wén zhōng jì shù dào dà cí 'ēn sì、 dà yàn tǎ de chuàng jiàn、 xīng shuāi jí lì dài xiū qì de gài kuàng。 zhì zuò zhě xún fǎng shí， sì yǐ huǐ， dàn tǎ réng “ yǎn rán ” chù lì， qí“ dōng xī liǎng kān táng chǔ suì liáng suǒ shū shèng jiào xù jí táng rén tí míng jì bēi kè cún yān”。 wén zhōng duì sì、 tǎ suǒ chù huán jìng， rú qū jiāng、 fú róng yuán、 xìng yuán de cāng sāng biàn huà yì yòu shēng dòng de miáo shù。

　　《 méng dá bèi lù》 nán sòng zhào gǒng zhuàn。 cǐ shū yuán tí“ zhū mèng gǒng zhuàn”， wù， wáng guó wéi《 méng dá bèi lù jiān zhèng》 yǐ biàn zhèng。 sòng níng zōng jiā dìng shí sì nián（ 1221）， zhào gǒng fèng qí shàng sī jiǎ shè zhī mìng， wǎng hé běi měnggǔ jūn qián yì shì， zhì yàn jīng， jiàn dào zǒng lǐng měnggǔ dà jūn gōng jīn de mù huá lí guó wáng。 tā jiāng zì jǐ chū shǐ qī jiān de jiàn wén zhù lù chéng shū。 quán shū fēn lì guó， dá zhù shǐ qǐ， guó hào nián hào， tài zǐ zhū wáng， zhū jiāng gōng chén、 rèn xiāng、 jūn zhèng、 mǎ zhèng、 liáng shí、 zhēng fá、 guān zhì、 fēng sú、 jūn zhuāng qì xiè、 fèng shǐ、 jì sì、 fù nǚ、 yàn jù wǔ lè gòng 17 mù， wéi yán jiū dāng shí měnggǔ guó hé yōu yàn yī dài de lì shǐ tí gōng liǎo xǔ duō yòu jià zhí de shǐ liào。
　　
　　 běn shū xiàn cún zuì zǎo bǎn běn shì《 shuō fú》 běn， 1926 nián kān xíng de wáng guó wéi《 méng dá bèi lù jiān zhèng》 shì tōng xíng zhū běn zhōng jiào jiā 'ér yòu yì dé de běn zǐ， jiàn《 wáng guó wéi yí shū》。

　　xuān hé 7 nián（ gōng yuán 1125 nián） xǔ kàng zōng chū shǐ jīn guó huí lái， xiě liǎo yī běn《 fèng shǐ xíng chéng lù》， zài sòng cháo guǎng wéi liú chuán。 zhè běn shū jìzǎi liǎo xǔ shì chū shǐ shí“ zì xióng zhōu qǐ zhí zhì jīn dì suǒ dū huì níng fǔ gòng 'èr qiān qī bǎi wǔ shí lǐ” de xiáng xì xíng chéng， qí dì 33 chéng de qǐ diǎn shì“ huáng lóng fǔ”， dào“ jīn dì suǒ dū huì níng fǔ” hái yòu bā chéng， wǔ bǎi lǐ lù。 jù《 jiàn yán yǐ lái xì nián yào lù》， xǔ kàng zōng sǐ yú shào xīng wǔ nián（ gōng yuán 1135 nián）， cǐ shí de yuè fēi shì jīng hú zhì zhì shǐ， zhèng nǔ lì jīng yíng liǎng hú， wéi běi fá zuò zhǔn bèi， ér jù tā shuō chū“ zhí dǐ huáng lóng” zhī yán， zé hái yòu wǔ nián shí jiān。

　　liú jí zhuàn。 zuò zhě yuán mò gòngzhí yú cháo tíng， gēn suí yuán shùn dì yīháng cāng huáng běi táo， bìng jiāng cǐ shì měi huà wéi“ běi xún”， gù míng qí shū wéi《 běi xún sī jì》。 quán shū jìzǎi zì zhì zhèng 'èr shí bā nián（ 1368） rùn qī yuè zhì sān shí nián zhēngyuè， gòng shí qī yuè zhī shì， suǒ jì duō wéi yuán shùn dì cāng cù běi táo yǐ jí zuì hòu sǐ qù de jīng guò， qí zhōng duì táo wáng de lù xiàn、 tú zhōng de láng bèi qíng zhuàng、 tǒng zhì jiē jí jiān de qīngyà jí fǔ xiǔ liè jì děng， jūn yòu shēng dòng de jìzǎi。 guān yú zhè duàn shǐ shí， běn shū shì xiàn cún de wéi yī hàn wén jìzǎi， qiě wéi zuò zhě suǒ qīn zì jīng lì， gù yòu jiào zhēn guì de shǐ liào jià zhí。 kē shào mǐn yú guāng xù wù shēn（ 1908） dé cǐ shū shí， chēng zhī wéi“ xī shì zhī mì jí”，“ rú huò hǎi wài qí zhēn， zì chà wéi píng shēng dì yī xìng shì”。 cǐ yán bù wú dào lǐ。 běn shū yòu《 yún chuāng cóng kè》 běn。
　　
　　 cǐ shū píng sù nán jiàn， zhòng rén duì cǐ shū yì shǎo liǎo jiě， bǐ rén yán xí yuán shǐ， lüè zhī yī 'èr， jīn yǐn yòng tā rén zhǐ shuō， gài yǐ jiè shào， yǐ zī xué rén liǎo jiě， shú xī cǐ shū。 xīn cún zhù rén zhī niàn yě。
　　《 běi xún sī jì》 shì yuán chén hā lá zhāng de mù liáo liú jí suǒ xiě , zhù yào jì shù zuò zhě gēn suí yuán shùn dì běi bēn de shì qíng , zuò zhě yuán mò gòngzhí yú cháo tíng， gēn suí yuán shùn dì yīháng cāng huáng běi táo， bìng jiāng cǐ shì měi huà wéi“ běi xún”， gù míng qí shū wéi《 běi xún sī jì》。 quán shū jìzǎi zì zhì zhèng 'èr shí bā nián（ 1368） rùn qī yuè zhì sān shí nián zhēngyuè， gòng shí qī yuè zhī shì， suǒ jì duō wéi yuán shùn dì cāng cù běi táo yǐ jí zuì hòu sǐ qù de jīng guò， qí zhōng duì táo wáng de lù xiàn、 tú zhōng de láng bèi qíng zhuàng、 tǒng zhì jiē jí jiān de qīngyà jí fǔ xiǔ liè jì děng， jūn yòu shēng dòng de jìzǎi。
　　 cǐ shū shì xiàn zài jǐn cún de xì tǒng jìzǎi běi yuán chū qī lì shǐ de zhù zuò , wèiwǒ men tí gōng liǎo kuī jiàn xuān guāng、 tiān yuán liǎng cháo zhèng jú de zhòng yào xiàn suǒ . běi yuán shàng dū、 yìng chāng xiǎo cháo tíng lǐ cún zài zhe yī gè yǔ gǒu qiě tōu 'ān pài xiāng kàng héng de zhèn xīng pài . qí zhèng zhì gāng lǐng shì rèn yòng kuò kuò tiē mù 'ér , qiān xìng hé lín , tuán jié xī běi zhū fān gòng tú huī fù ; zhù yào dài biǎo rén wù shì hā lá zhāng、 kuò kuò tiē mù 'ér . zhāo zōng xuān guāng cháo nǎi zhì tuō gǔ sī tiē mù 'ér de tiān yuán cháo zhèn xīng pài zǒng lǎn cháo gāng . yǐ kuò kuò tiē mù 'ér wéi shǒu de yuán dì fāng shí lì pài , yǐ hā lá zhāng、 mán zǐ wéi shǒu de zhōng yāng zhí shǔ wǔ zhuāng lì liàng hé yǐ kuò kuò tiē mù 'ér wéi shǒu de lǐng běi zhū fān shì lì , tuán jié yī zhì , yòu dí shēn rù , yīng yǒng fèn zhàn , jī kuì liǎo hóng wǔ wǔ nián běi zhēng de míng jūn , shǐ běi yuán - měnggǔ de tǒng zhì dé yǐ wěn dìng xià lái . guān yú zhè duàn shǐ shí， běn shū shì xiàn cún de wéi yī hàn wén jìzǎi， qiě wéi zuò zhě suǒ qīn zì jīng lì， gù yòu jiào zhēn guì de shǐ liào zhí。
　　 kē shào mǐn yú guāng xù wù shēn（ 1908） dé cǐ shū shí， chēng zhī wéi“ xī shì zhī mì jí”，“ rú huò hǎi wài qí zhēn， zì chà wéi píng shēng dì yī xìng shì”。 cǐ yán bù wú dào lǐ。 běn shū yòu《 yún chuāng cóng kè》 běn。

　　cháo xiān jì shì， yī juàn， míng ní qiān zhuàn。 qiān， zì kè ràng， zhè jiāng qián táng rén。 zhèng tǒng jìn shì， guān zhì nán jīng lǐ bù shàng shū。 shēng píng shì jì xiáng yú wáng shì míng shǐ gǎo、 guó cháo xiàn zhēng lù、 guó cháo liè qīng jì、 běn cháo fēn shěng rén wù kǎo děng shū。 jǐng tài yuán nián， qiān fèng shǐ cháo xiān bān zhào， guī， jì qí xíng 'ér chéng shì piān。
　　
　　 cháo xiān jì shì yī juàn（ zhè jiāng xún fǔ cǎi jìn běn）
　　
　　 míng ní qiān zhuàn qiān zì kè ràng qián táng rén xǐ shàng yuán zhèng tǒng yǐ wèi jìn shì guān zhì nán jīng lǐ bù shàng shū shì wén xī shì biān nǎi jǐng tài yuán nián qiān fèng shǐ cháo xiān bān zhào jì xíng zhī zuò zì yālùjiāng zhì wáng chéng jì yī qiān yī bǎi qī shí lǐ suǒ lì bīn guǎn fán 'èr shí yòu bā yǔ yì cǎo luè wú zú yǐ zī kǎo zhèng shí cháo xiān guó wáng shì zǐ bìng chēng jí bù yíng zhào qiān zhēng zhī bù dé yì wú rú zhī hé gài xīn yòu tǔ mù zhī biàn zhèng guó shì wēi yí zhī rì yě yì zú jiàn míng zhī jī ruò suī zhì jìn 'ér lìng yì bù xíng yǐ（ sì kù quán shū zǒng mù · shǐ bù · zá shǐ lèi cún mù）

　　mǎ kě · bō luó de yóu jì， chǎn shēng yú 'ōu zhōu yìn shuà shù fā dá zhī qián xǔ duō nián， ér qiě yuán gǎo yǐ yì， gēn jù yuán gǎo chuán chāo chuán yì de dà yuē yī bǎi sì shí duō zhǒng chāo běn zhōng， méi yòu liǎng zhǒng běn zǐ shì wán quán xiāng tóng de， zhè jiù gěi gāi shū de fān yì dài lái liǎo xǔ duō yì xiǎng bù dào de má fán。
　　
　　 jù tuī cè， yuán gǎo shì yòng zhōng gǔ shí dài de fǎ yì hùn hé yǔ xiě chéng de， xiàn cún zuì zǎo de bǎn běn shì yóu xī bān yá tuō lāi duō jiào huì tú shū guǎn shōu cáng de sài lā dá lā dīng wén chāo běn， qí shū míng wéi《 duì shì jiè de miáo huì》。 ér qì jīn wéi zhǐ bèi gōng rèn wéi zuì hǎo de bǎn běn shì yī jiǔ sān bā nián chū bǎn de mó lè hé bó xī hé yì zhù de yīng wén běn， gāi kān běn yě cǎi yòng《 duì shì jiè de miáo huì》 wéi shū míng， qí tā chāo běn dà dū cǎi yòng《 mǎ kě · bō luó yóu jì》 yī lèi de shū míng。
　　
　　 xiàn zài liú xíng de bǎn běn， kě fēn wǔ zhǒng。
　　
　　 dì yī zhǒng shì fǎ guó dì lǐ xué huì bǎn， huò chēng lǎo fǎ wén bǎn， bā lí tú shū guǎn yòu shōu cáng。 gāi wén běn de wén zì wén fǎ， jiē kě zhèng míng qí wéi gēn jù mǎ kě · bō luó zài yù zhōng kǒu shù， ér yóu lǔ sī tī qiān suǒ jì lù de yuán wén zhí jiē chuán chāo xià lái wèi jīng xiū gǎi de yuán běn。 yì dà lì kè lù sī jiā（ crusca） děng de bǎn běn， jiē yuán yú cǐ。
　　
　　 dì 'èr zhǒng shì gǎi dìng de wǔ zhǒng fǎ wén xiě běn， qí zhōng sān zhǒng cún yú bā lí tú shū guǎn， yī zhǒng cáng yú ruì shì bó 'ěr ní， yī zhǒng cáng yú niú jīn dà xué bó dé léi 'ēn tú shū guǎn。 qí zhōng yòu liǎng běn， zhèng shí wéi yī sān qī nián mǎ kě · bō luó qīn zì zèng gěi dí bó（ Zhibaudde　 Cepoy） de。 cǐ lèi bǎn běn dōushì dé dào mǎ kě · bō luó de qīn zì gǎi dìng， huò dé qí yǔn xǔ 'ér gǎi dìng de。
　　
　　 dì sān zhǒng shì bì bì nuò（ Pipino） lā dīng wén yì běn。 cǐ lèi xiě běn qí zhōng jié lüè shān chú zhī chù， bǐ dì 'èr zhǒng bǎn běn yào duō。 gāi wén běn chéng yú mǎ kě · bō luó wǎn nián。
　　
　　 dì sì zhǒng shì lài mài xī（ G.B.Ramusio） yì dà lì wén bǎn。 zhè zhǒng bǎn běn， yǔ shàng miàn sān zhǒng bǎn běn wán quán bù tóng， qí yóu lái zhì jīn shàng wèi míng liǎo。 shū zhōng dì míng duō jīng gēnggǎi， bèi shān chú duō zhāng， ér yòu xīn zēng rù 'ā hé mǎ yī zhāng jí qí tā bǎn běn suǒ wú zhī shì。 gāi bǎn běn kān yú yī wǔ wǔ jiǔ nián， jù rèn wéi shì huì hé shù zhǒng bǎn běn fān yì rùn sè 'ér chéng de。 jìn dài gè zhǒng bǎn běn， dà duō shì yóu dì 'èr zhǒng yǔ zhè zhǒng bǎn běn cān zhuó 'ér chéng。
　　
　　 dì wǔ zhǒng shì“ Z xiě běn”（ Codex　 Z.）。 běn shì jì 'èr shí nián dài chū， yì dà lì guó lì dì xué wěi yuán huì wěi tuō bài nèi dài tuō（ Benedetto） jiào shòu biān ji yī zhǒng xīn bǎn“ yóu jì”。 tā yóu lì liǎo quán 'ōu zhōu， bìng zài mǐ lán shì 'ān bái luò xiāng tú shū guǎn fā xiàn liǎo yī zhǒng lā dīng wén xīn xiě běn， gāi xiě běn xiàn jīn chēng“ Z xiě běn”。 tā shì yī qī jiǔ wǔ nián cóng hóng yī zhù jiào cài lè dá（ Zelada） suǒ cáng de shí sì shì jì huò shí wǔ shì jì de yī zhǒng xiě běn chāo xià lái de，“ Z” jí cài lè dá míng zì de dì yī gè zì mǔ。“ Z xiě běn” bǐ lǎo fǎ wén běn jí xiào sì de gè bǎn běn jūn hǎo， tā suī rán wǔ duàn dì jiāng lǎo fǎ wén bǎn běn shān jié liǎo sān fēn zhī yī， dàn què zhōng shí dì zhuǎn lù liǎo sān fēn zhī 'èr。 lìng wài， hái yòu liǎng bǎi duàn wéi lǎo fǎ wén bǎn suǒ wú， zhè liǎng bǎi duàn zhōng yòu wǔ fēn zhī sān jiàn zhī yú lài mài xī běn。 gù lài mài xī biān shū shí， sì yòu cǐ“ Z xiě běn” zhī“ xiōng dì” běn zài shēn bàng。
　　
　　 běn shū fān yì shí suǒ yǐ jù de běn zǐ shì měi guó rén kē mǔ nuò fū（ Komroff） biān dìng de yīng wén běn， gāi bǎn běn shì yǐ jù lài mài xī běn 'ér lái de， dàn“ jiāng yī qiē zhàng 'ài de zhù shì hé zú yǐ zǔ zhǐ zhè zhǒng jì shù qián jìn de cái liào， dū yú yǐ shān chú”， yòu bǎ yuán lái yī xiē guò cháng de piān zhāng fēn chéng jǐ gè duǎn zhāng。 běn shū zài fān yì shí yòu jiè jiàn liǎo qí tā yī xiē bǎn běn de nèi róng， bìng yǐ jù yòu guān shǐ liào duì qí zhōng cuò wù zhī chù jìn xíng liǎo jiàokān。 xī wàng yì zhě wèicǐ 'ér zuò de yī qiē nǔ lì， néng jiāng yī bù quán xīn de、 zhēn shí de《 mǎ kě · bō luó yóu jì》 zhǎn xiàn zài dú zhě miàn qián。

　　xiāng gǎng《 míng bào yuè kān》 chuàng kān sì shí duō nián yǐ lái， lì jīng chá liáng yōng、 hú jú rén、 dǒng qiáo děng bā wèi zhù biān， zài wén huà jiè、 zhī shí jiè、 dú zhě zhōng chǎn shēng liǎo shēn yuǎn de yǐng xiǎng。 běn shū zhēn xuǎn liǎo《 míng bào yuè kān》 zhōng， míng jiā de guó nèi wài shān shuǐ sǎnwén yóu jì。 wén zì dú lái xǔ xǔ rú shēng， yōu měi yòu qù， bù fá zhé lǐ， fǎng fó shēn lín qí jìng yǔ míng jiā tóng yóu dà hǎo hé shān。

　　zhōng guó dāng dài xíng zǒu wén zì káng dǐng zhī zuò： jìn 200 fú shèng dì tú piàn， 10 duō wàn zì de xīn líng jì lù wén zì bǐ 'ān nī bǎo bèi de gèng tòu míng， bǐ hóng yǐng de gèng chún jìng xiàn gěi yòng zì jǐ xīn líng hé shuāng jiǎo lǚ xíng de rén yī gè xià tiān， yī gè nǚ rén， yī gè yáo yuǎn de dì fāng …… cóng gé sà 'ěr wáng de cǎo yuán、 dé gé yìn jīng yuàn、 tài yáng bù luò， dào zǒu hūn dà xiá gǔ、 cāng yāng jiā cuò de gù xiāng、 dān bā měi rén gǔ…… gēn suí nèi xīn de zhǐ yǐn， zǒu jìn yī gè dì fāng； yī xiē jìng luán de jì yì， jiù zhè yàng kāi shǐ……

　　xīzàng， yīn qí yáo yuǎn、 hǎi bá gāo， xiǎnyòu rén néng zài nà 'ér jìn chū zì rú， ér zào chéng tā zài duō shù rén xīn zhōng de shén mì xíng xiàng。 yě zhèng yīn rú cǐ， xī yǐn liǎo hěn duō rén duì tā de xiàng wǎng。 xiàn zài， běn shū zuò zhě yī rú dà duō shù qí tā rén， huái zhe jìng wèi、 xǐ yuè de xīn qíng， shàng lù qù yóu xīzàng liǎo。 rú guǒ nǐ gēn zuò zhě yī yàng， yě shì gè xīzàng xiàng wǎng zhě， rú guǒ nǐ duì lǚ yóu gǎn xīng qù， nà běn shū jué duì shì hé nǐ kǒu wèi。

　　wǒ men nián qīng， wǒ men kě wàng xíng zǒu！ liǎng gè rén， yī cì lǚ xíng， hái shì yī cì qíng gǎn tǐ yàn jǐn yǐ cǐ shū xiàn gěi xiàng wǎng zì yóu shēng huó de rén men！ 35 jiā zhù liú méi tǐ lián mèi tuī jiàn， wéi zhōng guó de bēibāo zú men jì qiǎo xìng chū yóu zuò lǚ xíng shì fàn！

　　zhè shì yī běn yī cì xìng gǎo dìng de jìn cáng lǚ yóu zhǐ nán。 cǐ shū yǐ xiáng shí de zī liào hé jīng měi de tú piàn jiè shào yán xiàn jǐng diǎn de tóng shí， cǐ shū zhēn duì zì jià zú qún bāo kuò qí chē zú de tè diǎn， zài hái duì chē kuàng lù kuàng、 qì chē wéi xiū hé qì yóu hào fèi děng gè fāng miàn jìn xíng jiè shào， shǐ zì jià zú qún jí shè yǐng 'àihào rén shì zài jìn cáng lǚ xíng qián yòu yī běn jīng měi qiě shí yòng de qīng chuān diān cáng xíng shǐ、 shè yǐng lǚ yóu zhǐ nán。 běn shū zài sì tiáo jīng diǎn de jìn cáng xiàn lù jiè shào zhī wài xiáng xì jiè shào sì tiáo xiàn lù dà fú shè dài de jǐng guān děng。

　　běn shū shǒu xiān shì yī bù yě wài lǚ xíng jì。 zài 9 tiān zhī nèi， zuò zhě tú bù chéng gōng chuān yuè liǎo mò tuō， zhè gè xīzàng de zuì hòu mì jìng、 zì rán de shì wài táo yuán、 yě wài lǚ xíng zhě de tiān táng。 fān yuè liǎo liǎng zuò hǎi bá 4000 duō mǐ de xuě shān， chuān guò nóng mì de yuán shǐ sēn lín， zǒu guò mǎ huáng shān， dù guò jīng hún yè， pí láo、 jī 'è、 kǒng jù、 wēi xiǎn， yī yàng yàng jiē zhǒng 'ér lái。 duō kuī lǘ yǒu de dǐng lì xiāng zhù hé bèi fū de shěmìng xiāng jiù， zuì hòu cái sǐ lǐ táo shēng， qí jì bān dì zǒu chū mò tuō。

　　yī gè xiǎo nǚ zǐ táo chū gāng jīn shuǐ ní de cóng lín， yǐ bēibāo zì zhù de xíng shì dēng shàng shì jiè wū jǐ， yóu lì lā sà、 ā lǐ děng dì， zài lù shàng yǔ rén jié bàn tóng xíng、 zāo yù 'ài qíng de jì shí zuò pǐn。 quán shū fēn sān bù fēn： lā sà 8 tiān， lù shàng 21 tiān， xīn shàng N tiān。 qīng xīn de wén zì， chún jìng de tú piàn， rén yǔ rén、 rén yǔ zì rán de shī yì xiāng yù。 tiān lù shàng jīng yàn jì shí， lǚ tú shàng chéng sè yòu huò。 běn shū kān chēng“ bēibāo kè zuì chún zhēn de 'ài qíng yóu jì”。

　　《 nǚ rén shàng lù héng héng chē lún yìn zhì de rì jì》 shì zuò zhě sān nián yǐ lái jià chē yóu lì xīzàng、 xīn jiāng de cǎi sè lǚ xíng rì jì。 shū zhōng yǐ yōu měi de wén zì、 sè cǎi bān lán de fēng tǔ zhào piàn、 qièshēn tǐ huì de zhēn qíng shí gǎn， yǐ jí chē lún yìn zhì de xiáng shí zì jià zī xùn jiāng měi gè rén dài rù nà shén mì de fó guó jìng tǔ hé guǎng kuò de dà mò gē bì。