《 lǐ jì》 shì zhōng guó gǔ dài yī bù zhòng yào de diǎn zhāng zhì dù shū jí。
　　
　　《 lǐ jì》 yī shū de biān dìng shì xī hàn lǐ xué jiā dài dé hé tā de zhí zǐ dài shèng。 dài dé xuǎn biān de bā shí wǔ piān běn jiào《 dà dài lǐ jì》， zài hòu lái de liú chuán guò chéng zhōng ruò duàn ruò xù， dào táng dài zhǐ shèng xià liǎo sān shí jiǔ piān。 dài shèng xuǎn biān de sì shí jiǔ piān běn jiào《 xiǎo dài lǐ jì》， jí wǒ men jīn tiān jiàn dào de《 lǐ jì》。 zhè liǎng zhǒng shū gè yòu cè zhòng hé qǔshě， gè yòu tè sè。 dōng hàn mò nián， zhù míng xué zhě zhèng xuán wéi《 xiǎo dài lǐ jì》 zuò liǎo chū sè de zhù jiě， hòu lái zhè gè běn zǐ biàn shèng xíng bù shuāi， bìng yóu jiě shuō jīng wén de zhù zuò zhú jiàn chéng wéi jīng diǎn， dào táng dài bèi liè wéi “ jiǔ jīng ” zhī yī， dào sòng dài bèi liè rù ‘ shí sān jīng” zhī zhōng， chéng wéi shì rén bì dú zhī shū。
　　
　　《 lǐ jì》 shì zhàn guó zhì qín hàn nián jiān rú jiā xué zhě jiě shì shuō míng jīng shū《 yí lǐ》 de wén zhāng xuǎn jí， shì yī bù rú jiā sī xiǎng de zī liào huì biān。《 lǐ jì》 de zuò zhě bù zhǐ yī rén， xiě zuò shí jiān yě yòu xiān yòu hòu， qí zhōng duō shù piān zhāng kě néng shì kǒng zǐ de qī shí 'èr míng guān mén dì zǐ jí qí xué shēng men de zuò pǐn， hái jiān shōu xiān qín de qí tā diǎn jí。
　　
　　《 lǐ jì》 de nèi róng zhù yào shì jìzǎi hé lùn shù xiān qín de lǐ zhì、 lǐ yì， jiě shì yí lǐ， jì lù kǒng zǐ hé dì zǐ děng de wèn dá， jì shù xiū shēn zuò rén de zhǔn zé。 shí jì shàng， zhè bù jiǔ wàn zì zuǒ yòu de zhù zuò nèi róng guǎng bó， mén lèi zá duō， shè jí dào zhèng zhì、 fǎ lǜ、 dào dé、 zhé xué、 lì shǐ、 jì sì、 wén yì、 rì cháng shēng huó、 lì fǎ、 dì lǐ děng zhū duō fāng miàn， jīhū bāo luó wàn xiàng， jí zhōng tǐ xiàn liǎo xiān qín rú jiā de zhèng zhì、 zhé xué hé lún lǐ sī xiǎng， shì yán jiū xiān qín shè huì de zhòng yào zī liào。
　　
　　《 lǐ jì》 quán shū yòng sǎnwén xiě chéng， yī xiē piān zhāng jù yòu xiāng dāng de wén xué jià zhí。 yòu de yòng duǎn xiǎo de shēng dòng gù shì chǎn míng mǒu yī dào lǐ， yòu de qì shì bàng bó、 jié gòu jǐn yán， yòu de yán jiǎn yì gāi、 yì wèi juàn yǒng， yòu de shàn cháng xīn lǐ miáo xiě hé kè huá， shū zhōng hái shōu yòu dà liàng fù yòu zhé lǐ de gé yán、 jǐng jù， jīng bì 'ér shēn kè。
　　
　　《 lǐ jì》 yǔ《 yí lǐ》、《 zhōu lǐ》 hé chēng“ sān lǐ”， duì zhōng guó wén huà chǎn shēng guò shēn yuǎn de yǐng xiǎng， gè gè shí dài de réndōu cóng zhōng xún zhǎo sī xiǎng zī yuán。 yīn 'ér， lì dài wéi《 lǐ jì》 zuò zhù shì de shū hěn duō， dāng dài xué zhě zài zhè fāng miàn yě yòu yī xiē xīn de yán jiū chéng guǒ。 wǒ men zhè lǐ xuǎn lù de yuán wén yǐ jù qīng dài ruǎn yuán xiào kè de《 shí sān jīng zhù shū》， zhù shì hé yì wén zé guǎng fàn cān yuè liǎo gè zhǒng yòu yǐng xiǎng de yán jiū chéng guǒ， lì qiú zuò dào zhǔn què jiǎn míng yì dǒng。 xuǎn lù de piān zhāng yóu zuò zhě jiā shàng biāo tí（ yuán wén zhǐ yòu piān míng， měi piān yuán wén dū jiào cháng）， yuán zé shàng cǎi yòng xuǎn wén de shǒu jù zuò biāo tí， zhù shì zhōng zhǐ shuō míng xuǎn zì mǒu piān。
　　
　　《 lǐ jì》 yóu duō rén zhuàn xiě， cǎi zì duō zhǒng gǔ jí yí shuō， nèi róng jí wéi páng zá， biān pái yě jiào líng luàn， hòu rén cǎi yòng guī lèi fāng fǎ jìn xíng yán jiū。 dōng hàn zhèng xuán jiāng 49 piān fēn wéi tōng lùn、 zhì dù、 jì sì、 sāngfú、 jí shì děng bā lèi。 jìn dài liáng qǐ chāo zé fēn wéi wǔ lèi： yī tōng lùn lǐ yí hé xué shù， yòu《 lǐ yùn》、《 jīng jiě》、《 yuèjì》、《 xué jì》、《 dà xué》、《 zhōng yōng》、《 rú xíng》、《 fāng jì》、《 biǎo jì》、《 zī yī》 děng piān。 èr jiě shì《 yí lǐ》 17 piān， yòu《 guān yì》、《 hūn yì》、《 xiāng yǐn jiǔ yì》、《 shè yì》、《 yàn yì》、《 pìn yì》、《 sāngfú sì zhì》 děng piān。 sān jì kǒng zǐ yán xíng huò kǒng mén dì zǐ jí shí rén zá shì， yòu《 kǒng zǐ xián jū》、《 kǒng zǐ yàn jū》、《 tán gōng》、《 Zēngzǐ wèn》 děng。 sì jì gǔ dài zhì dù lǐ jié， bìng jiā kǎo biàn， yòu《 wáng zhì》、《 qū lǐ》、《 yù zǎo》、《 míng táng wèi》、《 yuè lìng》、《 lǐ qì》、《 jiāo tè shēng》、《 jì tǒng》、《 jì fǎ》、《 dà chuán》、《 sàng dà jì》、《 sāngfú dà jì》、《 bēn sàng》、《 wèn sàng》、《 wén wáng shì zǐ》、《 nèi zé》、《 shǎo yí》 děng piān。 wǔ wéi《 qū lǐ》、《 shǎo yí》、《 rú xíng》 děng piān de gé yán、 míng jù。 liáng shì de guī lèi huàfēn， duì wǒ men yòu yī dìng cān kǎo jià zhí。
　　
　　 hàn dài bǎ kǒng zǐ dìng de diǎn jí chēng wéi“ jīng”， dì zǐ duì“ jīng” de jiě shuō shì“ chuán” huò“ jì”，《 lǐ jì》 yīn cǐ dé míng， jí duì“ lǐ” de jiě shì。 dào xī hàn qián qī《 lǐ jì》 gòng yòu yī bǎi sān shí yī piān。 xiāng chuán dài dé xuǎn biān qí zhōng bā shí wǔ piān， chēng wéi《 dà dài lǐ jì》； dài shèng xuǎn biān qí zhōng sì shí jiǔ piān， chēng wéi《 xiǎo dài lǐ jì》。 dōng hàn hòu qī dà dài běn bù liú xíng， yǐ xiǎo dài běn zhuān chēng《 lǐ jì》 ér qiě hé《 zhōu lǐ》、《 yí lǐ》 hé chēng“ sān lǐ”， zhèng xuán zuò liǎo zhù， yú shì dì wèi shàng shēng wéi jīng。 shū zhōng hái yòu guǎng fàn lùn shuō lǐ yì、 chǎn shì zhì dù、 xuān yáng rú jiā lǐ xiǎng de nèi róng。
　　
　　 sòng dài de lǐ xué jiā xuǎn zhōng《 dà xué》、《 zhōng yōng》、《 lùn yǔ》 hé《 mèng zǐ》， bǎ tā men hé chēng wéi“ sì shū”， yòng lái zuò wéi rú xué de jī chǔ dú wù。《 shī》《 shū》《 lǐ》《 yì》《 chūn qiū》 wéi wǔ jīng。

　　zhōng guó gǔ dài jìzǎi diǎn lǐ yí jié de shū。 jiǎn chēng《 lǐ》， yì chēng《 lǐ jīng》、《 shì lǐ》。《 yí lǐ》 shì jìzǎi gǔ dài lǐ yí zhì dù de zhù zuò， yǔ《 zhōu lǐ》、《 lǐ jì》 hé chēng“ sān lǐ”。《 yí lǐ》 wén zì jiān sè， nèi róng kū zào， zhì shǐ zhě duì tā wàng 'ér shēng wèi。 dàn běn shū shì“ sān lǐ” zhōng chéng shū jiào zǎo de yī bù， jù kǎo gǔ cái liào jí gǔ wén xiàn suǒ zhī， shāng、 zhōu tǒng zhì zhě yòu míng mù fán duō de diǎn lǐ， qí yí jié rì yì fán rù fù zá， fēi yòu zhuān mén zhí yè xùn liàn bìng jīng cháng pái liàn yǎn xí zhě， bù néng jīng bàn zhè xiē diǎn lǐ。 rú shēng zhǎng wò de kě néng chuàng xíng yú xī zhōu bìng zài chūn qiū yǐ hòu gèng jiā tōng yòng de gè zhǒng yí jié dān， jīng bù duàn pái liàn bǔ chōng， zhěng qí lí dìng， chéng wéi zhí yè shǒu cè。 tā men yào wéi tiān zǐ、 zhū hóu、 shì dà fū jǔ xíng gè zhǒng bù tóng de lǐ， yīn cǐ bǎo cún de yí jié dān hěn duō， céng yòu“ lǐ yí sān bǎi， wēi yí sān qiān” de jìzǎi。 dàn chuán dào hàn dài zhǐ shèng liǎo shí qī piān， bāo kuò guān、 hūn、 sàng jì、 cháo pìn、 shè xiāng wǔ xiàng diǎn lǐ yí jié， yóu gāo táng shēng zuò wéi zhuān gōng shì dà fū jiē céng shī xíng de“ shì lǐ” chuán shòu， chēng zuò《 lǐ jīng》， wéi“ wǔ jīng” zhī yī。 hàn xuān dì shí， yǐ dài dé、 dài shèng、 qìng pǔ sān jiā suǒ chuán xí de《 lǐ jīng》 lì yú xué guān， dāng shí shǔ jīn wén jīng（ jiàn jīng jīn gǔ wén xué）。 bù jiǔ zài lǔ jìng yòu chū xiàn《 lǐ gǔ jīng》， qí chú yòu shí qī piān wài， duō“ yì lǐ” sān shí jiǔ piān， dàn wèi chuán xià。 jīn wén jīng chuán zhì xī hàn mò， yòu dài dé、 dài shèng、 liú xiàng sān gè piān cì bù tóng de běn zǐ。 hàn mò zhèng xuán yòng liú xiàng jiē zūn bēi jí xiōng cì xù biān pái zhī běn zuò zhù， bìng jì míng jīn gǔ wén zhī yì tóng。 jīn zhǐ yòu cǐ běn chuán xià。 gāi shū zhì jìn dài shǐ chēng《 yí lǐ》， dāng shí mén fá wéi zōng fǎ xū yào， tè zhòng qí zhōng xiáng dìng xuè tǒng qīn shū de《 sāngfú》 zhū piān， chū xiàn liǎo bù shǎo yòu guān zhù zuò。 táng jiǎ gōng yàn zhuàn《 yí lǐ shū》 shí qī juàn， nán sòng shí yǔ zhèng zhù hé kān wéi《 yí lǐ zhù shū》。 dāng běi sòng xī níng（ 1068 ～ 1077） zhōng yī dù fèi《 yí lǐ》 bùwèi jīng， yuán yòu（ 1086～ 1094） jiān yòu huī fù。 lì sòng、 yuán、 míng， xù yòu bù shǎo yán jiū zhù zuò。 qīng dài yán jiū zhě yòu shí yú jiā， yǐ hú péi huī《 yí lǐ zhèng yì》 wéi shì suǒ chēng。

　　1、《 zhōu lǐ》 gài shù
　　
　　 zhōng guó gǔ dài de lǐyuè wén míng， lǐyuè wén huà， bù néng bù tí dào《 zhōu lǐ》、《 yí lǐ》 hé《 lǐ jì》， jí tōng cháng suǒ shuō de " sān lǐ "。《 sān lǐ》 shì gǔ dài lǐyuè wén huà de lǐ lùn xíng tài， duì lǐ fǎ、 lǐ yì zuò liǎo zuì quán wēi de jìzǎi hé jiě shì， duì lì dài lǐ zhì de yǐng xiǎng zuì wéi shēn yuǎn。
　　《 zhōu lǐ》 shì rú jiā jīng diǎn， xī zhōu shí qī de zhù míng zhèng zhì jiā、 sī xiǎng jiā、 wén xué jiā、 jūn shì jiā zhōu gōng dàn suǒ zhù， jīn cóng qí sī xiǎng nèi róng fēn xī， zé shuō míng rú jiā sī xiǎng fā zhǎn dào zhàn guó hòu qī， róng hé dào、 fǎ、 yīn yáng děng jiā sī xiǎng， yǔ chūn qiū kǒng zǐ shí sī xiǎng fā shēng jí dà biàn huà。《 zhōu lǐ》 suǒ shè jí zhī nèi róng jí wéi fēng fù。 dà zhì tiān xià jiǔ zhōu， tiān wén lì xiàng； xiǎo zhì gōu xù dào lù， cǎo mù chóng yú。 fán bāng guó jiàn zhì， zhèng fǎ wén jiào， lǐ lè bīng xíng， fù shuì dù zhī， shàn shí yī shì， qǐn miào chē mǎ， nóng shāng yī bǔ， gōng yì zhì zuò， gè zhǒng míng wù、 diǎn zhāng、 zhì dù， wú suǒ bù bāo。 kān chēng wéi shàng gǔ wén huà shǐ zhī bǎo kù。
　　 yǐ rén fǎ tiān de lǐ xiǎng guó gāng lǐng《 zhōu lǐ》， xī hàn de jǐng dì、 wǔ dì zhī jì， hé jiān xiàn wáng liú dé cóng mín jiān zhēng dé yī pī gǔ shū， qí zhōng yī bù míng wéi《 zhōu guān》。 yuán shū dāng yòu tiān guān、 dì guān、 chūn guān、 xià guān、 qiū guān、 dōng guān děng liù piān， dōng guān piān yǐ wáng， hàn rú qǔ xìng zhì yǔ zhī xiāng sì de《 kǎo gōng jì》 bǔ qí quē。 wáng mǎng shí， yīn liú xīn zòu qǐng，《 zhōu guān》 bèi liè rù xué guān， bìng gēngmíng wéi《 zhōu lǐ》。 dōng hàn mò， jīng xué dà shī zhèng xuán wéi《 zhōu lǐ》 zuò liǎo chū sè de zhù。 yóu yú zhèng xuán de chóng gāo xué shù shēng wàng，《 zhōu lǐ》 yī yuè 'ér jū《 sān lǐ》 zhī shǒu， chéng wéi rú jiā de huáng huáng dà diǎn zhī yī。
　　
　　2、 qiān nián xué shù gōng 'àn
　　
　　《 zhōu lǐ》 shì yī bù tōng guò guān zhì lái biǎo dá zhì guó fāng 'àn de zhù zuò， nèi róng jí wéi fēng fù。《 zhōu lǐ》 liù guān de fēn gōng dà zhì wéi： tiān guān zhù guǎn gōng tíng， dì guān zhù guǎn mín zhèng， chūn guān zhù guǎn zōng zú， xià guān zhù guǎn jūn shì， qiū guān zhù guǎn xíng fá， dōng guān zhù guǎn yíng zào， shè jí dào shè huì shēng huó de suǒ yòu fāng miàn， zài shàng gǔ wén xiàn zhōng shí shǔ hǎn jiàn。《 zhōu lǐ》 suǒ jìzǎi de lǐ de tǐ xì zuì wéi xì tǒng， jì yòu jì sì、 cháo jìn、 fēng guó、 xún shòu、 sāngzàng děng děng de guó jiā dà diǎn， yě yòu rú yòng dǐng zhì dù、 yuèxuán zhì dù、 chē qí zhì dù、 fú shì zhì dù、 lǐ yù zhì dù děng děng de jù tǐ guī zhì， hái yòu gè zhǒng lǐ qì de děng jí、 zǔ hé、 xíng zhì、 dù shù de jìzǎi。 xǔ duō zhì dù jǐn jiàn yú cǐ shū， yīn 'ér yóu qí bǎo guì。
　　《 zhōu lǐ》 miàn shì zhī chū， bù zhī shénme yuán yīn， lián yī xiē shēn fèn hěn gāo de rú zhě dōuméi jiàn dào jiù bèi cáng rù mì fǔ， cóng cǐ wú rén zhī xiǎo。 zhí dào hàn chéng dì shí， liú xiàng、 xīn fù zǐ xiào lǐ mì fǔ suǒ cáng de wén xiàn， cái zhòng yòu fā xiàn cǐ shū， bìng jiā yǐ zhù lù。 liú xīn shí fēn tuī chóng cǐ shū， rèn wéi chū zì zhōu gōng shǒu zuò， shì " zhōu gōng zhì tài píng zhī jì "。 dōng hàn chū， liú xīn de mén rén dù zǐ chūn chuán shòu《 zhōu lǐ》 zhī xué， zhèng zhòng、 jiǎ kuí、 mǎ róng děng hóng rú jiē yǎng chéng qí shuō， yī shí zhù jiā fēng qǐ， xīn xué dà shèng。
　　 yí hàn de shì， rú cǐ zhòng yào de yī bù zhù zuò， què wú fǎ què dìng tā shì nǎ cháo nǎ dài de diǎn zhì。 cǐ shū míng wéi《 zhōu guān》， liú xīn shuō shì xī zhōu de guān zhì， dàn shū zhōng méi yòu zhí jiē de zhèng míng。 gèng wéi má fán de shì， xī hàn lì yú xué guān de《 yì》、《 shī》、《 shū》、《 yí lǐ》、《 chūn qiū》 děng rú jiā jīng diǎn， dōuyòu shī chéng guān xì kě kǎo，《 hàn shū》 de《 yì wén zhì》、《 rú lín chuán》 dōuyòu míng què de jìzǎi， wú kě zhì huì。 ér《 zhōu lǐ》 zài xī hàn tū rán bèi fā xiàn， méi yòu shòu shòu duān xù kě xún， ér qiě xiān qín wén xiàn yě méi yòu tí dào cǐ shū， suǒ yǐ， qí zhēn wěi hé chéng shū nián dài wèn tí chéng wéi jù sòng qiān nián de yī dà gōng 'àn。 lì dài xué zhě wèicǐ jìn xíng liǎo kuàng dài chí jiǔ de zhēng lùn， zhì shǎo xíng chéng liǎo xī zhōu shuō、 chūn qiū shuō、 zhàn guó shuō、 qín hàn zhī jì shuō、 hàn chū shuō、 wáng mǎng wěi zuò shuō děng liù zhǒng shuō fǎ。 gǔ dài míng jiā dà rú， yǐ jí jìn dài de liáng qǐ chāo、 hú shì、 gù jié gāng、 qián mù、 qián xuán tóng、 guō mò ruò、 xú fù guān、 dù guó xiáng、 yáng xiàng kuí děng zhù míng xué zhě dū jiè rù liǎo zhè chǎng tǎo lùn， yǐng xiǎng zhī dà， kě jiàn yī bān。
　　 zuò wéi zhù liú pài de yì jiàn， gǔ jīn pàn ruò liǎng tú。 gǔ dài xué zhě dà duō zōng liú xīn、 zhèng xuán zhī shuō， rèn wéi shì zhōu gōng zhī diǎn。 qīng dài zhù míng xué zhě sūn yí ràng rèn wéi，《 zhōu lǐ》 yī shū， shì zì huáng dì、 zhuān Xū yǐ lái de diǎn zhì， " zhēn zhuó sǔn yì， yīn xí jī lěi， yǐ jí yú wén wǔ， qí jīng shì dà fǎ， xián zuì yú shì "（《 zhōu lǐ zhèng yì xù》）， shì wǔ dì zhì yáo、 shùn、 yǔ、 tānɡ、 wén、 wǔ、 zhōu gōng de jīng shì dà fǎ de jí cuì。 gǔ dài xué zhě yǐ wǔ dì、 sān dài wéi shèng míng zhī shì、 zhì zhì zhī jí， qí hòu zé shì shuāi shì。 zhōu gōng shì wǔ dì sān dài de jí dà chéng zhě， gǔ rén jiāng《 zhōu lǐ》 de zhù zuò quán guī yú zhōu gōng shì shí fēn zì rán de shì。
　　 jìn dài xué zhě dà duō fǎn duì gǔ rén de zhè zhǒng lì shǐ guān。 cóng wén xiàn lái kàn， bǐ jiào jí zhōng dì jìzǎi xiān qín guān zhì yòu《 shàng shū》 de《 zhōu guān》 piān hé《 xún zǐ》 de《 wáng zhì》 piān，《 zhōu guān》 yǐ jīng wáng yì。 zuì chū céng yòu rén rèn wéi，《 zhōu lǐ》 yuán míng《 zhōu guān》， yīngdāng jiù shì《 shàng shū》 de《 zhōu guān》 piān。 dàn shì，《 shàng shū》 èr shí bā piān， měi piān bù guò yī、 èr qiān zì， ér《 zhōu lǐ》 yòu sì wàn yú zì， wán quán bù xiàng shì qí zhōng de yī piān。《 xún zǐ · wáng zhì》 suǒ jì guān zhì， dà tǐ kě yǐ fǎn yìng zhàn guó hòu qī liè guó guān zhì de fā dá chéng dù， dàn shì zǒng gòng zhǐ yòu qī shí duō gè guān míng， yuē wéi《 zhōu lǐ》 de wǔ fēn zhī yī， ér qiě méi yòu《 zhōu lǐ》 nà yàng de liù guān tǐ xì。《 chūn qiū》、《 zuǒzhuàn》、《 guó yǔ》 zhōng yòu bù shǎo dōng zhōu zhí guān jìzǎi， dàn méi yòu yī guó de guān zhì yǔ《 zhōu lǐ》 xiāng tóng。 cóng xī zhōu dào xī hàn de měi yī gè shí qī dōukě yǐ zhǎo dào ruò gān yǔ《 zhōu lǐ》 xiāng tóng de guān míng， dàn shuí yě wú fǎ zhǐ rèn chū yǔ《 zhōu lǐ》 zhí guān tǐ xì yī zhì de wáng cháo huò hóu guó。
　　 jìn dài xué zhě zài wén xiàn xué yán jiū de jī chǔ shàng fǔ zhī yǐ gǔ wén zì xué、 gǔ qì wù xué、 kǎo gǔ xué yán jiū děng shǒu duàn， duì《 zhōu lǐ》 jìn xíng gèng wéi guǎng fàn、 shēn rù de yán jiū。 mù qián， duō shù xué zhě rèn wéi《 zhōu lǐ》 chéng shū nián dài piān wǎn， yuē zuò yú zhàn guó hòu qī。 chí qí tā yì jiàn de xué zhě yě bù shǎo， bǐ cǐ zhēng lùn hěn jī liè。 zhēng lùn de shí zhì， shì duì yú gǔ dài shè huì de rèn shí， jí《 zhōu lǐ》 suǒ miáo shù de shì zěn yàng yī zhǒng xìng zhì de shè huì？ tā de fā zhǎn shuǐ píng jiū jìng yǔ xī zhōu、 chūn qiū、 zhàn guó、 qín、 xī hàn de qiān nián lì shǐ zhōng de nǎ yī duàn xiāng dāng？ yóu yú shè jí de wèn tí tài fù zá，《 zhōu lǐ》 de chéng shū nián dài wèn tí zhì jīn méi yòu dìng lùn。
　　
　　3、 lǐ xiǎng huà de diǎn zhì
　　
　　
　　《 zhōu lǐ》 zhǎn shì liǎo yī gè wán shàn de guó jiā diǎn zhì， guó zhōng de yī qiēdōu jǐng rán yòu xù， fù yú zhé lǐ。 sān dú zhī hòu， lìng rén dùn shēng " zhì tiān xià rú zhǐ zhī zhǎng zhōng " de gǎn jué。 lì rú， guó jiā de xíng zhèng guī huá yòu yǐ xià biǎo shù：
　　 guó dū。《 zhōu lǐ》 guó dū dì diǎn de xuǎn zé， shì tōng guò " tǔ guī " lái què dìng de。《 zhōu lǐ · dà zōng bó》 yún：
　　
　　 yǐ tǔ guī zhī fǎ cè tǔ shēn， zhèng rì jǐng（ yǐng）， yǐ qiú dì zhōng。 …… rì zhì zhī jǐng（ yǐng） chǐ yòu wǔ cùn， wèi zhī dì zhōng： tiān dì zhī suǒ hé yě， sì shí zhī suǒ jiāo yě， fēng yǔ zhī suǒ huì yě， yīn yáng zhī suǒ hé yě。 rán zé bǎi wù fù 'ān， nǎi jiàn wáng guó yān， zhì qí jī fāng qiān lǐ 'ér fēng shù zhī。
　　
　　 tǔ guī shì yī zhǒng cè rì yǐng cháng duǎn de gōng jù。 suǒ wèi " cè tǔ shēn "， shì tōng guò cèliáng tǔ guī xiǎn shì de rì yǐng cháng duǎn， qiú dé bù dōng、 bù xī、 bù nán、 bù běi zhī dì， yě jiù shì " dì zhōng "。 xià zhì zhī rì， cǐ dì tǔ guī de yǐng cháng wéi yī chǐ wǔ cùn。 zhī suǒ yǐ zuò rú cǐ xuǎn zé， shì yīn wéi " dì zhōng " shì tiān dì、 sì shí、 fēng yǔ、 yīn yáng de jiāo huì zhī chù， yě jiù shì yǔ zhòu jiān yīn yáng chōng hé de zhōng xīn。
　　 jiǔ jī。《 zhōu lǐ》 yǐ tǔ guī cè rì yǐng， zài dì zhōng jiàn wáng chéng， jì shì zhé xué yù yì de xū yào， yě shì " tǐ guó jīng yě " de xū yào。 wáng zhě huàfēn guó yě hé yě wài zhī dì， dū yǐ wáng chéng wéi zhōng xīn。 rú fāng qiān lǐ de wáng jī， jiù shì yǐ wáng chéng wéi zhōng xīn jiàn lì de。 wáng jī zhī wài yòu suǒ wèi " jiǔ jī "。《 zhōu lǐ · xià guān · dà sī mǎ》 yún：
　　
　　 fāng qiān lǐ yuē guó jī， qí wài fāng wǔ bǎi lǐ yuē hóu jī， yòu qí wài fāng wǔ bǎi lǐ yuē diàn jī， yòu qí wài fāng wǔ bǎi lǐ yuē nán jī， yòu qí wài fāng wǔ bǎi lǐ yuē cǎi jī， yòu qí wài fāng wǔ bǎi lǐ yuē wèi jī， yòu qí wài fāng wǔ bǎi lǐ yuē mán jī， yòu qí wài fāng wǔ bǎi lǐ yuē yí jī， yòu qí wài fāng wǔ bǎi lǐ yuē zhèn jī， yòu qí wài fāng wǔ bǎi lǐ yuē fān jī。
　　
　　 kě zhī jiǔ jī de fēn bù， shì yǐ fāng qiān lǐ de wáng jī wéi zhōng xīn， qí sì wài de wǔ qiān lǐ zhī dì， yǐ cì huàfēn wéi hóu jī、 diàn jī、 nán jī、 cǎi jī、 wèi jī、 mán jī、 yí jī、 zhèn jī、 fān jī děng jiǔ céng， dà xiǎoxiàng tào， yǐ cì dié yuǎn。 xiāng lín zhī jī de jiàngé dōushì wǔ bǎi lǐ。《 shàng shū》 zhōng què yòu hóu、 diàn、 nán、 wèi、 cǎi děng wài fú de míng chēng， què méi yòu rú cǐ lèi sì yú tóng xīn yuán de fēn bù。
　　 jū mín zǔ zhì。《 zhōu lǐ》 de jū mín zǔ zhì yòu liǎng lèi： guó dū zhī wài de sì jiāo zhī dì chēng wéi xiāng， jiāo wài zhī dì chēng wéi suì。 xiāng zhī xià xì fēn wéi zhōu、 dǎng、 zú、 lǘ、 bǐ děng wǔ jí xíng zhèng zǔ zhì。 suì zhī xià xì fēn wéi lín、 lǐ、 cuó、 bǐ、 xiàn děng wǔ jí xíng zhèng zǔ zhì。 gēn jù dì guān de《 dà sī tú》、《 suì rén》 děng jìzǎi， xiāng、 suì de mín hù gòu chéng fēn bié wéi：
　　 yī bǐ： 5 jiā yī lín： 5 jiā
　　 yī lǘ： 25 jiā yī lǐ： 25 jiā
　　 yī zú： 100 jiā yī cuó： 100 jiā
　　 yī dǎng： 500 jiā yī bǐ： 500 jiā
　　 yī zhōu： 2500 jiā yī xiàn： 2500 jiā
　　 yī xiāng： 12500 jiā yī suì： 12500 jiā
　　 xiāng、 suì gè jí zǔ zhì de biān zhì jí qí zhěng qí。 cǐ wài， xiāng hé suì de shù liàng dōushì liù gè。 liù xiāng、 liù suì de jū mín shù sì hū qià hǎo xiāng hé， jì wú bù zú， yě wú xiàn yú。 rú yòu tiān zāi rén huò， mín hù zhī shù fā shēng biàn huà， wú fǎ mǎn zú yǐ shàng yào qiú shí dāng rú hé chǔlǐ？《 zhōu lǐ》 wèi céng tí jí。
　　 nóng tián guī huá《 zhōu lǐ》 duì yú " yě " de nóng tián de guī huá， yě shì zhěng qí huàyī。《 dì guān · suì rén》 yún：
　　 fán zhì yě， fū jiān yòu suì， suì shàng yòu jìng； shí fū yòu gōu， gōu shàng yòu zhěn； bǎi fū yòu xù， xù shàng yòu tú； qiān fū yòu huì， huì shàng yòu dào； wàn fū yòu chuān， chuān shàng yòu lù， yǐ dá yú jī。
　　
　　 zhè lǐ jìzǎi liǎo liǎng gè xì tǒng， yī shì nóng tián xì tǒng， èr shì gōu xù xì tǒng。 nóng tián yǐ " fū " wéi jī běn dān wèi， yī fū shòu tián bǎi mǔ。 fū tián yǔ fū tián zhī jiān yòu chēng wéi " suì " de shuǐ qú， suì shàng yòu chēng wéi " jìng " de dào lù。 měi shí fū zhī tián zhī jiān， yòu chēng wéi " gōu " de shuǐ qú， gōu shàng yòu chēng wéi " zhěn " de dào lù。 měi bǎi fū zhī tián zhī jiān， yòu chēng wéi " xù " de shuǐ qú， xù shàng yòu chēng wéi " tú " de dào lù。 měi qiān fū zhī tián zhī jiān， yòu chēng wéi " huì " de shuǐ qú， huì shàng yòu chēng wéi " dào " de dào lù。 měi wàn fū zhī tián zhī jiān， yòu chēng wéi " chuān " de shuǐ qú， chuān shàng yòu chēng wéi " lù " de dào lù。 rú cǐ tōng dá yú wáng jī。 xū yào zhǐ chū de shì， shàng shù gōu xù、 dào lù xì tǒng yòu yán gé de zhàng chǐ guī dìng。 jù zhèng xuán de zhù， suì， kuān、 shēn gè 'èr chǐ； gōu， kuān、 shēn gè sì chǐ； xù， kuān、 shēn gè bā chǐ； huì， kuān 'èr xún、 shēn 'èr rèn。 gōu xù shàng de dào lù de kuān dù， jìng kě yǐ ràng niú mǎ tōng guò， zhěn kě yǐ ràng dà chē（ chē guǐ kuān liù chǐ） tōng guò， tú kě yǐ ràng yī liàng chéng chē（ chē guǐ kuān bā chǐ） tōng guò， dào kě yǐ ràng liǎng liàng chéng chē tōng guò， lù kě yǐ ràng sān liàng chéng chē tōng guò。 jǐn jiù yǐ shàng shù lì， jiù bù nán fā xiàn《 zhōu lǐ》 de zhì dù yòu xiāng dāng de lǐ xiǎng huà de chéngfèn。 jiāng guó dū jiàn zài " dì zhōng "， qí lǐ lùn sè cǎi shí fēn xiān míng， shí jì shàng shì wú fǎ cāo zuò de。 zhěng qí huàyī de jiǔ jī zhì dù、 jū mín zǔ zhì、 gōu xù dào lù xì tǒng， huáng lùn gǔ dài zhōng guó， jiù shì yí shān tián hǎi de dà yuè jìn shí dài yě méi yòu shí xiàn guò。 yīn cǐ， wǒ men shuō《 zhōu lǐ》 shì lǐ xiǎng guó de lán tú。
　　
　　
　　4、 rén fǎ tiān de sī xiǎng
　　
　　
　　《 zhōu lǐ》 zuò zhě de lì yì， bìng fēi yào shí lù mǒu cháo mǒu dài de diǎn zhì， ér shì yào wéi qiān qiū wàn shì lì fǎ zé。 zuò zhě xī jì tòu guò cǐ shū biǎo dá zì jǐ duì shè huì、 duì tiān rén guān xì de zhé xué sī kǎo， quán shū de móu piān bù jú， wú bù shòu cǐ zuǒ yòu。 rú jiā rèn wéi， rén hé shè huì dōubù guò shì zì rán jīng shén de fù zhì pǐn。 zhàn guó shí qī， yīn yáng wǔháng sī xiǎng bó xīng， xué shù jiè shèng xíng yǐ rén fǎ tiān zhī fēng， jiǎng qiú rén yǔ zì rán de lián xì， zhù zhāng shè huì zǔ zhì fǎng xiào zì rán fǎ zé， yīn 'ér yòu " rén fǎ dì， dì fǎ tiān， tiān fǎ dào， dào fǎ zì rán " zhī shuō。《 zhōu lǐ》 zuò zhě zhèng shì " yǐ rén fǎ tiān " sī xiǎng de jī jí fèng xíng zhě。
　　《 zhōu lǐ》 yǐ tiān guān、 dì guān、 chūn guān、 xià guān、 dōng guān děng liù piān wéi jiān jià。 tiān、 dì、 chūn、 xià、 qiū、 dōng jí tiān dì sì fāng liù hé， jiù shì gǔ rén suǒ shuō de yǔ zhòu。《 zhōu lǐ》 liù guān jí liù qīng， gēn jù zuò zhě de 'ān pái， měi qīng tǒng lǐng liù shí guān zhí。 suǒ yǐ， liù qīng de zhí guān zǒng shù wéi sān bǎi liù shí。 zhòng suǒ zhōu zhī， sān bǎi liù shí zhèng shì zhōu tiān de dù shù。《 zhōu lǐ》 yuán míng《 zhōu guān》， cǐ shū míng yuán hé 'ér qǐ， qián rén céng yòu xǔ duō cāi cè。 yǐ bǐ zhě zhī jiàn， suǒ wèi《 zhōu guān》， qí shí jiù shì " zhōu tiān zhī guān " de yì sī。 zuò zhě yǐ " zhōu guān " wéi shū míng， àn hán liǎo gāi shū de yǔ zhòu kuàng jià hé zhōu tiān dù shù de bù jú， yǐ jí " yǐ rén fǎ tiān " de yuán zé。 qí hòu， liú xīn jiāng《 zhōu guān》 gēngmíng wéi《 zhōu lǐ》， suī rán yòu tái gāo qí dì wèi de yòng xīn， dàn què shì wāi qū liǎo zuò zhě de běn yì。
　　 zài rú jiā de chuán tǒng lǐ niàn zhōng， yīn、 yáng shì zuì jī běn de yī duì zhé xué fàn chóu， tiān xià wàn wù， fēi yīn jí yáng。《 zhōu lǐ》 zuò zhě jiāng zhè yī běn shǔ yú sī xiǎng lǐng yù de gài niàn， chōng fēn yùn yòng dào liǎo zhèng zhì jī zhì de céng miàn。《 zhōu lǐ》 zhōng de yīn yáng， jīhū wú chù bù zài。《 tiān guān · nèi xiǎo chén》 shuō zhèng lìng yòu yáng lìng、 yīn lìng；《 tiān guān · nèi zǎi》 shuō lǐ yí yòu yáng lǐ、 yīn lǐ；《 dì guān · mù rén》 shuō jì sì yòu yáng sì、 yīn sì děng děng。 wáng chéng zhōng " miàn cháo hòu shì "、 " zuǒ zǔ yòu shè " de bù jú， yě shì yīn yáng sī xiǎng de tǐ xiàn。 nán wéi yáng， gù tiān zǐ nán miàn tīng cháo； běi wéi yīn， gù wáng hòu běi miàn zhì shì。 zuǒ wéi yáng， shì rén dào zhī suǒ xiàng， gù zǔ miào zài zuǒ； yòu wéi yīn， shì dì dào zhī suǒ zūn， gù shè jì zài yòu。 rú qián suǒ shù，《 zhōu lǐ》 wáng chéng de xuǎn zhǐ yě shì zài yīn yáng zhī zhōng。 suǒ yǐ， qián mù xiān shēng shuō，《 zhōu lǐ》 " bǎ zhěng gè yǔ zhòu， quán bù rén shēng， dū yīn yáng pèi 'ǒu huà liǎo "（《 zhōu guān zhù zuò shí dài kǎo》）。
　　 zhàn guó yòu shì wǔháng sī xiǎng shèng xíng de shí dài。 yīn、 yáng 'èr qì xiāng hù mó dàng， chǎn shēng jīn、 mù、 shuǐ、 huǒ、 tǔ wǔháng。 shì jiān wàn shì wàn wù， dū dé nà rù yǐ wǔháng zuò wéi jiān jià de tǐ xì， rú dōng nán xī běi zhōng děng wǔ fāng， gōng shāng jiǎo zhǐ yǔ děng wǔ shēng， qīng chì bái hēi huáng děng wǔ sè， suān kǔ xīn xián gān děng wǔ wèi， děng děng。 wǔháng sī xiǎng zài《 zhōu lǐ》 zhōng yě dé dào liǎo zhòng yào tǐ xiàn。 zài《 zhōu lǐ》 de guó jiā zhòng dà jì sì zhōng， dì guān fèng niú shēng、 chūn guān fèng jī shēng、 xià guān fèng yáng shēng、 qiū guān fèng quǎn shēng、 dōng guān fèng shǐ shēng。 zhòng suǒ zhōu zhī， zài wǔháng tǐ xì zhōng， jī wéi mù chù， yáng wéi huǒ chù、 quǎn wéi jīn chù、 shǐ wéi shuǐ chù、 niú wéi tǔ chù。《 zhōu lǐ》 wǔ guān suǒ fèng wǔ shēng， yǔ wǔháng sī xiǎng zhōng wǔ chù yǔ wǔ fāng de duì yìng guān xì wán quán yī zhì， jù yòu míng xiǎn de wǔháng xiàng lèi de sī xiǎng。 yǔ cǐ xiāng hū yìng， dì guān yòu " niú rén " yī zhí， chūn guān yòu " jī rén " yī zhí， xià guān yòu " yáng rén " yī zhí， qiū guān yòu " quǎn rén " yī zhí， dōng guān yòu " quǎn rén " yī zhí。
　　
　　 zōng shàng suǒ shù，《 zhōu lǐ》 shì yī bù yǐ rén fǎ tiān de lǐ xiǎng guó de lán tú。 zhè yàng shuō， sī háo bù yì wèi zhe《 zhōu lǐ》 zhōng méi yòu xiān qín lǐ zhì de sù dì。 qià qià xiāng fǎn， zuò zhě duì qián dài de shǐ liào zuò liǎo hěn duō xī shōu， dàn bù shì jiǎn dān yí yòng， ér shì 'àn zhào qí zhé xué lǐ niàn jìn xíng mǒu xiē gǎi zào， rán hòu yǔ zuò zhě chuàng xīn de cái liào róu hé， gòu chéng xīn de tǐ xì。
　　 yùn hán yú《 zhōu lǐ》 nèi bù de sī xiǎng tǐ xì， yòu zhe jiào wéi míng xiǎn de shí dài tè zhēng。 zhàn guó shí dài bǎi jiā zhēng míng， zhū jiā běn gè wéi zhěn yù，《 yì》 jiā yán yīn yáng 'ér bù jí wǔháng，《 hóng fàn》 yán wǔháng 'ér bù jí yīn yáng； rú jiā huì lùn fǎ zhì， fǎ jiā jī tán rú xué。 yīn yáng yǔ wǔháng， jīng yóu zōu yǎn fāng shǐ jié hé； rú yǔ fǎ， jīng yóu xún zǐ cái xiāng jiāo róng。 rú、 fǎ、 yīn yáng、 wǔháng de jié hé， zhào yú zhàn guó mò qī de《 lǚ shì chūn qiū》。《 zhōu lǐ》 yǐ rú jiā sī xiǎng wéi zhùgàn， róng hé fǎ、 yīn yáng、 wǔháng zhū jiā， chéng xiàn chū " duō yuán yī tǐ " de tè diǎn。 qí jīng zhì de chéng dù， chāo guò《 lǚ shì chūn qiū》， yīn 'ér qí chéng shū nián dài yòu kě néng zài《 lǚ shì chūn qiū》 zhī hòu， ér wǎn zhì xī hàn chū。
　　
　　
　　5、 xué shù yǔ zhì shù jiān bāo
　　
　　《 zhōu lǐ》 yī shū， tǐ dà sī jīng， xué shù yǔ zhì shù wú suǒ bù bāo， yīn 'ér shòu dào lì dài xué zhě de zhòng shì， hòu rú tàn wéi " fēi shèng xián bù néng zuò "， chéng fēi wú jī zhī tán。 suǒ wèi " xué shù "， shì shuō gāi shū cóng lái jiù shì jīn gǔ wén zhī zhēng de jiāo diǎn。 hàn dài jīng jí， yòng dāng shí tōng xíng de lì shū shū xiě de chēng wéi " jīn wén jīng "， yòng liù guó gǔ wén shū xiě de chēng wéi " gǔ wén jīng "。 hàn chū zài kǒng zǐ fǔ zhái de jiā bì zhōng fā xiàn de wén xiàn， yǐ jí zài mín jiān zhēng dé de wén xiàn dà duō shì gǔ wén jīng， ér lì yú xué guān dedōu shì jīn wén jīng。 jīn wén jīng yǔ gǔ wén jīng de jìzǎi bù jìn yī zhì， yīn 'ér shuāng fāng shí yòu zhēng lùn。 hàn dài gǔ wén xué yǐ《 zhōu lǐ》 wéi dà zōng， jīn wén xué yǐ《 lǐ jì · wáng zhì》 wéi dà zōng。 wèicǐ，《 zhōu lǐ》 měi měi chéng wéi lùn zhàn zhōng de jiāo diǎn， jiā zhī tā chuán shòu duān xù bù míng， lǚ lǚ shòu dào jīn wén xué jiā de jié nán， rú zhù míng jīng shī hé xiū jiù biǎn zhī wéi " liù guó yīn móu zhī shū "； kāng yòu wéi《 xīn xué wěi jīng kǎo》 zé zhǐ chì tā chū yú wáng mǎng cuàn hàn shí liú xīn de wěi zào。 xiāng fǎn， bāo zhī zhě rú liú xīn、 zhèng xuán děng zé yù zhī wéi " zhōu gōng zhī diǎn "。
　　 jìn guǎn rú cǐ，《 zhōu lǐ》 yǐ rán shòu dào lì dài xué zhě de zhòng shì。 táng rén wéi " jiǔ jīng " zuò shū， qí zhōng zuì hǎo de yī bù jiù shì jiǎ gōng yàn de《 zhōu lǐ shū》， shòu dào zhū xī de zàn shǎng。 qīng rú wéi " shí sān jīng " zuò xīn shū， sūn yí ràng de《 zhōu lǐ zhèng yì》 guànjué yī shì， zhì jīn wú yòu chū qí yòu zhě。 lì dài xué zhě wéi rào《 zhōu lǐ》 zhēn wěi děng wèn tí suǒ zuò de zhǒng zhǒng kǎo suǒ， gèng shì hào fán zhī zhì。
　　 suǒ wèi zhì shù， shì shuō《 zhōu lǐ》 zuò wéi yī bù zhì guó gāng lǐng， chéng wéi lì dài zhèng zhì jiā qǔ fǎ de jiē mó。 gǔ rén yán bì chēng sān dài， sān dài zhī yīng zài zhōu。 gǔ rén dǔ xìn《 zhōu lǐ》 chū zì zhōu gōng， shū zhōng wán shàn de guān zhì tǐ xì hé fēng fù de zhì guó sī xiǎng， chéng wéi dì wáng、 wén rén qǔ zhī bù jìn de rén wén。
　　《 zhōu lǐ》 de xǔ duō lǐ zhì， yǐng xiǎng bǎi dài。 rú cóng suí dài kāi shǐ shí xíng de " sān shěng liù bù zhì "， qí zhōng de " liù bù "， jiù shì fǎng zhào《 zhōu lǐ》 de " liù guān " shè zhì de。 táng dài jiāng liù bù zhī míng dìng wéi lì、 hù、 lǐ、 bīng、 xíng、 gōng， zuò wéi zhōng yāng guān zhì de zhù tǐ， wéi hòu shì suǒ zūn xún， yī zhí yán yòng dào qīng cháo miè wáng。 lì cháo xiū dìng diǎn zhì， rú táng《 kāi yuán liù diǎn》、 sòng《 kāi bǎo tōng lǐ》、 míng《 dà míng jí lǐ》 děng， yědōu shì yǐ《 zhōu lǐ》 wéi lán běn， zhēn zhuó sǔn yì 'ér chéng。 yòu rú " zuǒ zǔ yòu shè、 miàn cháo hòu shì " dedōu chéng gé jú， chéng wéi lì dài dì wáng xiàng wǎng de jiē mó。 dàn lì cháo dū chéng， dà dū yán yòng qián cháo jiù zhǐ， gù qí gé jú nán yǐ shuà xīn。 yuán shǐ zǔ hū bì liè jiàn zài běi jīng jiàn lì yuán dà dū shí， dé yǐ zài jīn de shàng jīng fù jìn chóngxīn guī huá， nǎi yǐ《 zhōu lǐ》 wéi fàn běn， jiàn lì miàn cháo hòu shì、 zuǒ zǔ yòu shè de gé jú。 yǐ hòu， míng、 qīng liǎng cháo bù jǐn yán yòng bù fèi， hái fǎng zhào《 zhōu lǐ》， jiàn tiān tán、 dì tán、 rì tán、 yuè tán、 xiān nóng tán děng， xíng chéng jīn rì de bù jú。 cháo xiān de hàn chéng， tóng yàng yòu miàn cháo hòu shì、 zuǒ zǔ yòu shè de gé jú， nǎi shì hǎi wài yǐ fǎng《 zhōu lǐ》 jiàn dū de diǎn fàn。
　　《 zhōu lǐ》 yī shū hán yòu fēng fù de zhì guó sī xiǎng，《 tiān guān》 gài kuò wéi " liù diǎn "、 " bā fǎ "、 " bā zé "、 " bā bǐng "、 " bā tǒng "、 " jiǔ zhí "、 " jiǔ fù "、 " jiǔ shì "、 " jiǔ gòng "、 " jiǔ liǎng " děng shí dà fǎ zé， bìng zài dì guān、 chūn guān、 xià guān、 qiū guān de xù guān zhōng zuò liǎo jìn yī bù de chǎn shù， xiáng mì yán jǐn， hóng xiān bì guàn， duì yú tí shēng hòu shì de xíng zhèng guǎn lǐ sī xiǎng， yòu zhe shēn yuǎn de yǐng xiǎng。
　　《 zhōu lǐ》 duì guān yuán、 bǎi xìng， cǎi yòng rú fǎ jiān róng、 dé zhù xíng fǔ de fāng zhēn， bù jǐn xiǎn shì liǎo xiāng dāng chéng shú de zhèng zhì sī xiǎng， ér qiě yòu zhe jià yù bǎi guān de guǎn lǐ jì qiǎo。 guǎn lǐ fǔ kù cái wù de cuò shī， yán mì xì zhì， xiāng hù zhì yuē， tǐ xiàn liǎo gāo chāo de yùn chóu zhì huì。 shū zhōng yòu xǔ duō zhì jīn yóu yòu shēng mìng lì de， kě yǐ jiè jiàn de zhì dù。 lì shǐ shàng měi féng zhòng dà biàn gé zhī jì， duō yòu bǎ《 zhōu lǐ》 zuò wéi zhòng yào de sī xiǎng zī yuán， cóng zhōng xún zhǎo biàn fǎ huò gǎi gé de sī xiǎng wǔ qì zhě， rú xī hàn de wáng mǎng gǎi zhì、 liù cháo de yǔ wén zhōu gé diǎn、 běi sòng de wáng 'ān shí děng， biàn fǎ wú bù yǐ《 zhōu lǐ》 wéi guī niè。 qīng mò， wài huàn nèi yōu jiāo bī， wéi wǎn jiù tuí shì， sūn yí ràng zuò《 zhōu guān zhèng yào》， zhèng míng《 zhōu lǐ》 suǒ yùn hán de zhì guó zhī dào bù yà yú xī fāng。 cháo xiān shí dài hòu qī de zhù míng xué zhě dīng ruò yōng（ hào chá shān）， céng zhuàn zuò sān shí wàn yán de《 jīng shì yí biǎo》， zhù zhāng yòng《 zhōu lǐ》 gǎi gé cháo xiān de zhèng zhì zhì dù。 rèn hé yī wèi kōng xiǎng jiādōu bù kě néng tuō lí xiàn shí lái gòu huà lǐ xiǎng guó de lán tú，《 zhōu lǐ》 yě shì rú cǐ， zài lǐ xiǎng huà de kuàng jià zhī xià， zuò zhě lì yòng liǎo dà liàng lì shǐ cái liào jiā yǐ tián chōng。 bù guò， zuò zhě zài shǐ yòng shí wǎng wǎng gēn jù xū yào zuò liǎo jiā gōng hé gǎi zào， zhè shì dú《 zhōu lǐ》 shí bì xū zhù yì de， zhè yě zhèng shì cǐ shū de fù zá zhī chù。

　　《 shēn yī kǎo》 yī juàn， guó cháo huáng zōng xī zhuàn。 zōng xī yòu《 yì xué xiàng shù lùn》， yǐ zhe lù。 shì shū qián liè jǐ shuō， hòu fù《 shēn yī》 jīng wén， bìng liè zhū zǐ、 wú chéng、 zhū yòu、 huáng rùn yù、 wáng tíng xiāng wǔ jiā tú shuō， ér gè bì qí miù。 qí shuō dà dǐ pái chì qián rén， wù shēng xīn yì。 rú wèi yī 'èr fú， gè 'èr chǐ 'èr cùn。 qū zhī wéi qián hòu sì fú， zì yè 'ér xià shā zhī， gè liú yī chǐ 'èr cùn。 jiā rèn 'èr fú， nèi rèn lián yú qián yòu zhī yī， wài rèn lián yú qián zuǒ zhī yī， yì gè yī chǐ 'èr cùn。 qí yào féng yǔ cháng tóng qī chǐ 'èr cùn。 gài yī měi yī fú shǔ cháng xiá tóu 'èr fú yě。 jīn yǐ qí shuō tuī zhī， qián hòu sì fú xià shǔ cháng bā fú wài， yòu rèn jí nèi zuǒ rèn yì gè xià shǔ cháng yī fú， zé cháng zhī shǔ hū wài yòu rèn zhě shì bì yǎn qián yòu cháng， cháng zhī shǔ hū nèi zuǒ rèn zhě shì bì shòu yǎn yú qián zuǒ cháng。 gù qí tú zhǐ huà cháng sì fú。 gài qí hòu sì fú tǒng yú qián tú， qí nèi yǎn zhī sì fú， zé bù néng huà yě。 kǎo shēn yī zhī cháng shí 'èr fú， qián hòu gè liù， zì hàn táng zhū rú yán wéi dìng shuō。 zōng xī hū gǎi chuàng sì fú zhī tú， shū wéi yì zhuàn。 qí shì“ rèn， dāng bàng yě”， wèi“ rèn， yī jīn yě。 yǐ qí zài zuǒ yòu， gù yuē dāng bàng”。 kǎo zhèng《 zhù》：“ rèn， cháng fú suǒ jiāo liè yě。” guō pú《 fāng yán zhù》 jí《 yù piān zhù》 jù yún：“ rèn， cháng jì yě。” yún“ cháng jì”， zé wéi cháng bàng míng yǐ， gù《 shì míng》 yuē：“ rèn， chān yě， zài bàng chān chān rán yě。” gài cháng shí 'èr fú， qián míng jīn， hòu míng jū， wéi zài bàng zhě shǐ míng rèn。 jīn zōng xī wù xí kǒng《 shū》 yǐ cháng shí 'èr fú jiē míng rèn， bù míng《 jīng》 wén“ dāng bàng” èr zì zhī yì， suì bié yǐ yī zuǒ yòu rèn dāng zhī。 shì bù tè bù zhī rèn zhī wéi cháng bàng， ér bìng bù yǐ rèn wéi cháng fú。 èr zì quán wǔ， yì zhǒng kǒng《 shū》 ér jiā wù yǐ。 qí shì“ xù rèn” yě， wèi“ cháng yǔ yī xiāngzhǔ， yī tōng mèi cháng bā chǐ。 cháng xià qí yī zhàng sì chǐ。 yī cháng xiāngzhǔ chù nǎi qī chǐ 'èr cùn。 zé shàng xià jù kuò 'ér zhōng xiá， xiàng xiǎo yào zhī xíng， gù míng xù rèn”， qí shuō yóu wéi chuān záo。 qí shì“ mèi yuán yǐ yìng guī” yě， wèi：“ yī cháng 'èr chǐ 'èr cùn， mèi shǔ zhī yì rú qí cháng。 yè xià cái rù yī chǐ， liú qí yī chǐ 'èr cùn， kě yǐ yùn zhǒu， yǐ jiàn hái zhī zhì yú mèi mò， réng dé 'èr chǐ 'èr cùn。《 yù zǎo》 yán qū chǐ 'èr cùn， nǎi mèi kǒu zhī bù féng zhě， fēi wèi mèi zhǐ yī chǐ 'èr cùn。” jīn kǎo《 shuō wén》：“ qū， mèi yě。”《 lǐ yù zǎo》 zhèng《 zhù》 wèi：“ qū， mèi kǒu yě。” gài mèi mò tǒng míng yuē qū。 jīn wèi mèi kǒu bàn bù féng zhě nǎi míng qū， zé mèi kǒu zhī bàn féng zhě qǐ suì bù dé míng qū hū？ qiě mèi kǒu bàn féng zhī zhì，《 jīng》 wú míng wén， yòu bù zhī zōng xī hé suǒ jù yě。 zōng xī jīng xué yān guàn， zhù shù duō yòu kě chuán。 ér cǐ shū zé biàn luàn jiù gǔ， duō suǒ guāi miù。 yǐ qí míng pō zhòng， kǒng huò yí wù hòu lái， gù zhāi qí wù 'ér cún lù zhī， shù dú zhě zhī suǒ jué zé yān。

　　《 shēn yī kǎo wù》 yī juàn， guó cháo jiāng yǒng zhuàn。 shēn yī zhī zhì， zhòng shuō jiū fēn。 yǒng jù《 yù zǎo》“ shēn yī sān qū， féng qí bèi yào， rèn dāng bàng” yún：“ rú cháng qián hòu dāng zhōng zhě， wéi jīn wéi jū， jiē bù míng rèn。 wéi dāng bàng 'ér xié shā zhě nǎi míng rèn。” jīn yǐ yǒng shuō qiú zhī xùn gǔ zhū shū， suī yòu hé yòu bù hé， ér zhōng zhū《 jīng》 wén， qí yì zuì dāng。 kǎo《 shuō wén》 yuē：“ rèn， yī yī jīn yě。” yī jīn jí jīn， yǒng yǐ cháng zhī qián wéi jīn， ér bàng wéi rèn。《 shuō wén》 nǎi yǐ yī jīn wéi rèn， zé bù dú cháng wéi rèn yǐ。 yòu《 ěr yǎ》 yuē：“ zhí rèn wèi zhī jié， chā rèn wèi zhī xié。” lǐ xún yuē：“ rèn zhě， cháng zhī xià yě。” yún xià zé cháng zhī xià jiē míng rèn， bù dú bàng yǐ。 rán《 fāng yán》 yuē：“ lǚ wèi zhī rèn。” guō pú《 zhù》 yuē：“ yī jīn yě。” yǔ《 shuō wén》 qián jīn míng rèn yì zhèng tóng。 ér guō《 zhù》 yòu yún：“ huò yuē rèn， cháng jì yě。” yún cháng jì zé jù liǎng bàng yǐ。 yǒng zhī suǒ kǎo， gài jù pú《 zhù》 hòu shuō yě。 yòu liú xī《 shì míng》 yún：“ jīn， jìn yě， jiāo yú qián， suǒ yǐ jìn yù fēng hán yě。 jū， jù yě， jù jù rán zhí， yì yán zài hòu dāng jiàn jù yě。 rèn， chān yě， zài bàng chān chān rán yě。” zhèng yǐ yǒng shuō， wèi cháng qián jīn hòu jū， jiē zhí fú bù jiāo liè， zé jí《 shì míng》 suǒ yún“ jù jù rán zhí” yě。 wèi zài bàng zhě nǎi míng rèn， zé jí《 shì míng》“ zài bàng chān chān” zhī yì yě。 qí shì《 jīng》 wén“ rèn， zài bàng” sān zì shí fēi kǒng《 shū》 suǒ néng jí。 qí hòu biàn xù rèn gōu biān yī tiáo， wèi xù rèn zài zuǒ， qián hòu xiāngzhǔ， gōu biān zài yòu， qián hòu bù xiāngzhǔ。 gōu biān zài hàn shí wèi zhī qū jū， nǎi bié yǐ cháng zhī yī fú xié cái zhī， zhuì yú yòu hòu rèn zhī shàng， shǐ gōu 'ér qián。 kǒng《 shū》 wù hé xù rèn、 gōu biān wéi yī。 qí shuō yì kǎo zhèng jīng hé， shèng qián rén duō yǐ。