|
|
suí cháo （ xī yuán 581 nián héng 618 nián）， shì zhōng guó lì shǐ shàng zuì wěi dà de cháo dài zhī yī， suí cháo shì wǔ hú luàn huá hòu hàn zú zài běi fāng chóngxīn jiàn lì de dà yī tǒng wáng cháo， jié shù liǎo zhōng guó nán běi fēn liè 200 duō nián de jú miàn。 suí wén dì yáng jiān zhōng zhǐ běi zhōu běi qí shí qī hú huà nì liú， fù hàn xìng， tuī xíng hàn huà， wéi hòu lái táng sòng hàn wén huà dà fā zhǎn diàn dìng jī chǔ。 suí táng shí qī yě shì quán shì jiè gōng rèn de zhōng guó zuì qiáng shèng de shí qī。 suí wén dì zhī fù yáng zhōng， céng bèi běi zhōu fēng wéi “ suí guó gōng ”。 yáng jiān xí cǐ fēng jué， jí wèi hòu lì guó hào wéi“ suí”， dàn qí rèn wéi suí yòu zǒu de yì sī， kǒng bù xiáng suì gǎi wéi“ suí”。
dà suí gòng chuán wèi sān dài tiān zǐ： dà suí gāo zǔ wén huáng dì yáng jiān、 dà suí shì zǔ míng huáng dì yáng guǎng、 dà suí shì zōng gōng huáng dì yáng yòu
dà suí zhī shèng shì zài zhōng guó nǎi zhì shì jiè lì shǐ shàng kōng qián jué hòu， dāng shí shè huì shì fán róng yǔ kāi fàng de shè huì , cǐ shí de zhōng huá dì guó guó tài mín 'ān、 jīng jì fán róng、 wén huà chāng shèng、 shè huì 'ān dìng， hù kǒu ruì cháng， kěn tián sù zēng， jī xù chōng yíng， jiá bīng qiáng ruì， wēi dòng shū sú， fú yuán wàn lǐ。
dà suí jiāng yù zhī liáo kuò hóng dà chāo guò liǎo yǐ wǎng de suǒ yòu cháo dài， jù《 zī zhì tōng jiàn》 jìzǎi：“ shì shí tiān xià fán yòu jùn yī bǎi jiǔ shí， xiàn yī qiān 'èr bǎi wǔ shí wǔ， hù bā bǎi jiǔ shí wàn yòu qí。 dōng xī jiǔ qiān sān bǎi lǐ， nán běi yī wàn sì qiān bā bǎi yī shí wǔ lǐ。 lì dài zhī shèng， jí yú cǐ yǐ。”
zhè gè shí qī shì zhōng huá wén huà、 zhèng zhì、 jīng jì、 wài jiāo děng fāng miàn dū dá dào dēng fēng zào jí de quán shèng huáng jīn qī， dāng shí zhōng guó shì shì jiè shàng zuì qiáng dà de guó jiā。 dāng shí de dōng yà lín guó bāo kuò xīn luó、 bó hǎi guó、 rì běn děng guó jiā de zhèng zhì tǐ zhì、 wén huà děng fāng miàn yì shòu qí hěn dà yǐng xiǎng， zhè gè cháo dài shì wéi yī ràng rì běn duì zhōng guó chēng chén cháo gòng de cháo dài， dà suí dì guó yǔ wō guó ( jí shì rì běn ) shì zōng zhù yǔ fān shǔ de guān xì。 táng wáng cháo yǔ rì běn zé shì guó yǔ guó de guān xì。
dà suí tiān zǐ yú xī yuán 581 nián 'èr yuè jiá zǐ rì jiē shòu běi zhōu huáng dì shànràng， jiàn lì liǎo dà suí huáng cháo， xiān yǐ cháng 'ān wéi dū， hòu lái yòu xīn jiàn dà xīng chéng wéi jīng shī、 yǐ luò yáng wéi péi dū， shí xíng dōng xī liǎng jīng zhì： xī jīng cháng 'ān、 dōng jīng luò yáng。 589 nián， huī shī nán xià， miè liǎo cháng qī gē jù nán fāng de nán cháo zuì hòu yī gè cháo dài héng héng chén cháo， tǒng yī zhōng guó。 |
|
dà suí tài zǔ wǔ yuán huáng dì suí tài zǔ huì zhōng【 suí gāo zǔ zhuī fēng】
dà suí gāo zǔ wén huáng dì suí wén dì huì jiān (581-605) nián hào： kāi huáng、 rén shòu
dà suí shì zǔ míng huáng dì suí yáng dì huì guǎng (604-617) nián hào： dà yè
dà suí shì zōng chéng huáng dì suí chéng dì huì zhāo【 suí gōng dì zhuī fēng】
dà suí shì zōng gōng huáng dì suí gōng dì huì yòu (617-618) nián hào： yì níng【 lǐ yuān yōng lì】
qín wáng yáng hào（ 617） nián hào： wú【 yǔ wén huà jí yōng lì】
huáng tài dì huì dòng（ 618） nián hào： huáng tài【 wáng shì chōng yōng lì】 |
|
《 suí shū · gāo zǔ běn jì》 zài：
gāo zǔ yǐ dà tǒng qī nián liù yuè guǐ chǒu yè shēng yú féng yì bān ruò sì， zǐ qì chōng tíng shén guāng mǎn shì。 yòu ní lái zì hé dōng， wèi huáng bǐ yuē：“ cǐ 'ér suǒ cóng lái shèn yì， bù kě yú sú jiān chǔzhī。” ní jiāng gāo zǔ shè yú bié guǎn， gōng zì fǔ yǎng。 wéi rén lóng hàn， é shàng yòu wǔ zhù rù dǐng， mù guāng wài shè， yòu wén zài shǒu yuē“ wáng”。
zhōu tài zǔ jiàn 'ér tàn yuē：“ cǐ 'ér fēng gǔ， bù sì dài jiànrén。” míng dì jí wèi， shòu yòu xiǎo gōng bó， jìn fēng dà xīng jùn gōng。 dì cháng qiǎn shàn xiāng zhě zhào zhāo shì zhī， zhāo guǐ duì yuē：“ bù guò zuò zhù guó 'ěr。” jì 'ér yīn wèi gāo zǔ yuē：“ gōng dāng wéi tiān xià jūn， bì dà zhū shā 'ér hòu dìng。 shàn jì bǐ yán。” wǔ dì jí wèi， qiān zuǒ xiǎo gōng bó。 chū suí zhōu cì shǐ， jìn wèi dàjiàng jūn。 hòu zhēng hái， yù huáng bǐ qǐn jí sān nián， zhòu yè bù lí zuǒ yòu， dài chēng chún xiào。 yǔ wén hù zhí zhèng， yóu jì gāo zǔ， lǚ jiāng hài yān， dàjiàng jūn hóu fú、 hóu shòu děng kuāng hù dé miǎn。 qí hòu xí jué suí guó gōng。 wǔ dì pìn gāo zǔ cháng nǚ wéi huáng tài zǐ fēi， yì jiā lǐ zhòng。 qí wáng xiàn yán yú dì yuē：“ pǔ liù rú jiān xiàngmào fēi cháng， chén měi jiàn zhī， bù jué zì shī。 kǒng fēi rén xià， qǐng zǎo chú zhī。” dì yuē：“ cǐ zhǐ kě wéi jiāng 'ěr。” nèi shǐ wáng guǐ zhòu yán yú dì yuē：“ huáng tài zǐ fēi shè jì zhù， pǔ liù rú jiān mào yòu fǎn xiāng。” dì bù yuè， yuē：“ bì tiān mìng yòu zài， jiāng ruò zhī hé！” gāo zǔ shèn jù， shēn zì huì nì。
jiàn dé zhōng， shuài shuǐ jūn sān wàn， pò qí shī yú hé qiáo。 míng nián， cóng dì píng qí， jìn wèi zhù guó。 yǔ yǔ wén xiàn pò qí rèn chéng wáng gāo jiē yú jì zhōu， chú dìng zhōu zǒng guǎn。 xiān shì， dìng zhōu chéng xī mén jiǔ bì bù xíng， qí wén xuān dì shí， huò qǐng kāi zhī， yǐ biàn xíng lù。 dì bù xǔ， yuē：“ dāng yòu shèng rén lái qǐ zhī。” jí gāo zǔ zhì 'ér kāi yān， mò bù jīng yì。 xún zhuǎn bó zhōu zǒng guǎn。 xuān dì jí wèi， yǐ hòu fù zhēng bài shàng zhù guó、 dà sī mǎ。 dà xiàng chū， qiān dà hòu chéng、 yòu sī wǔ， é zhuǎn dà qián yí。 měi xún xìng， héng wěi jū shǒu。 shí dì wéi《 xíng jīng shèng zhì》， qí fǎ shēn kè。 gāo zǔ yǐ fǎ lìng zī zhāng， fēi xīng huà zhī dào， qiē jiàn， bù nà。 gāo zǔ wèi wàng yì lóng， dì pō yǐ wéi jì。 dì yòu sì xìng jī， bìng wéi huáng hòu， zhū jiā zhēng chǒng， shù xiāng huǐ zèn。 dì měi fèn nù， wèi hòu yuē：“ bì zú miè 'ěr jiā！” yīn zhào gāo zǔ， mìng zuǒ yòu yuē：“ ruò sè dòng， jí shā zhī。” gāo zǔ jì zhì， róng sè zì ruò， nǎi zhǐ。
《 zī zhì tōng jiàn》 zài：
chén hòu zhù qiǎn sàn qí cháng shì zhōu fén、 tōng zhí sàn qí cháng shì yuán yàn pìn yú dà suí。 hòu zhù wén dà suí gāo zǔ wén huáng dì zhuàng mào yì rén， shǐ yàn huà xiàng 'ér guī。 dì jiàn， shī tài wú zhuàng， jīng kuáng pūdì， dà hài yuē：“ wú bù yù jiàn cǐ rén！” jí mìng píng zhī。
《 suí shū》 juàn wǔ shí《 páng huàng chuán》 yún：
shí gāo zǔ chū wéi suí zhōu cì shǐ， lù jīng xiāng yáng， wèi wáng lìng 〔 páng 〕 huàng yì gāo zǔ。 huàng zhī gāo zǔ fēi cháng rén， shēn zì jié nà。 jí gāo zǔ qù guān guī jīng shī， huàng yíng jiàn gāo zǔ yú xiāng yì。 gāo zǔ shèn huān。 huàng yīn bái gāo zǔ yuē：“ gōng xiāng mào fēi cháng， míng zài tú lù。 jiǔ wǔ zhī rì， xìng yuàn bù wàng。” gāo zǔ xiào yuē：“ hé wàng yán yě！”
《 suí shū》 juàn qī shí bā yún：
wéi dǐng zhī pìn zhōu yě， cháng yǔ gāo zǔ xiāng yù， dǐng wèi gāo zǔ yuē：“ guān gōng róng mào， gù fēi cháng rén， ér shén jiān shēn yuǎn， yì fēi qún xián suǒ dài yě。 bù jiǔ bì dà guì， guì zé tiān xià yī jiā， suì yī zhōu tiān， lǎo fū dāng wěi zhì。 gōng xiāng bù kě yán， yuàn shēn zì 'ài。”
dào shì zhāng bīn、 jiāo zǐ shùn、 yàn mén rén dǒng zǐ huá， cǐ sān rén， dāng gāo zǔ lóng qián shí， bìng sī wèi gāo zǔ yuē：“ gōng dāng wéi tiān zǐ， shàn zì 'ài。” jí jiàn zuò， yǐ bīn wéi huá zhōu cì shǐ， zǐ shùn wéi kāi fǔ， zǐ huá wéi shàng yí tóng。 |
wěi dà de dà suí gāo zǔ wén huáng dì |
 隋朝 伟大的大隋高祖文皇帝
dōng jìn shí shí jì zhōng guó jīng guò màn cháng de zhàn luàn de hàn zú yǐ jīng xiāo chén、 pí bèi、 tuí fèi、 mí wǎng。 zhōng guó yǐ jīng jiē jìn sǐ wáng liǎo， zài zhōng guó zhàn tǒng zhì dì wèi de yǐ bù shì hàn rén。 ér shì bèi hàn rén chēng zhī wéi mán yí de mín zú。 yīn wéi hàn rén yǐ méi yòu lì qì zài zuò zhàn liǎo， qiáng zhuàng de qīng nián dà gài dà duō zhàn sǐ， shèng xià de duō shì lǎo ruò bìng cán fù。 méi yòu néng lì zǔ zhǐ yì zú de rù qīn。 yǎn kàn zhe zhōng yuán wò tǔ bèi wài rén zhàn jù。
jù《 jìn shū》 jìzǎi， sài wài nèi fù yòu sān shí wàn rén， rù sài xiōng nú yòu shù shí wàn rén， jié zú hé qí tā jìn rù zhōng yuán dà dì de shí jiǔ zhǒng zhǒng zú yòu yī bǎi duō wàn rén。 ér zhè xiē zhǐ shì yòu jìzǎi de。 nán běi cháo shí qī， gèng shì gè zhǒng mán zú dà pī de jìn rù zhōng yuán， rén shù yǐ jīng duō yú zhōng yuán rén。 jiù shì shuō běi fāng shǎo shù mín zú yǐ jīng zhàn jù tǒng zhì dì wèi， bǎ zhōng yuán guā fēn liǎo。 nèi qiān de běi fāng shǎo shù mín zú zài zhōng yuán de tǔ dì shàng jiàn lì liǎo zì jǐ de guó jiā。 gōng yuán 610 nián suí cháo jiāng yù
gōng yuán 306 nián， bā dī zú rén lǐ xióng chēng dì， dìng dū sì chuān chéng dū， jiàn guó hào dà chéng， shǐ chēng chéng hàn。
gōng yuán 315 nián， tuò bá zú rén yī lú chēng wáng， jiàn guó hào dài， zhàn yòu měnggǔ dì qū。
gōng yuán 319 nián， hàn chén liú yào chēng dì， dìng dū shǎn xī xī 'ān， gǎi hàn wéi zhào， shǐ chēng qián zhào。 qián zhào chén jié zú rén shí lè chēng wáng。
gōng yuán 337 nián， dōng jìn chén xiān bēi rén mù róng huàng jiàn yàn， shǐ chēng qián yàn。
gōng yuán 351 nián， hòu zhào chén dī zú rén fú jiàn chēng wáng， dìng dū shǎn xī xī 'ān， jiàn guó hào dà qín， shǐ chēng qián qín。
gōng yuán 384 nián， qián qín chén xiān bēi rén mù róng hóng chēng wáng， jiàn guó hào yàn， shǐ chēng xī yàn， zhàn yòu shǎn xī dì qū。 qián qín chén xiān bēi rén mù róng chuí chēng wáng， jiàn guó hào yàn， shǐ chēng hòu yàn， zhàn yòu hé běi dì qū。
gōng yuán 386 nián， qián qín chén qiāng zú rén yáo cháng chēng dì， dìng dū shǎn xī xī 'ān， jiàn guó hào dà qín， shǐ chēng hòu qín。 qián qín chén tuò bá guī chēng wáng， jiàn guó hào wèi， shǐ chēng běi wèi。
gōng yuán 407 nián， xiōng nú rén hè lián bó bó chēng dà dān yú， jiàn guó hào dà xià ……
wǔ hú、 shí liù guó luàn wǒ zhōng guó。 zhè shí de zhōng yuán rén yǐ bù shì hàn shí de zhōng yuán rén， hàn cháo de yuán yòu rén kǒu zǎo yǐ bù zú de yī bàn。 zhōng guó kāi shǐ mán yí huà， bǐ qǐ hàn cháo wán quán shì yī zhǒng jīng jì wén huà de dàotuì。
duō nián de zhàn luàn shǐ zhōng guó de wén huà、 jiàn zhù zāo dào yán zhòng pò huài， duō shǎo bǎi nián de wén míng gǔ chéng chéng wéi huī jìn。 duō shǎo wén huà zōng juàn zāo fén huǐ。 zhàn guó、 qín hàn shí qī de yì shù jī běn shì kàn bù dào liǎo。 wài lái de zōng jiào wén huà zhú jiàn tǒng zhì zhōng guó， zhōng yuán dà dì shàng dào chù xīng jiàn dà dà xiǎo xiǎo de miào yǔ， gòngfèng zhe wài lái de shén。 wài lái de fó jiào yǐ yuǎn yuǎn de yā guò hàn rén tuī chóng de rú jiào。 yì zú de yīnyuè、 wǔ dǎo、 fó jiào de diāo sù、 huì huà wán quán tǒng zhì liǎo zhōng guó。
sān guó、 liǎng jìn、 nán běi cháo shí qī， chú xī jìn yòu yī jiào duǎn shí jiān de tǒng yī wài， quán guó jī běn shàng chǔyú fēn liè gē jù zhuàng tài。 zhè yī shí qī， yóu yú nán běi jīng jì、 wén huà de fā zhǎn hé mín zú de dà róng hé， shí xiàn tǒng yī chéng wéi shè huì lì shǐ fā zhǎn de bì rán qū shì， yě shì quán zhōng guó gè jiē céng gè zú rén mín de pò qiē yào qiú。
zhè shí zài zhōng guó hēi 'àn de lì shǐ shàng chū xiàn liǎo yī gè shǎn guāng de míng zì， yī gè wěi dà de huáng dì suí wén dì yáng jiān（ 541 héng 604）。
gōng yuán 581 nián 'èr yuè jiá zǐ rì， zhōu jìng dì yǐ yáng jiān zhòng wàng yòu guī xià zhào xuān bù shànràng。 yáng jiān sān ràng 'ér shòu tiān mìng， zì xiāng fǔ cháng fú rù gōng， bèi lǐ jí huáng dì wèi yú lín guāng diàn， dìng guó hào wéi dà suí， gǎi yuán kāi huáng， xuān bù dà shè tiān xià。
yáng jiān dēng jī dāng tiān， cháng 'ān chéng chū xiàn liǎo bā bǎi nián yī cì de xiáng ruì tiān xiàng ---- qìng yún， fǎng fó shàng tiān yě zài rè liè qìng zhù dà suí huáng cháo de chéng lì。
zài zhōng guó lì cháo lì dài zhōng， tā bèi gōng rèn wèishì cái zhì zuì gāo de huáng dì， yě shì zuì wéi rén cí de shèng huáng tiān zǐ。 tā jīng xīn zhì lǐ， suí cháo xùn sù qiáng dà fán róng qǐ lái。 tā bù jǐn wán chéng tǒng yī zhōng guó de dà yè， hái shǐ suí cháo chéng wéi zhèng quán wěn gù， shè huì 'ān dìng， hù kǒu ruì cháng， kěn tián sù zēng， jī xù chōng yíng， wén huà fā zhǎn， jiá bīng qiáng ruì， wēi dòng shū sú de qiáng shèng guó jiā。 hòu rén yī bān jiāng suí wén dì de dà zhì yù wéi“ kāi huáng zhī zhì”。
gōng yuán 589 nián， dà suí miè liǎo nán fāng de chén， tǒng yī liǎo quán guó， tóng nián liú qiú qún dǎo guī jiàng suí cháo ， tū jué kèhán zūn yáng jiān wéi shèng rén tiān kèhán， biǎo shì yuàn wéi fān shǔ yǒng shì guī shùn， qiān wàn shì wéi shèng cháo diǎn niú mǎ。 suí wén dì jié shù liǎo zhōng guó cháng qī hùn luàn de jú miàn、 zhēng fú gè zú mán yí shǐ zhōng guó yòu huí dào liǎo hé píng nián dài。
suí cháo de lǐ dé lín《 tiān mìng lùn》 zhōng shuō suí wén dì，“ dì tǐ mào duō qí， qí miàn yòu rì yuè hé hǎi， chì lóng zì tōng， tiān jiǎo hóng dà， shuāng shàng quán gǔ， wān huí bào mù， kǒu rú sì zì， shēng ruò chuàn gǔ， shǒu nèi yòu wáng wén， nǎi shòu jiǔ xī。 hào tiān chéng mìng， yú shì hū zài。 gù pàn xián yǎ， wàng zhī rú shén， qì diào jīng líng， kuò náng yǔ zhòu， wēi fàn yě kě jìng， cí 'ài yě kě qīn， zǎo rèn gōng qīng， shēng wàng zì zhòng。”
chū táng de lǐ yán shòu zài《 běi shǐ》 zhōng zàn měi suí wén dì，“ huáng kǎo měi xū rán， shēn cháng qī chǐ bā cùn， zhuàng mào guī wěi， wǔ yì jué lún； shí liàng shēn zhòng， yòu jiànglǜ zhī lüè。”
dà suí cháo jiàn lì yǐ hòu， zài zhèng zhì、 jīng jì děng zhì dù fāng miàn jìn xíng liǎo yī xì liè de gǎi gé， shǐ chēng kāi huáng zhī zhì。 zài zhōng yāng shí xíng sān shěng liù bù zhì， jiāng dì fāng de zhōu、 jùn、 xiàn sān jí zhì gǎi wéi zhōu、 xiàn liǎng jí zhì， dì fāng guān lì gài yóu zhōng yāng rèn miǎn， yóu cǐ gǒng gù liǎo zhōng yāng jí quán。
dà suí kāi huáng shèng shì qì xiàng huī hóng bàng bó， suí wén dì xià lìng xiū jiàn xī jīng dà xīng chéng（ jí hòu lái cháng 'ān chéng） hé dōng jīng luò yáng chéng， dà xīng chéng de xiū jiàn bù jǐn shì zhōng guó gǔ dài chéng shì jiàn shè guī huá gāo chāo shuǐ píng de biāo zhì， yě shì dāng shí guó jiā de jīng jì shí lì hé kē jì shuǐ píng de zōng hé tǐ xiàn。 dà xīng chéng nǎi dāng shí de“ shì jiè dì yī chéng”， tā de shè jì hé bù jú sī xiǎng， duì hòu shì dū shì jiàn shè jí rì běn、 cháo xiān dū shì jiàn shè dōuyòu shēn kè de yǐng xiǎng……
suí wén dì yú gōng yuán 584 nián mìng yǔ wén kǎi shuài zhòng kāi cáo qú。 zì dà xīng chéng xī běi yǐn wèi shuǐ， lüè xún hàn dài cáo qú gù dào 'ér dōng， zhì tóng guān rù huáng hé， cháng 150 duō gōng lǐ， míng guǎng tōng qú。 zhè shì xiū jiàn dà yùn hé de kāi shǐ……
dà yùn hé duì yú zhōng guó lái shuō yuǎn bǐ cháng chéng duì yú zhōng guó gèng zhòng yào。 dà yùn hé lián jiē huáng hé liú yù cháng jiāng liú yù， lián jiē liǎo liǎng gè wén míng。 shǐ huáng hé liú yù cháng jiāng liú yù zhú jiàn chéng wéi yī tǐ。“ hóng 'ēn dà dé， qián gǔ wèi bǐ。”
“ qī dé jì fū， jiǔ gē yǐ qià， yào huāng xián jì， wèi hòu wú jǐng。 yú shì gōng jié jiǎn， píng yáo fù， cāng lǐn shí， fǎ lìng xíng， jūn zǐ xián lè qí shēng， xiǎo rén gè 'ān qí yè， qiáng wú líng ruò， zhòng bù bào guǎ， rén wù yīn fù， cháo yě huān yú。 èr shí nián jiān， tiān xià wú shì， qū yǔ zhī nèi yàn rú yě。 kǎo zhī xiān wáng， zú yǐ cān zōng shèng liè。” zhè jiù shì suí shū lǐ de“ kāi huáng zhī zhì”。
chéng zhū lǐ xué zǔ shī yé jī dòng dì píng jià zhè wèi wěi dà de huáng dì：“ dì píng chén jí， tiān zòng shén wǔ， kāi yùn wò tú， chuàng yè chuí tǒng， shèng dé yě； bō luàn fǎn zhèng， jì guó níng rén， liù hé bā hóng， tóng wén gòng guǐ， shén gōng yě； xuán jiǔ táo páo， yún hé gū zhú， yīn sì shàng dì， zūn jí pèi tiān， dà xiào yě； yǎn bó jí gē， zhèng lǐ cái lè， nà mín shòu yù， qū sú fú lín， zhì zhèng yě。”
hòu shì de wèi zhēng zàn tàn dào：“ huáng dì zài dàn zhī chū， shén guāng mǎn shì， jù xīng wáng zhī biǎo， yùn dà shèng zhī néng。 huò qì huò yún， yìn yìng yú láng miào； rú tiān rú rì， lín zhào yú xuān miǎn。 nèi míng wài shùn， zì xiǎn huò 'ān， qǐ fēi wàn fú fú chí， bǎi lù yōu jí。”
kě jiàn dà suí liú gěi wǒ men zǐ sūn hòu dài de cái fù、 duì hòu shì zhōng guó zào chéng shēn yuǎn de yǐng xiǎng què hěn duō。 rú sān shěng liù bù zhì、 kāi huáng lǜ、 zhōu xiàn liǎng jí zhì、 jūn tián zhì、 dà yùn hé、 kē jǔ zhì、 cháng 'ān chéng、 luò yáng chéng、 yì cāng de chuàng lì…… |
wén wǔ dà dì héng héng suí yáng dì |
 隋朝 文武大帝——隋炀帝
yáng guǎng zài wèi 14 nián（ 604 nián héng héng 618 nián）， wén wǔ shuāng quán， cái huá héng yì， zhàn gōng zhuó zhù。“ tǒng yī jiāng shān”、“ xiū tōng yùn hé”、“ xiū jiàn dōng dū”、“ xī xún zhāng yè”、“ gǎi gé chuàng xīn”、“ sān yóu jiāng dū”、“ sān jià liáo dōng” kě yǐ gài kuò tā yī shēng suǒ wéi。
suí yáng dì de gōng yè：
yī、 qīn zì zhǐ huī wán chéng zǔ guó tǒng yī（ yī tǒng jiāng shān）
gōng yuán 589 nián， nián jǐn 20 suì de yáng guǎng bèi bài wéi suí cháo bīng mǎdōu tǎo dà yuán shuài， tǒng lǐng 51 wàn dà jūn nán xià xiàng fù yù、 qiáng shèng de chén cháo fā dòng jìn gōng， bìng wán chéng tǒng yī。 chén guó jué duì bù shì shénme xiǎo guó， yě jué duì bù ruò。 nán shū wèi běi wéi ‘ suǒ lǔ ’， běi shū zhǐ nán wéi‘ dǎo yí’。 dāng shí rén men rèn wéi“ cháng jiāng tiān qiàn， gǔ yǐ wéi xiàn gé wéi nán běi……” dāng nián fú jiān bǎi wàn dà jūn dōuméi yòu tū pò cháng jiāng tiān qiàn。 kě jiàn zhè shì fēi cháng nán yǐ wán chéng de rèn wù。 kě suí jūn zài yáng guǎng de zhǐ huī xià， jì lǜ yán míng、 yīng yǒng shàn zhàn， yī jǔ tū pò cháng jiāng tiān qiàn。 suǒ dào zhī chù， suǒ xiàng pīmǐ。 ér duì bǎi xìng zé“ qiū háo wú fàn”， duì yú chén cháo kù fǔ zī cái，“ yī wú suǒ qǔ”。 bó dé liǎo rén mín guǎng fàn de zàn yáng。“ tiān xià jiē chēng guǎng yǐ wéi xián”。 zài gōng yuán 590 nián， fèng mìng dào jiāng nán rèn yáng zhōu zǒng guǎn， bìng píng dìng liǎo jiāng nán gāo zhì huì de pàn luàn。 jiāng sū， zhè jiāng， fú jiàn， ān huī， jiāng xī de jù jiā dà shì quán bù pàn biàn“ dà zhě yòu zhòng shù wàn， xiǎo zhě shù qiān， gòng xiāng yǐng xiǎng。” yáng guǎng xué jiāng nán fāng yán， qǔ jiāng nán qī zǐ， qīn jìn jiāng nán xué zǐ， zhòng yòng qí zhōng de xué zhě lái zhěng lǐ diǎn jí。 tā qīn zì shí dì zài jiāng nán huā liǎo shí nián lái lǒng luò rén xīn， huǎn hé liǎo nán fāng de yuàn hèn hé huái yí， zài jūn shì zhàn lǐng hòu tuī xíng hé lǐ de xíng zhèng， dǎ pò zǔ 'ài nán rén chéng wéi zhōng yú suí shì chén mín de xǔ duō zhèng zhì hé wén huà gé hé。 zì cǐ nán běi cháo zhī hòu hé běi fāng gé lí duō nián de jiāng nán cái shǐ guī shùn zhōng yāng， gèng shǐ dé zhī hòu táng cháo zài nán fāng de tǒng zhì dé yǐ shùn lì jìn xíng。 gōng yuán 600 nián， běi shàng jī bài tū jué jìn fàn。 zhè xiē gōng láo shì qí tā huáng zǐ suǒ méi yòu de。《 suí shū》 zàn yuē： yáng guǎng“ nán píng wú huì， běi què xiōng nú， kūn dì zhī zhōng， dú zhù shēng jì。” 20 suì de yáng guǎng wán chéng liǎo zhōng guó de tǒng yī dà yè， jié shù liǎo shàng bǎi nián lái zhōng guó fēn liè de jú miàn。 yě jié shù liǎo zhōng guó sān、 sì bǎi nián de zhàn luàn shí dài。 cóng cǐ zhōng guó jìn rù liǎo hé píng、 qiáng shèng de shí dài。 zhè yào bǐ lǐ shì mín zhǐ huī bù duì píng dìng gè lù nóng mín qǐ yì yǔ gē jù de xiǎo jūn fá yào zhàn gōng zhuó zhù。 suí yáng dì yáng guǎng gōng láo gài shì！！！
èr、 xiū jiàn chàng tōng guó jiā mìng mài（ xiū tōng yùn hé）、（ xiū jiàn dōng dū）
suí wén dì yáng jiān céng yú gōng yuán 584 nián mìng yǔ wén kǎi shuài zhòng kāi cáo qú。 zì dà xīng chéng xī běi yǐn wèi shuǐ， lüè xún hàn dài cáo qú gù dào 'ér dōng， zhì tóng guān rù huáng hé， cháng 150 duō gōng lǐ， míng guǎng tōng qú。 gōng yuán 604 nián gǎi míng yǒng tōng qú。 dàn suí zhe nán běi zhèng zhì、 jīng jì hé wén huà rì yì fā zhǎn， xiū záo de jú bù yùn hé， yǐ jīng bù néng mǎn zú shè huì xū yào。 gōu tōng nán běi shuǐ dào yǐ jīng chéng wéi shè huì jīng jì jiāo liú de pò qiē xū yào liǎo。
dà yè yuán nián（ gōng yuán 605 nián）， suí yáng dì jí wèi dì yī nián jiù zhēng fā bǎi wàn shì bīng hé fū yì， xiū zào tōng jì qú。 tóng nián yòu gǎi zào hán gōu。 dà yè sì nián（ gōng yuán 608 nián）， yòu zhēng fā hé běi mín gōng bǎi wàn kāi záo yǒng jì qú yǐ gōng liáo dōng zhī xū。 gōng yuán 610 nián gōu tōng cháng jiāng hé。 zhì cǐ， kāi záo dà yùn hé de gōng chéng jī běn wán chéng。 suí yáng dì kāi záo dà yùn hé qián hòu yòng liǎo liù nián de shí jiān。 suí yáng dì xiān hòu kāi záo shū jùn liǎo yóu huáng hé jìn rù biàn shuǐ， zài yóu biàn shuǐ jìn rù huái hé de tōng jì qú； hái yòu cóng huái hé jìn rù cháng jiāng de hán gōu； cóng jīng kǒu（ xiàn zài jiāng sū de zhèn jiāng） dào dá yú háng（ xiàn zài zhè jiāng háng zhōu） de jiāng nán hé； yǐn qìn shuǐ xiàng nán dào dá huáng hé， xiàng běi dào dá zhuō jùn（ xiàn zài de běi jīng） de yǒng jì qú。 zhè xiē qú nán běi lián tōng， jiù shì lì shǐ shàng yòu míng de dà yùn hé。 dà yùn hé cóng běi fāng de zhuō jùn dào dá nán fāng de yú háng， nán běi wān yán cháng dá wǔ qiān duō lǐ。 dà yùn hé yǐ yú háng、 luò yáng、 zhuō jùn wéi sān diǎn， jiāng nán hé、 hán gōu、 tōng jì qú、 yǒng jì qú sì duàn， jiāng qián táng jiāng、 cháng jiāng、 huái hé、 huáng hé、 hǎi hé wǔ dà shuǐ xì lián jiē qǐ lái。 zhè shì shì jiè shàng zuì wěi dà de gōng chéng zhī yī， shì zhōng guó nán běi jiāo tōng de dà dòng mài。
suí yáng dì zài xiū yùn hé tóng shí， yùn hé liǎng 'àn zhù qǐ yù dào， zhǒng shàng yáng liǔ shù。 cóng cháng 'ān dào jiāng dū， yán tú jiàn zào lí gōng 40 duō chù， yán yùn hé hái jiàn lì liǎo xǔ duō liáng cāng， zuò wéi zhuǎn yùn huò zhù liáng zhī suǒ。 dà yùn hé de kāi tōng， cù jìn liǎo yùn hé liǎng 'àn chéng shì de fā zhǎn， jiāng dū、 yú háng、 zhuō jùn děng chéng shì hěn kuài fán róng qǐ lái。 dāng shí yùn hé shàng“ shāng chuán lǚ wǎng fǎn， chuán chéng bù jué”。 dà yùn hé duì suí táng shí qī nán běi jīng jì、 wén huà jiāo liú， wéi hù quán guó tǒng yī hé zhōng yāng jí quán zhì de jiā qiáng， dū qǐ liǎo cù jìn zuò yòng。 dà yùn hé bù jǐn jiā qiáng liǎo suí wáng cháo duì nán fāng de jūn shì yǔ zhèng zhì tǒng zhì， ér qiě shǐ nán fāng de wù zī néng gòu shùn lì dì dào dá dāng shí de luò yáng hé cháng 'ān， zài yòu lì yú jūn shì hé zhèng zhì de tóng shí， nán běi fāng de wén huà jiāo liú yě dé dào liǎo yòu lì de jiā qiáng。 táng cháo wén xué jiā pí rì xiū shuō， yùn hé“ běi tōng zhuō jùn zhī yú shāng， nán yùn jiāng dū zhī zhuǎn shū， qí wéi lì yě bó zāi！” rú cǐ hào dà de gōng chéng， lì yú qiān gōng wàn dài。 dà yùn hé duì yú zhōng guó lái shuō yuǎn bǐ cháng chéng duì yú zhōng guó gèng zhòng yào。 dà yùn hé lián jiē huáng hé liú yù cháng jiāng liú yù， lián jiē liǎo liǎng gè wén míng。 shǐ huáng hé liú yù cháng jiāng liú yù zhú jiàn chéng wéi yī tǐ。 xiū jiàn dà yùn hé shì níng jù zhōng guó zhī jǔ。 mǎn zú liǎo jiāng yǐ chéng wéi quán guó jīng jì zhōng xīn de cháng jiāng liú yù tóng réng shì zhèng zhì zhōng xīn de běi fāng lián jiē qǐ lái de pò qiē xū yào。“ dà yùn hé” de xiū jiàn shǐ zhōng guó shuǐ yùn chàng tōng、 fā dá， wéi zhōng guó hòu shì de fán róng fù qiáng dǎ xià liǎo láo gù jiān shí de jī chǔ。 zì qīng mò gǎi cáo yùn wéi hǎi yùn， dà yùn hé cái bù zài shì guó jiā jīng jì de dà dòng mài liǎo。 suí yáng dì wéi zhōng guó hòu dài zǐ sūn wàn dài dài lái liǎo jù dà de hǎo chù。 tā duì zhōng guó de gōng jì shì bù xiǔ de、 shì hěn nán yòu rén bǐ nǐ de…… zhǐ shì wèicǐ fù chū de dài jià tài dà。 láo mín shāng cái dǎo zhì miè guó。 rú cǐ hào dà de gōng chéng shuí xiū jiàn dōubù tǎo hǎo， shuí jiàn dū huì shāng guó tǐ。 yòu shuí gǎn xiū jiàn rú cǐ hào dà de gōng chéng？ hái yòu shuí gǎn zuò rú cǐ dà de shǒu bǐ？ dà gài zhǐ yòu qì bó tóng yàng hào dà de qiān gǔ yī dì qín shǐ huáng liǎo。 wén shǐ zhuān jiā gù yī píng xiān shēng shuō， dà yùn hé níng jù zhe jué cè rén suí yáng dì gāo zhān yuǎn zhǔ de zhàn lüè yǎn guāng hé gǎn bàn qián rén bù gǎn bàn de dà shì de zì xìn hé jué xīn。 táng cháo wén xué jiā pí rì xiū zài《 biàn hé huái gǔ》 zhōng shuō：“ jìn dào suí wáng wéi cǐ hé， zhì jīn qiān lǐ lài tōng bō。 ruò wú shuǐ diàn lóng zhōu shì， gòng yǔ lùn gōng bù jiào duō。” táng rén ná yáng guǎng hé dà yǔ lái bǐ， zú yǐ shuō míng táng rén duì yáng dì xiū yùn hé de gōng jì shì wàn fēn míng liǎo de。 shì guò jǐ bǎi nián dào liǎo sòng cháo shí hòu fā dà shuǐ de shí hòu zhè tiáo qiān lǐ suí dī hái jiù liǎo chéng qiān shàng wàn jiā rén de xìng mìng。 wáng 'ān shí zài《 bái rì bù zhào wù》 shī zhōng yún：“ suí dī sàn wàn jiā， luàn ruò chūn cán bó。” suí yáng dì kāi chuàng de nán běi dà yùn hé shì gōng zài dāng dài lì zài qiān qiū de fēng gōng wěi yè zhè shì bù kě biàn bó de lì shǐ shì shí， shì hòu dài zào shǐ zhě xiǎng dǐ huǐ suǒ yǎn gài bù zhù de。 yīn wéi tā de cún zài jiù shì tiě zhèng， bù xiàng qí tā yuán shǐ shǐ liào bèi xiāo huǐ liǎo。
yě shì zài dà yè yuán nián（ gōng yuán 605 nián）， suí yáng dì pài yáng sù děng rén fù zé xiū jiàn luò yáng chéng。 dāng shí， měi yuè dōuyòu 'èr bǎi wàn rén zài gōng dì shàng láo dòng， jīng guò yī nián de nǔ lì， zhōng yú wán chéng。 xīn de luò yáng chéng yòu gōng chéng、 huáng chéng hé wài guō chéng。 wài guō chéng yě jiù shì dà chéng， zhōu wéi yòu qī shí lǐ cháng。 lǐ miàn de huáng chéng shì wén wǔ yá mén bàn gōng de dì fāng。 zài wǎng lǐ， jiù shì gōng chéng， zhōu wéi yòu sān shí lǐ。 zài luò yáng xī jiāo jiàn zhù yī zuò xī yuàn， zhàn dì 'èr bǎi duō mǔ， yuàn nèi yòu hǎi， hǎi zhōng xiū zào sān gè xiān dǎo， gāo yī bǎi duō chǐ， dǎo shàng jiàn zhù tíng tái lóu gé， shí fēn zhuàng guān。 hǎi de běi miàn yòu lóng lín qú， qú shuǐ qū zhé liú rù hǎi zhōng， yán qú xiū jiàn liǎo 16 gè bié yuàn。“ xǐ tiān xià fù shāng dà jiǎ shù wàn jiā yú dōng jīng。” suí yáng dì xiū jiàn luò yáng chéng， shì yòu tǒng zhì guó jiā de zhàn lüè kǎo lǜ de。 luò yáng yòu huáng gōng， jù bèi shǒu dū gōng néng。 dāng shí shǒu dū dà xīng chéng（ jí cháng 'ān） zài xī běi miàn， wǎng dōng de lù bù tài chàng tōng， yǐng xiǎng liǎo guó jiā zhèng lìng de chàng dá。 luò yáng zé chù zài guó jiā de zhōng xīn dì dài， kě yǐ yòu xiào dì zhì lǐ jiāng nán， kòng zhì běi fāng， gǒng gù guó jiā。“ wǔ nián chūn zhēngyuè bǐng zǐ， gǎi dōng jīng wéi dōng dū。” suí yáng dì 'àn qí dì lǐ wèi zhì bǎ luò yáng dìng wéi dōng dū， wèile zhàn lüè de xū yào zuò wéi jīng shī cháng 'ān de péi dū。 dà yè chéng shì tā wěi dà de fù qīn yáng jiān xià lìng xiū jiàn de， gè dì de liáng shí yùn wǎng cháng 'ān fèi shí fèi lì。 luò yáng kě yǐ hěn fāng biàn dì qǔ dé liáng shí， jiǎn qīng liǎo bǎi xìng fù dān。 zhè yě wéi hòu lái de táng cháo fán róng chāng shèng dǎ xià liǎo jiān shí de jī chǔ。
měi jí hàn shǐ xué jiā fèi zhèng qīng zài《 zhōng guó： chuán tǒng yǔ biàn qiān》 zhōng gǎn kǎi：“ zài suí wén dì hé suí yáng dì de tǒng zhì xià， zhōng guó yòu yíng lái liǎo dì 'èr gè huī huáng dídí dì guó shí qī。 dà yī tǒng de zhèng quán zài zhōng guó chóngxīn jiàn lì qǐ lái， cháng chéng chóngxīn dé dào xiū shàn， zhèng fǔ kāi záo liǎo dà yùn hé（ zhè wéi hòu lái jǐ bǎi nián jiān de fán huá tí gōng liǎo kě néng）， jiàn zào liǎo hóng wěi de gōng diàn， zhōng huá dì guó zhōng yú dé yǐ zhòng zhèn xióng fēng。”
sān、 qīn zì kāi tuò jiāng tǔ chàng tōng sī chóu zhī lù（ xī xún zhāng yè）
dà yè wǔ nián（ gōng yuán 609 nián）， yáng dì qīn zhēng tǔyùhún， tǔyùhún gù dì jiē kōng， dà suí tuò dì shù qiān lǐ。 tǔyùhún dōng xī sì qiān lǐ， nán běi 'èr qiān lǐ， fàn wéi dōng qǐ qīng hǎi hú dōng 'àn， xī zhì tǎ lǐ mù pén dì， běi qǐ kù lǔ kè tǎ gé shān mài， nán zhì kūn lún shān mài jiē wéi suí yòu。 yáng dì zài tǔyùhún gù dì zhì xī hǎi（ jīn qīng hǎi hú xī）、 hé yuán（ jīn qīng hǎi xīng hǎi dōng nán）、 shàn shàn（ jīn xīn jiāng ruò qiāng）、 qiě mò（ jīn xīn jiāng qiě mò nán） sì jùn， xī hǎi jùn jiù shè zhì zài tǔyùhún gù dū fú sì chéng。 yáng dì mìng lìng bǎ suí cháo tiān xià suǒ yòu fàn qīng zuì de rén yí jū dào tǔyùhún gù dì jū zhù shù biān， bìng fā xī fāng zhū jùn yùn liáng yǐ gōngjǐ zhī。 mìng liú quán shuài jūn zhèn shǒu hé yuán jùn jī shí zhèn， dà kāi tún tián。 dà suí zài tǔyùhún gù dì zhì zhōu、 xiàn、 zhèn、 shù， shí xíng jùn xiàn zhì dù guǎn lǐ， zhè shì yǐ wǎng gè cháo cóng wèi shè zhì guò zhèng shì xíng zhèng qū de dì fāng。《 suí shū shí huò zhì》：“ dì qīn zhēng tǔyùhún， pò zhī yú chì shuǐ。 mù róng fó yǔn wěi qí jiā shǔ， xī bēn qīng hǎi。 yú shì zhì hé yuán jùn、 jī shí zhèn。 yòu yú xī yù zhī dì zhì xī hǎi、 shàn shàn、 qiě mò děng jùn。 zhé tiān xià zuì rén， pèi wéi shù zú， dà kāi tún tián， fā xī fāng zhū jùn yùn liáng yǐ gěi zhī。”
suí yáng dì shuài dà jūn cóng jīng dū cháng 'ān（ jīn xī 'ān） hào hào dàng dàng de chū fā dào gān sù lǒng xī， xī shàng qīng hǎi héng chuān qí lián shān， jīng dà dǒu bá gǔ běi shàng， dào dá hé xī zǒu láng de zhāng yè jùn。 zhè cì chū xíng jué bù shì yóu shān wán shuǐ， gè rén wán lè de。 yīn wéi xī bù zì gǔ dà mò biān guān、 zì rán tiáo jiàn huán jìng 'è liè， suí yáng dì hái céng zāo yù dào bào fēng xuě de xí jī。 cǐ xiá gǔ hǎi bá sān qiān duō mǐ， zhōng nián wēn dù zài líng dù yǐ xià。 shì bīng dòng sǐ dà bàn， suí xíng guān yuán yě dà dū shī sàn。 suí yáng dì yě láng bèi bù kān， zài lù shàng chī jìn kǔ tóu。 suí yáng dì zhè cì xī xún lì shí bàn nián zhī jiǔ， yuǎn shè dào liǎo qīng hǎi hé hé xī zǒu láng。 qí yì yì zhòng dà。 zài fēng jiàn shí dài， zhōng guó huáng dì dǐ dá dào xī běi zhè me yuǎn de dì fāng， zhǐ yòu suí yáng dì yī rén。 suí yáng dì xī xún guò chéng zhōng zhì xī hǎi、 hé yuán、 shàn shàn、 qiě mò sì jùn， jìn yī bù cù chéng liǎo gān sù、 qīng hǎi、 xīn jiāng děng dà xī běi chéng wéi zhōng guó bù kě fēn gē de yī bù fēn。《 běi shǐ xī yù lièzhuàn》：“ suí yáng dì guī mó hóng chǐ， yǎn tūn qín、 hàn， péi jǔ fāng jìn《 xī yù tú jì》 yǐ dàng qí xīn， gù wàn chéng qīn chū yù mén guān， zhì yī wú、 qiě mò zhèn。”（ táng cháo rén xiě shǐ nán miǎn yòu biǎn dī yán yǔ）
suí yáng dì dào dá zhāng yè zhī hòu， xī yù 'èr shí qī guó jūn zhù yǔ shǐ chén fēn fēn qián lái cháo jiàn， biǎo shì chén fú。 gè guó shāng rén yědōu yún jí zhāng yè jìn xíng mào yì。 suí yáng dì qīn zì dǎ tōng liǎo sī chóu zhī lù， jiā qiáng zhōng yuán yǔ xī fāng de gè gè fāng miàn de lián xì yǔ jiāo wǎng。 zhè shì qiān gǔ míng jūn cái néng yòu de gōng jì。 wéi xuàn yào zhōng huá shèng shì， suí yáng dì yáng guǎng zài gǔ sī chóu zhī lù jǔ xíng liǎo wàn guó bó lǎn huì。 yóu rén jí chē mǎ cháng dá shù shí bǎi lǐ， zhè shì jǔ shì chuàng jǔ。 yóu yú sī chóu zhī lù de chàng tōng， bù jǐn shǐ zhāng yè de guó jì mào yì shì chǎng gèng jiā fán róng chāng shèng， hái cù jìn liǎo zhōng yuán yī dài mào yì shì chǎng de xīng qǐ hé fā zhǎn， rú guān zhōng de qí zhōu（ jīn shǎn xī fèng xiáng）、 jīng shī cháng 'ān、 dōng dū luò yáng děng。 cóng cǐ， xī yù de gāo chāng、 yān xiāng、 qiūcí、 shū lè、 yú tián、 kāng guó、 ān guó、 mǐ guó、 tù huǒ luó děng guó jiā de shāng jiǎ shǐ zhě lái wǎng yú cháng 'ān、 luò yáng yī dài， luò yì bù jué。 fù zé xī yù shì wù de péi shì jǔ zài《 xī yù tú jì》 zhōng shuō：” yī wú ( jīn hā mì )、 gāo chāng ( jīn tù lǔ fān )， shàn shàn ( jīn ruò qiāng )， yà xī yù zhī mén hù yě。 zǒng qín dūn huáng， shì qí yān hóu zhī dì。” suí yáng dì pài qiǎn xuē shì xióng zài xī yù yī wú guó nèi xiū jiàn yī zuò“ xīn yī wú chéng”， bà zhōu zhì jùn， dūn huáng yòu wéi dūn huáng jùn。 suí dài zài mò gāo kū kāi záo liǎo dà pī de shí kū， dūn huáng dì qū shèn zhì hái chū tǔ liǎo yī xiē suí huáng shì chéng yuán de xiě jīng， kě jiàn suí wáng cháo duì xī yù de zhòng shì。 suí yáng dì hái pài sī lì cóng shì dù xíng mǎn chū shǐ xī yù， cóng 'ān guó dài huí wǔ sè yán。 yòu pài yún qí wèi lǐ yù chū shǐ bō sī， huí guó shí， bō sī de shǐ zhě、 shāng rén yě suí zhì zhōng yuán。 yáng dì zhī qián， zhōng xī jiāo tōng de sī chóu zhī lù zhǐ yòu nán běi liǎng dào。 suí yáng dì shí qī bù jǐn yǐ qián de dào lù gèng jiā chàng tōng， ér qiě xīn zēng yī dào， jí xīn běi dào。 zhè yàng， suí tōng xī yù de dào lù gòng yòu sān tiáo： běi dào（ yòu jiào xīn běi dào）， chū zì dūn huáng zhì yī wú， jīng pú lèi、 tiě lè bù， dù jīn chǔ hé、 xī 'ěr hé 'ér dá xī hǎi； zhōng dào（ hàn dài de běi dào）， chū dūn huáng zhì gāo chāng， jīng yān qí、 qiūcí、 shū lè， yuè cōng lǐng， zài jīng fèi 'ěr gān nà、 wū lā tí yóu bié děng dì 'ér zhì bō sī； nán dào， chū dūn huáng zì shàn shàn， jīng yú tián、 zhū jù bō、 kě pán tuó， yuè cōng lǐng， zài jīng 'ā fù hàn、 bā jī sī tǎn 'ér zhì yìn dù gè dì。
“ sù sù qiū fēng qǐ， yōu yōu xíng wàn lǐ。 wàn lǐ hé suǒ xíng， héng mò zhù cháng chéng。
qǐ tái xiǎo zǐ zhì， xiān shèng zhī suǒ yíng。 shù cí wàn shì cè， ān cǐ yì zhào shēng。
jù gǎn dá jiāo sī， gāo zhěn yú shàng jīng。 běi hé jiàn wǔ jié， qiān lǐ juàn róng jīng。
shān chuān hù chū méi， yuán yě qióng chāo hū。 zhuàng jīn zhǐ xíng zhèn， míng gǔ xīng shì zú。
qiānshèng wàn qí dòng， yǐn mǎ cháng chéng kū。 qiū hūn sài wài yún， wù 'àn guān shān yuè。
yuán yán yì mǎ shàng， chéng kōng fēng huǒ fā。 jiè wèn cháng chéng hóu， chányú rù cháo yè。
zhuó qì jìng tiān shān， chén guāng zhào gāo jué。 shì bīng réng zhèn lǚ， yào huāng shì wàn jǔ。
yǐn zhì gào yán xuán， gōng guī qīng miào qián。”
zhè shì suí yáng dì zài zhè cì xī xún suǒ zuò de《 yǐn mǎ cháng chéng kū xíng》， chéng wéi qiān gǔ míng piān。“ tōng shǒu qì tǐ qiáng dà， pō yòu wèi wǔ zhī fēng。” hòu dài wén rén duì tā shī piān de píng jià jí gāo。“ hùn yī nán běi， yáng dì zhī cái， shí gāo qún xià。”，“ suí yáng qǐ bì， fēng gǔ níng rán。 suí yáng cóng huá dé sù， pì zhū hóng yàn cóng zhōng， qīng biāo zì chū。 suí yáng dì yī xǐ tuí fēng， lì biāo běn sù。 gǔ dào yú cǐ fù cún。”
《 jiàn qiáo zhōng guó suí táng shǐ》：“ suí yáng dì bì jìng shì yī wèi měi hǎo shì wù de jiàn shǎng jiā、 yī wèi yòu chéng jiù de shī rén hé dú jù fēng gé de sǎnwén jiā， tā kě néng yòu diǎn xiàng zhèng zhì měi xué jiā， zhè zhǒng rén de tè diǎn kě yòng yǐ xià de yǔ yán lái biǎo dá： díquè， zì qī qī rén yě xǔ shì yī gè guī lǜ， yīn wéi dài yòu qiáng liè de yì shù chéngfèn de zhèng zhì gè xìng jù yòu yī zhǒng xuàn yào xìng de xiǎng xiàng lì， tā néng shǐ qí gè rén de lì shǐ jù yòu xì jù xìng， bìng shǐ yī qiē xiàn shí fú cóng yě xīn bó bó de jìhuà。”
yáng dì《 yě wàng》：“ hán yā fēi shǔdiǎn， liú shuǐ rào gū cūn。 xié yáng yù luò chù， yī wàng 'àn xiāo hún。”《 chūn jiāng huā yuè yè》：“ mù jiāng píng bù dòng， chūn huā mǎn zhèng kāi。 liú bō jiāng yuè qù， cháo shuǐ dài xīng lái。”， wáng fū zhī píng yuē：“ sì jù liǎng lián， tè yòu guàn zhū zhī miào。” zhū qián yún：“ suí yáng zì fù cái gāo， jīn guān cǐ cí， wèi jiàn qí bì wáng guó。 rú“ mù jiāng píng bù dòng”， jí táng rén néng shǒu， wú yǐ guò zhī。”“ néng zuò yǎ zhèng yǔ， bǐ chén hòu zhù shèng zhī。”，“ suí yáng shī wén yuǎn zōng pān、 lù， yī xǐ fú dàng zhī yán。 wéi lù shì yán cí， shàng jìn nán fāng zhī tǐ。” zhèng zhèn duó duì yáng dì shī wén chuàng zuò cái huá yú yáng bù yǐ：“（ yáng） guǎng suī bù shì yī gè hěn gāo míng de zhèng zhì jiā， què shì yī wèi jué hǎo de shī rén”，“ tā suī shì běi rén， suǒ zuò què kě xióng shì nán shì。 xuē、 lú zhī bèi， zì rán gèng bù yì yǔ tā zhú běi。 xiàng tā de《 bēi qiū》， yòu xiàng tā de《 chūn jiāng huā yuè yè》 dōushì zhì zhī liáng zǔ、 jiǎn wén zhū jí zhōng 'ér bù néng biàn de。 yòu yòu‘ hán yā fēi shǔdiǎn， liú shuǐ rào gū cūn’ de shù yǔ， céng wéi qín guān qǔ rù cí zhōng， chéng wéi jué miào hǎo cí。” suí yáng dì de shī wén zài zhōng guó wén xué、 shī gē shǐ shàng zhàn yòu zhòng yào dì wèi。 wáng fū zhī píng suí yáng dì《 fàn lóng zhōu》 yuē：“ shén cǎi tiān chéng， cǐ léi táng gǔ shàonián yóu yòu yīng qì。” suí yáng dì《 jiāng dū gōng yuègē》 xíng shì shàng yǐ jīng shí fēn jiē jìn qī lǜ， kě wèi qī lǜ zhī zǔ。 suí yáng dì de shī wén zài zhōng guó wén xué、 shī gē shǐ shàng zhàn yòu zhòng yào dì wèi。 suí yáng dì de shī gē dì wèi bù kě xiǎo shì， tā qǐ dào chéng shàng qǐ xià de zuò yòng， néng zài bǎi nián chén liáng shī yīn mí mí zhī zhōng， huī fù hàn mín zú de shī gē de fēng gǔ yǔ jīng shén shí shǔ nán dé。 kě yǐ shuō tā kāi chuàng liǎo“ shèng táng zhī yīn” de huī huáng dà qì de yáng gāng zhī měi，“ jì cāng shēng”“ ān shè jì” yī zhí shì shèng táng shī gē de zhòng yào jīng shén tā kě wèi táng shī zhī zǔ。
suí yáng dì cǐ cì xī xún kāi tuò jiāng tǔ、 ān dìng xī jiāng、 dà chéng wǔ wēi、 wēi zhèn gè guó、 kāi zhǎn mào yì、 yáng wǒ guó wēi、 chàng tōng sī lù。 nǎi yī dài yòu zuò wéi de guó jūn suǒ wéi。 táng tài zōng yě gǎn kǎi de shuō：“ dà yè zhī chū， suí zhù rù tū jué jiè， bīng mǎ zhī qiáng， zì gǔ yǐ lái bù guò yī liǎng dài 'ěr。”
dà yè liù nián（ gōng yuán 610 nián）， suí zhèng fǔ yòu zhì yī wú（ hā mì） jùn gòng wǔ jùn。 suí yáng dì chú xiàng xī běi kāi tuò jiāng tǔ wài， suí cháo dà jūn hái xiàng dōng nán jìn xíng liǎo yī xì liè kāi jiāng tuò tǔ de zhàn zhēng， zhè xiē zhàn zhēng de shèng lì shǐ dà suí wáng cháo dōng nán de lǐng tǔ jiāng yù kuò dà dào yìn dù zhī nà de 'ān nán、 zhàn pó（ jīn yuè nán dì qū）、 jí tái wān děng dì。 zài hǎi nán dǎo shàng fēn zhì dàn 'ěr、 zhū yá、 lín zhèn sān jùn。 běi biān yòu wǔ yuán jùn（ nèimēng hòu tào yī dài）。 cǐ wài suí wén dì shí qī yǐ jīng bǎ qiáng dà de tū jué fēn liè chéng dōng tū jué yǔ xī tū jué liǎng bù， bìng zài hé dōng tū jué de zhàn dǒu zhōng qǔ dé shèng lì。《 jiàn qiáo zhōng guó suí táng shǐ》 zhè yàng shuō：“ zài yáng dì quán shèng shí qī， xī tū jué rén duì tā sì hū shì yī gè cì yào wèn tí， yī gè yǐ shǎo liàng dài jià jí néng wéi zhōng yuán dì guó suǒ yòng de léizhuì。” zhè yě wéi yǐ hòu táng tài zōng qǔ dé yī xì liè de shèng lì dǎ xià liǎo jiān shí de jī chǔ。 yǐ yòu xiē xiàn dài rén kàn táng cháo jiāng yù de kàn fǎ， suí cháo de jiāng yù jìng bǐ táng cháo dà。
jí shǐ suí cháo zài miè wáng qián， zhōu biàn gè guó yě shì zūn fú dà suí wáng cháo de。《 suí shū》 jì zài dào：“ shí yī nián chūn zhēngyuè jiá wǔ shuò， dà yàn bǎi liáo。 tū jué、 xīn luó、 mò hé、 bì dà cí、 hē duō、 chuán yuè、 wū nà hé、 bō là、 tù huǒ luó、 jù lǜ jiàn、 hū lùn、 mò hé、 hē duō、 pèi hàn、 qiūcí、 shū lè、 yú tián、 ān guó、 cáo guó、 hé guó、 mù guó、 bì、 yī mì、 shī fàn yán、 gā zhé、 qì dān děng guó bìng qiǎn shǐ cháo gòng。”
sì、 zhòng shì jiào yù、 xún qiú diǎn jí、 kāi chuàng kē jǔ、 xiū dìng fǎ lǜ（ gǎi gé chuàng xīn）
yáng guǎng jí wèi dì yī nián， jiù zài zhào shū zhōng xiě dào：“ jūn mín jiàn guó， jiào xué wéi xiān， yí fēng yì sú， bì zì cí shǐ。” táng rén fēng yǎn zài《 fēng shì wén jiàn jì》 zhōng shuō：“ yáng dì jí wèi， fù xīng jiào yòu。” yáng guǎng huī fù liǎo bèi yáng jiān fèi chú liǎo de guó zǐ jiān、 tài xué yǐ jí zhōu xiàn xué。“ jiào xí shēng tú， jù wéi kè shì zhī fǎ， yǐ jìn dǐ lì zhī dào。” fèng mìng shì chá gè zhōu de zhuān shǐ chú liǎo qí tā rèn wù wài， hái yào fā xiàn yòu mó fàn xíng wéi、 wén cái chū zhòng hé xué yòu zhuān cháng de rén， jīng guò kǎo chá， zài bǎ tā men sòng wǎng jīng shī。“ yáng dì jí wèi， fù kāi xiáng xù， guó zǐ jùn xiàn zhī xué， shèng yú kāi huáng zhī chū。 zhēng bì rú shēng， yuǎn jìn bì zhì， shǐ xiāng yǔ jiǎng lùn dé shī yú dōng dū zhī xià， nà yán dìng qí chā cì， yī yǐ wén zòu yān。 yú shí jiù rú duō yǐ diāo wáng， èr liú bá cuì chū lèi， xué tōng nán běi， bó jí jīn gǔ， hòu shēng zuānyǎng， mò zhī néng cè。”《 suí shū》《 běi shǐ》 jìzǎi， yuǎn jìn rú shēng fēn fēn qián lái， bìng bèi zǔ zhì qǐ lái hù xiāng biàn lùn xué shù wèn tí。 yī míng gāo jí guān yuán gěi tā men pái liè míng cì， shàng bào suí dì。 yīn cǐ xǔ duō hán shì dé yǐ zhòng zhèn mén tíng； diǎn jí yán jiū shèng jí yī shí， nán běi de chuán tǒng jiān róng bìng bāo。 gǔ dài de diǎn jí dōubèi zhù shū。
yáng zài jiāng nán rèn yáng zhōu zǒng guǎn shí jiù wǎng luó xué zhě lái zhěng lǐ diǎn jí， dào tā jí dì wèi de jìn 'èr shí nián jiān， gòng chéng shū yī bǎi sān shí bù， yī wàn qī qiān duō juàn。 yáng guǎng hái zǔ zhì rén biān xiě liǎo《 cháng zhōu yù jìng》 sì bǎi juàn， hé《 qū yǔ tú zhì》 yī qiān 'èr bǎi juàn， zhè duì yú bǎo cún wǒ guó gǔ dài de diǎn jí zuò chū liǎo gòng xiàn。
suí yáng dì shǐ suí shí de zhōng guó yǐ jīng jù bèi liǎo zǒng kuò quán guó gè dì fāng de zǒng jié xìng dì fāng zhì。 suí yáng dì zhào mìng tiān xià zhū jùn huì zhì gè dì fēng sú wù chǎn dì tú， biān zhuàn《 zhū jùn wù chǎn tǔ sú jì》 131 juàn、《 qū yǔ tú zhì》 129 juàn、《 zhū zhōu tú jīng jí》 100 juàn。 suí yáng dì xià lìng biān zhuàn de shàng shù dì fāng zhì shū， guī mó hóng dà， jì shì chéng qián qǐ hòu de zǒng jié xìng zhù zuò， yě shì biān zhuàn quán guó xìng fāng zhì tú jīng de kāi duān， yǐng xiǎng shēn yuǎn。“ jīn yú dà suí shèng shì， tú shū lǚ chū。”
yáng dì shí de zhe míng dì lǐ xué jiā péi shì jǔ， zài fèng chì qù zhāng yè， guǎn lǐ xī yù shāng rén jiāo shì shí， sōu jí liǎo yòu guān xī yù de shān chuān、 fēng sú děng zī liào， zhuàn chéng《 xī yù tú jì》 sān juàn。 shū zhōng yòu dì tú， yòu jì shù， hái yòu chuānzhuó mín zú fú zhuāng de gè zú rén de cǎi huì tú， shì dì lǐ xué míng zhù。“ yǐ qí běn guó fú shì yí xíng， wáng jí shù rén， gè xiǎn róng zhǐ， jí dān qīng mó xiě， wéi《 xī yù tú jì》， gòng chéng sān juàn， hé sì shí sì guó。 réng bié zào dì tú， qióng qí yào hài。”
yáng guǎng bù jǐn xīng bàn xué xiào， hái fǎng qiú yí sàn de tú shū， bìng jiā yǐ bǎo hù。《 fēng shì wén jiàn jì》 jìzǎi：“ yáng dì xiàn xiě wǔ shí fù běn， fēn wéi sān pǐn， yú dōng dū guān wén diàn dōng xī láng wū， liè yǐ zhù zhī。” suí shí de cáng shū liàng shì zhōng guó lì dài zuì duō de， dà xīng chéng hé luò yáng jiàn yòu dàzàng shū diàn， ér zuì zhōng de chéng guǒ zé shì guī mó hóng dà de mì shū shěng， zài luò yáng cáng yòu zhēn běn， cáng shū zǒng shù dá 37 wàn yú juàn。 wéi liǎo ràng liǎng jīng de gōng、 shěng、 guān fǔ shǐ yòng， yáng guǎng xià lìng jiàn zào cáng yòu jié lù běn de guān wén diàn。 suí cháo cáng shū zuì duō shí yòu 37 wàn juàn， 77， 000 duō lèi de tú shū。 kě dà bù fèn tú shū huǐ yú zhàn huǒ， táng xuán zōng shí cáng shū zuì duō shí 8 wàn juàn， táng xué zhě zì zhù 28， 467 juàn， táng yǐ qián tú shū zhǐ hái shèng 28， 469 juàn， kě xī zhè xiē tú shū dà bù fēn yě nán táo zhàn huǒ…… rú guǒ yáng guǎng zhěng lǐ biān ji shōu cáng de zhè xiē shū dū liú cún dào xiàn zài， nà tā wú yí shì shì jiè shàng zuì wěi dà de dì wáng。
yáng guǎng chóng jìng rú jiào yǔ kǒng zǐ yú dà yè wǔ nián xià zhào yuē：“ xiān shī ní fù， shèng dé zài gōng， dàn fā tiān zòng zhī zī， xiàn zhāng wén wǔ zhī dào； mìng shì yīng qī， yùn cí sù wáng。 ér tuí shān zhī tàn， hū yú yú qiān sì； shèng dé zhī měi， bù zài yú bǎi dài。 yǒng wéi yì fàn， yí yòu yōu chóng。 kě lì kǒng zǐ hòu wéi shào shèng hóu， yòu sī qiú qí miáo yì， lù yǐ shēn shàng。”
dà yè 'èr nián（ gōng yuán 606 nián） suí yáng dì shǐ jiàn jìn shì kē， diǎn dìng kē jǔ zhì dù， zhè shì zhōng guó lì shǐ shàng jí qí zhòng dà yǐng xiǎng jí qí shēn yuǎn de dà shì。 yáng guǎng chuàng jiàn liǎo duì hòu shì yǐng xiǎng shēn yuǎn de kē jǔ zhì， kāi shè jìn shì kē， nà shí de jìn shì kē yǐ kǎo zhèng lùn wén zhāng wéi zhù， xuǎn zé“ wén cái xiù měi” de rén cái。《 tōng diǎn》 shuō yáng guǎng yōu xiān kǎo lǜ de shì gè rén de pǐn zhì 'ér bù shì wén cái。 yáng dì shí hái zēng jiā liǎo kē jǔ lù qǔ rén shù。 zhì 607 nián， kǎo shì kē mù yǐ jīng yòu liǎo shí kē。 zhè biāo zhì zhe kē jǔ zhì dù de chǎn shēng。 dà yè sān nián（ gōng yuán 607 nián）， yáng dì zhào lìng：“ wén wǔ yòu zhí shì zhě， yǐ xiào tì yòu wén， dé xíng dūn hòu， jié yì kě chēng， cāo lǚ qīng jié， qiáng yì zhèng zhí， zhí xiàn bù náo， xué yè yōu mǐn， wén cái xiù měi， cái kān jiànglüè， tún lì piàozhuàng shí kē jǔ rén。” dà yè wǔ nián（ gōng yuán 609 nián） yáng dì yòu zhào：“ zhū jùn xué yè gāi tōng， cái yì yōu qià， tún lì piàozhuàng， chāo qún děng lún， zài guān qín fèn， kān lǐ zhèng shì， lì xìng zhèng zhí， bù bì qiáng yù， sì kē jǔ rén。” suí yáng dì yáng guǎng gèng zhù zhòng gè rén pǐn zhì de xuǎn bá rén cái de zhèng cè， wéi chū táng péi yǎng liǎo dà pī de qiáng yì zhèng zhí de rén cái。 kē jǔ zhì dù de chuàng jiàn， zhòng cái xué pǐn zhì 'ér bù zhòng mén dì， xuē ruò liǎo mén fá dà zú shì xí de tè quán。“ bǎi guān bù dé jì kǎo zēng jí， bì yòu dé xíng gōng néng， zhuó rán xiǎn zhù zhě， zhuó zhī。”“ wèi、 zhōu guān bù dé wéi yìn。” zhè zhǒng“ rénrén wéi xián” de gǎi gé， wéi xuǎn bá xià céng yōu xiù zhī shí fènzǐ tí gōng liǎo jí hǎo de jī huì。 zhè wú yí shì yì cháng gāo míng de chuàng jǔ， duì hòu shì zhōng guó yǐng xiǎng shēn yuǎn。 dàn zhè yě chù dòng liǎo mén fá dà zú de lì yì， wéi rì hòu mén fá dà zú de fǎn pàn mái xià liǎo huò gēn， yòu shí hòu guò yú chāo qián kāi míng de jǔ cuò yě bù shì shénme hǎo shì……
dà yè sān nián（ gōng yuán 607 nián） suí yáng dì bān《 dà yè lǜ》。 gǎi zhōu wéi jùn； gǎi dù liàng héng yǐ gǔ shì； gǎi guān zhì， shè wǔ shěng、 sān tái、 wǔ jiān、 shí liù fǔ děng。 yáng guǎng xiū dìng liǎo fǎ lǜ， zhù yào shì duì suí wén dì mò nián bǐ jiào yán kù de fǎ lǜ jìn xíng liǎo gǎi gé。“ yáng dì jí wèi， yǐ gāo zǔ jìn wǎng shēn kè， yòu chì xiū lǜ lìng， chú shí 'è zhī tiáo。 fán wǔ bǎi tiáo， wéi shí bā piān。 wǔ xíng zhī nèi， jiàng cóng qīng diǎn zhě， èr bǎi yú tiáo。 zhào shī xíng zhī， wèi zhī《 dà yè lǜ》。”《 dà yè lǜ》， méi yòu zài xiū dìng，《 táng lǜ》 jiù shì yǐ zhào zhe《 kāi huáng lǜ》 yǔ《 dà yè lǜ》 xiū dìng de。
shǎn xī shī fàn dà xué lì shǐ xì hú jǐ jiào shòu shuō：“ qín shǐ huáng zuò guò de shì， tā（ suí yáng dì） duō bàn yě zuò liǎo， dàn shì tā méi yòu fén shū kēng rú； wǒ men hái kě yǐ shuō， suí yáng dì zuò guò de shì， táng tài zōng duō bàn yě zuò liǎo， dàn shì táng tài zōng zhēnguàn shí dài yuǎn bù jí tā dà yè qián qī fù shù， rán 'ér， qín shǐ huáng、 táng tài zōng dōuyòu“ qiān gǔ yī dì” de měi yù， suí yáng dì què luò liǎo gè wàn shì tuò mà de 'è míng。”
《 jiàn qiáo zhōng guó suí táng shǐ》 zhè yàng píng jià suí yáng dì：“ rú jiā xiū shǐ zhě duì yáng dì dào yì shàng de píng jià díquè shì kē kè de， yīn wéi tā men bǎ tā miáo xiě chéng lìng rén shēng wèi de diǎn xíng de“ mò dài hūn jūn”。 zài mín jiān chuán shuō、 xì jù hé gù shì zhōng， tā de xíng xiàng bèi zuò zhě hé guān zhòng de suí xīn suǒ yù de kuáng xiǎng dà dà dì wāi qū liǎo héng héng rén mín shēng huó zài yī gè wú jié zhì dì shǐ yòng quán lì、 yòu háo huá gōng diàn hé xiǎng yòu wú xiàn shēng sè zhī lè de shì jiè zhōng， zhǐ néng chǎn shēng zhè zhǒng gǎn qíng shàng de gòng míng。 zài zhōng guó de dì wáng zhōng， tā jué bù shì zuì huài de， cóng tā dāng shí de bèi jǐng kàn， tā bìng bù bǐ qí tā huáng dì gèng jiā bào nüè。 tā hěn yòu cái néng， hěn shì hé gǒng gù tā fù qīn kāi chuàng de wěi yè， ér tā zài kāi shǐ zhí zhèng shí yě què yòu cǐ xióng xīn。”
jìn guǎn ArthurWright shuō：“（ yáng guǎng） jì bèi shì wéi diǎn xíng de wáng guó hūn jūn， zài yī dà tuán wāi qū de lì shǐ jìzǎi hé chuán qí xìng dào tīng tú shuō zhī xià， jīn rén jí xiǎng kuī cè cǐ rén de zhēn shí xìng gé， zhì duō yě zhǐ néng piē jiàn qí yī 'èr。” dàn shì tā suǒ jiàn lì de gōng yè shì bù xiǔ de， dà yùn hé、 kē jǔ zhì dù wú bù yǐng xiǎng shēn yuǎn， zào fú yú zhōng huá。
wǔ、 jiàn lì yà zhōu zhōng huá tiān cháo tǐ xì（ tiān cháo dà guó）
dà yè sān nián， qǐ mín kèhán lái cháo rù gòng， zūn suí tiān zǐ shèng rén kèhán
dà yè sì nián， wō guó zhù duō lì sī bǐ gū dì sān cì qiǎn shǐ rù gòng
dà yè wǔ nián， tǔyùhún děng xī yù zhū bāng xiàng suí dì guó chēng chén jìn gòng
cóng cǐ yǐng xiǎng zhōng yuán wáng cháo yī qiān wǔ bǎi yú nián de tiān cháo tǐ xì jiù cǐ kāi shǐ， zhí zhì qīng tíng jiá wǔ zhàn zhēng de shī bài。 |
suí cháo quán shèng shí qī de wǔ gōng |
 隋朝全盛时期的武功
lín yì dì chù jīn yuè nán zhōng nán bù duō zhēn qí bǎo wù， dà yè yuán nián yáng dì wěi rèn liú fāng wéi guàn zhōu dào xíng jūn zǒng guǎn， yǐ shàng shū yòu chéng lǐ gāng wéi sī mǎ fù zé qīn lüè lín yì。 zhī qián liú fāng jiāng jūn yǐ jīng bǎ jiāo zhǐ（ jīn yuè nán hé nèi） píng liǎo。
gōng yuán 605 nián（ dà yè yuán nián） zhēngyuè， liú fāng shuài zhōu shī zhù lì zhì hǎi kǒu（ lín yì rù hǎi chù）。 lín yì wáng fàn zhì pài bīng jù xiǎn dǐ kàng， bèi suí jūn jī kuì táo sàn。 sān yuè， liú fāng shuài jūn jìn zhì dū lí jiāng， lín yì rén jù nán 'àn lì lán shān， yì tú zǔ zhǐ suí jūn dù jiāng。 liú fāng mìng lìng bīng shì shèng jǔ qí zhì， xióng jī jīn gǔ 'ér jìn。 suí jūn jīng qí zhāo zhǎn gǔ shēng zhèn tiān， qiáng dà de zhèn shì yǔ jūn wēi wán quán bǎ lín yì rén jīng jù liǎo cóng 'ér kuì táo。 liú fāng suí jí zhǐ huī dà jūn dù guò dū lí jiāng。 xíng zhì sān shí lǐ， lín yì rén chéng zuò zhe dà xiàng， cóng sì miàn bā fāng wéi jù 'ér lái。 wàng tú yǔ suí jūn jué zhàn， wēi zhèn zhù suí jūn。 liú fāng máng mìng lìng shì bīng men yòng qiáng nǔ shè jī dà xiàng， dà xiàng bèi fēn fēn shè zhōng shòu shāng 'ér kuì luàn táo páo， lín yì rén de jūn zhèn bèi shòu shāng de dà xiàng jiàn tà chōng luàn。 liú fāng chéng shì zhǐ huī jīng ruì zhī bīng fā qǐ jìn gōng， lín yì jūn kuì sàn。 suí dà jūn quán xiàn fā qǐ měng gōng， dà huò quán shèng， zhǐ shì zhuā zhe de fú lǔ jiù yǐ wàn jì。 cǐ cì zhàn yì bō lán zhuàng kuò chǎng miàn hóng dà， suí jūn yīng yǒng shàn zhàn biǎo xiàn chū wú wèi wú jù de yīng xióng qì gài。
liú fāng shuài dà jūn yī lù xiàng nán zhuī jī， lǚ zhàn lǚ shèng， zhàn wú bù shèng。 yú shì jì qū sù， dù liù lǐ， qián hòu féng zéi， měi zhàn bì qín。 suí jūn jìn zhì dà yuán jiāng， lín yì rén yòu jù xiǎn wéi shān， yòu bèi jī pò zhī。 bìng zhuī guò liǎo mǎ yuán tóng zhù yǐ nán。 suí hòu suí jūn yòu xiàng nán zhuī jī liǎo bā tiān， zhōng yú dǐ dá lín yì rén de guó dū。 xià jì， sì yuè， lín yì wáng fàn zhì bèi pò qì chéng bēn táo dào hǎi shàng。 liú fāng shuài suí jūn jìn rù lín yì dū chéng， jiǎo huò lín yì réndōu shì yòng jīn zǐ zhù chéng de miào zhù pái wèi shí bā méi。“ huò qí miào zhù jīn rén， wū qí gōng shì， kè shí jì gōng 'ér hái。” liú fāng mìng lìng kè shí jì lù liǎo zhè cì zhēng fá de gōng jì hòu bān shī hái cháo。
suí jūn cǐ cì guò yú shēn rù nán fāng， zuò zhàn cháng dá shù yuè zhī jiǔ， cóng dōng jì dǎ dào xià jì。 bān shī huí cháo tú zhōng zhèng chù yán rè de xià jì， suí jūn shì bīng bù shì yìng nán fāng mèn rè cháo shī de qì hòu， jiā shàng cháng tú bá shè， shì bīng men hěn duō rǎn shàng jí bìng， yòu de shì zú jiǎo dū zhǒng liǎo， sǐ qù shí zhī sì、 wǔ。 liú fāng jiāng jūn yě rǎn shàng liǎo bìng bù xìng sǐ zài huí jūn tú zhōng。 yáng dì zhī dào xiāo xī hòu fēi cháng tòng xīn wéi zhī wǎn xī， xià zhào bāo jiǎng zàn měi liú fāng jiāng jūn。 zhào yuē：“ fāng sù chéng miào lüè， gōng xíng tiān tǎo， yǐn bīng tuān mài， shì xiǎn ruò yí。 cuī fēng zhí zhǐ， chū qí bù yì， jīng ní jìn yì， cháo xué xián qīng， yì bù zài láo， sù qīng hǎi wài。 zhì shēn wáng shì， chéng jì kě jiā， kě zèng shàng zhù guó、 lú guó gōng。”
liú fāng jiāng jūn cǐ cì duì lín yì de zhēng fá shì lì shǐ shàng zhōng guó jūn duì zài zuì nán fāng de zhēng fá， bù jǐn cuò bài xióng zhuàng de dà xiàng jūn zhèn de gōng jī， ér qiě gōng xià liǎo yì guó de shǒu dū， zhè shì zhōng guó lì shǐ shǎo yòu de dì dào de qīn lüè xíng wéi。 zhèn fú liǎo nán hǎi bǎi mán， cóng cǐ duì suí cháo gòng bù duàn。 zhè shì zhōng guó de huī huáng， wéi zhōng guó de gǔ dài shǐ zhēng guāng。《 běi shǐ》、《 suí shū》 zàn yuē：“ liú fāng hào lìng wú sī， zhì jūn yán sù， kè jiǎn lín yì， suì qīng nán hǎi， jiào wài bǎi mán， wú sī bù fú。”
èr、 xùn fú qì dān
gōng yuán 605 nián（ dà yè yuán nián）， yīn qì dān rén qīn rǎo yíng zhōu。 suí yáng dì zhào lìng tōng shì yè zhě wéi yún qǐ jiān lǐng tū jué bīng qù tǎo fá qì dān。 tū jué qǐ mín kèhán pài 'èr wàn qí bīng， tīng mìng yú wéi yún qǐ zhǐ huī tǎo fá qì dān。 wéi yún qǐ bǎ liǎng wàn tū jué qí bīng fēn wéi 'èr shí yíng， fēn sì dào yī tóng jìn fā。 měi yíng xiāng jù yī lǐ， bù dé jiāo zá。 wén gǔ shēng 'ér xíng， wén jiǎo shēng 'ér zhǐ。 wéi yún qǐ mìng lìng méi yòu gōng shì pài qiǎn bù dé chí mǎ， xíng jūn tú zhōng yī gè tū jué gē gān wéi fàn liǎo wéi yún qǐ de jūn lìng， bèi wéi yún qǐ zhǎn shā bìng chí qí shǒu yǐ shì zhòng。 cóng cǐ tū jué jiàngshuài bài jiàn wéi yún qǐ， jiē xī xíng gǔ lì， mò gǎn yǎng shì。
qì dān běn shì yǐ fù tū jué de， suǒ yǐ duì tū jué qí bīng bìng méi yòu duō shǎo cāi jì fáng fàn zhī xīn。 wéi yún qǐ shuài jūn jìn rù qì dān jìng nèi hòu ràng tū jué bīng shì zhà chēng tā men shì jiè dào qù liǔ chéng（ jīn liáo níng cháo yáng nán） yǔ gāolí rén zuò jiāo yì， bìng yán lìng yòu gǎn xiè lù yíng zhōng yòu suí shǐ zhě zhǎn。 qì dān rén bù jiā fáng bèi， wéi yún qǐ shuài lǐng tū jué jūn qián jìn dào jù qì dān yíng dì yī bǎi lǐ de dì fāng yòu jiǎ zhuāng zhuànxiàng nán fāng yǐ méng bì qì dān rén。 yè lǐ yòu shuài jūn zhé liǎo huí lái jì xù xiàng qì dān yíng dì jìn fā。 lí qì dān yíng dì zhǐ yòu wǔ shí lǐ de dì fāng wéi yún qǐ mìng lìng bù duì jié zhèn 'ér sù。 tiān gāng gāng wēi liàng， qì dān hái chù zài mèng xiāng zhī zhōng。 wéi yún qǐ mìng lìng 'èr wàn qí bīng yī qǐ jí chí tū rán xiàng qì dān dà yíng fā qǐ jìn gōng。 jiēguǒ kě xiǎng 'ér zhī， zhàn guǒ huī huáng。“ jìn huò qí nán nǚ sì wàn kǒu， nǚ zǐ jí xùchǎn yǐ bàn cì tū jué， yú jiāng rù cháo， nán zǐ jiē shā zhī。” qì dān rén cóng cǐ duì suí cháo fú fú tiē tiē， cháo gòng bù duàn。
wéi yún qǐ bǎ fú huò de qì dān nǚ rén hé xùchǎn de yī bàn shǎng cì gěi tū jué rén， bǎ qí yú“ shèng lì pǐn” dū dài huí suí cháo 。 suí yáng dì wén xùn hòu dà xǐ， zhāo jí bǎi guān gāo xīng de shuō：“ yún qǐ yòng tū jué 'ér píng qì dān， xíng shī qí jué， cái jiān wén wǔ， yòu lì cháo jiǎn 'ě， zhèn jīn qīn zì（ tuī） jǔ zhī。” wéi yún qǐ bèi shēng rèn wéi zhì shū shì yù shǐ。
wéi yún qǐ gū shēn yī rén qián wǎng tū jué jiè bīng liǎng wàn bìng yùn yòng jì móu jī kuì qì dān rén， kān chēng yòu yǒng yòu móu。 zhè yàng de jiànglǐng yǔ shì jì zài zhōng guó lì shǐ shàng“ qián wú gǔ rén， hòu wú lái zhě”。 gǔ rén yún：“ yǐ mán yí fá mán yí” jì zhī shàng zhě yě。 yáng dì yáng guǎng zhǐ pài yī rén， jiù qǔ dé fú huò dí rén sì wàn rén de huī huáng zhàn guǒ。 yòng tū jué rén dǎ bài qì dān rén， bǎ zhōng guó“ yǐ hú zhì hú” de zhàn lüè fāng zhēn fā zhǎn dào jí zhì。
sān、 qī rǔ liú qiú
liú qiú kě néng shì jīn tiān rì běn de liú qiú qún dǎo yě kě néng shì tái wān dǎo。 gōng yuán 607 nián（ dà yè sān nián）， suí yáng dì yáng guǎng céng lìng yǔ qí wèi zhū kuān rù hǎi qiú fǎng yì sú， dào dá liú qiú。 yīn yán yǔ bù xiāng tōng， zhuā zhù yī rén， qǔ qí bù jiá 'ér hái。 cì nián， yáng dì yòu pài zhū kuān dào liú qiú qù zhāo jiàng， liú qiú bù cóng。 yú shì pài qiǎn bēn láng jiāng chén léng yǔ cháo qǐng dà fū zhāng zhèn zhōu fā dōng yáng bīng wàn yú rén zì yì 'ān fàn hǎi jī liú qiú guó。
suí jūn dà hǎi háng xíng yī gè duō yuè hòu cái dǐ dá liú qiú guó。 liú qiú rén kāi shǐ jiàn zhe suí cháo chuán jiàn， yǐ wéi shì shāng lǚ， hé tā men zuò mào yì de。 chén léng shuài dà jūn shùn lì dēng 'àn。 chén léng céng jīng cóng nán hǎi zhū guó zhāo mù shì bīng， qí zhōng yòu kūn lún rén néng dǒng liú qiú yǔ。 yú shì chén léng pài qí zhāo fǔ。 liú qiú bù cóng， jù nì guān jūn。 chén léng mìng zhāng zhèn zhōu wéi xiān fēng jìn gōng liú qiú rén。 liú qiú guó wáng huān sī kě cì dōu qiǎn bīng yǔ suí jūn kàng zhàn， bèi zhāng zhèn zhōu pín pín jī bài。 chén léng shuài zhù lì jìn zhì dī méi tán dòng， liú qiú xiǎo wáng huān sī lǎo mó shuài jūn chū zhàn， bèi chén léng jī bài bìng zhǎn liǎo huān sī lǎo mó。
yú shì suí cháo dà jūn fēn wéi wǔ jūn yī lù gōng zhì liú qiú guó dū。 liú qiú guó wáng huān sī kě cì dōu bèi pò qīn zì jiāng chū zhàn yòu bèi suí jūn jī bài。 suí jūn suí jí gōng rù liú qiú guó guó dū， bìng chéng shèng zhuī jī zhì liú qiú jūn shān， gōng bá zhī。 suí jūn zhǎn shā liǎo liú qiú guó guó wáng huān sī kě cì dōu， fú huò qí zǐ dǎo chuí， bìng cuī huǐ liú qiú de gōng shì。
“ èr yuè yǐ sì， wǔ bēn láng jiāng chén lēng、 cháo qǐng dà fū zhāng zhèn zhōu jī liú qiú pò zhī。 xiàn fú wàn qī qiān kǒu。” chén lēng bǎ liú qiú rén dài huí suí cháo 。 suí yáng dì dà xǐ， bǎ liú qiú fú bān cì gěi bǎi guān， jiā shǎng chén lēng wéi yòu guāng lù dà fū， zhāng zhèn zhōu wéi jīn zǐ guāng lù dà fū。
sì、 zhèn fú yī wú
dà yè sì nián（ gōng yuán 608 nián） dōng jì， suí yáng dì shòu yòu yì wèi jiāng jūn xuē shì xióng wéi wáng mén dàohéng jūn dàjiàng， mìng tā zài xī yù yī wú guó nèi xiū jiàn yī zuò yī wú chéng， bìng pài lì bù shì láng péi shì jǔ gòng tóng qián wǎng jīng lüè。 xuē shì xióng nǎi dà suí míng jiāng， fán suǒ xíng jūn pò dí zhī chù， qiū háo wú fàn， shēn dé yáng dì xǐ 'ài。 yáng dì céng kuā jiǎng tā：“ shì xióng lián zhèng jié gài， yòu gǔ rén zhī fēng。”
xuē shì xióng yǔ tū jué de qǐ mín kèhán yuē dìng lián hé jí bīng jìn gōng yī wú guó（ jīn hā mì dì qū）。 xuē shì xióng shuài jūn chū yù mén hòu， qǐ mín kèhán yīn gù shī yuē méi yòu dào。 xuē shì xióng jiāng jūn bìng méi yòu tuì suō 'ér shì yì rán jué dìng gū jūn chuān yuè máng máng shā mò zhí dǎo yī wú guó， cǐ shí zhèng zhí dōng jì xī běi dì qū zhèng chù zài tiān qì 'è liè fēng shā chāng kuáng zhī shí。 xuē shì xióng jìn bīng shén sù， shì rú tiān jiàng。 yī wú rén gēn běn jiù méi xiǎng dào suí jūn néng lái， suǒ yǐ dōuméi zuò fáng bèi。 dāng tīng shuō xuē shì xióng shuài jūn yǐ yuè guò shā mò， bīng lín chéng xià zhī shí。 yī wú rén jīng kǒng wàn fēn， bù dé bù qǐng qiú tóu jiàng。 xuē shì xióng zhèn fú yī wú hòu， jiù zài hàn dài jiù yī wú chéng dōng zhù liǎo yī zuò xīn chéng hào“ xīn yī wú”， péi shì jǔ gào yù xī yù zhū guó：“ tiān zǐ wéi fān rén jiāo yì xuán yuǎn， suǒ yǐ（ zhù） chéng 'ěr。” xuē shì xióng mìng yín qīng guāng lù dà fū wáng wēi shuài lǐng yī qiān duō míng shì bīng shù shǒu yī wú tún kěn shù biān。 rán hòu shuài jūn bān shī huí cháo。 yáng dì dà yuè， xuē shì xióng yīn gōng jìn wèi wéi zhèng yì dà fū， bìng cì wù 'èr qiān duàn。
suí cháo zài yī wú guó shè lì liǎo yī wú jùn hé róu yuǎn zhèn， xuē shì xióng xīng jiàn de“ xīn yī wú chéng” chéng wéi suí cháo kòng zhì dōng xī jiāo tōng yào dào shàng de yī gè zhòng yào jūn shì jù diǎn。
wǔ、 zhàn lǐng tǔyùhún
tǔyùhún bǐ tū jué rén wén míng yī xiē， chù zài bàn yóu mù bàn dìng jū jiē duàn。 qí shǒu dū zài qīng hǎi hú xī sì shí wǔ lǐ de fú sì chéng。 kòng zhì zhe sī chóu nán lù hé xī zǒu láng zhùgàn xiàn qīng hǎi dào， cǐ lù shì dāng shí lián jié yà、 fēi、 ōu sān dà zhōu de shì jiè zuì cháng de lù lù jiāo tōng gànxiàn。 tǔyùhún rén hái zhàn jù zhe xī qín gù dì。
fù zé xī yù shì wù de péi shì jǔ zài《 xī yù tú jì》 zhōng shuō：“ yī wú（ jīn hā mì）、 gāo chāng（ jīn tù lǔ fān）， shàn shàn（ jīn ruò qiāng）， yà xī yù zhī mén hù yě。 zǒng qín dūn huáng， shì qí yān hóu zhī dì。” suí yáng dì yào chàng tōng sī chóu zhī lù shēn zhī zhàn jù tǔyùhún zhī dì de zhòng yào xìng。 gōng yuán 607 nián（ dà yè sān nián） pài qiǎn lì bù shì láng péi shì jǔ yǐn zhì gāo chāng wáng qū bó yǎ jí yī wú tù tún shè děng rù cháo， yáng dì qīn zì yǔ tā men jī jí cèhuà dǎ jī gòng tóng xī yù mào yì de jìng zhēng zhě tǔyùhún。
gōng yuán 608 nián（ dà yè sì nián）， suí yáng dì zài cì yùn yòng“ yǐ hú zhì hú” zhī zhàn lüè， pài péi shì jǔ yóushuì tiě lè zhū bù， shǐ tā men gōng jī tǔyùhún， tǔyùhún bèi tū xí 'ér dà bài。 tǔyùhún kèhán fú yǔn xiàng dōng táo zǒu， táo rù xī píng jìng nèi， qiǎn shǐ xiàng suí cháo qǐng jiàng qiú jiù。 yáng dì pài qiǎn 'ān dé wáng xióng lǐng bīng chū jiāo hé， xǔ guó gōng dà suí míng jiāng zǒng lǐng jūn shì de yǔ wén shù shuài jūn chū xī píng“ yìng jiàng”。 yǔ wén shù shuài jūn hào hào dàng dàng de dǐ dá lín qiāng chéng， tǔyùhún kèhán fú yǔn miàn duì suí cháo dà jūn xīn jīng dǎn zhàn bù gǎn tóu jiàng， shuài lǐng cán bù xiàng xī táo cuàn， yǔ wén shù tǒng lǐng yīng yáng láng jiāng liáng yuán lǐ、 zhāng jùn、 cuī shī děng yǐn bīng zhuī jī， jiē lián gōng xià màn tóu、 chì shuǐ liǎng zuò chéng， zhǎn sān qiān yú jí， fú huò tǔyùhún wáng gōng yǐ xià 'èr bǎi rén， lǔ nán nǚ sì qiān kǒu 'ér huí shī。
gōng yuán 609 nián（ dà yè wǔ nián）， yáng dì zǒng lǐng liù jūn qīn zhēng tǔyùhún， mìng yín qīng guāng lù dà fū liú quán shuài jūn chū yī wú dào， yǔ tǔyùhún jūn xiāng yù， tǔyùhún rén bèi tòng jī láng bèi táo páo。 suí jūn zhuī zhì qīng hǎi， lǔ huò qiān yú rén， chéng shèng gōng xià tǔyùhún guó dū fú sì chéng。 yáng dì mìng lìng liú quán jì xù shuài jūn jìn gōng zhàn tǔyùhún， màn tóu、 chì shuǐ liǎng zuò zhòng yào chéng chí， bìng zài chì shuǐ dà pò tǔyùhún， jī kuì tǔyùhún jūn zhù lì。 fú yǔn shuài zhòng bǎo fù yuán chuān。 yáng dì fēn mìng nèi shǐ yuán shòu nán tún jīn shān， bīng bù shàng shū duàn wén zhèn běi tún xuě shān， tài pú qīng yáng yì chén dōng tún pí pá xiá， jiāng jūn zhāng shòu xī tún ní lǐng， sì miàn wéi zhī。 tǔyùhún kèhán fú yǔn jǐn jǐn shuài shù shí qí qián cáng yú ní lǐng zhī zhōng 'ér táo zǒu， tǔyùhún xiān tóu wáng shuài nán nǚ shí yú wàn lái guī jiàng， qí zhōng liù chù yòu sān shí yú wàn。 tǔyùhún gù dì jiē kōng， dà suí tuò dì shù qiān lǐ。 tǔyùhún dōng xī sì qiān lǐ， nán běi 'èr qiān lǐ， fàn wéi dōng qǐ qīng hǎi hú dōng 'àn， xī zhì tǎ lǐ mù pén dì， běi qǐ kù lǔ kè tǎ gé shān mài， nán zhì kūn lún shān mài jiē wéi suí yòu。 yáng dì zài tǔyùhún gù dì zhì xī hǎi（ jīn qīng hǎi hú xī）、 hé yuán（ jīn qīng hǎi xīng hǎi dōng nán）、 shàn shàn（ jīn xīn jiāng ruò qiāng）、 qiě mò（ jīn xīn jiāng qiě mò nán） sì jùn， xī hǎi jùn jiù shè zhì zài tǔyùhún gù dū fú sì chéng。 yáng dì mìng lìng bǎ suí cháo tiān xià suǒ yòu fàn qīng zuì de rén yí jū dào tǔyùhún gù dì jū zhù shù biān， bìng fā xī fāng zhū jùn yùn liáng yǐ gōngjǐ zhī。 mìng liú quán shuài jūn zhèn shǒu hé yuán jùn jī shí zhèn， dà kāi tún tián。 dà suí zài tǔyùhún gù dì zhì zhōu、 xiàn、 zhèn、 shù， shí xíng jùn xiàn zhì dù guǎn lǐ， zhè shì yǐ wǎng gè cháo cóng wèi shè zhì guò zhèng shì xíng zhèng qū de dì fāng。
cǐ shí dà suí zài yáng dì de tǒng zhì xià dá dào jí shèng。《 zī zhì tōng jiàn》 shuō：“ shì shí tiān xià fán yòu jùn yī bǎi jiǔ shí， xiàn yī qiān 'èr bǎi wǔ shí wǔ， hù bā bǎi jiǔ shí wàn yòu qí。 dōng xī jiǔ qiān sān bǎi lǐ， nán běi yī wàn sì qiān bā bǎi yī shí wǔ lǐ。 suí shì zhī shèng， jí yú cǐ yǐ。”
suí yáng dì de cǐ cì qīn zhēng， chè dǐ de zhēng fú、 zhàn lǐng liǎo tǔyùhún。 chè dǐ de dǎ kāi sī chóu zhī lù， chàng tōng liǎo zhōng guó yǔ xī fāng de lián xì。 zhèn fú liǎo xī yù gè guó， cóng cǐ xī yù gè guó duì zhōng guó cháo gòng bù duàn。 suí shū zàn yuē：“ jìng pò tǔyùhún， tuò dì shù qiān lǐ， bìng qiǎn bīng shù zhī。 měi suì wěi shū jù yì wàn jì， zhū fān shè jù， cháo gòng xiāng xù。” |
|
yī、 suí dài de zhōng yāng guān zhì
suí wén dì yáng jiān jí wèi hòu shǒu xiān zuò de yī jiàn dà shì jiù shì fèi chú běi zhōu fù huì《 zhōu lǐ》 liù guān suǒ jiàn lì de guān zhì， dài zhī yǐ xīn de zhí guān zhì dù：“ zhì sān shī、 sān gōng jí shàng shū、 mén xià、 nèi shǐ、 mì shū、 nèi shì děng shěng， yù shǐ tái、 tài cháng、 guāng lù、 wèi wèi、 zōng zhèng、 tài pú、 dà lǐ、 hóng lú、 sī nóng、 tài fǔ、 guó zǐ、 jiāng zuò děng jiān， zuǒ yòu wèi、 zuǒ yòu wǔ wèi děng fǔ。” yǐ qiáng huà zhōng yāng jí quán hé huī fù hàn zú wáng cháo guān zhì de chuán tǒng。 shàng shū、 mén xià、 nèi shǐ sān shěng zhì shì suí dài zhōng yāng guān zhì de hé xīn。 sān shī、 sān gōng suī rán dì wèi chóng gāo wèi jū yī pǐn dàn shí jì shàng zhǐ shì róng yù zhí wù。 suí dài shàng shū shěng de dì wèi hěn gāo，《 suí shū · bǎi guān zhì》 shuō“ shàng shū shěng， shì wú bù zǒng”， fǎn yìng liǎo tā zuò wéi zuì gāo guó jiā xíng zhèng jī guān de dì wèi yǔ quán lì。
èr、 suí dài de dì fāng guān zhì
suí dài dì fāng shàng fēn wéi zhōu、 jùn、 xiàn sān jí， hòu yú kāi huáng sān nián fèi chú jùn de xíng zhèng shè zhì， yǐ zhōu zhí jiē tǒng xiàn。 suí dài zhōu de zhǎngguān měi nián nián dǐ dōuyào jìn jīng shù zhí， chēng wéi cháo jí shǐ。 cháo tíng zé pài sī lì tái guān yuán huò bié shǐ xún shěng dì fāng。 |
suí cháo de shuāi luò yǔ miè wáng |
suí mò suí yáng dì tǒng zhì qī jiān， láo yì bù xī， tiān xià sǐ yú yì， dǎo zhì suí mò tiān xià dà luàn， qún xióng bìng qǐ， suí cháo yě suí zhī hěn kuài miè wáng。 dàn shì， lì shǐ shàng yòu hěn duō lèi sì suí cháo de dà yī tǒng wáng cháo， rú hàn、 táng、 sòng děng， zài wáng cháo mò qī yě jīng lì liǎo suí mò de cán kù fǔ xiǔ tǒng zhì， dàn shì dà dōunéng gòu yǐ kào guàn xìng gǒu yán cán chuǎn hěn cháng shí jiān。 suí cháo yī dù hǎi nèi yī tǒng， fán róng chāng shèng， què“ qí xīng yě hū yān， qí wáng yě hū yān”， yuán yīn hé zài？
huí gù lì shǐ， suí mò， tiān xià dì zhù wǔ zhuāng fēn fēn qǐ bīng zào fǎn， ér yǐ lǐ táng zhèng quán wéi gēn jù dì de guān zhōng dì qū zuì duō， guān zhōng dì qū jí zhōng liǎo dà liàng de dì zhù jiē jí shàng céng rén wù， zài dì fāng shàng shì lì qiáng dà， zài shè huì shàng shēng wàng zhuó zhù， zài zhèng zhì shàng néng liàng hěn qiáng。 lǐ yuān zài《 shòu sān qín háo jié děng guān jiào》 yī wén xiě dào，“ yì qí jì hé， guān zhōng xiǎng yìng， yuán mén fú còu， fù zhě rú guī。 wǔ líng háo jié， sān fǔ guān gài， gōng qīng jiàngxiàng zhī xù yú， xiá shǎo liáng jiā zhī zǐ dì， cóng wú tóu cì， xián wèi hòu shí， ě wàn lián biāo， zhēng qiú lì xiào”。 shuō míng liǎo guān zhōng háo qiáng de shù liàng、 zhì liàng hěn gāo， shì lì qiáng dà， zài shòu dào cháo tíng de yā pò hòu， fǎn xīn yóu shèng。 suǒ yǐ， zài tǒng zhì jí tuán biàn luàn shí qī， zhè xiē háo qiáng， jiè jī qǐ shì， fēn fēn 'ér qǐ。
zài kàn jiāng huái dào lǐng nán dì qū， zhè xiē dì fāng yuán láidōu shì nán cháo de tǒng zhì dì qū， yòu zhòng duō zhī chí nán cháo de háo qiáng dì zhù， suí cháo jiàn lì zhī hòu， tā men dà dū chéng wéi suí cháo de yì jǐ lì liàng。 suǒ yǐ， hòu lái zài nán fāng dì qū bào fā liǎo dà guī mó wǔ zhuāng fǎn kàng suí cháo de pàn luàn， qí shí， chén zhī gù jìng， dà dǐ jiē fǎn。 suí wén dì suī rán píng dìng liǎo zhè cì dà bào dòng， dàn shì cǎi qǔ de shì zhèn yā hé tuǒ xié jié hé de fāng shì， hěn duō pàn luàn tóu lǐng hòu lái chéng wèile zhōu jùn de cì shǐ、 xiàn lìng， suǒ yǐ zhè gǔ qiáng dà de shì lì bìng méi yòu bèi gēn chú， yī dàn tiān xià yòu biàn， zhè xiē qián zài de lì liàng lì jí qǐ bīng fǎn suí。
hái yòu huáng hé zhōng xià yóu dì qū， jí jīn hé nán、 shān dōng yī dài dì zhù qǐ bīng de shù liàng yě hěn duō。 zhōng yuán máo dùn sù lái fù zá， wàng qǐ fēng bō， jiù hào nán zhì（ sān guó shí qī， cáo cāo wéi wěn dìng hé běi céng jīng jiàn dū yú yè）。 suí zhēng tǔyùhún hòu， guó jiā mǎ lǘ sǐ zhě shí yòu bā jiǔ， hòu zhēng gāolí， suí yáng dì zhào zhēng mǎ pǐ shí yú wàn， zhù yào chū zì zhōng yuán， zhōng yuán fù rén yīn cǐ pò jiā zhě shí jiā 'ér jiǔ。 tǒng zhì jiē jí nèi bù máo dùn rú cǐ jī huà， suí zhèng quán de gēn jī yǐ jīng yáo yáo yù zhuì。
yú shì， tǒng zhì jiē jí nèi bù de sān gǔ shì lì， yǐ lǐ yuān、 yáng xuán gǎn wéi dài biǎo de suí cháo gāo guān xiǎn guì， yǐ xiāo xǐ、 shěn fǎ xīng wéi dài biǎo de nán cháo cán yú shì lì， yǐ liáng shī dū、 liú wǔ zhōu wéi dài biǎo de dì fāng dà zú háo qiáng qún qǐ fǎn suí， fēng dí dǐng fèi， xīng lí qí bù。 shǐ jiā yòu lùn， chēng gē jù pàn luàn wéi " tǔ bēng "， nóng mín qǐ yì wéi " wǎ jiě "， suí zhèng quán bù jǐn shī qù liǎo tiān xià mín xīn， ér qiě shī qù liǎo lài yǐ shēng cún de dì zhù jiē jí de zhī chí， qǐng kè jiān tǔ bēng wǎ jiě， yě jiù bùzúwèi qí liǎo。
yóu cǐ kě jiàn， suí yáng dì shí shī kē bào de yáo yì、 bīng yì， háo wú xiàn zhì dì yā pò láo dòng rén mín， shèn zhì guì zú dì zhù， yǐn qǐ dà guī mó de nóng mín qǐ yì hé dì zhù fǎn kàng， gù rán shì suí zhèng quán miè wáng de zhí jiē yuán yīn。 dàn shì， suí cháo shì zài zhōng guó jīng lì cháng qī fēn liè zhī hòu jiàn lì de tǒng yī wáng cháo， qí qíng kuàng pō sì qín cháo， wài biǎo qiáng shèng zhì jí， zài dà yī tǒng de biǎo miàn xià què yǒng dòng zhe gè zhǒng gē jù shì lì de 'àn liú， tǒng zhì jiē jí nèi bù mái cáng zhe shēn kè de bù 'ān dìng yīn sù， tǒng zhì jī chǔ hěn bù wěn gù， zhè zhǒng suí zhèng quán běn shēn gù yòu de quē xiàn， cái shì suí cháo zài qiáng shèng zhī jì， zhuǎn 'ér xùn sù miè wáng de gēn běn yuán yīn。
miè wáng yuán yīn jiǎn 'ér yán zhī： bào zhèng， láo yì tài zhòng， làn yòng mín lì， rén mín cháng zhì hòu bù kān zhòng fù。 |
|
suí cháo gǎi wéi làng nèi xiàn wài， lì dài jūn míng làng zhōng
suí cháo shí bǎ luò yáng wéi dōng dū
suí cháo ， suí wén dì yú kāi huáng jiǔ nián jí gōng yuán 589 nián， mìng míng cǐ dì wéi dé zhōu， cǐ wéi dé zhōu dì míng zhī chū shǐ
háng zhōu dì yī cì chéng wéi zhè zuò chéng shì de míng zì shì zài suí cháo
jiāng dū ( yáng zhōu )、 yú háng（ háng zhōu）、 bā líng（ yuè yáng）、 xīn 'ān（ xī xiàn）、 péng chéng（ xú zhōu）、 liáng jùn（ shāng qiū） dà zhì wèi zhì， bìng bù wán quán chónghé， gěi dà jiā cān zhào yī xià
suí chū， shí xíng zhōu xiàn liǎng jí zhì。 yáng dì shí， gǎi zhōu wéi jùn， quán guó 190 gè jùn， 1255 gè xiàn。
dà zhì fàn wéi jùn míng
gǔ yōng zhōu dì： jīng zhào、 féng yì、 fú fēng、 ān dìng、 běi dì、 shàng jùn、 diāo yīn、 yán 'ān、 hóng huà、 píng liáng、 shuò fāng yán chuān、 líng wǔ、 yú lín、 wǔ yuán、 tiān shuǐ、 lǒng xī、 jīn chéng、 bào hǎn、 jiāo hé、 xī píng、 wǔ wēi zhāng yè、 dūn huáng、 shàn shàn、 qiě wèi、 xī hǎi、 hé yuán
gǔ liáng zhōu dì： hàn chuān、 xī chéng、 fáng líng、 qīng huà、 tōng chuān、 dàng qú、 hàn yáng、 lín táo、 dàng chāng、 wǔ dū、 tóng chāng hé chí、 shùn zhèng、 yì chéng、 píng wǔ、 mén shān、 pǔ 'ān、 jīn shān、 xīn chéng、 bā xī、 suì níng、 fú líng bā jùn、 bā dōng、 shǔ jùn、 lín qióng、 méi shān、 jiàng shān、 zī yáng、 lú chuān、 jiān wéi、 yuè xī、 zāng kē qián 'ān
gǔ yù zhōu dì： hé nán、 xíng yáng、 liáng jùn、 qiáo jùn、 jì yīn、 xiāng chéng、 yǐng chuān、 rǔ nán、 huái yáng、 rǔ yīn、 shàng luò hóng nóng、 zhè yáng、 nán yáng、 qīng yáng、 huái 'ān
gǔ yǎn zhōu dì： dōng jùn、 dōng píng、 jì běi、 wǔ yáng、 bó hǎi
gǔ jì zhōu dì： xìn dū、 qīng hé、 wèi jùn、 jí jùn、 hé nèi、 cháng píng、 shàng dǎng、 hé dōng、 jiàng jùn、 wén chéng、 lín fén lóng quán、 xī hé、 lí shí、 yàn mén、 mǎ yì、 dìng xiāng、 lóu fán、 tài yuán、 xiāng guó、 wǔ 'ān、 zhào jùn héng shān、 bó líng、 hé jiān、 zhuō jùn、 shàng gǔ、 yú yáng、 běi píng、 ān lè、 liáo xī
gǔ xú zhōu dì： péng chéng、 lǔ jùn、 láng xié、 dōng hǎi、 xià pī
gǔ jīng zhōu dì： nán jùn、 yí líng、 jìng líng、 miǎn yáng、 yuán líng、 wǔ líng、 qīng jiāng、 xiāng yáng、 chūn líng、 hàn dōng、 ān lù yǒng 'ān、 yì yáng、 jiǔ jiāng、 jiāng xià、 lǐ yáng、 bā líng、 cháng shā、 héng shān、 guì yáng、 líng líng、 xī píng
gǔ yáng zhōu dì： jiāng dū、 zhōng lí、 huái nán、 yì yáng、 qí chūn、 lú jiāng、 tóng 'ān、 lì yáng、 dān yáng、 xuān chéng、 pí líng wú jùn， kuàijī、 yú háng、 xīn 'ān、 dōng yáng， yǒng jiā、 jiàn 'ān、 suì 'ān、 pó yáng、 lín chuān、 lú líng nán kāng、 yí chūn、 yù zhāng、 nán hǎi、 lóng chuān、 yì 'ān、 gāo liáng、 xìn 'ān、 yǒng xī、 cāng wú、 shǐ 'ān yǒng píng、 yù lín、 hé pǔ、 zhū yá、 níng yuè、 jiāo zhǐ、 jiǔ zhēn、 rì nán、 bǐ jǐng、 hǎi yīn、 lín yì |
|
| suí , suí dài |
|
| huáng dì | lì shǐ rén wù | zhōng guó lì shǐ | kāi guó zhī jūn | lì shǐ yòu yǐng xiǎng 100 rén | zhōng guó | xìng shì | lì shǐ | | cháo dài | zhàn zhēng | nóng mín qǐ yì | qǐ yì | rén wù | dà chén | jūn shì jiā | wén xué | | bǎi kē dà quán | diǎn gù | táng cháo | gǔ dài | xiān bēi | běi zhōu | kē xué jiā | tiān wén | | rú jiā | bǎi kē cí diǎn | jīng xué jiā | yīnyuè jiā | zuòqǔ jiā | yǎn zòu jiā | gèng duō jiēguǒ ... |
|
|
| dà yè | cháng 'ān | hàn wáng | kāi huáng | tǔyùhún | chén guó | | chén cháo | dōng tū jué | zì chēng | fēi pín | cháo jiàn | xià lìng | | chè bīng | níng yuǎn gōng zhù | róng huá fū rén | lǐ mì | běi shǐ | yǔ wén tài | | fú jiān | xiāo xǐ | shěn fǎ xīng | wáng shì chōng | hán gōu | xī hǎi | | gāolí | qǐ mín kèhán | qiě mò | dōng dū | shǐ bì kèhán | guān zhōng | | suí wén dì yáng jiān | liáng shī dū | liú wǔ zhōu | yáng yǒng | yáng jùn | kāi guó yuán xūn | | dà sī mǎ | dà yùn hé | chū táng | liú qiú qún dǎo | yì cāng | xiǎo míng | | wǎ gǎng jūn | bīng biàn | mén fá | běi zhōu wǔ dì | zhèng zhì tǐ zhì | gāo zǔ běn jì | | kāi huáng lǜ | gāo shì dá | yú jǐn | dú gū xìn | dú gū gā luó | chén xuān dì | | dì zhù jiē jí | shǔ wáng | zhù guó dàjiàng jūn | péi dū | dà shè tiān xià | guī jiàng | | | | | | | gèng duō jiēguǒ ...
|
