《 shàng shū》 shì rú jiā jīng diǎn zhī yī
yuán chēng《 shū》， dào hàn dài gǎi chēng《 shàng shū》， yì wéi shàng dài zhī shū。 zhè shì wǒ guó dì yī bù shàng gǔ lì shǐ wén jiàn hé bù fēn zhuī shù gǔ dài shì jì zhù zuò de huì biān， tā bǎo cún liǎo shāng zhōu tè bié shì xī zhōu chū qī de yī xiē zhòng yào shǐ liào。《 shàng shū》 xiāng chuán yóu kǒng zǐ biān zhuàn 'ér chéng， dàn yòu xiē piān shì hòu lái rú jiā bǔ chōng jìn qù de。 xī hàn chū cún 28 piān， yīn yòng hàn dài tōng xíng de wén zì lì shū chāo xiě， chēng《 jīn wén shàng shū》。 lìng yòu xiāng chuán zài hàn wǔ dì shí cóng kǒng zǐ zhù zhái bì zhōng fā xiàn de《 gǔ wén shàng shū》（ xiàn zhǐ cún piān mù hé shǎo liàng yì wén） hé dōng jìn méi zé suǒ xiàn de wěi《 gǔ wén shàng shū》（ jiào《 jīn wén shàng shū》 duō 16 piān）。 xiàn zài tōng xíng de《 shí sān jīng zhù shū》 běn《 shàng shū》， jiù shì《 jīn wén shàng shū》 hé wěi《 gǔ wén shàng shū》 de hé biān běn。
shàng gǔ lì shǐ wén xiàn jí。《 zuǒzhuàn》 děng yǐn《 shàng shū》 wén zì， fēn bié chēng《 yú shū》、《 xià shū》、《 shāng shū》、《 zhōu shū》， zhàn guó shí zǒng chēng wéi《 shū》， hàn rén gǎi chēng《 shàng shū》， yì jí “ shàng gǔ dì wáng zhī shū ”（《 lùn héng · zhèng shuō piān》）。
《 shàng shū》 de zhēn wěi、 jù sàn， jí qí fù zá qū zhé。 hàn rén chuán shuō xiān qín shí《 shū》 yòu 100 piān , qí zhōng《 yú xià shū》 20 piān，《 shāng shū》、《 zhōu shū》 gè 40 piān， měi piān yòu xù， tí kǒng zǐ suǒ biān。《 shǐ jì · kǒng zǐ shì jiā》 yě shuō dào kǒng zǐ xiū《 shū》。 dàn jìn dài xué zhě duō yǐ wéi《 shàng shū》 biān dìng yú zhàn guó shí qī。 qín shǐ huáng fén shū zhī hòu，《 shū》 duō cán quē。 jīn cún《 shū xù》， wéi《 shǐ jì》 suǒ yǐn， yuē chū yú zhàn guó rú shēng zhī shǒu。 hàn chū，《 shàng shū》 cún 29 piān， wéi qín bó shì fú shēng suǒ chuán， yòng hàn shí lì shū chāo xiě， bèi chēng wéi《 jīn wén shàng shū》。 yòu， xī hàn qián qī， xiāng chuán lǔ gōng wáng chāi kǒng zǐ gù zhái yī duàn qiáng bì， fā xiàn lìng yī bù《 shàng shū》， shì yòng xiān qín liù guó shí zì tǐ shū xiě de , suǒ yǐ chēng《 gǔ wén shàng shū》 , tā bǐ《 jīn wén shàng shū》 duō 16 piān， kǒng 'ān guó dú hòu xiàn yú huáng jiā。 yīn wèi liè yú xué guān，《 gǔ wén shàng shū》 wèi néng liú bù。 dōng jìn yuán dì shí， méi yí xiàn wěi《 gǔ wén shàng shū》 jí kǒng 'ān guó《 shàng shū chuán》。 zhè bù《 gǔ wén shàng shū》 bǐ《 jīn wén shàng shū》 duō chū 25 piān， yòu cóng《 jīn wén shàng shū》 zhōng duō fēn chū 5 piān , ér dāng shí jīn wén běn zhōng de《 qín shì》 piān yǐ yì， suǒ yǐ wěi gǔ wén yǔ jīn wén hé gòng 58 piān。 táng tài zōng shí , kǒng yíng dá fèng zhào zhuàn《 shàng shū zhèng yì》 , jiù shì yòng gǔ jīn wén zhēn wěi hùn hé de běn zǐ。 nán sòng wú □ yǐ hòu， duì qí zhōng zhēn wěi pō yòu yí yì。 míng dài méi□ zuò《 shàng shū kǎo yì》 , qīng dài yán ruò qú zhù《 gǔ wén shàng shū shū zhèng》 děng， cái jiāng《 gǔ wén shàng shū》 hé kǒng 'ān guó《 shàng shū chuán》 nǎi shǔ wěi zào de xìng zhì duàn shí。
《 shàng shū》 suǒ lù， wéi yú、 xià、 shāng、 zhōu gè dài diǎn、 mó、 xùn、 gào、 shì、 mìng děng wén xiàn。 qí zhōng yú、 xià jí shāng dài bù fēn wén xiàn shì jù chuán wén 'ér xiě chéng， bù jìn kě kào。“ diǎn” shì zhòng yào shǐ shí huò zhuān tí shǐ shí de jìzǎi；“ mó” shì jì jūn chén móu lüè de；“ xùn” shì chén kāi dǎo jūn zhù de huà ;“ gào” shì miǎn lì de wén gào ;“ shì” shì jūn zhù xùn jiè shì zhòng de shì cí；“ mìng” shì jūn zhù de mìng lìng。 hái yòu yǐ rén míng biāo tí de， rú《 pán gēng》、《 wēi zǐ》 ; yòu yǐ shì wéi biāo tí de , rú《 gāo zōng róng rì》、《 xī bó kān lí》 ; yòu yǐ nèi róng wéi biāo tí de , rú《 hóng fàn》、《 wú yì》。 zhè xiē dū shǔ yú jì yán sǎnwén。 yě yòu xù shì jiào duō de， rú《 gù mìng》、《 yáo diǎn》。 qí zhōng de《 yǔ gòng》， tuō yán xià yǔ zhì shuǐ de jì lù， shí wéi gǔ dì lǐ zhì， yǔ quán shū tǐ lì bù yī， dāng wéi hòu rén de zhù shù。 zì hàn yǐ lái，《 shàng shū》 yī zhí bèi shì wéi zhōng guó fēng jiàn shè huì de zhèng zhì zhé xué jīng diǎn， jì shì dì wáng de jiào kē shū， yòu shì guì zú zǐ dì jí shì dà fū bì zūn de“ dà jīng dà fǎ”， zài lì shǐ shàng hěn yòu yǐng xiǎng。 sòng dài kè běn《 shàng shū》
jiù wén xué 'ér yán，《 shàng shū》 shì zhōng guó gǔ dài sǎnwén yǐ jīng xíng chéng de biāo zhì。 jù《 zuǒzhuàn》 děng shū jìzǎi， zài《 shàng shū》 zhī qián， yòu《 sān fén》、《 wǔ diǎn》、《 bā suǒ》、《 jiǔ qiū》， dàn zhè xiē shū dū méi yòu chuán xià lái，《 hàn shū · yì wén zhì》 yǐ bù jiàn zhù lù。 xù xiān qín sǎnwén dāng cóng《 shàng shū》 shǐ。 shū zhōng wén zhāng， jié gòu jiàn qū wán zhěng， yòu yī dìng de céng cì， yǐ zhù yì zài mìng yì móu piān shàng yòng gōng fū。 hòu lái chūn qiū zhàn guó shí qī sǎnwén de bó xīng， shì duì tā de jì chéng hé fā zhǎn。 qín hàn yǐ hòu， gè gè cháo dài de zhì gào、 zhào lìng、 zhāng zòu zhī wén， dū míng xiǎn dì shòu tā de yǐng xiǎng。 liú xié《 wén xīn diāo lóng》 zài lùn shù“ zhào cè”、“ xí yí”、“ zhāng biǎo”、“ zòu qǐ”、“ yì duì”、“ shū jì” děng wén tǐ shí， yědōu sù yuán dào《 shàng shū》。《 shàng shū》 zhōng bù fēn piān zhāng yòu yī dìng de wén cǎi， dài yòu mǒu xiē qíng tài。 rú《 pán gēng》 3 piān， shì pán gēng dòng yuán chén mín qiān yīn de xùn cí， yǔ qì jiān dìng、 guǒ duàn， xiǎn shì liǎo pán gēng de mù guāng yuǎn dà。 qí zhōng yòng“ ruò huǒ zhī liáo yú yuán， bù kě xiàng 'ěr” bǐ yù shān dòng qún zhòng de“ fú yán”， yòng“ ruò chéng zhōu， rǔ fú jì， chòu jué zài” bǐ yù qún chén zuò guān guó jiā de shuāi bài， dū bǐ jiào xíng xiàng。《 wú yì》 piān zhōng zhōu gōng quàn gào chéng wáng：“ wū hū！ jūn zǐ suǒ qí wú yì， xiān zhī jià sè zhī jiān nán nǎi yì， zé zhī xiǎo rén zhī yǐ。”《 qín shì》 piān xiě qín mù gōng dǎ liǎo bài zhàng hòu， jiǎn tǎo zì jǐ méi yòu jiē shòu jiǎn shū de yì jiàn shí shuō：“ gǔ rén yòu yán yuē： ‘ mín qì zì ruò shì duō pán， zé rén sī wú nán， wéi shòu zé bǐ rú liú， shì wéi jiān zāi！ ’ wǒ xīn zhī yōu， rì yuè yú mài , ruò fú yún lái !” huà yǔ zhōng liú lù chū chéng kěn zhēn qiē de tài dù。 cǐ wài ,《 yáo diǎn》、《 gāo táo mó》 děng piān zhōng， hái dài yòu shén huà sè cǎi , huò piān mò zhuì yǐ shī gē。 yīn cǐ，《 shàng shū》 zài yǔ yán fāng miàn suī bèi hòu rén rèn wéi“ jí qū 'áo yá”（ hán yù《 jìn xué jiě》）， gǔ 'ào nán dú， ér shí jì shàng lì dài sǎnwén jiādōu cóng zhōng qǔ dé yī dìng jiè jiàn。
lì lái zhù shì hé yán jiū《 shàng shū》 de zhù zuò hěn duō， yòu táng kǒng yíng dá de《 shàng shū zhèng yì》 , sòng cài shěn de《 shū jí chuán》 , qīng sūn xīng yǎn de《 shàng shū jīn gǔ wén zhù shū》。 sòng liǎng zhè dōng lù chá yán sī kè běn《 shàng shū zhèng yì》 20 juàn， xiàn cún běi jīng tú shū guǎn。
《 shàng shū》 de wén zì nèi róng tè diǎn：《 shàng shū》 suǒ jì jī běn shì shì、 mìng、 xùn、 gào yī lèi de yán cí。 wén zì gǔ 'ào yū sè， suǒ wèi“ zhōu gào yīn pán， jié qū 'áo yá”， jiù shì zhǐ zhè gè tè diǎn。 dàn yě yòu shǎo shù wén zì bǐ jiào xíng xiàng、 lǎng chàng。
yuán chēng《 shū》， dào hàn dài gǎi chēng《 shàng shū》， yì wéi shàng dài zhī shū。 zhè shì wǒ guó dì yī bù shàng gǔ lì shǐ wén jiàn hé bù fēn zhuī shù gǔ dài shì jì zhù zuò de huì biān， tā bǎo cún liǎo shāng zhōu tè bié shì xī zhōu chū qī de yī xiē zhòng yào shǐ liào。《 shàng shū》 xiāng chuán yóu kǒng zǐ biān zhuàn 'ér chéng， dàn yòu xiē piān shì hòu lái rú jiā bǔ chōng jìn qù de。 xī hàn chū cún 28 piān， yīn yòng hàn dài tōng xíng de wén zì lì shū chāo xiě， chēng《 jīn wén shàng shū》。 lìng yòu xiāng chuán zài hàn wǔ dì shí cóng kǒng zǐ zhù zhái bì zhōng fā xiàn de《 gǔ wén shàng shū》（ xiàn zhǐ cún piān mù hé shǎo liàng yì wén） hé dōng jìn méi zé suǒ xiàn de wěi《 gǔ wén shàng shū》（ jiào《 jīn wén shàng shū》 duō 16 piān）。 xiàn zài tōng xíng de《 shí sān jīng zhù shū》 běn《 shàng shū》， jiù shì《 jīn wén shàng shū》 hé wěi《 gǔ wén shàng shū》 de hé biān běn。
shàng gǔ lì shǐ wén xiàn jí。《 zuǒzhuàn》 děng yǐn《 shàng shū》 wén zì， fēn bié chēng《 yú shū》、《 xià shū》、《 shāng shū》、《 zhōu shū》， zhàn guó shí zǒng chēng wéi《 shū》， hàn rén gǎi chēng《 shàng shū》， yì jí “ shàng gǔ dì wáng zhī shū ”（《 lùn héng · zhèng shuō piān》）。
《 shàng shū》 de zhēn wěi、 jù sàn， jí qí fù zá qū zhé。 hàn rén chuán shuō xiān qín shí《 shū》 yòu 100 piān , qí zhōng《 yú xià shū》 20 piān，《 shāng shū》、《 zhōu shū》 gè 40 piān， měi piān yòu xù， tí kǒng zǐ suǒ biān。《 shǐ jì · kǒng zǐ shì jiā》 yě shuō dào kǒng zǐ xiū《 shū》。 dàn jìn dài xué zhě duō yǐ wéi《 shàng shū》 biān dìng yú zhàn guó shí qī。 qín shǐ huáng fén shū zhī hòu，《 shū》 duō cán quē。 jīn cún《 shū xù》， wéi《 shǐ jì》 suǒ yǐn， yuē chū yú zhàn guó rú shēng zhī shǒu。 hàn chū，《 shàng shū》 cún 29 piān， wéi qín bó shì fú shēng suǒ chuán， yòng hàn shí lì shū chāo xiě， bèi chēng wéi《 jīn wén shàng shū》。 yòu， xī hàn qián qī， xiāng chuán lǔ gōng wáng chāi kǒng zǐ gù zhái yī duàn qiáng bì， fā xiàn lìng yī bù《 shàng shū》， shì yòng xiān qín liù guó shí zì tǐ shū xiě de , suǒ yǐ chēng《 gǔ wén shàng shū》 , tā bǐ《 jīn wén shàng shū》 duō 16 piān， kǒng 'ān guó dú hòu xiàn yú huáng jiā。 yīn wèi liè yú xué guān，《 gǔ wén shàng shū》 wèi néng liú bù。 dōng jìn yuán dì shí， méi yí xiàn wěi《 gǔ wén shàng shū》 jí kǒng 'ān guó《 shàng shū chuán》。 zhè bù《 gǔ wén shàng shū》 bǐ《 jīn wén shàng shū》 duō chū 25 piān， yòu cóng《 jīn wén shàng shū》 zhōng duō fēn chū 5 piān , ér dāng shí jīn wén běn zhōng de《 qín shì》 piān yǐ yì， suǒ yǐ wěi gǔ wén yǔ jīn wén hé gòng 58 piān。 táng tài zōng shí , kǒng yíng dá fèng zhào zhuàn《 shàng shū zhèng yì》 , jiù shì yòng gǔ jīn wén zhēn wěi hùn hé de běn zǐ。 nán sòng wú □ yǐ hòu， duì qí zhōng zhēn wěi pō yòu yí yì。 míng dài méi□ zuò《 shàng shū kǎo yì》 , qīng dài yán ruò qú zhù《 gǔ wén shàng shū shū zhèng》 děng， cái jiāng《 gǔ wén shàng shū》 hé kǒng 'ān guó《 shàng shū chuán》 nǎi shǔ wěi zào de xìng zhì duàn shí。
《 shàng shū》 suǒ lù， wéi yú、 xià、 shāng、 zhōu gè dài diǎn、 mó、 xùn、 gào、 shì、 mìng děng wén xiàn。 qí zhōng yú、 xià jí shāng dài bù fēn wén xiàn shì jù chuán wén 'ér xiě chéng， bù jìn kě kào。“ diǎn” shì zhòng yào shǐ shí huò zhuān tí shǐ shí de jìzǎi；“ mó” shì jì jūn chén móu lüè de；“ xùn” shì chén kāi dǎo jūn zhù de huà ;“ gào” shì miǎn lì de wén gào ;“ shì” shì jūn zhù xùn jiè shì zhòng de shì cí；“ mìng” shì jūn zhù de mìng lìng。 hái yòu yǐ rén míng biāo tí de， rú《 pán gēng》、《 wēi zǐ》 ; yòu yǐ shì wéi biāo tí de , rú《 gāo zōng róng rì》、《 xī bó kān lí》 ; yòu yǐ nèi róng wéi biāo tí de , rú《 hóng fàn》、《 wú yì》。 zhè xiē dū shǔ yú jì yán sǎnwén。 yě yòu xù shì jiào duō de， rú《 gù mìng》、《 yáo diǎn》。 qí zhōng de《 yǔ gòng》， tuō yán xià yǔ zhì shuǐ de jì lù， shí wéi gǔ dì lǐ zhì， yǔ quán shū tǐ lì bù yī， dāng wéi hòu rén de zhù shù。 zì hàn yǐ lái，《 shàng shū》 yī zhí bèi shì wéi zhōng guó fēng jiàn shè huì de zhèng zhì zhé xué jīng diǎn， jì shì dì wáng de jiào kē shū， yòu shì guì zú zǐ dì jí shì dà fū bì zūn de“ dà jīng dà fǎ”， zài lì shǐ shàng hěn yòu yǐng xiǎng。 sòng dài kè běn《 shàng shū》
jiù wén xué 'ér yán，《 shàng shū》 shì zhōng guó gǔ dài sǎnwén yǐ jīng xíng chéng de biāo zhì。 jù《 zuǒzhuàn》 děng shū jìzǎi， zài《 shàng shū》 zhī qián， yòu《 sān fén》、《 wǔ diǎn》、《 bā suǒ》、《 jiǔ qiū》， dàn zhè xiē shū dū méi yòu chuán xià lái，《 hàn shū · yì wén zhì》 yǐ bù jiàn zhù lù。 xù xiān qín sǎnwén dāng cóng《 shàng shū》 shǐ。 shū zhōng wén zhāng， jié gòu jiàn qū wán zhěng， yòu yī dìng de céng cì， yǐ zhù yì zài mìng yì móu piān shàng yòng gōng fū。 hòu lái chūn qiū zhàn guó shí qī sǎnwén de bó xīng， shì duì tā de jì chéng hé fā zhǎn。 qín hàn yǐ hòu， gè gè cháo dài de zhì gào、 zhào lìng、 zhāng zòu zhī wén， dū míng xiǎn dì shòu tā de yǐng xiǎng。 liú xié《 wén xīn diāo lóng》 zài lùn shù“ zhào cè”、“ xí yí”、“ zhāng biǎo”、“ zòu qǐ”、“ yì duì”、“ shū jì” děng wén tǐ shí， yědōu sù yuán dào《 shàng shū》。《 shàng shū》 zhōng bù fēn piān zhāng yòu yī dìng de wén cǎi， dài yòu mǒu xiē qíng tài。 rú《 pán gēng》 3 piān， shì pán gēng dòng yuán chén mín qiān yīn de xùn cí， yǔ qì jiān dìng、 guǒ duàn， xiǎn shì liǎo pán gēng de mù guāng yuǎn dà。 qí zhōng yòng“ ruò huǒ zhī liáo yú yuán， bù kě xiàng 'ěr” bǐ yù shān dòng qún zhòng de“ fú yán”， yòng“ ruò chéng zhōu， rǔ fú jì， chòu jué zài” bǐ yù qún chén zuò guān guó jiā de shuāi bài， dū bǐ jiào xíng xiàng。《 wú yì》 piān zhōng zhōu gōng quàn gào chéng wáng：“ wū hū！ jūn zǐ suǒ qí wú yì， xiān zhī jià sè zhī jiān nán nǎi yì， zé zhī xiǎo rén zhī yǐ。”《 qín shì》 piān xiě qín mù gōng dǎ liǎo bài zhàng hòu， jiǎn tǎo zì jǐ méi yòu jiē shòu jiǎn shū de yì jiàn shí shuō：“ gǔ rén yòu yán yuē： ‘ mín qì zì ruò shì duō pán， zé rén sī wú nán， wéi shòu zé bǐ rú liú， shì wéi jiān zāi！ ’ wǒ xīn zhī yōu， rì yuè yú mài , ruò fú yún lái !” huà yǔ zhōng liú lù chū chéng kěn zhēn qiē de tài dù。 cǐ wài ,《 yáo diǎn》、《 gāo táo mó》 děng piān zhōng， hái dài yòu shén huà sè cǎi , huò piān mò zhuì yǐ shī gē。 yīn cǐ，《 shàng shū》 zài yǔ yán fāng miàn suī bèi hòu rén rèn wéi“ jí qū 'áo yá”（ hán yù《 jìn xué jiě》）， gǔ 'ào nán dú， ér shí jì shàng lì dài sǎnwén jiādōu cóng zhōng qǔ dé yī dìng jiè jiàn。
lì lái zhù shì hé yán jiū《 shàng shū》 de zhù zuò hěn duō， yòu táng kǒng yíng dá de《 shàng shū zhèng yì》 , sòng cài shěn de《 shū jí chuán》 , qīng sūn xīng yǎn de《 shàng shū jīn gǔ wén zhù shū》。 sòng liǎng zhè dōng lù chá yán sī kè běn《 shàng shū zhèng yì》 20 juàn， xiàn cún běi jīng tú shū guǎn。
《 shàng shū》 de wén zì nèi róng tè diǎn：《 shàng shū》 suǒ jì jī běn shì shì、 mìng、 xùn、 gào yī lèi de yán cí。 wén zì gǔ 'ào yū sè， suǒ wèi“ zhōu gào yīn pán， jié qū 'áo yá”， jiù shì zhǐ zhè gè tè diǎn。 dàn yě yòu shǎo shù wén zì bǐ jiào xíng xiàng、 lǎng chàng。
□ chuán hàn · kǒng 'ān guó □ shū táng · kǒng yíng dá □ zhěng lǐ míng yuè nú □ zhì zuò zhēn rú □ fā bù dú shū zhōng wén wǎng
《 shàng shū》 shì zhōng guó yòu shǐ yǐ lái zuì zǎo de yī bù lì shǐ wén xiàn huì biān， bǎo cún liǎo yáo、 shùn yǐ lái jīng xià、 shāng zhì gè dài bù shǎo zhēn guì shǐ liào。 yóu yú jīng qín huǒ zhī jié， tā zài chuán chéng guò chéng zhōng yòu quē yì， bìng chū xiàn liǎo duō zhǒng bǎn běn， yòu suǒ wèi jīn gǔ wén zhēn wěi zhī biàn。
《 shàng shū》 shì zhōng guó yòu shǐ yǐ lái zuì zǎo de yī bù lì shǐ wén xiàn huì biān， bǎo cún liǎo yáo、 shùn yǐ lái jīng xià、 shāng zhì gè dài bù shǎo zhēn guì shǐ liào。 yóu yú jīng qín huǒ zhī jié， tā zài chuán chéng guò chéng zhōng yòu quē yì， bìng chū xiàn liǎo duō zhǒng bǎn běn， yòu suǒ wèi jīn gǔ wén zhēn wěi zhī biàn。