| wǎngbǐhào： | wén xiàn qīn yì huáng dì | |||||||||
| miàohào： | yì zōng | |||||||||
| ||||||||||
yóu yú yé lǜ bèi zài sǐ hòu bèi zhuī zūn wéi huáng dì， shǐ shū zhōng chú liǎo chēng tā wéi tài zǐ bèi、 rén huáng wáng huò dōng dān wáng wài， yě cháng yǐ yì zōng、 ràng guó huáng dì hé wén xiàn huáng dì děng chēng zhī。
yé lǜ bèi zuò wéi tǒng xiá yī fāng de jūn zhù， qí zhèng jì bìng bù tū chū， dàn tā wén wǔ shuāng quán， bù dàn shì tǒng bīng de zhàn jiāng hé jūn shì móu lüè jiā， gèng jí cáng shū jiā、 yīn yáng xué jiā、 yī xué jiā、 yīnyuè jiā、 wén xué jiā、 fān yì jiā、 hàn xué jiā hé huà jiā děng yú yī shēn， shì yī wèi bó xué duō cái de rú jiā xué zhě， zài wén huà hé yì shù fāng miàn pō yòu chéng jiù。
qì dān huáng tài zǐ
zǎo nián
táng zhāo zōng guāng huà 'èr nián（ 899 nián）， yé lǜ 'ā bǎo jī de zhǎngzǐ yé lǜ tú yù chū shēng， dāng shí 'ā bǎo jī suī wèi chéng wéi qì dān bù luò lián méng de shǒu lǐng， dàn tā lǐng dǎo de yé lǜ shì bù luò shì qì dān zhū bù zhōng zuì qiáng dà de yī zhī， suǒ yǐ tā yě shì qì dān de xiǎn hè rén wù zhī yī。
qì dān lǎo kèhán sǐ hòu， ā bǎo jī yú dì 'èr nián chūn zhēngyuè shí sān
zài sǎo chú liǎo zhèng dí hé chēng dì de zhàng 'ài hòu， zài dān rèn kèhán de dì shí nián chūn 'èr yuè chū yī bǐng xū rì（ 916 nián 3 yuè 7 rì）， ā bǎo jī zì lì wéi huáng dì， jiàn dà qì dān guó（ hòu gǎi chēng liáo guó）， gǎi yuán shén cè， shì wéi liáo tài zǔ。 tóng nián sān yuè chū 'èr bǐng chén rì（ 916 nián 4 yuè 6 rì）， nián jǐn shí bā suì de yé lǜ bèi bèi lì wéi huáng tài zǐ， chéng wéi dà qì dān guó huáng wèi de jì chéng rén。
chóng hàn
shòu fù huáng yǐng xiǎng， yé lǜ bèi duì hàn zú wén huà yě xiāng dāng zūn chóng， ér qiě yòu guò zhī 'ér wú bù jí， chéng wéi dāng shí hàn huà chéng dù zuì gāo de qì dān huáng shì chéng yuán， tā duì zhōng yuán de wén huà yóu qí shì rú xué shí fēn tuī chóng。 yī cì， ā bǎo jī wèn shì fèng zì jǐ zuǒ yòu de dà chén dào： “ shòu mìng zhī jūn， yīnggāi shì fèng shàng tiān， jìng yǎng shén líng。 lì liǎo dà gōng、 yōng yòu chóng gāo dào dé de rén， zhèn xiǎng jì sì tā， shuí yīnggāi pái zài zuì xiān？ ” dà jiādōu shuō yīnggāi ràng fó pái zài zuì xiān。 ā bǎo jī què dào：“ fó jiào bù shì zhōng guó běn tǔ de zōng jiào。” zhè shí， zài yī bàng de yé lǜ bèi jiàn yì fù huáng dào：“ kǒng zǐ shì wàn shì suǒ zūn chóng de dà shèng rén， yīnggāi pái zài zuì xiān。” ā bǎo jī wén yán dà xǐ， lì jí xià zhào jiàn kǒng miào， ràng huáng tài zǐ yé lǜ bèi zài měi nián chūn、 qiū liǎng jì shuài lǐng bǎi guān jì diàn kǒng zǐ。 yé lǜ bèi duì dào jiào yě hěn gǎn xīng qù， yóu qí xǐ huān yīn yáng xué。 kǒng miào zào hǎo hòu， shén cè sì nián qiū bā yuè chū sān dīng yǒu rì（ 919 nián 8 yuè 30 rì）， ā bǎo jī qīn zì bài yè kǒng miào， ér mìng huáng hòu shù lǜ píng hé huáng tài zǐ yé lǜ bèi fēn bié bài yè fó sì hé dào guān。
zhēng zhàn
yé lǜ bèi bù dàn yòu hěn gāo de hàn zú wén huà xiū yǎng， tā hái shì yī wèi tǒng bīng de zhàn jiāng hé jūn shì móu lüè jiā。 shén cè sì nián dōng shí yuè bǐng wǔ rì（ 919 nián 11 yuè 7 rì）， tā suí fù huáng xiàng běi zhēng tǎo wū gǔ bù， wéi xiān fēng dū tǒng， dài bīng kāi lù。 ā bǎo jī mìng yé lǜ bèi shuài lǐng xiān fēng bù duì jìn jī， pò wū gǔ bù， fú huò shēng kǒu yī wàn sì qiān 'èr bǎi tóu， niú mǎ chē chéng、 lú zhàng qì wù 'èr shí yú wàn。 yú shì wū gǔ bù quán bù tóu jiàng qì dān。
shén cè wǔ nián qiū bā yuè chū yī jǐ wèi rì（ 920 nián 9 yuè 15 rì）， dǎng xiàng gè bù fā dòng pàn luàn。 xīn wèi rì， ā bǎo jī yù jià qīn zhēng， yé lǜ bèi gēn suí。 jiǔ yuè shí sì rén yín rì（ 10 yuè 28 rì）， yé lǜ bèi shuài dié lá bù yí lí jǐn yé lǜ wū lǐ zhěn děng gōng lüè yún zhōng xiàn（ jīn shān xī shěng dà tóng shì）、 tiān dé jūn（ jīn nèimēng gǔ wū lā tè qián qí běi）。 dōng shí yuè shí 'èr xīn wèi（ 11 yuè 27 rì）， yé lǜ bèi shuài jūn jìn gōng tiān dé jūn。 shí yuè shí sì guǐ yǒu rì（ 11 yuè 29 rì）， tiān dé jūn jié dù shǐ sòng yáo tóu jiàng， gǎi tiān dé jūn wéi yìng tiān jūn。
shén cè liù nián shí 'èr yuè chū jiǔ gēng shēn（ 922 nián 1 yuè 9 rì）， yé lǜ bèi shuài wáng yù děng jīng lüè yàn dì（ zhǐ chūn qiū、 zhàn guó shí yàn guó gù dì， xiāng dāng yú jīn hé běi běi bù、 liáo níng děng dì）， yī dù dǎ dào dìng zhōu（ zhì suǒ zài jīn hé běi shěng dìng zhōu shì）， kuò zhāng liǎo qì dān de lǐng dì。
tiān zàn sān nián（ 924 nián） chūn zhèng yuè， bó hǎi guó shā qì dān de liáo zhōu cì shǐ（ zhì suǒ zài jīn liáo níng shěng xīn mín shì dōng běi liáo hé xī 'àn liáo bīn tǎ） zhāng xiù shí bìng lüè duó zhōu mín。 liù yuè shí bā yǐ yǒu rì（ 7 yuè 22 rì）， ā bǎo jī zhào jí huáng hòu shù lǜ píng、 huáng tài zǐ yé lǜ bèi、 tiān xià bīng mǎ dà yuán shuài yé lǜ dé guāng yǐ jí liǎng wèi zǎixiàng、 zhū bù tóu lǐng děng xuān bù zhào shū， xuān chēng yào yù jià xī zhēng。 yī zhòng rén děng xián yà yú cǐ zhào shū， bù míng qí yì， yīn wéi bó hǎi guó zài qì dān dōng miàn， ā bǎo jī bù jí yú bào chóu què qù gōng dǎ xī miàn。 dāng tiān， ā bǎo jī dà jǔ zhēng tǎo tù hún、 dǎng xiàng、 zǔ bǔ děng bù， mìng huáng tài zǐ yé lǜ bèi jiān guó， jiāng tā liú zài shǒu dū shàng jīng lín huáng fǔ（ jīn nèimēng gǔ bā lín zuǒ qí dōng nán）， dān rèn liú shǒu。 dàn yé lǜ bèi yǐ jīng liǎo jiě fù huáng shēng dōng jī xī（ zhè cì shì shēng xī jī dōng） de zhēn shí yòng yì， chéng jī xiàng fù huáng xiàn shàng gōng qǔ bó hǎi guó de jì cè。
ā bǎo jī xī zhēng guī guó hòu， yú tiān zàn sì nián shí 'èr yuè shí liù yǐ hài rì（ 925 nián 1 yuè 3 rì） fā xià zhào shū， chén shù duì bó hǎi guó de chóu hèn， jǔ bīng zhēng tǎo bó hǎi guó wáng dà yīn zhuàn。 huáng hòu shù lǜ píng、 huáng tài zǐ yé lǜ bèi、 tiān xià bīng mǎ dà yuán shuài yé lǜ dé guāng dū suí xíng。
tiān zàn wǔ nián chūn zhēngyuè chū sān gēng shēn rì（ 926 nián 2 yuè 17 rì）， gōng kè bó hǎi zhòng zhèn fú yú chéng（ jīn jí lín shěng nóng 'ān xiàn）。 zhī hòu， ā bǎo jī céng yī dù bù sī jìn qǔ， xiǎng xiān qīng diǎn chéng zhōng de hù jí hé rén kǒu， yé lǜ bèi jìn jiàn dào：“ rú jīn gāng gāng dé dào dé fú yú chéng jiù qīng diǎn hù jí， rén mín bì dìng bù huì 'ānfèn。 rú guǒ xiàn zài chéng zhe wǒ jūn pò zhú zhī shì， zhí jiē gōng xiàng bó hǎi guó de shǒu dū hū hàn chéng（ jí shàng jīng lóng quán fǔ， jīn hēi lóng jiāng shěng níng 'ān shì dōng jīng chéng）， zé yī dìng huì gōng kè tā。” ā bǎo jī tīng cóng liǎo zhǎngzǐ de jiàn yì， ràng tā hé yé lǜ dé guāng dān rèn qián fēng， huì tóng nán fǔ zǎixiàng yé lǜ sū、 běi yuàn dà wáng yé lǜ xié niè chì， nán yuàn dà wáng yé lǜ dié lǐ děng yú zhēngyuè chū jiǔ bǐng yín rì（ 2 yuè 23 rì） yè jiān kāi shǐ wéi gōng hū hàn chéng。 zhēngyuè shí 'èr jǐ sì rì（ 2 yuè 26 rì）， bó hǎi guó mò dài guó wáng dà yīn zhuàn jiàn qì dān shì dà， zì jǐ zé shì dān lì bó， zì zhī dà shì yǐ qù， bù dé bù tóu jiàng。
dōng dān rén huáng wáng
chēng zhì
tiān zàn wǔ nián zhēngyuè 'èr shí dīng chǒu rì（ 926 nián 3 yuè 6 rì）， dà yīn zhuàn yòu fǎn pàn qì dān 'ér xuān bù dú lì， zhàn jù hū hàn chéng。 dāng tiān， ā bǎo jī zài cì jiāng tā jī pò， gōng rù hū hàn chéng zhōng， bó hǎi guó zuì zhōng miè wáng。 èr yuè chū wǔ rén chén rì（ 3 yuè 21 rì）， ā bǎo jī yīn wéi bó hǎi guó yǐ jīng píng dìng， nǎi yòng qīng niú bái mǎ jì tiān dì， dà shè tiān xià， gǎi yuán tiān xiǎn。 èr yuè shí jiǔ bǐng wǔ rì（ 4 yuè 4 rì）， ā bǎo jī jiāng bó hǎi guó gǎi míng wéi dōng dān guó， huò chēng dōng dān wáng guó， yì wéi“ dōng qì dān guó”， bǎ shǒu dū hū hàn chéng gǎi míng wéi tiān fú chéng， cè fēng huáng tài zǐ yé lǜ bèi wéi rén huáng wáng， ràng tā dān rèn dōng dān wáng guó de guó wáng。 ā bǎo jī cì gěi yé lǜ bèi tiān zǐ de guān miǎn hé ɡǔn fú， jiàn nián hào wéi gān lù， chēng zhì（ xíng shǐ huáng dì quán lì）， shè lì sì gè chéngxiàng， yǐ 'ā bǎo jī de dì dì yé lǜ dié lá wéi zuǒ dà chéngxiàng， qián bó hǎi guó chéng xiāng wéi yòu dà chéngxiàng， qián bó hǎi guó sī tú dà sù xián wéi zuǒ cì chéngxiàng， zōng shì yé lǜ yǔ zhī wéi yòu cì chéngxiàng， yě shè zhì liǎo hé zhōng yuán wáng cháo yī yàng de bǎi guān， yī lǜ shǐ yòng zhōng yuán hàn zú de fǎ lǜ， shǐ dōng dān guó chéng wéi dà qì dān guó de fù shǔ guó。 dōng dān guó měi nián xiàng zōng zhù guó dà qì dān guó shàng gòng bù pǐ shí wǔ wàn duān， mǎ qiān pǐ。
ā bǎo jī fēng yé lǜ bèi wéi“ rén huáng wáng” shì yòng liǎo sān cái“ tiān、 dì、 rén” de diǎn gù， yīn wéi 'ā bǎo jī zì jǐ de zūn hào shì“ tiān huáng dì”， huáng hòu shù lǜ píng shì“ dì huáng hòu”， zhè yàng jiù wán quán què lì liǎo yé lǜ bèi de“ èr rén zhī xià、 wàn rén zhī shàng” de chóng gāo dì wèi。 dàn bǎ yī gè táng táng huáng tài zǐ fēng zài fān wài zhī guó， biǎo xiàn chū 'ā bǎo jī sì hū duì yú yé lǜ bèi shì fǒu yīnggāi jì wèi yóu yù bù jué， huò xǔ tā tīng liǎo huáng hòu shù lǜ píng de huà， yǐ jīng bù dǎ suàn ràng cháng zǐ yé lǜ bèi 'ér ràng cì zǐ yé lǜ dé guāng jì wèi， ér bǎ fú yuán liáo kuò de bó hǎi gù dì dōng dān guó gěi zhǎngzǐ yǐ wéi bǔ cháng。《 liáo shǐ · hòu fēi lièzhuàn · chún qīn huáng hòu shù lǜ píng chuán》 jìzǎi， ā bǎo jī céng shuō guò， cì zǐ yé lǜ dé guāng bì néng shǐ yé lǜ jiā zú xīng wàng， huáng hòu yě piān 'ài cì zǐ， xiǎng ràng huáng tài zǐ yé lǜ bèi ràng chū jì chéng quán， yú shì 'ā bǎo jī cái cè fēng yé lǜ bèi wéi dōng dān wáng。 hòu lái 'ā bǎo jī sǐ hòu de dì wèi zhī zhēng yě chōng fēn shuō míng liǎo 'ā bǎo jī de zhè zhǒng zuò fǎ shí jì shàng shǐ cháng zǐ yé lǜ bèi sàng shī liǎo zhēng duó huáng wèi de yòu lì tiáo jiàn。
cè fēng zhī hòu， ā bǎo jī yú sān yuè shí yī dīng mǎo rì（ 4 yuè 25 rì） jià lín rén huáng wáng yé lǜ bèi de gōng diàn。 zhī hòu， ā bǎo jī fā xià shèng zhǐ dào：“ cǐ dì bīn lín dà hǎi（ zhǐ rú jīn de bó hǎi、 rì běn hǎi hé 'è huò cì kè hǎi）， bù shì wǒ kě yǐ cháng jiǔ jū zhù zhī dì， liú nǐ zài zhè lǐ 'ān fǔ rén mín， zhì lǐ jiāng tǔ， yǐ zhāng xiǎn zhèn de 'ài mín zhī xīn。” sān yuè niàn jiǔ yǐ yǒu rì（ 5 yuè 13 rì）， ā bǎo jī bān shī huí huáng dū， rén huáng wáng yé lǜ bèi shuài lǐng dōng dān guó guān liáo sòng xíng。 xià sì yuè chū yī xīn mǎo rì（ 5 yuè 15 rì）， yé lǜ bèi cí bié fù huáng， hái chuàng zuò liǎo yī shǒu gē xiàn gěi fù huáng。 lín bié shí， ā bǎo jī shuō：“ yòu nǐ zhì lǐ dōng fāng de tǔ dì， wǒ hái yòu shénme kě yǐ dān yōu de ní？” yé lǜ bèi yóu yú dān xīn zài yě jiàn bù dào fù huáng， duì zhe fù huáng háotáo dà kū 'ér bié。 huí dōng dān guó hòu， yé lǜ bèi jiù yòng zhōng yuán de lǐ yí hé zhì dù zhì lǐ guó jiā。
ā bǎo jī de shèng jià hái méi huí dào huáng dū， qiū qī yuè 'èr shí jiá xū rì（ 8 yuè 30 rì）， dào dá fú yú chéng， ā bǎo jī kāi shǐ shēng bìng。 qī yuè niàn qī xīn sì rì（ 9 yuè 6 rì）， ā bǎo jī jià bēng。 dì 'èr tiān， qī yuè niàn bā rén wǔ rì（ 9 yuè 7 rì）， ā bǎo jī de huáng hòu shù lǜ píng lín cháo chēng zhì， cái jué jūn guó dà shì。
ā bǎo jī jià bēng hòu， qì dān dùn shí qún lóng wú shǒu。 bù jiǔ， yuán xiān guī shùn qì dān de zhū bù luò dà duō fǎn pàn。 chēng zhì de shù lǜ huáng hòu zé jì xù fú zhe 'ā bǎo jī de zǐ gōng（ líng jiù） xī guī huáng dū。 shǒu wò bīng quán de tiān xià bīng mǎ dà yuán shuài yé lǜ dé guāng zhēng tǎo bìng píng dìng liǎo pàn luàn。 ā bǎo jī de fù gào dào dá dōng dān guó， yé lǜ bèi dāng rì jiù bēn fù 'ā bǎo jī zǐ gōng suǒ zài dì。 bā yuè niàn yī yǐ sì rì（ 9 yuè 30 rì）， yé lǜ bèi dào dá fù huáng zǐ gōng suǒ zài dì， yǔ huáng hòu hé dà yuán shuài yī qǐ huí huáng dū。
ràng guó
dì wèi yuán yìng yóu shēn wéi huáng tài zǐ de yé lǜ bèi lái jì chéng， dàn mǔ hòu shù lǜ píng bù xǐ huān tā， ér zhòngyì cì zǐ yé lǜ dé guāng。 chú liǎo qīn qíng jìn shū de guān xì wài， shù lǜ píng bù xǐ huān yé lǜ bèi hái yīn wéi zhèng zhì lǐ niàn de bù tóng， tā yǎng mù hàn wén huà， zhù zhāng yǐ kǒng zǐ de rú jiā sī xiǎng wéi zhì guó zhī shù， zhè hé zhù zhāng wéi hù qì dān nú lì zhì chuán tǒng de mǔ hòu shù lǜ píng gé gé bù rù， kě néng zhèng shì zhè yī diǎn bùwèi mǔ hòu suǒ xǐ 'ài。 yé lǜ dé guāng shì tiān xià bīng mǎ dà yuán shuài， shǒu wò zhòng bīng， mǔ hòu yòu lín cháo chēng zhì， liǎng rén shǒu wò jūn zhèng dà quán。 yé lǜ bèi zhī dào zì jǐ jì wèi wú wàng， yě zhī dào mǔ hòu xiǎng lì 'èr dì yé lǜ dé guāng wéi huáng dì。 tiān xiǎn 'èr nián qiū， ā bǎo jī xià zàng yú zǔ líng。 jù《 liáo shǐ》 jìzǎi， dōng shí yī yuè rén xū rì（ 927 nián 12 yuè 11 rì）， yé lǜ bèi duì bǎi guān gōng qīng men shuō dào：“ dà yuán shuài gōng dé kě yǔ tiān shén bǐ jiān， guó nèi wài mín xīn suǒ xiàng、 zhòng wàng suǒ guī， yīnggāi zhù chí guó jiā shè jì。” nǎi yǔ qún chén zòu qǐng shù lǜ huáng hòu， ràng chū běn yìng yóu zì jǐ jì chéng de huáng dì bǎo zuò。 shù lǜ huáng hòu dāng rán tóng yì， yú shì dāng tiān， yé lǜ dé guāng jí huáng dì wèi， shì wéi liáo tài zōng， zūn shù lǜ huáng hòu wéi yìng tiān huáng tài hòu， nián hào réng wéi tiān xiǎn bù biàn。
sì hū dé guāng jì wèi de tí yì shì yóu yé lǜ bèi yǔ qún chén gòng tóng tí chū， shù lǜ huáng hòu jǐn shì zūn xún mín yì 'ér yǐ。 qí shí bù rán， jù《 zī zhì tōng jiàn》 jìzǎi， zhè cì quán lì jiāo jiē bù dàn yǐn qǐ liǎo dāng shí qì dān tǒng zhì jí tuán nèi bù de dǒu zhēng， ér qiě yǐn qǐ liǎo cǐ hòu qì dān huáng shì nèi bù de yī xì liè quán lì dǒu zhēng。 duì zhè cì quán lì jiāo jiē zhōng de dǒu zhēng《 liáo shǐ》 méi yòu míng què de jì lù， sì hū shì zài hěn píng wěn zhèng cháng de qíng kuàng xià jìn xíng de。 qí shí bù rán， shù lǜ huáng hòu de yì jiàn bìng bùwèi quán tǐ qì dān guì zú suǒ rèn kě， fǎn duì zhě dà yòu rén zài。 duì yú chí bù tóng yì jiàn zhě， shù lǜ huáng hòu cǎi qǔ qí yī guàn de zuò fǎ， yǐ yīn móu jiǎo zhà de shǒu duàn cán kù dì yú yǐ chéng zhì hé zhèn yā。 yé lǜ bèi yǔ yé lǜ dé guāng zài qì dān guì zú zhōng dū yòu yī pī yōng hù zhě， shù lǜ huáng hòu wéi guàn chè zì jǐ de yì tú， lì yòng qì dān de rén xùn jiù sú， yǐ cán kù de shǒu duàn dǎ jī yé lǜ bèi de zhī chí zhě， bī tā men wéi xiān dì 'ā bǎo jī xùn zàng，“ qián hòu suǒ shā yǐ bǎi shù”。
《 zī zhì tōng jiàn》 yòu jìzǎi， fǎn duì pài bèi shā lù dài jìn hòu， shù lǜ huáng hòu zhù chí zhào kāi guì zú dà huì， mìng liǎng gè 'ér zǐ dū chéng mǎ lì zài zhàng qián， jiǎ xīng xīng dì duì gè wèi bù luò qiú cháng shuō：“ liǎng gè 'ér zǐ wǒdōu xǐ huān， bù zhī dào lì nǎ gè wéi huáng dì， nǐ men xuǎn zé kě yǐ zuò huáng dì de wò zhù tā de mǎ pèi tóu。” zhū wèi qiú cháng zhī dào huáng hòu de yì sī， kuàng qiě zhī chí yé lǜ bèi de yǐ jīng bèi shā dé chàbù duō liǎo， tā men biàn zhēng xiāng wò zhù dé guāng de mǎ pèi tóu huān hū què yuè dào：“ wǒ men yuàn yì shì fèng dà yuán shuài。” huáng hòu biàn shùn shuǐ tuī zhōu：“ dà jiā de yì jiàn， wǒ zěn me gǎn wéi bèi ní？” suì lì dé guāng wéi huáng dì。《 liáo shǐ》 zhōng de yòu guān jìzǎi yǐn qù liǎo zhè cì dà huì de shí qíng， kě néng shì yóu yú yuán shǐ zī liào bù quán， huò zhě shì chū yú wéi zūn zhě huì de mùdì。
《 zī zhì tōng jiàn》 hái jìzǎi， liáo tài zōng jì wèi hòu， yé lǜ bèi fā nù， shuài lǐng shù bǎi qí bīng xiǎng tóubèn hòu táng， bèi xún luó díshì bīng lán zhù。 shù lǜ tài hòu yě bù guài zuì tā， bǎ tā qiǎn sòng huí dōng dān guó。 yóu cǐ kě jiàn， yé lǜ bèi“ ràng guó” de jǔ dòng yě bù wán quán shì chū yú qíng yuàn de， kěn dìng yòu pò bù dé yǐ de yīn sù。
qù guó
tài zōng yé lǜ dé guāng shì zài mǔ hòu zhù chí zhī xià qǔ dài qí xiōng huáng tài zǐ yé lǜ bèi jì chéng huáng wèi de， yé lǜ bèi duì zhè yàng de 'ān pái zì rán bù mǎn， qì dān zhū guì zú yì jiàn yě yòu fēn qí。 tài zōng jì wèi hòu， réng rán dān xīn xiōng cháng huì hé zì jǐ zhēng duó dì wèi， yīn cǐ， tā jí wèi hòu biàn zhuóshǒu gǒng gù zì jǐ de dì wèi。 ér xiōng cháng zhì xià de dōng dān guó， gèng shì tā yào jiā yì fáng fàn de duì xiàng。 yé lǜ bèi tǒng zhì liǎo yuán bó hǎi guó de dà piàn lǐng tǔ， běi zhì sōng huā jiāng liú yù， nán zhì yālùjiāng liú yù， wù chǎn fēng fù， jū mín wén huà sù zhì yě jiào gāo。 zài yé lǜ bèi guǎn xiá xià， tā de fā zhǎn jiāng duì tài zōng de qì dān zhèng quán xíng chéng wēi xié。 yīn cǐ， tiān xiǎn sān nián（ 928 nián）， tài zōng chéng yé lǜ bèi lí kāi dōng dān guó liú jū huáng dū qī jiān， cǎi nà dōng dān guó chéngxiàng yé lǜ yǔ zhī de jiàn yì， qiān dōng dān guó de chén mín yǐ chōng shí dōng píng jùn， shēng dōng píng jùn wéi nán jīng（ jīn liáo níng liáo yáng）， bìng jiāng xiōng cháng yé lǜ bèi qiān dào nán jīng jū zhù， shí jì shàng shì bǎ tā ruǎn jìn qǐ lái。 tài zōng yòu zài 'àn zhōng pài wèi shì jiān shì xiōng cháng， guān chá dòng jìng。 cǐ jǔ yòu fáng bó hǎi wéi luàn de yì tú， yòu yòu suō xiǎo dōng dān guó guī mó， qiān dōng dān yú jìn dì， biàn yú qiān zhì de gè rén yīn sù。
tiān xiǎn sì nián（ 929 nián） bā yuè、 shí yuè， tài zōng zài nán jīng hé huáng dū liǎng cì jià lín xiōng cháng de zhù suǒ， zhè huò shì wéi 'ān fǔ xiōng cháng， huò shì wèile zhǎng wò tā de qíng kuàng， yǐ biàn duì tā cǎi qǔ bì yào de jiān kòng cuò shī。 zǒng zhī， zhè rú guǒ bù shì xiōng dì jiān qīnmìwújiàn de fǎn yìng， zé bì dìng shì máo dùn jiā shēn de biǎo xiàn。 ér zài xiōng cháng liú jū huáng dū qī jiān， tài zōng yòu zhǐ shēn qián wǎng nán jīng， yě jí yòu kě néng shì zài zuò bō duó xiōng cháng zhì guó quán lì， gē duàn tā yǔ qí fēng guó guān xì de 'ān pái。 tiān xiǎn wǔ nián， tài zōng cè fēng dì dì yé lǜ lǐ hú wéi huáng tài dì， jí xuǎn dìng dì dì wéi jì chéng rén， cǐ jǔ suī rán chū zì shù lǜ tài hòu de yì sī， dàn yě shì duì xiōng cháng yé lǜ bèi de yòu yī cì chén zhòng dǎ jī， yīn wéi zhè yàng， yé lǜ bèi jiù gèng jiā bù kě néng dāng shàng huáng dì liǎo。 yé lǜ bèi guī guó qián， tài zōng zài biàn diàn yàn qǐng xiōng cháng de liáo shǔ， kě néng yě shì zài zuò jiā qiáng duì tā de kòng zhì yǔ jiān shì de gōng zuò。 tiān xiǎn wǔ nián（ 930 nián）， yé lǜ bèi huí dào dōng dān fēng guó， tài zōng yòu xià zhào“ yǐ shè lì pǔ níng fǔ wèi rén huáng wáng”，“ zhào zhì rén huáng wáng yí wèi”， dū míng xiǎn dì bào lù liǎo tài zōng jiā qiáng liǎo duì xiōng cháng jiān kòng de yì tú。
yé lǜ bèi zài nán jīng qī jiān， mìng wáng jì yuǎn zhuàn xiě《 jiàn nán jīng bēi》 bēi wén， yòu zài xī gōng zào shū lóu， chuàng zuò《 lè tián yuán shī》， shū fā zì jǐ de fèn nù。 hòu táng míng zōng lǐ sì yuán tīng shuō liǎo yé lǜ bèi de zāo yù， biàn mì mì pài shǐ jié dù guò dà hǎi， ná zhe shū xìn qǐng yé lǜ bèi qù hòu táng suǒ zài de zhōng yuán dì qū。 yé lǜ bèi xīn rán tóng yì， chéng jī jiǎ zhuāng zài hǎi shàng bǔ yú。 yé lǜ bèi huí dào fēng guó hòu， tiān xiǎn wǔ nián shí yī yuè， hòu táng shǐ jié zài cì dào dōng dān guó qǐng yé lǜ bèi， yé lǜ bèi jiù duì zuǒ yòu shì cóng shuō：“ wǒ bǎ tiān xià ràng gěi zhù shàng（ zhǐ 'èr dì liáo tài zōng）， rú jīn fǎn 'ér zāo shòu huái yí； bù rú tóubèn tā guó， yǐ chéng jiù xiàng wú tài bó yī yàng de xián míng。” lín zǒu shí， yé lǜ bèi zài hǎi biān shù lì yī kuài mù pái， shàng miàn kè liǎo yī shǒu shī：“ xiǎo shān yā dà shān， dà shān quán wú lì。 xiū jiàn gù xiāng rén， cóng cǐ tóu wài guó。” zhè shì liáo dài jiàn yú jìzǎi de zuì zǎo de wǔ yán shī， yǐ wù yù rén，“ dà shān” bǐ yù yé lǜ bèi zì jǐ，“ xiǎo shān” bǐ yù 'èr dì liáo tài zōng， liáo liáo jǐ bǐ， gòu lè chū qì dān huáng shì nèi bù dǒu zhēng de cán kù。 zhī hòu， yé lǜ bèi dài zhe 'ài fēi gāo měi rén， jiāng suǒ yòu de shū jí zhuāng yùn dào chuán shàng， dù hǎi táo xiàng hòu táng。 yé lǜ bèi fú hǎi tóubèn hòu táng， shì tā shī qù quán lì hòu suǒ néng cǎi qǔ de zuì hòu cuò shī。
hòu táng zuò shàng bīn
jiā kè
hòu táng yòng tiān zǐ de lǐ yí hé hù wèi duì huān yíng yé lǜ bèi， yé lǜ bèi zuò zài shuǐ shàng de chuán xíng gōng diàn lǐ， zhòng guān péi zài tā zuǒ yòu， yī yī xiàng tā jìng jiǔ。 dào liǎo hòu táng de zhòng zhèn biàn zhōu（ jīn hé nán shěng kāi fēng shì）， jiàn dào liǎo hòu táng míng zōng。 míng zōng bǎ hòu táng zhuāng zōng lǐ cún xù hòu gōng de gōng nǚ xià shì jià gěi tā， yòu cì yé lǜ bèi xìng dōng dān（ yǐ dōng dān guó wéi xìng）， míng mù huá（“ yǎng mù zhōng huá” zhī yì）， shì wéi dōng dān mù huá。 míng zōng yòu gǎi ruì zhōu wéi huái huà jūn， bài dōng dān mù huá（ jí yé lǜ bèi） wéi huái huà jūn jié dù shǐ， ruì、 shèn děng zhōu guān chá shǐ。 hòu lái yòu cì dōng dān mù huá guó xìng lǐ， míng zàn huá（“ zàn měi zhōng huá” zhī yì）， gù cóng cǐ yòu chēng lǐ zàn huá。 yí zhèn huá zhōu， yáo lǐng qián zhōu jié dù shǐ。 lǐ zàn huá（ jí yé lǜ bèi） suī rán shēn zài yì guó tā xiāng， dàn cháng cháng sī niàn zǔ guó de qīn rén， tā pài qiǎn de xiàng mǔ hòu hé huáng dì wèn 'ān de shǐ jié cóng bù jiànduàn， zhè zài《 liáo shǐ》 shàng duō yòu jìzǎi， shuō míng tā de xiào xīn méi yòu yīn mǔ hòu bù xǐ huān tā 'ér yòu suǒ jiǎn sǔn。
wáng shēn
liáo tiān xiǎn jiǔ nián、 hòu táng yìng shùn yuán nián（ 934 nián） sì yuè， míng zōng de yǎng zǐ lǐ cóng kē shì gāng dēng jī bù jiǔ de míng zōng zhī zǐ hòu táng mǐn dì lǐ cóng hòu， zì lì wéi huáng dì， jí hòu táng mò dì。 yé lǜ bèi fǎn duì lǐ cóng kē cuàn wèi， biàn mì mì bào gào dì dì tài zōng dào：“ lǐ cóng kē shì jūn， yīnggāi tǎo fá tā。” cǐ jǔ yě tǐ xiàn liǎo yé lǜ bèi de 'ài guó qíng cāo， méi yòu yīn yǔ dì dì tài zōng de sī rén 'ēn yuàn 'ér fàng qì yīngyǒu de zhèng yì gǎn。 tài zōng biàn lì hòu táng de pàn jiāng shí jìng táng wéi hòu jìn huáng dì（ jí xiàng qì dān chēng“ ér huáng dì” de hòu jìn gāo zǔ）， bìng duì tā jiā yǐ yuán zhù， gòng tóng xiāo miè hòu táng。 liáo tiān xiǎn shí yī nián、 hòu táng qīng tài sān nián rùn shí yī yuè niàn sān xīn sì rì（ 937 nián 1 yuè 11 rì）， yǐ zhì hé yáng xiàn（ zhì suǒ zài jīn hé nán shěng mèng zhōu shì xī yuē shí wǔ gōng lǐ chù） de jìn dì shí jìng táng zēng bīng wéi kùn hòu táng shǒu dū luò yáng（ jīn hé nán luò yáng）， hòu táng mò dì lǐ cóng kē jiàn dà shì yǐ qù， xiǎng yào zì fén， hū rán xiǎng qǐ liǎo yé lǜ bèi， biàn zhào yé lǜ bèi hé tā yī qǐ zì fén， yé lǜ bèi bù fú cóng， mò dì jiù pài qiǎn zhuàng shì lǐ yàn shēn jiāng yé lǜ bèi 'àn shā。 yé lǜ bèi sǐ shí nián jǐn sān shí jiǔ suì。 ér yě yòu shǐ liào rèn wéi lǐ cóng kē bìng wèi ràng yé lǜ bèi yī qǐ zì fén， shì shí jìng táng gōng pò luò yáng hòu， wéi tǎo hǎo tā de xīn zhù zǐ liáo tài zōng， ér jiāng tài zōng de yǎn zhōng dīng yé lǜ bèi shā diào de， zhì yú shì shí jìng táng de zì zuò zhù zhāng hái shì tài zōng de zhǐ shì jiù bù dé 'ér zhī liǎo。
shēn hòu
yé lǜ bèi sǐ hòu， zhǐ yòu yī wèi sēng rén wèitā cǎo cǎo shōu shī。 mò dì zì fén hòu， hòu táng miè wáng， shí jìng táng de jūn duì jìn rù luò yáng。 shí jìng táng wèile tǎo hǎo qì dān， qīn zì wéi yé lǜ bèi fúsāng， zài yé lǜ bèi líng jiù qián fàng shēng dà kū， bìng yǐ wáng de lǐ yí hòu zàng zài luò yáng jiāo wài。 hòu lái， shí jìng táng yòu zhuī fēng yé lǜ bèi wéi yàn wáng， bìng ràng 'ān pái guān yuán jiāng tā de líng jiù sòng huí qì dān。 liáo tài zōng jiāng huáng xiōng yé lǜ bèi gǎi zàng zài tā shēng qián yǐn jū de yī wū lǘ shān， shàng shì hào wéi wén wǔ yuán huáng wáng。
liáo shì zōng jí wèi hòu， zhuī zūn fù wáng yé lǜ bèi wéi huáng dì， shì hào ràng guó huáng dì， ér fén mù gǎi wéi zhǐ yòu huáng dì cái néng chēng hū de líng qǐn， hào xiǎn líng。 tǒng hé nián jiān， gǎi shì hào wéi wén xiàn huáng dì。 zhòng xī 'èr shí nián， zēng shì hào wéi wén xiàn qīn yì huáng dì， shàng miào hào wéi yì zōng， bìng wéi yì zōng dì yī wèi dí qī xiāo shì shàng shì hào wéi duān shùn huáng hòu， dì 'èr wèi dí qī xiāo shì（ yě shì shì zōng de shēng mǔ） wéi róu zhēn huáng hòu。
zì liáo shì zōng yé lǜ ruǎn yǐ hòu， chú liǎo liáo mù zōng yé lǜ jǐng shì liáo tài zōng yé lǜ dé guāng zhī zǐ wài， qí tā suǒ yòu dà liáo huáng dì héng héng bāo kuò běi liáo hé xī liáo de huáng dì héng héng dōushì yé lǜ bèi de dí xì zǐ sūn， hòu lái měnggǔ dì guó de qì dān zú míng zǎixiàng yé lǜ chǔ cái yě shì yé lǜ bèi de bā shì sūn。
wén huà xiū yǎng yǔ yì shù chéng jiù píng jià
shǐ zài， yé lǜ bèi zì yòu cōng mǐn hàoxué， shì wén wǔ quán cái， bù dàn shàn yú qí shè hé móu lüè， ér qiě wén huà xiū yǎng hěn gāo， yóu qí tuī chóng zhōng yuán hàn zú de rú jiā wén huà。 tā céng jīng cóng zhōng yuán mǎi liǎo wàn juàn shū， shōu cáng zài tā yǐn jū de yī wū lǘ shān jué dǐng zhī shàng de wàng hǎi táng。 tā tōng xiǎo yīn yáng、 yīn lǜ， jīng yú yī yào、 biān ruò zhī shù， gōng yú qì dān wén hé hàn wén de wén zhāng， céng jīng fān yì《 yīn fú jīng》。 tā hái shàn cháng huà běn guó rén wù， hòu láidōu bèi shōu rù sòng cháo de mì fǔ。 suǒ yǐ shuō， tā jí cáng shū jiā、 yīn yáng xué jiā、 yī xué jiā、 yīnyuè jiā、 wén xué jiā、 fān yì jiā、 hàn xué jiā hé huà jiā děng yú yī shēn， shì yī wèi bó xué duō cái de rú zhě。
huì huà
zài zhū duō 'àihào zhōng， yé lǜ bèi yóu qí xǐ huān huì huà。 liáo dài huì huà jì chéng suí táng wǔ dài de chuán tǒng， què yòu dú jù tè sè， duō miáo xiě běi fāng shǎo shù mín zú yóu qí shì qì dān guì zú、 qiú cháng de shēng huó qíng zhuàng， yǐ rén wù、 ān mǎ jū duō， ér yé lǜ bèi zhèng shì liáo dài huì huà de xiān qū hé jiǎo jiǎo zhě zhī yī。 shēn wéi běi fāng cǎo yuán de mín zú huà jiā， yé lǜ bèi shàn huà shuǐ cǎo fàng mù huò yóu qí shè liè de qíng jǐng， tè bié shàn cháng yú huà 'ān mǎ， qí huà mǎ bèi huáng fù xiū píng wéi“ gǔ fǎ jìn kuài， bù liáng bù nú， zì dé qióng huāng zhī tài”， qí huà fǎ shī fǎ hán gān， gù sòng rén yòu“ mǎ shàng fēng féi” de píng lùn。 suī rán yě yòu rén pī píng wéi“ bǐ fá zhuàng qì”， dàn yī bān hái shì duì qí zàn yù yòu jiā。
hòu táng miè wáng hòu， jì zhī yǐ hòu jìn、 hòu hàn、 hòu zhōu， zuì hòu guī yú zhào sòng， yé lǜ bèi zài zhōng yuán de huà zuò yě bèi shōu cáng yú sòng cháo dà nèi huáng gōng（ zài běi sòng shǒu dū dōng jīng kāi fēng fǔ， jīn hé nán shěng kāi fēng shì） de mì fǔ zhōng， jù《 xuān hé huà pǔ》 jìzǎi gòng yòu shí wǔ fú：《 shuāng qí tú》 yī fú、《 liè qí tú》 yī fú、《 xuě qí tú》 yī fú、《 fān qí tú》 liù fú、《 rén qí tú》 èr fú、《 qiān jiǎo lù tú》（ huò chēng《 qiān lù tú》） yī fú、《 jí shǒu bìng qū qí tú》 yī fú、《 shè qí tú》（ huò chēng《 qí shè tú》） yī fú hé《 nǚ zhēn liè qí tú》 yī fú。
lǐ zàn huá《 qí shè tú》， xiàn cáng tái běi gù gōng bó wù yuàn。 xiàn jīn tái běi guó lì gù gōng bó wù yuàn shōu cáng de《 qí shè tú》 shì yé lǜ bèi de chuán shì míng zuò， shì tā zài hòu táng shí suǒ huà， gù tí bá wéi lǐ zàn huá（ hòu táng míng zōng cì míng）。 cǐ tú huà de shì yī fú qì dān guì zú shè liè zhě de xiào xiàng。 zài yī pǐ zhuāng shì huá lì de jùn mǎ qián， zhàn lì zhe yī wèi“ bìnfà zuǒ rèn” de zhōng nián qì dān guì zú wǔ shì， tā yāo kuà hǔ pí jiàn tǒng， shǒu zhōng wò zhe gōng jiàn， zhèng zài jiàozhèng jiàn gān， sì hū ruò yòu suǒ sī， sì hū yòu zài zuò chū liè qián de zhǔn bèi。 yǐ huà zhōng zhī mǎ de tǐ xíng lái kàn jí jīn rì zhī měnggǔ mǎ， shēn qū dī 'ǎi， cháng dòng duǎn jiǎo， què hěn shuò jiàn。 zài yì shù jì qiǎo fāng miàn， gāi tú xiǎn shì chū diǎn xíng de zhōng yuán huà fēng， wéi yǐ hòu de sòng dài zhū huà jiā suǒ jì chéng。 gāi tú xiàn tiáo liú chàng jìngtǐng， zào xíng zhǔn què xǐ liàn， shè sè dàn yǎ míng kuài， fēng gé xì nì diǎn yǎ， chéng jì liǎo suí táng wǔ dài yǐ lái de rén wù huà chuán tǒng bìng dá dào liǎo xiāng dāng gāo de shuǐ píng， yǔ qì dān mù shì bì huà cū guǎng de fēng gé jiǒng rán bù tóng， biǎo míng yé lǜ bèi pō shòu tā suǒ xiàng wǎng de zhōng yuán hàn wén huà de yǐng xiǎng。 rén mǎ kè huà zuì jiàn gōng fū， huó líng huó xiàn， xuè ròu jù zú。
yé lǜ bèi de qí tā chuán shì míng zuò hái yòu cáng yú měi guó niǔ yuē dà dū huì bó wù guǎn de《 shè lù tú》 hé bō shì dùn měi shù bó wù guǎn de《 fān qí tú》 děng， jiē huà rén mǎ qí liè zhī zhuàng， dàn kě kào xìng yòu dài jìn yī bù yán jiū。
zài zhōng guó de huì huà shǐ shàng， yé lǜ bèi duì yú liáo、 hàn wén huà yì shù de jiāo liú qǐ zhe jī jí zuò yòng。
cáng shū
yé lǜ bèi kù 'ài cáng shū， xiān hòu zài liǎng gè dì fāng jiàn lì liǎo cáng shū lóu。 yī shì zài tā bèi ruǎn jìn de nán jīng（ zài jīn liáo níng shěng liáo yáng shì） xī gōng， shì gōng yuán 927 nián qián hòu jiàn lì de。 èr shì tā yǐn jū de yī wū lǘ shān jué dǐng de dà wàng hǎi shān（ zuì gāo fēng hǎi bá 866.6 mǐ） de“ wàn juàn cáng shū lóu” héng héng wàng hǎi táng， xiū jiàn de shí jiān bǐ xī gōng hái zǎo， ér qiě guī mó gèng dà， zài dāng shí de dà qì dān guó suǒ yòu cáng shū lóu zhōng shì zuì dà de， xiàn yí zhǐ yóu cún， shì zhōng guó dōng běi dì qū zuì zǎo de sī rén cáng shū lóu。
wàng hǎi táng jiàn yú qì dān jiàn guó zhī chū， jù jīn yòu yī qiān duō nián de lì shǐ。 dāng shí de dà qì dān guó zhū shì zhèng zài cǎo chuàng， zhàn zhēng lián nián， hái lái bù jí chū bǎn dà liàng tú shū。 zhè yàng yé lǜ bèi jiù bù dé bù cháng tú bá shè， pài rén qián wǎng zhōng yuán gòu shū。 zài dāng shí jūn fá gē jù hùn zhàn de shí hòu， tā què shǐ dé wàng hǎi táng de cáng shū dá dào yī wàn juàn duō， gù yòu“ wàn juàn cáng shū lóu” zhī chēng。 jù dāng shí rén jìzǎi， wàng hǎi táng lǐ de mǒu xiē yī xué cáng shū， jiù shì hòu lái zài zhōng yuán yě hěn nán zhǎo dào， zhè duì yú bǎo cún zhōng guó gǔ dài mín zú de wén huà yí chǎn qǐ liǎo zhòng dà de zuò yòng。
shī gē
jiù xiàn cún shī zuò 'ér lùn， liáo dài dì wáng hòu fēi de shī zài quán bù liáo shī zhōng zhàn jù liǎo zhù liú dì wèi， dài biǎo liǎo liáo shī de chéng jiù， suǒ yǐ hòu rén lùn liáo shī duō yǐ liáo dài dì wáng hòu fēi shī wéi jù。 ér liáo dài dì wáng zhōng shǒu kāi shī gē fēng qì de， zhèng shì yé lǜ bèi， qí rù hòu táng qián suǒ zuò de《 hǎi shàng shī》 shì xiàn cún zuì zǎo de yī shǒu wán zhěng de liáo dài shī gē， shī yuē：
xiǎo shān yā dà shān， dà shān quán wú lì。 xiū jiàn gù xiāng rén， cóng cǐ tóu wài guó。
《 hǎi shàng shī》 kě néng shì shǒu hàn yì qì dān wén shī。 quán shī yǐ wù yù rén，“ dà shān” bǐ yù yé lǜ bèi zì jǐ，“ xiǎo shān” bǐ yù 'èr dì liáo tài zōng， liáo liáo jǐ bǐ， gòu lè chū qì dān huáng shì nèi bù dǒu zhēng de cán kù。 ér yuán xíng pèi zài《 zhōng guó wén xué shǐ · liáo dài shī gē》 zhōng zé zhǐ chū：“ shān shì qì dān xiǎo zì， qí yì wéi kèhán， yǔ hàn zì zhī shān xíng tóng yì yì。” bǎ qì dān wén yǔ hàn wén róng hé zài tóng yī gè bǐ yù zhōng， shì yī zhǒng hěn tè shū de shuāngchóng bǐxìng shǒu fǎ。 yóu cǐ kě jiàn， gāi shī shì yī shǒu diǎn xíng de zhōng yuán wén huà yǔ qì dān wén huà xiāng róng hé de shī zuò。 quán shī zhí jiē xù shù shì shí， zhí shū xiōng yì， gǎn qíng fèn jī， shū shǎo yùn jí， tiān rán hún chéng， zhǐ bù guò yì shù shàng shàng wèi chún shú， yě tǐ xiàn liǎo shēn wéi cǎo yuán yóu mù mín zú de yé lǜ bèi zhí shuài 'ér qiàn wěi wǎn de mín zú xìng gé。 qīng dài zhào yì zài《 èr shí 'èr shǐ zhá jì · juàn 'èr qī》 zhōng de《 liáo zú duō hǎo wén xué》 yī wén zhōng zé píng jià gāi shī shuō：“ qíng cí qī wǎn， yán duǎn 'ér yì cháng， yǐ shēn yòu hé yú fēng rén zhī zhǐ yǐ。”
yé lǜ bèi yě shàn xiě qì dān wén shī gē， jīn dài yuán hǎo wèn céng jīng dú guò tā de qì dān xiǎo zì shī， bìng zuò《 dōng dān qí shè》 tí huà shī yún：“ yì qì céng kàn xiǎo zì shī， tú huà jīn yòu shí xióng zī。” jù yán fèng wú zhù biān de《 quán liáo jīn shī》 tǒng jì： yé lǜ bèi céng yòu《 lè tián yuán》 děng shī jí， jūn yǐ sàn yì。 xiàn jǐn cún《 hǎi shàng shī》 yī shǒu。
xìng gé
《 liáo shǐ · zhāng sù huáng dì lǐ hú chuán》 zhōng yòu yī zé gù shì， chōng fēn shuō míng liǎo yé lǜ bèi hé tā de liǎng gè dì dì xìng gé shàng de bù tóng： yòu yī tiān fēi cháng hán lěng， ā bǎo jī mìng sān gè 'ér zǐ qù jiǎn mù chái diǎn huǒ qǔ nuǎn， yé lǜ dé guāng bù jiā yǐ xuǎn zé quán bù qǔ lái， zuì xiān lái dào 'ā bǎo jī zhàng zhōng； yé lǜ bèi tiǎo xuǎn gān chái， bǎ tā men kǔn hǎo hòu cái huí， zuì hòu lái dào zhàng zhōng； yé lǜ lǐ hú qǔ de shǎo què diū de duō。 ā bǎo jī kàn dào hòu jiù fā biǎo liǎo duì xiōng dì sān rén de píng lùn：“ zhǎngzǐ líng qiǎo 'ér cì zǐ chéng kěn， yòu zǐ bù jí liǎng wèi gē gē。” shuō míng zài 'ā bǎo jī xīn mù zhōng， wú lùn shì yé lǜ bèi hái shì dé guāng， rì hòu dū yìng gāi shì hěn yòu chéng jiù de， liǎng rén bù xiāng bó zhòng。
yé lǜ bèi suī rán shì qì dān rén， miǎn bù liǎo běi fāng mín zú de háo shuǎng zhí shuài， dàn yóu yú cháng qī jiē shòu hàn wén huà de xūn táo， yǐ biàn dé wài biǎo kuān ràng， yī fù zhōng hòu zhǎngzhě de yàng zǐ。 yé lǜ bèi ràng wèi tài zōng， míng xiǎn shòu dào wú tài bó yǐng xiǎng， shuō míng zhōng yuán wén huà zhú jiàn bèi tā suǒ jiē shòu， bìng duì tā de sī xiǎng xíng wéi fā shēng liǎo zhí jiē yǐng xiǎng。 ér ràng wèi yǐ hòu de tā cháng qī shòu tài zōng jiān shì， què shǎo yòu yuàn yán， yě tǐ xiàn liǎo tā de yǐn rěn xìng gé， zhè hé tā tōng xiǎo yīn yáng zhī shù， shòu dào jiā xuán xué yǐng xiǎng yòu guān。
dàn yé lǜ bèi de xìng gé yě bù shì méi yòu quē xiàn， yóu qí shì wáng rù zhōng yuán hòu， qí“ nèi zhì”、“ kè jí hǎo shā” de běn xìng jiù xiǎn lù chū lái， shì yǐn rén xuè， zài jī qiè bì shàng cì dòng xī xuè。 nú bì shì qiè shāo wēi fàn liǎo diǎn xiǎo cuò， tā jiù yòng huǒ tàng tā men shèn zhì wā diào tā men de yǎn jīng。 tā de dì sān rèn qī zǐ xià shì yīn wéi kǒng jù 'ér yào qiú xuē fā wéi ní。 zhè zhǒng xìng gé shàng de liǎng jí fēn huà hěn kě néng yǔ tā zài zì jǐ zǔ guó de bù xìng zāo yù yòu guān。
qí tā yǐng xiǎng yǔ píng jià
yé lǜ bèi shì yī gè bēi jù rén wù， tā zài yì guó de bù xìng zāo yù jī qǐ liǎo qì dān chén mín de jí dà tóng qíng， hòu lái tā men yōng lì yé lǜ bèi de zhǎngzǐ yé lǜ ruǎn chēng dì， jiù shì yīn wéi zài hěn dà chéng dù shàng shòu liǎo zhè zhǒng tóng qíng de qū shǐ。
yé lǜ bèi duì yú hàn zú wén huà hé zhì dù de tuī chóng yě yǐng xiǎng dào tā de hòu dài， yóu qí shì zhī hòu de liáo dài zhū dì， tā mendōu dà lì tuī chóng hàn wén huà， tuī guǎng zhōng yuán zhì dù， jiāng qì dān（ liáo guó） cóng nú lì zhì guó jiā zhuǎn biàn wéi fēng jiàn zhì guó jiā， cù jìn liǎo qì dān shè huì de fā zhǎn。
《 liáo shǐ · yì zōng bèi chuán》 zuì hòu de“ lùn yuē”（ yīngdāng shì《 liáo shǐ》 zuò zhě suǒ jiā） gài kuò liǎo yé lǜ bèi de yī shēng bìng jiā yǐ píng lùn：
zì gǔ xīn zào zhī guó， yī chuán 'ér tài zǐ ràng， qǐ yì dé zāi？ liáo zhī yì zōng， kě wèi shèng yǐ！ rán ràng 'ér jiàn yí， qǐ bù zhào yú jiàn yuán chēng zhì zhī jì hū？ sī zé yī shí jūn chén mèi yú lǐ zhì zhī guò yě。 shù shū fú hǎi， jì jì tā guó， sī qīn bù wàng， wèn 'ān bù jué， qí xīn shèn yòu zú liàng zhě yān。 guān qí shǐ mù tài bó zhī xián 'ér wéi yuǎn shì zhī móu， zhōng jí chén héng zhī 'è 'ér yòu qǐng tǎo zhī jǔ， zhì qù zhī zhuó， gài yǐ jiàn yú zǎo suì xiān sì kǒng zǐ zhī yán yú。 shàn bù lìng zhōng， tiān dào nán jié， dé fēi xìng biàn shì shā zhī suǒ zhì yě！ suī rán， zhōng liáo zhī dài， xián shèng jì tǒng， jiē qí zǐ sūn。 zhì dé zhī bào， zhāo rán zài cí yǐ。
gāi lùn diǎn shǒu xiān dà lì zàn yáng liǎo yé lǜ bèi de“ ràng guó” xíng wéi， yǐ jí tā de xiào xīn hé 'ài guó rè qíng， yòu shuō tā zhī suǒ yǐ huì yòu de zhè zhǒng yì jǔ， shì yīn wéi tā shēn 'ān kǒng mèng zhī dào， dǒng dé“ tài bó ràng guó” de zhì dé hé rú jiā de zhōng xiào zhī lǐ； rán hòu duì tā de cǎn sǐ biǎo shì liǎo wǎn xī， bìng rèn wéi shì tā“ shì shā” suǒ zāo zhì de bào yìng； zuì hòu shuō， tā suī rán yòu quē diǎn， dàn tā de“ ràng guó” yì jǔ gǎn dòng liǎo shàng tiān， shǐ dé tā de zǐ sūn néng gòu xiǎng yòu liáo guó de dì wèi。 gāi lùn diǎn suī rán yòu“ yīn guǒ bào yìng” de sī xiǎng， dàn duì yé lǜ bèi lái shuō bù shī wéi yī zhǒng gōng zhèng de píng jià。
jiā tíng yǔ hūn yīn
fù mǔ xiōng dì
fù qīn： liáo tài zǔ dà shèng dà míng shén liè tiān huáng dì yé lǜ 'ā bǎo jī
mǔ qīn： chún qīn huáng hòu shù lǜ píng
èr dì： liáo tài zōng xiào wǔ huì wén huáng dì yé lǜ dé guāng
sān dì： zhāng sù huáng dì yé lǜ lǐ hú
qī qiè 'ér nǚ
yé lǜ bèi de qī qiè zhòng duō， zhī míng de yòu 5 gè， bìng wéi tā shēng xià liǎo 5 gè 'ér zǐ。
zhèng shì（ fàqī）： duān shùn huáng hòu xiāo shì： qì dān rén， yé lǜ bèi mǔ shù lǜ píng niàn jiā rén， tài zǐ fēi。
jì shì（ jì qī）： róu zhēn huáng hòu xiāo shì： qì dān rén， yé lǜ bèi mǔ shù lǜ píng niàn jiā rén， jì wéi tài zǐ fēi， zài yé lǜ bèi táo wǎng hòu táng yǐ hòu wéi dōng dān guó shè zhèng， ér zǐ yé lǜ ruǎn jí wèi hòu zūn wéi huáng tài hòu。
zhǎngzǐ： shì zōng xiào hé zhuāng xiàn huáng dì yé lǜ ruǎn， jí wèi chēng dì， hòu bèi 'àn shā。
cì zǐ： shù rén yé lǜ lóu guó， céng rèn nán jīng liú shǒu， zhǎng guǎn dōng dān guó guó zhèng， liáo mù zōng shí móu fǎn bèi zhū。
dì sān zǐ： wú wáng yé lǜ shāo
jì shì（ jì qī）： xià shì： hàn rén， hòu táng míng zōng suǒ cì hūn， hòu yīn yé lǜ bèi xiōng cán， lí hūn wéi ní gū。
cè shì（ qiè）： dà shì： sù mò bù mò hé rén， bó hǎi guó wáng zú， bù zhī suǒ zhōng。
dì sì zǐ： píng wáng yé lǜ lóng xiān
cè shì（ qiè）： gāo shì： hàn rén， yǔ yé lǜ bèi yī tóng táo wǎng hòu táng， bù zhī suǒ zhōng。
dì wǔ zǐ： jìn wáng yé lǜ dào yǐn
zhù shì
zhuī zūn， wèi shí jì tǒng zhì。
gāi nián hào zài yé lǜ bèi sǐ hòu cái tíng yòng， shí jì 'àn gōng lì jì suàn yǐ jīng kuà yuè 936 nián， zhì 937 nián。
yì zōng wén xiàn qīn yì huáng dì shì yé lǜ bèi zuì hòu què dìng xià lái de miào hào hé shì hào。
àn nóng lì hé xū suì huàn suàn dé chū。
《 jiàn qiáo liáo xī xià jīn yuán shǐ》 děng de shuō fǎ。
zhè shì yé lǜ shì de zǔ jí， yě shì tā men xìng shì de lái yuán， jù tǐ mǒu gè rén chū shēng zài nǎ lǐ zé wú fǎ zhī xiǎo。
《 jiù wǔ dài shǐ》 zuò tuō yún，《 xīn wǔ dài shǐ》 hé《 zī zhì tōng jiàn》 zuò tū yù， jīn cóng《 liáo shǐ》 zuò tú yù， shì yīn yì bù tóng zào chéng de。
guān yú liáo dài guó hào biàngēng wèn tí， qǐng cān jiàn liú pǔ jiāng suǒ zhù《 liáo cháo guó hào kǎo shì》。
tā de miào hào。
tā de dì yī gè huáng dì shì hào。
tā de dì 'èr gè huáng dì shì hào。
《 liáo shǐ · lièzhuàn dì yī · hòu fēi · xù》：“ tài zǔ mù hàn gāo huáng dì， gù yé lǜ jiān chēng liú shì。”
《 liáo shǐ · yì zōng bèi chuán》 suǒ zài 'ā bǎo jī yuán huà：“ shòu mìng zhī jūn， dāng shì tiān jìng shén。 yòu dà gōng dé zhě， zhèn yù sì zhī， hé xiān？”
《 liáo shǐ · yì zōng bèi chuán》 suǒ zài yé lǜ bèi yuán huà：“ kǒng zǐ dà shèng， wàn shì suǒ zūn， yí xiān。”
《 liáo shǐ · yì zōng bèi chuán》 suǒ zài yé lǜ bèi yuán huà：“ jīn shǐ dé dì 'ér liào mín， mín bì bù 'ān。 ruò chéng pò zhú zhī shì， jìng zào hū hàn chéng， kè zhī bì yǐ。”
“ dōng dān wáng guó” zhī míng jiàn yú《 liáo shǐ · dì lǐ zhì 'èr · dōng jīng dào》。
huò zhě shì yòng“ sān huáng” héng héng tiān huáng、 dì huáng、 rén huáng de diǎn gù。
yuán wén： tài zǔ cháng wèi tài zōng bì xīng wǒ jiā， hòu yù lìng huáng tài zǐ bèi bì zhī， tài zǔ cè bèi wéi dōng dān wáng。
《 liáo shǐ · yì zōng bèi chuán》 suǒ zài 'ā bǎo jī zhǐ yì：“ cǐ dì bīn hǎi， fēi kě jiǔ jū， liú rǔ fǔ zhì， yǐ jiàn zhèn 'ài mín zhī xīn。”
《 liáo shǐ · yì zōng bèi chuán》 suǒ zài 'ā bǎo jī yuán huà：“ dé rǔ zhì dōng tǔ， wú fù hé yōu。”
《 liáo shǐ · yì zōng bèi chuán》 suǒ zài yé lǜ bèi yuán huà：“ dà yuán shuài gōng dé jí rén shén， zhōng wài yōu shǔ， yí zhù shè jì。”
《 zī zhì tōng jiàn》 yuán huà：“ èr zǐ wú jiē 'ài zhī， mò zhī suǒ lì， rǔ cáo zé kě lì zhě zhí qí pèi。”
guān yú yé lǜ bèi“ ràng guó” de fēn xī xiáng jiàn shǐ hǎi yáng《 zhōng guó huáng hòuzhuàn · shù lǜ píng》 hé bái shòu yí《 zhōng guó tōng shǐ》。
yuán huà：“ wǒ yǐ tiān xià ràng zhù shàng， jīn fǎn jiàn yí； bù rú shì tā guó， yǐ chéng wú tài bó zhī míng。” wú tài bó yòu chēng tài bó， shì zhōu tài wáng gǔ gōng dàn fù de zhǎngzǐ， zhī dào fù wáng xiǎng lì xiǎo 'ér zǐ jì lì wéi jì chéng rén， biàn hé 'èr dì zhòng yōng táo dào jiāng nán， jiàn lì wú guó（ shǒu dū zài jīn jiāng sū sū zhōu）， hòu shì chēng zàn tā men liǎ yòu“ ràng guó” de xián míng。 yé lǜ bèi zài zhè lǐ suǒ shuō de yě shì biǎo shì zì jǐ yào xiàng tài bó、 zhòng yōng nà yàng táo lí běn guó， jiāng“ ràng guó” ràng dé chè dǐ。
gāi duàn“ qù guó” de fēn xī jiàn yú bái shòu yí《 zhōng guó tōng shǐ》。
jí hòu táng huáng dì hé huáng shì de xìng shì héng héng lǐ xìng， zài gǔ dài zhōng guó dé cì guó xìng（ huò chēng huáng xìng） shì fēi cháng nán dé hé róng yào de shì qíng。
yuán huà：“ cóng kē shì jūn， hé tǎo zhī。”
《 liáo shǐ · yì zōng bèi chuán》 de zuì hòu píng lùn tí dào liǎo yé lǜ bèi de 'ài guó hé zhèng yì。
jiàn《 jiàn qiáo liáo xī xià jīn yuán shǐ》 děng。
zài gǔ dài zhōng guó， wáng shì jǐn cì yú huáng dì 'ér gāo yú gōng jué de jué wèi。
jiàn《 jiù wǔ dài shǐ · jìn shū · gāo zǔ jì 'èr》。
jiàn dà guān yīn gé fēng jǐng qū《 chǔ cái yòu dú tú》 de jiè shào。
《 xuān hé huà pǔ · juàn bā · lǐ zàn huá》：“ yóu hǎo huà。”
《 xuān hé huà pǔ · juàn bā · lǐ zàn huá》：“ duō xiě guì rén、 qiú cháng。 zhì yú xiù gē xié dàn， qiān huáng bì cāng， fú yòng jiē màn hú zhī yīng， ān lè shuài jiē guī qí， bù zuò zhōng guó yī guān， yì 'ān yú suǒ xí zhě yě。”
wú hào zhù《 xiě yì huà mǎ jì fǎ · xù》。
《 xuān hé huà pǔ · juàn bā · lǐ zàn huá》：“ rán yì zhě yǐ wèi mǎ shàng fēng féi， bǐ fá zhuàng qì， qí què lùn yú？”
《 qí shè tú》 ． lì yáng shū huà wǎng． yú 2007-08-22 fǎng wèn．
liáo jīn huì huà． zhōng huá wǔ qiān nián wǎng． yú 2007-08-22 fǎng wèn．
《 fān qí tú》． shū fǎ zòng héng yì shù lùn tán． yú 2007-08-25 fǎng wèn．
yé lǜ bèi． zhōng guó guó jì shū huà rén cái wǎng． yú 2007-08-22 fǎng wèn．
《 liáo shǐ · yì zōng bèi chuán》：“ bèi chū shì shū zhì wàn juàn， cáng yú yī wū lǘ jué dǐng zhī wàng hǎi táng。”
yī wū lǘ shān líng shān fēng jǐng qū． zhōng guó yī wū lǘ shān（ 2005 nián 11 yuè 13 rì）． yú 2007-08-22 fǎng wèn．
yóu jì : lǘ shān shān mén shuō qù tǐ huì dào yī zhǒng zhēn shí de xū kōng． dōng běi xīn wén wǎng（ 2006-10-28）． yú 2007-08-22 fǎng wèn．
^44.044.1 cān jiàn tián tóng xù suǒ zhù de《 lùn liáo jīn yuán dì wáng shī yǔ mín zú wén huà róng hé》。
^45.045.1 jiàn gāo děng jiào yù chū bǎn shè 1999 nián chū bǎn de yuán xíng pèi suǒ zhù《 zhōng guó wén xué shǐ》。
cān jiàn shān xī gǔ jí chū bǎn shè 1999 nián chū bǎn de yán fèng wú suǒ zhù《 quán liáo jīn shī》。
yuán wén： yòu cháng dà hán， mìng sān zǐ cǎi xīn。 tài zōng bù zé 'ér qǔ， zuì xiān zhì； rén huáng wáng qǔ qí gān zhě shù 'ér guī， hòu zhì； lǐ hú qǔ shǎo 'ér qì duō， jì zhì， xiù shǒu 'ér lì。 tài zǔ yuē：“ cháng qiǎo 'ér cì chéng， shǎo bù jí yǐ。”
《 liáo shǐ · yì zōng bèi chuán》：“ yòu cōng mǐn hàoxué， wài kuān nèi zhì。”
《 zī zhì tōng jiān · juàn dì 'èr bǎi qī shí qī》： zàn huá hǎo yǐn rén xuè， jī qiè duō cì bì yǐ shǔn zhī； bì pú xiǎo guò， huò jué mù， huò dāo kuī huǒ zhuó； xià shì bù rěn qí cán， zòu lí hūn wéi ní。
《 liáo shǐ · yì zōng bèi chuán》：“ rán xìng kè jí hǎo shā， bì qiè wēi guò， cháng jiā kuī zhuó。 xià shì jù 'ér qiú xuē fā wéi ní。”
jiàn shǐ hǎi yáng suǒ zhù《 zhōng guó huáng hòuzhuàn · shù lǜ píng》。
qì dān de fēng jiàn huà zài liáo shèng zōng shí zuì hòu wán chéng。
shù lǜ huáng hòu yī jiā yīn xiāo hé fǔ zuǒ hàn gāo dì liú bāng（ yé lǜ 'ā bǎo jī yīn yǎng mù tā yòu xìng liú） de yuán gù， gǎi xìng xiāo， dàn yī bān shù lǜ huáng hòu běn rén xìng bù gǎi。
| dōng dān guóyé lǜ bèi (926nián～930nián) | hòuyījūnzhù >>: duān shùn huáng hòu |