dōng hàn  (79nián～106nián)

xìng：	liú
míng：	zhào
wǎngbǐhào：	xiào hé huáng dì
miàohào：	mù zōng
língmù：	shèn líng
kāiduān zhōngjié zàiwèi 88nián 105nián 永元 89nián 105niánsānyuè 元兴 105niánsìyuè 105niánshíèryuè 

　　hàn hé dì liú zhào（ 79 nián héng 106 nián）， hàn zú， shì dōng hàn dì sì wèi huáng dì， gōng yuán 88 nián héng 105 nián zài wèi， zài wèi 17 nián， xiǎng nián 27 suì， tā shì hàn zhāng dì cì zǐ， mǔ qīn liáng guì rén。 liú zhào sǐ hòu shì hào wéi xiào hé huáng dì， miào hào mù zōng， zàng yú shèn líng。
　　 gōng yuán 88 nián， nián jǐn 31 suì de hàn zhāng dì liú dá tū rán bìng shì， ér tài zǐ liú zhào zhè shí zhǐ yòu 10 suì。 liú zhào shēng yú jiàn chū sì nián（ 79 nián），
　　
　　 shēng mǔ wéi liáng guì rén。 liú zhào shì hàn zhāng dì de dì sì zǐ， zài tā shàng miàn yòu qiānshèng wáng liú kàng（ kàng）、 píng chūn wáng liú quán、 qīng hé wáng liú qìng sān gè gē gē， xià miàn yòu jì běi wáng liú shòu、 hé jiān wáng liú kāi、 chéng yáng wáng liú shū、 guǎng zōng wáng liú wàn suì sì gè dì dì。
　　 yóu yú dòu huáng hòu cóng zhōng zuò suì， hàn zhāng dì fèi diào tài zǐ liú qìng， bī sǐ liú qìng shēng mǔ sòng guì rén， gǎi lì liú zhào wéi tài zǐ。 dāng shí， liú qìng 5 suì， liú zhào cái 4 suì。 biàn gù yǔ wēinàn kě yǐ ràng rén xùn sù chéng shú， liú zhào sì hū yě míng bái zhèng zhì dì wèi biàn huà suǒ jù yòu de yì yì， dǒng dé yào fú wēi jì kùn， yú shì duì liú qìng gé wài qīn jìn hé 'ài hù， rù zé tóng shì， chū zé tóng chē。 zhè yě xǔ shì chū zì liú zhào shàn liáng de tiān xìng。 dàn zuò wéi huáng dì， nián jǐn 10 suì de liú zhào xiǎn rán wú fǎ dǒng dé guǎn lǐ guó jiā shì wù， yú shì zhèng quán zhǐ hǎo jiāo yóu yǎng tā chéng rén、 zuì wéi qīn jìn de tài hòu lái zhǎng guǎn。
　　 dōng hàn cóng hé dì qǐ， měi gè huáng dì dōushì 'ér shí jí wèi。 zài yòu 'ér huáng dì dāng cháo de shí qī， wài qī yǔ huàn guān de zhuān quán、 dǒu zhēng biàn bù kě bì miǎn， zhèng zhì de fēn zhēng hé shè huì de dòng luàn jiāng suí shí fā shēng， dōng hàn zhèng quán yě jiù jìn rù liǎo yǒng wú níng rì de lì shǐ jiē duàn。
　　 liú zhào nián biǎo：
　　 gōng yuán 79 nián， hàn zhāng dì dì sì zǐ liú zhào chū shēng。
　　 gōng yuán 82 nián， liú zhào bèi lì wéi tài zǐ。
　　 gōng yuán 88 nián， liú zhào jí wèi， shì wéi hàn hé dì。
　　 gōng yuán 89 nián， yìng nán xiōng nú chányú qǐng qiú， dōng hàn zhèng fǔ pài dòu xiàn shuài jūn yǔ nán xiōng nú yī qǐ， hé jī běi xiōng nú， dǎ bài běi xiōng nú。
　　 gōng yuán 91 nián， jiāng jūn gěng kuí yòu dà bài běi xiōng nú， jiāng xiōng nú shì lì chè dǐ gǎn chū mò běi dì qū。
　　 gōng yuán 92 nián， hàn hé dì yǐ kào huàn guān， yī jǔ chǎn chú wài qī dòu shì shì lì。 huàn guān zhuān quán jiù cǐ kāi shǐ。
　　 gōng yuán 106 nián， hàn hé dì liú zhào qù shì。
　　
　　【 zài wèi nián hào】
　　 yǒng yuán（ １ ７） ８ ９ héng１ ０ ５
　　 yuán xīng（１）１０５
　　
　　【 tīng zhī rèn zhī： dòu tài hòu lín cháo】
　　 hàn hé dì liú zhào yú zhāng hé 'èr nián（ 88 nián） rén chén jí huáng dì wèi， zūn huáng hòu wéi huáng tài hòu， gǎi míng nián wéi “ yǒng yuán yuán nián ”。 hé dì nián yòu， dòu tài hòu lín zhèng， tā shǒu xiān zuò chū liǎo sān xiàng zhòng yào jué dìng。
　　 fēng guān jí quán
　　 dòu tài hòu fēng guān de yuán zé yòu 'èr： yī shì qīn shǔ， èr shì tīng huà。 tā bǎ gē gē dòu xiàn yóu hǔ bēn zhōng láng jiāng tí shēng wéi shì zhōng， zhǎng guǎn cháo tíng jī mì， fù zé fā bù gào mìng； ràng dì dì dòu dǔ rèn hǔ bēn zhōng láng jiāng， tǒng lǐng huáng dì de shì wèi； dì dì dòu jǐng、 dòu huán jūn rèn zhōng cháng jiāng， fù zé chuán dá zhào lìng hé tǒng lǐ wén shū。 zhè yàng， dòu shì xiōng dì biàn dōuzài huáng dì zhōu wéi de xiǎn yào dì wèi， cóng 'ér zhǎng wò liǎo guó jiā zhèng zhì de zhōng shū。
　　 xuān bù jiě chú jùn guó yán tiě zhī jìn
　　 dòu tài hòu kāi yán tiě zhī jìn， yíng hé liǎo háo qiáng de lì yì， què làng fèi liǎo zī yuán， pò huài liǎo huán jìng， jiǎn shǎo liǎo shuì shōu， zhuàng dà liǎo háo qiáng， yīn 'ér shí jì shàng sǔn hài liǎo guó jiā。
　　 zhù zhāng běi gōng xiōng nú
　　 běi xiōng nú zāo zāi shòu luàn，
　　 nán xiōng nú chányú qǐng qiú hàn tíng bāng zhù tā chèn jī sǎo píng běi xiōng nú。 duì cǐ， cháo chén yì jiàn bìng bù tǒng yī 。 dū xiāng hóu liú chàng lái jīng dū luò yáng diào yàn（ yàn） zhāng dì， què bèi dòu xiàn cì shā。 wéi shǐ dòu xiàn miǎn zāo chǔfá， dòu tài hòu jué dìng pài dòu xiàn wéi dōng qí jiāng jūn， lián hé nán xiōng nú fá běi xiōng nú。
　　 yǒng yuán yuán nián（ 89 nián）， shuāng fāng dà zhàn yú jī luò shān， hàn jūn dà pò běi xiōng nú jūn， zhuī jī yú bù yī zhí dào sī qú hǎi。 dòu xiàn shuài jūn chū sài sān qiān yú lǐ， dēng shàng yàn rán shān（ jīn měnggǔ gòng hé guó háng 'ài shān）， kè shí lè gōng， cái bān shī huí cháo。
　　 dòu xiàn dé shèng hái cháo hòu， yào wǔ yáng wēi， bù kě yī shì。 bù jǐn qián zuì wú rén tí qǐ， ér qiě jiā guān fēng jué， shēng rèn dàjiàng jūn， fēng wǔ yáng hòu， běn lái dàjiàng jūn zhí zài sān gōng zhī xià， dàn yóu yú zhè cì shì dòu xiàn chōng rèn， yīn cǐ tí shēng dào sān gōng yǐ shàng， jǐn cì yú tài fù。 dòu dǔ shēng rèn wèi wèi， dòu jǐng hé dòu huán shēng rèn shì zhōng。 dòu shì xiōng dì jiāo zòng yì shèng， yú shì“ cháo tíng zhèn shè， wàng fēng suí zhǐ， wú gǎn wéi zhě”。
　　 qiáng quán zhèng zhì
　　 dòu tài hòu jiāng zhèng quán tǒng yú zì jǐ yī rén zhī shǒu， dú duàn zhuān héng， qiáng yú jué cè。 duì yú fá běi xiōng nú， shàng shū、 shì yù shǐ、 qí dū wèi、 yì láng děng děngdōu jí lì shàng jiàn， shèn zhì zhǐ zé tài hòu“ nài hé yǐ yī rén zhī jì， qì wàn rén zhī mìng”， yě méi yòu dǎng zhù tài hòu wéi tǎn hù dòu xiàn 'ér chū bīng。 zhòngchuāng běi xiōng nú hòu， shì fǒu jì xù shè lì běi dān yú， cháo chén jiān jué fǎn duì， dàn yóu yú dòu xiàn zòu qǐng shè lì， tài hòu bù gù dà duō shù rén fǎn duì， ér“ jìng cóng xiàn cè”。
　　 dòu tài hòu hái bǎ dà pī dòu shì jiā zú
　　 zǐ dì hé qīn péng gù yǒu， rèn wéi cháo guān huò dì fāng guān， cóng 'ér shàng xià gòu jié， zhuān quán fàng zòng， bào fù dǎ jī， wéi suǒ yù wéi。 qí dì dì dòu jǐng fàng zòng nú pú hú zuò fēiwèi， shèn zhì bái tiān gōng rán lán lù qiǎng jié， wǔ rǔ fù nǚ， ér“ yòu sī mò gǎn jǔ zòu”。
　　 tè wù zhèng zhì
　　 dòu xiàn yǎng liǎo xǔ duō cì kè， shí xíng 'àn shā zhèng cè， móu hài nà xiē jù yòu sù yuàn sī chóu、 chí yòu bù tóng zhèng jiàn、 kě néng wēi hài dòu shì de rén。 zài hàn míng dì yǒng píng nián jiān， dòu xiàn de fù qīn dòu xūn fàn zuì， hán yū（ xū） shěn lǐ cǐ 'àn， kǎo shí dòu xūn zuò yù bèi zhū。 dòu tài hòu dāng zhèng shí， hán yū yǐ sǐ， dòu xiàn jí pài cì kè cì shā liǎo hán yū de 'ér zǐ， bìng dài huí tā de shǒu jí ná dào dòu xūn fén shàng jì diàn。 zhōu róng wéi shàng shū yuán 'ān fǔ lì， yuán 'ān shàng shū yán dòu xiàn jiāo zòng、 dòu jǐng fǔ bài、 bù yí lì běi xiōng nú chányú děng zòu yì， jūn chū zì zhōu róng zhī bǐ。 dòu xiàn mén kè xú yǐ（ ｙ ì） fēi cháng jí hèn tā， yú shì dāng miàn wēi xié tā。 lián shàng shū fǔ zhōng shàng qiě zāo dào zhè yàng de kǒnghè， kě jiàn yī bān de guān lì gāi chéng shòu zhe zěn yàng de zhèng zhì yā lì。
　　 fǔ bài zhèng zhì
　　 dòu tài hòu yǐ kào zhe zhì gāo wú shàng de dì wèi hé quán lì， mǎn zú sī yù。 yǒng yuán yuán nián（ 89 nián）， tā jiù xià zhào wéi dì dì dòu dǔ、 dòu jǐng xiū jiàn háo huá zhù zhái， lóu guǎn cuò luò， fǔ dì xiāng lián， yī yǎn wàng qù，“ mí jiē jué lǐ”。 dāng shí zhèng zhí dòu xiàn zhēng bīng běi fá xiōng nú， dà xīng tǔ mù suǒ hào fèi de rén lì、 wù lì、 cái lì， gèng zēng jiā liǎo rén mín fù dān。
　　 cóng zhāng dì jià bēng， hé dì jí wèi， dào yǒng yuán sì nián（ 92 nián） shàng bàn nián， zài zhè jìn wǔ nián de shí jiān lǐ， dòu tài hòu yī zhí bǎ chí cháo zhèng， hé dì tīng zhī rèn zhī， shì yī gè kuǐ léi。 ér suí zhe dòu jiā quán shì、 yù wàng de péng zhàng， dòu shì shèn zhì jué dé zhè gè kuǐ léi yě shì duō yú de liǎo。 yīn 'ér dǎ qǐ liǎo zhū shā hé dì de suàn pán。 ér hé dì zé chèn jī zhǎn chú wài qī， duó huí zhèng quán。
　　
　　【 jīng zhī yíng zhī： hàn hé dì qīn zhèng】
　　 qí shí， dòu tài hòu de dàoxíng nì shī， gāng bì fàng zòng， zǎo yǐ yǐn qǐ liǎo yī xiē zhèng zhí cháo chén de bù mǎn。 tā men bù duàn shàng shū jìn jiàn， yòu shí shèn zhì yǐ sǐ kàng zhēng， xī wàng bǎ hēi 'àn de zhèng zhì wǎn huí dào qīng míng zhī zhōng。
　　 qún chén zhī jiàn
　　 dāng cháo qún chén de jiàn zhèng cóng“ tài hòu lín cháo” de shí hòu qǐ， jiù yǐ jīng kāi shǐ liǎo。 jǐn jù《 zī zhì tōng jiàn》 tǒng jì， duǎn duǎn de jìn wǔ nián shí jiān， dà chén jiù zhēn duì gè zhǒng wèn tí shàng shū shí wǔ liù cì。
　　 tài hòu gāng gāng lín cháo， jiù yǐ sī qíng shòu zhòng quán yú dòu shì xiōng dì。 fá běi xiōng nú， bìng shè běi xiōng nú chányú。 dòu shì xiōng dì jiāo héng sì nüè， qīn bào bǎi xìng， shèn zhì shàn zì zhēng diào biān fáng bù duì。
　　 qún chén men wéi dòu shì de tān lán yǔ bà quán 'ér fèn nù bù yǐ， wéi cháo tíng de fēn luàn hēi 'àn 'ér tòng xīn jí shǒu， wéi huáng dì de yòu ruò wú nài 'ér hūháo liú tì。 tā men hū huàn zhe huáng dì de jiān qiáng。 zhèng rú sī tú dīng hóng shàng shū suǒ yán：“ fū tiān bù kě yǐ bù gāng， bù gāng zé sān guāng bù míng； wáng bù kě yǐ bù qiáng， bù qiáng zé zǎi mù zòng héng。 yí yīn dà biàn， gǎi zhèng kuāng shī， yǐ sài tiān yì。”
　　 yǒng yuán sì nián（ 92 nián） bǐng chén， 13 gè jùn guó dì liè， dà hàn、 huáng zāi fā shēng。 shàng tiān sì hū yě zài zhāo shì zhe yī chǎng dà biàn gé de fā shēng。
　　 duó qǔ zhèng quán
　　 xiǎo huáng dì liú zhào nián líng yuè lái yuè dà， yě yuè lái yuè dǒng shì。 zhè duì rì yì péng zhàng de dòu jiā quán shì bù néng bù xíng chéng wēi xié。 yú shì dòu xiàn biàn yǔ nǚ xù guō jǔ jí qí fù guō huáng、 bù xià dèng dié jí qí dì dèng lěi děng， gòng tóng móu huá qǐ tú shā hài liú zhào， cuàn hàn 'ér dài zhī。
　　 zhè shí 14 suì de hé dì 'àn zhōng dé dào xiāo xī， zhī dào liǎo dòu xiàn de yīn móu， tā gǎn dào bì xū jìn kuài zhì dìng duì cè， fǒu zé hòu guǒ bù kān shè xiǎng。 kě shì， mǎn cháo tíng dōushì dòu jiā de rén。 suī rán yě yòu rú sī tú dīng hóng、 sī kōng rèn kuí、 shàng shū hán lēng děng kě yǐ xìn lài， dàn dòu shì xiōng dì yǐ jīng xiàn zhì liǎo huáng dì bù néng yǔ nèi wài dà chén zhí jiē dān dú jiē chù， zhǐ yòu huàn guān zài shēn biān cìhou bìng nèi wài chuán dì xìn xī。 hé dì jīng guò guān chá， jué dé zhǐ yòu zhōng cháng shì gōu dùn lìng（ fù zé gōng nèi hé chí yuàn yòu de huàn guān） zhèng zhòng kě yǔ shāng liàng， yī zé zhèng zhòng fú shì duō nián， duì huáng shì yī zhí zhōng xīn gěng gěng， bǐ jiào kě kào； èr zé cǐ rén jǐn shèn jī mǐn， hěn yòu xīn jì， kě yǐ chū móu huá cè。 yú shì， hé dì chèn bié rén bù zài， yǔ zhèng zhòng shuō liǎo zì jǐ de xiǎng fǎ。 zhèng zhòng zǎo yǐ kàn bù guàn wài qī shì lì de héng xíng bà dào， yě quàn hé dì zǎo xià shǒu wéi qiáng。
　　 cǐ shí， dòu xiàn zhèng zhèn shǒu liáng zhōu， rú guǒ jīng chéng yòu biàn， tā bì rán lǐng bīng pàn luàn。 wéi jiǎn shǎo sǔn shī， bǎo zhèng chéng gōng， hé dì xià zhào lìng dòu xiàn lái jīng fǔ zhèng， xiān xíng diào huí dòu xiàn。 tóng shí， yào cān zhào qián cháo《 wài qī chuán》， shì tú cóng wén dì zhū bó zhāo、 wǔ dì zhū dòu yīng、 zhāo dì zhū shàng guān jié、 xuān dì zhū huò yǔ děng shì zhōng xué xí jīng yàn。 yú shì mì lìng qīng hé wáng liú qìng cóng qiānshèng wáng liú kàng chù jiè qǔ《 wài qī chuán》， lìng zhèng zhòng cóng zhōng zhěng lǐ gòu jī。 yī qiē zhǔn bèi tíng dāng， dòu xiàn、 dèng dié děng yě huí dào jīng shī。
　　 zhuā bǔ dòu xiàn de qián yī tiān wǎn shàng， hé dì qīn zì yù lín běi gōng， mìng lìng sī tú jiān wèi wèi guān dīng hóng， yán bīng shǒu wèi， jǐn bì chéng mén； mìng lìng zhí jīn wú、 wǔ xiào wèi děng， fēn tóu zhuō ná guō huáng、 guō jǔ fù zǐ hé dèng dié、 dèng lěi xiōng dì， qīng chú liǎo wài wéi。 dì 'èr tiān， pài yè zhě pú shè zhí rù dòu jiā， xuān dú zhào shū， shōu huí dòu xiàn de dàjiàng jūn yìn shòu， gǎi fēng wéi guànjūn hóu， bìng xiàn lìng yǔ qí dì dòu gù、 dòu jǐng děng gè huí fēng dì。 guō huáng děng rén xià yù chǔsǐ， hé dì gǎn niàn dòu tài hòu de yǎng yù zhī 'ēn， méi yòu gōng kāi chǔsǐ dòu shì xiōng dì， huí dào fēng dì hòu jiē pò lìng zì shā。 sì xiōng dì zhōng zhǐ yòu dòu huán méi yòu cānyù cèhuà móu fǎn， bèi miǎn liǎo sǐ zuì。
　　 yī chǎng hōng hōng liè liè de duó quán dǒu zhēng jiù zhè yàng yǐ hé dì de shèng lì 'ér gào zhōng。 hé dì zhì shèng de yuán yīn， gài kuò qǐ lái， tài zhì yòu zhè yàng jǐ gè fāng miàn：
　　 yòu qún zhòng jī chǔ。 dòu shì suǒ wéi yǐ shì tiān nù rén yuàn， qún chén zhī jiàn yǐ kě jiàn cháo tíng shàng xià fǎn duì dòu shì de qíng xù， tóng shí yě wéi hé dì duó huí zhèng quán zuò liǎo yú lùn shàng de zhǔn bèi。
　　 zǔ zhì yán mì。 hé dì shì jīng guò zhōu mì guān chá hé xì zhì kǎo lǜ cái xuǎn zhōng liǎo zhèng zhòng， ér liú qìng zé shì bèi dòu tài hòu xiàn hài qí mǔ fèi lì de huáng tài zǐ， zì rán duì dòu shì shēn 'è tòng jué。 zài“ dòu shì fù zǐ xiōng dì bìng wéi qīng、 xiào， chōng mǎn cháo tíng” de qíng kuàng xià， zé rén bù dāng， huò shāo lòu kǒu fēng， hòu guǒ jiāng bù kān shè xiǎng。
　　 cuò shī dé dāng。 bǎ dòu xiàn diào huí jīng shī shōu bǔ， bì miǎn zào chéng dì fāng hùn luàn hé jūn shì huǒ bìng。 dài dòu xiàn huí dào jīng shī hòu， yī yè jiān， duì jǐ dà yào yuán quán miàn chū jī yòu fēn bié xì bǔ， jì bì miǎn liǎo hù xiāng chuàn lián， yòu miǎn dé yè cháng mèng duō。
　　 yīn cǐ， zhěng gè guò chéng gān jìng lì luò， bìng méi yòu yǐn qǐ cháo yě de jí dà kǒng huāng yǔ hùn luàn。 ér zhè yī qiēdōu shì yóu yī gè 14 suì de hái zǐ zhù yào cèhuà de！ wǒ men bù dé bù gǎn pèi yú hé dì liú zhào de jī zhì、 mǐn ruì、 gànliàn yǔ wěn zhòng。
　　 zhū chú yì yǐ
　　 dòu shì wéi wéi hù zhuān quán， ān chā liǎo dà liàng dǎng yǔ， yīn cǐ cháo tíng shàng xià duō yòu fù chén yǔ qīn xìn。 dāng chū， hé dì zài cháng 'ān zhào jiàn dòu xiàn， cháo chén shèn zhì yì lùn chēng zhī“ wàn suì”， shàng shū hán lēng fèn nù zhǐ zé“ lǐ wú rén chén chēng wàn suì zhī zhì”， cái suàn zhǐ zhù liǎo zhè chǎng nào jù。 zhè yī fāng miàn shuō míng dòu shì quán shì de guì shèng， lìng yī fāng miàn yě shuō míng shí chén qū yán fù shì de fēng qì。 yīn 'ér， hé dì zhí zhǎng zhèng quán hòu， lì jí qīng lǐ dòu shì cán dǎng yú niè， tài wèi sòng yóu yīn wéi dòu shì dǎng 'ér bèi bà miǎn， hòu zì shā。 qí tā qīn péng gù jiù， fán shì yǐ zhàng dòu jiā de guān xì 'ér zuò guān de， tǒng tǒng bèi bà miǎn huí jiā。
　　 dāng rán， zhè lǐ yě miǎn bù liǎo yòu yī xiē xié sī yuàn bào sī chóu， cóng 'ér méng yuān zhì sǐ de。 bān gù shì qí zhōng de xiǎn lì。
　　 bān gù， zì mèng jiān， fú fēng 'ān líng（ lìng shǎn xī jīng yáng xiàn nán） rén， qí fù bān biāo wéi dōng hàn zhù míng lì shǐ xué jiā。 hàn zhāng dì jí wèi hòu， yīn“ yǎ hǎo wén zhāng” ér gèng jiā qì zhòng bān gù。
　　 hàn hé dì yǒng yuán yuán nián（ 89 nián）， dòu xiàn yǐ chē qí jiāng jūn lǐng bīng fá běi xiōng nú， bān gù suí jūn chū fā， rèn zhōng hù jūn， cānyù jūn zhōng móu yì。 hàn jūn chū sài sān qiān yú lǐ， dà bài běi xiōng nú， yī zhí zhuī dào yàn rán shān， bān gù zuò《 fēng yàn shān míng》， kè shí jì gōng， shǐ chēng“ yàn rán lè míng”。
　　 dòu xiàn móu shā hé dì de 'àn jiàn běn yǔ bān gù háo wú guān xì， dàn bān gù jì wéi dòu shì mù fǔ rén wù， zì rán zāo dào zhū lián， yīn 'ér bèi miǎn guān。 dàn luò yáng lìng zhǒng jīng yīn sī hèn què jiāng bān gù xià yù bìng zhì sǐ。
　　 zhí dé zhù yì de shì， hàn hé dì liǎo jiě liǎo zhè xiē qíng kuàng， xià zhào qiǎn zé liǎo zhǒng jīng gōng bào sī chóu de 'è liè zuò fǎ， bìng jiāng hài sǐ bān gù de yù lì chǔsǐ dǐ zuì， biǎo xiàn chū chǔlǐ shì wù gōng píng gōng zhèng、 jiàn cuò bì jiū de jīng shén。
　　 xìn yòng huàn guān
　　 dōng hàn shí qī， wèile jiā qiáng zhōng yāng jí quán， zài gōng tíng nèi shè zhì liǎo zhōng cháng shì、 huáng mén shì láng、 dà huáng mén、 xiǎo huáng mén děng huàn guān zhí wù。 tā men fù zé zhǎng guǎn chuán dá huáng dì de hào lìng hé zhào shū， yuè lǎn shàng shū jìn chéng de wén shū。
　　 zài hé dì duó huí zhèng quán de guò chéng zhōng， zhōng cháng shì gōu dùn lìng zhèng zhòng zhí jiē cānyù liǎo cèhuà hé shí shī， zài lùn gōng xíng shǎng shí， zhèng zhòng zì rán shì shǒu gōng。 yú shì， zhèng zhòng bèi shēng qiān wéi dà cháng qiū。“ cháng qiū” shì hàn dài huáng hòu de gōng míng， yòng yǐ míng guān， chēng qí guān shǔ wéi“ cháng qiū sì”。 zhè shì huáng hòu jìn shì guān shǒu lǐng， yī bān yóu huáng dì qīn xìn chōng rèn， fù zé xuān dá zhǐ yì， guǎn lǐ gōng zhōng shì wù。 ér zài jìn xíng cè xūn bān shǎng de guò chéng zhōng， hé dì zhù yì dào， zhèng zhòng zǒng shì tuī cí de duō， jiē shòu de shǎo， zhè zhǒng qiān xùn rén 'ài zhī xīn， hěn dé hé dì de zàn shǎng。 yīn cǐ， hé dì yǐ hòu biàn jīng cháng tóng tā tǎo lùn guó jiā dà shì， guó jiā yī xiē dà zhèng fāng zhēn de jué cè biàn jiào duō dì càn zá zhe huàn guān de lì liàng。 suǒ yǐ shǐ shū shàng shuō“ huàn guān yòng quán zì cǐ shǐ yǐ”！
　　 dāng rán， hé dì zhòng yòng huàn guān， hái yòu yī xiē kè guān yīn sù。 zhè jiù shì， zhè shí qī tā suǒ xìn rèn、 yǐ zhòng de yī xiē cháo chén hé zōng wáng huò nián lǎo tǐ ruò， huò shòu duǎn mìng wēi， lù xù tuì chū liǎo lì shǐ wǔ tái。 cóng yǒng yuán sì nián（ 92 nián） dào yǒng yuán bā nián（ 96 nián）， xiāng jì gù qù de jiù yòu 10 wèi：
　　 sī tú yuán 'ān， yǒng yuán sì nián sān yuè sǐ。
　　 sī kōng rèn kuí， yǒng yuán sì nián bā yuè sǐ。
　　 qiānshèng wáng liú kàng， yǒng yuán wǔ nián zhēngyuè sǐ。
　　 tài fù dèng biāo， yǒng yuán wǔ nián zhēngyuè sǐ。
　　 guǎng zōng wáng liú wàn suì， yǒng yuán wǔ nián zhēngyuè sǐ。
　　 tài wèi yǐn mù， yǒng yuán wǔ nián shí yuè sǐ。
　　 sī tú dīng hóng， yǒng yuán liù nián zhēngyuè sǐ。
　　 chéng yáng wáng liú shū， yǒng yuán liù nián wǔ yuè sǐ。
　　 lè chéng wáng liú dǎng， yǒng yuán bā nián sì yuè sǐ。
　　 chén jìng wáng liú xiàn， yǒng yuán bā nián shí 'èr yuè sǐ。
　　 zhè yī chuàn hēi sè de shù jù， shì bù shì yì wèi zhe liú shì zhèng quán de rì bó xī shān ní？
　　 qīn lǐ zhèng shì
　　 zài yī jǔ sǎo píng liǎo wài qī dòu shì jí tuán de shì lì zhī hòu， hàn hé dì kāi shǐ qīn lǐ zhèng shì。 tā měi tiān zǎo qǐ lín cháo， shēn yè pī yuè zòu zhāng， cóng bù huāng dài zhèng shì， cóng tā qīn zhèng de suǒ zuò suǒ wéi， shàng bù shī wéi yī gè yīng míng yòu wéi de jūn zhù。
　　 ān dìng biān jiāng。
　　 xī běi yòu xī yù dū hù bān chāo dà pò yān qí， xī yù jiàng fù zhě wǔ shí yú guó； dōng běi yòu wū huán xiào wèi rèn shàng dà pò nán chányú， jiāng liáo dōng shōu guī， gǎi wéi bó hǎi jùn。 hé dì yī cháo， céng duō cì píng dìng guò shǎo shù mín zú de pàn luàn。
　　 kuān huǎn wéi zhèng。
　　 hé dì dāng zhèng shí qī， céng duō cì xià zhào zhèn zāi jiù nán、 jiǎn miǎn fù shuì、 ān zhì liú mín、 wù wéi nóng shí。 zài fǎ zhì shàng yě zhù zhāng kuān xíng。 tā rèn yòng de zhǎng guǎn xíng yù de tíng wèi chén chǒng， biàn shì yī gè fù yú tóng qíng xīn de rén 'ài zhī rén， měi cì duàn 'àn， dū yǐ jù jīng diǎn， ér“ wù cóng kuān shù”。
　　 hé dì duì yòu guò shī zhī rén， yě néng gēn jù qíng kuàng， cóng kuān chǔlǐ。 yǒng yuán jiǔ nián（ 97 nián）， dòu tài hòu sǐ。 yóu yú gōng tíng jǐn shǒu mì mì， hé dì wéi liáng guì rén suǒ shēng de shì shí shǐ zhōng méi yú gōng kāi。 tài hòu sǐ hòu， liáng jiā cái gǎn zòu míng cháo tíng， wéi liáng guì rén tǎo yī gè shuō fǎ。 zhè shí hé dì yě cái zhī dào liǎo zì jǐ de shēn shì zhī mí。 dàn zài rú hé 'ān zhì dòu tài hòu de wèn tí shàng， sān gōng shàng zòu：“ qǐng yǐ guāng wǔ chù lǚ tài hòu gù shì， biǎn dòu tài hòu zūn hào， bù yí hé zàng xiān dì。” ér hé dì què niàn duì zì jǐ de yǎng yù zhī 'ēn， rèn wéi“ ēn bù rěn lí， yì bù rěn kuī”， bù yìng yòu suǒ jiàng chù。 yú shì bù jiàng zūn hào， shì wéi zhāng dé huáng hòu。 ér duì liáng guì rén、 sòng guì rén de wèn tí yědōu tuǒ shàn 'ān zhì。 liáng guì rén bèi zhuī fēng huáng tài hòu。
　　 zhù zhòng dé jiào fēng huà。
　　 zhāng dì shí， jū cháo hóu liú bān sǐ， àn guī dìng yìng yóu zhǎngzǐ liú kǎi xí jué， dàn wéi mǎn zú fù qīn de yí yuàn， tā jiān chí ràng dì dì liú xiàn xí fēng， zì jǐ zé táo wǎng wài dì。 zhí zhèng guān shàng zòu qǐng shì shōu huí liú kǎi fēng guó， zhāng dì jiā qí yì， tè xǔ děng dài tā。 ér liú kǎi shǐ zhōng méi yòu huí lái， shí duō nián hòu， zhí zhèng guān yòu tí qǐ cǐ shì。 duì cǐ， shì zhōng jiǎ kuí shàng shū shuō：“ kǒng zǐ céng shuō ‘ néng yǐ lǐ ràng， zhì lǐ guó jiā yòu shénme nán de ní？ ’ yòu sī méi yòu tuī jiū liú kǎi cǐ jǔ de lè shàn zhī xīn， ér shì yǐ píng cháng zhī fǎ jiā yǐ chǔlǐ， zhè yàng zuò kǒng pà bù néng zhùzhǎng lǐ ràng de fēng qì， chéng jiù kuān hóng de jiào huà 'ā！” hé dì shēn yǐ wéi rán， xià zhào shuō：“ wáng fǎ chóng shàn， chéng rén zhī měi。” yú shì bù jǐn tóng yì liú xiàn xí jué， ér qiě zhēng liú kǎi wéi láng。
　　 ài mín wéi běn。
　　 hé dì shí fēn tǐ xù mín zhòng jí kǔ， duō cì zhào lìng lǐ yuān yù， xù guān guǎ， jīn gū ruò， bó fù liǎn， gào jiè shàng xià guān lì rèn zhēn sī kǎo zào chéng tiān zāi rén huò de zì shēn yuán yīn。 ér tā yě cháng cháng yǐ cǐ zì zé， rú yǒng yuán bā nián（ 96 nián） jīng chéng luò yáng dì qū fā shēng huáng zāi， tā xià zhào shǒu xiān shuō：“ huáng chóng zhī yì， dài bù xū shēng， wàn fāng yòu zuì， zài yú yī rén。” yōu mín zhī xīn， yǐnyǐn kě jiàn。 lǐng nán（ jīn guǎng dōng dì qū） chū chǎn shēng lóng yǎn、 lì zhī， wèile mǎn zú cháo tíng xū yào， wǎng wǎng“ shí lǐ yī zhì， wǔ lǐ yī hòu， zhòu yè chuán sòng”， jīng fēng lì xiǎn， láo mín shāng cái。 táng qiāng shàng shū， qǐng qiú tíng zhǐ， hé dì pī shì：“ yuǎn guó zhēn xiū， běn yǐ jiàn fèng zōng miào， gǒu yòu shāng hài， qǐ 'ài mín zhī běn？ qí chì tài guān wù fù shòu xiàn！” ài mín zhī yì， fā zì fèi fǔ。
　　 xuǎn guān yòng xián。
　　 hé dì shēn gǎn lì zhì jiàn shè duì yī gè zhèng quán de zhòng yào xìng， yīn 'ér fēi cháng zhòng shì guān lì de xuǎn bá rèn yòng。 jù tǒng jì， tā dāng zhèng shí qī， céng sì cì zhuān mén xià zhào nà xián。 zhè jì fǎn yìng chū dōng hàn lì zhì de kōng xū yǔ duò luò， yě biǎo xiàn chū hé dì wéi gǎi biàn zhè zhǒng xiàn zhuàng 'ér zuò chū de jī jí nǔ lì。
　　 cóng duó huí zhèng quán dào qīn lǐ cháo zhèng， kě yǐ kàn chū hàn hé dì shì yī gè kuān hé rén 'ài de jūn zhù， zhè yǔ tā de shì hào“ hé” shì wěn hé de。 dàn zuò wéi yī gè jūn zhù， míng biàn shì fēi， dāng jī lì duàn， gèng shì yī gè zhòng yào de sù zhì， zài qīng chú dòu shì jí tuán de dǒu zhēng zhōng， hé dì zuò dào liǎo zhè yī diǎn； zài fèi lì hòu fēi de guò chéng zhōng， zhè yī diǎn yě biǎo xiàn dé xiāng dāng chōng fēn。
　　
　　【 diān zhī dǎo zhī： liǎng guì rén zhēng shèng】
　　 hé dì liú zhào xiān hòu fēng de guì rén yòu liǎng gè： yī shì yīn shì， yī shì dèng suí。
　　 yīn shì de céng zǔ fù shì hàn guāng wǔ dì huáng hòu yīn lì huá de gē gē yīn shí， fù qīn míng yīn gāng， mǔ qīn dèng shì， shì guāng wǔ dì dà gōng chén dèng yǔ de sūn nǚ 'ér。 yǒng yuán sì nián（ 92 nián）， 13 suì de yīn shì， jīng guò tè xuǎn jìn rù hòu gōng。 yóu yú cōng míng jiāo měi， duō cái duō yì， hé dì fēi cháng xǐ huān tā， bù jiǔ jiù fēng wéi guì rén。
　　 dèng suí yě shì shì jiā nǚ， tā shì dèng yǔ de lìng yī wèi sūn nǚ 'ér。 tā fù qīn dèng xùn shì dèng yǔ dì liù zǐ， wéi hù qiāng xiào wèi， mǔ qīn yīn shì shì yīn lì huá de táng jiě。 zài yǒng yuán sì nián de dà xuǎn zhōng， dèng suí běn lái kě yǐ tóng yīn huáng hòu yī qǐ cān jiā tè xuǎn， dàn bù xìng nà nián fù qīn wáng gù， wéi fú fù sàng， sān nián hòu cái yǐ tè xuǎn zī gé jìn rù huáng gōng。
　　 yǒng yuán bā nián（ 96 nián）， hé dì 18 suì。 dà cháng qiū zhèng zhòng zòu qǐng cè lì huáng hòu。 jīng guò yī fān zhèng zhòng qí shì de xuǎn zé zhī hòu， cè lì 17 suì de yīn shì wéi huáng hòu。 tóng nián， dèng suí bèi fēng wéi guì rén， nián jǐn 16 suì。
　　 yīn shì cōng huì měi lì， bìng xiěde yī shǒu hǎo zì， shuí zhī dāng liǎo huáng hòu zhī hòu， jiàn jiàn lù chū liǎo jiāo zòng de běn xìng， shèn zhì zài hé dì miàn qián yě huì shǐ xiǎo jiě pí qì， yóu qí hǎo jí dù。 rì zǐ yī jiǔ， hé dì duì yīn huáng hòu jiàn jiàn chǎn shēng bù mǎn， chǒng 'ài bù rú yǐ qián。
　　 dèng suí zé shì shēn míng shì lǐ， shàn jiě rén qíng， yòu zì zhì jí yán， shì shì jǐn shèn， yī qiē xíng dòng jūn zūn xún lǐ fǎ， duì yīn huáng hòu yóu qí gōng jìng。 dài gōng nǚ、 nèi shì děng shí fēn tǐ tiē。 zhì yú zài hé dì gēn qián， tā shí fēn zì yì， bù ràng hé dì duì tā yòu tè bié de 'ēn chǒng。 yòu yī cì， dèng suí shēng bìng， lián rì wò chuáng bù qǐ。 hé dì shí fēn lián xī， ēn xǔ tā kě yǐ zhào rù jiā rén jìn gōng tàn shì， bìng qiě bù xiàn shí rì。 dèng suí què jié lì tuī cí， shuō：“ gōng tíng jìn wèi sēn yán， rú wài rén jiǔ jiǔ zhì liú gōng nèi， huì shǐ qún chén pī píng bì xià xùn sī qíng， jī fěng chén qiè bù zhī zú， yú gōng yú sī dōubù yí。” hé dì shí fēn zàn tàn， duì dèng guì rén chú liǎo chǒng 'ài， yòu zēng tiān liǎo bù shǎo jìng zhòng。
　　 hé dì duì dèng guì rén de 'ài zhòng， gèng jiā yǐn qǐ yīn huáng hòu de dù jì yǔ bù mǎn， yú shì， dèng suí zhǐ néng gèng jiā xiǎo xīn jǐn shèn。 zì dǎ hé dì duì yīn huáng hòu shī qù liǎo xīng qù， měi cì xiǎng dào dèng suí nà lǐ qù， dèng suí dū zhuāng bìng bù jiàn tā。 hé dì hěn wéi tā de wěi qū qiú quán 'ér gǎn kǎi， shuō：“ xiū shēn yǎng xìng jìng rán dào liǎo zhè zhǒng dì bù！” dèng suí jiàn hé dì duì zì jǐ rì jiàn chǒng 'ài， duì yīn huáng hòu què rì yì lěng dàn， xīn zhōng hěn bù 'ān níng。 měi dāng hé dì xiǎng zài jiā dé gōng liú sù， tā zǒng tuī shuō shēn tǐ bù shì， quàn hé dì qù cháng qiū gōng。
　　 yǒng yuán shí sān nián（ 101 nián） xià， hé dì shēn huàn lì jí， jiǔ wò bù qǐ， dào wǔ yuè zhōng， bìng shì gèng jiā chén zhòng。 dà jiādōu yǐ wéi huáng dì méi yòu xī wàng liǎo， zhù zài jiā dé gōng lǐ de dèng guì rén， rì rì qí dǎo shàng cāng bǎo yòu hé dì zǎo rì kāng fù。 dàn yīn huáng hòu jiàn hé dì chuí wēi， què shǒu xiān xiǎng dào rú hé bào fù， tā mì yǔ zuǒ yòu：“ wǒ ruò dé zhì， yī dìng jiāng dèng shì mǎn mén chāo zhǎn！” dèng suí tīng dào zhè yī xiāo xī， hǎo sì qíng tiān pī lì， kǒng jù zhì jí。 tā chàdiǎn yǐ zì shā lái bǎi tuō zhè chǎng zāinàn。
　　 hòu lái， hé dì de bìng hǎo liǎo， shàng cháo lǐ shì liǎo， yīn huáng hòu de xī wàng yòu luò kōng liǎo。 tā de wài zǔ mǔ dèng zhū shì xiàn jì， yǐ wū shù gǔ dào lái zhòu zǔ dèng shì sù sǐ， huò shǐ huáng dì wú zǐ， yǐ bǎo quán huáng hòu zhī wèi。 yǒng yuán shí sì nián（ 102 nián） xià， yòu rén bǎ dèng zhū shì jiā gòngfèng wū gǔ de shì xiàng hé dì mì gào。 hé dì chá wèn jiēguǒ， què yòu qí shì。 hé dì fēi cháng fèn nù， yǐ dà nì bù dào zuì jiàngxiàng guān rén yuán dài bǔ rù yù。 hé dì rèn wéi yīn hòu shī dé， bù zú yǐ mǔ yí tiān xià， yú shì pài sī tú lǔ gōng chí jié jiāng yīn huáng hòu cóng cháng qiū gōng qiān dào dài zuì de tóng gōng qù jū zhù。 yīn huáng hòu zhuī huǐ mò jí， zài yōu fèn hé xiū kuì zhōng yī bìng bù qǐ， yú yǒng yuán shí wǔ nián（ 103 nián） sǐ qù， nián jǐn 23 suì。
　　 zhōng gōng quē wèi， hé dì jīng guò shèn zhòng kǎo lǜ， jué dìng lì dèng guì rén wéi huáng hòu。 tā duì zuǒ yòu dà chén shuō：“ huáng hòu wéi liù gōng lǐng xiù， yǔ huáng dì tóng tǐ， bì xū dé shèng yú cái， cái shèng yú měi sè， fāng néng gòu gé chéng zōng miào， mǔ yí tiān xià。 dé guān hòu gōng de huáng hòu rén xuǎn， fēi dèng guì rén mò shǔ。”
　　 dèng suí dāng liǎo huáng hòu， réng rán jǐn shèn zì zhì， tā dài tóu jié jiǎn， fán zhēn qí yì wán， xià lìng bǐngchú， yǐ miǎn wán wù sàng zhì。 zhǐ yào qiú gōng yú dú shū suǒ yòng de zhǐ mò， qí tā yī gài wú qiú。 dèng huáng hòu de suǒ zuò suǒ wéi gěi hòu gōng chàng dǎo liǎo liáng hǎo de fēng qì。 dāng shí， bān zhāo zhèng zài huáng jiā dōng guān cáng shū gé。 bān zhāo xiě de chuán shì zuò pǐn《 nǚ jiè》 qī piān， jiù shì gēn jù dèng huáng hòu de jǔ zhǐ yán xíng jiā yǐ xiū gǎi bǔ chōng 'ér chéng de。
　　 dèng huáng hòu zài hé dì sǐ hòu， lín cháo zhí zhèng 16 nián， jīng jīng yè yè， qín zhèng 'ài mín， fú chí hàn shì， jǐn shèn shǒu chéng， zuì hòu cāo láo zhì sǐ， zhè zài gǔ dài hòu fēi zhōng shí shǔ hǎn jiàn。 hé dì zuì zhōng xuǎn zé dèng shì wéi hòu， shì dú jù huì yǎn de。
　　 hàn hé dì liú zhào jìn guǎn cóng wài qī shǒu zhōng duó huí liǎo zhèng quán， jìn guǎn fèi jìn xīn jī dì xuǎn yòng guān lì， bó xíng jiǎn fù， xī wàng zhòng zhèn liú shì jī yè， 105 nián， tā hái gǎi yuán yuán xīng， jì tuō liǎo wú xiàn de qī jì。 dàn“ qīng shān dǎng bù zhù， bì jìng dōng liú qù”， dōng hàn zhèng zhì hái shì cóng cǐ shuāi bài xià qù liǎo。
　　
　　【 hé dì shì shì】
　　 běn lái jiù tǐ ruò duō bìng de liú zhào， dào 27 suì zhè yī nián， zhōng yú 'áo bù zhù liǎo。 yuán xīng yuán nián（ 105 nián） dōng shí 'èr yuè xīn wèi， hé dì bìng sǐ yú jīng dū luò yáng zhāng dé qián diàn。 zàng yú shèn líng（ jīn hé nán mèng jīn）。 shì hào“ xiào hé”， miào hào“ mù zōng”。
　　 hé dì sǐ shí， shàng wèi jí lì tài zǐ。 yīn huáng hòu、 dèng huáng hòu jūn wèi yòu zǐ sì， hòu gōng pín fēi suǒ shēng zǐ， qián hòu yāo zhé liǎo shí jǐ gè。 yīn cǐ， wǎng wǎng shì gōng zhōng wéi xiōng dì， yǐ hòu suǒ shēng huáng zǐ jūn yóu nǎi niàn bào chū gōng wài， jì yǎng mín jiān。 děng dào hé dì jià bēng， qún chén yī shí yě nán yǐ jìn xún huáng zǐ xià luò。 zuì hòu， yóu dèng huáng hòu tí gōng xiàn suǒ， zhǐ zhǎo dào liǎo gōng nǚ suǒ shēng de liǎng gè huáng zǐ， zhǎngzhě liú shèng 8 suì， sù yòu gù jí， wèi biàn yíng lì； shàozǐ liú lóng， chū shēng cái bǎi rì， nǎi jí lìng yíng rù， lì wéi tài zǐ， dāng yè jí wèi， zūn dèng hòu wéi dèng tài hòu， shì wéi hàn shāng dì。 bù dào bàn yuè， jí dào míng nián， yú shì gǎi yuán yán píng。 yīn shāng dì shàng zài qiǎng bǎo zhī zhōng， zhǐ néng yóu dèng tài hòu lín cháo tīng zhèng。
　　
　　【 liú zhào gè rén dàng 'àn】
　　 xìng míng： liú zhào
　　 chū shēng： hàn zhāng dì jiàn chū sì nián（ 79 nián）
　　 zú nián： hàn hé dì yuán xīng yuán nián（ 105 nián）
　　 xiǎng nián： 27 suì
　　 shǔ xiāng： tù
　　 shì hào： xiào hé huáng dì
　　 miào hào： mù zōng
　　 nián hào： yǒng yuán、 yuán xīng
　　 líng qǐn： shèn líng
　　 fù qīn： liú dá
　　 mǔ qīn： liáng guì rén
　　 chū hūn： 18 suì
　　 zuì dé yì： zhū miè dòu shì， duó huí zhèng quán
　　 zuì shī yì： dāng cháo lǎo chén duō sàng
　　 zuì bù xìng： shù shī huáng zǐ
　　 zuì tòng xīn： fèi chù yīn huáng hòu
　　 zuì shàn cháng： kuān hé
　　 huáng hòu：
　　 yīn huáng hòu
　　 hé xī dèng huáng hòu dèng suí
　　 fēi pín：
　　 zhōu guì rén
　　 féng guì rén
　　 zǐ：
　　 zhǎngzǐ liú shèng píng yuán wáng
　　 cì zǐ liú lóng hàn shāng dì
　　 nǚ：
　　 cháng nǚ liú bǎo， yán píng yuán nián fēng xiū wǔ cháng gōng zhù。
　　 cì nǚ liú chéng， yuán nián fēng gòng yì gōng zhù。
　　 sān nǚ liú lì， yuán nián fēng lín yǐng gōng zhù， shì jí mò hóu shì zhōng jiǎ jiàn。
　　 sì nǚ liú xīng， yuán nián fēng wén xǐ gōng zhù。
　　
　　【 hòu rén píng jià】
　　 fàn yè
　　 xiào hé shěn liè， shuài yóu qián zé。 wáng hè zì zhōng， cì mìng qiáng tè。 yì méi xiáng fú， dēng xiǎn shí dé。
　　 héng héng《 hòu hàn shū · xiào hé xiào shāng jì》

<< qiányījūnzhù: sù zōng xiào zhāng huáng dì hàn zhāng dì

dōng hànhàn hé dì (88nián～105nián)

hòuyījūnzhù >>: xiào shāng huáng dì hàn shāng dì