sì juàn， yuán wéi chāo běn， jiù tí kūn shān gù yán wǔ ji。 yīn qí shū jì fú wáng、 táng wáng jí guì wáng shì， ér yòu chēng qīng yuē lǔ， zài qīng dài dāng wéi jìn shū。 qīng jì wén wǎng jiàn chí， suì yòu yìn běn xíng shì。 cí jí jù chén hàn guāng xiān shēng suǒ jiàn shì zhī guāng xù wù shēn（ sān shí sì nián） shàng hǎi shí yìn běn chāo lù， bìng jiā biāo diǎn， liè wéi tái wān wén xiàn cóng kān zhī yī。
《 rì zhī lù》 shì míng mò qīng chū zhù míng xué zhě gù yán wǔ de dài biǎo zuò pǐn zhī yī。《 rì zhī lù》 shì gù yán wǔ “ jī gǔ yòu dé， suí shí zhá jì， jiǔ 'ér lèi cì chéng shū ” de zhù zuò。
《 rì zhī lù》 shū míng qǔ zhī yú《 lùn yǔ · zǐ zhāng piān》。 zǐ xià yuē：“ rì zhī qí suǒ wáng， yuè wú wàng qí suǒ néng， kě wèi hàoxué yě yǐ yǐ”。《 rì zhī lù》 nèi róng hóng fù， guàn tōng gǔ jīn。 sān shí 'èr juàn běn《 rì zhī lù》 yòu tiáo mù 1019 tiáo（ bù bāo kuò huáng kǎn《 xiào jì》 zēng jiā de 2 tiáo）， qí nèi róng dà tǐ huá wéi bā lèi， jí jīng yì、 shǐ xué、 guān fāng、 lì zhì、 cái fù、 diǎn lǐ、 yú dì、 yì wén。
gù yán wǔ céng bǎ xiě zhè bù shū bǐ zuò“ cǎi tóng yú shān”。 xiàn zài， rén men réng rán cháng cháng yòng gù yán wǔ“ cǎi tóng yú shān” de bǐ yù， shuō míng lì shǐ yán jiū yào zhòng shì dì yī shǒu zī liào， kě jiàn qí yǐng xiǎng zhī shēn yuǎn。《 rì zhī lù》 de sī xiǎng yě chāo yuè liǎo dāng shí dà duō shù xué zhě， qí zhōng yóu yǐ qū fēn“ bǎo guó " yǔ " bǎo tiān xià” wéi zuì .“ shì gù zhī bǎo tiān xià， rán hòu zhī bǎo qí guó。 bǎo guó zhě， qí jūn qí chén， ròu shí zhě móu zhī； bǎo tiān xià zhě， pǐ fū zhī jiàn yǔ yòu zé yān 'ěr yǐ。”
《 rì zhī lù》 nèi róng hóng fù， guàn tōng gǔ jīn。 sān shí 'èr juàn běn《 rì zhī lù》 yòu tiáo mù 1019 tiáo（ bù bāo kuò huáng kǎn《 xiào jì》 zēng jiā de 2 tiáo）， cháng duǎn bù jū， zuì cháng zhě《 sū sōng 'èr fǔ tián fù zhī zhòng》 yòu 5000 duō zì； zuì duǎn zhě《 zhào shā》 jǐn yòu 9 zì。 zhè yǔ zuò zhě lì zhì xué shù chuàng xīn yòu mìqiè de lián xì。 pān lěi bǎ《 rì zhī lù》 de nèi róng dà tǐ huá wéi bā lèi， jí jīng yì、 shǐ xué、 guān fāng、 lì zhì、 cái fù、 diǎn lǐ、 yú dì、 yì wén。《 sì kù quán shū zǒng mù》 zé fēn zuò shí wǔ lèi， jí jīng yì、 zhèng shì、 shì fēng、 lǐ zhì、 kē jǔ、 yì wén、 míng yì、 gǔ shì zhēn wàng、 shǐ fǎ、 zhù shū、 zá shì、 bīng jí wài guó shì、 tiān xiàng shù shù、 dì lǐ、 zá kǎo zhèng。 zhè liǎng zhǒng huàfēn dōuyòu qí jià zhí。 qián zhě zhòng shì liǎo《 rì zhī lù》 de jīng shì yì yì， zhuā zhù liǎo qí zhù yào de fāng miàn， bìng shuō zhè shū zhǐ yòu sòng yuán shí qī de míng rú néng zuò chū lái， míng cháo sān bǎi nián lái méi yòu zhè yàng de shū， jiāng lái zhì guó zhě cǎi yòng qí shuō， huì dà yòu yì yú“ shì dào rén xīn”， rú guǒ jǐn tàn fú qí kǎo jù de jīng bì， wén cí de bó biàn， nà bù shì zuò zhě zhù shū de běn yì。 hòu zhě zé piān zhòng qí xué shù yì yì， huàfēn suī gèng wéi xì zhì què bù miǎn dé qí tǐ 'ér yí qí shén， píng jià yě yǔ qián zhě xiāng zuǒ， shèng chēng gù shì kǎo jù zhī xué 'ér biǎn dī qí jīng shì sī xiǎng， rèn wéi“ qí shuō huò yū 'ér nán xíng， huò bì 'ér guò ruì”。 guān yú xiě zuò cǐ shū de mùdì， gù yán wǔ běn rén shuō dé hěn míng bái， tā shuō：“ bié zhù《 rì zhī lù》， shàng piān jīng shù， zhōng piān zhì dào， xià piān bó wén， gòng sān shí yú juàn。 yòu wáng zhě qǐ， jiāng yǐ jiàn zhū xíng shì， yǐ jī sī shì yú zhì gǔ zhī lóng。” zhuàn xiě《 rì zhī lù》，“ yì zài bō luàn dí wū， fǎ gǔ yòng xià， qǐ duō wén yú lái xué， dài yī zhì yú hòu wáng”。 zhè shuō míng，《 rì zhī lù》 shì jì tuō zuò zhě jīng shì sī xiǎng de yī bù shū， nèi róng dà tǐ fēn wéi sān lèi： jīng shù、 zhì dào、 bó wén， ér hé xīn zé shì“ zhì dào”。
《 rì zhī lù》 zhōng de jīng shì sī xiǎng shì fēng fù de。 gù shì tí chū shè huì fēng qì de hǎo huài jué dìng shè huì xīng shuāi de guān diǎn， shuō：“ mù jī shì qū， fāng zhī zhì luàn zhī guān， bì zài rén xīn fēng sú”。 tā rèn wéi“ fēng sú shuāi” shì luàn zhī yuán， bìng liè jǔ dà liàng shì lì， shuō míng shē mí fú huá de shè huì fēng qì， shì dǎo zhì guó jiā shuāi wáng de zhòng yào yuán yīn。 tā shuō píng jià jūn zhù de gōng jì shǒu xiān yào kàn shè huì fēng qì：“ lùn shì 'ér bù kǎo qí fēng sú， wú yǐ míng rén zhù zhī gōng”。 tā bù dàn cóng zhèng zhì shàng tí chū liǎo zhěng dùn“ rén xīn fēng sú” de jù tǐ cuò shī， rú zhòng liú pǐn、 chóng hòu yì fú、 guì lián、 tí chàng gěng jiè hé jiǎn yuē děng， hái cóng jīng jì shàng fēn xī liǎo“ rén xīn fēng sú” bài huài de yuán yīn， rèn wéi yào shǐ fēng sú biàn hǎo， bì xū yòu ràng bǎi xìng 'ān jū lè yè de wù zhì tiáo jiàn：“ jīn jiāng jìng bǎi xìng zhī xīn 'ér gǎi qí xíng， bì zài zhì mín zhī chǎn， shǐ zhī gān qí shí， měi qí fú， ér hòu jiào huà kě xíng， fēng sú kě shàn hū！” chú zhèng miàn chàng dǎo péi yǎng rén xīn fēng sú、 jiā qiáng lǐ zhì， tā hái qiáng diào fǎ zhì， zhù zhāng yán chéng bài huài shì fēng de tān guān jiān chén， shuō：“ fǎ bù lì， zhū bù bì， ér yù wéi lì zhě zhī wù tān， bù kě dé yě。”
gù yán wǔ kàn dào liǎo“ shì” zài shì wù fā zhǎn guò chéng zhōng de zuò yòng， zhù zhāng jìn xíng shè huì biàn gé， tí chū yào shùn shì 'ér xíng，“ wù lái 'ér shùn yìng” de biàn gé sī xiǎng。 duì yú jūn zhù de dì wèi， jūn zhù yǔ chén xià de guān xì， gù yán wǔ yě zuò liǎo xīn de jiě shì。 zài《 zhōu shì bān jué lù》 tiáo zhōng， tā shuō， tiān zǐ、 gōng、 hóu、 bó、 zǐ、 nán， bìng bù shì tiān shēng de zūn guì， tā men guǎn lǐ guó jiā shì wù， yǔ lǎo bǎi xìng yī yàng， yě shì kào láo dòng chī fàn。“ lù” shì tā men wéi lǎo bǎi xìng gōng zuò， qǔ zhī yú bǎi xìng de bào chóu。 suǒ yǐ， jūn zhù bù yìng gāi sì nüè yú shàng yǐ zì zūn， bù yìng gāi hòu qǔ yú mín yǐ zì fèng。 tā liè jǔ chū dà liàng de lì shǐ shàng“ chēng chén xià wéi fù mǔ”、“ rén chén chēng rén jūn”、“ rén chén chēng wàn suì” de lì zǐ， yǐ dàn huà zhì gāo wú shàng de jūn quán， wéi jiàn lì xīn xíng de jūn chén guān xì tí gōng lì shǐ gēn jù， biǎo xiàn chū chū bù de mín zhù sī xiǎng。
zì rán， tóng yī qiē lì shǐ rén wù yī yàng， gù yán wǔ yě yòu tā de lì shǐ jú xiàn xìng。 tā de sī xiǎng zhōng yòu bǐ jiào nóng hòu de fēng jiàn zhèng tǒng yì shí hé xiá 'ài de mín zú guān niàn； tā tí chū de“ yù fēng jiàn yú jùn xiàn zhī zhōng” de gǎi gé fāng 'àn yě dài yòu bù shǎo zōng fǎ sè cǎi。 zhè xiē zài《 rì zhī lù》 dōuyòu suǒ fǎn yìng。 jí qǔ jīng huá、 tī chú zāo pò， shì wǒ men duì dài chuán tǒng wén huà de zhèng què tài dù。 duì dài《 rì zhī lù》， yě yìng rú cǐ。
《 rì zhī lù》 shū míng qǔ zhī yú《 lùn yǔ · zǐ zhāng piān》。 zǐ xià yuē：“ rì zhī qí suǒ wáng， yuè wú wàng qí suǒ néng， kě wèi hàoxué yě yǐ yǐ”。《 rì zhī lù》 nèi róng hóng fù， guàn tōng gǔ jīn。 sān shí 'èr juàn běn《 rì zhī lù》 yòu tiáo mù 1019 tiáo（ bù bāo kuò huáng kǎn《 xiào jì》 zēng jiā de 2 tiáo）， qí nèi róng dà tǐ huá wéi bā lèi， jí jīng yì、 shǐ xué、 guān fāng、 lì zhì、 cái fù、 diǎn lǐ、 yú dì、 yì wén。
gù yán wǔ céng bǎ xiě zhè bù shū bǐ zuò“ cǎi tóng yú shān”。 xiàn zài， rén men réng rán cháng cháng yòng gù yán wǔ“ cǎi tóng yú shān” de bǐ yù， shuō míng lì shǐ yán jiū yào zhòng shì dì yī shǒu zī liào， kě jiàn qí yǐng xiǎng zhī shēn yuǎn。《 rì zhī lù》 de sī xiǎng yě chāo yuè liǎo dāng shí dà duō shù xué zhě， qí zhōng yóu yǐ qū fēn“ bǎo guó " yǔ " bǎo tiān xià” wéi zuì .“ shì gù zhī bǎo tiān xià， rán hòu zhī bǎo qí guó。 bǎo guó zhě， qí jūn qí chén， ròu shí zhě móu zhī； bǎo tiān xià zhě， pǐ fū zhī jiàn yǔ yòu zé yān 'ěr yǐ。”
《 rì zhī lù》 nèi róng hóng fù， guàn tōng gǔ jīn。 sān shí 'èr juàn běn《 rì zhī lù》 yòu tiáo mù 1019 tiáo（ bù bāo kuò huáng kǎn《 xiào jì》 zēng jiā de 2 tiáo）， cháng duǎn bù jū， zuì cháng zhě《 sū sōng 'èr fǔ tián fù zhī zhòng》 yòu 5000 duō zì； zuì duǎn zhě《 zhào shā》 jǐn yòu 9 zì。 zhè yǔ zuò zhě lì zhì xué shù chuàng xīn yòu mìqiè de lián xì。 pān lěi bǎ《 rì zhī lù》 de nèi róng dà tǐ huá wéi bā lèi， jí jīng yì、 shǐ xué、 guān fāng、 lì zhì、 cái fù、 diǎn lǐ、 yú dì、 yì wén。《 sì kù quán shū zǒng mù》 zé fēn zuò shí wǔ lèi， jí jīng yì、 zhèng shì、 shì fēng、 lǐ zhì、 kē jǔ、 yì wén、 míng yì、 gǔ shì zhēn wàng、 shǐ fǎ、 zhù shū、 zá shì、 bīng jí wài guó shì、 tiān xiàng shù shù、 dì lǐ、 zá kǎo zhèng。 zhè liǎng zhǒng huàfēn dōuyòu qí jià zhí。 qián zhě zhòng shì liǎo《 rì zhī lù》 de jīng shì yì yì， zhuā zhù liǎo qí zhù yào de fāng miàn， bìng shuō zhè shū zhǐ yòu sòng yuán shí qī de míng rú néng zuò chū lái， míng cháo sān bǎi nián lái méi yòu zhè yàng de shū， jiāng lái zhì guó zhě cǎi yòng qí shuō， huì dà yòu yì yú“ shì dào rén xīn”， rú guǒ jǐn tàn fú qí kǎo jù de jīng bì， wén cí de bó biàn， nà bù shì zuò zhě zhù shū de běn yì。 hòu zhě zé piān zhòng qí xué shù yì yì， huàfēn suī gèng wéi xì zhì què bù miǎn dé qí tǐ 'ér yí qí shén， píng jià yě yǔ qián zhě xiāng zuǒ， shèng chēng gù shì kǎo jù zhī xué 'ér biǎn dī qí jīng shì sī xiǎng， rèn wéi“ qí shuō huò yū 'ér nán xíng， huò bì 'ér guò ruì”。 guān yú xiě zuò cǐ shū de mùdì， gù yán wǔ běn rén shuō dé hěn míng bái， tā shuō：“ bié zhù《 rì zhī lù》， shàng piān jīng shù， zhōng piān zhì dào， xià piān bó wén， gòng sān shí yú juàn。 yòu wáng zhě qǐ， jiāng yǐ jiàn zhū xíng shì， yǐ jī sī shì yú zhì gǔ zhī lóng。” zhuàn xiě《 rì zhī lù》，“ yì zài bō luàn dí wū， fǎ gǔ yòng xià， qǐ duō wén yú lái xué， dài yī zhì yú hòu wáng”。 zhè shuō míng，《 rì zhī lù》 shì jì tuō zuò zhě jīng shì sī xiǎng de yī bù shū， nèi róng dà tǐ fēn wéi sān lèi： jīng shù、 zhì dào、 bó wén， ér hé xīn zé shì“ zhì dào”。
《 rì zhī lù》 zhōng de jīng shì sī xiǎng shì fēng fù de。 gù shì tí chū shè huì fēng qì de hǎo huài jué dìng shè huì xīng shuāi de guān diǎn， shuō：“ mù jī shì qū， fāng zhī zhì luàn zhī guān， bì zài rén xīn fēng sú”。 tā rèn wéi“ fēng sú shuāi” shì luàn zhī yuán， bìng liè jǔ dà liàng shì lì， shuō míng shē mí fú huá de shè huì fēng qì， shì dǎo zhì guó jiā shuāi wáng de zhòng yào yuán yīn。 tā shuō píng jià jūn zhù de gōng jì shǒu xiān yào kàn shè huì fēng qì：“ lùn shì 'ér bù kǎo qí fēng sú， wú yǐ míng rén zhù zhī gōng”。 tā bù dàn cóng zhèng zhì shàng tí chū liǎo zhěng dùn“ rén xīn fēng sú” de jù tǐ cuò shī， rú zhòng liú pǐn、 chóng hòu yì fú、 guì lián、 tí chàng gěng jiè hé jiǎn yuē děng， hái cóng jīng jì shàng fēn xī liǎo“ rén xīn fēng sú” bài huài de yuán yīn， rèn wéi yào shǐ fēng sú biàn hǎo， bì xū yòu ràng bǎi xìng 'ān jū lè yè de wù zhì tiáo jiàn：“ jīn jiāng jìng bǎi xìng zhī xīn 'ér gǎi qí xíng， bì zài zhì mín zhī chǎn， shǐ zhī gān qí shí， měi qí fú， ér hòu jiào huà kě xíng， fēng sú kě shàn hū！” chú zhèng miàn chàng dǎo péi yǎng rén xīn fēng sú、 jiā qiáng lǐ zhì， tā hái qiáng diào fǎ zhì， zhù zhāng yán chéng bài huài shì fēng de tān guān jiān chén， shuō：“ fǎ bù lì， zhū bù bì， ér yù wéi lì zhě zhī wù tān， bù kě dé yě。”
gù yán wǔ kàn dào liǎo“ shì” zài shì wù fā zhǎn guò chéng zhōng de zuò yòng， zhù zhāng jìn xíng shè huì biàn gé， tí chū yào shùn shì 'ér xíng，“ wù lái 'ér shùn yìng” de biàn gé sī xiǎng。 duì yú jūn zhù de dì wèi， jūn zhù yǔ chén xià de guān xì， gù yán wǔ yě zuò liǎo xīn de jiě shì。 zài《 zhōu shì bān jué lù》 tiáo zhōng， tā shuō， tiān zǐ、 gōng、 hóu、 bó、 zǐ、 nán， bìng bù shì tiān shēng de zūn guì， tā men guǎn lǐ guó jiā shì wù， yǔ lǎo bǎi xìng yī yàng， yě shì kào láo dòng chī fàn。“ lù” shì tā men wéi lǎo bǎi xìng gōng zuò， qǔ zhī yú bǎi xìng de bào chóu。 suǒ yǐ， jūn zhù bù yìng gāi sì nüè yú shàng yǐ zì zūn， bù yìng gāi hòu qǔ yú mín yǐ zì fèng。 tā liè jǔ chū dà liàng de lì shǐ shàng“ chēng chén xià wéi fù mǔ”、“ rén chén chēng rén jūn”、“ rén chén chēng wàn suì” de lì zǐ， yǐ dàn huà zhì gāo wú shàng de jūn quán， wéi jiàn lì xīn xíng de jūn chén guān xì tí gōng lì shǐ gēn jù， biǎo xiàn chū chū bù de mín zhù sī xiǎng。
zì rán， tóng yī qiē lì shǐ rén wù yī yàng， gù yán wǔ yě yòu tā de lì shǐ jú xiàn xìng。 tā de sī xiǎng zhōng yòu bǐ jiào nóng hòu de fēng jiàn zhèng tǒng yì shí hé xiá 'ài de mín zú guān niàn； tā tí chū de“ yù fēng jiàn yú jùn xiàn zhī zhōng” de gǎi gé fāng 'àn yě dài yòu bù shǎo zōng fǎ sè cǎi。 zhè xiē zài《 rì zhī lù》 dōuyòu suǒ fǎn yìng。 jí qǔ jīng huá、 tī chú zāo pò， shì wǒ men duì dài chuán tǒng wén huà de zhèng què tài dù。 duì dài《 rì zhī lù》， yě yìng rú cǐ。
jīng shī jiǔ mén， qí xī běi yuē dé shèng mén， yuán zhī jiàn dé mén yě。 hóng wǔ yuán nián jiǔ yuè， dà jiāng jūn xú dá gǎi jīn míng。
chū mén bā lǐ wéi tǔ chéng， yuán jiù yě。 zhèng tǒng shí sì nián shí yuè jǐ wèi， yě xiān fèng shàng huáng chē jià dēng tǔ chéng， yǐ tōng zhèng sī zuǒ cān yì wáng fù wéi yòu tōng zhèng， zhōng shū shè rén zhào róng wéi tài cháng sì shǎo qīng， chū jiàn shàng huáng yú tǔ chéng， jí cǐ dì yě。
chū mén bā lǐ wéi tǔ chéng， yuán jiù yě。 zhèng tǒng shí sì nián shí yuè jǐ wèi， yě xiān fèng shàng huáng chē jià dēng tǔ chéng， yǐ tōng zhèng sī zuǒ cān yì wáng fù wéi yòu tōng zhèng， zhōng shū shè rén zhào róng wéi tài cháng sì shǎo qīng， chū jiàn shàng huáng yú tǔ chéng， jí cǐ dì yě。
jīng shī jiǔ mén， qí xī běi yuē dé shèng mén， yuán zhī jiàn dé mén yě。 hóng wǔ yuán nián jiǔ yuè， dà jiāng jūn xú dá gǎi jīn míng。
chū mén bā lǐ wéi tǔ chéng， yuán jiù yě。 zhèng tǒng shí sì nián shí yuè jǐ wèi， yě xiān fèng shàng huáng chē jià dēng tǔ chéng， yǐ tōng zhèng sī zuǒ cān yì wáng fù wéi yòu tōng zhèng， zhōng shū shè rén zhào róng wéi tài cháng sì shǎo qīng， chū jiàn shàng huáng yú tǔ chéng， jí cǐ dì yě。
chū mén bā lǐ wéi tǔ chéng， yuán jiù yě。 zhèng tǒng shí sì nián shí yuè jǐ wèi， yě xiān fèng shàng huáng chē jià dēng tǔ chéng， yǐ tōng zhèng sī zuǒ cān yì wáng fù wéi yòu tōng zhèng， zhōng shū shè rén zhào róng wéi tài cháng sì shǎo qīng， chū jiàn shàng huáng yú tǔ chéng， jí cǐ dì yě。