hé xī shí， xiāng jì píng xī liǎo tū jué、 tǔyùhún de qīn rǎo， bǎo zhèng liǎo sī chóu zhī lù de chàng tōng yǔ fán róng。 tóng shí gǎi běi zhōu yǐ lái de míng shā xiàn wéi dūn huáng xiàn。 suí wén dì píng dìng liǎo nán fāng gē jù zhèng quán hòu， jiāng pī nán cháo guì zú lián tóng qí bù zú yuǎn xǐ dūn huáng chōng biān， gěi dūn huáng dài lái liǎo nán fāng de wén huà hé xí sú。 zhè yàng， nán běi hàn wén huà zài dūn huáng róng wéi yī tǐ， shǐ dūn huáng de dì fāng wén huà gèng jiā fù yòu míng xiǎn de tè sè。 suí wén dì chóng xìn fó jiào， céng jǐ cì xià zhào gè zhōu jiàn zào shè lì tǎ。 zhào mìng yuǎn zhì dūn huáng。 zài zuì gāo tǒng zhì zhě de tí chàng xià， suí dài suī cún zài liǎo duǎn duǎn de 37 nián， dàn zài mò gāo kū kāi kū jìng yòu 77 gè， qiě guī mó hóng dà， bì huà hé cǎi sù jì yì jīng zhàn， tóng shí bìng cún zhe nán běi liǎng zhǒng jié rán bù tóng de yì shù fēng gé。 dà yè chū nián， suí yáng dì pài qiǎn lì bù shì láng péi jǔ dào zhāng yè、 dūn huáng yī dài liǎo jiě sī chóu zhī lù yǐ jí zhōng xī tōng shāng mào yì qíng kuàng。 dà yè wǔ nián（ gōng yuán 609 nián）， yáng dì xī xún， zài zhāng yè jǔ bàn liǎo xī yù 27 guó mào yì jiāo yì dà huì， shèng kuàng kōng qián。
　　 táng cháo chū qī， zài hé xī shè sù、 guā、 shā sān zhōu。 hé xī quán bù guī táng suǒ shǔ。 zhēnguàn shí sì nián（ gōng yuán 640 nián）， táng tài zōng lǐ shì mín yī jǔ chǎn chú dōng xī dà dào shàng yǐ xī tū jué wéi zhù de zhàng 'ài， què bǎo liǎo sī lù zhàn dào de chàng tōng。 táng dài de dūn huáng tóng quán guó yī yàng， jīng jì wén huà gāo dù fán róng， fó jiào fēi cháng xīng shèng。 mò gāo kū kāi kū shù liàng duō dá 1000 yú kū， bǎo cún dào xiàn zài de yòu 232 kū。 bì huà hé sù xiàng dū dá dào yì cháng gāo de yì shù shuǐ píng， zhēnguàn shí jiǔ nián（ gōng yuán 645 nián）， táng xuán zàng dào yìn dù qǔ jīng fǎn huí， jīng dūn huáng huí dào cháng 'ān。
　　 táng cháo xīng qǐ de shí hòu， wǒ guó xī nán bù de tǔbō wáng zhāorì yì qiáng shèng。 " ān shǐ zhī luàn " yǐ hòu， táng wáng cháo yóu dǐng shèng kāi shǐ zǒu xiàng shuāi luò， cóng cǐ yī jué bù zhèn。 tǔbō chéng xū jìn gōng hé xī， gōng xiàn liǎo liáng zhōu、 gān zhōu、 sù zhōu děng dì。 shā zhōu jiàngshì bǎi xìng jiān chí liǎo cháng dá 11 nián de dǐ kàng， zhōng yīn dàn jìn liáng jué， yǐ chéng jiàng fān。 zì cǐ， tǔbō tǒng zhì liǎo quán bù hé xī， cháng dá 70 duō nián。 tǔbō yě xìn fó jiào， mò gāo kū zhōng táng dòng kū zhōng bǎo cún liǎo dà liàng tǔbō shí qī de bì huà yì shù。 zàngjīng dòng nèi bǎo cún liǎo dà liàng de tǔbō wén jīng juàn。
　　 táng xuān zōng dà zhōng 'èr nián（ gōng yuán 848 nián）， dūn huáng bǎi xìng nán yǐ rěn shòu tǔbō 'àn wú tiān rì de tǒng zhì， nú lì bān de shēng huó， běn dì rén zhāng yì cháo chéng tǔbō wáng zhāofā shēng nèi luàn， lián luò dāng dì gè zú qún zhòng， jù zhòng qǐ yì， gǎn zǒu tǔbō guì zú， yī jǔ guāng fù shā zhōu。 jīng guò 10 duō nián de dǒu zhēng， quán bù shōu fù hé xī、 hé huáng děng dì， bìng qiǎn shǐ fèng biǎo guī táng。 táng wáng cháo fēng zhāng yì cháo wéi hé xī、 hé huáng shí yī zhōu jié dù shǐ， jiàn guī yì jūn， zhì shā zhōu。
　　 hòu lái， cháo tíng zhào zhāng yì cháo rén cháo wéi guān， shā zhōu zhāng shì zōng zú nèi luàn。 qí sūn zhāng chéng fèng sì jié dù shǐ， pàn táng zì lì " xī hàn jīn shān guó "， zì chēng " jīn shān bái yī tiān zǐ "。 cǐ shí， gān zhōu huí gú yě kòng zhì liǎo hé xī zǒu láng zhōng bù dì qū。 " jīn shān guó " wéi dǎ tōng dōng xī jiāo tōng， yǔ huí juān jiāo zhàn， jiēguǒ yī bài tú dì。 hòu huí gú gōng dǎ shā zhōu， zhāng chéng fèng nán yǐ dǐ dǎng， zhǐ hǎo tóu jiàng。 gōng yuán 9l4 nián， jīn shān guó wáng， zhāng shì jué sì， shā zhōu zhǎngshǐ cáo yì jīn qǔ dài jié dù shǐ dì wèi， tǒng lǐng guā、 shā 'èr zhōu。 cáo shì tǒng zhì qī jiān， lǒngluò guā、 shā wàng zú， zhù yì fā zhǎn shēng chǎn， zhòng shì jīng jì、 jūn shì hé wén huà jiàn shè， gǎi shàn tóng zhōu wéi gè mín zú de guān xì， dōng jiāo huí gú， xī lián yú tián， yǔ lín bāng gè guó hé mù xiāng chù， bǎo chí liǎo wěn dìng hé 'ān níng， wéi chí liǎo 130 duō nián。
　　11 shì jì chū， xī běi dì qū de dǎng xiàng zú kāi shǐ xīng qǐ， zhú bù qiáng dà。 gōng yuán 1028 nián qǔ shèng gān sù huí gú， jì 'ér gōng xiàn guā zhōu、 shā zhōu， chēng bà hé xī。 yú 1038 nián jiàn lì liǎo xī xià wáng cháo。 dāng shí， xíng chéng liǎo sòng、 liáo、 xī xià sān zú dǐng lì jú miàn。 zài xī xià tǒng zhì dūn huáng de yī bǎi duō nián jiān， yóu yú zhòng shì jīng jì fā zhǎn， shǐ dūn huáng bǎo chí zhe hàn dài yǐ lái " mín wù fù shù， yǔ zhōng yuán bù shū " de shuǐ píng。 xī xià tǒng zhì zhě chóng xìn fó jiào， bù pái chì hàn wén huà， zài wén huà yì shù fāng miàn yě yòu dà de fā zhǎn。 zhì jīn， mò gāo kū hé yú lín kū bǎo cún zhe dà liàng fēng fù 'ér dú tè de xī xià fó jiào yì shù。 jǔ shì wén míng de " dūn huáng yí shū '' jí zài xī xià tǒng zhì shí qī（ gōng yuán 1036 nián） fēng cáng yú mò gāo kū dì 17 kū nèi。
　　　 sòng níng zōng kāi xǐ 'èr nián（ gōng yuán 1206 nián）， yuán tài zǔ tiě mù zhēn（ chéng jí sī hàn） tǒng yī mò běi gè bù zú， chéng lì liǎo qiáng dà de bù luò lián méng。 1227 nián， měnggǔ dà jūn miè xī xià， gōng kè shā zhōu děng dì， hé xī dì qū guī yuán cháo suǒ yòu。 cǐ hòu， shēng dūn huáng wéi shā zhōu lù， lì shǔ gān sù xíng zhōng shū shěng。 hòu shēng wéi shā zhōu zǒng guǎn fǔ。 yuán cháo yuǎn zhēng xī fāng， bì jīng dūn huáng。 dāng shí guā、 shā 'èr zhōu tún bīng jǐjǐ， yíng zhài zhì bǐ， tún kěn nóng bīng biàn bù dǎng hé、 shū lè hé liú yù。 dūn huáng yī dù chéng xiàn chū jīng jì wén huà fán róng de jǐng xiàng， hé xī yù de mào yì gèng jiā pín fán。 zhù míng lǚ xíng jiā yì dà lì rén mǎ kě bō luó jiù shì zhè yī shí qī tú jīng dūn huáng màn yóu dào zhōng yuán gè dì。 yuán cháo tǒng zhì zhě yě chóng xìn fó jiào。 mò gāo kū de kāi zào dé yǐ yán xù。 xiàn cún yuán dài dòng kū yuē 10 gè。 zì yuán cháo yǐ hòu， qiān lǐ hé xī zhú jiàn shī qù liǎo xī rì de guāng cǎi。
　　　 zhū yuán zhāng jiàn lì míng cháo yǐ hòu， wéi sǎo chú yuán cán bù， pài sòng guó gōng féng shèng shuài bīng sān lù píng dìng hé xī huò shèng， xiū zhù liǎo jiā yù guān míng cháng chéng， chóngxiū liǎo sù zhōu chéng。 míng wáng cháo wèile jiā qiáng xī běi biān jiāng de fáng wèi， shè zhì liǎo guān xī qī wèi。 yǒng lè sān nián（ gōng yuán 1405 nián）， zài dūn huáng shè shā zhōu wèi。 hòu tù lǔ fān gōng pò hā mì， dūn huáng miàn lín wēi xié。 míng wáng cháo yòu zài shā zhōu gǔ chéng shè zhì hǎn dōng zuǒ wèi。 zhèng dé shí yī nián（ gōng yuán 1516 nián）， dūn huáng bèi tù lǔ fān zhàn lǐng。 jiā jìng sān nián（ gōng yuán 1524 nián）， míng wáng cháo xià lìng bì suǒ jiā yù guān， jiāng guān xī píng mín qiān xǐ guān nèi， fèi qì liǎo guā、 shā 'èr zhōu。 cǐ hòu 'èr bǎi nián dūn huáng kuàng wú jiàn zhì， chéng wéi " fēng bō lóu liǔ kōng qiān lǐ， yuè zhào liú shā bié yī tiān " de huāng mò zhī dì liǎo。
　　 qīng kāng xī hòu qī， qīng wáng cháo jiàn cì shōu fù liǎo jiā yù guān wài de guǎng dà dì qū。 yōng zhèng sān nián（ gōng yuán 1725 nián）， zài dūn huáng jiàn lì shā zhōu wèi， bìng kāi shǐ cóng gān sù gè dì yí mín 2400 hù dào dūn huáng kěn huāng dìng jū， tóng shí yòu qiān tù lǔ fān、 luóbùpō dà pī bīng mín yú shā zhōu yī dài。 yōng zhèng mò， shā zhōu yǐ yòu gēng dì 10 wàn yú mǔ， yǐn dǎng hé shuǐfèn 10 qú guàn gài， nóng yè dé dào hěn kuài de huī fù hé fā zhǎn xíng chéng hé xī zǒu láng xī bù de gē bì lǜ zhōu。 dào qián lóng 'èr shí wǔ nián（ 1760 nián）， gǎi shā zhōu wèi shēng dūn huáng xiàn， lì shǔ 'ān xī zhí shǔ zhōu， zhí zhì xīn hài gé mìng， 1949 nián zhōng huá rén mín gòng hé guó chéng lì hòu， dūn huáng yī zhí shì xiàn fǔ suǒ zài dì。 1987 nián jīng guó wù yuàn pī zhǔn chè xiàn shè lì dūn huáng shì 。 1986 nián bèi guó wù yuàn mìng míng wéi " zhōng guó lì shǐ wén huà míng chéng "。
lǚ yóu zī yuán
　　dūn huáng wèi yú gān sù、 qīng hǎi、 xīn jiāng sān shěng（ qū） de jiāo huì diǎn。 quán shì jīng jì zhù yào yǐ nóng yè wéi zhù， lǚ yóu fú wù yè cì zhī， méi yòu xiāng duì jiào qiáng dà de gōng yè。 zhè zài quán guó xiàn shì zhōng shì wēi bù zú dào de。 kě shì yīn wéi dūn huáng céng jīng de huī huáng hé bó dà jīng shēn de wén huà nèi hán 'ér wén míng yú shì。 mò gāo kū 1961 nián bèi guó wù yuàn shǒu pī liè wéi quán guó zhòng diǎn wén wù bǎo hù dān wèi， 1987 nián bèi lián hé guó kē jiào wén zǔ zhì liè rù shì jiè wén huà yí chǎn bǎo hù xiàng mù， bìng yú 1991 nián shòu yú“ shì jiè wén huà yí chǎn” zhèng shū。
　　 dūn huáng nán zhěn qì shì xióng wěi de qí lián shān， xī jiē hào hàn wú yín de tǎ kè lā mǎ gān dà shā mò， běi kào lín xún shé qū de běi sài shān， dōng zhì fēng yán tū wù de sān wēi shān。 shǔ nuǎn wēn dài qì hòu。 nián jiàng yǔ liàng zhǐ yòu 39.9 háo mǐ， ér zhēng fā liàng què gāo dá 2400 háo mǐ。 rì zhào chōng fēn， wú shuāng qī cháng。 zài zhè gè qún shān yōng bào de tiān rán xiǎo pén dì zhōng， dǎng hé xuě shuǐ zī rùn zhe féi tián wò tǔ， lǜ shù nóng yìn dǎng zhù liǎo hēi fēng huáng shā； liáng mián hàn lào bǎo shōu， guā guǒ sì jì piāo xiāng； shā mò qí guān shén mì mò cè， gē bì huàn hǎi guāng guài lù lí； wén huà yí cún jǔ shì wén míng， rén cái bèi chū…… měi lì de dūn huáng， shì kuài fù ráo、 shén qí、 yòu rén de tǔ dì。
　　【 mò gāo kū】 yòu chēng“ qiān fó dòng”， wèi yú dūn huáng xiàn chéng dōng nán 25 gōng lǐ de míng shā shān xià， yīn dì chù mò gāo zhèn 'ér dé míng。 tā shì wǒ guó zuì dà、 zuì zhù míng de fó jiào yì shù shí kū。 fēn bù zài míng shā shān yá bì shàng sān sì céng bù děng， quán cháng yī qiān liù bǎi mǐ。 xiàn cún shí kū 492 gè， bì huà zǒng miàn jī yuē 45000 píng fāng mǐ， cǎi sù fó xiàng děng zào xíng 2100 duō shēn。 shí kū dà xiǎo bù děng， sù xiàng gāo 'ǎi bù yī， dà de xióng wěi hún hòu， xiǎo de jīng qiǎo líng lóng， qí zào yì zhī jīng shēn， xiǎng xiàng zhī fēng fù， shì shí fēn jīng rén de。
　　【 míng shā shān】 wèi yú dūn huáng shì nán jiāo qī gōng lǐ chù。 gǔ dài chēng shén shā shān、 shā jiǎo shān。 quán shān xì shā duī jī 'ér chéng， dōng xī cháng yuē 40 gōng lǐ， nán běi kuān 20 gōng lǐ， gāo shù shí mǐ， shān fēng dǒu qiào， shì rú dāo rèn。 shā qiū xià miàn yòu yī cháo shī de shā tǔ céng， fēng chuī shā lì zhèn dòng， shēng xiǎng kě yǐn qǐ shā tǔ céng gòng míng， gù míng。 jù shǐ shū jìzǎi， zài tiān qì qíng lǎng shí， jí shǐ fēng tíng shā jìng， yě huì fā chū sī zhú guǎn xián zhī yīn， yóu rú zòuyuè， gù“ shā lǐng qíng míng” wéi dūn huáng yī jǐng。 zhè shì dà zì rán xiàn xiàng zhōng de yī zhǒng qí guān， gǔ wǎng jīn lái yǐ“ shā mò qí guān” zhù chēng yú shì， bèi yù wéi“ sài wài fēng guāng zhī yī jué”。
　　【 yuè yá quán】 yuè yá quán zài míng shā shān xià， gǔ chēng shā jǐng， sú míng yào quán， quán nèi de luó bù má、 gǒu qǐ děng yào cái hěn duō， zì hàn cháo qǐ jí wéi“ dūn huáng bā jǐng” zhī yī， dé míng“ yuè quán xiǎo chè”。 yuè yá quán nán běi cháng jìn 100 mǐ， dōng xī kuān yuē 25 mǐ， quán shuǐ dōng shēn xī qiǎn， zuì shēn chù yuē 5 mǐ， wān qū rú xīn yuè， yīn 'ér dé míng， yòu“ shā mò dì yī quán” zhī chēng。 yuè yá quán yòu sì qí： yuè yá zhī xíng qiān gǔ rú jiù、 è jìng zhī dì qīng liú chéng quán、 shā shān zhī zhōng bù yān yú shā、 gǔ tán lǎo yú shí zhī bù lǎo。 qù míng shā shān yuè yá quán yóu wán yǐ bàng wǎn、 huáng hūn shí fēn zuì jiā。 yuè yá quán yòu sān bǎo： tiě bèi yú、 wǔ sè shā、 qī xīng cǎo， chuán shuō tiě bèi yú hé qī xīng cǎo yī qǐ chī kě yǐ cháng shēng bù lǎo！ yuè yá quán nán 'àn de xiǎo huā luó bù hóng má shì quán biān dú tè 'ér wéi yī de bǎo jiàn zhōng cǎo yào， yě yòu yán huǎn shuāi lǎo de gōng xiào， měi nián 6， 7， 8 yuè xiǎo huā shèng kāi， yóu rú yè mù zhōng de diǎn diǎn fán xīng， gēn jù lǎo bèi rén de shuō fǎ： dūn huáng tè yòu de gǒu yú yě xǔ jiù shì tiě bèi yú， yuè yá quán nán 'àn de luó bù má huò xǔ jiù shì chuán shuō de qī xīng cǎo！
　　【 yǎ dān dì mào】 dūn huáng yǎ dān dì mào dì chù dūn huáng xī 200 gōng lǐ chù， fēn bù qū cháng kuān gè 10 gōng lǐ， tǔ qiū gāo dà， duō zài 10~20 mǐ， cháng 200~300 mǐ。 yòu míng sān lǒng shā de dì míng shǐ jiàn yú hàn dài， wèi zhì zài gǔ yù mén guān wài， sī chóu zhī lù běi xiàn yóu cǐ tōng guò。 sān lǒng shā yǎ dān dì mào， qí zǒu xiàng yǔ shèng xíng de xī běi fēng xiàng chuí zhí， ér yǔ shān dì hóng shuǐ liú de fāng xiàng yī zhì， hé yù mén guān xíng chéng dūn huáng dì 'èr dà jǐng qū， yīn qí guài yì tè diǎn， gù yòu mó guǐ chéng。
　　【 dūn huáng gǔ chéng】　 wèi yú dūn huáng shì zhì yáng guān gōng lù de nán cè dà mò gē bì， jù shì zhōng xīn 25 gōng lǐ。 shì 1987 nián wéi zhōng rì hé pāi dà xíng lì shǐ gù shì piàn《 dūn huáng》， ér yǐ sòng dài《 qīng míng shàng hé tú》 wéi lán běn， fǎng zào shā zhōu gǔ chéng shè jì jiàn zào 'ér chéng， jiàn zhù miàn jī dá 1 wàn píng fāng mǐ。 dūn huáng gǔ chéng de jiàn zhù fēng gé jù yòu nóng yù de xī yù fēng qíng， chéng kāi dōng、 xī、 nán sān mén， chéng lóu gāo sǒng； chéng nèi yóu gāo chāng、 dūn huáng、 gān zhōu、 xīng qìng hé biàn liáng wǔ tiáo zhù yào jiē dào zǔ chéng， jiē dào liǎng biān pèi yǐ fó miào、 dàngpù、 huò zhàn、 jiǔ sì、 zhù zhái děng， dūn huáng gǔ chéng zài xiàn liǎo táng sòng shí qī xī běi zhòng zhèn dūn huáng de xióng zī， bèi chēng wéi zhōng guó xī bù jiàn zhù yì shù de bó wù guǎn， jù bèi pāi shè gǔ dài xī bù guó biān sài jūn shì piàn de dú tè yōu shì， xiàn yǐ chéng wéi zhōng guó xī bù zuì dà de yǐng shì pāi shè jī dì， zài zhè lǐ yǐ xiān hòu pāi shè liǎo《 fēng shén yǎn yì》、《 xīn lóng mén kè zhàn》 děng 'èr shí duō bù yǐng shì jù。
　　【 yáng guān】
　　 wèi yú dūn huáng shì xī nán 70 gōng lǐ wài de nán hú xiāng jìng nèi， wéi hàn wǔ dì kāipì hé xī，“ liè sì jùn， jù liǎng guān” de liǎng guān zhī yī， zì gǔ wéi sī chóu zhī lù xī chū dūn huáng， tōng xī yù nán dào de bì jīng guānqiǎ， xī bù biān jìng zhī mén hù。 táng dài shī rén wáng wéi shǒu“ wèi chéng zhāoyǔ yì qīng chén， kè shè qīng qīng liǔ sè xīn。 quàn jūn gèng jìn yī bēi jiǔ， xī chū yáng guān wú gù rén”， gèng shǐ yáng guān míng yáng qiān gǔ。
　　 yáng guān jiàn yú hàn yuán fēng sì nián（ qián 107 nián） zuǒ yòu， céng shè dū wèi guǎn lǐ jūn wù， zì hàn zhì táng， yī zhí shì sī lù nán dào shàng de bì jīng guān 'ài。 lì shǐ de jiǔ yuǎn shǐ guān chéng fēng suì shǎo yòu yí cún， jù（ yuán hé jùn xiàn zhì） zài yáng guān， zài xiàn（ shòu chāng xiàn） xī liù lǐ。 yǐ jū yù mén guān zhī nán， gù yuē yáng guān。 běn hàn zhì yě， wèi zhī nán dào， xī qù shàn shàn、 suō chē。 hòu wèi cháng yú cǐ zhì yáng guān xiàn， zhōu fèi。” bā lí cáng dūn huáng shí shì xiě běn（ shā zhōu dì zhì）（ P ． 5034） zài： yáng guān， dōng xī 'èr shí bù， nán běi 'èr shí qī bù。 yòu zài（ shòu chāng） xiàn xī shí lǐ， jīn jiàn huǐ huài， jī zhǐ jiàn cún。 xī tōng shí chéng、 yú tián děng nán lù。 yǐ zài yù mén guān nán， hào rì：“ yáng guān”（ zhù： gǔ rén yǐ shān nán shuǐ běi wéi yáng）。 kě jiàn táng shí yáng guān yǐ huǐ， jǐn cún jī zhǐ。 gǔ shòu chāng chéng zài jīn dūn huáng shì nán hú xiāng běi gōng cūn fù jìn， yáng guān zài shòu chāng gù chéng xī 6 lǐ， huò 10 lǐ chù， dāng zhǐ yuē shù 'ér yán。 zhuān jiā kǎo zhèng， yáng guān gù zhǐ jiù zài jīn nán hú xiāng xī miàn duì ‘ gǔ dǒng tān” de liú shā dì dài。
　　 chū dūn huáng shì xī nán xíng 75 gōng lǐ lù chéng jí kě dào dá yáng guān gù zhǐ：“ gǔ dǒng tān”。 1943 nián xiàng dá xiān shēng zài zhè lǐ kǎo chá shí xiě dào：“ jīn nán hú xī běi yú yòu dì míng gǔ dǒng tān， liú shā yōng sài， ér bǎn zhù yí jì yǐ jí táo piàn biàn dì jiē shì， qiě shí dé gǔ qì wù rú yù qì、 táo piàn、 gǔ qián zhī shǔ， qí shí dài zì hàn yǐ qì táng sòng jiē jù， gǔ dǒng tān yí jì yí lǐ 'ér běi yǐ qì yú nán hú běi miàn lóng shǒu shān sú míng hóng shān kǒu xià， nán běi kě sān sì lǐ， dōng xī liú shā yān méi， guǎng kuò bù shèn kě kǎo”。 1972 nián jiǔ quán dì qū wén wù pǔ chá duì yú gǔ dǒng dào xī 14 dào shā qú hòu， fā xiàn dà liàng bǎn zhù qiáng jī yí zhǐ， jīng shì jué、 cèliáng， fáng wū pái liè zhěng qí qīng xī， miàn jī shàng wàn píng fāng mǐ， fù jìn yòu jì xù kuān hòu de chéng bǎo yuán jī。 yáng guān gù zhǐ dāng wèi yú cǐ chù。
　　 gǔ dài yáng guān xiàng běi zhì yù mén guān yī xiàn yòu 70 gōng lǐ de cháng chéng xiāng lián， měi gé shù shí lǐ jí yòu fēng suì dūn tái， yáng guān fù jìn yì yòu shí jǐ zuò fēng suì。 yóu yǐ gǔ dǒng tān běi cè dūn dūn shān dǐng shàng de chēng wéi“ yáng guān 'ěr mù” de fēng suì zuì dà， dì shì zuì gāo， bǎo cún bǐ jiào wán zhěng。
　　 yáng guān gǔ sài hé yǐ jiàn zài zhè piàn huāng mò zhī zhōng？ kǎo gǔ xué jiā yán jiū fā xiàn， yáng guān zhàn yòu“ yī fū dāng guān， wàn rén mò kāi” zhī xiǎn yào dì shì。 fù jìn zài gǔ dài yòu shuǐ yuán chōng zú， wò wā chí hé xī tǔ gōu shì zuì dà de dú lì shuǐ yuán， zhì shǎo zài sān sì qiān nián qián， zhè lǐ jiù yǐ chéng lǜ zhōu pén dì， yòu fā dá de huǒ shāo gōu wén huà； hàn táng shí qī， yáng guān jūn shì jí jiè yǐ cǐ shuǐ 'ér shēng xī。 xī tǔ gōu píng shí shàng yóu gān hé， xià yóu yòu quán shuǐ huì chéng shuǐ xī běi liú， shí yòu shān hóng bào fā。 hóng fēng guò hòu， gōu 'àn fēn fēn tā luò， hé chuáng jiā kuān， dà liàng ní shā shùn liú 'ér xià， suì zài xià yóu chén jī。 ní shā zài xī běi fēng chuī yáng bān yùn xià， xíng chéng tiáo tiáo shā lǒng， yáng guān gǔ chéng sòng zhú jiàn bèi shuǐ huǐ shā mái。
　　 yóu kè dào sī lù bì dào dūn huáng， dào dūn huáng bì dào yáng guān。 gǔ jì bìng méi yòu duō shàohǎo kàn， guān jiàn shì qù píng diào lì shǐ， zài xiǎng xiàng de kōng jiān lǐ qù yán xù lì shǐ de 'āi yīn。 yáng guān fù jìn yòu yī nán hú hé pú táo cháng láng， fēng gé shū jù， kě cān guān dāng dì mín sú。
　　【 sān wēi shān】 dūn huáng sān wēi shān lǚ yóu qū wèi yú dūn huáng shì dōng nán 25 gōng lǐ chù， hé mò gāo kū yǔ fó wéi yuán， xiāng hù huī yìng， zài sī chóu zhī lù shàng xíng chéng liǎo yī dào yǐ fó jiào wén huà wéi tè sè de lǚ yóu fēng jǐng xiàn。　 sān wēi shān dōng xī mián yán shù shí lǐ， zhù fēng gé dà quán hé yǔ míng shā shān xiāng wàng， qí“ sān fēng sǒng lì、 rú wēi yù duò， gù yún sān wēi”。 sān wēi shān shì dūn huáng lì shǐ de yī zuò míng shān， shì dūn huáng wén míng lì shǐ de fā yuán dì， jù shān hǎi jīng jìzǎi， sān wēi shān shì shén niǎo sān qīng niǎo jū zhù de dì fāng， zài yuǎn gǔ shén huà chuán shuō zhōng， sān qīng niǎo shì wéi shén huà rén wù xī wáng mǔ qǔ shí de tóng zǐ， zhè gěi sān wēi shān pī shàng liǎo yī céng shén mì de miàn shā， jié hé shàng shū zuǒzhuàn， shǐ jì děng jìzǎi， yuán zhù yú dòng tíng hú， pó yáng hú zhī jiān de sān qīng bù luò， zài dāng shí de bù luò zhàn zhēng zhōng zhàn bài， yī bù fēn sān miáo rén bèi liú fàng dào liǎo sān wēi shān， jù shǐ shū kǎo zhèng， sān qīng běn lái shì yǐ niǎo shēng lóng shēn wéi tú téng de mín zú， suǒ wèi de sān qīng niǎo jū zhī， jiù shì nán fāng yǐ sān niǎo wéi tú téng de mín zú bèi liú fàng dào liǎo zhè lǐ， sān miáo mín zú qiān yí dào liǎo sān wēi shān， chéng wéi lì shǐ shàng yòu wén zì jìzǎi yǐ lái， zuì zǎo de dūn huáng jū mín， yě yóu cǐ fān kāi liǎo dūn huáng càn làn lì shǐ de dì yī yè。
　　 sān wēi shān gǔ dài yòu chēng bēi yǔ shān、 shén yǔ shān， cóng dūn huáng lǜ zhōu kàn， yǐn sān fēng chóng zhī， rú wēi yù zhuì， ér dé míng sān wēi。 sān wēi shān shì yī zuò shén shān， yùn yù liǎo shì jiè wén huà yì shù bǎo kū mò gāo kū， dāng dì de bǎi xìng zì rán jiāng cǐ shān fèng wéi shén shān， xiū jiàn liǎo zhòng duō de yǔ sì guān、 wáng mǔ gōng、 guān yīn jǐng、 lǎo jūn táng， nán tiān mén děng yī pī gǔ jiàn zhù zhì jīn， yí jì yóu cún。 zhàn zài sān wēi shān dǐng fēng de wáng mǔ gōng qián， fǔ shì mò gāo kū jí zhěng gè dūn huáng lǜ zhōu quán jǐng， dūn huáng rén chēng sān wēi shān wéi zuò zhèn dūn huáng dì yī shān， qīng dài dūn huáng bā jǐng jiāng sān wēi shān liè wéi dūn huáng dì yī jǐng， chēng zuò“ wēi fēng dōng zhì”。
　　 sān wēi shān gé dà quán hé yǔ mò gāo kū pí lín， mò gāo kū zé yīn sān wēi shān zhī fó guāng 'ér jiàn， jù mò gāo kū fó kān bēi jì：“ mò gāo kū zhě， jué chū qín jiàn yuán 'èr nián（ gōng yuán 366 nián）， yòu shā mén lè zūn、 jiè xíng qīng xū， zhí xīn tián jìng， cháng zhàng xī lín yě， xíng zhǐ cǐ shān， hū jiàn jīn guāng， zhuàng yòu qiān fó， suì jià kōng záo yán， zào kū yī kān”。 yóu cǐ kě jiàn， sān wēi fó guāng shì kāi záo mò gāo kū de dòng yīn， yě kě shuō sān wēi shān shì mò gāo kū de yáo lán， yīn cǐ yòu“ dūn huáng bā jǐng” zhī 'èr“ qiān fó líng yán”， sān wēi shān yǔ mò gāo kū jiù xiàng qíng tóng shǒu zú de xiōng dì mì bù kě fēn liǎo。 rú guǒ shuō mò gāo kū shì yī zuò fó jiào yì shù bǎo kū， nà me sān wēi shān jiù shì yī zuò fó jiào yì shù míng shān liǎo。
　　 yóu dūn huáng tài yáng lǚ yóu jí tuán hé róng xīng jiàn 'ān gōng sī jiàn shè lǚ yóu jǐng qū“ sān wēi shèng jìng”， xiū jiàn liǎo gāo dá 36.6 mǐ gāo de zhōng guó dì 'èr dà tóng fó lè zūn táng， shān mén guān yīn diàn， wáng mǔ gōng， lóng wáng miào， dà chéng diàn děng yī pī jǐng diǎn， bèi shì jiè zhù míng yì shù jiā píng shān yù fū yù zhī wéi“ fó guó shèng jìng”。 lè zūn táng shì wéi jì niàn mò gāo kū de kāi záo chuàng shǐ rén lè zūn hé shàng 'ér xiū jiàn de， wèi yú mò gāo kū duì miàn de sān wēi shān shàng， mò gāo kū kāi záo de shèng xiàng hé kāi záo dòng kū de shǐ jì tú。 guān yīn diàn guān yīn diàn jiàn zài guān yīn jǐng bàng de běi shān pō shàng， zhòng yuán shān dǐng shì fǎng sòng jiàn zhù， zuò běi xiàng nán miàn hé yuē 235 qiān fāng mǐ， nèi yòu guān yīn jǐng huà xiàng hé bì huà。 dà tóng fó shì sān wēi shān jǐng qū de zhù tǐ jǐng guān， dà tóng fó zuò dōng xiàng xī， miàn xiàng mò gāo kū， gāo 36.6 mǐ， yǐ jì niàn mò gāo kū kāi záo yú gōng yuán 266 nián， shì zhōng guó dì 'èr dà tóng fó。
　　 lìng wài sān wēi shān hái yòu jì niàn zhōng guó wén huà shèng rén kǒng zǐ de“ dà chéng diàn”， jì sì lóng wáng shān shén de“ lóng wáng miào”，“ shān shén miào” děng miào yǔ zhè xiē jiàn zhù yǔ sān wēi shān duì hù duì yìng， shì wéi yóu rén tí gōng xiū xīn yǎng xìng de chǎng suǒ。 lǎo jūn táng fù jìn de cí sì tǎ， jù kǎo zhèng jiàn yú běi sòng zǎo qī， shì zhōng guó xiàn cún zuì gǔ lǎo de mù tǎ， yīn qí zài zhōng guó jiàn zhù shǐ shàng de tè shū jià zhí， 1981。
　　 sān wēi shān wéi dūn huáng dì yī shèng jìng， zài dì fāng zhì zhōng bèi liè wéi dūn huáng bā jǐng zhī shǒu， yuē：“ wēi fēng dōng yì”。 ér sān wēi shèng jìng de kāi fā yǔ jiàn shè， tè bié shì sān wēi dà tóng fó de luò chéng kāi guāng， shǐ yóu rén cān guān wán qiān nián fó jiào shèng jì mò gāo kū hòu， zài lái dà tóng fó guān yīn diàn qián shāo xiāng bài fó liǎo què liǎo xīn yuàn， kě yǐ jí dà de mǎn zú sēng sú xīn zhōng de yuàn wàng。
lǚ yóu gòu wù
　　shǒu gōng dì tǎn cǎi sù gōng yì luò tuó yè guāng bēi shuǐ jīng shí yǎn jìng gōng yì zì huà dūn huáng là rǎn gǔ dǒng dōushì dūn huáng tè chǎn， dūn huáng de tè chǎn yǐ tián měi de guā guǒ、 luó bù má chá hé yè guāng bēi zuì wéi yòu míng。 dūn huáng sù yòu“ guā zhōu” zhī chēng， hěn zǎo jiù shì yī gè guā guǒ zhī xiāng liǎo， shèng chǎn gè zhǒng xiāng tián wèi měi de guā guǒ pú táo。 yóu yú dūn huáng dì chù xī běi gāo yuán， shǔ diǎn xíng de wēn dài dà lù xìng qì hòu， xià jì rì zhào shí jiān cháng， zhòu yè wēn chā dà， ér qí shā zhì tǔ rǎng yòu tè bié shì hé guā guǒ de shēngzhǎng， suǒ yǐ dūn huáng de guā guǒ wèi dào tè bié xiān měi kě kǒu， yào cái tè bié shàng chéng。
　　 lǐ guǎng xìng zuì wéi zhù míng， jù shuō shì hàn jiāng jūn lǐ guǎng zhù jūn yú cǐ shí cóng nèi dì dài dào dài lái de máo xìng fā zhǎn 'ér lái de。 dūn huáng de zhù yào guā guǒ tè chǎn hái yòu zǐ yáng táo、 míng shān dà zǎo、 yáng guān pú táo、 shā ráng xī guā、 bái lán guā、 huáng hé mì guā、 dōng guǒ lí děng。
　　 guǒ fǔ xì liè dūn huáng luó bù má chá dūn huáng suǒ yáng kā fēi rén men zǒng yuàn yì dài xiē gān guǒ zhì pǐn hé dūn huáng chá yè yǐn pǐn kuì zèng qīn péng hǎo yǒu。
　　 dūn huáng jiǔ、 dūn huáng kuàng quán shuǐ、 dūn huáng shuǐ guǒ yǐn liào yě hěn shòu rén men qīng lái。
　　 dūn huáng yè guāng bēi yòu míng yáng guān yù bēi。 tā yǐ qí lián shān suǒ chǎn yōu zhì mò yù、 huáng yù hé bì yù wéi yuán liào， jì chéng chuán tǒng gōng yì jīng gōng diāo zhuó 'ér chéng， shì hěn míng guì de yǐn jiǔ qì mǐn。 jù xī hàn dōng fāng shuò《 hǎi nèi shí zhōu jì》 zài： xī zhōu（ yuē gōng yuán qián 1066 nián héng héng qián 771 nián） guó wáng jī mǎn yìng xī wáng mǔ zhī yāo fù yáo chí shèng huì， xí jiān， xī wáng mǔ kuì zèng jī mǎn yī zhǐ bì guāng lín lín de jiǔ bēi míng rì“ yè guāng cháng mǎn bēi”。 jī mǎn rú huò zhì bǎo， ài bù shì shǒu， cóng cǐ yè guāng bēi míng yáng qiān gǔ。“ pú táo měi jiǔ yè guāng bēi”， wáng hàn de zhè jù shī yī yǔ dào pò tiān jī， hóng fěn pèi jiā rén， bǎo jiàn zèng yīng xióng， pú táo měi jiǔ dāng rán yào yòng yè guāng bēi lái pǐn cháng！
　　 gōng yì luò tuó luò tuó shì gǔ sī chóu zhī lù shàng zhù yào de yùn shū gōng jù。 yě shì dà mò zhōng tè yòu de dòng wù zhī yī , tā nài gāo wēn、 nài yán hán、 nài jī kě xìng guāi qiǎo． rén men cháng yòng tā duǒ wù bá shè yú gē bì shā mò zhōng yòu“ shā mò zhī zhōu” zhī chēng。 qí jiān rèn bù bá rěn rǔ fù zhòng de chī kǔ jīng shén hé hān hòu shuò zhuàng de xíng xiàng shēn dé rén men xǐ 'ài。
　　 dūn huáng mò gāo gōng yì luò tuó chǎng céng zuò wéi zhōng guó yì shù jié de jí xiáng wù dūn huáng mín jiān de shǒu gōng yì zhě， yǐ mián wéi tāi、 wài guǒ tè zhì róng bù zhì chéng de luò tuó xíng tài gè yì zào xíng chún pǔ hān tài kě jū lìng rén 'ài rén shì shǒu， shí wéi dú jù dì fāng tè sè de lǚ yóu jì niàn jiā pǐn。
tǔ tè chǎn pǐn Tou
　　lǐ guǎng xìng　 lǐ guǎng xìng kě chēng dūn huáng shuǐ guǒ zhī wáng， měi nián qī yuè shì lǐ guǎng xìng de shōu huò jì jié。 lǐ guǎng xìng yīn qí guāng zé huáng liàng、 zhī tián rú mì 'ér xiǎng yòu shèng míng。 guān yú lǐ guǎng xìng de lái lì , hái yòu yī duàn měi lì de chuán shuō， xiāng chuán xī hàn nián jiān , fēi jiāng jūn lǐ guǎng shuài bù xī zhēng， xià rì yán yán， jiàngshì jiāo kě nán rěn。 tū rán kōng zhōng xí lái yī zhèn qí xiāng， zhǐ jiàn liǎng pǐ cǎi chóu zì liú yún zhōng piāo xià。 lǐ jiāng jūn cè mǎ zhuī shé， bá chū shén jiàn shè chū， qí zhōng yī pǐ cǎi chóu yìng shēng luò dì， biàn chéng yī piàn guǒshíléiléi de xìng lín。 zhòng rén zhēng shí， kǔ sì huáng lián。 lǐ guǎng fèn rán kǎn píng xìng lín， cì rì wèi chén， què jiàn xìng lín yòu zhī fán yè lián， xiān nèn yù dī de huáng xìng lìng rén chán xián yù dī。 lǐ chǎng rěn bù zhù zhāi xià yī gè yǎo liǎo yī kǒu， dùn shí xiāng rén fèi fǔ， jiàngshì men fēn fēn zhāi xìng shí zhī， dùn jué jīng shén bèi zēng。 yuán lái， nà liǎng pǐ cǎi chóu běn shì tián xìng xiān zǐ hé kǔ xìng xiān zǐ， fèng wáng mǔ zhī mìng lái jiù lǐ guǎng de， tā men zhǐ gù xī xì， rě nù lǐ guǎng 'ér shè luò liǎo kǔ xìng xiān zǐ， shēn yè tián xìng xiān zǐ lǒng dào liǎo kǔ xìng xiān zǐ， shī zhǎn xiān fǎ， zài kǔ xìng shù zhuāng shàng jiē shàng tián xìng shù zhī， zuì hòu jié chū liǎo qīng xiāng gān tián de huáng xìng。 dāng nián céng wéi lǐ guǎng jiě wēi jiù kùn de tián xìng， suí zhe lǐ guǎng dà jūn chuán rén dūn huáng， suǒ yǐ dūn huáng rén bǎ tā jiào zuò lǐ guǎng xìng。
　　 míng shān dà zǎo　 dūn huáng bā dà guài zhī liù， míng shān dà zǎo yǐ gè dà wèi gān yíng yǎng fēng fù zhù chēng。 měi kē xiān zǎo zhòng liàng kě dá 45 kè , chéng shú hòu wài biǎo guāng liàng hóng zhōng tòu hēi。 wǎn ruò hóng bǎo shí， tā hán yòu fēng fù de dàn bái zhì， zhī fáng， wéi shēng sù yǐ jí gài、 lín、 tiě děng yíng yǎng wù zhì， yào yòng jià zhí jí gāo， shì bǔ xuè、 yì qì、 yǎng shèn、 ān shén zhī jiā pǐn。 dà zǎo yí zhì gān zǎo hé jiǔ zǎo。 dūn huáng jiǔ zǎo fēng wèi dú chí， zhì fǎ shì qiū hòu tiǎo xuǎn gè dà bǎo mǎn de xiān zǎo， yòng jiǔ jiǎo bàn， fēng cún yú wǎ tán zhōng， dào dōng chūn qǐ fēng， xiān huó rú chū。 zǎo xiāng bàn zhe jiǔ xiāng， què néng shǐ rén chán xián dùn yì， xūn xūn yù zuì。
　　 yáng guān pú táo gǔ yáng guān xià shèng chǎn pú táo， zhù yào pǐn zhǒng yòu wú hé bái zhēn zhū、 bái shuǐ jīng、 mǎ nǎi zǐ， kā shí hóng、 méi guī xiāng děng， jìn nián lái yòu yǐn jìn liǎo hóng dī、 hēi dī děng míng yōu xīn pǐn zhǒng。 yīn yáng guān zhōu wéi shǔ shā mò xíng qì hòu， guāng zhào shí jiān cháng， zhòu yè wēn chā dà， cháng chū de pú táo pí bó， sè xiān， qīng xiāng duō zhī， suān tián kě kǒu， pǐn zhì yōu liáng。 yáng guān pú táo jì kě xiān shí， yòu kě fēng gān， hái kě niàng jiǔ。 rú jīn， gǔ yáng guān xià de nán hú xiāng yǐ chéng wéi pú táo shēng chǎn jī dì， xīn jiàn de 1000 mǐ pú táo cháng láng， nèi shè shí dèng、 shí zhuō， yóu rén bù rù pú táo cháng láng， yī biān guān shǎng， yī biān pǐn cháng， yōu rán zì 'ài， bù yì lè hū！
　　 dūn huáng guā　 dào dūn huáng bù chī dūn huáng guā， kě shì yī dà yí hàn。 gǔ shí dūn huáng yī dài shèng chǎn měi guā， gù yòu“ guā zhōu” zhī chēng， shǐ shū jìzǎi：“ dūn huáng gǔ guā zhōu， chū měi guā。 hú rén qí zhōng， bù lù shǒu wěi。” dūn huáng guā shuǐfèn zú， hán táng liàng jí gāo， shì xiāo shǔ jiě kě de jiā pǐn， dūn wò guā pǐn zhǒng jiào duō， zhù yào yòu pào dàn guā、 cháng mì hóng， kè kè qí、 huáng hé mì、 jīn huáng hòu、 xiāng guā、 bái lán guā děng， qí zhōng yǐ xīn pǐn zhǒng de huáng hé mì wéi zuì， qí guā yuán xíng， gè bù dà， pí sè huáng liàng sì jīn， guā ráng bì cuì rú yù， sè zé jí wéi yòu rén。 guā wèi gān tián， yǎo yī kǒu mì zhī zhān chún， xiāng qì pū bí， qiě yòu qīng dàn xiāng chún de jiǔ wèi。
　　 xiāng shuǐ lí　 dūn huáng bā dà guài zhī yī， lóng dōng jì jié lái dào dūn huáng， nǐ jiù huì kàn dào yī zhǒng bīng dòng rú shí、 hēi hè jīng liàng de shuǐ guǒ。 jiāng tā jìn rén liáng shuǐ zhī zhōng， yuē yī kè zhōng hòu， guǒ pǐn biǎo miàn tuì chū yī céng báobáo de bīng ké， bō qù bīng ké， qù pí shǔn shí， suān tián shì yí， yú xiāng qìn rén xīn pí。 zhè jiù shì dūn huáng tè yòu de xiāo bīng xiāng shuǐ lí。 xiāng shuǐ lí sú chēng ruǎn 'ér lí， shì dūn huáng chuán tǒng de shuǐ guǒ pǐn zhǒng， zāi péi lì shǐ yōu jiǔ， guǒ pǐn sè zé zhì dì jù jiā， xiān shí měi wèi kě kǒu， chǔ cáng jiǎn biàn yì xíng。 xiāng shuǐ lí yíng yǎng fēng fù， hán yòu níng méng suān、 píng guǒ suān、 pú táo táng、 guǒ táng yǐ jí duō zhǒng wéi shēng sù， shí zhī kě yǐ jiě fán qù zào， rùn fèi shēng jīn， shì jià lián wù měi、 shí liáo jiān bèi de miào pǐn。
　　 lǐ guǎng táo　 lǐ guǎng táo yòu míng zǐ yān táo． wéi gān sù shěng xī yòu de dú tè pǐn zhǒng。 yīn cǐ táo yán sè zǐ hóng zhōng hán lǜ， chéng yān zhī sè 'ér dé míng。 cǐ táo bā yuè chéng shú， yǐ xíng tǐ jūn yún， sè zé yàn lì， ròu hòu wèi xiāng 'ér wén míng， qí guǒ ròu chéng mì bái sè， wèi gān qīng xiāng， hán zhī fēng fù， yòu jiào duō de dàn bái zhì、 zhī fáng、 wéi shēng sù、 yòu jī suān、 kuàng wù zhì、 cū xiān wéi hé tàn shuǐ huà hé wù děng yíng yǎng chéng fèn。 xiān shí kě jiě jī jiě kě， bǔ yǎng shēn tǐ。
　　 dūn huáng luó bù má dūn huáng bā dà guài zhī qī， dūn huáng luó bù má yào lǐ zuò yòng yòu jiàng xuè yā、 jiàng xuè zhī、 zēng jiā guān zhuàng dòng mài liú liàng， duì gāo xuè yā、 gāo xuè zhī、 yòu jiào hǎo de liáo xiào， yóu qí duì tóuyūn zhèng zhuàng、 gǎi shàn shuì mián zhì liàng yòu míng xiǎn xiào guǒ， tóng shí jù yòu zēng qiáng miǎn yì、 yù fáng gǎn mào、 píng chuǎn zhǐ ké、 xiāo chú yì yù、 huó xuè yǎng yán、 jiě jiǔ hù gān、 ruǎn huà xuè guǎn、 tōng biàn lì niào děng gōng xiào， duì yǐ shàng zhèng zhuàng yòu 80% yǐ shàng de liáo xiào， shì qí tā yào pǐn wú fǎ bǐ nǐ de zhōng cǎo yào， dūn huáng luó bù má zōng hé kāi fā zhōng xīn shì dūn huáng wéi yī kāi fā chū pǐn luó bù má chǎn pǐn de dān wèi。 dūn huáng luó bù má zōng hé kāi fā zhōng xīn jīng xuǎn dūn huáng luóbùpō qū yù xī hú yě shēng 5-8 nián luó bù má zhōng de xiǎo huā hóng má， cǎi zhāi qī yuè fèn cháng chū de nèn yè， cǐ shí dūn huáng tiān qì dá dào yán rè gāo fēng， zhí wù zhēng téng zuò yòng zuì qiáng， yào xiào chéng fèn quán bù shàng xíng zhì zhī dǐng nèn yè， yào yòng jià zhí zuì gāo， yòng lǜ chá zhì zuò fāng fǎ jīng zhì 'ér chéng。 dūn huáng luó bù má xiān wéi jiā gōng chéng de luó bù má fǎng zhì pǐn yě shēn shòu rén men xǐ huān。
　　 dūn huáng suǒ yáng dūn huáng bā dà guài zhī wǔ， suǒ yáng shì dūn huáng tè yòu de zhēn xī yào wù， yòu míng bù lǎo yào， sù yòu“ shā mò rénshēn” zhī měi chēng。 shēngzhǎng zài bīng tiān xuě dì de shā mò gē bì， shēngzhǎng zhī chù bù fēng dòng， fāng yuán yī mǐ xuě luò jí róng， shén qí 'ér shén mì。《 běn cǎo gāng mù》 jì： suǒ yáng xìng wēn， bǔ shèn、 yì jīng xīn， qiáng yīn xīng yáng， rùn zào yǎng jīng， zhì wěi ruò。 xiàn dài yī xué yán jiū： suǒ yáng néng yòu xiào de qīng chú rén tǐ nèi de zì yóu jī děng dú sù。 duì rén tǐ miǎn yì gōng néng， cháng gōng néng， xīn zàng gōng néng， xìng gōng néng dū jù yòu liáng hǎo de zēng qiáng hé cù jìn zuò yòng， dūn huáng luó bù má zōng hé kāi fā zhōng xīn de luó bù má suǒ yáng chá jié hé liǎo luó bù má hé suǒ yáng de zōng hé gōng xiào， bèi chēng wéi bù lǎo chá。
　　 dūn huáng jiǔ　 cǎi yòng chuán tǒng gōng yì， yǐ yōu zhì chún zhèng de gāo liáng、 xiǎo mài wéi yuán liào， yòng qīng chè tòu míng de“ shā zhōu quán shuǐ” niàng zào 'ér chéng， wéi dì fāng míng yōu chǎn pǐn zhī yī。 dūn huáng jiǔ chǎng shēng chǎn de dūn huáng yù yè、 dūn huáng jiǔ、 dūn huáng yàn jiǔ、 dūn huáng chún děng xì liè bái jiǔ， yǐ jiǔ sè qīng liàng， jiào xiāng nóng yù、 chún hòu róu hé de tè diǎn， shēn shòu guǎng dà xiāo fèi zhě xǐ 'ài。 xiān hòu róng huò dì 'èr jiè zhōng guó nóng yè bó lǎn huì jīn jiǎng， měi guó guó jì míng jiǔ bó lǎn huì jīn jiǎng hé gān sù shěng xiāng zhèn qǐ yè xì tǒng míng pái chǎn pǐn děng duō zhǒng róng yù。 dūn huáng rén shí fēn hàokè， lái dào dūn huáng， pǐn yī cì dūn huáng jiǔ huò mǎi shàng liǎng píng kuì zèng qīn yǒu， yě bù shī wéi lǚ tú zhōng de yī jiàn měi shì。
　　 fēng wèi xiǎo chī
　　 lǘ ròu huáng miàn lǘ ròu huáng miàn shì dūn huáng bā dà guài zhī sì， dūn huáng shùn zhāng lǘ ròu huáng miàn guǎn， zài wén miào xiàng 84 hào， 2005 nián xià , zhù míng huá yì wù lǐ xué jiā lǐ zhèng dào zài dūn huáng lǚ yóu shí , céng jīng lái guāng lín guò shùn zhāng huáng miàn guǎn。 dūn huáng zuì zhù míng de lǘ ròu huáng miàn guǎn shì dá jì lǘ ròu huáng miàn guǎn。 dūn huáng shùn zhāng lǘ ròu huáng miàn guǎn
　　 dūn huáng sào zǐ miàn　 dūn huáng sào zǐ miàn shì yī zhǒng chuán tǒng shǒu gōng mài miàn zhì pǐn， zuò fǎ shì jiāng miàn fěn jiā shuǐ hé yún， yòng miàn zhàng bǎ miàn tuán gǎn bó， qiē chéng cháng tiáo zhǔ shú， jiā tānɡ shí zhī。 miàn tiáo xì cháng 'ér yúnchèn， yóu xiàng jiǔ yè， jiā zhī tānɡ de wèi dào xiān měi， chī shàng yī wǎn， shǐ rén dùn xiāo jī 'è pí láo。 sào zǐ miàn guān jiàn zài tānɡ， tānɡ de zhì zuò hěn jiǎng jiū， xiān jiāng sào zǐ（ zhū yáng ròu、 luóbo、 yáng yù děng） zài guō nèi shì huǒ chǎo hǎo hòu jiā rù shuǐ , zài fǔ zhī dòu fǔ， cōng， suàn， xiāng cài、 xiā piàn、 zhī má děng zuǒ liào， rán hòu jiāng miàn tiǎo rén tānɡ zhōng , jí chéng yī wǎn nán dé de měi shí。 yòng sào zǐ miàn dài kè， shì dūn huáng rén zuì hǎo de kuǎn dài。
　　 dūn huáng huáng miàn huáng miàn yě shì yī zhòngmài miàn zhì pǐn， tā xì rú lóng xū， cháng rú jīn xiàn， róu rèn nài lā。 zhǔ shú hòu， diào tānɡ huò jiā cài shí yòng， xiāng wèi yì kǒu， bié jù fēng wèi。 zhì zuò huáng miàn de gōng yì jí qí jiǎng jiū， cāo zuò yě fēi cháng bù yì。 lā miàn shī fù shí 'ér yào jiāng miàn lā chéng cháng tiáo， shí 'ér xuánzhuàn níng chéng má huā zhuàng， jiāng yī tuán qī bā jīn de miàn tuán lā chéng yī bǎ xì rú fěn sī de miàn tiáo。 xià guō zhǔ shú de huáng miàn sè zé huáng liàng， chéng rè bàn lāi shí zhī， chī qǐ lái kāi wèi qù nì , qīng rè jiě fán , lìng nín shí yù dà zēng， dà bǎo kǒu fú。
　　 jiāng shuǐ miàn　 dūn huáng bā dà guài zhī sān， jiāng shuǐ miàn xiān yào zhì zuò jiāng shuǐ， bǎ qín lāi huò jiàn gān bái lāi、 lián huā lāi tóu rù miàn tānɡ， jiā shàng jiāng shuǐ jiào zǐ， shèng rù gāng nèi fàng zài wēn nuǎn chù fā jiào sān tiān， jí kě zhì chéng qīng suān kě kǒu de jiāng shuǐ。 tā hán yòu duō zhǒng yòu yì de méi， néng qīng shǔ jiě rè， zēng jìn shí yù， wéi xià lìng jiā pǐn。 shǒu gōng miàn tiáo zhǔ shú hòu， liáng kāi shuǐ jìn guò shèng rén wǎn nèi， jiā rù jiāng shuǐ， jiāo shàng qiàng guò de yóu cōng huā， sǎ shàng yán suī mò， jí chéng jiāng shuǐ miàn。 sān fú shèng shǔ shí zhī， bù jǐn néng jiě chú pí láo， huī fù tǐ lì， qiě duì gāo xuè yā、 cháng wèi bìng yòu yī dìng liáo xiào。
　　 dūn huáng niàng pí zǐ　 dūn huáng niàng pí zǐ yòu de jīng yíng huáng liàng， yòu de guāng jié rú yù , bàn shàng tè shū de zuǒ liào hòu wèi suān là , róu rèn shuǎng kǒu , shí yòng fāng biàn， shì jí wéi pǔ biàn de yī zhǒng mín jiān xiǎo chī、 běn dì kuài cān。 niàng pí zǐ shì yī zhòngmài miàn zhì pǐn， zhì zuò shí xiān jiāng yōu fěn jiā shuǐ hé yún， rán hòu jiāng miàn tuán zhì rén qīng shuǐ zhōng fān jiǎo zhuā róu， shǐ miàn liào zhōng de diàn fěn yǔ dàn bái zhì chōng fēn fēn lí， shèng xià dàn bái zhì， sú chēng miàn jīn。 ér róng jiě yú shuǐ de miàn jiāng， biàn shì jiā gōng niàng pí zǐ de yuán liào liǎo。 zài shuǐ gǔn fèi hòu， lào miàn jiāng yǎo rén tiě pí yuán pán zhōng tú yún， fàng rén kāi shuǐ zhōng zhǔ jǐ fēn zhōng， miàn zhī wéi bǐng biàn chéng wéi niàng pí zǐ。 rán hòu jiāng bǐng zhuàng de niàng pí qiē chéng xì cháng tiáo， fàng jǐ piàn miàn jīn， jiā yī diǎn jiè mò、 suàn zhī、 là jiāo， xiāng yóu děng biàn kě shí yòng。
　　 pào 'ér yóu gāo　 pào 'ér yóu gāo shì dūn huáng bīn guǎn gēn jù mín jiān chuán tǒng fāng fǎ chuàng chū de yī zhǒng fēng wèi shí pǐn， yīn qí sè zé huáng liàng， biǎo miàn péng sōng rú qīng shā， jié yòu mì mì má má de zhēn zhū xiǎo pào， gù 'ér dé míng， pào 'ér yóu gāo shì cóng táng dài“ jiàn fēng qiào” yǎn biàn 'ér lái， zuì chū liú xíng zài gōng tíng、 gōng dǐ de yàn xí shàng， yóu yú zhì zuò chú shī liáo liáo wú jǐ， jiē shì shàng hěn nán jiàn dào。 zhì zuò shí yòng dà yóu hé shuǐ tàng miàn。 zài zhěng gè tàng miàn、 róu cuō、 bāo xiàn、 zhà zhì guò chéng zhōng， jì yào qiú yóu， shuǐ， miàn de bǐ lì hé shì， yòu yào qiú yóu wēn shì yí hé huǒ hòu qiàdàng。 zhè yàng cái néng péng sōng qǐ pào， xíng chéng biǎo céng cuì sū sì fēi xù， nèi lǐ xiāng tián rú nuò táng de tè sè， chī qǐ lái sū sōng xiāng tián， shì zhōng wài yóu kè shǒu xuǎn de fēng wèi shí pǐn。
　　 yáng ròu fěn tānɡ　 yáng ròu fěn tānɡ shì dūn huáng chuán tǒng xiǎo chī。 xuǎn yòng dūn huáng běn dì sì yǎng de biāo féi tǐ zhuàng jié yáng , zǎi hǎo xǐ jìng qiē chéng dà kuài， rán hòu qīng shuǐ xià guō。 dài kuài shú shí， dǎ jìng xuè mò， fàng rén shǎo xǔ jīng yán， ròu shú hòu lāo chū， tì gǔ， hòu jiāng tì gǔ huí guō， wēn huǒ 'áo zhǔ chéng tānɡ。 shí yòng shí， xiān jiāng gǔ tānɡ duì shuǐ， fàng rén shì liàng shēng jiāng。 hú jiāo， huā jiāo， guì pí， yù guǒ， là jiāo、 jīng yán， luóbo piàn。 dà suàn děng xiāng liào zhǔ fèi， zài jiāng shú ròu qiē chéng báopiàn yǔ qiē chéng kuài de liáng fěn shèng rén wǎn zhōng， yǎo rù fèi tānɡ， shàng miàn sǎ shàng xiāng cài mò、 jiǔ cài hé cōng、 là jiāo mò děng。 guān zhī hóng huáng lǜ bái， xiāng wèi pū bí， shí zhī xiāng là shuǎng kǒu， féi 'ér bù nì。 yòu zī bǔ、 fā rè、 qū hán zhī xiào。
　　 zuì jiā lǚ yóu shí jiān
　　 měi nián de 5 yuè zhì 10 yuè shì dūn huáng lǚ yóu de zuì jiā shí jiān。 dūn huáng shēn chù nèi lù， shòu gāo shān zǔ gé， yuǎn lí cháo shī de hǎi yáng qì liú， shǔ jí gān hàn dà lù xìng qì hòu， nián jūn qì wēn 9.3℃， 7 yuè píng jūn qì wēn 24.7℃， yī yuè 9.3℃。 quán nián gān zào shǎo yǔ， zhòu yè wēn chā jí dà。 měi nián chūn jì zhè lǐ hái yòu gān rè fēng hé hēi shā bào liǎng dà zì rán zāi hài， rú guǒ cǐ shí qián wǎng， yìng zǎo zuò fáng bèi。
　　 dàn jì yóu dūn huáng
　　 dàn jì yóu dūn huáng zuì dà de hǎo chù biàn shì shěng qián。 cǐ shí dūn huáng suǒ yòu de jǐng diǎn（ yáng guān bó wù guǎn chú wài） mén piào jià gé jiǎn bàn， jǐng diǎn nèi de yú lè xiàng mù hái kě yǐ kǎn jià， zhè zài wàng jì shì jué duì bù kě néng de shì qíng。 bù guò dàn jì zài dūn huáng gòu wù shì bǐ jiào kùn nán de， bù jǐn dì tān jīhū jué jì， jiù lián yī xiē jiào dà de mén diàn yědōu bì mén xiè kè。 cǐ wài， bù fēn jǐng diǎn zhuān yòng xiàn lù（ rú qù mò gāo kū de lǜ pí gōng jiāo） huì tíng yùn， zhǐ néng xuǎn zé bāo chē。 rú guǒ shì yī rén dú xíng， zé jiào nán zhǎo dào rén pīn chē。 lán zhōu 'ài huá lǚ yóu gōng sī dūn huáng bàn shì chù zhuān yè chéng jiē dàn wàng jì yóu dūn huáng dì jiē yè wù， yī rén yě chéng tuán， dàn jì lái dūn huáng bù fáng zhǎo zhǎo 'ài huá lǚ yóu 'ā。
　　 dūn huáng bā dà guài， hàochī yòu qí guài
　　 dì yī guài： xiāng shuǐ lí yào fàng hēi mài（ xiāng shuǐ lí）
　　 dì 'èr guài： lǘ ròu huáng miàn zhuài mén wài（ lǘ ròu huáng miàn）
　　 dì sān guài： jiāng shuǐ miàn tiáo jiě shǔ kuài（ jiāng shuǐ miàn）
　　 dì sì guài： fēng gān mó mó bāi kāi shài（ fēng gān mó）
　　 dì wǔ guài： sān jiǔ suǒ yáng rén cān sài（ suǒ yáng）
　　 dì liù guài： jiǔ zǎo xīn xiān fàng bù huài（ jiǔ zǎo）
　　 dì qī guài： luó bù má chá rén rén 'ài（ luó bù má chá）
　　 dì bā guài： yú qián yě shì yī dào cài（ yú qián）
　　【 zhù shì】
　　1. dūn huáng tè chǎn de xiāng shuǐ lí， wèi dào suān tián xiāngjiàn， yī bān yào cǎi zhāi huí lái fàng dào dōng tiān， jīng guò zì rán lěng dòng biàn hēi zài róng huà hòu bāopí shí yòng， cǐ shí lí zǐ yǐ jīng biàn dé sū ruǎn duō zhī， wèi dào zuì jiā；
　　2. dūn huáng xià jì yán rè， xǔ duō xīn xiān shí pǐn bù yì cún fàng， xiàng fēng gān mó、 pú táo gān、 xìng gān、 guā gān děng， mán tóu bāi kāi shài gān qǐ lái kuài， bù zhī dào de rén wǎng wǎng yǐ wéi zhè shì bié rén chī shèng de bàn jié 'ér；
　　3. jiāng shuǐ miàn xiān yào zhì zuò jiāng shuǐ， bǎ qín cài huò jiàn gān bái cài、 lián huā lāi tóu rù miàn tānɡ， jiā shàng jiāng shuǐ jiào zǐ， shèng rù gāng nèi fàng zài wēn nuǎn chù fā jiào sān tiān， jí kě zhì chéng qīng suān kě kǒu de jiāng shuǐ。 tā hán yòu duō zhǒng yòu yì de méi， néng qīng shǔ jiě rè， zēng jìn shí yù， wéi xià lìng jiā pǐn。
　　4. dūn huáng lǘ ròu huáng miàn， zhōng huá míng xiǎo chī， zhì zuò guò chéng zhōng de lā miàn zuì xiǎn shì zhēn gōng fū， sān xià wǔ chū 'èr， shī fù kě yǐ bǎ yī tuán miàn lā de xì rú sī xiàn， zài lǘ ròu huáng miàn guǎn， yī bǎ lā miàn dào zuì hòu guān tóu， wǎng wǎng dū cóng miàn bǎn lā dào liǎo mén kǒu， yǐn dé shí kè zhù zú guān kàn；
　　5. dūn huáng de yě shēng suǒ yáng zuì jiā cǎi shōu qī zuì hǎo shì xià guò yīcháng xuě hòu de sān jiǔ shí jié， cǐ shí de máng máng gē bì zhōng， nǐ zhǐ guǎn xún zhǎo nà xiē xuě bǐ jiào shǎo huò méi yòu xuě de dì fāng， wā xià qù kěn dìng yòu yě shēng suǒ yáng；
　　6. dūn huáng rén yī bān bǎ xiān zǎo cǎi zhāi， yòng gāo dù bái jiǔ zhí jiē xiāo dú qīng jié hòu mì fēng zài tán zhōng cún fàng， dào liǎo qiū dōng jì jié， suí chī suí qǔ， fēng wèi dú tè， suī shì jiǔ yān zhì de， guò duō shí yòng què bù huì yòu rèn hé zuì jiǔ gǎn jué；
　　7. dūn huáng dì chù luóbùpō dōng yuán， shǔ yú luó bù má de yuán chǎn dì zhī yī， dāng dì dà liàng yě shēng luó bù má， yīn qí tè shū qīng rè xiè huǒ、 yù fáng gǎn mào、 zēng qiáng miǎn yì、 tiáojié xuè yā、 ruǎn huà xuè guǎn、 jiàng dī xuè zhī、 xiāo ké zhǐ tán、 xiāo zhǒng lì niào、 qiáng xīn kàng yù， ān shén zhù mián、 píng xīn zhǐ yùn děng yào yòng bǎo jiàn gōng néng hé ruò jiǎn xìng chá gǎi shàn rén tǐ suān xìng yǐ jí jiàng zhī jiǎn féi zuò yòng， ér bèi dūn huáng zhòng duō rén zuò wéi rì cháng chá yè yǐn yòng， dūn huáng luó bù má zōng hé kāi fā zhōng xīn de luó bù má chá kǒu gǎn zuì hǎo， zhì liàng zuì jiā；
　　8. dūn huáng rén jiā jiā hù hù yòu chī yú qián de xí guàn， měi dào chūn tiān yú shù kāi huā， dūn huáng rén dū huì cǎi zé xīn xiān yú qián， táo xǐ gān jìng， bàn miàn zhēng shú， zài fǔ yǐ dà yóu， jiǔ huā chǎo shí。 měi dào cǐ shí， shì chǎng lǐ de dà yóu wǎng wǎng dū huì chéng wéi quē huò。
tè sè huó dòng Special Events
　　dūn huáng sì yuè bā miào huì
　　 dūn huáng " sì yuè bā miào huì " shì mín jiān de chuán tǒng jié rì。 měi féng nóng lì sì yuè chū bā， dāng dì jū mín， tè bié shì fó jiào xìn tú wéi jì niàn shì gā móu ní niè rì， xié lǎo fú yòu， chéng qún jié duì， jù jí zài mò gāo kū、 sān wēi shān、 léi yīn sì shāo xiāng bài fó， cháo shèng jì zǔ。 zhè yī tiān， rén men huái zhe qián chéng de xīn lǐ xiàng fó zǔ sù shuō nèi xīn de tòng kǔ hé fán nǎo， xún qiú fó zǔ bǎo yòu， huò qí fú qiú cái、 huò qiú xiāo zāi miè huò、 huò qiú zǐ、 huò qiú guān。 dàngzuò wán zhè yī qiē， zǒu chū dòng kū、 sì miào shí， rén men rú shì zhòng fù， xìn xīn bèi zēng。 zhè yī tiān zhěng gè kū qū、 sì miào rén shān rén hǎi， shèng kuàng bù jué。
　　" shā míng qíng lǐng " shì gǔ dài dūn huáng bā dà jǐng zhī yī。 měi nián liù yuè yī rì， dūn huáng shì lǚ yóu jú、 wén huà jú、 tǐ wěi děng dān wèi lián hé jǔ bàn yī cì dà xíng huá shā jié， dāng shàng bǎi míng huá shā 'àihào zhě yī qí cóng shān dǐng shùn pō huá xià， zhěng gè shān tǐ fā chū léi míng bān de hōng míng shēng， wǔ gōng lǐ wài de chéng nèi dōunéng qīng xī de tīng dào zhè yī shēng yīn。 zhōng yāng diàn shì tái céng bō fàng zhè yī shèng kuàng， lìng shì rén tàn wéi guān zhǐ。
jìnyící
dūn huáng
xiàngguāncí
lǚ yóu dì lǐ jǐng diǎn gān sù xiāng zhèn xíng zhèng yán yè gōng sī yán wù guǎn lǐ jú
gān sù shěng xíng zhèng cūn
bāo hán cí
dūn huáng shì yī yuàndūn huáng shì bó wù guǎndūn huáng shì yóu zhèng jú
dūn huáng shì cǎi sù chǎngdūn huáng shì zhōng yī yuàndūn huáng shì zhēn zhì chǎng
dūn huáng shì zhōng yī yī yuàndūn huáng shì lè lè wǎng bādūn huáng shì jí xiàn wǎng bā
dūn huáng shì láo dòng bīn guǎndūn huáng shì lán zhōu zhuān chǎngdūn huáng shì huì yǒu wǎng bā
dūn huáng shì xiān fēng wǎng bādūn huáng shì táo yuán bīn guǎndūn huáng shì qí yuán wǎng bā
dūn huáng shì huàn chéng wǎng bādūn huáng shì 'ào bó wǎng bādūn huáng shì xīng kōng wǎng bā
dūn huáng shì lín yè bīn guǎndūn huáng shì gōng rè gōng sīdūn huáng shì téng fēi wǎng bā
dūn huáng shì diàn lì gōng sīdūn huáng shì tiān fǔ wèi zhuāngdūn huáng shì bó yǒu wǎng bā
dūn huáng shì lì yuán bīn guǎndūn huáng shì wǔ huán bīn guǎndūn huáng shì jīn bó wǎng bā
dūn huáng shì jiào yù shū diàndūn huáng shì yín hú wǎng bādūn huáng shì guāng míng bīn guǎn
dūn huáng shì yè guāng bēi chǎngdūn huáng shì shì jì wǎng bādūn huáng shì dōng fāng bīn guǎn
dūn huáng shì lǜ zhōu fàn diàndūn huáng shì yán wù guǎn lǐ júdūn huáng shì yóu chéng zhāo dài suǒ
dūn huáng shì shén zhōu lǚ xíng shèdūn huáng shì fú yuán dà jiǔ diàndūn huáng shì jià gé shì wù suǒ
dūn huáng shì lǚ jiābǔ méi chǎngdūn huáng shì mò gāo cè huì zhàndūn huáng shì zì lái shuǐ gōng sī
dūn huáng shì qì xiàng zhāo dài suǒgān sù shěng dūn huáng shì yán chǎngdūn huáng shì wū shuǐ chǔlǐ chǎng
dūn huáng shì xīn shì jì wǎng bādūn huáng shì nán hú shí mián kuàngdūn huáng shì jiā sī qí wǎng bā
dūn huáng shì fēi xiáng niǎo wǎng bādūn huáng shì bǎi fēn bǎi wǎng bādūn huáng shì 'ā lā dīng wǎng bā
dūn huáng shì tǔ dì gū jià suǒdūn huáng shì jiǔ sè lù bīn guǎndūn huáng shì xié hé mén zhěn bù
dūn huáng shì wèi shēng fáng yì zhàndūn huáng shì lǐ jiā dūn zhuān chǎngdūn huáng shì wén jiào yìn shuà chǎng
dūn huáng shì jiāo tōng lǚ xíng shèdūn huáng shì yuè yá quán bīn guǎn dūn huáng shì qī lǐ zhèn yù qiáo jiā yóu zhàn
dūn huáng shì jiào yù fú wù zhōng xīn dūn huáng shì tóng rén wù zī yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì huì yuán shāng mào yòu xiàn gōng sī
dūn huáng shì yáng jiā qiáo qǐ yè gōng sīgān sù shěng yān cǎo gōng sī dūn huáng shì gōng sīdūn huáng shì kè yùn fú wù zhōng xīn
dūn huáng shì jiàn shè gōng chéng jiāo yì zhōng xīndūn huáng shì bǎo 'ān fú wù gōng sī dūn huáng shì hǎo yùn lǚ xíng shè yòu xiàn gōng sī
dūn huáng shì huáng qú dài jiā dūn zhuān chǎng dūn huáng shì méi tàn yòu xiàn zé rèn gōng sīgān sù shěng dūn huáng shì gōng yì pǐn gōng sī
dūn huáng shì fú lái dé háng kōng jù lè bù dūn huáng shì qí lín shāng mào kāi fā zhōng xīn dūn huáng shì xìn dá shí yè yòu xiàn gōng sī
dūn huáng shì kǎi wēi mào yì yòu xiàn gōng sīdūn huáng shì xī bù jí sù wǎng bā dūn huáng shì jīn nuò mào yì yòu xiàn gōng sī
dūn huáng shì héng shèng mó tuō chē xiāo shòu zhōng xīn dūn huáng shì shā zhōu zhèn fú wù gōng sīdūn huáng shì diàn yǐng yuàn zhāo dài suǒ
dūn huáng shì míng xīng hūn shā yì shù yǐng lóu dūn huáng shì shèng yuǎn gōng mào yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì xīn mián gōng sī sù zhōu fàn diàn
gān sù shěng dūn huáng shì nán hú fàn diàn dūn huáng shì wù zī zǒng gōng sī wù zī bīn guǎn dūn huáng shì yáng guān diàn lú pèi jiàn chǎng
dūn huáng shì jīn yuán jiàn zhù cái liào chǎng dūn huáng shì dà yè lín cǎo yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì zhuǎn qú kǒugòng xiāo hé zuò shè
dūn huáng shì zhì chéng guǎng gào yíng xiāo bù dūn huáng shì chuān líng guō lú yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì bó shì fú wù yòu xiàn gōng sī
dūn huáng shì yóu zhèng jú dǎng hé yóu diàn suǒ dūn huáng shì diàn yǐng yuàn lù xiàng fàng yìng shì dūn huáng shì shāng wù zī xún fú wù suǒ
dūn huáng shì jīng dá mào yì yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì sān wēi xiāng nóng jī jiā yóu zhàn dūn huáng shì jiǎn chá yuàn péi xùn zhōng xīn
dūn huáng shì xīng nóng shí yè yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì shuǐ diàn sù liào zhì pǐn chǎng dūn huáng shì dà mò gōng yì luò tuó chǎng
dūn huáng shì jīn sè nián huá wǎng bā dūn huáng shì cái zhèng jú zhí gōng cān tīng dūn huáng shì liáng shí jú nán guān liáng shí cāng kù
dūn huáng shì yín shèng mián yè yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì míng shā mián yè yòu xiàn gōng sīdūn huáng shì diàn lì bīn guǎn 'èr bù
dūn huáng shì diàn yǐng fā xíng fàng yìng gōng sī dūn huáng shì qī lǐ zhèn xué qū yìn shuà chǎng dūn huáng shì huáng qú mián huā jiā gōng chǎng
dūn huáng shì qī lǐ zhèn dà miào zhuān chǎng dūn huáng shì nóng shuǐ fáng shèn shuǐ ní zhì pǐn chǎng dūn huáng shì mò gāo yòu xiàn zé rèn gōng sī
dūn huáng shì hóng yuán gōng mào yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì liáng shí jú xī guān liáng yóu cāng kù dūn huáng shì liáng zhǒng chǎng zhǒng mián yàhuā chǎng
zhōng guó nóng yè yínháng dūn huáng shì zhī xíng dūn huáng shì xī yù bīn guǎn fú wù zǒng gōng sī dūn huáng shì shén zhōu lǚ xíng shè yòu xiàn gōng sī
dūn huáng shì wén yìn yòu xiàn gōng sī yìn shuà chǎng dūn huáng shì yóu zhèng jú nán hú yóu diàn suǒ dūn huáng shì mín zhèng jú shè qū fú wù zhōng xīn
dūn huáng shì mèng jiā qiáo nóng jī jiā yóu zhàn dūn huáng shì dé xīng lóng yào yè yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì guǎng yuán shí yè yòu xiàn gōng sī
dūn huáng shì shì jiā shè yǐng yòu xiàn gōng sīdūn huáng shì lǚ jiābǔ xiāng zhuān chǎng dūn huáng shì hóng shí mián huā jiā gōng chǎng
dūn huáng shì yóu zhèng jú xīn chéng zhī jú dūn huáng shì tiān rán qì yòu xiàn zé rèn gōng sī dūn huáng shì yuǎn chāo shāng mào yòu xiàn gōng sī
dūn huáng shì shùn 'ān mián yè yòu xiàn gōng sīgān sù shěng dūn huáng shì kuàng chǎn yùn xiāo gōng sī dūn huáng shì tiān shùn xiáng diǎndàng yòu xiàn gōng sī
dūn huáng shì sān wēi xiāng dì 'èr zhuān chǎng dūn huáng shì hóng xīn wù zī yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì liáng yóu mào yì yòu xiàn gōng sī
dūn huáng shì bǎi huò yòu xiàn zé rèn gōng sīdūn huáng shì shì zhèng gōng chéng gōng sī dūn huáng shì zhuǎn qú kǒu nóng jì fú wù bù
dūn huáng shì wěi dǎng xiào zhāo dài suǒ dūn huáng shì fēi tiān hóng zhuān yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì shì dá shāng mào yòu xiàn gōng sī
dūn huáng shì mò gāo mián yè yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì qí lián kē gōng mào yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì mián zhì pǐn yòu xiàn zé rèn gōng sī
dūn huáng shì jù lóng mián huā yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì fú shēng yǒng shāng mào yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì xìn lóng mián yè yòu xiàn gōng sī
dūn huáng shì jīn dà dì nóng yè jī xiè chǎng dūn huáng shì huáng qú xīng xīn mián jiā chǎngdūn huáng shì lín guǒ chǎn yè zhōng xīn
dūn huáng shì jiā róng sù liào yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì lán sè jù fēng wǎng luò jù lè bù dūn huáng shì zhōng xiáng mián zhì pǐn yòu xiàn gōng sī
dūn huáng shì fēng shōu nóng jī yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì nán hú gōng xiāo hé zuò shè dūn huáng shì fēi yǔ wǎng luò jù lè bù
dūn huáng shì lǚ jiābǔ xiāng yóu mián jiā gōng chǎng dūn huáng shì dūn huáng zhōng xué yìn shuà chǎng dūn huáng shì yóu zhèng jú huáng dūn zǐ yóu diàn suǒ
dūn huáng shì jīn shí míng pǐn yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì kuàng yè yòu xiàn zé rèn gōng sī dūn huáng shì yī yào yòu xiàn zé rèn gōng sī
dūn huáng shì qì xiàng jú kē jì fú wù zhōng xīndūn huáng shì jīn hé biān zhì 'èr chǎng dūn huáng shì yáng guān zhèn qǐ yè gōng sī
dūn huáng shì huá shèng yòu xiàn zé rèn gōng sī dūn huáng shì yuán shùn hé gōng mào yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì yáng guān bó wù guǎn yòu xiàn gōng sī
dūn huáng shì yóu zhèng jú mò gāo kū yóu diàn suǒ dūn huáng shì yóu zhèng jú míng shān lù yóu zhèng suǒ dūn huáng shì tuó fēng shāng mào yòu xiàn gōng sī
dūn huáng shì lǚ yóu qì chē yòu xiàn gōng sīdūn huáng shì huò yùn fú wù zhōng xīn dūn huáng shì zǒng gōng huì zhí gōng jù lè bù
dūn huáng shì wén yìn yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì wén huà chǎn yè yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì yáng yáng shāng mào jīng xiāo bù
dūn huáng shì jīn xīn mián yè yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì yáng guāng lǚ xíng shè yòu xiàn gōng sīdūn huáng shì wèimín qiáo liáng zhěn suǒ
dūn huáng shì gōng xiāo hé zuò shè lián hé shè dūn huáng shì huá qiáng mián yè yòu xiàn gōng sī dūn huáng shì huá yáng lǚ xíng shè yòu xiàn gōng sī
dūn huáng shì shuǐ diàn wù zī gōng sī dūn huáng shì yáng jiā qiáo xiāng zhōng qú zhuān chǎng dūn huáng shì fēi tiān jiào yù fú wù zhōng xīn
dūn huáng shì hóng tài wù mào yòu xiàn gōng sīdūn huáng shì lín guǒ fú wù zhōng xīn dūn huáng shì lián chuàng shāng mào yòu xiàn gōng sī
dūn huáng shì qī lǐ zhèn shí mián 'èr kuàng dūn huáng shì jiàn zhù 'ān quán jiān dū zhàn dūn huáng shì guō jiābǔ xiāng dì 'èr jiàn zhù duì
dūn huáng shì huò yùn fú wù zhōng xīn zhāo dài suǒgān sù shěng dūn huáng shì huò yùn fú wù zhōng xīn dūn huáng shì huá róng bāo zhuāng yòu xiàn gōng sī
dūn huáng shì yáng jiā qiáo gōng xiāo hé zuò shè dūn huáng shì gāo yuán shāng mào jīng xiāo bù
gèngduōjiéguǒ...
fēnlèixiángqíng
nán hú xiāng yáng jiā qiáo xiāng guō jiābǔ xiāng mò gāo zhèn
zhuǎn qú kǒu zhèn guó yíng dūn huáng nóng chǎng qīng hǎi shí yóu guǎn lǐ jú shēng huó jī dì yáng guān zhèn
qī lǐ zhèn shā zhōu zhèn sù zhōu zhèn huáng qú xiāng
mò gāo kū yù mén guān dūn huáng yáng guān bó wù guǎn
míng shā shān， yuè yá quán