guān yú《 sān zì jīng》 de zuò zhě hé chéng shū nián dài lì dài shuō fǎ bù yī， dàn shì dà duō shù xué zhě de yì jiàn， qīng xiàng yú“ sòng rú wáng bó hòu xiān shēng zuò《 sān zì jīng》， yǐ kè jiā shú” de shuō fǎ。
　　 wáng yìng lín（ 1223-1296 nián）， zì bó hòu， hào shēn níng jū shì， jìn shì chū shēn， shì nán sòng zhù míng de xué zhě、 jiào yù jiā、 zhèng zhì jiā。 tā zǔ jí hé nán kāi fēng， hòu qiān jū zhè jiāng yín xiàn， lì shì nán sòng lǐ zōng、 dù zōng、 gōng dì sān cháo， wèi zhì lì bù shàng shū。 wáng yìng lín bó xué duō cái， duì jīng shǐ zǐ jí、 tiān wén dì lǐ dōuyòu yán jiū。 nán sòng miè wáng yǐ hòu， tā yǐn jū xiāng lǐ， bì mén xiè kè， zhù shū lì shuō。 míng dài zhù míng shī rén、 wáng yìng lín de tóng xiāng huáng rùn yù zài《 xiān xián zàn》 zhōng chēng sòng wáng yìng lín：“ chūn qiū jué bǐ， ruì yìng zài lín。 sòng zhà qì lù， ruì yìng zài rén， ní fù qì lín， xiān shēng zì qì。 chū fěi qí shí， hū jiē hé jí。”
　　 wáng yìng lín yǐn jū 'èr shízǎi， suǒ yòu zhù zuò， zhǐ xiě jiá zǐ bù xiě nián hào， yǐ shì bù xiàng yuán cháo chēng chén。 tā yī shēng zhù zuò shèn fēng， yòu《 kùn xué jì wén》、《 yù hǎi》、《 shī kǎo》、《 shī dì lǐ kǎo》、《 hàn yì wén zhì kǎo zhèng》、《 yù táng lèi gǎo》、《 shēn níng jí》 děng liù bǎi duō juàn。 dàn shì zhī míng dù zuì gāo de fǎn 'ér shì zhè bù《 sān zì jīng》， zhè kě néng shì tā zuò mèng yě xiǎng bù dào de shì。 wáng yìng lín wǎn nián wéi jiào yù běn zú zǐ dì dú shū， biān xiě liǎo yī běn róng huì zhōng guó wén huà jīng cuì de“ sān zì gē jué”。 tā shì tōng gǔ bó jīn de dà rú， jǔ zhòng ruò qīng de dà jiā shǒu bǐ xiě chū zhè bù“ sān zì gē jué”， dāng rán shì fēi tóng fán xiǎng。
　　 wǒ men xiàn zài jiàn dào de zhè gè běn zǐ， shì qīng cháo wáng xiāng（ wáng jìn shēng） de xùn gǔ běn。 wáng jìn shēng shì qīng cháo kāng xī nián jiān de xué zhě， tā xùn gǔ de shì wáng yìng lín de yuán běn。 wáng yìng lín shì nán sòng rén，“ sān zì gē jué” yuán běn de lì shǐ bù fēn zhǐ jié zhì dào sòng cháo wéi zhǐ， suǒ yǐ wáng jìn shēng xùn gǔ běn de lì shǐ bù fēn yě zhǐ jiě dào sòng cháo wéi zhǐ。 suí zhe lì shǐ de fā zhǎn， gè cháo dài dōuyòu rén duì《 sān zì jīng》 bù duàn dì jiā yǐ bǔ chōng， zuì zhù míng de shì qīng cháo dào guāng nián jiān hè xīng sī zēng bǔ de guān yú yuán、 míng、 qīng sān dài de lì shǐ， gòng jì 'èr shí sì jù huà。 zhōng guó de zhèng shǐ shì 'èr shí sì zhèng shǐ， fǔ yǐ qīng shǐ gǎo yě bù guò 'èr shí wǔ shǐ， suǒ yǐ《 sān zì jīng》 de lì shǐ bù fēn yě jiù dào qīng cháo wéi zhǐ liǎo。
　　 lì shǐ shàng de qǐ méng dú wù， néng yǔ《 sān zì jīng》 pì měi de zhǐ yòu《 qiān zì wén》， èr zhě pèi hé qǐ lái， kě wèi zhū lián bì hé。《 qiān zì wén》 duǎn zhǐ yòu yī qiān gè zì，《 sān zì jīng》 cháng yòu yī qiān yī bǎi sì shí wǔ gè zì。《 qiān zì wén》 yòu yú yòu xiàn zhī wén zì， wén sī bù dé shū zhǎn。《 sān zì jīng》 jiù méi yòu zhè gè jú xiàn， suǒ yǐ bǎ zhōng guó de lì shǐ wén huà quán bù gài kuò jìn lái。 yī gè rén rú guǒ néng gòu zài yòu nián shí jiāng《 sān zì jīng》 bèi sòng xià lái， jiāng shòu yì zhōng shēng。 wǒ men xiàn zài yào shǔyīshǔ zhōng guó lì shǐ shàng nǎ cháo jiē nǎ dài， měi yī cháo dài yòu jǐ gè huáng dì、 duō shǎo nián de lì shǐ， kǒng pà yī xià zǐ shuō bù chū lái。 rú guǒ huì bèi《 sān zì jīng》 jiù néng tuō kǒu 'ér chū。 néng jiāng zhōng guó tōng shǐ gāng yào、 zhōng guó wén huà shǐ gāng yào、 wén huà bǎi kē zhī shí děng quán bù nóng suō zài yī qiān duō gè zì yǐ nèi， zhè duì qiú xué zhōng de hái zǐ men shì duō me zhòng yào 'ā！ wǒ men xiàn dài rén， jiāng《 sān zì jīng》 cóng tóu dào wěi dú guò yī biàn de yǐ jīng wéi shù bù duō， gèng hé kuàng néng bèi sòng、 néng gòu lǐ jiě jīng yì ní？
　　 zài 2004 nián zhōng guó zhào kāi de yī cì guān yú xiǎo xué jiào yù yán tǎo huì shàng， yòu zhuān jiā zhǐ chū zhōng guó xiǎo xué guó wén jiào yù fāng miàn cún zài de zhū duō wèn tí。 yǐ shí zì wéi lì， xiǎo xué liù nián bì yè de shí zì biāo zhǔn shì 2450 gè hàn zì。 xiǎo xué liù nián、 tuō 'ér suǒ yī nián、 yòu zhì yuán yī nián， bā nián xué 2450 gè hàn zì， měi nián 365 tiān， bā nián píng jūn měi tiān xué 0.84 gè hàn zì， hái bù dào yī gè。 wǒ men zài kàn chuán tǒng jiào yù，《 qiān zì wén》 shì 1000 gè hàn zì，《 sān zì jīng》 shì 1145 gè zì，《 bǎi jiā xìng》 568 zì， jiā qǐ lái yòu 2700 duō gè hàn zì， qù diào chóngfù de yě jué bù huì shǎo yú 2450 zì。 xū yào duō shǎo shí jiān ní？ zài yī nián zuǒ yòu jiù wán chéng liǎo。 kuàng qiě chuán tǒng jiào yù shì“ lǐyuè shè， yù shū shù” de quán miàn fā zhǎn， bù zhǐ shì xué wén。 rú guǒ wǒ men zhēn de duì zǐ sūn hòu dài fù zé， bù xiǎng zài zì wù wù rén， jiù yīnggāi rèn zhēn dì jiǎn tǎo yī xià， chuán tǒng jiào yù shì fǒu jiù zhēn de yī wú shì chù。 kǒng pà shì yào chóngxīn xià jié lùn liǎo， gèng hé kuàng zhāng tài yán zǎo jiù zài gāo shēng nà hǎn“ jīn zhī jiào kē shū， gù wù rú sān zì jīng yuǎn shèn yě”。
　　《 sān zì jīng》 quán wén suī rán fēn wéi liù gè bù fēn， dàn quán piān nèi róng lián guàn， zì shǐ zhì zhōng tū chū liǎo“ jiào zhī dào， guì yǐ zhuān” zhè yī zhù tí， liù gè bù fēn jūn shì wéi rào zhè yī zhù tí de zhǎn kāi， tǐ xiàn liǎo zuò zhě wán zhěng yī guàn de jiào yù sī xiǎng。 dì yī bù fēn tán jiào yù de yì yì hé zhòng yào xìng， dì 'èr bù fēn qiáng tiáojiào yù de nèi róng hé shùn xù， dì sān bù fēn jiǎng shòu jī běn de wén huà cháng shí， dì sì bù fēn jiè shào dài biǎo zhōng guó wén huà de zhòng yào jīng diǎn hé dú shū de cì dì。 dì wǔ bù fēn shì zhōng guó tōng shǐ gāng yào， dì liù bù fēn tán qín fèn kè kǔ shì jiē shòu jiào yù de jī chǔ， kě jiàn《 sān zì jīng》 shì yī bù jiào yù zhuān zhù。
　　 chuán tǒng jiào yù yǔ xiàn dài tōng xíng de xī shì jiào yù， zǒu de shì jié rán bù tóng de liǎng tiáo lù。 chuán tǒng jiào yù shì dào dé lún lǐ xíng de jiào yù， xī fāng jiào yù shì zhī shí jì néng xíng de jiào yù， yīn wéi zhōng xī wén huà bèi jǐng bù tóng、 jià zhí guān niàn bù tóng、 jiào huà de duì xiàng bù tóng， suǒ yǐ jiào yù de fāng shì hé nèi róng yě jiù yòu suǒ bù tóng。 chuán tǒng jiào yù yòu sì gè zǔ chéng bù fēn， měi gè rén yī shēng zhōng dōuyào jiē shòu， bāo kuò jiā jiào（ jiā tíng jiào yù）、 shī jiào（ xué xiào jiào yù）、 jìn xiū（ shè huì jiào yù） hé míng lǐ（ zōng jiào jiào yù）。 rén de yī shēng bì xū sì zhǒng jiào yù dū jiē shòu、 dū shēn tǐ lì xíng， zuò rén cái néng gòu yuán mǎn。 xiàn dài de jiào yù zhì dù zhǐ shèng xià xué xiào jiào yù yī zhǒng liǎo， dǐng duō zài jiā shàng yī gè shè huì jiào yù， èr zhě hái dū shì cè zhòng yú zhī shí de chuán shòu hé jì néng de xùn liàn， bìng bù shì jiào yù de quán bù。
　　 chuán tǒng jiào yù de gēn běn shì yào jiào rén huà xìng、 lì mìng、 míng dào、 hángdào， yě jiù shì zěn yàng zuò rén。 yòu chéng rén cái yòu chéng shì， bù huì zuò rén， jiù bù huì zuò shì。 hán yù《 shī shuō》 de dì yī jù huà jiù shì“ shī zhě suǒ yǐ chuán dào shòu yè jiě huò yě”， chuán dào jiù shì bāng zhù xué shēng huà xìng lì mìng， jiào shòu zuò rén zhī dào。 jiàn wén jué zhī de zhī shí chuán shòu shì cì yào de， suǒ wèi“ yòu yú lì zé xué wén”， méi yòu yú lì nìngkě bù shòu yè， yě yào xiān chuán dào。 xué shēng bù huà xìng， lǎo shī bù huì fàng nǐ chū shān， nǐ yìng yào zǒu lǎo shī jiù jiāng nǐ chú míng。 zhè bù shì lǎo shī cún xīn yǔ nǐ guò bù qù， ér shì zhēn xīn yào duì nǐ fù zé rèn。
　　 jiào yù de zhōng jí mù biāo shì dào dé wéi shǒu duàn tí gāo rén de shēng mìng zhì liàng， xiàn dài jiào yù de mù biāo shì yǐ jìng zhēng wéi shǒu duàn tí gāo rén de shēng huó zhì liàng。 zài chuán tǒng jiào yù zhōng， zhī shí de chuán shòu kě yǐ zàn huǎn， dào dé yī dìng yào shǒu xiān què lì qǐ lái， suǒ yǐ cái qiáng diào“ shǒu xiào tì， cì jiàn wén”。 wǒ men de xiàn dài jiào yù shénme dū jiào， piān piān quē shǎo liǎo dào dé。 yòu rén shuō xiàn dài jiào yù shì“ quē dé” de jiào yù， xué lì yuè gāo de jiā tíng yuè bù wěn dìng， kě jiàn wǒ men de jiào yù hěn chéng wèn tí。 dāng rán， shēng huó zhì liàng bù shì bù zhòng yào， tā bì jìng zhǐ shì chū bù de， ér tí gāo shēng mìng zhì liàng， shǐ měi yī gè shòu jiào yù zhě dōunéng gòu zhuǎn mí wéi wù、 zhuǎn shí chéng zhì， zuì hòu dá dào zhuǎn fán chéng shèng， cái shì rén shēng de zhōng jí mù biāo。 yào yòu zhè yàng de rèn tóng， shǒu xiān jiù yào biàn bié qīng chǔ jǐ gè jī běn gài niàn：
　　 yī shì móu shēng yǔ rén shēng yào fēn qīng。 móu shēng shì rén shēng de chū jí jiē duàn， rén shēng cái shì rén de zhōng jí mù biāo。 móu shēng zhǐ shì mǎn zú rén de dòng wù shǔ xìng de shēng cún lì yì de xū qiú， móu shēng jiē duàn shí xiàn yǐ hòu jiù yào xiàng rén shēng jiē duàn zhuǎn biàn， kāi fā rén de shè huì shǔ xìng。 rú guǒ duì cǐ méi yòu rèn tóng， rén de yī shēng dū huì bèi jú xiàn zài wù zhì lì yì de juàn zǐ lǐ， xiǎo fáng huàn dà fáng， xiǎo chē huàn dà chē， zāo kāng zhī qī huàn gè měi nǚ， méi wán méi liǎo zǒng shì zài móu shēng jiē duàn lǐ dǎzhuàn， rén shēng de jià zhí jiù yǒng yuǎn bù huì shí xiàn。
　　 èr shì shì yè yǔ zhí yè yào fēn qīng。 zhí yè shì nǐ de fàn wǎn， kě yǐ xǐ huān kě yǐ bù xǐ huān， tā yǔ nǐ de shì yè bìng bù máo dùn。 nǐ de xīng qù suǒ zài、 nǐ de 'àihào yǔ zhuī qiú， nǐ yī shēng fèn dǒu de mù biāo cái shì nǐ de shì yè。 shì yè zài duō shù qíng kuàng xià shì bù zuàn qián de， gǔ jīn zhōng wài de dà jiā， wú lùn shì dà yì shù jiā hái shì dà zhé xué jiā， dōushì sǐ liǎo yǐ hòu cái zhí qián de， huó zhe de shí hòu kǔ dé hěn。 zhí yè yǔ shì yè néng hé yī zuì hǎo， rú guǒ bù néng yī zhì jiù yào yòng zhí yè lái yǎng shì yè。 shì yè zhī zhì yī dàn dìng xià lái， jiù yì wú fǎn gù dì zǒu xià qù， fǒu zé jiāng yī shì wú chéng。
　　 sān shì zhī shí yǔ xué wèn yào fēn qīng。 zhī shí shì tōng guò“ jiàn wén jué zhī” zhú jiàn jī lěi qǐ lái de cháng shí， xué wèn shì jiāng zhī shí jù tǐ luò shí dào shēng huó zhōng qù， yòng suǒ xué dào de“ wén” qù xiū zhèng zì jǐ de xīn shēn xíng wéi， biàn huà zì jǐ de qì zhì。 rú cǐ yòu“ wén” yòu“ huà” fāng wèiyòu“ wén huà”， fǒu zé wǒ men chōng qí liàng zhǐ shì gè“ wén rén” ér fēi“ wén huà rén”。 xiàn dài rén nǎo dài lǐ zhuāng de tǒng tǒng shì bǎi kē zhī shí， lā jī xìn xī tài duō， zhēn zhèng de xué wèn gōng dǐ què yī diǎn yě méi yòu， jì bù huì zuò rén yě bù huì zuò shì。 jǐ shí nián lái xué de wén bù shǎo， dàn shì yòu“ wén” méi“ huà”； suī rán jiē shòu guò gāo děng jiào yù， jiēguǒ hái shì méi yòu“ wén huà”。 zhè kě zěn me dé liǎo ní？
　　 yǐ shàng wèn tí zài jiā tíng jiào yù jiē duàn jiù yào jiě jué， gǔ rén shuō“ sān suì kàn lǎo”， ér tóng shí dài de huàn xiǎng hé lǐ xiǎng shì yī gè rén yī shēng shì yè de pò tí， yǐ hòu de zhī shí jī lěi dōushì wéi rào zhe zhè gè huàn xiǎng hé lǐ xiǎng zhǎn kāi de， bù rù shè huì jiù shì wéi shí xiàn zhè yī lǐ xiǎng 'ér fèn dǒu。 rén quē shǎo de bù shì néng lì 'ér shì xiǎng xiàng， méi yòu yì xiǎng jiù méi yòu tiān kāi。 méi yòu huàn xiǎng hé lǐ xiǎng de rén shēng yī dìng shì píng yōng de， rén méi yòu lǐ xiǎng jiù méi yòu gēn， méi yòu zhuī qiú jiù méi yòu jìn bù， méi yòu shì yè jiù méi yòu bàn fǎ yuán mǎn nǐ de rén shēng。
　　 xiàn zài kāi shǐ yī bù fēn yī bù fēn dì jiǎng jiě jīng wén。
　　 rén zhī chū， xìng běn shàn。 xìng xiāng jìn， xí xiāng yuǎn。 gǒu bù jiào， xìng nǎi qiān。
　　 zhè jǐ jù huà shì zǒng gāng， shì《 sān zì jīng》 lì lùn de jī chǔ， shì jiào yù de jī chǔ， tóng shí yě shì jiào yù de zhǔn zé。《 sān zì jīng》 de suǒ yòu jīng wén， dōukě yǐ shuō shì zhè jǐ jù huà de zhǎn kāi。
　　 rén wèishénme yào jiē shòu jiào yù？ wèishénme yào duì rén jìn xíng chí zhī yǐ héng de jiào yù？ zhè shì“ jiào zhī dào” zài rèn shí lùn shàng， shǒu xiān yào yán jiū hé jiě jué de wèn tí。 zhè gè gēn běn xìng de wèn tí shì shénme ní？ nà jiù shì“ xìng” hé“ xí” de guān xì。
　　 tán dào rén xìng， zhōng guó wén huà lǐ miàn yòu sān zhǒng xué shuō， jī běn gài kuò liǎo zhū zǐ bǎi jiā de gè pài xué shù guān diǎn， jí“ xìng shàn lùn”、“ xìng 'è lùn”、“ xìng bù shàn bù 'è lùn”。
　　 tí chū“ xìng shàn lùn” de shì mèng zǐ， mèng zǐ shuō： rén yòu cè yǐn zhī xīn， yòu xiū 'è zhī xīn， yòu cí ràng zhī xīn， yòu shì fēi zhī xīn。 rén wèishénme yòu zhè sì zhǒng xīn ní？ yīn wéi zhè shì tiān fù yǔ rén de běn xìng， tiān dào běn shì rén dào， suǒ yǐ rén de běn xìng shì shàn liáng de。 rú guǒ méi yòu zhè sì zhǒng xīn， jiù“ fēi rén yě”， jì rán bù shì rén yě jiù méi yòu shénme hǎo shuō liǎo。
　　 lìng yī wèi zhū zǐ bǎi jiā de míng rén jiào xún zǐ， tā yě shì rú jiā xué pài de dài biǎo rén wù， dàn shì tā de guān diǎn shì“ xìng 'è lùn”，《 xún zǐ》 shū zhōng yòu“ xìng 'è” piān。 tā rèn wéi rén xìng shì“ shēng 'ér yòu hǎo lì yān”，“ shēng 'ér yòu jí 'è yān”，“ shēng 'ér yòu 'ěr mù zhī yù、 yòu hǎo shēng sè yān”。 xiǎo hái zǐ shēng xià lái jiù huì chī nǎi， liǎng gè xiǎo quán tóu zuàn de jǐn jǐn de， yī jiàng shēng jiù lái lāo shì jiè。 zhǎngdà yī diǎn hé bié de hái zǐ yī qǐ wán jiù huì qiǎng bié rén de dōng xī， zhè xiē xíng wéi dōubù yòng jiào tiān shēng jiù huì。 shàn liáng zhī xìng zài nǎ lǐ ní？ bù jiào yù jué duì chū bù lái shàn， suǒ yǐ shuō“ rén zhī xìng 'è， qí shàn zhě wěi yě”。 wěi wéi tōng jiǎ， jiù shì jiào yù zhuǎn huà de yì sī， shàn shì hòu tiān huán jìng hé jiào huà xué xí de jiēguǒ。 suǒ wèi“ lǐ yì zhě， shèng rén zhī suǒ shēng yě， rén zhī suǒ xué 'ér néng， suǒ shì 'ér chéng zhě yě …… kě xué 'ér néng、 kě shì 'ér chéng zhī zài rén cái， wèi zhī wěi”。
　　 yǔ mèng zǐ tóng shí dài de hái yòu yī wèi gào zǐ， zài《 mèng zǐ》 qī piān wén zhāng zhōng jiù yòu“ gào zǐ piān”。 gào zǐ rèn wéi， rén zhī běn xìng xiàng yī zhāng bái zhǐ， wú suǒ wèi shàn hé 'è， jìn zhū zé chì jìn mò zé hēi。 hǎo xiàng shēng sī yī yàng， rǎn cāng zé cāng rǎn huáng zé huáng， shēng sī běn shēn shì méi yòu yán sè de， rén xìng yě shì rú cǐ， kě dōng kě xī kě shàn kěwù。 zhōng guó lì shǐ shàng duì rén xìng de rèn shí dà gài jiù shì zhè sān zhǒng jié lùn： xìng shàn， xìng 'è， xìng bù shàn bù 'è。“ xìng xiāng jìn， xí xiāng yuǎn” shì kǒng zǐ zài《 lùn yǔ ? yáng huò piān》 lǐ jiǎng de huà，“ xìng xiāng jìn yě， xí xiāng yuǎn yě”。 zhè shì qián miàn jǐ jù huà de chū chù。
　　 rén zhī xìng dào dǐ shì shàn hái shì 'è ní？ rén xìng de zhēn shí miàn mào dào dǐ shì shénme yàng zǐ ní？ zhè sān zhǒng guān diǎn gè shuō liǎo rén xìng de yī gè fāng miàn， xiàng xiā zǐ mō xiàng yī yàng， rú guǒ jiāng sān zhě zōng hé qǐ lái， yì sī jiù wán zhěng liǎo。 rén zhī xìng fēn wéi sān gè bù fēn， dì yī shì tiān xìng， tiān fù zhī xìng， shì chún shàn wú 'è de， zhè jiù shì mèng zǐ shuō de“ xìng běn shàn”。 rén běn lái jiù yòu shàn liáng de tiān xìng， kàn dào bié rén shòu kǔ zāo zuì， wǒ men xīn zhōng bù rěn， zhè jiù shì rén 'ài zhī xīn de chū qǐ。 mèng zǐ jǔ liǎo gè“ rú zǐ zhuì jǐng” de lì zǐ， kàn dào bié rén de hái zǐ diào dào jǐng lǐ， wǒ men de dì yī yì shí shì kuài qù jiù rén。 nǐ shì wéi liǎo shòu jiā jiǎng má？ bù shì。 nǐ yǔ zhè gè hái zǐ yòu qīn shǔ guān xì má？ méi yòu。 nǐ wèishénme yào zhè yàng qù zuò ní？ yīn wéi zhè shì nǐ rén cí de běn néng， shì nǐ shàn liáng de běn xìng， zhè jiù shì tiān fù zhī xìng。
　　 rén hái yòu yī zhǒng shēng wù shǔ xìng， shēng wù shǔ xìng shì chún 'è wú shàn de。 rén lèi zuò wéi dòng wù de yī zhǒng， qí shēng mìng tǐ shì yóu yí chuán jī yīn kòng zhì de。 xiàn dài yí chuán xué gěi jī yīn xià de jié lùn zhǐ yòu liǎng gè zì“ zì sī”， shì“ zì sī de jī yīn”。 qí běn zhì shì wú xiàn zhì dì zhàn yòu yī qiē zī yuán， wú xiū zhǐ dì fù zhì zì jǐ， wú xiàn dì kuò zhāng， fēng kuáng dì fù zhì， zhǐ yòu zì jǐ bù gù tā rén。 zhè jiù shì jī yīn de běn zhì， yě shì yī qiē shēng wù de běn zhì。 cóng zhè yī diǎn shàng lái kàn， xún zǐ de“ xìng 'è lùn” shuō dé yī diǎn dōubù cuò。
　　 rén jì rán zuò wéi dòng wù de rén， qí dòng wù xìng xū qiú jiù yào shǒu xiān jiě jué。 zhèng rú kǒng zǐ zài《 lǐ jì》 zhōng shuō de，“ yǐn shí nán nǚ， rén zhī dà yù cún yān”。 bù ràng tā chī fàn， bù ràng tā yòu liǎng xìng de xū qiú， zhè shì bù kě néng qǐ mǎ shì bù rén dào de。 tiān dì jì shēng rén， rén jiù yòu shēng cún de quán lì。 zuì xīn de xíng wéi kē xué yán jiū fā xiàn， bù jǐn jǐn shì shēng wù shǔ xìng yí chuán， rén de xíng wéi yě shì yí chuán de。 fù mǔ yòu shénme xí guàn， lì rú xǐ huān dǔ bó、 dǎ pái děng， yī diǎn bù huì làng fèi， wán quán yǐ jī yīn de xíng shì yí chuán xià qù。 jiāng lái zǐ nǚ yī dàn yòu tiáo jiàn yǐn xìng jī yīn bào fā， yě huì chī hē dǔ piáo， suǒ yǐ xíng wéi yě shì yí chuán de。 dàn zhè zhǒng yǐn xíng yí chuán jī yīn shénme shí hòu fā zuò？ néng bù néng bù ràng tā fā zuò？ néng bù néng huà diào tā？ zhè kě jiù shì dà xué wèn liǎo， zhè jiù shì“ xí” de wèn tí， jiù shì kǒng zǐ jiǎng de“ xí xiāng yuǎn yě”。
　　 xíng wéi kē xué yán jiū de jiēguǒ biǎo míng， dòng wù shēng huó de zhōu wéi huán jìng hé shēng huó fāng shì duì dòng wù de chéngzhǎng fā yù yǐng xiǎng hěn dà， yòu xiē shí hòu jīhū jiù shì jué dìng xìng de。 dòng wù yuán juàn yǎng de lǎo hǔ， jǐ dài fán zhí xià lái kàn jiàn huó jī dū hài pà， zài yě dāng bù liǎo shòu zhōng wáng liǎo。 wèishénme？ hòu tiān de shēng huó huán jìng biàn liǎo， xí xìng gǎi biàn liǎo。 rén yě shì rú cǐ， rén yòu máng cháng， nà shì qiān bǎi nián yǐ qián rú máo yǐn xuè shí dài xiāo huà máo fā yòng de， yǐ hòu gǎi wéi shú shí máng cháng tuì huà， zhǐ shèng xià yī gè xiǎo wěi bā， jiào lán wěi liǎo。 rén lèi shēng huó de huán jìng、 jiē shòu de jiào yù、 shòu dào de gǎn rǎn， dū huì duì rén chǎn shēng yǐng xiǎng， xíng chéng rén de xí qì。 xí qì rì jiǔ xíng chéng yī zhǒng guàn xìng shì lì， shēn zhí zài dà nǎo zhī zhōng jiù shì xí xìng。 xí xìng yī dài dài jī lěi bìng yí chuán xià qù， jiù xíng chéng rén lèi de liè gēn xìng， zhè zhǒng liè gēn xí xìng huì shǐ rén de dòng wù shǔ xìng péng zhàng， zhē bì rén de tiān xìng， suǒ yǐ shuō“ gǒu bù jiào， xìng nǎi qiān”。
　　 gǒu běn shì yī zhǒng cǎo míng， sú chēng“ gǒu wěi bā cǎo”， qí cǎo zǐ yòu cì， huò zhān zài dòng wù shēn shàng， huò suí fēng piāo dàng， shēng mìng lì jí qiáng， yǐn shēn yì shì“ gǒu qiě”， jiù shì còu còu hé hé、 dé guò qiě guò、 suí yù 'ér 'ān de yì sī。 rén shēng xià lái rú bái zhǐ yī zhāng， shàn 'è zhī xìng dū qián fú zhe， zhǐ kàn wài miàn de huán jìng yě jiù shì fó jiā suǒ shuō de“ yuán” rú hé。 rú guǒ yīn xún gǒu qiě dé guò qiě guò， bù zhuā jǐn duì xiǎo hái zǐ jìn xíng chí zhī yǐ héng de jiào yù， tā de tiān xìng jiù huì qiān yí biàn huà。 yī dàn xí qì xíng chéng xí xìng， jiù rú tóng“ mò bēi sī rǎn” yī yàng， zài yě jiū zhèng bù guò lái liǎo。 yīn cǐ jiào yù de dì yī mù biāo jí shì jiào rén“ qù xí xìng， huà bǐng xìng， yuán mǎn tiān xìng”， yě jiù shì hán yù shuō de“ chuán dào”。
　　“ qù xí xìng” shì jiāng hòu tiān xí rǎn yǎng chéng de 'è xí hé huài máo bìng qù diào， rén de 'è xí gǔ rén zǒng jié wéi“ chī hē dǔ piáo chōu” wǔ dú， yě jiào wǔ guǐ。 wǔ guǐ chán shēn huì shǐ rén hài bìng shēn wáng， wǔ guǐ nào zhái huì ràng rén jiā zhái bù 'ān， bì xū jiè diào 'è xí， gǎi diào huài máo bìng， zhè shì zuò rén de dì yī bù gōng fū。
　　“ huà bǐng xìng” shì yào jiāng fù mǔ yí chuán xià lái de rén de liè gēn xìng， yě jiào zuò bǐng xìng huà chú diào。 rén de bǐng xìng gǔ rén yě zǒng jié wéi“ nù hèn yuàn nǎo fán” wǔ yàng， rén de sī yù yī dàn bù néng mǎn zú， bǐng xìng jiù fā zuò， nù hèn yuàn nǎo fán jiù lái liǎo， sú huà shuō“ jiāng shān yì gǎi， bǐng xìng nán yí”。 rén de bǐng xìng zhī gēn zuì shēn、 zuì nán bá chú， yīn wéi tā shì rén lèi shǐ zǔ yí chuán 'ér lái de， xiū xíng méi yòu bié de， shuō dào dǐ jiù shì huà bǐng xìng， bǐng xìng yī huà jiù shì dé dào。 huà bù liǎo de yī chù jí fā， xiàng bèi guǐ mí zhù liǎo yī yàng， gēn běn guǎn bù zhù zì jǐ， suǒ yǐ xiū xíng bì xū zài zhè fāng miàn xià shǒu， cái bù huì làng fèi shí jiān。
　　“ yuán mǎn tiān xìng” shì qián miàn liǎng bù gōng fū de guǒ bào， shì zì rán 'ér rán shí xiàn de， bù shì qiú chū lái de。 tiān xìng shì tiān suǒ fù de tiān dé zhī xìng， tiān zhī dé jiù shì“ rén yì lǐ zhì xìn” wǔ cháng zhī dé。 wǔ cháng zhī dé de gēn běn shì rén dé， yòu rén cái yòu“ yì lǐ zhì xìn” sì dé。 rén shì běn tǐ， biǎo xiàn chū lái de xíng shì jiù shì cí， cí shì wú tiáo jiàn de 'ài， ài shì yòu tiáo jiàn de cí， suǒ yǐ kǒng zǐ shuō“ rén zhě 'ài rén”。 guǒ zhēn néng gòu qù xí xìng、 huà bǐng xìng， nǐ de tiān xìng yī dìng huì yuán mǎn， jiù shì chéng dào liǎo。 zì gǔ chéng dào de dà dé， wú yī bù shì“ xìng běn shàn” de， suǒ yǐ“ rén zhī chū， xìng běn shàn”， shì《 sān zì jīng》 de lì lùn jī chǔ， yě shì jiào yù de chū jí hé zhōng jí mù biāo， dào jiā jiào zuò“ guī gēn fù mìng”， rú jiā jiào zuò“ fǎn běn hái yuán”， fó jiā jiào zuò“ míng xīn jiàn xìng”。
　　 réndōu shì yóu yú xí xìng zuò suì， suǒ yǐ cái zhēng tān bù yǐ。 zhēng bù lái jiù shēng qì， tān bù zhe jiù shàng huǒ； yīn zhēng shēng qì yīn tān shàng huǒ， qì huǒ gōng xīn， zhěng tiān fán nǎo。“ nù hèn yuàn nǎo fán” yī lái， wǔ guǐ jiù xiàn qián liǎo。 máo bìng yuè dà de rén pí qì bǐng xìng yuè dà， nù hèn yuàn nǎo fán yuè lì hài， jiù yuè zhē bì tā de tiān xìng， rén yì lǐ zhì xìn jiù yuè nán biǎo xiàn chū lái， yě jiù yuè méi yòu bàn fǎ zuò hǎo rén。 jí shǐ tā xiǎng mí tú zhī fǎn， wú nài wǔ guǐ dāng jiā， běn xìng zuò bù liǎo zhù， xiǎng dāng gè hǎo rén tài nán liǎo！ cháng cháng jiàn dào zhè yàng de rén zài tòng kǔ zhēngzhá， xiǎng bǎi tuō wǔ guǐ de mó zhǎng kòng zhì， yòu xiē rén bǎi tuō bù liǎo， gān cuì jiù zì shā liǎo， guǒ bào yì cháng de cǎn liè， wǒ men kàn dé lèi shuǐ zhí liú， hěn xiǎng jiù zhè xiē rén。 shèng réndōu yuàn yì dài zhòng shēng shòu kǔ， fó shuō“ wǒ bù xià dì yù， shuí xià dì yù”， jī dū yé sū bèi dīng shàng shí zì jià， hái shuō“ wǒ tì shì rén shú zuì”。 dàn shì zì jǐ chī fàn zì jǐ bǎo， zì jǐ de yīn guǒ zì jǐ liǎo， shèng rén zhǐ néng wèiwǒ men xiàn shēn shuō fǎ， jiǎng qīng shì shí zhēn xiāng， lù yào kào wǒ men zì jǐ qù zǒu。 zì zhù 'ér hòu tiān zhù， zì lì 'ér hòu rén lì， zhè shì qiān gǔ bù biàn de dào lǐ。
　　 yīn cǐ jiào yù yī dìng yào jìn zǎo， yuè zǎo yuè hǎo。 shénme shí hòu kāi shǐ jiào zǎo ní？ tāi jiào jiù gòu zǎo liǎo bā， bù！ tāi jiào yǐ jīng wǎn liǎo。 yào cóng hái méi yòu zuò tāi zhī qián jiù duì fù mǔ jìn xíng jiào yù， zhè jiào gǎi zhǒng liú liáng， shì bōzhòng qián de yù zhǒng yǔ píng zhěng tǔ dì。 yōu zhì shòu jīng luǎn hé liáng hǎo de shēng tài huán jìng， jiāng duì tāi 'ér xīn xìng de fā yù qǐ dào zhí jiē de yǐng xiǎng zuò yòng。 zhōng guó rén duì cǐ yǐ jīng shí jiàn yán jiū liǎo jǐ qiān nián， chū liǎo duō shǎo dài de shèng xián zhī rén。 nǐ rú guǒ xiāng xìn、 jiē shòu bìng qiě zhào zhe qù zuò， nǐ jiù shēng guì zǐ， yī bèi zǐ xìng fú。 nǐ rú guǒ bù xìn， jiāng lái hěn kě néng huì hòu huǐ yī bèi zǐ。 jiā lǐ duō gè nì zǐ， shè huì shàng jiù tiān yī gè bài lèi， fù mǔ zào de zuì yè kě jiù dà liǎo。 zuò fù mǔ de rén yào měng xǐng， yào tiǎo qǐ zé rèn de dān zǐ， bù néng bǎ duì hái zǐ de jiào yù dū tuī gěi shè huì。 fù mǔ zì jǐ dòng bù dòng jiù shuǎ xìng zǐ、 nào lí hūn， nǐ de hái zǐ zěn me bàn？ tā de xīn líng yī dàn shòu dào chuāngshāng， xīn lǐ jiù huì niǔ qū、 jiù huì jī xíng， zhè gè hái zǐ jiù huǐ liǎo。
　　 gǒu bù jiào， xìng nǎi qiān。 jiào zhī dào， guì yǐ zhuān。
　　 jiào yù shì bǎi nián dà jì， shì yī gè rén yī bèi zǐ dōuyào gān de shì， bù shì shàng jǐ nián xué jiù jié shù liǎo， jiù wán chéng liǎo， suǒ yǐ shì“ huó dào lǎo， xué dào lǎo”。 xún zǐ yě shuō：“ xué bù kě yǐ yǐ”， jiào yù shì bù néng tíng zhǐ de， rén shēng rú nì shuǐ xíng zhōu， bù jìn zé tuì， yīn wéi“ gǒu bù jiào， xìng nǎi qiān”， suǒ yǐ yī tiān yě sōng xiè bù dé。
　　 gēn jù yǐ shàng lì jiào de jī chǔ， xià miàn tí chū jiào yù de dì yī gè yuán zé“ jiào zhī dào， guì yǐ zhuān”。“ zhuān” shì jiào yù de jī běn yuán zé， hán yòu duō zhòng yì sī。
　　 dì yī， jiào yù yào chí zhī yǐ héng， suǒ wèi“ shí nián shù mù， bǎi nián shù rén”。 jiào yù shì yī bèi zǐ de shì， bù shì gāo zhōng bì yè liǎo， dà xué bì yè liǎo， yán jiū suǒ bì yè liǎo jiù chéng gōng liǎo， wǒ men yào duì hái zǐ fù zé rèn， wéi hái zǐ de yī bèi zǐ zhuóxiǎng。
　　 dì 'èr， jiào yù de fāng fǎ yào zhuān yī， jiào xué de nèi róng yào jīng zhuān， zhè shì jiào yù néng fǒu qǔ dé xiào guǒ de zhù yào yuán zé。 bǐ jiào yī xià jiù huì fā xiàn， xiàn dài de jiào xué yuán zé shì“ jiào zhī dào， guì yǐ zá”， fāng fǎ zá、 nèi róng zá， wú yī bù zá。 zhōu mò xiū xī 'èr tiān， kàn kàn jiāzhǎng gěi hái zǐ 'ān pái de kè wài xué xí yòu duō shǎo： xué zì、 xué huà、 xué qín、 xué diàn nǎo、 xué yóu yǒng、 xué yīng yǔ děng děng， bù yī 'ér zú。 nèi róng zá， jiāokè de lǎo shī zì rán yě zá， liǎng gè lǎo shī shuō liǎng zhǒng huà， sān gè lǎo shī shì sān chā lù kǒu， sì gè lǎo shī shì shí zì jiē tóu， xiǎo hái zǐ jiù shī qù fāng xiàng liǎo。 yòu xiē lǎo shī hái zì zàn huǐ tā， jiào yīnyuè de shuō yīn lè hǎo， xué huà jiù nà me jǐ zhǒng yán sè， zhǐ yòu yīnyuè cái néng chōng fēn biǎo xiàn dà zì rán。 dào liǎo xià wǔ xué huà， jiào huà de lǎo shī yòu shuō huà yòu duō hǎo， sè cǎi fēng fù xuàn lì， zhǐ yòu huà cái néng chōng fēn biǎo xiàn dà zì rán。 nǐ shuō hái zǐ jiū jìng tīng shuí de hǎo？ fǎn zhèng jiā cháng dū jiāo liǎo xué fèi， bù xué jiāo dài bù liǎo， jiù gǒu qiě zhe còu hé xué bā。 hái zǐ zì jǐ dōubù zhī dào zì jǐ xǐ huān shénme， gēn běn méi yòu zì jǐ de zhōng xīn。 rú guǒ néng gòu“ guì yǐ zhuān” dì yòng liǎng nián、 sān nián de shí jiān， zhuān xīn xué xí yī mén jì yì， yī tōng jiù bǎi tōng。 gèng hé kuàng“ qín qí shū huà” tóng shǔ zhōng guó wén huà“ lè” de fàn chóu， wéi de shì tiáoxié shēn xīn péi yǎng jī jí lè guān de rén shēng tài dù， xué yī mén zú yǐ。
　　 zhuān de dì sān céng yì sī shì duì xué shēng jiǎng de， jiù shì yào zhuān xīn zhuān zhù， yī xīn yī yì。 xiàn zài de hái zǐ biān kàn diàn shì biān xiě gōng kè， gēn běn jiù zhuān bù liǎo。 hái yòu xiē jī gòu kāi shè kè chéng， zhuān mén xùn liàn xiǎo hái zǐ yī xīn duō yòng de， chún cuì shì hú shuō bā dào， wù rén zǐ dì！ lǎo zǔ zōng zǒng jié liǎo jǐ qiān nián de jīng yàn， yào wǒ men shēn xīn hé yī， bù néng zài tóng yī shí jiān gān liǎng jiàn shì qíng。 kǒng zǐ jiù shuō：“ shí bù yán， qǐn bù yǔ”， yī xīn bù néng 'èr yòng。 xiàn dài jiào yù zhuān mén péi yǎng“ jīng shén fēn liè zhèng”， rén de jīng shén yī dàn fēn liè liǎo， jiù shénme shì qíng yě zuò bù hǎo。 wǒ men de shēng mìng zhī suǒ yǐ néng gòu cháng cún， jiù shì yīn wéi wǒ men de xīn shēn shì tǒng yī de， gǔ rén xiū xīn xiū shēn de mùdì jiù shì yào“ shēn xīn hé yī”， zěn me néng gòu ràng tā fēn lí ní？
　　 yī gè zhuān zì， gài kuò liǎo chuán tǒng jiào xué de jī běn yuán zé yǔ fāng fǎ， wǒ men jiào yù hái zǐ chéng cái yě yī dìng yào cóng zhuān zhè gè zì rù shǒu。 jiào yù yào chí zhī yǐ héng， bù néng fàng sōng； jiào xué yào zhuān yī， yào jīng bù yào zá， guǎng xué duō wén shì hái zǐ men yòu liǎo jī chǔ yǐ hòu zì jǐ shēn zào de shì qíng， nà shì hòu huà。 lǎo shī、 jiāzhǎng yào zuò de jiù shì zhuān， xué xí de shí hòu yī dìng yào tā zhuān xīn zhì zhì、 yī xīn yī yì。
　　 xià miàn gěi wǒ men jǔ liǎo liǎng gè lì zǐ， yī gè shì mèng mǔ sān qiān， yī gè shì yàn shān wǔ guì。
　　 xī mèng mǔ， zé lín chù。 zǐ bù xué， duàn jī zhù。
　　 mèng zǐ míng kē， zì zǐ yú， xiǎo de shí hòu jiā lǐ miàn hěn qióng， jiā lǐ zhǐ yòu jǐ mǔ bó tián， fù qīn jī gōng yí zài mèng zǐ sān suì shí jiù wài chū móu shēng jì， yǐ hòu jiù yīn xùn jiē wú liǎo， jiā lǐ quán kào mǔ qīn zhāng shì fǎng xiàn zhì bù shēng huó。 mèng zǐ jiā zhù jīn tiān shān dōng shěng zōu xiàn xiāng xià de yī gè xiǎo cūn zhuāng， zhuāng wài bù yuǎn chù shì yī piàn fén dì， zǒng yòu sòng zàng chū bìn de rén jiā zài nà lǐ chuī chuī dǎ dǎ。 mèng zǐ hàoxué， kàn liǎo yǐ hòu huí lái jiù xué rén chū bìn dǎ fān、 kū sàng jì bài。 mèng mǔ fēi cháng dān yōu， xiǎo hái zǐ cóng xiǎo jiù xué zhè xiē shì， jiāng lái zěn me dé liǎo ní？ yú shì jué dìng bān jiā， gěi mèng zǐ huàn gè huán jìng。
　　 mèng jiā qiān dào liǎo miào hù yíng（ jīn shān dōng zōu xiàn xiàn chéng xī běi）， zhè lǐ shì gè dà zhèn diàn， mǔ qīn de yuán yì shì ràng mèng zǐ duō cháng yī xiē jiàn shí， kāi kuò yǎn jiè。 dàn zhè lǐ shí tiān gǎn liǎng gè jí chǎng， xuān nào yì cháng。 mèng zǐ dǎo shì xīng gāo cǎi liè， kàn liǎo huí lái bù shì yòng gùn zǐ tiǎo liǎng kuài shí tóu xué mài cài， jiù shì yòng mù tóu zuò dāo zǐ bǐ bǐ huàhuà dì xué shā zhū。 mèng mǔ jué dé bù duì jìn， jìn zhū zhě chì， jìn mò zhě hēi， zhè yàng xià qù zěn me néng xíng ní？ yú shì jué dìng zài cì bān jiā。
　　 zhè yī cì mèng jiā bān dào liǎo yīn lì qú pàn（ jīn zōu xiàn xiàn chéng nán guān） gé bì shì gè xué táng， zhōu wéi dōushì dú shū rén。 mèng zǐ měi tiān dū kàn dào shàng xué de rén jǔ zhǐ wén yǎ、 luò luò dà fāng， yě xué zhe dú shū yǎn lǐ， mèng mǔ zhè cái fàng xià xīn lái， zhè jiù shì mèng mǔ sān qiān de gù shì。“ sān qiān” shì duō cì qiān jū， zhè lǐ de“ sān” shì xíng róng cí， yòu duō cì de yì sī。 lèi sì de lì zǐ hái yòu“ dà yǔ zhì shuǐ， sān guò jiā mén 'ér bù rù”， shì shuō yǔ wáng duō cì jīng guò jiā mén kǒu dōuméi yòu jìn qù。
　　 mèng zǐ shí fēn cōng míng， shàng xué yǐ hòu shénme dōng xī dū yī xué jiù huì， màn màn jiù jué dé xué táng de kè shí zài méi yòu yì sī。 yòu yī cì， mèng zǐ yī lián sān tiān méi yòu shàng xué， zǎo shàng chū mén shuō qù shàng xué， xià wǔ hái zhǔn shí huí jiā， mèng mǔ yǐ wéi tā shì fàng xué liǎo。 sān tiān bù qù xué táng lǎo shī bù fàng xīn， pài rén dào jiā lǐ tàn wèn， kàn mèng zǐ shì bù shì bìng liǎo， zhè xià zǐ mèng mǔ cái zhī dào 'ér zǐ táo xué liǎo。 xià wǔ mèng zǐ yòu huí lái liǎo， mǔ qīn wèn tā dào nǎ qù liǎo？ mèng zǐ huí dá shuō shàng xué qù liǎo。 mèng mǔ dà nù， ná qǐ jiǎn zǐ jiù bǎ zhì bù jī shàng de jīng xiàn qí zhe jī zhù gěi jiǎn duàn liǎo。 zhè yī xià mèng zǐ hài pà liǎo， yīn wéi tā men wéi chí jiā jì de wéi yī lái yuán jiù shì mǔ qīn zhì de bù。 mèng mǔ ràng tā jiāng duàn liǎo de xiàn tóu quán bù jiē shàng， jǐ bǎi gēn jīng xiàn quán jiǎn duàn liǎo， nǎ lǐ hái jiē dé shàng。
　　 mèng mǔ yú shì jiāng dào lǐ jiǎng chū lái shuō： dú shū yǔ zhì bù yī yàng bù néng jié duàn， jié duàn liǎo jiù jiē xù bù shàng liǎo。 jí shǐ néng jiē xù shàng， dàn zhì chū de bù mǎn shì gē dá， hái yòu rén yào mǎi má？ nǐ tān wán táo xué， huāng fèi shí guāng， zěn me néng xué dào 'ān bāng dìng guó de běn lǐng ní？ qiān wàn bù yào zǒu nǐ yuǎn zǔ mèng xī zǐ de lǎo lù， gěi zǔ zōng diū liǎn、 mǒ hēi。 mèng zǐ de yuǎn zǔ（ gāo zǔ de fù qīn） mèng xī zǐ céng rèn lǔ guó de sī kōng， yòu yī cì péi lǔ zhāo gōng chū fǎng chǔ guó。 chǔ wáng zài jiāo yě jǔ xíng shèng dà de huān yíng yí shì， mèng xī zǐ yīn bù xué wú shù， bù zhī rú hé yǎn lǐ， jí dé mǎn tóu dàhán， zì jǐ diū chǒu bù suàn hái gěi lǔ guó yě mǒ liǎo hēi。 yǐ hòu mèng zǐ de gāo zǔ cái bài kǒng zǐ wéi shī， chéng wéi qī shí 'èr xián zhī yī。
　　 mèng zǐ zhè cái míng bái liǎo zì jǐ de shēn shì， tā tòng xià jué xīn kè kǔ xué xí， zhōng yú chéng wéi dào dé gāo shàng、 xué shí yuān bó de yà shèng， zhè jiù shì“ zǐ bù xué， duàn jī zhù” de gù shì。
　　 dòu yàn shān， yòu yì fāng。 jiào wǔ zǐ， míng jù yáng。
　　 dòu yàn shān， míng yǔ jūn， běi jīng yōu zhōu rén。 gǔ dài yōu zhōu shǔ yú yàn guó， yàn guó yòu shān míng yàn shān， gù yǐ dì míng zūn chēng tā wéi dòu yàn shān， jiù xiàng shī shèng dù fǔ zhù zài jīng zhào shǎo líng， bèi rén chēng wéi dù shǎo líng yī yàng。
　　 dòu yàn shān shì wǔ dài hòu jìn shí de rén， nián qīng de shí hòu bù xué hǎo， zuò shēng yì qī xíng bà shì、 quē jīn shǎo liǎng、 mèi xīn xíng shì， suī rán zuàn liǎo qián， dàn zhí dào sān shí suì hái méi yòu zǐ sì。 yòu yī tiān yè lǐ， tā sǐ qù de fù qīn gěi tā tuō mèng， shuō：“ nǐ xīn shù bù zhèng、 xīn dé bù duān， è míng zhāng zhù tiān cáo， bù dàn wú zǐ 'ér qiě wú shòu。 nǐ yào gǎn kuài gǎi guò qiān shàn、 dà jī yīn dé、 guǎng xíng fāng biàn， hái yòu kě néng wǎn huí。”
　　 dòu yǔ jūn xǐng lái yǐ hòu， xià dé chū liǎo yī shēn lěng hàn， tā tòng xià jué xīn gǎi xié guī zhèng。 cóng qián zhī 'è bù gǎn zài fàn bìng qiě guǎng xíng shàn shì， zài jiā lǐ xīng bàn yì xué、 jī dé xíng shàn kè jǐ lì rén。 yī tiān yè lǐ yòu mèng dào tā fù qīn duì tā shuō：“ ěr jīn yīn gōng hào dà， shàn míng zhāng zhù tiān cáo， hòu yòu wǔ zǐ qí dēng kē jiá， ěr shòu zhì bā shí jiǔ suì”。 tā xǐng lái yǐ hòu， xíng shàn gèng wéi jī jí， hòu lái guǒ rán shēng liǎo wǔ gè 'ér zǐ： yí、 yǎn、 kǎn、 ěr、 xī。
　　 dòu jiā jiào zǐ yòu fāng， bǐ rú tā de jiā tíng zhī lǐ dū 'àn zhào gǔ lǐ jìn xíng， jiā zhōng nán bù luàn rù， nǚ bù luàn chū， nán gēng nǚ zhì， hé mù xiào shùn， suǒ yǐ cái yòu wǔ zǐ lián kē。 qí zhōng dà 'ér zǐ zuò dào lǐ bù shàng shū， èr 'ér zǐ zuò dào lǐ bù shì láng， qí yú sān zǐ yědōu zuò liǎo guān。 shì láng féng dào zèng shī yuē： yàn shān dòu shí láng， jiào zǐ yǐ yì fāng， líng chūn yī zhū lǎo， dān guì wǔ zhī fāng。
　　 yǐ shàng jǔ de liǎng gè lì zǐ shuō míng， zuò fù mǔ de jiào yù zǐ nǚ， dì yī yào shàn yú jiào yù， dì 'èr yào chí zhī yǐ héng。
　　 yǎng bù jiào， fù zhī guò。 jiào bù yán， shī zhī duò。
　　 zhè shì jiào yù de dì 'èr tiáo yuán zé， jiā jiào yùshī jiào xiāng jié hé， xiàn dài gài niàn shì jiā tíng jiào yù yǔ xué xiào jiào yù xiāng jié hé。 jiā tíng jiào yù shì fù mǔ huò jiā zhōng de zhǎngbèi duì zǐ dì de jiào yù， xué xiào jiào yù shì lǎo shī duì xué shēng de jiào yù， zhè shì jiào yù zhōng zuì zhòng yào de liǎng gè fāng miàn。 liǎng zhǒng jiào yù de bèi jǐng bù tóng， nèi róng yě bù yī yàng， yòu xiē huà lǎo shī shuō bù chū kǒu， yòu xiē huà jiāzhǎng shuō bù chū kǒu， suǒ yǐ lǎo shī jiào hái zǐ yào xiào jìng fù mǔ， jiāzhǎng jiào hái zǐ yào zūn shī zhòng dào， èr zhě jié hé qǐ lái cái néng yuán mǎn。
　　 jiā jiào shì zuì zhòng yào yě shì zuì jī chǔ de jiào yù， jiào zuò zhā gēn jiào yù， méi yòu jiā jiào de xiǎo hái zǐ， jí shǐ xué xiào jiào yù zài yōu xiù， yī shēng dōubù huì yòu dà chéng， yīn wéi tā méi gēn。 xiǎo hái zǐ zài sān suì yǐ qián， shì lí bù kāi mǔ qīn de， mǔ qīn de yī yán yīháng、 yī jǔ yī dòng dōushì hái zǐ de huó jiào cái， xiǎo hái zǐ dōuzài mó fǎng yǔ jì yì， zhè jiào mǔ yí mǔ jiào。《 qiān zì wén》 lǐ jiù yòu“ wài shòu fù xùn， rù fèng mǔ yí” de huà。“ wài shòu fù xùn” shì zài wài miàn yào jiē shòu lǎo shī de jiào huì，“ rù fèng mǔ yí” jiù shì zài jiā lǐ yào xiàng mǔ qīn xué xí， yǐ mǔ qīn de yí biǎo zuò wéi zì jǐ de xíng wéi guī fàn。 fù mǔ zì jǐ bù zì zūn、 bù yán gé yào qiú zì jǐ， nǐ de xiǎo hái zǐ jiāng xiàng nǐ xué xí shénme ní？
　　 gēn jù gǔ zhì， mǔ qīn huái yùn zuò tāi yǐ hòu jiù yào kāi shǐ duì tāi 'ér jìn xíng tāi jiào， zhè shì fēi cháng zhòng yào de。 wǒ men bù yào rèn wéi， tāi 'ér shí qī xiǎo hái zǐ de gǎn guān zài fā yù jiē duàn， hái méi yòu gǎn zhī néng lì。 nǐ zěn me zhī dào tāi 'ér méi yòu gǎn zhī néng lì？ nǐ zěn me zhī dào tāi 'ér gǎn zhī bù dào wài jiè xìn hào ní？ xiàn dài kē xué yán jiū zhèng míng， sān gè yuè de tāi 'ér jiù kāi shǐ yòu tīng jué liǎo， yě jiù shì cóng sān gè yuè kāi shǐ jiù kě yǐ yòng shēng yīn jìn xíng tāi jiào liǎo。 tīng shén jīng yuán de fā yù zài líng suì dào sān suì shí wán chéng bǎi fēn zhī liù shí dào bā shí， sān suì yǐ nèi de 'ér tóng tīng yīnyuè， zhǐ yào tīng yī biàn zhōng shēng dōubù huì wàng。 fù mǔ xiǎng péi yǎng xiǎo hái zǐ wéi yīnyuè jiā de， yī dìng yào chèn zǎo。
　　 tāi jiào de zǒng yuán zé jiù shì yī gè zhèng zì， shí shí 'àn“ zhèng” de yuán zé qù zuò jiù kě yǐ liǎo。 wú lùn shì xíng zhù zuò wò、 jǔ zhǐ yán tán dōubù néng lí kāi zhèng zì， zhàn zhe bù néng wāi， tǎng zhe bù néng wāi， zuò zhe bù néng wāi。 nǐ wài miàn yòu zhèng， tāi wèi cái néng zhèng， jiāng lái zhè gè xiǎo hái zǐ cái néng zhèng， zhè shì tāi jiào de guān jiàn， yě shì jiào yù de guān jiàn。
　　 shénme shì zhèng ní？ zhèng zì de xià miàn shì zhǐ， shàng miàn shì yī， zhǐ yú yī jiù shì zhèng。 yī qiē zhuān yī、 hé yī cái yòu zhèng。 zhè shì jiào yù de zhǔn zé， rú guǒ zhǐ shēng yǎng zǐ nǚ 'ér bù fù zé jiào yù， zhè shì fù mǔ de guò shī。 rén duō shēng jǐ gè hái zǐ róng yì， dàn shì gè gèdōu jiào yù hǎo shì fēi cháng kùn nán de。 fù mǔ yào shì pà má fán jiù kǎo lǜ hǎo， shǎo shēng jǐ gè hái zǐ， zhè yàng jì duì hái zǐ fù zé yě duì rén lèi fù zé。 yóu qí shì xiàn dài de mǔ qīn， zì jǐ dōuyòu gōng zuò， jiào yù zǐ nǚ jì méi shí jiān yě méi nài xīn， yú shì jiù huā qián qǐng jiā jiào。 mǔ yí mǔ jiào bì xū zì jǐ lái， wài rén dài tì bù liǎo。 xiàn zài xīn kǔ sān nián， jiāng lái nǐ néng shěng xīn yī bèi zǐ， suàn suàn zhàng kàn kàn nǎ tóu huá suàn？ suǒ yǐ zài jiào yù wèn tí shàng mǔ qīn xiǎng dà sǎ bǎ shì jué duì bù xíng de， nǚ qiáng rén kě yǐ huǎn yī huǎn zài dāng， xiān kǎo lǜ xiǎo hái zǐ de jiào yù， zhè shì tā yī bèi zǐ de dà shì， jiāng lái tā hái huì yòu hòu dài， zhè gè yīn guǒ guān xì kě jué bù shì yī liǎng dài rén de shì。
　　 rú guǒ shī jiào yòu wèn tí、 lǎo shī jiào yù de fāng fǎ bù duì， nà shì lǎo shī de shī zhí， tóng yàng shì dà wèn tí。 chuán tǒng jiào yù de shī dào， lǎo shī shì jué duì de xī shēng zhě， yī bèi zǐ bàn jiào yù mò mò wú wén， shì niánzhǎng de xué shēng wéi dì、 nián yòu de wéi zǐ。 dì zǐ men de dì wèi zài gāo， huí lái kàn lǎo shī yě yī dìng xíng dà lǐ， gǎn xiè lǎo shī de dà 'ēn。 xiàn zài gǎo jiào yù dedōu shì zǒu tóu wú lù、 pò bù dé yǐ， yòng qián zhōng shū de huà shuō，“ zhè gè rén bù shì sǐ liǎo， jiù shì jiāoshū qù liǎo”。
　　 chuán tǒng jiào yù zhōng de shī， fēn wéi“ jīng shī” yǔ“ rén shī” liǎng lèi。 chuán dào、 jiào xué shēng zuò rén de shì“ rén shī”， shòu yè jiě huò de shì“ jīng shī”， liǎng lèi lǎo shī de zhí zé bù tóng， jiāzhǎng yī dìng yào qū fēn qīng chǔ。
　　 jiā jiào hé shī jiào dōuyòu liǎo， dàn fù mǔ hé lǎo shī jiào shénme？ zhè zài chuán tǒng jiào yù hé xiàn dài jiào yù zhōng shì jié rán bù tóng de。 chuán tǒng jiào yù de dì yī bù shì bāng zhù xué shēng huà xìng zǐ， yòu de hái zǐ shēng xià lái jiù níng zhǒng yī gè， pí qì dà dé hěn， fēi dé yǐ zhe tā de xìng zǐ bù kě。 rú guǒ fù mǔ bù bāng zhù tā huà xìng， jīn hòu zhè gè hái zǐ de mìng jiù hěn nán lì qǐ lái。 shàng xué yǐ hòu， lǎo shī rú guǒ bù néng bāng zhù xué shēng huà xìng lì mìng， jiù shì wù rén zǐ dì。 dāng lǎo shī de bì xū xiáng xì kǎo chá xué shēng de tiān mìng、 sù mìng yǔ yīn mìng， àn xué shēng mìng de dà xiǎo lái jiào yù tā， cái suàn jìn liǎo shī dào。
　　 rén de mìng rú chē lún， xìng rú chē zhóu， xìng zǐ bù zhèng， mìng lún yī dìng huì páo piān， suǒ yǐ hán yù cái shuō“ shī zhě suǒ yǐ chuán dào shòu yè jiě huò yě”。 chuán dào jiù shì bāng zhù xué shēng huà xìng lì mìng， jiào tā zuò rén zhī dào， bǐ jiào qǐ lái lǎo shī de zuò yòng bǐ fù mǔ hái zhòng yào。 wéi shī zhě rú guǒ rèn shí bù dào zhè yī diǎn， jiù hěn kě néng wù rén zǐ dì， hǎo cái liào yě bèi nǐ huǐ liǎo。 gǔ rén tàn yuē：“ wǒ yǎn běn míng， yīn shī gù xiā”， bù zhèng shì duì nà xiē làn yú chōng shù de“ xiā shī” de kòng sù má？
　　 zǐ bù xué， fēi suǒ yí。 yòu bù xué， lǎo héwèi？
　　 zhè jǐ jù huà shì zhēn duì shòu jiào yù zhě shuō de， xiǎo hái zǐ bù hǎohǎo xué xí， shì bù yīnggāi de。 xiǎo shí hòu bù hǎohǎo jiē shòu jiào yù， lǎo liǎo yǐ hòu zěn me bàn ní？ qiǎn xiǎn de dào lǐ shì xué xí yòu zuì jiā nián líng qī， jiù shì shí sān suì yǐ qián。 cuò guò liǎo zhè gè huáng jīn jiē duàn， zé shì bèi gōng bàn， bù shì shuō bù néng xué xí， ér shì nǐ xià de gōng fū dà， shōu huò fǎn 'ér xiāng duì de xiǎo。 zhì yú shēn céng de dào lǐ， jiù shì shì wù de yīn guǒ guān xì。 rén shì bù shòu kǔ bù xiǎng fú， bù zāo zuì bù chū guì， shòu duō dà de kǔ xiǎng duō dà de fú， zāo duō dà de zuì chū duō dà de guì。 chàng xì de míngjué dōushì tái shàng yī fēn zhōng， tái xià shí nián gōng， dāng nián méi yòu zhǒng yīn， xiàn rú jīn dào nǎ lǐ qù zhǎo guǒ ní？
　　 yòu jiàn shí yòu zhì huì de fù mǔ dū kěn ràng xiǎo hái zǐ qù chī kǔ， mó liàn tā de yì zhì， yǐ qī zhǎngdà hòu tiǎo zhòng dān、 chéng dà qì。 kǒng zǐ zài《 lùn yǔ ? xiàn wèn piān》 yě shuō：“ ài zhī néng wù láo hū”？ guǒ zhēn 'ài nǐ de hái zǐ， jiù yào shǐ tā láo， shǐ tā zhī dào rén shēng de jiān nán kùn kǔ， fǒu zé 'ài jiù biàn chéng liǎo hài。 wǒ men xiàn zài de hái zǐ dōushì jiāo shēng guàn yǎng， fù mǔ hán zhe pà huà liǎo， dǐng zhe pà wāi liǎo， cóng xiǎo jiù jǐn yī yù shí。 chī kǔ shì jī fú， xiǎng fú shì xiāo fú， hái zǐ zhè me xiǎo jiù xiǎng fú， zhǎngdà liǎo fú jiù bó liǎo， lǎo liǎo fú jiù méi liǎo， nà kě jiù cǎn liǎo。 kàn kàn xī fāng guó jiā， nà shì hái zǐ de tiān táng， zhōng nián rén de zhàn chǎng， lǎo nián rén de fén chǎng。 wèishénme shì lǎo nián rén de fén chǎng？ tā de fú méi yòu liǎo， nián qīng de shí hòu xiǎng shòu wán liǎo。 wǒ men zhōng guó rén jiǎng jiū nián qīng de shí hòu jī fú bù xiǎng fú， chèn nián jì qīng shēn tǐ hǎo， zài kǔ zài lěi yě shòu dé zhù。 lǎo liǎo yǐ hòu tǐ lì shuāi liǎo gān bù dòng liǎo， nà gè shí hòu zài xiǎng fú， zì rán 'ér nǚ xiào shùn， zǐ sūn mǎn táng， shēn xīn kuài lè， ān dù wǎn nián。 wài guó rén kàn liǎo xiàn mù sǐ liǎo， tā men zhù zài yǎng lǎo yuàn lǐ gū dú jì mò， bǐ bù liǎo wǒ men zhōng guó rén。
　　 yù bù zhuó， bù chéng qì。 rén bù xué， bù zhī yì。
　　 wèishénme yào zhè yàng chí zhī yǐ héng de duì xiǎo hái zǐ jìn xíng jiào yù ní？ yīn wéi“ yù bù zhuó， bù chéng qì”， zhè shì jǔ yī gè lì zǐ lái jìn xíng shuō míng。 yù shí chǎn pǐn de jiā gōng xū yào sì bù gōng xù， qián liǎng bù jiào qiē cuō， hòu liǎng bù jiào zhuó mó。
　　 cóng kūn lún shān cǎi lái yī kuài shí tóu yǐ hòu， dì yī dào gōng xù jiù shì“ qiē”， cóng zhōng jiān pōu kāi， kàn kàn shí tóu lǐ miàn yòu méi yòu yù， yòu duō shǎo kuài yù。 yòu de shí tóu lǐ miàn gēn běn méi yòu yù， yòu de zhǐ yòu xīng xīng diǎn diǎn de xiǎo yù， zhǐ néng zuò jiè zhǐ miàn。 yòu de shí tóu lǐ miàn zhēn yòu dà yù， kě yǐ zuò chéng jià zhí lián chéng de gōng yì pǐn。 dì 'èr dào gōng xù shì jiāng shí tóu zhōng de yù cuō chū lái， zhè zhǒng wèi jīng diāo zhuó de yuán liào yù shí jiào zuò“ pǔ yù”。 jiē xià lái shì 'àn zhào pǔ yù de xíng zhuàng jìn xíng diāo zhuó， huò diāo záo chéng yù pèi shǒu shì、 bēi zhǎn pán dié、 fó xiàng shén xiàng děng děng， jiù jiào“ zhuó”。 zuì hòu yī dào gōng xù shì mó guāng， jiù shì mó。 qián liǎng dào gōng xù yī gè rén gànbù liǎo， suǒ yǐ shuō shì zán men liǎ qiē cuō qiē cuō； hòu liǎng dào gōng xù kě yǐ zì jǐ gān， yīn cǐ shuō ràng wǒ zì jǐ zhuó mó zhuó mó。
　　 yuán liào yù shí bù jīng guò“ qiē cuō zhuó mó” de jiā gōng guò chéng， jiù bù kě néng chéng wéi jià zhí lián chéng de gōng yì pǐn， rén bù jiē shòu jiào yù bù rèn zhēn xué xí， bù zhī dào nǎ xiē shì qíng gāi zuò、 nǎ xiē shì qíng bù gāi zuò， jiù bù huì zuò rén。 xiàn dài kē xué zhèng míng， yuè shì gāo děng dòng wù， jiē shòu jiào yù de shí jiān yuè cháng。 dòng wù xué jiā yán jiū fā xiàn， dòng wù shēng xià lái jiù yào xiàng fù mǔ xué xí shēng cún jì néng hé bǔ shí yù dí de běn lǐng。 bù tóng zhǒng lèi dòng wù xué xí shí jiān de cháng duǎn yě bù tóng， dòng wù zhì huì děng jí yuè dī， qí běn néng xìng fǎn yìng yuè qiáng， xué xí de shí jiān jiù yuè duǎn， yuè shì gāo děng dòng wù xué xí shí jiān yuè cháng。 rén lèi yòu tāi 'ér qī、 yīng 'ér qī、 yòu 'ér qī、 shǎo 'ér qī， jiā qǐ lái yòu shí sān nián， zhè shì jī chǔ jiào yù jiē duàn， rén bì xū jiē shòu shí sān nián de jī chǔ jiào yù， cái néng zài shè huì shàng dú lì。
　　 shǎo 'ér shí qī de cōng míng cái zhì（ tè yì gōng néng） shì kāi fā bù dé de， qiān wàn bù yào“ cōng míng fǎn bèi cōng míng wù”。 xiàn dài de zhōng xué shēng jiù xiě xiǎo shuō， xiǎo shén tóng jiù pò gé shēng dà xué， yú lùn jiè hái dà sì xuàn rǎn， bù zhī dào zhè shì jiào yù shàng de dà jì。 xiǎo hái zǐ yīnggāi zhā zhā shí shí dì dǎ hǎo tóng zǐ gōng de dǐ zǐ， yǐ biàn jiāng lái néng chéng dà qì。 xiǎo shí hòu shì“ shén tóng”， zhǎngdà liǎo wèi bì jiù chéng cái， gǔ jīn zhōng wài zhè yàng de jiào xùn tài duō liǎo。 suǒ yǐ xiǎo hái zǐ zài shí sān suì zhī qián， bì xū yào yóu jiāzhǎng lǎo shī lái yǐn dǎo， xuǎn zé zuì yōu xiù de hǎo dōng xī qiáng jiā gěi tā。 zài zhè gè jiē duàn， rén wén xué kē de dōng xī xiǎo hái zǐ shì bù dǒng de， yě bù xū yào tā dǒng， tā yào zuò hé néng zuò de jiù shì jiāng rén lèi de wén huà jīng huá jìn kě néng duō dì xī shōu jìn lái， xiān mǎn fù jīng lùn， yǐ hòu hái yòu jǐ shí nián de shí jiān zài màn màn kāi fā yě bù chí。 rú guǒ cuò guò liǎo rén shēng de qián shí sān nián， wú lùn nǐ yǐ hòu duō me nǔ lì dì mí bǔ， wú nài dà nǎo yǔ shén jīng xì tǒng de shēngzhǎng zhōu qī yǐ dào， rén dìng xíng liǎo zài bèi shū jì bù zhù liǎo， nà shí jiù huǐ zhī wǎn yǐ liǎo。
　　 wéi rén zǐ， fāng shàoshí。 qīn shī yǒu， xí lǐ yí。
　　 rén yào zài niánshào de shí hòu， qīn jìn liáng shī yì yǒu xué xí lǐ yí。 zhōng guó shì lǐ yí zhī bāng， lǐ yí de jiào yù shì yuán yuǎn liú cháng de， xiǎo hái zǐ cóng xiǎo jiù yào jiē shòu lǐ yí de jiào yù。 lǐ shì lǐ， yí shì yí， èr zhě bù yī yàng。
　　 lǐ shì zhōng guó wén huà de dài míng cí， guǎng yì de lǐ shì zhōng guó wén huà de tǒng chēng， bāo kuò liǎo zhé xué、 zhèng zhì、 shè huì、 jiào yù děng děng suǒ yòu de wén huà gài niàn。 xiá yì de lǐ zhǐ shè huì zhì xù， tè bié shì zhǐ rén yǔ rén zhī jiān de guān xì， bāo kuò xiàn dài de fǎ lǜ、 fǎ guī、 zhèng cè děng děng nèi róng。 lǐ yí shì xié diào rén yǔ rén guān xì de yí guǐ hé guī fàn， děng yú shuō shì hòu shì de guīju yǔ zhì dù。 shàng gǔ shí qī de zhōu gōng céng zhì dìng lǐ yí， tā bǎ lǐ fēn wéi jí lǐ、 jiā lǐ、 jūn lǐ， sānglǐ hé xǐ qìng zhī lǐ， suǒ yǐ yòu“ zhōu lǐ” chuán shì。
　　 lǐ de zuò yòng shì shénme ní？ kǒng zǐ de xué shēng yòu zǐ zài《 lùn yǔ ? tài bó piān》 zhōng shuō guò：“ lǐ zhī yòng hé wéi guì”。 lǐ de zuò yòng zài yú hé， yòu liǎo hé cái néng dá dào rú jiā“ rén” de jìng dì。 zhōng guó wén huà qiān jīng wàn lùn、 zhū zǐ bǎi jiā， guī gēn dào dǐ jiù shì zhuī qiú zhè yī gè zì， nà jiù“ hé”。 zǐ sī wèicǐ zhù liǎo yī bù《 zhōng yōng》， tā qiáng diào shuō，“ zhōng hé tiān dì wèi yān”。 tiān dì zhī suǒ yǐ néng gòu dìng wèi cháng cún， shì yīn wéi dá dào liǎo zhōng hé de zhuàng tài； rén zhī suǒ yǐ jiàn kāng wú bìng， yě shì yīn wéi yòu zhōng hé zhī qì， suǒ wèi xīn píng qì hé cái yòu jiàn kāng。 guò qù zhōng guó rén liú xíng bài cái shén， cái shén bàng biān jiù yòu hé hé 'èr xiān， hé qì shēng cái、 jiā hé wàn shì xīng， méi yòu“ hé” shénme yě bàn bù chéng， shénme yě dé bù dào。
　　 wèishénme yào yán jiū lǐ？ kǒng zǐ zài《 lùn yǔ ? yáng huò piān》 zhōng shuō：“ lǐ yún lǐ yún， yù bó yún hé zāi？ lè yún lè yún， zhōng gǔ yún hé zāi？” kǒng zǐ shuō： lǐ 'ā lǐ 'ā， bù shì sòng liǎng bāo diǎn xīn jiù shì lǐ， lǐ shì wǒ men mín zú de wén huà jīng shén、 wén huà zhé xué； lè 'ā lè 'ā， bù shì chàng gē tiào wǔ jiù shì lè， lè shì bǎ wǒ men de jīng shén shēng huá dào yǒng yuǎn lè guān de jìng jiè。 zhè shì zhēn zhèng de wén huà， lái zì yú rén de nèi xīn rén de sī xiǎng。《 lǐ jì》 de dì yī jù huà jiù shì“ wú bù jìng， yǎn ruò sī”。 rén suí shí suí dì dōuyào zhuāng zhòng chéng jìng， nèi xīn bǎo chí zhe zhè zhǒng zhuāng zhòng， dài rén dài wù bù lí chéng jìng， zhuān zhù yú zì jǐ nèi xīn de xiū yǎng， zhè gè jìng jiè jiù jiào“ lǐ”。
　　 biǎo xiàn yú wài de xíng shì jiù shì gè zhǒng lǐ yí， yí shì lǐ de wài zài xíng shì， lǐ yòu shì gōng jìng de wài zài biǎo xiàn， suǒ wèi nèi gōng wài lǐ。 nèi wú gōng jìng zhī xīn， lǐ yí zài duō yě méi yòu yòng， lǐ yuè duō rén yuè xū wěi。 xiàn dài rén de lǐ gèng xū jiǎ， dōushì shāng pǐn jiāo yì， yī fāng shì“ lǐ xià yú rén bì yòu suǒ qiú”； lìng yī fāng shì“ ná rén qián cái yǔ rén xiāo zāi”。 zhè yǔ“ zhōng hé” gēn běn jiù shì“ fēng mǎ niú bù xiāng jí yě”。
　　 lǎo shí jiǎng， zhōng guó de lǐyuè dōushì duì jǐ bù duì rén de， shì yòng lǐ lái yuē shù zì jǐ fāng biàn tā rén， yǐ dá dào hé wéi guì de mùdì。 lǐ xiàng lí bā qiáng yī yàng， dǎng jūn zǐ bù dǎng xiǎo rén， rú guǒ nǐ yìng shì yào fān qiáng 'ér guò， yě shì méi yòu bàn fǎ de shì qíng。 kǒng zǐ shuō：“ rén 'ér bù rén， rú lǐ hé”？ yī gè rén rú guǒ bù zì jué， lǐ duì tā yòu yòu shénme yòng ní？
　　 xià miàn jiē zhe zài tán jiào yù de nèi róng yǔ shùn xù， wǒ men xiān pāo kāi lì zǐ tán yuán zé， jiù shì“ shǒu xiào tì， cì jiàn wén”。
　　 shǒu xiào tì， cì jiàn wén。
　　 zhè shì jiào yù de nèi róng hé shùn xù， fēi cháng zhòng yào， yī dìng yào shùn xù jìn xíng bù néng dàozhì。 chuán tǒng jiào yù rèn wéi， zhī shí de chuán shòu bìng bù zhòng yào， yīn wéi zhī shí zǒng shì suí zhe shí jiān hé kōng jiān zài bù duàn dì biàn huà zhe， shí jiān kōng jiān biàn liǎo， zhī shí jiù lǎo huà liǎo。 dàn“ xiào tì” shì wàn gǔ bù biàn de dà dào， zhǐ yào rén lèi shè huì hái cún zài jiù yòu xiào tì guān xì cún zài， zhè gè jiào yù de yuán zé jiù bù néng biàn， jiào yù jiù bì xū shǒu xiān jiào xiào、 jiào tì。 nà shénme shì xiào、 shénme shì tì ní？ zhè jiù xū yào rèn zhēn dì tǎo lùn liǎo。
　　 zhōng guó wén huà shí jì shàng shì shí zì jià jié gòu de wén huà， xī fāng de wén huà zì chēng shì shí zì jià， qí shí shì dīng zì jià jié gòu， yīn wéi shí zì jià méi tóu。 wèishénme zhè yàng shuō ní？ zhōng guó chuán tǒng wén huà de hé xīn， jiù shì yī gè xiào zì， qiān jīng wàn lùn dōushì zhè gè zì de fā huī， dōushì duì zhè gè zì de jiě shì 'ér yǐ。 dǒng liǎo xiào zhè gè zì jiù suàn míng dào， zūn zhào xiào zhī lǐ qù zuò jiù shì hángdào， jiù shì xiū xíng， suǒ yǐ shuō“ bǎi shàn xiào wéi xiān”。
　　 xiào shì gè shàng lǎo xià zǐ de huì yì zì， lǎo zǐ hé wéi yī tǐ， lǎo jiù shì zǐ， zǐ jiù shì lǎo。 shénme yì sī ní？ biǎo shì wǒ men de xuè yuán guān xì cóng zì jǐ zhè yī dài suàn qǐ， xiàng shàng zhuī wú qióng， xiàng xià tuī yě wú qióng， zhè gè zhí guàn gǔ jīn、 wú qióng wú jìn de xuè yuán tōng dào jiù jiào xiào。 zhè shì chuí zhí de xuè yuán guān xì， rán hòu zài jiāng xiào dào de rén 'ài zhī xīn， xiàng wài miàn yī céng yī céng dì héng xiàng zhǎn kāi jiù shì tì， dì yī céng shì xiōng dì zhī dào， dì 'èr céng fū qī zhī dào， rán hòu shì péng yǒu zhī dào hé jūn chén zhī dào， zhè shì héng xiàng de guān xì。 dǒng liǎo xiào dào qí tā sì dào jiù zì rán quándōu dǒng liǎo， bù míng bái xiào dào qí tā sì dào yě bù kě néng míng bái， zhè jiù shì wèishénme gǔ rén shuō“ zhōng chén bì chū zì xiào zǐ” de dào lǐ。
　　 xī fāng de wén huà xì tǒng， wǎng xià yòu zì jǐ de zǐ sūn， héng xiàng yě yòu xiōng dì jiě mèi、 fū qī、 péng yǒu， jūn chén， dàn wǎng shàng jiù tū tóu méi yòu liǎo。 pǔ tōng xī fāng rén zhǐ zhī dào liǎng dài， zài wǎng shàng zǔ fù mǔ jiào shénme míng zì， yòu xiē rén jiù bù zhī dào liǎo。 xī fāng wén huà zhōng lǎo zǐ zhī jiān yòu dài gōu， zài wǒ men zhōng guó wén huà lǐ miàn， lǎo zǐ shì yī tǐ， zěn me huì yòu dài gōu ní？
　　 wǔ nì bù xiào zài zhōng guó wén huà lǐ miàn shì zhòng zuì， bù xiào zào chéng de 'è guǒ bìng bù wán quán bào zài fù mǔ shēn shàng， ér nǚ bù xiào， fù mǔ dāng rán hěn shāng xīn， shēng huó kě néng huì jiān kǔ yī diǎn， dàn zuì dà de 'è bào zài zǐ nǚ zì jǐ shēn shàng。 xiào shì zhí shàng zhí xià de xuè yuán tōng dào， zǔ xiān jī lěi de fú dé， jiù shì yǐ kào zhè tiáo“ xiào” de guǎn dào yí chuán gěi zǐ sūn hòu dài， bù jiǎng xiào、 bù jìn xiào de rén jiù zì duàn zǔ xiān yí dé de tōng dào。 zhè gè sǔn shī bù jǐn jǐn shì nǐ yī dài rén de shì qíng， nǐ de zǐ sūn wàn dài dū huì yīn wéi nǐ de bù xiào 'ér bèi duàn liǎo zhè tiáo xuè mài chuán chéng de gēn， zhè gè zuì zé jiù bèi dé tài dà liǎo。 jǔ gè lì zǐ， tái wān de kǒng dé chéng xiān shēng shì kǒng zǐ de dì qī shí qī dài sūn， tā dào měi guó、 ōu zhōu fǎng wèn， dū xiǎng shòu guì bīn děng jí de dài yù。 kǒng dé chéng jì bù shì guó jiā yuán shǒu， yě bù shì gāo guān， wài guó rén wèishénme zhè me zūn jìng tā？ nà shì zūn jìng tā de zǔ xiān kǒng lǎo fū zǐ。 rú guǒ tā bù xiào、 bù rèn zǔ zōng， zhè gè zǔ xiān yí dé de tōng dào jiù duàn liǎo， zǔ xiān de yí dé méi yòu liǎo， nǐ zài dào měi guó、 ōu zhōu zǒu zǒu kàn xiǎng shòu shénme dài yù。
　　 míng bái liǎo zhè gè dào lǐ， fǎn guò lái zài kàn zhōng guó de chuán tǒng jiào yù， wǒ men cái míng bái“ shǒu xiào tì” què shí shì jiào yù de dà gēn dà běn。 zài jiā zhī dào xiào jìng fù mǔ， zài wài miàn cái zhī dào zūn jìng lǎo shī、 zūn jìng lǐng dǎo； zài jiā dǒng dé yǒu 'ài xiōng dì， zài wài miàn cái zhī dào qīn jìn péng yǒu、 tuán jié tóng shì。 zài jiā lǐ bǎ xiào dàohéng hǎo liǎo， zài shè huì shàng cái huì zuò rén zuò shì。 zhōng guó lǎo shì zhù zhái dà mén de mén xīn duì zǐ dōushì zhè yàng liǎng jù huà：“ zhōng xiào chuán jiā jiǔ， shī shū jì shì cháng”， xiào zǐ chū lái zuò shì yī dìng shì zhōng chén， bù xiào fù mǔ de rén huì dǒng dé 'ài guó jiā、 ài jūn zhù、 ài bǎi xìng， nà shì bù kě néng de。 zhōng guó zài suí cháo yǐ qián méi yòu kē jǔ zhì dù， guó jiā tiǎo xuǎn rén cái， shǒu xiān yào cóng gè dì jǔ jiàn de xiào zǐ zhòngxuǎn bá， jiào zuò“ jǔ xiào lián”， lì shǐ shàng de cáo cāo jiù shì“ xiào lián” chū shēn。
　　 yòu liǎo xiào tì de jī chǔ yǐ hòu， cái shì zhī shí de chuán shòu yě jiù shì zēngzhǎng jiàn wén jué zhī， zhè shì dì 'èr bù cì yào de shì。 rú guǒ dì yī bù de xiào tì méi yòu dǎ hǎo jī chǔ， hòu miàn de zhī shí chuán shòu nìngkě bù jìn xíng。 wǒ men dú dú《 lùn yǔ ? xué 'ér piān》 zhōng kǒng zǐ de huà jiù qīng chǔ liǎo， zǐ yuē：“ dì zǐ rù zé xiào， chū zé tì， jǐn 'ér xìn， fàn 'ài zhòng， ér qīn rén， xíng yòu yú lì zé yǐ xué wén”。 zhè duàn huà fā huī chū lái jiù shì qīng kāng xī nián jiān lǐ yù xiù suǒ zuò de《 dì zǐ guī》， suǒ wèi“ dì zǐ guī， shèng rén xùn， shǒu xiào tì， cì jǐn xìn， fàn 'ài zhòng， ér qīn rén， yòu yú lì， zé xué wén”。 shǒu xiān yào dǒng dé xiào jìng fù mǔ、 yǒu 'ài xiōng dì zǐ mèi， qí cì yào yán xíng jǐn shèn， yào jiǎng xìn yòng， yào yòu bó 'ài zhī xīn， yào duō qīn jìn rén dé zhī rén。 zhè xiē fēi zuò bù kě de shì zuò hǎo liǎo zhī hòu， hái yòu duō yú de shí jiān yǔ jīng lì， zài xué wén zài gǎo zhī shí de chuán shòu hé zēngzhǎng jiàn wén jué zhī。
　　 xiàn dài jiào yù shì dàoguǒwéiyīn， jiāng jiào yù de shùn xù zhěng gè nòng fān liǎo， qí jiēguǒ yě jiù kě xiǎng 'ér zhī liǎo。 shì wú xián qī liáng mǔ， shè huì shàng yǐ jīng chū bù lái xiào zǐ xián sūn， xiàn zài jiào yù shàng zài lái gè qián kūn dà diān dǎo， jiù gèng méi yòu shèng xián rén liǎo。
　　 xià miàn jǔ liǎo liǎng gè lì zǐ jìn xíng shuō míng： yī gè shì xiào， yī gè shì tì。
　　 xiāng jiǔ líng， néng wēn xí。 xiào yú qīn， suǒ dāng zhí。
　　 huáng xiāng shì dōng hàn jiāng xià rén， jí sān guó shí qī dōng wú rén。 huáng xiāng jiǔ suì de shí hòu， dōng tiān shuì jué qián yòng zì jǐ de shēn tǐ gěi fù mǔ nuǎn bèi wō， xià tiān shuì jué qián yòng yī bǎ xiǎo shàn zǐ gěi fù mǔ shānzhěn tóu。 tā duì fù mǔ néng jìn xiào dào， shì wéi rén zǐ zhě de hǎo bǎng yàng。 zhí shì zhí chí、 bù sōng shǒu de yì sī， yán chí xiào dào， yǒng bù fàng qì， jiào zuò“ xiào yú qīn， suǒ dāng zhí”。
　　 yuán dài fú jiàn yán píng fǔ de guō jū jìng， céng jiāng lì shǐ shàng 'èr shí sì wèi xiào zǐ de gǎn rén gù shì biān ji liǎo yī běn shū， jiù shì《 èr shí sì xiào》，“ huáng xiāng shānzhěn” jiù shì qí zhōng de yī gè gù shì。
　　 róng sì suì， néng ràng lí， dì yú cháng， yí xiān zhī。
　　 zhè shì xíng tì dào de lì zǐ， kǒng róng ràng lí shì jiā yù hù xiǎo de gù shì。 kǒng róng shì kǒng lǎo fū zǐ dì sān shí 'èr shì sūn， lǔ guó rén， shēng yú dōng hàn mò nián de sān guó shí qī， shí rèn běi hǎi tài shǒu。 kǒng róng xìng qíng kuān róng hǎo shì， jīng cháng shuō：“ zuò shàng kè cháng mǎn， zūn zhōng jiǔ bù kōng， wú wú yōu yān”。
　　 kǒng róng sì suì jiù zhī dào cháng yòu yòu xù， chī lí de shí hòu， zì jǐ nián jì xiǎo jiù chī xiǎo de。 suǒ wèi“ sān suì kàn lǎo”， sì suì de hái zǐ qiān xùn zhī lǐ rú cǐ， fāng zhī qí hòu bì yòu dà chéng。
　　 xiōng dì zhě shǒu zú yě，《 qiān zì wén》 zhōng yě jiǎng dào“ kǒng huái xiōng dì， tóng qì lián zhī”。 xiōng dì zhī dào shì wǔ lún zhōng de yī lún， wéi tì dào。 xiōng dì zhī jiān yào xiāng hù guān xīn yǒu 'ài， bǐ cǐ qì xī xiāng tōng， yīn wéi xiōng dì zhī jiān yòu zhí jiē de xuè yuán guān xì， rú tóng shù mù yī yàng， tóng gēn lián zhī。 tì dào shǔ yú wǔ cháng zhōng de“ lǐ” dé， qí yuán zé jiù shì“ xiōng yǒu dì gōng”。 zuò xiōng cháng de yào yǒu 'ài、 guān xīn dì dì， zuò dì dì de yào gōng jìng、 zūn zhòng xiōng cháng。 xiōng dì zhī jiān rú néng gè jìn qí dào， zì rán hé mù yǒu 'ài。 rú guǒ jiāng lì yì fàng zài dì yī wèi qīn qíng fàng zài dì 'èr wèi， jiù dà cuò tè cuò liǎo。 bù dàn yòu wéi xiōng dì zhī dào， yě yòu wéi xiào dào， yīn wéi xiōng dì fǎn mù zuì tòng xīn de shì fù mǔ。
　　 shǒu xiào tì， cì jiàn wén。 zhī mǒu shù， shí mǒu wén。
　　 xiào tì zhī lǐ、 xiào tì zhī dào zhēn zhèng gǎo míng bái liǎo zuò dào liǎo， rán hòu zài jìn xíng zhī shí de chuán shòu， jiù shì zhè lǐ de“ zhī mǒu shù， shí mǒu wén”。 shù dài biǎo xiàn zài de zì rán kē xué， wén dài biǎo xiàn zài de rén wén xué kē， zhī shí de chuán shòu gǔ jīn zhōng wài bù guò jiù shì zì rán kē xué hé rén wén xué kē liǎng dà lèi， dàn 'èr zhě de chuán shòu fāng shì shì jié rán bù tóng de， wǒ men qiān wàn bù yào bǎ 'èr zhě hùn wéi yī tán。
　　 zì rán kē xué zhī shí de chuán shòu yǔ xué xí， yào xué shēng zhēn zhèng dǒng liǎo míng bái liǎo， zài cǐ jī chǔ shàng zài jì xù dì 'èr bù de chuán shòu， dì 'èr bù míng bái liǎo zài zǒu dì sān bù， liè děng yuè jí shì bù xíng de。 rén wén xué kē zé bù rán， hěn duō dào lǐ yào suí zhe nián líng de zēng cháng hé yuè lì de zēng jiā cái néng zhú jiàn lǐ jiě。 yī bù《 lùn yǔ》 yī bèi zǐ yě dú bù yàn， yī cì yòu yī cì de lǐ jiě， yī nián yòu yī nián de tǐ yàn， zhēn de shì huó dào lǎo xué dào lǎo。 rú guǒ yòng jiào zì rán kē xué de fāng fǎ lái jiào《 lùn yǔ》， xiǎo hái zǐ nǎ lǐ néng gòu dǒng ní？ zěn me bàn ní？ bèi sòng， fǎn fù de bèi sòng， yī biàn yòu yī biàn de jiā shēn yìn xiàng， yìn dào gǔ suǐ lǐ miàn qù。 zhè yàng， děng xiǎo hái zǐ zǒu rù shè huì， yù dào zuò rén zuò shì de jù tǐ wèn tí de shí hòu， kǒng lǎo fū zǐ de huà huì tū rán jiān bèng chū lái， nà shí tā jiù zhī dào yīnggāi zěn me qù zuò liǎo。 rú guǒ méi yòu bèi sòng de tóng zǐ gōng， xiàn shàng jiào xiàn zhā 'ěr duǒ yǎn， jiù yuǎn shuǐ bù jiě jìn kě liǎo。
　　《 sān zì jīng》 zài zhè lǐ tè bié qiáng diào liǎo zhè liǎng zhǒng bù tóng de jiào xué fāng fǎ， duì zì rán kē xué shì“ zhī mǒu shù”， zhī shì rèn zhī， yī dìng yào lǐ jiě liǎo míng bái liǎo， cái shì chuán shòu jìn qù liǎo； méi yòu tīng dǒng bù míng bái， jiù shì méi chuán shòu jìn qù。 xī fāng jiào yù piān zhòng zǒu rèn zhī zhé xué yǔ rèn zhī xīn lǐ xué de lù zǐ， rèn zhī zhé xué zhǐ dǎo zhe zì rán kē xué de fā zhǎn。 xué kē xué zhī shí bì xū 'àn bù jiù bān， chū jí kē mù míng bái liǎo cái néng shàng shēng dào gāo jí kē mù。 chū děng shù xué dǒng liǎo cái néng jiào gāo děng shù xué， suǒ yǐ kē xué jiào yù jiù yào yòng kē xué de fāng fǎ lái chuán shòu。 dàn shì wǒ men rén shēng zhōng yù dào de jué dà bù fēn wèn tí dōubù shǔ yú kē xué fàn wéi， kē xué fāng fǎ néng gòu jiě jué de wèn tí hái zhàn bù dào shí fēn zhī yī。 suǒ yǐ xī fāng de xiǎo hái zǐ zì rán kē xué kè chéng chéng jì bù hǎo dōubù jǐn zhāng， rú guǒ sǐ bǎn bǎn dì yī dìng yào yòng zì rán kē xué de fāng fǎ lái jiào yī qiē xué kē， jiù fàn liǎo zhù guān zhù yì de cuò wù。 suǒ yǐ zài rén wén xué kē fāng miàn yào zhù yì“ shí mǒu wén” de jiào xué yuán zé。
　　 shí shì jiàn guò miàn、 bǐ cǐ xiāng shí，“ shí mǒu wén” yào tōng guò cháng shí jiān de xūn táo cái néng zì rán xíng chéng， bù shì dǒng liǎo jiù wán shì liǎo。 néng xiě yī shǒu hǎo wén zhāng de rén， yī dìng shì mǒu wén shí dé duō， yǐ dà xué zhě hú shì wéi lì。 hú shì sì suì jiù kāi shǐ dú gǔ shī， liù suì shàng sī shú kāi shǐ bèi gǔ wén； dào liǎo jiǔ suì de shí hòu， zì jǐ jiù néng kàn gǔ diǎn xiǎo shuō liǎo， liǎng nián zhī nèi tā tōu tōu dì kàn wán sān sì shí běn gǔ diǎn xiǎo shuō。 shí yī suì de shí hòu， lǎo shī zhèng shì jiào tā dú gǔ shū， dì yī bù jiù shì《 zī zhì tōng jiàn》， shí sān suì shàng yòu bǎ《 zuǒzhuàn》 dú wán liǎo。 shí jiǔ suì hú shì kǎo qǔ gōng fèi liú xué shēng， èr shí qī suì ná dào měi guó gē lún bǐ yà dà xué zhé xué bó shì xué wèi。 èr shí bā suì shí rèn běi jīng dà xué jiào shòu， xiě chū《 zhōng guó zhé xué shǐ》 zhè bù bù xiǔ zhī zuò， sān shí suì shí hú shì yǐ jīng shì yù mǎn quán qiú liǎo。 píng shénme？ shí sān suì zhī qián jiē shòu de chuán tǒng jiào yù de jī běn gōng。 tā qù jiǎng yǎn cóng lái bù dài shū， què néng yǐn jīng jù diǎn 'ér qiě yī zì bù cuò， yīn wéi jīng diǎn dū yìn zài tā de nǎo zǐ lǐ liǎo。 hú shì shì chéng míng liǎo， tā què tí chàng bái huà wén， bù ràng hòu rén zài dú gǔ wén liǎo。
　　 xiàn dài zhōng guó zài méi yòu dàn shēng chū zhēn zhèng de wén xué dà jiā， ér lín yǔ táng、 liáng shí qiū、 xú zhì mó、 zhū zì qīng、 qián zhōng shū、 shěn cóng wén、 lǔ xùn nǎi zhì lǎo shè， méi yòu yī gè bù shì dú gǔ shū zhǎngdà de。
　　 yī 'ér shí， shí 'ér bǎi。 bǎi 'ér qiān， qiān 'ér wàn。
　　 zhè lǐ shì“ zhī mǒu shù” yī jù huà de zhǎn kāi， tǎo lùn de shì shù xué。 shù xué shì zì rán kē xué de jī chǔ， suǒ wèi de“ shù lǐ huà”， shù xué pái dì yī wèi shì jī chǔ kē xué de jī chǔ， méi yòu duì shù de yán jiū， rén lèi jiù wú fǎ rèn shí yǔ zhòu de guī lǜ。 qí shí shù xué shì zhēn zhèng de měi xué， yòng jiǎn dān de jǐ gè gōng shì、 gōng lǐ jiù néng tuī dǎo chū zhī pèi zhěng gè yǔ zhòu de zì rán dìng lǐ， zhēn shì qí miào wú bǐ。 shù xué yòng zuì jiǎn dān de shù zì fú hào xì tǒng， gài kuò liǎo yǔ zhòu de fù zá xìng， shǐ rén lèi chè dǐ gēngxīn liǎo zì jǐ de shēng cún shǒu duàn hé shēng cún néng lì。
　　 měi jí huá yì shù xué jiā qiū chéng tóng jiù shì yùn yòng wēi fēn jǐ hé xué de fāng fǎ pò jiě liǎo zhù míng de“ kǎ lā bǐ cāi xiǎng”， zhèng míng liǎo míng shù xué jiā kǎ lā bǐ tí chū de guān yú gāo wéi kōng jiān qū shuài de yī gè cāi xiǎng， huò dé 1993 nián nuò bèi 'ěr shù xué jiǎng。 lián shù xué jiā kǎ lā bǐ běn réndōu wèi néng zhèng míng de cāi xiǎng， bāo kuò duō wéi cì kōng jiān cún zài de zhèng míng， bèi qiū chéng tóng yòng wēi fēn jǐ hé xué chè dǐ jiě jué liǎo， ér qiě hái yī bìng jiě jué liǎo duō biàn hán shù yǔ guǎng yì xiāng duì lùn fāng miàn de liǎng gè cāi xiǎng， zhè jiù shì shù xué de wěi dà。
　　 shù xué yán jiū yǔ zhòu de duì chēng měi， xùn liàn wǒ men sī wéi de jīng mì xìng， zhōng guó de《 yì jīng》 shì zuì zǎo xì tǒng yán jiū shù lǐ de wěi dà zhù zuò。 shù zì shì yī zhǒng zì rán fú hào xì tǒng， chuán zài zhe yǔ zhòu de quán xī xìn xī， zhōng guó de chuán tǒng kē jì yī zhí shì yóu dào jiā dān fù de。 dào jiā de xué shù， cóng nèi róng dào sī xiǎng wú bù tǐ xiàn zhe duì shù lǐ de rèn shí， lì rú liàn dān shù、 wǔháng shuō、 tiān wén、 kān yú、 yī bǔ xīngxiàng bù yī 'ér zú。
　　 zì rán kē xué piān zhòng yán jiū wù zhì de xiāng， xiāng shì kàn dé jiàn、 mō dé zhe de wù zhì de jié gòu hé biǎo zhēng。 dàn shì shénme zài zhī chí zhe zhè gè xiāng ní？ shì shénme ràng wǒ men rén lèi yòu rú cǐ de shēng mìng huó lì ní？ shì shù de biàn huà， shì shù zài zhī pèi zhe xiāng。 zài shēn rù xià qù， yòu shì shuí zài zhì zào hé kòng zhì zhāoshù ní？ shì lǐ， lǐ shì mǒu zhǒng guī lǜ xìng de dōng xī、 shì mǒu zhǒng wú xíng de lì liàng， tā shì yǔ zhòu běn tǐ de biǎo xiàn， yě jiù shì dào。《 yì jīng》 lǐ miàn jiàn lì de fāng fǎ lùn mó xíng jiù shì lǐ shù xiāng sān céng mó shì， yòng jì suàn jī wéi lì zhèng lái shuō míng zuì hǎo lǐ jiě。
　　 bù tóng de jì suàn jī yòng hù yòu bù tóng de shǐ yòng mùdì， yòu de zuò wén zì chǔlǐ、 yòu de kàn tú xiàng、 yòu de tīng yīnyuè， zhè xiē bù tóng de gōng néng tài dōushì jì suàn jī jù tǐ de xiāng yòng。 dàn shì shénme zhī chí zhe jì suàn jī de zhè xiē xiāng yòng ní？ shì chéng xù yǔ yán lǐ miàn biān pái de shù zì chéng xù， shì 'èr jìn zhì shù zì de jiā jiā jiǎn jiǎn。 yòu shì shénme zài cāo zòng zhāoshù zì de jiā jiǎn ní？ shì lǐ， ruǎn jiàn gōng chéng shī 'àn zhào jì suàn jī de lǐ lù shè jì mǒu zhǒng chéng xù， chéng xù yuán zé gēn jù shè jì jiāng shù zì gù huà dào ruǎn jiàn zhōng qù， biàn chéng jì suàn jī de cāo zuò zhǐ lìng xì tǒng， zhè shì yī gè yóu lǐ dào shù zài dào xiāng de wán zhěng guò chéng。
　　《 yì jīng》 zhōng tí chū duō zhǒng bù tóng de shù lǐ luó ji xì tǒng，《 sān zì jīng》 zhè lǐ tí dào de shí jìn zhì zhǐ shì qí zhōng zhī yī。 yī shì zì rán shù zì de kāi shǐ， yóu yī dào shí， shí shí wéi bǎi， shí bǎi wéi qiān， shí qiān wéi wàn， shí wàn wéi yì， shí yì wéi zhào， chuán tǒng de shí jìn zhì jiù dào tóu liǎo， zhè yǔ xiàn dài shù xué zhōng de shí jìn zhì yòu bù tóng。
　　 yán jiū yǔ zhòu de yùn dòng guī lǜ yào yòng 'èr jìn zhì， jiù shì yīn yáng zhī shù de shù lǐ luó ji xì tǒng，《 yì jīng》 zhōng guà yáo guà xiàng de yǎn suàn zhù yào yòng de shì 'èr jìn zhì xì tǒng， zhè shì yǔ zhòu de 'ào mì。 zài xī fāng， lāi bù ní cí shì wēi jī fēn hé 'èr jìn zhì shù xué de chuàng shǐ rén， yě shì jì suàn jī de xiān qū。 yīng guó rén lǐ yuē sè bó shì shì yán jiū lāi bù ní cí de zhuān jiā， dāng tā gēn jù dà liàng shǐ liào zǎi xì zhuī sù xiàn dài yī xì liè zuì yòu yǐng xiǎng de xī fāng kē xué jiā de 'ōu zhōu sī xiǎng yuān yuán de shí hòu， dū tōng xiàng lāi bù ní cí。 lāi bù ní cí de sī xiǎng yòu shì nǎ lǐ lái de？ lǐ yuē sè de yán jiū jiēguǒ biǎo míng， lāi bù ní cí cóng 20 suì qǐ zhí dào shì shì wéi zhǐ， zhōng shēn dōushì zhōng guó xué shù de 'àihào zhě， tè bié shì duì《 yì jīng》 tú xiàng shù lǐ de yán jiū。
　　 lāi bù ní cí yòu yī gè hǎo péng yǒu bào wēi tè shì 'ōu zhōu chuán jiào shì， céng zài zhōng guó yé sū huì chuán jiào。 bào wēi tè shì yán jiū《 yì jīng》 de zhuān jiā， tā bǎ zhōng guó de《 yì jīng》 jiè shào gěi lāi bù ní cí。 lāi bù ní cí běn jiù zài yán jiū 'èr jìn zhì xì tǒng， zhè yī xià yī pāi jí hé。 1701 nián bào wēi tè jiāng zì jǐ zhēn cáng de liǎng gè“ yì tú” sòng gěi lāi bù ní cí， lāi shì cóng liù shí sì guà tú zhōng jīng qí dì fā xiàn liǎo cóng 63 dào 0 de 'èr jìn zhì shù zì。 1703 nián lāi shì fā biǎo liǎo“ tán 'èr jìn zhì suàn shù” de lùn wén， cǐ wén shōu yú yīng guó huáng jiā kē xué yuàn lùn wén jí zhōng。 lāi bù ní cí zhèng shì què rèn liǎo《 yì jīng》 guà yáo yǔ 'èr jìn zhì shù zì de tóng yī xìng。
　　 suǒ wèi 'èr jìn zhì de shù lǐ jié gòu， zhǐ yòu yī hé líng 'èr gè shù。 líng shì gè yuán juàn méi yòu shù， què dài biǎo liǎo wú xiàn de shù wú liàng de shù。 yǔ zhòu zhī zhōng dào dǐ yòu duō shǎo shù ní？ zhǐ yòu yī gè shù jiù shì“ yī”， yǒng yuǎn dōushì yī， yī jiā yī jiù shì 'èr， jiā líng jiù shì shí， guò liǎo shí yòu shì yī gè yī， guò liǎo bǎi yòu shì yī， méi yòu qióng jìn。
　　 dào jiā xué shuō rèn wéi， yǔ zhòu de kāi duān jiù shì“ dào shēng yī”， dào shì wú jí， yī shì tài jí。 yǔ zhòu dà bào zhà yī kāi shǐ， jiù shì tài jí shēng liǎng yí（ yīn yáng）， èr jìn zhì jiù chū xiàn liǎo。 èr jìn zhì de yuán lǐ jiù shì“ xiāng duì lùn”， yòu tiān jiù yòu dì， yòu yáng jiù yòu yīn， yòu nán jiù yòu běi， xiāng duì yī chū xiàn， jiù shì lǎo zǐ shuō de tiān dì xiāng shēng、 cháng duǎn xiāng xíng、 gāo xià xiāng qīng、 shēng yīn xiāng hé。 wǒ men zhè gè shì jiè shì xiāng duì de shì jiè， zài xiāng duì shì jiè lǐ xiǎng zhǎo dào jué duì de dōng xī shì bù kě néng de， chú fēi nǐ néng chāo yuè xiāng duì、 chāo yuè zhè gè duì lì de wù zhì shì jiān， nà shì lìng wài yī gè huà tí。
　　《 yì jīng》 shì guān yú kē xué de zhé xué， xùn liàn chū lái de shì shù xué jiā de tóu nǎo。《 yì jīng》 jiāogěi wǒ men xì tǒng lùn de sī xiǎng， kàn wèn tí yào mǐn ruì、 yào xì zhì， yào zuò gè yòu xīn rén； qí cì guān chá wèn tí yào yòu luó ji xìng、 yào quán miàn； fēn xī wèn tí yào yòu tiáo lǐ、 yòu céng cì、 yòu nài xīn； chǔlǐ wèn tí yào guǒ jué， yīn wéi yī qiēdōu zài biàn， jiě jué wèn tí de tiáo jiàn zhuǎn shùn jí shì， bì xū dāng duàn lì duàn。 chǔlǐ wèn tí de shí hòu yào gěi zì jǐ liú tuì lù， yīn wéi biàn liàng tài duō、 huán jìng suí shí dōuzài biàn， yòu yī gè huán jié shū hū liǎo， jiāng lái bì dìng yīn cǐ yòu qǐ zhēng duān。
　　《 yì jīng》 jié jìng jīng wēi， què shí kě yǐ xùn liàn wǒ men de sī wéi。 zhì yú bā guà de tuī yǎn， wú wài hū jiù shì jiě jué wèn tí de yī xì liè fāng chéng shì、 yī tào tào jiǎ shè de jiě jué wèn tí de fāng 'àn 'ér yǐ， bìng bù shén mì。
　　 sān cái zhě， tiān dì rén。 sān guāng zhě， rì yuè xīng。
　　 sān cái shì tiān cái、 dì cái、 rén cái， sān guāng shì rì guāng、 yuè guāng、 xīng guāng。 bù yào xiǎo kàn liǎo zhè gè sān， zhěng gè wù zhì shì jiè dōushì yóu sān 'ér lái de。 sān jì shì wù zhì yùn dòng de jié gòu yě shì wù zhì yùn dòng de jí xiàn， xiǎo dào yuán zǐ jié gòu zhōng de diàn zǐ duō shù shì fēn sān céng guǐ dào wéi rào yuán zǐ hé yùn zhuǎn， dà zhì yǔ zhòu tiān tǐ 'àn zhào“ lǐ shù xiāng” de fǎ zé zài yùn zhuǎn。 pǔ tōng lǎo bǎi xìng dōuzhī dào yī 'ér zài hái kě yǐ， zài 'ér sān jiù bù xíng liǎo， suǒ yǐ lǎo zǐ cái shuō：“ dào shēng yī， yī shēng 'èr， èr shēng sān， sān shēng wàn wù”。 dào shì yǔ zhòu de běn yuán， shì xíng 'ér shàng de běn tǐ， tā yǒng yuǎn shēng shēng bù yǐ， zhè shì dào de dì yī céng gōng néng； suǒ xíng chéng de tiān dì yǔ zhòu， shì dào de dì 'èr céng gōng néng； dì qiú shàng chū xiàn de rén lèi shè huì zé shì dào de dì sān céng gōng néng， suǒ yǐ yǔ zhòu kāi shǐ yú líng、 kāi shǐ yú yī。
　　 lóng shī fú xī shì guān lóng mǎ zhī tú shǐ huà bā guà， yī héng wéi yáng shù zhī shǐ， wéi fǎ tài jí zhī dào lì yú yī； zài huà 'èr héng wéi yīn shù zhī shǐ， jí《 yì jīng》 de jiǔ liù zhī shù， yīn yáng jiāo biàn 'ér yòu wàn wù。 sān zì de lái yuán kě shì bù jiǎn dān， nǎi shì yī yáng hé 'èr yīn zhī xiàng。 yǔ zhòu xíng chéng zhī qián， gǔ rén xíng róng wéi“ qián kūn wèi pàn， tiān dì wèi kāi” zhī chū， míng wéi hùn dùn zhī shì， hái méi yòu xíng chéng xiàn zài de wù zhì yǔ zhòu， yě méi yòu rì yuè xīng chén， cǐ shí wéi wú jí。 wú jí jìng 'ér shēng dòng chū xiàn tài jí， shì wù nèi bù jìng 'ér bù dòng shì wú jí， nèi bù yī dòng jiù shì tài jí。 yóu tài jí chǎn shēng liǎo yǔ zhòu dà bào zhà， xíng chéng liǎo xíng 'ér xià de wù zhì yǔ zhòu。 xíng 'ér xià de tè diǎn shì duì lì， rèn hé shì wù dōushì xiāng duì cún zài de， zhè jiù shì tài jí shēng liǎng yí（ yīn yáng）， yóu 'èr zài shēng sān， jiù shì sān cái。
　　 tiān dì yǔ zhòu dōushì xiāng duì 'ér shēng， hù cún gòng róng， zài tiān wéi yīn yǔ yáng， zài dì yuē róu yǔ gāng， zài rén wéi nán hé nǚ。 tiān yòu sān bǎo rì yuè xīng， dì yòu sān bǎo shuǐ huǒ fēng， rén yòu sān bǎo shén qì jīng。 tiān yòu sān guāng rì yuè xīng， dì yòu sān xíng gāo xià píng， rén yòu sān zūn jūn qīn shī。
　　 wǒ men zhè gè wù zhì yǔ zhòu cún zài de shí jiān， fó jiā chēng wéi yī jié； ér rén lèi shì jiè de lì shǐ shòu mìng（ zhè yī bīng hé shí qī de rén lèi wén míng） wéi yī yuán， qí shù wéi shí 'èr wàn jiǔ qiān liù bǎi nián， zhè shì sòng rú shào kāng jié zài《 huáng jí jīng shì》 zhōng tí chū de“ yuán huì yùn shì” de gài niàn。 xiàn dài kē xué zhèng míng， dì qiú dàn shēng yú wǔ shí yì nián yǐ qián， ér rén lèi zhǐ yòu wǔ bǎi wàn nián de lì shǐ， wǔ bǎi wàn xiāng duì yú wǔ shí yì， jiǎn zhí shì diàn guāng shí huǒ de shùn jiān。 zhè wǔ bǎi wàn nián de lì shǐ， yě hái shì jīng lì liǎo jǐ gè bù tóng de bīng hé shí qī， rén lèi wén míng yòu bù zhī shēng miè liǎo duō shǎo cì。 shào yōng rèn wéi， rén lèi shì jiè de lì shǐ shòu mìng， yóu kāipì dào zhōng jié wéi yī yuán， gòng jì shí 'èr wàn jiǔ qiān liù bǎi nián， qí jiān yòu fēn wéi shí 'èr huì， àn zhào shí 'èr dì zhī de shùn xù mìng míng， měi huì yī wàn bā bǎi nián。 yī huì yòu sān shí yùn， měi yùn shí 'èr shì， yī shì shì sān shí nián。 yī nián shí 'èr gè yuè， yī yuè sān shí tiān， yī tiān shí 'èr shí chén， zhè shì zuì jī běn de shí kōng zhī shù。 jì rán shì jiè de kāipì dào zhōng jié fēn wéi shí 'èr huì， yú shì“ tiān kāi yú zǐ， dì bì yú chǒu， rén shēng yú yín” de guān niàn yòu yǔ“ sān cái” hùn hé qǐ lái， chéng wéi hòu shì yīn yáng jiā shuō lǐ de gōng jù。
　　 shí 'èr huì gè yùn xíng yī wàn bā bǎi nián， zhè gè shì jiè jiù gào yī duàn luò， fù guī yú hùn dùn。 dàn shào kāng jié suǒ shuō de tiān dì zhōng shǐ zhī shù， zhǐ shì cǐ cì rén lèi wén míng hé rén lèi shè huì shēng miè de yī duàn guò chéng， dà gài xiāng dāng yú fó xué suǒ shuō de yī gè“ xiǎo jié”， ér fēi dì qiú“ chéng zhù huài kōng” de dà jié。 fó jiā zhǐ shì shuō lǐ， shào zǐ què néng gòu yòng shù zì jì suàn chū lái 'ér qiě yǔ lún huí de dào lǐ wán quán qì hé， cóng lìng yī gè cè miàn zhèng míng wǒ men qián miàn suǒ shuō de zhè gè wù zhì shì jiè“ běn hū shù” de dào lǐ zhī suǒ zài。 shì shí shì fǒu zhēn de rú cǐ， shuí yě bù zhī dào。 cún zài jué dìng jià zhí， lǎo zǔ xiān jì rán zhè yàng shuō， yī dìng yòu tā de dào lǐ。 wǒ men jiù gū qiě tīng zhī， liú dài wèi lái de kē xué jiā qù kǎo zhèng。
　　 sān gāng zhě， jūn chén yì， fù zǐ qīn， fū fù shùn。
　　 gāng shì gāng jì、 gāng lǐng de yì sī， sān gāng shì wǔ zhǒng lún cháng guān xì zhōng zuì zhòng yào de sān tiáo， jiù shì“ jūn chén yì， fù zǐ qīn， fū fù shùn”。 dàn shì yuán shǐ rú jiā sī xiǎng zhōng méi yòu zhè zhǒng tí fǎ， bù yào shuō kǒng céng sī mèng méi yòu jiǎng guò， lián xún zǐ yě méi yòu jiǎng guò hé zhě wéi gāng de wèn tí。 kǒng zǐ dǎo shì zài《 yì jīng ? xù guà》 zhōng shuō guò：“ yòu tiān dì rán hòu yòu wàn wù， yòu wàn wù rán hòu yòu nán nǚ， yòu nán nǚ rán hòu yòu fū fù， yòu fū fù rán hòu yòu fù zǐ， yòu fù zǐ rán hòu yòu jūn chén”。 fū fù guān xì jū xiān， jūn chén guān xì jū hòu。 ér sān gāng de“ jūn chén yì， fù zǐ qīn， fū fù shùn”， jūn chén guān xì zài qián， fū fù guān xì zài hòu， yǔ kǒng zǐ shuō de gāng hǎo xiāng fǎn， xiǎn rán shì hòu rén wéi tuī xíng zhōng jūn sī xiǎng tí chū lái de。
　　 shuí tí chū lái de ní？ shì xī hàn de dǒng zhòng shū。 dǒng zhòng shū tí chū sān gāng， hàn wǔ dì dú zūn rú shù， zài yóu bān gù zhèng shì jìzǎi zài jīng xué zhù zuò《 bái hǔ tōng yì》 zhī zhōng。
　　 wǒ men zhī dào， wǔ lún guān xì zhōng de měi yī lún dōushì hù cún gòng róng de gòng tóng tǐ， gǔ rén chēng wéi yīn yáng wèi pàn de tài jí。 zǒng zhī jiù shì yī tǐ de yì sī， xiàng shǒu xīn yǔ shǒu bèi de guān xì yī yàng， nǐ néng shuō shuí shì shuí de gāng？ rú guǒ yìng yào fēn chū gāng cháng， yě zhǐ néng shuō shì hù wéi jǐ gāng， dà jiādōu shì gāng bù shì děng yú méi shuō yī yàng má？ nà me dǒng zhòng shū wèishénme yào tí chū“ sān gāng”， jǐn jǐn yīn wéi tā duān zhe hàn wǔ dì jiā de fàn wǎn má？ zhè lǐ miàn de shēn céng yuán yīn wǒ men yīnggāi rèn shí qīng chǔ。
　　 shì jiān de shì qíng dōushì wù yǐ xī wéi guì， quē shénme cái yāo hē shénme， yào zhèn xīng de dōng xī yī dìng lí sǐ bù yuǎn liǎo。 zhèng yīn wéi“ jūn chén bù yì， fù zǐ bù qīn， fū fù bù shùn”， dǒng zhòng shū cái dà shēng yāo hē“ sān gāng”。 qí shí bù yào shuō hàn cháo， chén shì jūn、 zǐ shì fù de chuán tǒng zǎo zài dōng zhōu jiù kāi shǐ liǎo。 chūn qiū 242 nián jiān“ shì jūn sān shí liù， wáng guó wǔ shí 'èr”， tuī qí yuán yóu jiù shì kǒng zǐ shuō de“ chén shì qí jūn， zǐ shì qí fù， fēi yīzhāoyīxī zhī gù， qí suǒ yóu lái zhě jiàn yǐ”。 zhì yú hàn cháo shí fū fù yī dào de gāng cháng wěn luàn， shí shì zhào shǐ yú liú bāng。 liú bāng qǐ shì zhī shí shēn wú fēn wén， bù yào shuō jūn fèi dé yóu lǎo zhàng rén kāi zhī， zì jǐ cáng zài māng dàng shān hái dé yóu lǎo pó lǚ zhì tiān tiān sòng fàn。 zhè cái zhǒng xià liǎo hàn cháo nǚ quán cuàn zhèng， yǐ yīn luàn yáng de yīn guǒ。 xiàn dài shè huì hái bù shì rú cǐ， nǎ yī jiā bù shì nǚ quán dāng zhèng？ nǎ yī jiā shì lǎo zǐ shuō liǎo suàn？ dǒng zhòng shū zhèng shì kàn dào liǎo“ xì 'è bù jué zhī suǒ zhì yě” de lún cháng guān xì de wěn luàn， cái tí chū qí zhōng zuì yán zhòng de sān tiáo， yào hàn wǔ dì zhèng cǐ“ sān gāng”。
　　 hòu shì yào dǎ dǎo kǒng jiā diàn， zhù yào zuì míng jiù shì chòngzhe zhè“ sān gāng” lái de。 tā men nǎ lǐ zhī dào mài“ sān gāng” de shì dǒng jiā diàn， ér fēi kǒng jiā diàn， ér qiě“ sān gāng” de huò yuán yǐ jīng duàn dàng duō shǎo nián liǎo。
　　 wǔ lún shí yì de dào lǐ， xià miàn hái huì jiǎng dào， zhè lǐ jiù bù zài duō jiě shì liǎo。
　　 yuē chūn xià， yuē qiū dōng， cǐ sì shí， yùn bù qióng。
　　 chūn xià qiū dōng wéi sì jì， yòu jiào sì shí， yìng hū běi dǒu qī xīng。 běi dǒu qī xīng de sháo bǐng zǒng shì wéi rào zhe běi jí xīng zhuǎn de， suǒ wèi“ dǒu bǐng zhǐ dōng tiān xià jiē chūn， dǒu bǐng zhǐ nán tiān xià jiē xià， dǒu bǐng zhǐ xī tiān xià jiē qiū， dǒu bǐng zhǐ běi tiān xià jiē dōng”。 běi dǒu qī xīng bù tíng dì zhuàndòng， jiù dài biǎo liǎo yī nián sì jì bù duàn dì tuī yí jiāo tì， xún huán yùn zhuǎn， méi yòu qióng jìn。
　　 zhōng guó wén huà lǐ miàn fā dá zuì zǎo、 zuì xì tǒng de jiù shì tiān wén xué， zhōng guó tiān wén xué zài míng cháo yǐ qián， yī zhí shì lǐng xiān yú shì jiè de， shì wǒ guó chuán tǒng kē jì de yī bù fēn。 wèishénme zhōng guó tiān wén xué fā dá ní？ yīn wéi zhōng guó shì yǐ nóng yè lì běn、 yǐ nóng wéi zhù de guó jiā， wù nóng de gēn běn shì bù wù nóng shí。 chūn shēng xià cháng， qiū shōu dōng cáng， yī dìng yào 'àn tiān shí， bù néng hú lái。 suǒ yǐ zhōng guó lì dài dōuyòu sī tiān jiān， yòu“ tiān guān”， zhuān mén guān cè tiān wén qì xiàng de biàn huà， yǐ cǐ zuò wéi xíng zhèng shī zhì de gēn jù。
　　《 yì jīng》 lǐ shuō：“ hán lái zé shǔ wǎng， shǔ wǎng zé hán lái， hán shǔ xiǎng tuī， ér chéng suì yān”。 qì hòu yǔ wù hòu lì lái jiù shì nóng běn guó jiā de dà shì， yóu mù mín zú jiù wú suǒ wèi liǎo， bù tài zhòng shì。 qì hòu zhù zhòng de shì dì qiú shàng de wēn dù、 shī dù hé guāng zhào shí jiān， wù hòu zé guān xīn shēng wù xiāo cháng de jié lǜ xìng， piān zhòng zài shēng wù yǔ zì rán de guān xì。
　　 dì qiú rào tài yáng gōng zhuǎn de guǐ dào shì tuǒ yuán de， yī nián zhī zhōng yòu jù tài yáng zuì jìn de jìn rì diǎn（ 1.4 yì gōng lǐ） , jù lí zuì yuǎn de yuǎn rì diǎn（ 1.6 yì gōng lǐ）， zào chéng sì jì rì zhào shí jiān de cháng duǎn bù yī yàng； dì qiú de dì zhóu yòu shì wāi de， zì zhuǎn qǐ lái zào chéng gè dì qū rì zhào qiáng dù bù jūn héng， zhè jiù chǎn shēng liǎo sì shí hán shǔ de biàn huà。
　　 gēn jù wǒ men zhōng guó de lì fǎ， wǔ rì wéi yī hòu， sān hòu wéi yī qì， liù qì wéi yī shí， sì shí wéi yī suì。 suì hé nián yòu shì liǎng gè bù tóng de gài niàn。 nián biǎo shì cóng jīn nián de zhēngyuè chū yī dào lái nián zhēngyuè chū yī de zhè yī duàn shí jiān， wéi yī gè zì rán nián。 suì biǎo shì cóng jīn nián de mǒu yī jié qì dào míng nián de tóng yī jié qì de yī duàn shí jiān， wéi yī gè huí guī nián。 yī gè zì rán nián shì 365 tiān， yī gè huí guī nián（ suì） zé shì 365 tiān yòu 5 xiǎo shí 48 fēn 46 miǎo。
　　 jǔ chūn shí wéi lì lái shuō， chūn sān yuè wàn wù fā shēng， zhēngyuè wéi mèng chūn jiàn yín， èr yuè wéi zhòng chūn jiàn mǎo， sān yuè wéi jì chūn jiàn chén。 mèng chūn de yī qì wéi lì chūn， bāo kuò“ dōng fēng jiě dòng、 zhé chóng shǐ zhèn、 yú shàng bīng” sān hòu； mèng chūn de yī jié wéi yǔ shuǐ， yòu“ tǎ jì yú、 hóng yàn lái、 cǎo mù méng dòng” sān hòu。 sì shí yòu shí 'èr jié、 shí 'èr qì（ èr shí sì jié qì）， gòng jì qī shí 'èr hòu。
　　 yuē nán běi， yuē xī dōng。 cǐ sì fāng， yìng hū zhōng。
　　 dōng nán xī běi shì rén lèi yì shè de fāng xiàng zuò biāo， qí shí máng máng tài kōng zhī zhōng nǎ lǐ yòu fāng xiàng ní？ lián dì qiú dōushì yuán de，《 zhuāng zǐ》 yī shū zhōng jiù tí dào“ nán fāng yòu qióng 'ér wú qióng” de biàn tí。 nán fāng kàn sì yòu tóu， nǐ zǒu zǒu kàn， bǎo zhèng zhuǎn yī juàn yòu zǒu huí lái liǎo， yīn wéi dì qiú shì yuán de。 sì fāng shì jiǎ shè de， dàn zhōng shì zhēn shí de。 hé wéi zhōng？ nǐ zhàn lì de zhè yī diǎn jiù shì zhōng， yòu liǎo zhè gè zhōng， dōng xī nán běi jiù yòu liǎo。 zhōng guó wén huà jiǎng jiū“ miàn nán bèi běi， zuǒ dōng yòu xī”， zhōng xīn yī què dìng， sì fāng de gài niàn jiù chū lái liǎo； zhōng xīn yī yí dòng， fāng wèi yě jiù suí zhe yí dòng liǎo。
　　 rú guǒ yǐ dì qiú wéi zhōng， jiù yào yǐ běi jí xīng lái dìng wèi， dàn dì qiú zài shàng yī gè bīng hé shí qī céng jīng shòu huì xīng de yǐn lì zuò yòng fān liǎo gè dǎo máo jīn dǒu， nán biàn liǎo běi， běi biàn liǎo nán。 dì zhì xué jiā yī zhí jiù huái yí yán céng zhōng de fǎn fāng xiàng cí lì xiàn hén jì dào dǐ shì zěn me huí shì。《 yì jīng》 de bā guà fāng wèi tú， yǔ xiàn dài de dì tú fāng wèi zhèng hǎo xiāng fǎn， shì shàng nán xià běi， zuǒ dōng yòu xī。 dōng fāng jiá yǐ yín mǎo mù， yìng zhèng yuè、 èr yuè， jū zhèn gōng。 nán fāng bǐng dīng sì wǔ huǒ， yìng sì yuè、 wǔ yuè， jū lí gōng。 xī fāng gēng xīn shēn yǒu jīn， yìng qī yuè、 bā yuè， jū duì gōng。 běi fāng rén guǐ hài zǐ shuǐ， yìng shí yuè、 shí yī yuè， jū kǎn gōng。 zhōng yāng wù jǐ chén xū chǒu wèi tǔ， yìng sān、 liù、 jiǔ、 shí 'èr yuè， jū zhōng gōng。
　　 shí jì shàng， zhōng zhǐ de shì zhěng tǐ de píng héng diǎn， bìng fēi shì píng jūn de dù liàng héng dān wèi。 yī gēn cū xì bù yī de gùn zǐ， qí píng héng diǎn jué duì zài kào jìn cū de yī tóu， zhè yī diǎn jiù shì zhōng。 shè huì xué shàng de píng jūn zhù yì、 dà guō fàn， jiù bù shì zhōng， yě yǒng yuǎn bù kě néng yòu zhōng。《 shàng shū》 lǐ miàn yòu sì jù huà：“ rén xīn wéi wēi， dào xīn wéi wēi， wéi jīng wéi yī， yǔn zhí jué zhōng”， jiǎng de jiù shì jiào yù de zhōng xīn、 wéi zhèng de zhōng xīn、 yě shì zhōng guó wén huà de zhōng xīn。 yǔn shì chéng xìn、 gōng píng， bǎ wò zhù zhè liǎng diǎn bù dòng yáo、 bù fàng qì jiù shì chí zhōng， jiù néng tiān xià tài píng。 shuǐ píng zé bù liú， wù píng zé bù dòng， bù dòng jiù zhèng、 jiù dìng liǎo。
　　 zài shì jiè fàn wéi， zhōng guó shǔ tǔ， jū quán qiú zhī zhōng。 lì shǐ zhèng míng liǎo zhè yī diǎn， nà jiù shì zhōng guó de wèn tí bù jiě jué， quán shì jiè jiù bù dé 'ān níng。 zhōng guó qiáng dà yī diǎn sì fāng dū hài pà， zhōng guó de chǎn pǐn yī lái， shuí yě zhāo jià bù zhù， zhè jiù shì zhōng wèi de lì liàng。 zài zhōng guó lǐng tǔ nèi， sōng shān wéi zhōng yuè shì zhōng guó zhī zhōng， sōng shān zhī zhōng zài shǎo lín， shǎo lín zhī zhōng zài dà xióng bǎo diàn shì jiā mó ní fó de lián huā bǎo zuò zhī xià， dá mó lǎo zǔ suǒ yǐ yào zài sōng shān miàn bì jiǔ nián jué bù shì 'ǒu rán de。
　　 dì dū běi jīng de zhōng xīn zài zǐ jìn chéng， zǐ jìn chéng de zhōng xīn zài tài hé diàn， tài hé diàn de zhōng xīn zài huáng dì de pán lóng bǎo zuò zhī xià， cóng zhè yī diǎn fàng shè chū qù， běi jīng sì chéng chéng duìchèn gé jú： sì zhèng sì yú fāng wèi yòu miào táng bā zuò， dōng xī nán běi yòu sì tán（ tiān dì rì yuè） zài jiā shàng shè jì tán， yī gòng shì wǔ tán bā miào， zhè shì míng chéng zǔ shí dài， yáo guǎng xiào 'àn《 yì jīng》 zhī lǐ shè jì de běi jīng chéng。 xiàn zài tài hé diàn de pán lóng bǎo zuò hòu chè liǎo shí jǐ bù， qǐ yīn yú yuán shì kǎi fù bì dì zhì， dēng jī dà diǎn shí hài pà。 tài hé diàn dǐng shàng， pán lóng zǎo jǐng nèi lóng kǒu lǐ xuán guà yī kē liàng jīng jīng de dà qiú， xiàng zhēng zhe lóng xì zhū。 yuán shì kǎi pà dà zhū zǐ shuō bù zhǔn nǎ tiān diào xià lái， tā suī rán jiào“ yuán dà tóu” pà yě káng bù zhù， jiù hòu chè dào xiàn zài de wèi zhì， zhè shì shuō dào zhōng suí biàn chě chū lái de xián huà。
　　 yuē shuǐ huǒ， mù jīn tǔ。 cǐ wǔháng， běn hū shù。
　　 zhè lǐ jiǎng de shì wǔ xíng hé wǔháng de qǐ yuán，“ shuǐ huǒ mù jīn tǔ” wǔháng dào dǐ shì zěn me lái de？ wèishénme wǔháng zài zhōng guó wén huà zhōng zhè me zhòng yào？ yīn wéi wǔháng shēng kè zhì huà de yuán lǐ dōushì“ běn hū shù”， shì tiān dì zì rán zhī shù lǐ， suǒ yǐ wǔháng zhī shù yě shì shù xué de bí zǔ。
　　 shuō dào shù lǐ jiù bì xū zài tán《 yì jīng》。《 yì jīng》 shì yán jiū tiān dào de xué wèn， qí zhōng de dào lǐ guàn chuān hòu shì de yī qiē xué wèn， bāo kuò liǎo zì rán kē xué yǔ shè huì kē xué。 yì xué yùn yòng de shuō lǐ gōng jù jiù shì shù lǐ luó ji tǐ xì， huàn jù huà shuō，《 yì jīng》 yǐ kào de jiù shì shù lǐ yǐ jí shù de biàn huà。 xiān hòu tiān zhī guà xiàng dōushì cóng shù lǐ biàn huà chǎn shēng de， yóu lǐ shēng chū shù， zài yóu shù shēng chū xiāng。 zì rán jiè de wàn wù dōushì jù tǐ de xiāng（ wù xiāng huò shì xiāng）， dàn xiāng cóng hé chù 'ér lái？ zǒng bù néng píng kōng chǎn shēng bā， xiāng zhèng shì shēng yú shù。
　　 qián miàn yǐ jīng jǔ liǎo diàn nǎo de lì zhèng， wén zì chǔlǐ、 tú xiàng shēng yīn dōushì jù tǐ de diàn nǎo de xiāng yòng， zhī chí diàn nǎo chǎn shēng xiāng yòng de shì shù， shì yī xì liè yóu shù zì biān pái de kòng zhì chéng xù， méi yòu shù yě jiù méi yòu liǎo xiāng yòng。 dàn shì kòng zhì shù de shì lǐ， shì yǔ zhòu jiān mǒu zhǒng guī lǜ xìng de dōng xī， zhèng rú diàn nǎo de cāo zuò xì tǒng shì 'àn zhào mǒu zhǒng jì dìng de chéng xù shè jì de。 lìng yòu yī zhǒng jì suàn jī chéng xù yǔ yán， tā yòu zì jǐ de lǐ， lǐ shēng shù， shù shēng xiāng。 tiān dì zhī dào yě shì rú cǐ， tiān zhī dào jiù shì zì rán zhī lǐ， tōng guò tiān dì zhī shù， yě jiù shì zì jǐ de chéng xù xì tǒng， kòng zhì zhe zì rán jiè de yī qiē wù xiāng。《 yì jīng》 yán jiū de jiù shì tiān dì zhī shù， yào tōng guò tiān dì jì dìng de fú hào xì tǒng， dú chū qí zhōng biǎo dá de chéng xù yǔ xìn xī， zhè shì yán jiū yì xué de gēn běn mùdì。
　　 qīng cháo kāng xī nián jiān， yóu kāng xī huáng dì yù zuǎn、 nèi gé dà xué shì lǐ guāng dì zǒng cái、 sì shí jiǔ míng hàn lín jìn shì děng cānyù de《 zhōu yì zhé zhōng》 shì wǒ men jīn tiān yán jiū《 yì jīng》 de dà quán。 dāng rán zhè zhǐ shì《 zhōu yì》， zhōu cháo yòng de《 yì jīng》， xià yòng lián shān yì， shāng yòng guī cáng yì， dōubù tóng， zhè zài xià miàn jiǎng wǔ jīng de shí hòu zài xiáng tán。
　　《 yì jīng》 zhī shù lái zì hé tú、 luò shū， wǔháng jì shì“ běn hū shù”， zì rán yě jiù lí bù kāi hé tú、 luò shū。 hé tú、 luò shū zài zhōng guó chuán tǒng xué shù sī xiǎng zhōng shǔ yú shén mì wén huà bù fēn， lái yuán bù shí fēn qīng chǔ。 hěn duō xué zhě huái yí shì shàng yī gè bīng hé shí qī de dōng xī， yīn wéi xiàn zài bù yòng shuō chuàng zào， kàn yě kàn bù dǒng liǎo。 hé tú jù shuō shì chū xiàn yú fú xī shì shí dài， fú xī shì xìng fēng， hào tài hào， nà gè shí hòu huáng hé lǐ miàn chū liǎo yī gè cháng zhe mǎ tóu、 lóng shēn de guài shòu。 tā shēn shàng de máo dài juàn juàn de， yòu bān diǎn hé huā wén， fú xī shì jiàn dào yǐ hòu shòu dào liǎo qǐ fā， yǐ jié shéng jì shì de cháng duǎn xiàn dā pèi zǔ hé， huà chū bā guà de fú hào。 yòu gēn jù lóng mǎ shēn shàng de huā wén fā míng liǎo yú wǎng， shǐ rén lèi wén míng jìn rù liǎo yú liè shí dài。 hòu rén jiù shén huà wéi huáng hé lǐ chū lái yī pǐ lóng mǎ， mǎ bèi shàng bēiliǎo yī gè tú 'àn， dōushì xiē juàn juàn diǎn diǎn， zhè gè tú 'àn jiù jiào zuò“ hé tú”。
　　 dà yǔ zhì shuǐ shí qī， yīn wéi gōng chéng liàng tài dà， jì shù shǒu duàn yòu xiàn bù shuō， gōng chéng shè jì fāng 'àn yě shì gè dà wèn tí， dà yǔ shǐ zhōng dū wéi zhǎo bù dào jiě jué wèn tí de fāng 'àn 'ér kǔ nǎo。 yòu yī tiān， luò shuǐ zhī zhōng hū rán yóu chū yī zhǐ dà wū guī， guī bèi shàng de huā wén juàn juàn diǎn diǎn， xíng chéng zì rán de tú 'àn， zhè gè tú 'àn jiù jiào“ luò shū”。 dà yǔ kàn dào luò shū， máosè dùn kāi， zhōng yú zhǎo dào liǎo zhì shuǐ de zuì jiā fāng 'àn， chéng gōng dì zhì píng liǎo zhōng guó de shuǐ huàn， zhè jiù shì lì shǐ shàng zhù míng de hé tú luò shū de gù shì。
　　 hé tú、 luò shū yòu kě néng shì gǔ lǎo de tiān wén tú， yòng jiǎn dān de jǐ zǔ shù lái jiē shì tiān wén zhī lǐ。 zhì yú 'èr zhě de qū bié， lì láidōu rèn wéi， hé tú shuō de shì xiān tiān zhī shù， luò shū shuō de shì hòu tiān zhī shù。《 yì jīng ? xì chuán》 zài：“ tiān yī dì 'èr， tiān sān dì sì， tiān wǔ dì liù， tiān qī dì bā， tiān jiǔ dì shí。 tiān shù wǔ， dì shù wǔ， wǔ wèi xiāng dé 'ér gè yòu hé。 tiān shù 'èr shí wǔ， dì shù sān shí， fán tiān dì zhī shù wǔ shí yòu wǔ， cǐ suǒ yǐ chéng biàn huà 'ér xíng guǐ shén yě”。
　　 zhè shì hé tú zhī shù， qí zhōng dān shù wéi yáng、 wéi tiān， yòu wǔ gè（ 13579） hé shù shì 25； ǒu shù wéi yīn、 wéi dì， yě yòu wǔ gè（ 246810） hé shù shì sān shí。 zhè jiù shì tiān shù wǔ、 dì shù wǔ， tiān dì zhī shù wǔ shí yòu wǔ。 wǔ zǔ shù jiē yóu yī yīn yī yáng zǔ chéng， fēn liè wǔ fāng， yī shēng yī chéng， jī'ǒu shǔzhī chā jiē wéi wǔ。 cǐ wǔ jí hé tú de zhōng xīn wǔ diǎn， zhōng 'ér bù piān， dòng 'ér néng hé， wéi tiān dì zhī zhōng xīn。 wǔ zǔ shù jiù shēng chū wǔháng， měi yīháng yòu fēn yīn yáng。 cóng yī zhì shí， shì shí jìn zhì shù lǐ de gēn běn， yě shì tiān dì yǔ zhòu shēng chéng de běn shù。 jù tǐ dào shuǐ huǒ mù jīn tǔ wǔ xíng de chū xiàn jiù shì：“ tiān yī shēng shuǐ， dì liù chéng zhī； dì 'èr shēng huǒ， tiān qī chéng zhī； tiān sān shēng mù， dì bā chéng zhī； dì sì shēng jīn， tiān jiǔ chéng zhī； tiān wǔ shēng tǔ， dì shí chéng zhī”。 zài fāng wèi shàng jiǎng， shì yī liù zài běi， èr qī jū nán， sān bā jū dōng， sì jiǔ jū xī， wǔ shí jū zhōng。 yī wéi yuán jīng shǔ shuǐ， wéi rén shuǐ； sān wéi yuán xìng shǔ mù， wéi jiá mù； wǔ wéi yuán qì shǔ tǔ， wéi wù tǔ； qī wéi yuán shén shǔ huǒ， wéi bǐng huǒ； jiǔ wéi yuán qíng shǔ jīn， wéi gēng jīn。
　　 yǐ shàng jiǎng de shì tiān shù shēng chū de yáng wǔháng， dì shù shēng chū de yīn wǔháng yǔ zhī xiāng duì， bù guò shì 'èr sì liù bā shí 'ǒu shù 'ér yǐ， zhè jiù yǔ wǒ men mìng yùn jiǎng zuò zhōng de yīn wǔ xíng yǔ yáng wǔháng lián xì qǐ lái liǎo。
　　 hé tú jì shì xiān tiān zhī shù， wǒ men hòu tiān de yī qiē shù lǐ， bāo kuò《 yì jīng》 zhī shù dōushì lái zì yú hé tú， tā shì shù de jiā jiǎn zhī yuán。 zhōng guó gǔ dài de suàn jù yòu jiǔ zhǒng， dōushì gēn jù hé tú zhī shù lǐ shè jì 'ér chéng， wǒ men shú xī de zhū suàn zhǐ shì qí zhōng zhī yī。 suàn pán shàng dàng yī zhū dài biǎo wǔ， xià dàng sì zhū gè dài biǎo yī， jiā fǎ shì mǎn wǔ jiā， yě jiù shì yī xià wǔ qù sì， pò wǔ jìn shí jiù yào yī qù jiǔ jìn yī； jiǎn fǎ yě shì rú cǐ， pò wǔ yào jiǎn jiù shì yī shàng sì qù wǔ， tuì shí jiǎn yào bǔ wǔ， yě jiù shì yī tuì yī hái jiǔ。 kàn qǐ lái fù zá， qí shí dōushì yóu shēng yǔ chéng 'èr gè shù de jiā jiǎn biàn huà 'ér lái， jiǎn dān zhī jí。
　　 zài shuō shuō luò shū， gǔ rén rèn wéi， hé tú shì xiān tiān， tán de duō shì tiān dào zhī lǐ； luò shū shì hòu tiān， shuō de duō shì dì dào zhī lǐ。 hé tú yǐ tiān dì huà hé shēng chéng wǔ xíng fēn zài sì fāng， luò shū zé yǐ wǔ xíng de shēng kè zhì huà 'ér biàn wéi jiǔ gōng， hòu tiān de yī qiē biàn huà dōushì yóu cǐ 'ér shēng chū lái de。 jiǔ gōng jiù shì sì fāng、 sì gè jiǎo zài jiā shàng zhōng yāng， yī gòng jiǔ gè fāng wèi。 jù tǐ dào shù jiù shì“ dài jiǔ lǚ yī， zuǒ sān yòu qī， èr sì wéi jiān， liù bā wéi zú， wǔ zài zhōng yāng”。
　　 luò shū yǐ wǔ jū yú zhōng， qǔ 12346789 jū yú sì zhōu， qí duì jiǎo、 zòng héng sān shù zhī hé jūn wéi 15， qí zhōng： yī liù shēng chéng shuǐ jū yú běi hé xī běi， èr qī shēng chéng huǒ jū yú xī hé xī nán， sì jiǔ shēng chéng jīn jū yú nán hé dōng nán， sān bā shēng chéng mù， jū yú dōng hé dōng běi， wǔ jū yú zhōng tǔ， tǒng hū sì fāng。 cóng duì shì 'ér yán， yī liù zhī shuǐ shēng yú sì jiǔ zhī jīn， sān bā zhī mù shēng 'èr jiǔ zhī huǒ， biǎo míng yáng shēng yú běi， cháng yú dōng， shèng yú nán， xiāo yú xī； yīn shēng yú xī nán， cháng yú dōng nán， jí yú dōng běi， kuī yú xī běi。 yǐ rì zhào qiáng dù（ yáng） lái kàn， yī wéi dōng zhì， sān wéi chūn fēn， jiǔ wéi xià zhì， qī wéi qiū fēn； yǐ yuè qiú yǐn lì（ yīn） lái kàn， èr wéi shuò， sì wéi shàng xián， bā wéi mǎn yuè， liù wéi xià xián。
　　 zài yìng yòng fāng miàn， gǔ rén zhù yào yùn yòng hé luò zhī shù lǐ yú tiān wén、 lì fǎ、 suàn shù、 kān yú（ dì zhì） děng chuán tǒng kē jì zhī zhōng， yóu cǐ xíng chéng liǎo dào jiā de shù shù zhī xué， cóng dān dào bīng fǎ、 yī bǔ xīngxiàng， zhí dào qí pái yú lè wú suǒ bù jí。 hēi bái zǐ de wéi qí jiù qǐ yuán yú hé tú， má jiāng dāng rán shì lái zì yú luò shū。 wéi qí 360 zǐ dài biǎo zhōu tiān zhī shù， qí pán shàng héng shù gè 19 tiáo xiàn， gòng 361 gé， fēn“ jiǎo biān fù” jiǔ gōng zhī wèi。
　　 xiàng qí zé yùn yòng《 yì jīng》 zhī shù lǐ， suǒ wèi“ jú qǔ zhū qián， kūn yǐ wéi yú”。 qí pán shì bā bā liù shí sì gé， xiàng zhēng liù shí sì guà， suǒ yǐ gǔ chēng“ bā bā xiàng qí”。 měi fāng shí liù zǐ yìng 'èr bā zhī shù， ér jiàngshì huó dòng de fàn wéi zé gāng hǎo shì jiǔ gōng gé。 zhōng guó táng dài de“ bā bā xiàng qí” pán， yǔ jīn rì de guó jì xiàng qí pán jīhū wán quán yī yàng， yě shì hēi bái xiāngjiàn de liù shí sì gé。 zài gān sù yǒng chāng yuān yāng chí wén huà yí zhǐ zhōng jiù chū tǔ yòu zhè zhǒng liù shí sì gé tú 'àn， bù guò shí jiān shì zài liù qī qiān nián qián de xīn shí qì shí dài。
　　 zhì yú pū kè pái gèng shì wǒ men zhōng guó táng cháo de zhuān lì， táng tiān wén xué jiā zhāng suì（ yīxíngchánshī） fā míng yè zǐ pái， sì mén huā sè dài biǎo chūn xià qiū dōng sì jì， měi huā 13 zhāng pái， diǎn shù wéi 91（ 1 zhì 13 shù zì xiāng jiā）， zhèng hǎo yǔ yī jì de tiān shù xiāng fú； sì jì xiāng jiā shì 364， zài jiā yǐ yīn yáng 'èr gè biàn shù（ dà xiǎo wáng gè zhàn bàn diǎn）， zhěng fù pái de diǎn shù shì 365， wéi yī gè zì rán nián de tiān shù。 xī yáng rén jiāng yè zǐ pái gǎi wéi pū kè， dàn gǎi bù liǎo shù lǐ。 xī fāng rén tǎo yàn 13 zhè gè shù zì， rú guǒ néng gǎi tā men zǎo jiù gěi gǎi liǎo。
　　 yuē rén yì， lǐ zhì xìn， cǐ wǔ cháng， bù róng wěn。
　　 wǔ cháng shì rén de xìng dé， rén xìng zhōng hán yòu wǔ cháng zhī dé， jiù shì“ rén yì lǐ zhì xìn”， zhè shì tiān fù yǔ rén de tiān xìng， yě shì tiān dé， shì bù néng gòu wěn luàn de。 zhè lǐ de tiān， zhǐ de shì yǔ zhòu zhōng nà gǔ míng míng zhī zhōng wú fǎ kàng jù de lì liàng。 cháng shì héng cháng、 yǒng yuǎn cún zài、 bù néng gǎi biàn de yì sī。
　　 wǔ cháng zhī zhōng yǐ rén dé wéi shǒu， rén tǒng sì duān， yòu rén cái yòu yì lǐ zhì xìn sì dé， suǒ yǐ gǔ rén zài hěn duō shí hòu zhǐ yòng yī gè rén zì jiù dài biǎo liǎo wǔ dé。 lì rú kǒng zǐ zài《 lùn yǔ ? lǐ rén》 yī piān lǐ shuō：“ jūn zǐ wú zhōng shí zhī jiān wéi rén， zào cì bì yú shì， diān pèi bì yú shì”。 jiù shì shuō jūn zǐ zài chī yī cān fàn zhè yàng duǎn de shí jiān lǐ， yě bù néng lí kāi wǔ cháng zhī dé， zhì yú shēng huó dòng dàng kùn kǔ、 rén shēng cuò zhé kùn dùn de shí hòu， gèng yīnggāi shì rú cǐ。
　　 nà me， shénme jiào zuò rén ní？ tōng sú dì shuō， rén cí、 yòu 'ài xīn jiù shì rén。 rén shì tǐ， cí shì xiāng， ài shì yòng， biǎo xiàn chū lái jiù shì 'ài xīn。 néng gòu bù jiǎng tiáo jiàn de bó 'ài jiù shì cí， cí de běn tǐ jiù shì rén， tā men shì yī tǐ sān miàn， tóng chū 'ér yì míng。
　　 rén shì wǔ dé zhī shǒu， shì kǒng zǐ xué shuō de hé xīn， yě shì kǒng zǐ yī shēng zhuī qiú de gēn běn。《 lùn yǔ》 zhōng yòu“ lǐ rén” yī piān， zhuān mén tán rén de tǐ hé yòng。 rén shì chōu xiàng de zhé xué gài niàn， bù néng lí kāi jù tǐ shì xiàng kōng duì kōng dì tán rén， suǒ yǐ kǒng zǐ jǔ liǎo jǐ gè lì zǐ jiā yǐ shuō míng。 lì rú“ rén zhě 'ài rén”， yòu 'ài xīn， néng gòu 'ài rén、 ài wù jiù shì rén， zhè shì kǒng zǐ bù dé yǐ de shuō fǎ， yīn wéi 'ài bì jìng hái bù shì rén de quán bù jìng jiè hé nèi róng。 zhōng guó yòu yī jù huà， jiào zuò“ bó 'ài wèi zhī rén”， yòu rén shuō zhè shì kǒng zǐ shuō de， qí shí zhè shì táng cháo hán yù shuō de， bù shì kǒng zǐ de huà。
　　 pǔ tōng rén de 'ài shì yòu tiáo jiàn de， shì yǐ gǎn qíng wéi jī chǔ de， xǐ huān cái 'ài bù xǐ huān jiù bù 'ài， suǒ yǐ 'ài zì lǐ miàn yòu xīn。 jiǎn huà hàn zì de 'ài， gān cuì lián xīn yě tāo qù liǎo， gèng chì luǒ luǒ liǎo。 cí zé shì 'ài de shēng huá， shì méi yòu tiáo jiàn de 'ài， mǔ qīn téng 'ài 'ér nǚ shì wú tiáo jiàn de， zhè zhǒng 'ài jiù shì cí， suǒ yǐ chēng mǔ qīn wéi cí mǔ。
　　 zài jù tǐ shì xiàng shàng rú hé cái néng dá dào rén ní？ kǒng zǐ zài《 lùn yǔ ? yáng huò》 piān zhōng tí chū wǔ tiáo biāo zhǔn， jiù shì gōng kuān xìn mǐn huì。 kǒng zǐ shuō：“ gōng zé bù wǔ， kuān zé dé zhòng， xìn zé rén rèn yān， mǐn zé yòu gōng， huì zé zú yǐ shǐ rén”。 gōng shì zì zhòng zì zūn， shì yán gé yào qiú zì jǐ， zhè yàng jiù bù huì yòu wài lái de wǔ rǔ； gōng jì shì yán yǐ lǜ jǐ， kuān jiù shì kuān yǐ dài rén， bāo róng tā rén de quē diǎn， kuān hóng dà liàng de rén yī dìng dé zhòng。 xìn shì zì xìn xìn tā、 xìn yīn xìn guǒ děng de hé chēng， shì nèi xīn chéng jìng， bù zì qī de jiēguǒ， néng rú cǐ zé tiān xià méi yòu bù kě yǐ yòng de rén， yě jiù shì lǎo zǐ shuō de“ shèng rén wú qì wù”。 mǐn shì cōng míng mǐn jié、 fǎn yìng kuài、 bàn shì qíng bù tuō ní dài shuǐ， róng yì yòu shì gōng。 huì shì 'ēn huì， yào yòu xíng dòng biǎo shì， bù néng zǒng shì kōng kǒu shuō bái huà， dàn 'ēn huì bì xū chū zì yú chéng， shì zhēn gǎn qíng 'ér bù shì jiǎ shǒu duàn， zhè yàng de rén jūn cái kě yǐ yǔ qí gòng shì。 kǒng zǐ tí chū de shí xíng rén de biāo zhǔn bìng fēi gāo bù kě pān， zhǐ yào kěn jiē shòu， rén réndōu kě yǐ zuò dào。
　　 wǔ cháng zhī zhōng de“ rén” dǒng liǎo， qí yú de yì lǐ zhì xìn sì dé zì zài qí zhōng， shì“ dé yī wàn shì bì” de zì rán jiēguǒ。 lì rú zhī dào shénme shì gāi zuò， shénme shì bù gāi zuò， zhè shì zhì； néng zuò dào qià dào hǎo chù jiù shì yì。 yì shì mèng zǐ xué shuō de hé xīn， yě shì mèng zǐ yī shēng zhuī qiú de mù biāo。 xìn shì chéng xìn， lǐ shì shǒu guīju、 bù fàng sì， nèi gōng wài jìng， néng rú cǐ zé shuō huà zuò shìdōu bù huì yú jǔ。 yào dá dào suí xīn suǒ yù yòu bù yú jù， kǒng zǐ shuō yào qī shí suì cái néng zuò dào， wǒ men shí shí kàn zhe zì jǐ hái zài bù duàn dì fàn guī， néng suí xīn suǒ yù yòu bù yú jǔ shí zài shì tài nán liǎo。
　　 dào liáng shū， mài shǔ jì， cǐ liù gǔ， rén suǒ shí。
　　 dào zǐ、 gāo liáng、 dòu zǐ、 mài、 shǔ（ huáng mǐ）、 jì（ xiǎo mǐ） chēng zuò“ liù gǔ”， shì wǒ men rén lèi suǒ shí yòng de zhù shí。 zhōng guó dì dà wù bó， gè dì de qì hòu、 shuǐ tǔ、 mín qíng bù tóng， chū chǎn de gǔ wù hé shí yòng de zhù shí yě gè bù xiāng tóng。
　　“ shǔ jì” shì gǔ dài zhōng guó， tè bié shì huáng hé liú yù dì qū， zuì zhù yào de liǎng zhǒng liáng shí zuò wù。 shǔ shì bǐ xiǎo mǐ shāo dà、 zhǔ shú yǐ hòu yòu nián xìng de yī zhǒng huáng mǐ， yīn wéi yào zài dà shǔ jié qì xià zhǒng， gù chēng wéi shǔ。 jì yòu chēng wéi sù、 gǔ zǐ、 xiǎo mǐ， qiū zhǒng xià shú， yào jīng lì sì shí， sì sì shí zhī jì， gù chēng wéi jì。 liáng shì gāo liáng， yīn qí xìng liáng gù chēng wéi liáng， yòu qīng huáng bái sān zhǒng， dōukě yǐ niàng jiǔ。 shū shì dòu lèi de zǒng chēng， bāo kuò qīng chì huáng bái hēi gè zhǒng dòu lèi。 mài zǐ yòu dà mài、 xiǎo mài、 yàn mài、 hēi mài děng， qiū zhǒng xià shí， nóng lì sì yuè qián hòu shì mài shú jì jié， wǔ yuè jiù dào mài shōu liǎo。
　　 zhōng guó rén lì lái jiǎng jiū wǔ gǔ fēng dēng， zhuāng zǐ xíng róng gū shè shān shàng de shén rén， yě yòng liǎo“ bù shí wǔ gǔ， xī fēng yǐn lù” de huà； dàn shì zhè lǐ yòu tí dào“ cǐ liù gǔ， rén suǒ shí”。 wǔ gǔ yǔ liù gǔ de shuō fǎ yòu shénme bù tóng zhī chù ní？ jiǎn dān dì shuō， wǔ gǔ zhōng bù bāo kuò dào zǐ， shàng gǔ shí qī de zhōng guó rén jí zhōng shēng huó yú huáng hé liú yù， ér cháng jiāng yǐ běi dì qū shì bù zhǒng dào zǐ de。 jù wén xiàn jìzǎi， dào zǐ shì zài táng tài zōng xiáng fú nián jiān cóng nán fāng zhàn chéng guó yǐn jìn de pǐn zhǒng， wéi jì niàn cǐ shì， jiāng dào mǐ chēng zuò nián gǔ， nián zhě zhàn chéng guó zhī mǐ yě。 yīn cǐ， zhōng guó běi fāng zǎo qī méi yòu dào zǐ， zhǐ yòu“ shǔ jì shū mài má” wǔ gǔ（《 hàn shū ? shí huò zhì》）。
　　 dàn shì， jìn nián lái de yī xì liè kǎo gǔ fā xiàn zhèng míng， zhōng guó shì shì jiè shàng zuì zǎo kāi shǐ zhòngzhí shuǐ dào de guó jiā。 lì rú， hú nán shěng zhū zhōu shì de yún yáng dà dì zé wén huà yí zhǐ， chū tǔ liǎo xīn shí qì shí dài de táo qì， nèi yòu jù jīn wǔ qiān yī bǎi wǔ shí nián de dào zhǒng biāo běn； zhè jiāng shěng yú yáo xiàn de hé mǔ dù wén huà yí zhǐ chū tǔ de dào zhǒng biāo běn， jù jīn yòu qī qiān yú nián。 zuì zhòng dà de fā xiàn， shì yī jiǔ jiǔ sì nián zài hú nán shěng dào xiàn yù chán yán wén huà yí zhǐ， chū tǔ liǎo mù qián quán shì jiè bǎo cún zuì hǎo、 zuì zǎo de rén gōng dào zhǒng。 jīng tóng wèi sù tàn shí sì cè dìng， zhè xiē jīn huáng sè de dào zhǒng shí wù， jù jīn yǐ yòu yī wàn sì qiān duō nián de lì shǐ liǎo。
　　 huáng dì jù jīn yòu wǔ qiān nián de lì shǐ， dàn zhòngzhí wǔ gǔ、 cóng shì nóng yè huó dòng bìng bù shì cóng huáng dì shí dài kāi shǐ de， ér shì cóng shén nóng shì shí dài jiù kāi shǐ liǎo。 fú xī shì zhì jīn yòu yī wàn 'èr qiān nián zhì yī wàn sì qiān nián de lì shǐ， fú xī shì zhì huáng dì shí dài yě yòu qī qiān yú nián， qí jiān shàng yòu shén nóng shì shí dài， shén nóng shì jù jīn zhì shǎo yě yòu jiǔ qiān de lì shǐ。 wǒ men zhōng guó rén yào xiāng xìn zì jǐ de zǔ xiān， xiāng xìn zì jǐ de lì shǐ， bù yào zuò zì biǎn zǔ xiān、 zì jǐ suō duǎn zì jǐ lì shǐ de chǔn shì。 zhè yě tóng shí zhèng míng liǎo， zhōng guó yǐ nóng yè lì guó de lì shǐ tài yōu jiǔ liǎo， zhì shǎo yòu jiǔ qiān nián。
　　 mǎ niú yáng， jī quǎn shǐ， cǐ liù chù， rén suǒ sì。
　　“ mǎ niú yáng， jī quǎn shǐ”， zhè liù zhǒng dòng wù shì rén lèi xùyǎng de， chēng wéi jiā chù。 wǒ guó xù yǎng jiā chù de lì shǐ kě wèi yóu lái yǐ jiǔ， zài shǎn xī xī 'ān bàn pō cūn wén huà yí zhǐ（ xīn shí qì shí dài） yǐ jí qí tā yīn xū yí zhǐ shàng jiù fā xiàn yòu zhè liù chù de yí gǔ。 jiá gǔ wén jiā zì de zì xíng， yě xiǎn shì wú shǐ bù chéng jiā。 gǔ rén jiāng mǎ niú yáng chēng wéi shàng zhēn sān pǐn， jī quǎn shǐ wéi xià zhēn sān pǐn。 jǔ xíng jì sì diǎn lǐ shí， pǔ tōng de yòng sān shēng gōng（ yáng quǎn shǐ）， gāo jí de yào yòng wǔ shēng gōng（ mǎ niú yáng quǎn shǐ）。
　　 liù chù zhī suǒ yǐ yǔ rén lèi guān xì mìqiè， yī shì liù chù fú wù yú rén， rú mǎ kě fù zhòng zhì yuǎn， niú néng yùn huò gēng tián， yáng yòu guì rǔ zhī 'ēn， jī yòu bào xiǎo zhī gōng， quǎn yòu shǒu yè zhī yì， zhū yòu páo chú zhī yòng。 èr shì liù chù yòu hěn duō yōu diǎn shì rén lèi yīnggāi hǎohǎo xué xí de， lì rú mǎ de gāng jiàn jìn qǔ、 niú de rěn rǔ fù zhòng、 yáng de guì rǔ bào 'ēn、 quǎn de zhōng yǒng chéng xìn。 mǎ shì bù xiū xī de， shuì jué dū zhàn zhe； jī shì sān dé jiān bèi： bù chī dú shí yì yě， dí qián gǎn dǒu yǒng yě， sī chén bù wù xìn yě。 zhū gèng bù yòng shuō liǎo， xiàn dài yī xué de qì guān yí zhí dà dū shì yòng zhū de qì guān， gēn jù miǎn yì xué de yán jiū， rén tǐ duì zhū qì guān chǎn shēng de pái chì fǎn yìng zuì xiǎo， kàn lái rén biàn chéng zhū shì zǎo wǎn de shì liǎo。
　　 dì sān， cǐ liù chù yì yào kào rén lái bāng zhù tā men lí kǔ dé lè。 mǎ niú yòu yīn huǒ， yáng yòu yīn tǔ， jī yòu yīn jīn， quǎn yòu yīn mù， zhū yòu yīn shuǐ。 yòu yī yīn zhī xìng zài， jiù huì duò cǐ chù shēng yī dào， shòu cǐ yī dào zhī kǔ。 rén rú guǒ néng gòu bāng tā men huà diào zhè yī piān zhī xìng， tā men jiù néng lí kǔ dé lè， yě bù wǎng liǎo wèiwǒ men fú wù yīcháng。
　　 yóu liù chù yòu yǐn chū zhōng guó rén mí xìn de shí 'èr shǔ xìng， shí 'èr shǔ xìng jù shuō shì cóng yìn dù wén huà lái de。 dōng hàn míng dì yǒng píng shí nián fó xué chuán dào zhōng guó， tóng shí yě dài lái liǎo yìn dù wén huà。 yìn dù rén yòng lái shuō lǐ de shí 'èr zhǒng dòng wù， jīng zhōng guó wén huà róng hé yǐ hòu biàn wéi zhōng guó de shí 'èr zhǒng dòng wù。 wǒ men què shí zài hàn yǐ qián de gǔ shū zhōng méi jiàn dào yòu shí 'èr shǔ xìng de shuō fǎ， lì rú《 chūn qiū zuǒzhuàn》 jiāo dài shí jiān dōuhěn jù tǐ， rú“ shí nián chūn， qí shī fá wǒ…”， méi jiàn guò yòu“ hóu nián mǎ yuè，… de jì shù”。
　　 yuē xǐ nù， yuē 'āi jù， ài 'è yù， qī qíng jù。
　　 xǐ yuè、 fèn hèn、 yōu shāng、 kǒng jù、 ài liàn、 yàn 'è、 yù wàng， shì rén rén jù bèi de qī zhǒng qíng zhì， chēng wéi qī qíng。 qī qíng shì rén de xīn yì de biàn huà， qí zhōng“ xǐ zhě xīn zhī huān lè， nù zhě xīn zhī fán nǎo， āi zhě xīn zhī tòngqiè， jù zhě xīn zhī huáng kǒng， ài zhě xīn zhī tān liàn， è zhě xīn zhī zēng xián， yù zhě xīn zhī sī mù”， kě jiàn qí dū yǔ“ xīn” yòu zhí jiē de guān xì。
　　 xīn shì wǒ men dōng fāng xīn lǐ xué de jī běn gài niàn， wǒ men jiào zuò“ xīn xìng xué shuō”， bù chēng wéi xīn lǐ xué， yīn wéi xīn lǐ huó dòng wú fēi jiù shì xīn niàn de qǐ miè hé zhuǎn yí， bù shì xīn de běn yuán。 dōng fāng de xīn xìng xué shuō， wú lùn fó xué hái shì rú dào zhī xué dū bù gǎo xún zhī zhāi yè zhè yī tào， ér shì zhí jiē tàn chá rén xīn de gēn yuán， yǐ qī cóng gēn běn shàng qiē duàn xīn niàn de qǐ miè。
　　 xīn xìng zhī xīn shì yǔ zhòu de běn tǐ， shì xíng 'ér shàng de dào， jiù shì《 léng yán jīng》 zhōng“ qī chù zhēng xīn” suǒ tǎo lùn de xīn。 xīn niàn zhī xīn， shì xíng 'ér xià rén de xīn lǐ huó dòng， shì niàn tóu、 shì xīn niàn de shēng miè。 suǒ yǐ rén xīn xiǎn 'è shuō de shì rén de xīn niàn xiōng xiǎn， è niàn bù duàn； rén xīn tān lán shì shuō rén de tān yù niàn tóu bù jué。 fó fǎ shuō de“ xīn shēng zé zhǒng zhǒng fǎ shēng， xīn miè zé zhǒng zhǒng fǎ miè”， shuō de tǒng tǒng dōushì niàn tóu。 yòu niàn tóu jiù xiàn chū zhè gè wù zhì shì jiè， zhè shì yòu wéi fǎ； tíng zhǐ liǎo niàn tóu， wù zhì shì jiè jiù xiāo shī liǎo， cái néng jìn rù wú wéi fǎ。
　　 suǒ yǐ zhōng guó wén huà zhōng suǒ shuō de xīn， jì bù shì xīn zàng yě bù shì dà nǎo， ér shì rén de niàn tóu， tā shì rén yī qièxīn lǐ huó dòng de yào sù。 xīn zhī suǒ fā jiù shì niàn zhī suǒ dòng， jiù shì yì niàn， jiǎn chēng wéi yì； xīn zhī suǒ wǎng jiù shì niàn zhī suǒ jù， niàn jù jiù shì zhì。 niàn tóu hū shēng hū miè， rú mèng huàn pào yǐng， gēn běn kòng zhì bù liǎo， suǒ yǐ rén de xīn yì zhì dōuhěn nán kòng zhì。 xué dǎ zuò de yī shàng lái jiù xué kōng zá niàn， nǐ jiù shàng dāng liǎo， yī bèi zǐ yě kōng bù liǎo。 yīn wéi niàn tóu běn shēn jiù shì kōng de， méi yòu shí tǐ hū shēng hū miè， bù qù lǐ cǎi tā fǎn 'ér méi yòu liǎo， jiù shì rú cǐ qí guài。
　　 qíng yě tóng yàng rú cǐ， shì yīn xīn yòu suǒ gǎn， xìng yòu suǒ dòng， gǎn 'ér hòu fā suǒ biǎo xiàn chū lái de xīn lǐ huó dòng。 shuō yào bù dòng xìng、 bù dòng qíng， nà shì fó de jìng jiè， wǒ men fán fū sú zǐ zuò bù dào。“ ài bù zhòng bù shēng suō pó， qíng bù shēn bùwèi nán nǚ” má！ rén xīn wéi yīn yáng jiè de fān bǎn， yáng miàn jiào pú tí， yīn miàn jiào fán nǎo， yīn yáng shì yī tǐ， méi yòu bàn fǎ fēn kāi， suǒ yǐ“ pú tí jí fán nǎo， fán nǎo jí pú tí”， quán lài yīn yáng bǎn nǎ yī miàn zhāoshàng。 pú tí yǔ fán nǎo dōushì zài shèng bù tiān zài fán bù jiǎn， xiǎng qù diào fán nǎo huàn lái pú tí， bù shì duō cǐ yī jǔ má？ xīn niàn yī zhuǎn， mǎ shàng jiù biàn fán nǎo wéi pú tí liǎo。 wèishénme zhuǎn bù guò lái ní？ xìng zǐ méi huà。 xìng zǐ bù huà rú tóng shǒu chí wū rǎn zhī qì， zài hǎo de dōng xī dǎo jìn qù yě yī dìng huì wū rǎn。 wú qíng bù shì zhēn háo jié， pú sà de yì sī jiù shì“ jué yòu qíng”， shì jué wù de yòu qíng zhòng shēng， tóng shí yě yào shǐ yī qiē yòu qíng zhòng shēng jué wù。 bù 'ài rén jiù wú fǎ dù rén， bù 'ài wù jiù wú fǎ chéng wù， wú qíng jiù bù huì shēng zài rén jiān liǎo。
　　 qī qíng zài shèng xián zhī rén chún hū tiān lǐ， gù wú qī qíng zhī bì； fán fū sú zǐ zé wéi wù yù suǒ bì， fàng dàng bù jī。 shì rú qí xīn jiù xǐ， shì yǔ yuàn wéi jiù nù， dòng hū bēi jiù 'āi， wèi hū fǎ jiù jù， jiàn měi jiù 'ài， jiàn chǒu jiù 'è， tān xiǎng jiù chéng yù。 shèng rén kàn dào wǒ men zhēn shì kě qì、 kě tàn、 yòu kě lián。
　　 qí shí， shèng rén yǔ fán fū de gēn běn qū bié zhǐ zài yī niàn zhī jiān， quán lài yú nǐ de fā xīn： chū zhī yǐ zhèng zé wéi shèng xián， chū zhī yǐ sī zé wéi fán fū， chū zhī yǐ xié zé wéi jiān nìng， zhèng xié zhī jiān， quán píng cǐ yī niàn， yīn cǐ bù kě bù jǐn shèn。
　　 páo tǔ gé， mù shí jīn， sī yǔ zhú， nǎi bā yīn。
　　 qián miàn yǐ jīng tán dào liǎo lǐ， zhè lǐ zài tán lè。 lǐyuè shì zhōng guó wén huà de zǒng chēng， yě shì zhōng guó wén huà de zhōng xīn， wǒ men yī dìng yào míng liǎo gǔ rén wèishénme rú cǐ zhòng shì lǐyuè。 lǐ dài biǎo liǎo wǒ men de wén huà jīng shén、 wén huà zhé xué， yīn cǐ guǎng yì de lǐ bāo kuò liǎo zhé xué、 zhèng zhì、 shè huì、 jiào yù děng rén wén wén huà。 lè zé dài biǎo liǎo wǒ men lè guān de rén shēng tài dù。 lǐ jiē jìn yú wǒ men de yǔ zhòu guān， lè piān zhòng yú wǒ men de rén shēng guān。
　　 guǎng yì de lè shì yì shù xíng shì de zǒng chēng， bāo kuò liǎo xiàn dài de yīnyuè、 wǔ dǎo、 měi shù、 yǐng jù děng suǒ yòu yì shù xíng shì。 xiá yì de lè zhǐ yīnyuè。 lè yòu shénme zuò yòng ní？ méi yòu lè xíng bù xíng ní？
　　 méi yòu yì shù xiū yǎng， rén shēng huì hěn kū zào fá wèi。 shè xiǎng yī xià， lián zì jǐ hōng zì jǐ wán de wán yì 'ér dōuméi yòu， shēng huó bù shì huì hěn kū zào má？ suǒ yǐ yào yòng lè lái diào xīn， bìng bù shì yào nǐ qù dāng shénme yì shù jiā。
　　 gǔ dài de wěi réndōu dǒng yì shù， dà zhèng zhì jiā、 dà jūn shì jiā tóng shí yòu shì dà wén xué jiā、 dà shū fǎ jiā。 wú lùn zì jǐ xīn zhōng de tòng kǔ hé fán nǎo yòu duō me dà， tōng guò dú shū xiě zì、 yín shī fù qí、 chuī lā tánchàng jiù huà jiě liǎo， bù xiàng wǒ men xiàn dài rén zì jǐ gēn zì jǐ guò bù qù， fēi nòng chū gè yì yù zhèng、 jīng shén fēn liè zhèng bù suàn wán。 rèn shí dào zhè yī diǎn， wǒ men jiù huì lǐ jiě chuán tǒng jiào yù wèishénme rú cǐ zhòng shì lè， yǐ jí wèishénme kǒng zǐ zài《 xiào jīng》 zhōng shuō：“ yí fēng yì sú， mò shàn yú lè”。
　　 lè jì shì yòng lái diào xīn， jiù yào qīng róu hé huǎn、 dī yín màn chàng， zì jǐ chàng gěi zì jǐ tīng má！ suǒ yǐ zhōng guó de mín zú yuèqì chàbù duō dōushì dú zòu de， wú lùn shēng guǎn dí xiāo、 qín sè pí pá， dōushì rú cǐ， bù xiàng xī yáng yuèqì duō shì yǎn zòu gěi tā rén tīng de， suǒ yǐ zhèn 'ěr yù lóng。
　　 zhè lǐ de bā yīn jì shì bā zhǒng yuèqì， yě dài biǎo bā zhǒng bù tóng mén lèi de yīnyuè。《 shàng shū ? yáo diǎn》 zhōng shuō：“ shī yán zhì， gē yǒng yán； shēng yǐ yǒng， lǜ hé shēng。 bā yīn kè xié， wú xiāng duó lún， shén rén yǐ hé”。《 zhōu lǐ ? chūn guān》 zhōng zé gèng jù tǐ de tí chū“ páo tǔ gé， mù shí jīn， sī zhú” de bā yīn fēn lèi fāng fǎ。
　　 páo shì páo guā， páo guā pò kāi jiù shì piáo， jiāng páo guā shàng miàn shè 13 gēn zǐ zhú huáng guǎn jiù shì shēng； 36 gēn huáng guǎn de dà shēng jiào yú， bù shì yòu chéng yǔ“ làn yú chōng shù” má？ suǒ yǐ páo jiù dài biǎo huáng guǎn lèi yuèqì。 tǔ shì táo tǔ， gǔ dài yòng táo tǔ shāo zhì chéng yī zhǒng chuī zòuyuè qì jiào xūn , yòu jiào“ táo xūn”， dà xiǎo rú 'é dàn， yòu liù gè kǒng， dǐng duān wéi chuī kǒu。
　　 gé zhǐ niú pí， kě yǐ zhì chéng gǔ， shǔ dǎ jī lè。 gǔ qū měi zòuyuè yī duàn， yào jī gǔ sān shēng。 yī gè rén bù xué wú shù xìn kǒu cí huáng， jiù bèi xíng róng wéi“ chuī niú pí”， yīn wéi tā bù zhī dào dǎ jī lè yǔ chuī zòuyuè gēn běn shì bù tóng de liǎng lèi。 mù zhǐ mù zhì de yuèqì， lì rú yòu pāi bǎn、 bāng zǐ、 yòu yǔ。 zòu lè jiāng zhōng shí， jī yǔ shǐ yǎn zòu tíng zhǐ。 shí lèi yuèqì yòu shí qìng， jīn shǔ lèi yuèqì yòu zhōng、 luó、 bó、 náo、 suǒ nà děng。 sī dài biǎo xián lèi yuèqì， yīn wéi shàng gǔ shí qī yòng cán sī zuò xián， gù yòu chēng wéi sī xián， lì rú yòu qín、 sè、 pí pá、 zhēng zhī lèi。 zhú zhì yuèqì shì yòng zhú guǎn chuān kǒng 'ér chéng， yòu héng chuī de dí、 shù chuī de xiāo、 yuè（ pái xiāo） děng。
　　 bā yīn jì biǎo shì bā zhǒng bù tóng de yuèqì， yě dài biǎo chuī zòuyuè、 dǎ jī lè、 tánbō lè、 guǎn xián lè děng bù tóng de yīnyuè xíng shì。 bā yīn zhī lè jù chuán shì huáng dì de dà chén róng suǒ zhì， lì shǐ shàng de wǔ dì sān wáng dū gè yòu qí lè。 rú shùn dì zhī lè wéi sháo， sháo lè jù shuō fēi cháng zhī měi。《 lún yǔ ? shù 'ér piān》 jìzǎi“ zǐ zài qí wén sháo， sān yuè bù zhī ròu wèi。 yuē： bù tú wéi lè zhī zhì yú sī yě”。 kǒng zǐ xīn shǎng sháo lè jìn rù wàng wǒ de jìng jiè， lián zhe sān gè yuè chī fàn dōubù zhī dào chī de shì shénme， hái gǎn tàn shuō：“ wǒ méi xiǎng dào shàng gǔ shí dài de yīnyuè yòu rú cǐ gāo míng”！
　　 sháo lè wǒ shì méi tīng guò， dōng fāng hóng dǎo shì tīng liǎo jǐ shí nián， què shì yī gè yuè bù shí ròu wèi。 nà shì yīn wéi wén gé shí qī， mǎi ròu yào ròu piào， tīng dào dōng fāng hóng wǒ jiù xiǎng qǐ zhū ròu piào。
　　 gāozēng zǔ， fù 'ér shēn， shēn 'ér zǐ， zǐ 'ér sūn。
　　 zì zǐ sūn， zhì yuán céng， nǎi jiǔ zú， rén zhī lún。
　　 gāozēng zǔ fù shì shàng sì dài， jí shì gāo zǔ、 zēngzǔ、 zǔ fù hé fù qīn， zì shēn wèi yú zhōng， zǐ sūn zēngxuán（ yuán） wéi xià sì dài， jiù shì 'ér zǐ、 sūn zǐ、 zēngsūn yǔ xuán sūn（ yuán sūn）， yī gòng jiǔ dài qīn zú， chēng wéi jiǔ zú， yǔ wǒ men yòu zhí xì de xuè yuán guān xì。 qián miàn jiǎng dào， xuè mài guān xì de chuán chéng yǐ kào xiào dào， xiào shì tōng tiān dì guàn gǔ jīn、 chāo yuè shí jiān yǔ kōng jiān、 wú qióng wú jìn de xuè yuán tōng dào， zǔ xiān jī lěi de fú dé yào yǐ kào zhè tiáo“ xiào” de guǎn dào yí chuán gěi zǐ sūn hòu dài。
　　 jiǔ zú zhī zhōng zì shēn jū zhōng， chéng shàng qǐ xià， shì xuè tǒng chuán chéng guān jiàn zhōng de guān jiàn。 zì jǐ bù jiǎng xiào、 bù jìn xiào jiù huì zì duàn zǔ xiān yí dé de tōng dào， zhè gè 'è guǒ bù jǐn jǐn shì nǐ yī dài rén de shì， nǐ de hòu shì zǐ sūn dū huì yīn nǐ de bù xiào 'ér bèi duàn liǎo zhè tiáo xuè mài chuán chéng de gēn， zhè gè yīn guǒ jiù bèi dé tài dà liǎo。 tóng lǐ， rú guǒ nǐ néng huà xìng lì mìng， lì shēn chéng dào， jiù shàng kě yǐ chāo bá zǔ xiān， xià kě yǐ zhì bì zǐ sūn， nǐ de fú dé jiù jī dé tài dà liǎo。
　　 zú zhě zhòng yě， lún zhě xù yě， zūn bēi cháng yòu， dìng 'ér bù luàn， cái néng tiān xià tài píng。 zhū fù zǐ zhí běn yú tiān lún yī běn zhī yuán， běn shì tóng gēn lián zhī， fán shì bù wàng qīn qíng， zì rán jiù dūn mù jìng 'ài liǎo。
　　 kē fǎ kù xíng zhōng yòu miè jiǔ zú zhī shuō， shí zài shì cán rěn zhī jí， háo wú rén xìng。 qín miè liù guó yǐ hòu， rén xīn bù fú， wéi gǒng gù tǒng zhì dì wèi， qín shǐ huáng shí xíng kē fǎ， dòng zhé huò miè sān zú jiǎn cǎo chú gēn。 jiǔ zú hái zhǐ shì chuí zhí de fù zǐ yī mài， sān zú zé yào jiā shàng mǔ zú、 qī zú 'èr mài， yào miè 'èr shí qī zú， shàng qiān kǒu rén。 lǐ sī zào niè zì jǐ bèi yāo zhǎn bù shuō， hái bèi yí liǎo sān zú。 míng cháo yǐ hòu yòu jiā shàng shī zú， lián lǎo shī yī mài yě qiān chě jìn lái， zhè yàng de dì wáng nǎ néng bù duàn zǐ jué sūn ní？ bù shì zhōng guó rén shēng yù duō、 shēng mìng lì qiáng， zì jǐ shā zì jǐ yě zǎo jiù shā jué liǎo。
　　 fù zǐ 'ēn， fū fù cóng。 xiōng zé yǒu， dì zé gōng。 cháng yòu xù，
　　 yǒu yǔ péng。 jūn zé jìng， chén zé zhōng。 cǐ shí yì， rén suǒ tóng。
　　 zhè lǐ jiǎng de jiù shì rú jiā zhù míng de wǔ lún shí yì。 wǔ lún jiù shì fù zǐ、 fū qī、 xiōng dì、 péng yǒu、 jūn chén， wǔ zhǒng rén yǔ rén zhī jiān de lún cháng guān xì， qián miàn sān zhǒng shì jiā tíng guān xì， hòu miàn liǎng zhǒng shì shè huì guān xì， zhè shì rén yǔ rén zhī jiān bù néng tuō lí de zuì jī běn de guān xì。
　　 xìng zhī zhōng yào cháng cún“ rén yì lǐ zhì xìn” wǔ cháng zhī dé， xīn zhī zhōng yào cháng huái cǐ wǔ lún zhī dào。 wǔ cháng shì tiān dào， wǔ lún shì rén dào； zài tiān yán wǔ dé， zài rén jiān jiù biǎo xiàn wéi zhè wǔ zhǒng lún cháng guān xì。 lì rú， fù zǐ zhī jiān jiǎng rén， rén dé shì fù zǐ zhī dào； fū qī zhī jiān jiǎng zhì， zhì huì shì fū qī zhī dào； péng yǒu zhī jiān jiǎng xìn， chéng xìn shì péng yǒu zhī dào； jūn chén zhī jiān jiǎng yì， yì shì jūn chén zhī dào； xiōng dì zhī jiān jiǎng lǐ， lǐ shì shè huì zhì xù de zǒng chēng， néng zhī dào cháng xiān yòu hòu， xiōng yǒu dì gōng， jiā tíng zhì xù cái néng bù wěn luàn。 rén de tiān xìng duì yìng de shì rén lèi shè huì de lún cháng zhì xù， xiàn dài rén bù míng wǔ lún zhī dào， diān dǎo lún cháng guān xì， shè huì zěn me néng bù luàn ní！
　　 wǔ lún zhī zhōng měi yī lún dōushì yī tǐ liǎng miàn， wǔ duì shí miàn jiù shì shí yì， yě jiù shì shí tiáo yì lǐ de yì sī。 fù zǐ yī tǐ wéi yī tài jí， zhàn yī gè 'ēn zì， fù yào niàn zǐ zhī 'ēn， zǐ nǚ shì zǔ xiān de yí dé， shì zì jǐ de fēn shēn， shì zì jǐ shēng mìng de yán xù。 tóng yàng， zǐ nǚ yào bào fù mǔ zhī 'ēn， fù mǔ yòu yǎng yù zhī 'ēn， méi yòu fù mǔ jiù méi yòu zì jǐ de zài zào。 fù zǐ shuāng fāng dōunéng zhī 'ēn bào 'ēn， guǒ bào jiù shì fù cí zǐ xiào， zhè shì zì rán de dào lǐ。
　　 fū fù zhī jiān shì yī tǐ wéi yī tài jí， zhàn yī gè cóng zì， liǎng rén bù bèi nì wèi zhī cóng， yě jiù shì《 lùn yǔ》 lǐ miàn shuō de“ fū chàng fù suí， fù chàng fū suí”。 fū qī zhī jiān rú guǒ méi yòu yuán zé xìng fēn qí， zhàng fū chàng dǎo de qī zǐ yī dìng yào yōng hù， qī zǐ chàng dǎo de zhàng fū yě tóng yàng yào yōng hù， tè bié shì dāng zhe dì sān zhě（ dāng zhe hái zǐ huò wài rén， bù shì chā zú de dì sān zhě）， fū qī yī dìng yào yī zhì duì wài。 yòu fēn qí yòu yì jiàn huí qù zài tǎo lùn， dàn dāng zhe wài rén fū qī zhī jiān bù néng chāi tái， zhè shì fū qī hé hé de jī běn yuán zé。 fū qī běn shì yī tǐ， yī róng jù róng、 yī sǔn jù sǔn， dāng zhe wài rén biǎn dī zì jǐ de pèi 'ǒu， bié rén yī dìng kàn bù qǐ nǐ。 xiāng fǎn rú guǒ nǐ néng chù chù wéi hù zì jǐ pèi 'ǒu de róng yù， bié rén yī dìng zūn jìng nǐ。
　　 xiōng dì zhī jiān shì yī tǐ wéi yī tài jí， yuán zé shì“ xiōng yǒu dì gōng”。 zuò xiōng cháng de yào yǒu 'ài、 guān xīn dì dì， zuò dì dì de yào gōng jìng、 zūn zhòng xiōng cháng。 xiōng dì zhī jiān yòu zhí jiē de xuè yuán guān xì， rú néng xiōng yǒu dì gōng， cháng huì yòu xù， xiōng dì zhī jiān zì rán jiù huì hé mù yǒu 'ài， fù mǔ kàn dào bì rán xīn wèi huān xǐ。 fǎ zhāo chán shī yòu shī：
　　“ tóng qì lián zhī gè zì róng， xiē xiē yán yǔ mò shāng qíng。
　　 yī huí xiāng jiàn yī huí shǎo， néng dé jǐ shí wéi dì xiōng”？
　　 hàn cháo tián zhēn xiōng dì sān rén yīn fēn jiā shēng xì， cái chǎn suì jūn fēn sān fèn， táng qián yī zhū zǐ jīng shù yě yào jù chéng sān duàn。 dāng rì tiān wǎn jué dìng cì rì dòng shǒu， nǎ zhī dāng tiān yè lǐ zǐ jīng shù jiù sǐ liǎo。 cì rì sān xiōng dì jiàn zhī dà jīng， tòng huǐ rén bù rú wù， jué dìng bù fēn jiā liǎo， nà kē shù yòu huó liǎo。
　　 péng yǒu zhī jiān shì yī tǐ wéi yī tài jí， yuán zé shì“ péng yì yǒu xìn”， péng yǒu zhī dào jiǎng jiū xìn yǔ yì 'èr zì， bǐ cǐ tuī xīn zhì fù， chéng xìn yòu yì， cái shì zhēn péng yǒu。 dàn shì péng yǒu xiāng chù qièjì yào zhī zhǐ， yào qià dào hǎo chù， yào bǎo chí jù lí。 jù lí cái néng chǎn shēng měi， suǒ yǐ kǒng zǐ shuō“ jūn zǐ zhī jiāo dàn rú shuǐ， xiǎo rén zhī jiāo tián rú mì”。 péng yǒu zhī jiān shì yī tǐ， shì zhǐ lǐ tǐ 'ér yán， bù shì zài shì xiàng shàng liǎng gè rén chuān yī tiáo kù zǐ dū xián féi， wù jí bì fǎn， zhè jiù kuài chòu liǎo。 xiàn dài shè huì shì gōng shāng shí dài， fán shìdōu shì lì zì dāng tóu， wú lì bù zǎo qǐ。 zhè shì jiāo yì zhī dào， yǔ jiāo yǒu zhī dào yòu tiān rǎng zhī bié。
　　 kǒng zǐ zài《 lùn yǔ ? jì shì piān》 zhōng tí chū：“ yì zhě sān yǒu， sǔn zhě sān yǒu。 yǒu zhí、 yǒu liàng、 yǒu duō wén， yì yǐ； yǒu biàn bì、 yǒu shàn róu、 yǒu piánnìng， sǔn yǐ”。 nǐ jiāo de péng yǒu jiǎng zhí huà、 néng yuán liàng rén、 zhī shí yuān bó， jiù shì yì yǒu； fǎn zhī， nǐ de péng yǒu xìng gé guài yì、 gè xìng ruǎn ruò、 zhuān mén shuō nǐ 'ài tīng de huà， jiù shì sǔn yǒu。
　　 jūn chén zhī jiān shì yī tǐ yě wéi yī tài jí， yuán zé shì“ jūn jìng chén zhōng”。 zuò lǐng dǎo de yào zūn zhòng nǐ de bù xià， zuò shǔ xià de yào zhōng yú zì jǐ de běn wèi， jiāng zì jǐ de běn zhí gōng zuò zuò hǎo。 jìng zài nèi xīn， zhōng zài xíng wéi， èr zhě dōubù zài zuǐ shàng， huā yán qiǎo yǔ méi yòu yòng。 nǐ jiǎ zhuāng wéi lǎo bǎn gànhuó 'ér， lǎo bǎn jiù jiǎ zhuāng gěi nǐ fā xīn shuǐ， fǎn guò lái yě yī yàng。 mèng zǐ zài《 lí lóu piān》 zhōng shuō：“ jūn zhī shì chén rú shǒu zú， zé chén shì jūn rú fù xīn； jūn zhī shì chén rú quǎn mǎ， zé chén shì jūn rú guó rén； jūn zhī shì chén wéi tǔ jiè， zé chén shì jūn rú kòu chóu”。 tiān lǐ běn jiù shì yī bào hái yī bào de。
　　 wǔ lún shí yì， jiù shì zuò rén de shí tiáo dà dào， yě shì zhī chēng yī gè rén mìng yùn de shí gēn zhù zǐ。 míng dào cái néng hángdào， hángdào cái néng lì mìng， mìng lún shù lì qǐ lái liǎo cái néng yùn zhuǎn。 bù míng dào、 bù xíng dào， yī bèi zǐ yǎn liǎo shí gè juésè quán bù dū yǎn zá liǎo， shí gēn mìng zhù dū dǎo liǎo， nǐ de mìng yùn huì shì shénme jié jú， jiù bù yán 'ér yù liǎo。 zhì yú rú hé hángdào、 rú hé gǎi zào mìng yùn， wǒ men jiǎng guò yī gè zhuān tí， yòu lù yīn dài liú tōng， zhè lǐ jiù bù zài luó suo liǎo。
　　 yǐ shàng shì《 sān zì jīng》 de qián sān bù fēn， yóu“ xìng” yǔ“ xí” de guān xì kāi piān， shǒu xiān tán jiào yù zhī dào de sān gè yuán zé； dì yī shì guì yǐ zhuān， dì 'èr shì jiā jiào yùshī jiào jié hé， dì sān shì“ shǒu xiào tì， cì jiàn wén” de shùn xù bù néng luàn。 zuì hòu jiǎng shòu liǎo chū xué zhě bì bèi de zhōng guó wén huà jī chǔ zhī shí， shùn xù shì 'àn shí jìn zhì shù zì biān pái de， jí yòu zhāng fǎ。
　　 yī jiù shì shí jìn wèi de jǐ gè shù zì（ yī 'ér shí， shí 'ér bǎi…）， èr méi liè chū jù tǐ de shì xiàng， dàn bāo hán zài měi yī lèi gài niàn zhī zhōng， jiù shì yòu yīn yòu yáng， jué duì de dōng xī bù cún zài； sān bāo kuò sān cái、 sān guāng、 sān gāng； sì bāo kuò sì shí、 sì fāng； wǔ bāo kuò wǔháng、 wǔ cháng； liù bāo kuò liù gǔ、 liù chù； qī shì qī qíng， bā shì bā yīn， jiǔ shì jiǔ zú， shí shì shí yì。 xiàn suǒ qīng chǔ liǎo， jì yì hé bèi sòng jiù róng yì liǎo。