xiān qín shǐ jí。 běn míng《 zhōu shū》， suí táng yǐ hòu yì chēng《 jí zhǒng zhōu shū》。
　　 jīn běn quán shū shí juàn， zhèng wén qī shí piān， qí zhōng shí yī piān yòu mù wú wén， sì shí 'èr piān yòu jìn wǔ jīng bó shì kǒng cháo zhù。 gè piān piān míng jūn zhuì “ jiě ” zì。 yòu xù yī piān， gè běn huò zài juàn duān， huò fù juàn wěi。 xù yǔ《 shàng shū》 xù xiāng lèi， fēn yán gè piān zhī suǒ yóu zuò。 zhèng wén jī běn shàng 'àn suǒ jì shì zhī shí dài zǎo wǎn biān cì， lì jì zhōu wén wáng， zhōu wǔ wáng， zhōu gōng， chéng wáng， kāng wáng， mù wáng， lì wáng jí jǐng wáng shí shì。
　　 shū zhī lái lì， hàn liú xiàng《 suí shū ‧ jīng jí zhì》 jí liú zhī jǐ《 shǐ tōng》 jiē yǐ wéi shì kǒng zǐ shān xuē《 shàng shū》 zhī yú piān， jīn rén duō bù xìn cóng， ér yǐ wèishì zhàn guó rén suǒ biān； gè piān xiě chéng shí dài huò kě zǎo zhì xī zhōu， huò wǎn zhì zhàn guó， lìng yòu gè bié piān zhāng， kě néng hái jīng hàn rén gǎi yì huò zēng fù。 rú《 shí xùn》 yǐ yǔ shuǐ wéi zhēngyuè zhōng qì ﹐ jīng zhé wéi 'èr yuè jié qì﹐ yǔ hàn yǐ qián lì fǎ xiāng zuǒ。 gāi shū zài hàn dài yǐ sàn yì bù quán。 liú xiàng jiàoshū﹐ jí wèi cún zhě sì shí wǔ piān。 jīn chuán liù shí piān běn﹐ gài yòu jīng hòu rén gǎi biān。
　　 yòu rén rèn wéi jīn běn gài hòu rén hé jiù běn yǔ jìn tài kāng jiān jí zhǒng suǒ chū zhī zhōu shū 'ér chéng﹐ gù yòu“ jí zhǒng zhōu shū” zhī míng。 dàn duō shù rén rèn wéi chēng jīn běn《 zhōu shū》 wéi《 jí zhǒng zhōu shū》﹐ shì yī zhǒng wù jiě。《 yì zhōu shū》 nèi róng páng zá﹐ gè piān tǐ lì bù jìn yī zhì﹐ xìng zhì yì yòu bù tóng。 rú qián sān piān《 dù xùn》 ﹑《 mìng xùn》﹑《 cháng xùn》﹐ jiē yǐ wáng zhě shī de kǒu wěn﹐ jiǎng wéi zhèng mù mín zhī dào ﹔ dì wǔ piān《 dí kuāng》 hé dì shí yī piān《 dà kuāng》﹐ jiǎng jiù zhù zāi huāng de cuò shī yǔ zhì dù﹐ dì liù piān zhì dì shí piān《 wǔ chēng》﹑《 yǔn wén》﹑《 dà wǔ》﹑《 dà míng wǔ》﹑《 xiǎo míng wǔ》 jí děng sān shí 'èr piān《 wǔ shùn》﹑ dì sān shí sān piān《 wǔ mù》 hé dì liù shí bā piān《 wǔ jì》﹐ jūn lèi bīng jiā yán﹔ ér zì dì shí yī piān yǐ xià﹐ gè piān yòu duō yǐ“ wéi ( wáng ) mǒu sì ( huò mǒu yuè )” de xíng shì kāi tóu﹐ jì shì huò yán。 dì sān shí zhì dì wǔ shí piān﹐ zhù yào jì fá shāng qián hòu shì。 rú《 fēng móu》 jì fá shāng qián de zhǔn bèi﹐《 hé wù》 jì fá shāng tú zhōng shì﹐《 kè yīn》 jì kè yīn de jīng guò jí shàn hòu﹐《 shì fú》 zhù yào jì fá yīn zhàn guǒ﹐《 shāng shì》 zhù yào jì wǔ wáng xùn gào shāng jiù chén zhū hóu zhī cí﹐《 dù yì》 jì zhōu gōng guī nǐ yī luò 'ér dìng“ tiān shì” zhī shì﹐《 zuò luò》 jì yíng jiàn chéng zhōu zhī yuán qǐ jí chéng zhōu zhī zhì。 dì wǔ shí yī piān《 yuè lìng》 shì yòu guān tiān wén lì fǎ de wén zì。 dì wǔ shí 'èr piān《 shí xùn》 jì yī nián zhōng 'èr shí sì jié qì jí qī shí 'èr shí zhī wù hòu。 dì wǔ shí sì piān《 shì fǎ》 yán gěi shì de fǎ zé。 dì wǔ shí bā piān《 guān rén》 yǔ《 dà dài lǐ jì‧ wén wáng guān rén》 wén tóng 'ér rén yì (《 dà dài lǐ》 wéi wén wáng yǔ tài gōng wàng﹐ cǐ wéi wén wáng yǔ zhōu gōng dàn )。 dì wǔ shí jiǔ piān《 wáng huì》﹐ jì chéng zhōu zhī huì de shèng kuàng jí gè fāng gòng xiàn。 dì liù shí piān《 shǐ jì》﹐ jì lì shǐ shàng zhū wáng guó miè wáng de yuán yīn yǔ jiào xùn。 dì liù shí 'èr piān《 zhí fāng》﹐ jí《 zhōu lǐ‧ xià guān‧ zhí fāng shì》 wén。 dì liù shí sān piān《 ruì liáng fū》﹐ jì ruì liáng fū xùn jiè lì wáng zhī cí。 dì liù shí sì piān《 tài zǐ jìn》﹐ jì zhōu jǐng wáng tài zǐ jìn xíng shì。 dì liù shí qī piān《 zhōu zhù》﹐ zé yòu wéi yùn yǔ﹐ chún xì shuō jiào。 jīn cún wǔ shí jiǔ piān zhōng﹐ shǔ yú huò jī běn shǔ yú xī zhōu zuò pǐn zhě dà gài yòu ﹕《 shì fú》﹑《 shāng shì》﹑《 huáng mén》﹑《 jì gōng》﹑《 ruì liáng fū》 děng piān。 zhè xiē piān jì shì dāng jiào kě kào﹐ cǐ wài﹐《 dù yì》 suǒ jì zhī shì zài zhōu chū tóng qì hé zūn yì yòu fǎn yìng﹐《 kè duàn》 suǒ jì﹐ zhū yòu céng yǐ wéi“ fēi qīn jiàn zhě bù néng”﹐ yě dāng yòu jiào kě kào de gēn jù﹐ cǐ 'èr piān jiē wéi《 shǐ jì‧ zhōu běn jì》 suǒ cǎi yòng。 jí shǐ shí dài jiào wǎn gè piān﹐ yě yòu yán jiū jià zhí﹐ rú《 dù xùn》 děng piān duì yú yán jiū mèng zǐ﹑ xún zǐ děng rén de sī xiǎng yuān yuán﹐《 chéng diǎn》 děng piān duì yú yán jiū gǔ dài lún lǐ sī xiǎng﹐ lèi bīng jiā yán de jǐ piān duì yán jiū xiān qín bīng jiā﹐《 wáng huì》 duì yú yán jiū gǔ dài shǎo shù mín zú de fēn bù jí mín zú guān xì﹐ jūn yòu tè shū yì yì。
　　 yóu yú《 yì zhōu shū》 bù fēn nèi róng jí sī xiǎng yǔ rú jiā dào dé lǐ lùn xiāng wéi bèi﹐ qí shū qì qīng dài yī zhí bù shèn wéi rén suǒ zhòng﹐ gù fá jīng xiào﹐ bǎn běn wén zì tuō wù yán zhòng。 jīn chuán shì běn yòu shí yú zhǒng﹐ yǐ yuán zhì zhèng shí sì nián (1354) jiā xīng lù xué gōng kān běn wéi zuì gǔ﹐ dàn bù yì dé。《 sì bù cóng kān chū biān》 suǒ shōu wéi míng jiā jìng jiān sì míng zhāng bò kān běn。 qīng qián lóng jiān lú wén chāo hé zhòng běn xiào kān﹐ shì wéi bào jīng táng běn﹐ shì tuī“ zuì shàn”。 qīng rén zhù zhě shù jiā﹐ yǐ zhū yòu céng《 zhōu shū jí xùn xiào shì》 liú chuán zuì guǎng﹐ rán qí zhù jiào jiǎn﹐ qiě shuō duō běn dīng zōng luò《 yì zhōu shū guǎn jiān》。 lìng yòu pān zhèn《 zhōu shū jiě yì》﹑ chén féng héng《 zhōu shū bǔ zhù》﹑ táng dà pèi《 yì zhōu shū fēn biān jù shì》﹐ jí wáng niàn sūn《 dú yì zhōu shū zá zhì》﹑ yú yuè《 zhōu shū píng yì》﹑ sūn yí ràng《 zhōu shū bǔ》﹑ liú shī péi《 zhōu shū bǔ zhèng》 hé chén hàn zhāng《 zhōu shū hòu 'àn》﹐ jūn kě cān kǎo。
　　
　　 yì zhōu shū
　　 shí juàn（ nèi fǔ cáng běn）
　　
　　 jiù běn tí yuē《 jí méng zhōu shū》。 kǎo《 suí jīng jí zhì》、《 táng yì wén zhì》， jù chēng cǐ shū yǐ jìn tài kāng 'èr nián dé yú wèi 'ān lí wáng méng zhōng。 zé jí méng zhī shuō， qí lái yǐ jiǔ。 rán《 jìn shū · wǔ dì jì》 jí《 xún xù》、《 shù xī chuán》， zài jí jùn rén bù zhǔn suǒ dé《 zhú shū》 qī shí wǔ piān， jù yòu piān míng， wú suǒ wèi《 zhōu shū》。 dù yù《 chūn qiū jí jiě hòu xù》， zài jí méng zhū shū， yì bù liè《 zhōu shū》 zhī mù。 shì《 zhōu shū》 bù chū jí zhǒng yě。 kǎo《 hàn shū · yì wén zhì》 xiān yòu《 zhōu shū》 qī shí yī piān， jīn běn bǐ bān gù suǒ jì wéi shǎo yī piān。 chén zhèn sūn《 shū lù jiě tí》， chēng fán qī shí piān，《 xù》 yī piān zài qí mò。 jīng kǒu kān běn， shǐ yǐ《 xù》 sǎnrù zhū piān， zé piān shù réng qī shí yòu yī， yǔ《 hàn zhì》 hé。 sī mǎ qiān jì wǔ wáng kè shāng shì， yì yǔ cǐ shū xiāng yìng。 xǔ shèn zuò《 shuō wén》， yǐn《 zhōu shū》“ dà hàn ruò huī zhì”， yòu yǐn《 zhōu shū》“ huán yòu zhǎo 'ér bù gǎn yǐ juē”。 mǎ róng zhù《 lùn yǔ》， yǐn《 zhōu shū · yuè lìng》。 zhèng xuán zhù《 zhōu lǐ》， yǐn《 zhōu shū · wáng huì》， zhù《 yí lǐ》， yǐn《 zhōu shū · bǐ dǎng zhōu lǘ》。 jiē zài jí zhǒng qián， zhī wéi hàn dài xiāng chuán zhī jiù。 guō pú zhù《 ěr yǎ》， chēng《 yì zhōu shū》。 lǐ shàn《 wén xuǎn zhù》 suǒ yǐn， yì chēng《 yì zhōu shū》。 zhī jìn jí táng chū， jiù běn shàng bù tí“ jí zhǒng”。 qí xiāng yán chēng wéi jí zhǒng zhě， dài yǐ liáng rèn fǎng dé《 zhú jiǎn qī shū》， bù néng biàn shí， yǐ shì liú xiǎn。 xiǎn shí wéi kǒng zǐ shān shū zhī yú。 qí shí《 nán shǐ》 wèi chū， liú chuán bù shěn， suì wù hé《 jí zhǒng》、《 zhú jiǎn》 wéi yī shì， ér xiū《 suí zhì》 zhě wù cǎi zhī yé。 zhèng xuán yòu zuò《 dà dài lǐ hòu xù》， chēng《 wén wáng guān rén piān》 yǔ《 jí méng zhōu shū guān rén jiě》 xiāng chū rén。《 jí zhǒng shū》 chū yú jìn tài kāng zhōng， wèi shěn hé yóu xiāng sì yún yún。 shū shī zhī bù kǎo。《 wén xiàn tōng kǎo》 suǒ yǐn《 lǐ dào bá》 jí liú kè zhuāng《 hòu cūn shī huà》， jiē yǐ wéi hàn shí běn yòu cǐ shū， qí hòu shāo yǐn， lài jí méng zhú jiǎn chū， nǎi dé fù xiǎn。 shì yòu xīn zhī qí fēi 'ér qiǎo wéi tiáotíng zhī shuō。 wéi jiù běn zài jiā dìng shí wǔ nián《 dīng fǔ bá》， fǎn fù kǎo zhèng， què yǐ wéi bù chū jí zhǒng。 sī dìng lùn yǐ。 qí shū zài yòu tài zǐ jìn shì， zé dàngchéng yú líng wáng yǐ hòu。 suǒ yún wén wáng shòu mìng chēng wáng， wǔ wáng、 zhōu gōng sī jì dōng fá， fú guó yīn yí， bào tiǎn yuán shòu， niǎn kuò bǎo yù， dòng zhì yì wàn， sān fā xià chē， xuán zhòu shǒu tài bái， yòu yòng zhī nán jiāo， jiē gǔ rén bì wú zhī shì。 chén zhèn sūn yǐ wéi zhàn guó hòu rén suǒ wéi， sì fēi wú jiàn。 rán《 zuǒ zhuǎn》 yǐn《 zhōu zhì》“ yǒng zé fàn shàng， bù dēng yú míng táng”。 yòu yǐn《 shū》“ shèn shǐ 'ér jìng zhōng， zhōng nǎi bù kùn”。 yòu yǐn《 shū》“ jū 'ān sī wēi”。 yòu chēng“ zhōu zuò jiǔ xíng”。 qí wén jiē zài jīn《 shū》 zhōng， zé chūn qiū shí yǐ yòu zhī。 tè zhàn guó yǐ hòu yòu niǎn zhuǎn fù yì， gù qí yán bó zá 'ěr。 jiū jué běn shǐ， zhōng wéi sān dài zhī yí wén， bù kě fèi yě。 jìn dài suǒ xíng zhī běn， jiē jué《 chéng wù》、《 qín yīn》、《 jiǔ zhèng》、《 jiǔ kāi》、《 liú fǎ》、《 wén kāi》、《 bǎo kāi》、《 bā fán》、《 jī zǐ》、《 qí dé》、《 yuè lìng》 shí yī piān。 yú yì wén duō yì tuō。 jīn kǎo《 shǐ jì · chǔ shì jiā》 yǐn《 zhōu shū》“ yù qǐ wú xiān”，《 zhù fù yǎn chuán》 yǐn《 zhōu shū》“ ān wēi zài chū lìng， cún wáng zài suǒ yòng”，《 huò zhí chuán》 yǐn《 zhōu shū》“ nóng bù chū zé fá qí shí， gōng bù chū zé fá qí shì， shāng bù chū zé sān bǎo jué， yú bù chū zé cái kuì shǎo”；《 hàn shū》 yǐn《 zhōu shū》“ wú wéi chuàng shǒu， jiāng shòu qí jiù”， yòu yǐn《 zhōu shū》“ tiān zǐ bù qǔ， fǎn shòu qí jiù”；《 táng liù diǎn》 yǐn《 zhōu shū》“ tānɡ fàng jié， dà huì zhū hóu， qǔ tiān zǐ zhī xǐ， zhì tiān zǐ zhī zuò”， jīn běn jiē wú zhī。 gài jiē suǒ yì shí yī piān zhī wén yě。 guān lǐ dào suǒ bá， yǐ yòu tuō làn nán dú zhī yǔ， zé sòng běn yǐ rán yǐ。

　　《 líng shū jīng》（　　， yīng wén yì yì　　）， yòu chēng《 líng shū》、《 zhēn jīng》、《 jiǔ zhēn》， shì xiàn cún zuì zǎo de zhōng yī lǐ lùn zhù zuò， yuē chéng shū yú zhàn guó shí qī。 gòng jiǔ juàn， bā shí yī piān， yǔ《 sù wèn》 jiǔ juàn hé chēng《 huáng dì nèi jīng》， zài zhēn jiǔ xué shàng yòu de jué duì quán wēi。 míng dài mǎ shí biān《 líng shū zhù zhèng fā wēi》， shì lì shǐ shàng quán zhù《 líng shū》 de dì yī rén。
　　
　　 àn cháo gōng wǔ《 dú shū zhì》 yuē： wáng bīng wèi《 líng shū》 jí《 hàn zhì · huáng dì nèi jīng》 shí bā juàn zhī jiǔ， huò wèi hàoshìzhě yú huáng fǔ mì suǒ jí《 nèi jīng · cāng gōng lùn》 zhōng chāo chū zhī， míng wéi gǔ shū， wèi zhī shú shì。 yòu lǐ lián《 yī shǐ》 zài yuán lǚ fù《 qún jīng gǔ fāng lùn》 yuē：《 nèi jīng》，《 líng shū》， hàn、 suí、 táng zhì jiē bù lù， suí yòu《 zhēn jīng》 jiǔ juàn， táng yòu líng bǎo zhù jí《 huáng dì jiǔ líng jīng》 shí 'èr juàn 'ér yǐ。 huò wèi wáng bīng yǐ《 jiǔ líng》 gēngmíng wéi《 líng shū》， yòu wèi《 jiǔ líng》 yóu xiáng yú zhēn， gù huáng fǔ mì míng zhī wéi《 zhēn jīng》。 gǒu yī jīng 'ér 'èr míng， bù yìng《 táng zhì》 bié chū《 zhēn jīng》 shí 'èr juàn， shì《 líng shū》 bù jí《 sù wèn》 zhī gǔ， sòng、 yuán rén yǐ yán zhī yǐ。 jìn shí háng shì jùn《 dào gǔ táng jí》 yì yòu《 líng shū jīng bá》， yuē《 qī lüè》、《 hàn · yì wén zhì · huáng dì nèi jīng》 shí bā piān， huáng fǔ mì yǐ《 zhēn jīng》 jiǔ juàn、《 sù wèn》 jiǔ juàn hé shí bā piān dāng zhī。《 suí shū · jīng jí zhì》、《 zhēn jīng》 jiǔ juàn，《 huáng dì jiǔ líng》 shí 'èr juàn。 shì《 jiǔ líng》 zì《 jiǔ líng》，《 zhēn jīng》 zì《 zhēn jīng》， bù kě hé 'ér wéi yī yě。 wáng bīng yǐ《 jiǔ líng》 míng《 líng shū》， bù zhī qí hé suǒ běn。 yú guān qí wén yì qiǎn duǎn， yǔ《 sù wèn》 zhī yán bù lèi， yòu sì jí qǔ《 sù wèn》 ér pū zhāng zhī。 qí wéi wáng dà bīng suǒ wěi tuō kě zhī。 hòu rén mò yòu chuán qí shū zhě。 zhì sòng shào xīng zhōng， jǐn guān shǐ sōng nǎi yún jiā cáng jiù běn《 líng shū》 jiǔ juàn， chú yǐ jù zhuàng jīng suǒ shǔ shēn míng wài， zhǔn shǐ fǔ zhǐ huī yǐ tiáo shēn zhuǎn yùn sī xuǎn guān xiáng dìng， qí shū sòng mì shū shěng guó zǐ jiān。 shì cǐ shū zhì sòng zhōng shì 'ér shǐ chū， wèi jīng gāo bǎo héng、 lín yì děng xiào dìng yě。 qí zhōng shí 'èr jīng shuǐ yī piān， huáng dì shí wú cǐ míng， bīng tè jù shēn suǒ jiàn 'ér wàng yì dù zhī yún yún。 qí kǎo zhèng yóu wéi míng xī。 rán lǐ gǎo jīng jiū yī lǐ， ér shǐ luó tiān yì zuò《 lèi jīng》， jiān cǎi《 sù wèn》、《 líng shū》。 lǚ fù yì chēng shàn xué zhě， dāng yǔ《 sù wèn》 bìng guān qí zhǐ yì， hù xiāng fā míng。 gài qí shū suī wěi， ér qí yán zé zhuì hé gǔ jīng， jù yòu yuán běn。 pì zhī méi zé gǔ wén， zá cǎi yì shū， lián chéng piān mù， suī dǐ wǔ xià lòu， yàn tuō xiǎn rán， ér xiān wáng yí xùn， duō lài qí sōu ji yǐ yòu chuán， bù kě fèi yě。 cǐ běn qián yòu shào xīng yǐ hài shǐ sōng xù， chēng jiù běn jiǔ juàn bā shí yī piān， zēng xiū yīn shì fù yú juàn mò。 yòu mù lù shǒu tí 'áo fēng xióng zōng lì diǎn xiào zhòng kān， mò tí yuán 'èr shí sì juàn， jīn bìng wéi shí 'èr juàn。 shì cǐ běn wéi xióng shì zhòng kān suǒ bìng。 lǚ fù chēng shǐ sōng bìng shì shū wéi shí 'èr juàn， yǐ fù qí jiù， dài wù yǐ xióng běn wéi shǐ běn yú？

　　ér kē zhù zuò。 shū míng qǔ xiǎo 'ér chū shēng shí lú xìn wèi hé zhī yì。 yòu míng《 shī wū lú xìn jīng》。 èr juàn（ yī zuò sān juàn）。 tuō míng zhōu mù wáng shí“ shī wū” suǒ chuán（ yī zuò dōng hàn · wèi xùn zhuàn）。 míng dài yǐ hòu yuán shū yǐ yì， jīn zhī suǒ cún nǎi ji zì《 yǒng lè dà diǎn》 de《 sì kù quán shū》 běn yǐ fēi quán zhì。 nèi róng shǒu lùn mài fǎ， cì lùn bìng yuán、 bìng zhèng， zài cì wéi jīng xián diān zhèng zhì、 gān lì zhèng zhì jí huǒ dān zhèng zhì。 wén zì jiǎn lüè， shì xiàn cún jiào zǎo de 'ér kē zhuān shū。 xiàn yòu《 dāng guī cǎo táng yī xué cóng shū》 běn。

　　《 shén nóng běn cǎo jīng》 shì xiàn cún zuì zǎo de yào wù xué zhuān zhù， wèiwǒ guó zǎo qī lín chuáng yòng yào jīng yàn de dì yī cì xì tǒng zǒng jié， lì dài bèi yù wéi zhōng yào xué jīng diǎn zhù zuò。 quán shū fēn sān juàn， zài yào 365 zhǒng（ zhí wù yào 252 zhǒng， dòng wù yào 67 zhǒng， kuàng wù yào 46 zhǒng）， fēn shàng、 zhōng、 xià sān pǐn， wén zì jiǎn liàn gǔ pǔ， chéng wéi zhōng yào lǐ lùn jīng suǐ。
　　 shū zhōng duì měi yī wèi yào de chǎn dì、 xìng zhì、 cǎi jí shí jiān、 rù yào bù wèi hé zhù zhì bìng zhèng dōuyòu xiáng xì jìzǎi。 duì gè zhǒng yào wù zěn yàng xiāng hù pèi hé yìng yòng， yǐ jí jiǎn dān de zhì jì， dū zuò liǎo gài shù。 gèng kě guì de shì zǎo zài liǎng qiān nián qián， wǒ men de zǔ xiān tōng guò dà liàng de zhì liáo shí jiàn， yǐ jīng fā xiàn liǎo xǔ duō tè xiào yào wù， rú má huáng kě yǐ zhì liáo xiào chuǎn， dà huáng kě yǐ xiè huǒ， cháng shān kě yǐ zhì liáo nüè jí děng děng。 zhè xiē dōuyǐ yòng xiàn dài kē xué fēn xī de fāng fǎ dé dào zhèng shí。
　　 zài wǒ guó gǔ dài， dà bù fēn yào wù shì zhí wù yào， suǒ yǐ“ běn cǎo” chéng liǎo tā men de dài míng cí， zhè bù shū yě yǐ“ běn cǎo jīng” mìng míng。 hàn dài tuō gǔ zhī fēng shèng xíng， rén men zūn gǔ bó jīn， wèile tí gāo gāi shū de dì wèi， zēng qiáng rén men de xìn rèn gǎn， tā jiè yòng shén nóng biàn cháng bǎi cǎo， fā xiàn yào wù zhè fù rú jiē zhī de chuán shuō， jiāng shén nóng guān yú shū míng zhī shǒu， dìng míng wéi《 shén nóng běn cǎo jīng》。 yǎn rán《 nèi jīng》 guànyǐ huáng dì yī yàng， dōushì chū yú tuō míng gǔ dài shèng xián de yì tú。
　　
　　 jiǎn jiè
　　
　　《 shén nóng běn cǎo jīng》 yòu míng《 shén nóng běn cǎo》， jiǎn chēng《 běn cǎo jīng》 huò《 běn jīng》， wǒ guó xiàn cún zuì zǎo de yào xué zhuān zhù。 zhuàn rén bù xiáng，“ shén nóng” wéi tuō míng。 qí chéng shū nián dài zì gǔ jiù yòu bù tóng kǎo lùn， huò wèi chéng yú qín hàn shí qī， huò wèi chéng yú zhàn guó shí qī。 yuán shū zǎo yì， xiàn xíng běn wéi hòu shì cóng lì dài běn cǎo shū zhōng jí ji de。 gāi shū zuì zǎo zhù lù yú《 suí shū jīng jí zhì》， zài“ shén nóng běn cǎo， sì juàn， léi gōng jí zhù”。《 jiù táng shū jīng jí zhì》、《 táng shū yì wén zhì》 jūn lù“ shén nóng běn cǎo， sān juàn”， sòng《 tōng zhì yì wén lüè》 lù“ shén nóng běn cǎo， bā juàn， táo yǐn jū jí zhù”， míng《 guó shǐ jīng jí zhì》 lù“ shén nóng běn cǎo jīng， sān juàn”，《 qīng shǐ gǎo yì wén zhì》 lù“ shén nóng běn cǎo jīng， sān juàn”。 lì dài yòu duō zhǒng chuán běn hé zhù běn， xiàn cún zuì zǎo de ji běn wéi míng lú fù ji《 shén nóng běn jīng》（ 1616）， liú chuán jiào guǎng de shì qīng sūn xīng yǎn、 sūn féng yì ji《 shén nóng běn cǎo jīng》（ 1799）， yǐ jí qīng gù guān guāng ji《 shén nóng běn cǎo jīng》（ 1844）、 rì běn sēn lì zhī ji《 shén nóng běn cǎo jīng》（ 1854）。
　　 nèi zài yuán zé hé yǐng xiǎng
　　
　　《 běn jīng》 yǐ xún《 nèi jīng》 tí chū de jūn chén zuǒ shǐ de zǔ fāng yuán zé， yě jiāng yào wù yǐ cháo zhōng de jūn chén dì wèi wéi lì， lái biǎo míng qí zhù cì guān xì hé pèi wǔ de fǎ zé。《 běn jīng》 duì yào wù xìng wèi yě yòu liǎo xiáng jìn de miáo shù， zhǐ chū hán rè wēn liáng sì qì hé suān、 kǔ、 gān、 xīn、 xián wǔ wèi shì yào wù de jī běn xìng qíng， kě zhēn duì jí bìng de hán、 rè、 shī、 zào xìng zhì de bù tóng xuǎn zé yòng yào。 hán bìng xuǎn rè yào； rè bìng xuǎn hán yào； shī bìng xuǎn wēn zào zhī pǐn； zào bìng xū liáng rùn zhī liú， xiāng hù pèi wǔ， bìng cān kǎo wǔháng shēng kè de guān xì， duì yào wù de guī jīng、 zǒu shì、 shēng jiàng、 fú chén dōuhěn liǎo jiě， cái néng xuǎn yào zǔ fāng， pèi wǔ yòng yào。
　　 yào wù zhī jiān de xiāng hù guān xì yě shì yào xué yī dà guān jiàn，《 běn jīng》 tí chū de“ qī qíng hé hé” yuán zé zài jǐ qiān nián de yòng yào shí jiàn zhōng fā huī liǎo jù dà zuò yòng。 yào wù zhī jiān， yòu de gòng tóng shǐ yòng jiù néng xiāng hù fǔ zuǒ， fā huī gèng dà de gōng xiào， yòu de shèn zhì bǐ gè zì dān dú shǐ yòng de xiào guǒ qiáng shàng shù bèi； yòu de liǎng yào xiāng yù zé yī fāng huì jiǎn xiǎo lìng yī fāng de yào xìng， biàn qí nán yǐ fā huī zuò yòng； yòu de yào kě yǐ jiǎn qù lìng yī zhǒng yào wù de dú xìng， cháng zài páozhì dú xìng yào shí huò zhě zài fāng zhōng zhì yuē yī zhǒng yào de dú xìng shí shǐ yòng； yòu de liǎng zhǒng yào pǐn běn shēn jūn wú dú， dàn liǎng yào xiāng yù zé huì chǎn shēng hěn dà de dú xìng， sǔn hài shēn tǐ děng děng。 zhè xiē dōushì yè yī zhě huò cóng shì yào wù xué yán jiū de rén yuán bì bèi de jī běn zhuān yè zhī shí， shí fēn zhòng yào， shèn zhì cāo zòng zhe shēng sǐ zhī guān 'ài， bù kě qīng hū yī fēn bàn háo。
　　
　　 hěn cháng yī duàn lì shǐ shí qī nèi，《 shén nóng běn cǎo jīng》 dōushì yī shēng huòyào shī xué xí zhōng yào xué de jiào kē shū， huò zhě shì zuò wéi bì dú shū， bèi fàng zài liǎo fēi cháng zhòng yào de wèi zhì shàng。 shū zhōng duì yú yào wù xìng zhì de dìng wèi hé duì qí gōng néng zhù zhì de miáo shù shí fēn zhǔn què， qí zhōng guī dìng de dà bù fēn yào wù xué lǐ lùn hé pèi wǔ guī zé， dào jīn tiān， yě réng shì zhōng yī yào xué de zhòng yào lǐ lùn zhī zhù。 duì yú xiàn dài de zhōng yī lín chuáng，《 shén nóng běn cǎo jīng》 de lùn shù réng jiù jù yòu shí fēn wěn gù de quán wēi xìng， tóng shí， tā yě chéng wéi liǎo yī xué gōng zuò zhě 'àn tóu bì bèi de gōng jù shū zhī yī。
　　
　　 xiāng guān
　　
　　《 shén nóng běn cǎo jīng》 de zuò zhě jí chéng shū shí dài shàng wú shí zhèng jiā yǐ què dìng， dàn tā chéng shū yú dōng hàn， bìng fēi chū zì yī shí yī rén zhī shǒu， ér shì qín hàn shí qī zhòng duō yī xué jiā zǒng jié、 sōu jí、 zhěng lǐ dāng shí yào wù xué jīng yàn chéng guǒ de zhuān zhù， cǐ yǐ jīng shì yī xué shǐ jiè bǐ jiào gōng rèn de jié lùn。
　　
　　 quán shū fēn 3( huò 4) juàn， gòng shōu zài yào wù 365 zhǒng， qí zhōng zhí wù yào 252 zhǒng， dòng wù yào 67 zhǒng， kuàng wù yào 46 zhǒng。 shū zhōng xù shù liǎo gè zhǒng yào wù de míng chēng、 xìng wèi、 yòu dú wú dú、 gōng xiào zhù zhì、 bié míng、 shēngzhǎng huán jìng、 cǎi jí shí jié yǐ jí bù fēn yào wù de zhì liàng biāo zhǔn、 páozhì、 zhēn wěi jiàn bié děng， suǒ zài zhù zhì zhèng bāo kuò liǎo nèi、 wài、 fù、 ér、 wǔ guān děng gè kē jí bìng 170 duō zhǒng， bìng gēn jù yǎng mìng、 yǎng xìng、 zhì bìng sān lèi gōng xiào jiāng yào wù fēn wéi shàng、 zhōng、 xià sān pǐn。 shàng pǐn 120 zhǒng wéi jūn， wú dú， zhù yǎng mìng， duō fú jiǔ fú bù shāng rén， rú rénshēn、 ējiāo； zhōng pǐn 12 zhǒng wéi chén， wú dú huò yòu dú， zhù yǎng xìng， jù bǔ yǎng jí zhì liáo jí bìng zhī gōng xiào， rú lù róng、 hóng huā； xià pǐn 125 zhǒng wéi zuǒ shǐ， duō yòu dú， bù kě jiǔ fú， duō wéi chú hán rè、 pò jī jù de yào wù， zhù zhì bìng， rú fù zǐ、 dà huáng。 shū zhōng yòu 200 duō zhǒng yào wù zhì jīn réng cháng yòng， qí zhōng yòu 158 zhǒng bèi shōu rù 1977 nián bǎn de《 zhōng huá rén mín gòng hé guó yào diǎn》。
　　
　　《 shén nóng běn cǎo jīng》 yòu xù lì ( huò xù lù ) zì chéng l juàn， shì quán shū de zǒng lùn， guī nà liǎo 13 tiáo yào xué lǐ lùn， shǒu cì tí chū liǎo“ jūn chén zuǒ shǐ” de fāng jì lǐ lùn， yī zhí bèi hòu shì fāng jì xué suǒ yán yòng， dàn zài shǐ yòng guò chéng zhōng， hán yì yǐ jiàn jiàn yǎn biàn， guān yú yào wù de pèi wǔ qíng kuàng， shū zhōng gài kuò wéi“ dān xíng”、“ xiāng xū”、“ xiāng shǐ”、“ xiāng wèi”、“ xiāng 'è”、“ xiāng fǎn”、“ xiāng shā” qī zhǒng， chēng wéi qī qíng， zhǐ chū liǎo yào wù de pèi wǔ qián tí tiáo jiàn， rèn wéi yòu de yào wù hé yòng， kě yǐ xiāng hù jiā qiáng zuò yòng huò yì zhì yào wù de dú xìng， yīn 'ér yí pèi hé shǐ yòng， yòu de yào wù hé yòng huì shǐ yuán yòu de yào lǐ zuò yòng jiǎn ruò， huò chǎn shēng měng liè de fù zuò yòng， zhè yàng de yào yìng jìn liàng bì miǎn tóng shí shǐ yòng。 shū zhōng hái zhǐ chū liǎo jì xíng duì yào wù liáo xiào de yǐng xiǎng， wán、 sàn、 tānɡ、 gāo shì yòng yú bù tóng de yào wù huò bìng zhèng， wéi bèi liǎo zhè xiē， jiù huì yǐng xiǎng yào wù de liáo xiào。
　　
　　 yóu yú lì shǐ hé shí dài de jú xiàn，《 shén nóng běn cǎo jīng》 yě cún zài yī xiē quē xiàn， wèile fù huì yī nián 365 rì， shū zhōng shōu zài de yào wù jǐn 365 zhǒng， ér dāng shí rén men rèn shí hé shǐ yòng de yào wù yǐ yuǎn yuǎn bù zhǐ zhè xiē。 zhè 365 zhǒng yào wù bèi fēn wéi shàng、 zhōng、 xià sān pǐn， yǐ yìng tiān、 dì、 rén sān jiè， jì bù néng fǎn yìng yào xìng， yòu bù biàn yú lín chuáng shǐ yòng， zhè xiē míng xiǎn dì shòu dào liǎo tiān rén hé yī sī xiǎng de yǐng xiǎng， ér qiě zài shén xiān bù sǐ guān niàn de zhù dǎo xià， shōu rù liǎo fú shí、 liàn dān、 xiū xiān děng nèi róng， bìng bǎ yī xiē jù dú de kuàng wù yào rú xióng huáng、 shuǐ yín děng liè wéi shàng pǐn zhī shǒu， rèn wéi cháng qī fú yòng yòu yán nián yì shòu de gōng xiào。 zhè xiǎn rán shì huāng miù de。 cǐ wài，《 shén nóng běn cǎo jīng》 hěn shǎo shè jí yào wù de jù tǐ chǎn dì， cǎi shōu shí jiān， páozhì fāng fǎ， pǐn zhǒng jiàn dìng děng nèi róng， zhè yī quē xiàn zhí dào《 běn cǎo jīng jí zhù》 cái dé yǐ kè fú。
　　
　　 jìn guǎn rú cǐ，《 shén nóng běn cǎo jīng》 de lì shǐ dì wèi què shì bù kě dī gū de， tā jiāng dōng hàn yǐ qián língsan de yào xué zhī shí jìn xíng liǎo xì tǒng zǒng jié， qí zhōng bāo hán liǎo xǔ duō jù yòu kē xué jià zhí de nèi róng， bèi lì dài yī jiā suǒ zhēn shì。 ér qiě qí zuò wéi yào wù xué zhù zuò de biān zhuàn tǐ lì yě bèi cháng qī yán yòng， zuò wéi wǒ guó dì yī bù yào wù xué zhuān zhù， yǐng xiǎng shì jí wéi shēn yuǎn de。
　　
　　《 shén nóng běn cǎo jīng》， jiǎn chēng《 běn jīng》， shì wǒ guó xiàn cún zuì zǎo de yī bù yào xué zhuān zhù。 qí zhù zuò nián dài jí zuò zhě wèn tí， yóu yú《 dì wáng shì jì》 yòu：“ yán dì shén nóng shì …… cháng wèi cǎo mù， yí yào liáo jí， zhù běn cǎo sì juàn” zhī shuō， gù shǐ rén rèn wéi《 běn jīng》 zuò zhě shì shén nóng。 rú běi qí yán zhī tuī《 jiā xùn》 jí wèi“ běn cǎo shén nóng suǒ shù”。 dàn shén nóng zài lì shǐ shàng shì chuán shuō zhōng de rén wù， kuàng shén nóng shí dài， shàng wèi yòu wén zì， yīn cǐ bù néng rèn wéi shì shén nóng suǒ zhù。 jù liáng dài táo hóng jǐng zài《 běn cǎo jīng jí zhù》 xù zhōng wèi：“ běn jīng suǒ chū jùn xiàn， nǎi hòu hàn shí zhì， yí xì zhòng jǐng、 yuán huà děng suǒ jì”。 sòng dài zhǎng yǔ xī zài《 jiā yòu bǔ zhù běn cǎo》 xù zhōng wèi：“ shàng shì wèi zhù wén zì， shī xué xiāng chuán， wèi zhī běn cǎo。 liǎng hàn yǐ lái míng yī yì zhòng， zhāng jī、 huá lún bèi shǐ yīn gǔ xué， fù yǐ xīn shuō， tōng wéi biān shù，《 běn jīng》 yóu shì jiàn yú jīng lù”。 nán sòng wáng yìng lín zài《 kùn xué jì wén》 zhōng wèi：“ shén nóng zuò běn cǎo fēi yě。 sān wǔ zhī shì， pǔ lüè zhī fēng， shǐ shì bù fán， jì lù wú jiàn。 sī shí hòu yī gōng zhī cǎo mù zhī xìng， tuō míng yán dì 'ěr”。 jìn dài liáng qǐ chāo zài《 gǔ shū zhēn wěi jí qí nián dài chōng shuō：“ cǐ shū zài dōng hàn sān guó jiān yǐ yòu zhī， zhì sòng、 qí jiān zé yǐ lì guī mó yǐ。 zhù zhě zhī xìng míng suī bù néng què zhǐ， zhù zhě zhī nián dài zé bù chū dōng hàn mò qì sòng、 qí zhī jiān”。 gù xiàn dài xué zhě， yī bān dū rèn wéi《 běn jīng》 wéi dōng hàn mò nián（ yuē gōng yuán 200 nián） zhī zuò pǐn， fēi yī rén zhī shǒu bǐ， shì jí tǐ suǒ chuàng zuò， ér tuō míng yú shén nóng。 zhèng rú《 huái nán zǐ · xiū wù xùn》 suǒ shuō：“ shì sú zhī rén， duō zūn gǔ 'ér jiàn jīn， gù wéi dào zhě bì tuō zhī yú shén nóng、 huáng dì， ér hòu shǐ néng rén shuō”， suǒ yǐ《 běn jīng》 shàng guànyǐ shén nóng 'èr zì， yì jí cǐ gù。
　　
　　《 běn jīng》 zài yào 365 zhǒng， qí zhōng yòu zhí wù yào 252 zhǒng， dòng wù yào 67 zhǒng， kuàng wù yào 46 zhǒng（ cǐ jù gù guān guāng ji běn tǒng jì zhī shù， qí tā gè běn， hù yòu chū rén）。 gēn jù yào wù de xìng néng hé shǐ yòng mùdì， fēn wéi shàng、 zhōng、 xià sān pǐn。 shàng pǐn yī bǎi 'èr shí zhǒng， wú dú。 dà duō shǔ yú zī bǔ qiáng zhuàng zhī pǐn， rú rénshēn、 gān cǎo、 dì huáng、 dà zǎo děng， kě yǐ jiǔ fú。 zhōng pǐn yī bǎi 'èr shí zhǒng， wú dú huò yòu dú， qí zhōng yòu de néng bǔ xū fú ruò， rú bǎi hé、 dāng guī、 lóng yǎn、 lù róng děng； yòu de néng qū xié kàng bìng， rú huáng lián、 má huáng、 bái zhǐ、 huáng qín děng。 xià pǐn yī bǎi 'èr shí wǔ zhǒng， yòu dú zhě duō， néng qū xié pò jī， rú dà huáng、 wū tóu、 gān suì、 bā dòu děng， bù kě jiǔ fú。
　　
　　《 běn jīng》 duì měi wèi yào suǒ jìzǎi de nèi róng， yòu xìng wèi、 zhù zhì、 yì míng jí shēngzhǎng huán jìng。 rú“ dāng guī wèi gān wēn， zhù ké nì shàng qì， wēn nüè hán rè xǐ xǐ zài pí fū zhōng， fù rén lòu xià， jué zǐ， zhū 'è chuāng yáng jīn chuāng， zhǔ yǐn zhī。 yī míng gān guī。 shēng chuān gǔ。” zhè xiē nèi róng yǐ dāng shí de shuǐ píng lái héng liàng， shì bǐ jiào qièshí de。
　　
　　《 běn jīng》 bù jǐn jìzǎi zhe 365 zhǒng yào de xìng wèi、 zhù zhì děng nèi róng， hái zài qí《 xù lù》 zhōng jiǎn yào dì tí chū：“ yào yòu suān xián gān kǔ xīn wǔ wèi， yòu yòu hán rè wēn liáng sì qì jí yòu dú wú dú。”“ liáo hán yǐ rè yào， liáo rè yǐ hán yào， yǐn shí bù xiāo yǐ tù xià yào…… gè suí qí suǒ yí” děng jī běn lǐ lùn jí yòng yào yuán zé。 bìng zǒng jié liǎo“ yào yòu jūn chén zuǒ shǐ”，“ yòu dān xíng zhě， yòu xiāng xū zhě， yòu xiāng shǐ zhě， yòu xiāng wèi zhě， yòu xiāng 'è zhě， yòu xiāng fǎn zhě， yòu xiāng shā zhě” děng yào wù pèi wǔ fāng fǎ。 wèile bǎo zhèng yào wù zhì liàng， hái zhǐ chū yào zhù yì yào wù de chǎn dì， cǎi jí yào wù de shí jiān、 fāng fǎ、 zhēn wěi。 zhì chéng gè zhǒng jì xíng， yào suí yào xìng 'ér dìng。 yòng dú yào yìng cóng xiǎo jì liàng kāi shǐ， suí bìng qíng de fā zhǎn 'ér dì zēng。 fú yào shí jiān yìng 'àn bìng wèi suǒ zài què dìng zài shí qián、 shí hòu huò zǎo chén、 shuì qián fú yào。 rú cǐ děng děng， duì lín chuáng yòng yào dōuyòu yī dìng de zhǐ dǎo yì yì。
　　
　　《 běn jīng》 shì hàn yǐ qián láo dòng rén mín zài shí jiàn zhōng suǒ jī lěi de yòng yào jīng yàn de zǒng jié， tā jiāng yào wù fēn wéi shàng、 zhōng、 xià sān pǐn， shì zhōng yào xué 'àn gōng yòng fēn lèi zhī shǐ。 tā suǒ shù de yào wù zhù zhì dà bù fēn shì zhèng què de， yòu yī dìng de kē xué jià zhí。 rú shuǐ yín zhì jiè chuāng， má huáng píng chuǎn， cháng shān zhì nüè， huáng lián zhì lì， niú xī duò tāi， hǎi zǎo zhì yǐng liú。 bù dàn què yòu shí xiào， ér qiě yòu yī xiē hái shì shì jiè shàng zuì zǎo de jìzǎi。 rú yòng shuǐ yín zhì pí fū jí bìng， yào bǐ 'ā lā bó hé yìn dù zǎo 500 － 800 nián。
　　
　　《 běn jīng》 de wèn shì， duì wǒ guó yào xué de fā zhǎn yǐng xiǎng hěn dà。 lì shǐ shàng jù yòu dài biǎo xìng de jǐ bù《 běn cǎo》， rú《 běn cǎo jīng jí zhù》、《 xīn xiū běn cǎo》、《 zhèng lèi běn cǎo》、《 běn cǎo gāng mù》 děng， dū yuān yuán yú《 běn jīng》 ér fā zhǎn qǐ lái de。 dàn yóu yú lì shǐ tiáo jiàn de xiàn zhì， qí zhōng wèi miǎn càn zá liǎo shǎo shù huāng dàn bù jī zhī shuō。 rú pǔ xiāo“ liàn hé fú zhī， qīng shēn shén xiān”， tài yī yú liáng“ jiǔ fú qīng shēn fēi xíng qiān lǐ shén xiān”， zé xiè“ jiǔ fú néng xíng shuǐ shàng”， shuǐ yín“ jiǔ fú shén xiān bù sǐ” děng děng。 zhè xiē wéi xīn zhī shuō， yǔ dāng shí mí xìn fāng shì（ pì hǎi》 1979 nián bǎn fāng shì tiáo：“ zhōng guó gǔ dài hǎo jiǎng shén xiān fāng shù de rén”） yòu yī dìng de guān xì。 duì cǐ， dāng běn zhe qù wú qǔ jīng de jīng shén， pī pàn dì jì chéng qí zhèng què de nèi róng。
　　
　　《 běn jīng》 yuán běn zǎo yǐ sàn yì。 xiàn suǒ jiàn zhě， dà duō shì cóng《 zhèng lèi běn cǎo》、《 běn cǎo gāng mù》 děng shū suǒ yǐn yòng de《 běn jīng》 nèi róng 'ér ji chéng de。 yóu yú zhòng ji zhě de zhuóyǎn diǎn hé qǔ cái bù tóng， yīn 'ér gè zhǒng ji běn de xíng shì hé mǒu xiē nèi róng yòu yī dìng de chā yì。 cháng jiàn de ji běn yòu：
　　
　　1 ． lú fù ji《 shén nóng běn jīng》 sān juàn（ gōng yuán 1602~1616 nián， míng wàn lì 30－ 44 nián）。 shì cóng《 zhèng lèi běn cǎo》 hé《 běn cǎo gāng mù》 zhōng zhāi chū suǒ yǐn de《 běn jīng》 yuán wén biān ji 'ér chéng。
　　
　　2． sūn xīng yǎn、 sūn féng yì tóng ji《 shén nóng běn cǎo jīng》 sān juàn（ gōng yuán 1799 nián， qīng jiā qìng 4 nián）。 shì cóng《 zhèng lèi běn cǎo》 shàng de bái zì ji chū。 bìng zài měi tiáo zhèng wén zhī hòu， yǐn yòng liǎo《 wú pǔ běn cǎo》、《 míng yī bié lù》、《 huái nán zǐ》、《 bào pǔ zǐ》、《 tài píng yù lǎn》、《 ěr yǎ》、《 shuō wén》 děng gǔ shū， xiáng jiā kǎo zhèng， yǐn zhèng xiáng shí， zī liào fēng fù， shì jiào hǎo de yī zhǒng ji běn。
　　
　　3． gù guān guāng ji《 shén nóng běn cǎo jīng》 sì juàn（ gōng yuán 1844 nián， qīng dào guāng 24 nián） cǐ shū fēn xù lù、 shàng pǐn、 zhōng pǐn、 xià pǐn sì bù fēn。 yào pǐn cì xù shì yǐ zhào《 běn cǎo gāng mù》 juàn 'èr suǒ zài《 shén nóng běn cǎo jīng》 mù lù pái liè de。 jīng wén jūn yǐ《 zhèng lèi běn cǎo》。 táng、 sòng lèi shū suǒ yǐn yòu chū yú《 zhèng lèi běn cǎo》 zhī wài de， yě yī bìng ji rén。
　　
　　4． sēn lì zhī（ rì běn rén） ji《 shén nóng běn cǎo》 sì juàn（ gōng yuán 1854 nián， rì běn jiā yǒng 7 nián， qīng xián fēng 4 nián）。 yǐ jù《 qiān jīn fāng》、《 yī xīn fāng》、《 táng běn cǎo》、《 zhèng lèi běn cǎo》、《 běn cǎo hé míng》 děng zhòng ji 'ér chéng。 bié zuò“ kǎo yì”， fù zhī yú hòu。
　　
　　5． wáng yán yùn ji《 shén nóng běn cǎo jīng》 sān juàn（ gōng yuán 1885 nián， qīng guāng xù 11 nián）。 shì cóng《 zhèng lèi běn cǎo》 ji chū。 wáng shì duì yī xué hé kǎo jù xué dōubù shì nèi xíng， suǒ yǐ cǐ shū nèi róng shì bǐ jiào cǎo shuài de。
　　
　　6． jiāng guó yī ji《 shén nóng běn jīng》 yī cè， wèi fēn juàn（ gōng yuán 1892 nián， qīng guāng xù 18 nián）。 shì gēn jù《 běn cǎo gāng mù》 děng ji chéng。
　　
　　 shàng shù liù zhǒng ji běn， yǐ sūn、 gù de ji běn liú xíng jiào guǎng。 zhè xiē ji běn jīng zhòng ji zhě de yán jiū kǎo zhèng， jī běn shàng yǐ jiē jìn yuán lái de miàn mù。

　　shān hǎi jīng shì cóng zhàn guó chū nián dào hàn dài chū nián， jīng duō rén xiě jí chéng de yī bù gǔ shū， zuò zhě dà gài dōushì chǔ dì de chǔ rén。《 shān hǎi jīng》 shì yī bù yǐ shén huà wéi zhù liú de shū， tā de nèi róng bāo kuò fàn wéi páng dà， tā chú liǎo bǎo cún yòu dà liàng de shén huà zī liào 'ér rán， hái shè jí dào xué shù lǐng yù de gè gè fāng miàn， zhū rú zōng jiào xué、 zhé xué、 lì shǐ xué、 mín zú xué、 tiān wén xué、 dì lǐ xué、 dòng wù xué、 zhí wù xué、 yī yào wèi shēng xué děng， cǐ shū nèi róng bāo luó wàn xiàng， kě yǐ chēng dé shàng shì yī bù dāng shí de shēng huó rì yòng bǎi kē quán shū。 cǐ shū《 wǔzàng shān jīng》 de gè jīng hòu miàn， dà liàng liè jǔ liǎo sì shén suǒ yòng zhī wù， yòu xióng jī、 quǎn、 mǔ yáng、 guī、 bì、 zhāng、 xǔ…… děng， ér“ xǔ” zì zài gè jīng zhōng suǒ jiàn zuì duō。“ xǔ， jīng mǐ， suǒ yǐ xiǎng shén。” jí shì shuō wū shī yòng jīng mǐ lái xiǎng shén。《 shān hǎi jīng》 sì shén wù zhōng duō yòng xǔ， yòu yòu guān yú yī yào、 zhòu jìn、 shén guài děng jì xù。 suǒ yǐ lǔ xùn zài《 zhōng guó xiǎo shuō shǐ lüè》 lǐ shuō tā“ gài gǔ zhī wū shū”， dāng shì píng qíng zhī lùn。
　　
　　 yuán kē xiān shēng zài《 shān hǎi jīng jiàozhù． xù》 zhōng céng zhè yàng shuō：“《 shān hǎi jīng》 fěi tè shǐ dì zhī quán yú， yì nǎi shén huà zhī yuān fǔ。” shuō《 shān hǎi jīng》 shì zhōng guó shén huà de“ yuān fǔ”（ bǎo kù）， shì wéi lì lái yán jiū zhōng guó shén huà de xué zhě zhòng suǒ gōng rèn de。
　　
　　 lǔ xùn xiān shēng zài《 zhōng guó xiǎo shuō shǐ lüè》 zhōng yì shuō《 shān hǎi jīng》“ gài gǔ zhī wū shū”， yòu zài《 hàn wén xué gāng yào》 zhōng shuō“ gài yǐ jì shén shì”。 zú yǐ zhèng míng《 shān hǎi jīng》 shì yī bù jí jù shén huà yán jiū jià zhí de gǔ shū。
　　
　　 zhěng bù《 shān hǎi jīng》 dà yuē kě fēn rú xià jǐ bù fèn：
　　
　　 yī．《 wǔzàng shān jīng》， gòng wǔ piān， yuē zhàn quán shū 'èr fēn zhī sān yǐ shàng； nèi róng yòu guān shān chuān dì lǐ、 sì shén de diǎn lǐ yí shì hé suǒ yòng zhī wù， jiān zhōng xù xiě dào zhū shān shān shén de xíng mào hé shén lì。
　　
　　 èr．《 hǎi wài jīng》， gòng sì piān； nèi róng duō jì hǎi wài gè guó de yì rén、 yì wù， yě yòu xiē gǔ lǎo shén huà líng piàn jì xù， rú kuā fù zhuī rì、 xíng tiān duàn shǒu。
　　
　　 sān．《 hǎi nèi jīng》， gòng sì piān； nèi róng shì jì hǎi nèi shén qí shì wù， rú kūn lóng jǐng xiàng、 jiàn mù xíng tài、 bā shé、 léi shén děng。
　　
　　 sì．《 chōng jīng》， gòng wǔ piān； nèi yòu fēn wéi《 dà chōng jīng》 sì piān hé《 hǎi nèi jīng》 yī piān； nèi lǐ jì lù liǎo yī xiē yòu guān dì jùn hé huáng dì（ gǔ dài dōng xī liǎng dà mín zú suǒ fèng sì de shàng dì） de shén huà。 cǐ jīng shì bǎo cún shén huà zī liào zuì duō hé zuì yuán shǐ de； dà bù fèn zhòng yào de shén huà cái liào jīhū huì cuì zài zhè lǐ， ér zhè bù fèn zhī xiě zuò shí qī kě néng bǐ jīng zhōng qí tā bù fèn hái zǎo。
　　
　　 cóng“ hǎi wài nán jīng dì liù” qǐ dào zuì hòu“ hǎi wài jīng dì shí bā” zhǐ zhī shí sān piān， jiǎn chēng wéi《 hǎi jīng》。 hé qián miàn de《 wǔzàng shān jīng》 jí《 shān jīng》 hé qǐ lái， zǒng míng zhī yuē《 shān hǎi jīng》
　　
　　《 shén huà xìng zhì》
　　
　　1. zōng jiào
　　
　　《 shān hǎi jīng》 shū zhōng zhǎn shì zhī wū shī suǒ yòu zōng jiào huó dòng， zhēn shì chù mù jiē shì， duō nán shèng jǔ。 rú《 shān hǎi jīng》 zhōng， měi yī xiǎo jié de hòu miàn， dū jìzǎi yòu duì mǒu xì liè shān shān shén de bù tóng lǐ diǎn， bù jǐn yòu rú lǔ xùn xiān shēng suǒ shuō de“ lǐ shén zhī wù duō yòng xǔ（ jīng mǐ）， yǔ wū shù hé”， lǐ diǎn zhōng hái yòu shí mó“ gān wǔ zhì gǔ”、“ xióng jī yì zhī”、“ hé wū zhù 'èr rén wǔ”、“ liáo yòng yú”…… děng děng， bù wài dōushì wū shī cí jì shí de jǐng xiàng。 rú zhū shān shān shén， yòu shēn rén miàn zhě、 yòu lù shēn bā zú shé wěi zhě、 yòu niǎo shēn lóng shǒu zhě、 yòu lóng shēn niǎo shǒu zhě、 yòu yáng shēn rén zhě、 yòu lóng shēn rén miàn zhě、 yòu shǐ shēn rén miàn zhě、 yòu rén miàn sān shǒu zhě， qí xíng guài zhuàng， zhǒng zhǒng bù yī， huò shì dòng wù xíng tǐ de pīn còu， huò shì bàn rén bàn shòu de zǔ hé， yě xiǎn xiàn liǎo yuán shǐ zōng jiào zì rán chóng bài de tè sè。
　　
　　2. lì shǐ
　　
　　《 shān hǎi jīng》 shū zhōng jì yòu fú xiē shén pǔ， yòu dì jùn、 yán dì、 huáng dì…… de shén pǔ， qí tā lì shǐ xìng zhì de shū zhōng yě jì yòu ruò gān dì wáng pǔ xì， wǒ men ruò jiāng 'èr zhě lái duì zhào guān chá， jiù huì fā xiàn yī gè yòu qù de shì shí： shén huà yǔ lì shǐ jìng shì tóng bù de。 zhè kě zhèng míng dào yuán shǐ chū mín shì jiāng kǒu 'ěr xiāng chuán de shén huà shì wéi shì tā men de lì shǐ。 mǒu xiē mín zú zhōng wū shī sì shén sì yǎn chàng chuàng shì shǐ shī hé yīng xióng shǐ shī， jiǎng shù tiān dì rú hé kāipì， rén lèi rú hé dàn shēng， jiǎng shù zǔ xiān de shì jì hé yīng xióng de zhàn gōng děng， zài chū mín shì wèishì lì shǐ de， qí shí yě quán shì shén huà。 cǐ kě zhèng zài shàng gǔ shí qī， shén huà yǔ lì shǐ tóng chū yī yuán。
　　
　　3. dì lǐ
　　
　　 shén huà hé dì lǐ de guān xì， zài《 shān hǎi jīng》 yī shū zhōng， jiàn dé gèng shì mìqiè。 zhěng bù《 shān hǎi jīng》， biàn kě shuō shì yī bù shén huà xìng zhì de dì lǐ shū。 yǐ yǔ yīn zhì shuǐ 'ér qiú xián rén de jì lù wéi lì。 yǔ yīn dōng xī nán běi suǒ jīng zhī dì， dū zuò liǎo shén huà xìng zhì de miáo shù， wén zhōng suǒ xiě de dì míng guó míng， dà dū bù kě zhèng shí， zhǐ kě shì wéi shén huà dì lǐ。
　　
　　4. mín zú
　　
　　《 shān hǎi jīng》 gěi wǒ men zhǎn shì liǎo fēng fù de mín zú xué fāng miàn de zhī shí， zhè xiē zhī shí dāng rán yì chōng fēn dài zhù shén huà sè cǎi， rú xiàng bù sǐ mín、 sān shǒu guó、 cháng bì guó、 zhàng fū guó、 yī mù guó、 kuā jīn guó、 qí zhǒng guó、 quǎn fēng guó、 hēi chǐ guó， děng děng， dān kàn yǐ shàng de míng mù， jiù zhī dào shì shǔ yú shén huà de mín zú xué fàn wéi。
　　
　　5. dòng wù hé zhí wù
　　
　　《 shān hǎi jīng》 suǒ jì de qí qín guài shòu， yì cǎo zhēn mù， jiù shì shén huà de dòng wù xué hé zhí wù xué； zhè xiē qí yì de dòng wù hé zhí wù， gè zì yòu qí yī liáo xiào yòng， néng zhì gè zhǒng cháng jiàn hé bù cháng jiàn de bìng zhèng， zhè yòu chéng liǎo shén huà xìng zhì de yī yào wèi shēng xué。 lì rú yòu zhǒng dòng wù， chī liǎo tā néng shǐ rén bù huì fàng pì； yòu yī zhǒng jiǔ tiáo wěi de hú lí， rén chī liǎo tā bì bù féng yāo xié qì。 yòu de dòng wù zhuàng rú yáng， jiǔ wěi sì 'ěr； yòu yòu de zhuàng rú wū guī， què yòu niǎo shǒu。 gè zhǒng qí xíng guài zhuàng de dòng wù， shí wèiyòu qù。
　　
　　6. tiān wén hé qì xiàng
　　
　　 rú xiàng xī hé shēng rì、 yù rì、 cháng xī shēng yuè、 yù yuè、 tānɡ gǔ shí rì、 shí yí“ sī rì yuè zhī cháng duǎn”， děng děng。 yòu rú《 dà huāng dōng jīng》 zhōng jì rì yuè suǒ chū zhī shān fán liù： dà yán shān、 hé xū shān、 míng xīng shān、 jū líng yú yòu shān、 yī tiān yì mén shān、 hè míng jùn jí shān；《 dà huāng xī jīng》 rì yuè zhī shān yì liù： fēng jù yù jiān shān、 lóng shān、 míng shān、 áo jù shān、 cháng yáng shān、 dà huāng chū。 cǐ wài， jīng zhōng yì jì， fán mǒu shén chū rù mǒu shān mǒu yuān， bì bàn suí zhù fēng yǔ huì míng。 ér yòu cǐ shén yī chū xiàn， biàn huì dài lái shuǐ zāi děng。
　　
　　7. zhé xué
　　
　　 rú kuā fù zhú rì、 jīng wèi tián hǎi、 xíng tiān duàn shǒu， gǔn fù shēng yǔ， děng děng。 qí zhōng dōushì gǔ wǔ rén men zì qiáng bù xī de jīng shén hé dǒu zhì de， rán 'ér què bù yòng kū zào de shuō jiào， ér shì yòng tōng guò shén huà zhé guāng fǎn yìng chū lái de xiān míng shēng dòng de yì shù xíng xiàng。 zuì zhù míng de shì yú gōng yí shān de shén huà， qí shí shì yī duàn gǔ lǎo de shén huà， yī duàn yù yì xìng qiáng de shén huà， tā tǐ xiàn de jīng shén， jīng wèi tián hǎi de jīng shén yī zhì。 jiē jìn dào jiā sī xiǎng de《 zhǔn nán zǐ》 zhōng， yě jì lù liǎo xiāng dāng kě guān de shén huà chuán shuō， qí zhōng suǒ jì sì dà shén huà： nǚ huò tiān、 yì shè shí rì、 gòng gōng chù shān、 cháng 'é bēn yuè， dū gè zì yòu qí yù yì。
　　
　　 shān hǎi jīng shì zhōng guó xiān qín gǔ jí。 yī bān rèn wéi zhù yào jì shù de shì gǔ dài shén huà、 dì lǐ、 wù chǎn、 wū shù、 zōng jiào、 gǔ shǐ、 yī yào、 mín sú、 mín zú děng fāng miàn de nèi róng。 yòu xiē xué zhě zé rèn wéi《 shān hǎi jīng》 bù dān shì shén huà， ér qiě shì yuǎn gǔ dì lǐ， bāo kuò liǎo yī xiē hǎi wài de shān chuān niǎo shòu。
　　《 shān hǎi jīng》 quán shū shí bā juàn， qí zhōng“ shān jīng” wǔ juàn，“ hǎi jīng” bā juàn，“ dà huāng jīng” sì juàn，“ hǎi nèi jīng” yī juàn， gòng yuē 31000 zì。 jìzǎi liǎo 100 duō bāng guó， 550 shān， 300 shuǐ dào yǐ jí bāng guó shān shuǐ de dì lǐ、 fēng tǔ wù chǎn děng xùn xī。 qí zhōng《 shān hǎi jīng》 suǒ zài de dà bù fēn shì lì dài wū shī、 fāng shì hé cí guān de tà kān jì lù， jīng cháng qī chuán xiě biān zuǎn， duō shǎo huì yòu suǒ kuā shì， dàn réng jù yòu jiào gāo de cān kǎo jià zhí。
　　
　　【《 shān hǎi jīng》 de dì yù fàn wéi】
　　《 shān hǎi jīng》 de dì yù fàn wéi：《 nán shān jīng》 dōng qǐ zhè jiāng zhōu shān qún dǎo， xī dǐ hú nán xī bù， nán dǐ guǎng dōng nán hǎi， bāo kuò jīn zhè、 gàn、 mǐn、 yuè、 xiāng 5 shěng。
　　《 xī shān jīng》 dōng qǐ shān、 shǎn jiān huáng hé， nán qǐ shǎn、 gān qín lǐng shān mài， běi dǐ níng xià yán chí xī běi， xī běi dá xīn jiāng 'ā 'ěr jīn shān，《 běi shān jīng》 xī qǐ jīn nèimēng、 níng xià téng gé lǐ shā mò hè lán shān， dōng dǐ hé běi tài xíng shān dōng lù， běi zhì nèimēng yīn shān yǐ běi。《 dōng shān jīng》 bāo kuò jīn shān dōng jí sū wǎn běi jìng。《 zhōng shān jīng》 xī dá sì chuān pén dì xī běi biān yuán。
　　
　　【《 shān hǎi jīng》 jù yòu duō fāng miàn de jià zhí】
　　 duì lì shǐ， mín sú， kē xué děng de zuò yòng
　　《 shān hǎi jīng》 zuì zhòng yào de jià zhí yě xǔ zài yú tā bǎo cún liǎo dà liàng shén huà chuán shuō， zhè xiē shén huà chuán shuō chú liǎo wǒ men dà jiādōu hěn shú xī de rú kuā fù zhú rì、 jīng wèi tián hǎi、 yì shè jiǔ rì、 gǔn yǔ zhì shuǐ děng zhī wài， hái yòu xǔ duō shì rén men bù dà shú xī de。 rú《 hǎi wài běi jīng》 zhōng zài：“ gòng gōng zhī chén yuē xiāng liǔ shì， jiǔ shǒu， yǐ shí yú jiǔ shān。 xiāng liǔ zhī suǒ dǐ， jué wéi zé xī。 yǔ shā xiāng liǔ， qí xuè xīng， bù kě yǐ shù wǔ gǔ zhǒng。 yǔ jué zhī， sān rèn sān jù， nǎi yǐ wéi zhòng dì zhī tái。 zài kūn lún zhī běi， róu lì zhī dōng。 xiāng liǔ zhě， jiǔ shǒu rén miàn， shé shēn 'ér qīng。 bù gǎn běi shè， wèi gòng gōng zhī tái。 tái zài qí dōng。 tái sì fāng， yú yòu yī shé， hǔ sè， shǒu chōng nán fāng。” zhè gè yǔ shā xiāng liǔ de chuán shuō chōng mǎn liǎo shén qí sè cǎi， jì kě cóng wén xué huò shén huà xué de jiǎo dù lái yán jiū， yě kě yǐ cóng zhōng kàn chū gòng gōng、 xiāng liǔ、 yǔ sān rén zhī jiān de guān xì， yóu cǐ kě jiàn gǔ dài mín zú bù luò zhī jiān de dǒu zhēng。《 shān hǎi jīng》 zhōng dà liàng cún zài de zhè xiē shén huà chuán shuō， shì jīn tiān wǒ men yán jiū yuán shǐ zōng jiào de nán dé cái liào。 lì rú： wū xián guó zài nǚ chǒu běi， yòu shǒu cāo qīng shé， zuǒ shǒu cāo chì shé。 zài dēng bǎo shān， qún wū suǒ cóng shàng xià yě。（《 hǎi wài xī jīng》） yòu líng shān， wū xián、 wū jí、 wū pàn、 wū péng、 wū gū、 wū zhēn、 wū lǐ、 wū dǐ、 wū xiè、 wū luó shí wū cóng cǐ shēng jiàng， bǎi yào yuán zài。（《 dà huāng xī jīng》）
　　 zài《 shān hǎi jīng》 de shén huà zhōng， bù jǐn kě yǐ kàn dào wū shī de huó dòng， yě kě yǐ kàn dào gǔ dài mín zú de xìn yǎng、 chóng bài děng。 zài《 shān hǎi jīng》 zhōng， cún zài zhe dà liàng de shén qí dòng wù de jìzǎi， zhè xiē dòng wù zhù yào shì niǎo、 shòu、 lóng、 shé zhī lèi， tā men wǎng wǎng jù yòu shén qí de lì liàng。 zhè xiē dòng wù hěn kě néng jiù shì gǔ rén de tú téng chóng bài。 rú shàng wén suǒ yǐn de《 hǎi wài xī jīng》 zhōng de wén zì。“ wū xián guó zài nǚ chǒu běi， yòu shǒu cāo qīng shé， zuǒ shǒu cāo chì shé。” shé kě néng jiù shì wū xián guó de tú téng。 yán jiū zhōng guó gǔ dài de zōng jiào xìn yǎng，《 shān hǎi jīng》 shì bì bù kě shǎo de cān kǎo zī liào。
　　《 shān hǎi jīng》 zhōng de shén huà chuán shuō bù jǐn jǐn shì shén huà chuán shuō， tóng shí， zài yī dìng chéng dù shàng tā yòu shì lì shǐ。 suī rán yóu yú nóng hòu de shén huà sè cǎi， qí zhēn shí xìng yào dà dǎ zhé kòu， dàn shì， tā men bì jìng liú xià liǎo lì shǐ de yǐng zǐ。 bǎ jǐ tiáo lèi sì de cái liào jiā yǐ bǐ jiào， yòu shí hái shì kě yǐ kàn dào lì shǐ de zhēn shí miàn mào de。 lì rú shàng wén suǒ yǐn《 dà huāng běi jīng》 zhōng huáng dì zhàn chī yóu de jìzǎi， tī chú qí shén huà sè cǎi， wǒ men kě yǐ cóng zhōng kàn dào yīcháng gǔ dài bù luò zhī jiān de cán kù zhàn zhēng。 yòu rú《 dà huāng xī jīng》、《 hǎi nèi jīng》 zhōng jìzǎi liǎo yī gè huáng dì de pǔ xì： huáng dì qī léi zǔ， shēng chāng yì。 chāng yì jiàng chù ruò shuǐ， shēng hán liú。 hán liú zhuó shǒu、 jǐn 'ěr、 rén miàn、 shǐ huì、 lín shēn、 qú gǔ、 tún zhǐ， qǔ nào zǐ yuē 'ā nǚ， shēng dì zhuān Xū。（《 hǎi nèi jīng》） zhuān Xū shēng lǎo tóng， lǎo tóng shēng zhòng nǎi lí。 dì lìng zhòng xiàn shàng tiān， lìng lí qióng（ yìn） xià dì。 xià dì shì shēng shā， chǔyú xī jí， yǐ xíng rì yuè xīng chén zhī xíng cì。（《 dà huāng xī jīng》） zhè gè pǔ xì jù yòu chuán qí sè cǎi， jù yòu shén pǔ de xìng zhì， dàn shì， tā yǔ《 dà dài lǐ jì · dì xì piān》、《 shǐ jì · wǔ dì běn jì》、 huáng fǔ mì《 dì wáng shì jì》 jī běn xiāng tóng。
　　
　　 tóng shí，《 shān hǎi jīng》 yòu shì yī bù kē jì shǐ， tā jì jìzǎi liǎo gǔ dài kē xué jiā men de chuàng zào fā míng， yě yòu tā men de kē xué shí jiàn huó dòng， hái fǎn yìng liǎo dāng shí de kē xué sī xiǎng yǐ jí yǐ jīng dá dào de kē xué jì shù shuǐ píng。 lì rú， guān yú nóng yè shēng chǎn，《 dà huāng hǎi nèi jīng》 zài：“ hòu jì shì shǐ bō bǎi gǔ”，“ shū jūn shì shǐ zuò niú gēng”。《 dà huāng běi jīng》 zài：“ shū jūn nǎi wéi tián zǔ。” guān yú shǒu gōng yè，《 dà huāng hǎi nèi jīng》 zài：“ yì jūn shì shǐ wéi qiǎo chuí， shì shǐ zuò xià mín bǎi qiǎo。” guān yú tiān wén、 lì fǎ，《 dà huāng hǎi nèi jīng》 zài：“ shā míng shēng suì yòu shí 'èr。”《 dà huāng xī jīng》 zài：“ dì lìng zhòng xiàn shàng tiān， lìng lí qióng xià dì。 xià dì shì shēng shā chǔyú xī jí， yǐ xíng rì yuè xīng chén zhī cì。” zhū rú cǐ lèi de jìzǎi bù shèng méi jǔ。 yòu yī xiē zì rán xiàn xiàng de jìzǎi yóu qí zhēn guì， zhè zài qí tā shū zhōng shì kàn bù dào de， rú《 hǎi wài běi jīng》 zài：“ zhōng shān zhī shén， míng yuē zhú yīn。 shì wéi zhòu， míng wéi yè； chuī wéi dōng， hū wéi xià； bù yǐn、 bù shí、 bù xī、 xī wéi fēng。 shēn cháng qiān lǐ。 zài wú { shàng qǐ xià yuè } zhī dōng。 qí wéi wù， rén miàn， shé shēn， chì sè， jū zhōng shān xià。”
　　
　　 xiàn zài， xǔ duō xué zhě jūn rèn wéi，《 shān hǎi jīng》 zài zhè lǐ jìzǎi de shì běi jí dì dài bàn nián wéi zhòu， bàn nián wéi yè de jí dì xiàn xiàng， zhǐ bù guò shì gǔ rén wú fǎ jiě shì zhè zhǒng xiàn xiàng， yú shì jiù yòng shén huà lái jiě shì。 zhè zhǒng jìzǎi wú yí shì bǎo guì de kē xué zī liào。 lèi sì de lì zǐ hái yòu bù shǎo。 lì rú《 dà huāng dōng jīng》 zài：“ tānɡ gǔ shàng yòu fú mù， yī rì fāng zhì， yī rì fāng chū， jiē zài yú wū。” yòu rú《 hǎi wài dōng jīng》 zài：“ tānɡ gǔ shàng yòu fú sāng， shí rì suǒ yù， zài hēi chǐ běi， jū shuǐ zhōng。 yòu dà mù， jiǔ rì jū xià zhī， yī rì jū shàng zhī。” zhè liǎng tiáo jìzǎi， yòu rén rèn wéi qián zhě jìzǎi de shì tài yáng hēi zǐ huó dòng hé běi jí de jí dì xiàn xiàng， hòu zhě jìzǎi de shì jí dì fù jìn de jiàrì xiàn xiàng。 cǐ wài， cóng《 shān hǎi jīng》 zhōng， wǒ men yě kě yǐ kàn dào gǔ rén duì dà dì de tàn cè huó dòng。《 hǎi wài dōng jīng》 zài：“ dì mìng shù hài bù zì dōng jí zhì yú xī jí， wǔ yì shí xuǎn（ wàn） jiǔ qiān bā bǎi bù。 shù hài yòu shǒu bǎ suàn， zuǒ shǒu zhǐ qīng qiū běi。”《 zhōng shān jīng》 shuō：“ tiān dì zhī dōng xī 'èr wàn bā qiān lǐ。 nán běi 'èr wàn liù qiān lǐ。” zhè xiē jìzǎi， shù zì wèi bì què shí， dàn yǐ fǎn yìng chū zhōng guó gǔ rén de tàn cè huó dòng。 zǒng 'ér yán zhī，《 shān hǎi jīng》 shì yī bù chōng mǎn zhe shén qí sè cǎi de zhù zuò， nèi róng wú qí bù yòu， wú suǒ bù bāo， yùn cáng zhe fēng fù de dì lǐ xué、 shén huà xué、 mín sú xué、 kē xué shǐ、 yī xué děng xué kē de bǎo guì zī liào， xì xīn zuānyán， shēn rù tàn tǎo， jiù bù chóu méi yòu xīn fā xiàn。