《 jiā ná dà huá qiáo yí mín shǐ（ 1858-1966）》 yǐ huá rén zài jiā ná dà yī gè bàn shì jì de lì shǐ fēng yún wéi zhù xiàn， quán miàn xù shù jiā ná dà huá rén de bǎi nián lì shǐ。 lǎo yí mín hé xīn yí mín bìng zhòng， jiā ná dà shì yě yǔ zhōng guó shì yě jiāo chā， zhǎn xiàn zhōng guó rén zǒu xiàng shì jiè de jiān nán qū zhé、 jiān kǔ zhuó jué de fèn dǒu jīng lì， rú shí fǎn yìng zhōng huá wén huà yǔ jiā guó wén huà zài huá rén yí mín qún tǐ shēng huó zhōng de chōng tū、 lǐ jiě、 jiē nà hé zhuǎn huà， wéi quán qiú huà guò chéng zhōng de yí mín shēng tài tí gōng lì shǐ yǔ xiàn shí de shuāngchóng diǎn fàn。
　　 xù yī： wéi bǎi nián yí mín shǐ liú xià jiàn zhèng
　　 xù 'èr： yí mín shǐ xū yào quán qiú shì yě
　　 míng xiè
　　 xù piān huá gōng chū guó de lì shǐ bèi jǐng
　　 dì yī biān zì yóu chū rù shí qī（ 1858-1884）
　　 dì yī zhāng liǎng cì yí mín de rè cháo
　　 dì yī jié táo jīn rè cháo shí qī
　　 dì 'èr jié jiàn zhù tiě lù shí qī
　　 dì 'èr zhāng táng rén jiē de jiàn lì yǔ huá qiáo shè huì
　　 dì yī jié táng rén jiē de fēn bù
　　 dì 'èr jié rén kǒu fēn bù、 nán nǚ liǎng xìng bǐ lì jí jí guàn
　　 dì sān jié zhí yè hé zhèng zhì、 jīng jì dì wèi
　　 dì sì jié hóng mén、 fáng kǒu hé shàn táng de xíng chéng
　　 dì wǔ jié zōng qīn qiáo tuán、 dì qū qiáo tuán hé zhōng huá huì guǎn de chéng lì
　　 dì sān zhāng yǔ bái rén hé yuán zhù mín de guān xì
　　 dì yī jié yǔ bái rén de guān xì
　　 dì 'èr jié yǔ yuán zhù mín de guān xì
　　 dì 'èr biān guǎn zhì rù jìng shí qī（ 1885-1922）
　　 dì sì zhāng pái huá shì jiàn hé huá qiáo de kàng zhēng
　　 dì yī jié rén tóu shuì
　　 dì 'èr jié bái rén pái huá fǎ 'àn hé shì jiàn
　　 dì sān jié huá qiáo de kàng zhēng
　　 dì wǔ zhāng yǔ zhōng guó de guān xì
　　 dì yī jié qīng zhèng fǔ yǔ huá qiáo de guān xì
　　 dì 'èr jié bǎo huáng huì
　　 dì sān jié xīn hài gé mìng yǔ jiā ná dà
　　 dì sì jié nán jīng lín shí zhèng fǔ jí běi yáng zhèng fǔ yǔ huá qiáo de guān xì
　　 dì wǔ jié yuán zhù zǔ guó hé jiā xiāng jiàn shè
　　 dì liù zhāng rén kǒu jí zhí yè de biàn qiān
　　 dì yī jié huá qiáo rén kǒu
　　 dì 'èr jié zhí yè hé shēng cún zhuàng kuàng
　　 dì qī zhāng gè dì táng rén jiē de fā zhǎn hé qiáo shè qiáo tuán
　　 dì yī jié táng rén jiē de fā zhǎn
　　 dì 'èr jié huá qiáo shè qū zhōng de zhǒng zhǒng bì duān
　　 dì sān jié huá qiáo shè tuán de fā zhǎn yǔ zuò yòng
　　 dì sì jié huá qiáo shè tuán nèi bù chōng tū jí qí yuán yīn
　　 dì bā zhāng huá wén jiào yù、 bào kān hé xì jù、 jiàn zhù、 yī liáo wèi shēng、 zōng jiào、 mù zàng huó dòng
　　 dì yī jié chuàng bàn huá wén xué xiào
　　 dì 'èr jié xìqǔ、 bào kān、 zhōng guó tè sè jiàn zhù
　　 ……
　　 dì sān biān jìn zhǐ rù jìng shí qī（ 1923-1946）
　　 dì sì biān xuǎn zé rù jìng shí qī（ 1947-1966）
　　 zǎo qī huá gōng men wèile zài zhè piàn xīn dà lù shēng cún hé fā zhǎn， méi yòu xuǎn zé dì jiē shòu huò zhě cǎi qǔ liǎo qún jū zài chéng zhèn zhōng xīn biān yuán dì qū， jì kě yǐ wéi chí zì jǐ chuán tǒng de shēng huó fāng shì， tóng shí yě yǐ lài qún tǐ de lì liàng， miǎn shòu wú suǒ bù zài de bái rén qī fù， zhè yàng， táng rén jiē yī gè zuì xiǎn zhù de tè diǎn， jiù shì chéng wéi huá rén zài yì guó tā xiāng duǒ bì zhù liú shè qún sì yì líng rǔ huá rén de bì fēng gǎng。
　　 miàn lín jǔ mù wú qīn， yǔ yán fēng sú gēn běn xiāng yì de huán jìng tiǎo zhàn， yǐ jí táo jīn xiū lù de jiān nán yíng shēng， huá gōng men zài táng rén jiē xiāng jù 'ér jū， chú tóng wén tóng zhǒng zhī wài， hái shì tóng xiāng tóng cūn， bù dàn xiāng chóu dé yǐ wèi jiè， gū dú dé yǐ pái qiǎn， ér qiě bǐ cǐ kě yǐ xiāng zhù， xìn xī kě yǐ jiāo liú， zhè jiù shǐ táng rén jiē xíng chéng liǎo tā de dì 'èr gè tè diǎn， nà jiù shì chéng wéi yǐ xiāng qíng wéi jī chǔ de gāo níng jù lì shè qū。
　　 yóu yú huá gōng zài táng rén jiē jí zhōng jū zhù， gěi táng rén jiē tí gōng liǎo wěn dìng de xiāo fèi shì chǎng， shǐ dé táng rén jiē shàng de zhōng guó cān guǎn、 zá huò hé líng shòu shāng diàn xīng wàng qǐ lái。 zhī hòu， huá rén jiā jù diàn、 yào diàn、 shū cài shuǐ guǒ diàn、 shāo kǎo diàn hé mǐ diàn děng jiàn jiàn chū xiàn zài táng rén jiē lǐ， dài dòng liǎo huá qiáo jīng jì de chéng xíng， zài zhè yàng de jī chǔ shàng， běi měi huá qiáo shè huì màn màn fā zhǎn qǐ lái， zhè jiù gěi táng rén jiē dài lái liǎo dì sān gè tè diǎn， jí táng rén jiē chéng liǎo bái rén zhù liú shè huì yǐ wài， zuì jù zìjǐ zì zú néng lì de shè qū， jí shēng chǎn、 shēng huó hé shè jiāo wéi yī tǐ。 zhè yàng fā zhǎn xià qù de jiēguǒ， táng rén jiē jiù jìn rù liǎo fán róng shí qī。 zài fán róng shí qī de táng rén jiē， huá rén zài qiú dé zì shēn fā zhǎn de tóng shí， yě jiàn lì liǎo gè zhǒng lèi xíng de huá rén shè tuán、 sì miào、 jiào táng、 xué xiào hé qí tā jī gòu。 “ táng rén jiē ” kāi shǐ yòu“ xiǎo zhèng fǔ” liǎo，“ xiǎo zhèng fǔ” de huá rén lǐng xiù wǎng wǎng shì cóng shāng jiè chǎn shēng chū lái de， tā men dài biǎo huá rén yǔ zhù liú shè huì dǎ jiāo dào， tā men zài chōng dāng tiáojiě dà shǐ shí， yě yào qiú tóng zōng tóng zú chéng yuán duì zì jǐ zhōng chéng hé fú cóng， yóu cǐ kuò zhǎn liǎo tā men zì jǐ de lì yì， ér shè qū de quán lì yě jí zhōng zài zhè xiē huá shāng jīng yīng de shǒu zhōng liǎo。
　　 zǎo qī de táng rén jiē， yīn wéi yào dǐ yù bái rén de qī líng bào lì， nǎi zhì tǐ zhì xìng de pái chì， zì rán jiù jù yòu hěn qiáng de fēng bì xìng hé pái wài xìng， shì jiā ná dà dà shè huì zhōng de dú lì xiǎo shè huì， zhè jiù shì táng rén jiē de dì sì gè tè diǎn。 zhè gè tè diǎn dǎo zhì liǎo huá rén shè huì nèi bù wú shì huò zhě hū shì wài bù dà shè huì de fǎ lǜ zhì xù， yě dǎo zhì liǎo wài bù shè huì duì táng rén jiē de qí shì、 yí lǜ nǎi zhì chóu hèn。
　　 zhè lǐ de huá rén men chú liǎo xíng zhèng hé shāng yè shàng de xū yào， hěn shǎo tóng wài jiè jiē chù huò lián xì， gèng shǎo juǎnrù dāng dì de zhèng zhì dǒu zhēng， zài pái huá de shí dài， gèng bèi bō duó liǎo cānyù zhèng zhì de quán lì， chéng wéi“ huà wài zhī mín”， zhè fǎn 'ér gěi táng rén jiē zhào shàng liǎo yī céng shén mì de miàn shā。