sūn zǐ， míng wǔ， hàn zú。 zì cháng qīng。 sūn wǔ， hòu rén zūn chēng qí wéi sūn zǐ、 sūn wǔ zǐ。 chūn qiū mò qī qí guó lè 'ān（ jīn shān dōng guǎng ráo， lìng yī shuō wéi huì mín xiàn） rén。 chū shēng yú gōng yuán qián 535 nián zuǒ yòu de qí guó lè 'ān（ jīn shān dōng guǎng ráo， lìng yī shuō wéi huì mín xiàn）， shēng zú nián dài bù xiáng， dà yuē yǔ rú xué chuàng shǐ rén kǒng zǐ（ gōng yuán qián 551-- qián 479 nián） shǔ yú tóng shí dài 'ér lüè wǎn。
sūn zǐ shì qí guó guì zú hé míng jiāng de hòu yì。 sūn wǔ de zǔ xiān jiào guī wán bèi zhōu cháo tiān zǐ cè fēng wéi chén guó guó jūn（ chén guó zài jīn hé nán dōng bù hé 'ān huī yī bù fēn， jiàn dū wǎn qiū， jīn hé nán huái yáng）。 hòu lái yóu yú chén guó nèi bù fā shēng zhèng biàn， sūn wǔ de zhí xì yuǎn zǔ guī wán biàn xié jiā dài kǒu， táo dào qí guó， tóubèn qí huán gōng。 qí huán gōng zǎo jiù liǎo jiě chén gōng zǐ guī wán nián qīng yòu wéi， rèn mìng tā wéi fù zé guǎn lǐ bǎi gōng zhī shì de gōng zhèng。 guī wán zài qí guó dìng jū yǐ hòu， yóu xìng guī gǎi xìng tián， gù tā yòu bèi chēng wéi tián wán。 tā de zǔ xiān yuán shì chén guó de gōng zǐ -- chén wán。 gōng yuán qián 672 nián， chén guó fā shēng nèi luàn， chén wán biàn táo bēn zhì qí guó bìnàn， gǎi chēng wéi tián wán。 tián wán de dì wǔ shì sūn tián shū（ jí sūn zǐ de zǔ fù） céng jīng shì qí guó dà fū， zài gōng dǎ jǔ guó de zhàn zhēng zhōng lì xià liǎo zhàn gōng， qí jǐng gōng biàn bǎ lè 'ān fēng gěi liǎo tián shū， tóng shí hái cì “ sūn ” wéi xìng， yǐ biǎo shì duì tián shū jiā jiǎng。 gōng yuán qián 532 nián， qí guó fā shēng nèi luàn， sūn zǐ biàn lí kāi qí guó， dào liǎo nán fāng de wú guó， zài wú guó dedōu chéng gū sū（ jīn jiāng sū shěng sū zhōu shì） guò qǐ liǎo yǐn jū shēng huó， qián xīn yán jiū bīng fǎ。 zài wú guó， sūn zǐ jié shí liǎo wǔ zǐ xū。 jù《 wú yuè chūn qiū . hé lǘ nèi chuán》 zài， zài zhū hóu zhēng bà zhōng， nán fāng xīn xīng de wú guó guó jūn hé lǘ， wéi tú bà yè， yù gōng dǎ chǔ guó， dàn shì， yī shí nán yǐ xuǎn chū hé shì de jiànglǐng。 wǔ zǐ xū cháng yǔ wú wáng lùn bīng， tā céng xiàng wú wáng tuī jiàn shuō： sūn zǐ“ jīng tōng tāo lüè， yòu guǐ shén bù cè zhī jī， tiān dì bāo cáng zhī miào， zì zhù bīng fǎ shí sān piān， shì rén mò zhī qí néng。 chéng dé cǐ rèn wéi jiāng， suī tiān xià mò dí， hé lùn chǔ zāi！” jīng guò wǔ zǐ xū qī cì xiàng wú wáng tuī jiàn， wú wáng biàn ràng wǔ zǐ xū bài qǐng sūn zǐ chū shān。
sūn zǐ jìn jiàn wú wáng zhī hòu， chéng shàng suǒ zhù bīng shū xiàn jǐn cún shí sān piān。 wú wáng kàn hòu， zàn bù jué kǒu。 jù yòu guān zī liào jìzǎi， wéi kǎo chá sūn zǐ de tǒng bīng néng lì， wú wáng tiǎo xuǎn liǎo 100 duō míng gōng nǚ yóu sūn zǐ cāo liàn。 zhè jiù shì rén men suǒ chuán shuō de sūn zǐ“ wú gōng jiào zhàn zhǎn měi jī” de gù shì。 wú gōng cāo liàn zhī hòu， wú wáng rèn mìng sūn zǐ wéi shàngjiàng jūn， fēng wéi jūn shī。 cóng cǐ， sūn zǐ yǔ wǔ zǐ xū gòng tóng fǔ zuǒ wú wáng， ān bāng zhì guó， fā zhǎn jūn lì。 gōng yuán qián 506 nián dōng， wú guó yǐ sūn zǐ、 wǔ zǐ xū wéi jiāng， chū bīng fá chǔ。 sūn zǐ cǎi qǔ“ yū huí bēn xí、 chū qí zhì shèng” de zhàn fǎ， sù huái hé xī shàng， cóng huái hé píng yuán yuè guò dà bié shān， cháng qū shēn rù chǔ jìng qiān lǐ， zhíbèn hàn shuǐ， zài bǎi jǔ（ jīn hú běi hàn chuān běi） zhòngchuāng chǔ jūn。 jiē zhe wǔ zhàn wǔ shèng， yī jǔ gōng xiàn chǔ guó guó dū yǐng。“ bǎi jǔ zhī zhàn” hòu， chǔ guó yuán qì dà shāng， jiàn jiàn zǒu xiàng shuāi luò， ér wú guó de shēng wēi zé dà zhèn， chéng wéi chūn qiū wǔ bà zhī yī。 wú guó bù jǐn chéng wéi nán fāng de qiáng guó， ér qiě běi fāng de qí、 jìn děng dà guó yě wèi jù wú guó。 duì yú sūn zǐ de lì shǐ gōng jì， sī mǎ qiān zài《 shǐ jì . sūn zǐ wú qǐ lièzhuàn》 xiě dào：“ xī pò qiáng chǔ， rù yǐng， běi wēi qí、 jìn， xiǎn míng zhū hóu， sūn zǐ yǔ yòu lì yě”。
zhù shū bīng fǎ
《 sūn zǐ bīng fǎ》 shì cóng zhàn guó shí qī qǐ jiù fēngmǐ liú chuán de jūn shì zhù zuò， gǔ jīn zhōng wài de jūn shì jiā mendōu shǐ yòng qí zhōng lùn shù de jūn shì lǐ lùn lái zhǐ dǎo zhàn zhēng， ér qiě， qí zhōng lùn shù de jī běn lǐ lùn hé sī xiǎng hái bèi yùn yòng dào liǎo xiàn dài jīng yíng jué cè hé shè huì guǎn lǐ fāng miàn。 rán 'ér， zhè bù zhù zuò zhě shì shuí ní？ xué shù jiè yì lùn fēn fēn， yī zhǒng rèn wéi shì chūn qiū shí qī wú guó de sūn wǔ suǒ zhù， yī zhǒng rèn wéi shì sūn bìn zhěng lǐ 'ér chéng， yī zhǒng rèn wéi shì zhàn guó chū nián mǒu wèi shān lín chù shì biān xiě， hái yòu de shuō shì sān guó shí dài cáo cāo biān zhuàn de。 zhí dào 1972 nián 4 yuè jiān， zài shān dōng lín yí yín què shān fā jué de liǎng zuò hàn dài mù zàng zhōng tóng shí fā xiàn liǎo yòng zhú jiǎn xiě chéng de《 sūn zǐ bīng fǎ》 hé《 sūn bìn bīng fǎ》， zhè yàng， shù bǎi nián de zhēng lùn fāng gào jié shù，《 sūn zǐ bīng fǎ》 de zuò zhě bèi què rèn wéi chūn qiū shí qī wú guó de jiāng jūn sūn wǔ。
· bì yǐn wú guó zhù bīng fǎ
yóu yú guì zú jiā tíng gěi sūn wǔ tí gōng liǎo yōu yuè de xué xí huán jìng， sūn wǔ dé yǐ yuè dú gǔ dài jūn shì diǎn jí《 jūn zhèng》， liǎo jiě huáng dì zhàn shèng sì dì de zuò zhàn jīng yàn yǐ jí yī yǐn、 jiāng tài gōng、 guǎn zhòng de yòng bīng shǐ shí， jiā shàng dāng shí zhàn luàn pín fán， jiān bìng jī liè， tā de zǔ fù、 fù qīn dōushì shàn yú dài bīng zuò zhàn de jiànglǐng，
tā cóng xiǎo yě 'ěr wén mù dǔ liǎo yī xiē zhàn zhēng， zhè duì shàonián sūn wǔ de jūn shì fāng miàn de péi yǎng shì fēi cháng zhòng yào de。 dàn sūn wǔ shēng huó de qí guó， nèi bù máo dùn chóngchóng， wēi jī sì fú。 qí jǐng gōng chū nián， zuǒ xiāng qìng fēng miè diào liǎo yòu xiāng cuī zhù。 jiē zhe tián、 bào、 luán、 gāo děng sì dà jiā zú yòu lián hé qǐ lái， gǎn zǒu liǎo qìng fēng。 hòu lái， nèi luàn rì shèn yī rì， qí guó gōng shì tóng sì dà jiā zú de máo dùn， sì dà jiā zú xiāng hù zhī jiān zhēng quán duó lì de dǒu zhēng， yù yǎn yù liè。 sūn wǔ duì zhè zhǒng nèi bù dǒu zhēng jí qí fǎn gǎn， bù yuàn jiū chán qí zhōng， méng fā liǎo yuǎn bēn tā xiāng、 lìng móu chū lù qù shī zhǎn zì jǐ cái néng de niàn tóu。 dāng shí nán fāng de wú guó zì shòu mèng chēng wáng yǐ lái， lián jìn fá chǔ， guó shì qiáng shèng， hěn yòu xīn xīng qì xiàng。 sūn wǔ rèn dìng wú guó shì tā lǐ xiǎng de shī zhǎn cái néng hé shí xiàn bào fù de dì fāng。 dà yuē zài qí jǐng gōng sān shí yī nián（ gōng yuán qián 517 nián） zuǒ yòu， sūn wǔ zhèng zhí 18 suì de qīng chūn nián huá， tā yì rán lí kāi lè 'ān， gào bié qí guó， cháng tú bá shè， tóubèn wú guó 'ér lái， sūn wǔ yī shēng shì yè jiù zài wú guó zhǎn kāi， sǐ hòu yì zàng zài wú guó， yīn cǐ《 wú yuè chūn qiū . hé lǘ nèi chuán》 jiù bǎ sūn wǔ chēng wéi“ wú rén”。
sūn wǔ lái dào wú guó hòu， biàn zài wú dū（ jīn sū zhōu shì） jiāo wài jié shí liǎo cóng chǔ guó 'ér lái de wǔ zǐ xū。 wǔ zǐ xū yuán shì chǔ guó de míng chén， gōng yuán qián 522 nián yīn fù qīn wǔ shē hé xiōng cháng wǔ shàng bèi chǔ píng wáng shā hài 'ér qián táo dào wú guó。 tā lì zhì xīng bīng fá chǔ， wéi fù xiōng bào chóu。 sūn wǔ jié shí wǔ zǐ xū hòu， shí fēn tóu jī， jié wéi mì yǒu。 zhè shí wú guó de jú shì yě zài dòng dàng bù 'ān zhī zhōng， liǎng rén biàn bì yǐn shēn jū， dài jī 'ér fā。
gōng yuán qián 515 nián， wú guó gōng zǐ guāng lì yòng wú guó fá chǔ， guó nèi kōng xū de jī huì， yǐ zhuān zhū wéi cì kè， xí shā wú wáng liáo， rán hòu zì lì wéi wáng， chēng hé lǘ。 hé lǘ jí wèi hòu， jiù lǐ xián xià shì， rèn yòng wǔ zǐ xū děng yī pī xián chén， tā yòu tǐ xù mín qíng， bù tān měi wèi， bù tīng yín lè， bù yě nǚ sè， zhù yì fā zhǎn shēng chǎn， jī xù liáng shí， jiàn zhù chéng yuán， xùn liàn jūn duì， yīn 'ér dà dé mín xīn， wú guó chéng xiàn chū yī pài xīn xīn xiàng róng de jǐng xiàng。 hé lǘ yòu zhù zhòng sōu qiú gè zhǒng rén cái， lì zhì yào shǐ wú guó gèng jiā qiáng shèng， shí 'ér xiàng cháng jiāng zhōng yóu fā zhǎn， miè chǔ chēng xióng。 yǐn jū wú dū jiāo wài de sūn wǔ yóu cǐ gèng jiā kàn qīng zì jǐ de qián tú， tā zài yǐn jū zhī dì， yī biān guàn yuán gēngzhòng， yī biān xiě zuò bīng fǎ， bìng qǐng wǔ zǐ xū yǐn jiàn zì jǐ。 zhōng yú， sūn wǔ xiě liǎo chuán shì míng piān《 sūn zǐ bīng fǎ》， xiàn jǐn cún 13 piān bīng fǎ。 jí shǐ shì jǐn cún de 13 piān bīng fǎ， jiǎng de quán bù dōushì rú hé kè dí zhì shèng de zhàn lüè zhàn shù， quán shū gòu chéng liǎo yī gè yán mì de tǐ xì。
bīng shū jiè shào
·《 sūn zǐ bīng fǎ》 jiè shào
dì yī《 jì piān》， lùn shù zěn yàng zài kāi zhàn zhī qián hé zhàn zhēng zhōng shí xíng móu huá de wèn tí， bìng lùn shù móu huá zài zhàn zhēng zhōng de zhòng yào yì yì。 sūn wǔ rèn wéi， zài kāi zhàn zhī qián， bì xū duì dí wǒ shuāng fāng de jī běn tiáo jiàn zuò zhōu mì de yán jiū hé bǐ jiào， rèn zhēn dì shí xíng móu huá， yǐ biàn zhì dìng zhèng què de zuò zhàn jìhuà。 jué dìng zhàn zhēng shèng fù de jī běn tiáo jiàn yòu wǔ xiàng， jiù shì“ dào”（ dào yì）、“ tiān”（ tiān shí）、“ dì”（ dì lì）、“ jiāng”（ jiàngshuài）、“ fǎ”（ fǎ zhì）。 duì zhè xiē tiáo jiàn bǐ jiào qīng chǔ liǎo， jiù kě yǐ pàn duàn zhàn zhēng de shèng fù。 zài zhàn zhēng shí xíng guò chéng zhōng， yě bì xū gēn jù lì hài guān xì hé bù duàn biàn huà de xíng shì lái shí xíng yán jiū hé móu huá， cǎi qǔ jī dòng líng huó de cuò shī， zuò dào“ gōng qí bù bèi， chū qí bù yì” dì dǎ jī dí rén。 sūn wǔ rèn wéi， móu huá zhōu mì jiù kě néng zài zhàn zhēng zhōng huò shèng， móu huá bù zhōu nán yú huò shèng， gēn běn bù jìn xíng móu huá shì kěn dìng yào shī bài de。
dì 'èr《 zuò zhàn piān》， lùn shù sù zhàn sù shèng de zhòng yào xìng。 yīn wéi chū bīng dǎ zhàng yào hào sǔn guó jiā dà liàng de rén lì、 wù lì、 cái lì， tuō jiǔ liǎo jiù huì shǐ jūn duì pí bèi、 ruì qì cuò shāng、 cái huò kū jié， bié de zhū hóu guó huì chéng jī jìn xíng jìn gōng。 cóng sù shèng de sī xiǎng chū fā， sūn wǔ fǎn duì yǐ dāng shí jiǎn lòu de zuò zhàn wǔ qì qù gōng kè jiān gù de chéng zhài， yě fǎn duì zài guó nèi yī zài zhēng jí bīng yuán hé diào yùn jūn yòng wù zī， ér zhù zhāng zài dí guó jiù dì jiě jué liáng cǎo， zhù zhāng yòng cái huò hòu shǎng shì bīng， zhù zhāng yōu dài fú lǔ， zhù zhāng yòng jiǎo huò lái bǔ chōng zhuàng dà zì jǐ。 tā rèn wéi zhè yàng zuò， cái néng xùn sù zhàn shèng dí rén。
piān sān《 móu gōng piān》， lùn shù yòng jì móu zhēng fú dí rén de wèn tí。 sūn wǔ rèn wéi“ bù zhàn 'ér qū rén zhī bīng” shì“ shàn zhōng zhī shàn zhě”，“ quán guó”、“ quán jūn”、“ quán lǚ”、“ quán zú”、“ quán wǔ” dì qiǎngpò dí rén qū fú tóu jiàng shì zuì lǐ xiǎng de zuò zhàn fāng 'àn，“ pò guó”、“ pò jūn”、“ pò lǚ”、“ pò zú”、“ pò wǔ” dì yòng wǔ lì jī pò dí rén zé cì yī děng，“ fēi shàn zhī shàn zhě”。
zěn yàng cái néng zuò dào“ bù zhàn 'ér qū rén zhī bīng” ní？ sūn wǔ rèn wéi shàng cè shì“ fá móu”， qí cì shì“ fá jiāo”， zài cì shì“ fá bīng”， jí zhù zhāng tōng guò zhèng zhì gōng shì、 wài jiāo shǒu duàn hé wǔ zhuāng lì liàng lái zhēng fú dí rén。 zài hé dí rén dǒu zhēng shí， rú guǒ dí qiáng wǒ ruò， yīnggāi jí zhōng yōu shì bīng lì zhàn shèng dí rén， zuò dào“ shí zé wéi zhī， wǔ zé gōng zhī， bèi zé fēn zhī， dí zé néng zhàn zhī”， jí yòu shí bèi yú dí de bīng lì jiù bāo wéi dí rén， yòu wǔ bèi yú dí de bīng lì jiù jìn gōng dí rén， yòu yī bèi yú dí de bīng lì jiù shè fǎ fēn sàn dí rén， hé dí rén de bīng lì xiāng děng jiù yào shàn yú zhàn shèng dí rén， bǐ dí rén de bīng lì shǎo jiù yào shàn yú tuì què， zhàn dǒu lì bù rú dí rén jiù yào bì miǎn yǔ dí rén zuò zhàn， bù néng qiáng pàn yìng dǎ。 sūn wǔ zài cǐ piān zhōng tí chū liǎo“ zhī bǐ zhī jǐ， bǎi zhàn bù dài” de guāng huī sī xiǎng， rèn wéi móu lüè bì xū jiàn lì zài liǎo jiě dí wǒ shuāng fāng qíng kuàng de jī chǔ shàng。
dì sì《 xíng piān》， lùn shù yòng bīng zuò zhàn yào xiān wéi zì jǐ chuàng zào bù bèi dí rén zhàn shèng de tiáo jiàn， yǐ děng dài dí rén kě yǐ bèi wǒ zhàn shèng de shí jī， shǐ zì jǐ“ lì yú bù bài zhī dì”。 sūn wǔ rèn wéi： zhàn zhēng de shèng fù jué dìng yú dí wǒ shuāng fāng lì liàng de dà xiǎo， yào xiǎng zhàn shèng dí rén， jiù bì xū zài lì liàng de duì bǐ shàng shǐ zì jǐ chǔyú jué duì yōu shì， zào chéng yī zhǒng xùn měng bù kě dǐ dǎng zhī shì。 chú cǐ zhī wài， hái yào děng dài dí rén kě yǐ bèi wǒ zhàn shèng de yòu lì shí jī， shàn yú zhuā zhù dí rén de ruò diǎn， zhè yàng， jiù néng qīng 'ér yì jǔ dì zhàn shèng dí rén。 sūn wǔ rèn wéi， yào zài zuò zhàn zhōng qǔ shèng， bì xū shàn yú duì dài gōng hé shǒu de wèn tí。 bīng lì bù zú jiù fáng shǒu， bīng lì yòu yú jiù jìn gōng。 fáng shǒu shí yào shí fēn yán mì dì yǐn bì zì jǐ， jìn gōng shí yào dǎ dé dí rén cuò shǒu bù jí。 zhè yàng， jiù néng dá dào“ zì bǎo 'ér quán shèng” de mùdì。
dì wǔ《 shì piān》， lùn shù yòng bīng zuò zhàn yào zào chéng yī zhǒng kě yǐ yā dǎo dí rén de xùn měng zhī shì， bìng yào shàn yú lì yòng zhè zhǒng xùn měng zhī shì。
shì shì shénme ní？ sūn zǐ shuō， zhè zhǒng shì jiù xiàng kě yǐ piào qǐ shí tóu de jī liú， jiù xiàng yī chù jí fā de lā mǎn de gōng nǔ， jiù xiàng yuán shí cóng qiān rèn gāo shān shàng gǔn xià， yòu yī zhǒng bù kě dǐ dǎng de lì liàng。 yòng zhè zhǒng lì liàng dǎ jī dí rén， jiù néng gòu yǐ yī dāng shí， suǒ xiàng wú dí。
zěn yàng zào chéng zhè zhǒng shì ní？ shǒu xiān， yào gěi zì jǐ chuàng zào tiáo jiàn， shǐ běn shēn jù yòu zhàn shèng dí rén de qiáng dà lì liàng。 qí cì， yào“ zé rén 'ér rèn shì”。 xuǎn zé shú zhī jūn shì、 zhī rén shàn rèn de jiàngshuài， zhǐ huī shì bīng zuò zhàn líng huó zì rú， bìng qiě shàn yú yòng jiǎ xiàng mí huò dí rén， yòng xiǎo lì diào dòng dí rén， yǐn yòu dí rén xiàn rù juàn tào， rán hòu yòng fú bīng hěn hěn dì dǎ jī dí rén。
dì liù《 xū shí piān》， lùn shù yòng bīng zuò zhàn xū cǎi yòng“ bì shí 'ér jī xū” de fāng zhēn。
zěn yàng cái néng zuò dào bì shí jī xū ní？ dì yī， yào shǐ wǒ fāng chǔyú zhù dòng dì wèi， shǐ dí fāng chǔyú bèi dòng dì wèi， bǎ zhàn zhēng de zhù dòng quán zhǎng wò zài zì jǐ shǒu lǐ。 shàn yú yòng bīng zuò zhàn de rén， néng gòu shè fǎ diào dòng dí rén， ér bù bèi dí rén suǒ diào dòng。 dì 'èr， yào chū qí bù yì， gōng qí bù bèi， dǎ jī dí rén bīng lì kōng xū zhī chù。 dì sān， yào jí zhōng zì jǐ de bīng lì， bìng shè fǎ fēn sàn dí rén de bīng lì， zào chéng zhàn shù shàng de wǒ zhòng dí guǎ。
sūn wǔ zhǐ chū， yùn yòng bì shí jī xū de zuò zhàn fāng zhēn， yào cóng fēn xī dí qíng chū fā， yào suí zhe xíng shì de biàn huà， yīn wéi zhàn zhēng guò chéng zhōng de zhòng guǎ、 qiáng ruò、 gōng shǒu、 jìn tuì děng děng guān xì chù zài jí jù biàn huà zhī zhōng，“ gù bīng wú cháng shì， shuǐ wú cháng xíng， néng yīn dí biàn huà 'ér qǔ shèng zhě wèi zhī shén”。
dì qī《 jūn zhēng piān》， lùn shù rú hé zhēng duó zhì shèng de yòu lì tiáo jiàn， shǐ zì jǐ zhǎng wò zuò zhàn zhù dòng quán de wèn tí。 sūn wǔ rèn wéi： shǒu xiān， bì xū liǎo jiě gè zhū hóu guó de zhèng zhì dòng xiàng， bì xū shú xī dì xíng， bì xū shǐ yòng xiàng dǎo， zuò dào qíng kuàng míng。 qí cì， bì xū xíng dòng tǒng yī， bù diào yī zhì， zuò dào“ qí jí rú fēng， qí xú rú lín， qīn lüè rú huǒ， bù dòng rú shān， nán zhī rú yīn， dòng rú léi zhèn”，“ yǒng zhě bù dé dú jìn， qiè zhě bù dé dú tuì”。 dì sān， yào qiú zhǐ huī zhèng què， jī dòng líng huó，“ bì qí ruì qì， jī qí duò guī”。 zuò dào yǐ shàng jǐ diǎn， cái néng zài zhàn zhēng zhōng chǔyú yòu lì de wèi zhì。
dì bā《 jiǔ biàn piān》， lùn shù jiàngshuài zhǐ huī zuò zhàn yìng gēn jù gè zhǒng jù tǐ qíng kuàng líng huó jī dòng dì chǔzhì wèn tí， bù yào jī xiè sǐ bǎn 'ér zhāo zhì shī bài， bìng duì jiàngshuài tí chū liǎo yào qiú。
sūn wǔ qiáng diào， jiàngshuài chǔzhì wèn tí shí bì xū zuò dào： shǒu xiān， kǎo lǜ wèn tí yào jiān gù yòu lì hé yòu hài liǎng fāng miàn。 zài yòu lì de qíng kuàng xià yào xiǎng dào bù lì de yīn sù， zài bù lì de qíng kuàng xià yào xiǎng dào yòu lì de yīn sù。 qí cì， yào gēn jù bù tóng de dǒu zhēng mù biāo， cǎi qǔ bù tóng de dǒu zhēng shǒu duàn。 dì sān， yào lì zú zài chōng fēn zhǔn bèi、 shǐ dí rén bù kě gōng pò de jī chǔ shàng， bù néng cún jiǎo xìng xīn lǐ。 dì sì， yào kè fú piān jī de xìng qíng， quán miàn、 shèn zhòng、 lěng jìng dì kǎo lǜ wèn tí。 zhǐ yòu zuò dào liǎo yǐ shàng zhè xiē， fāng néng“ dé dì zhī lì”、 dé rén zhī yòng”。 sūn wǔ rèn wéi， jiàngshuài yào cóng shí jì chū fā chǔzhì wèn tí cái néng zhàn shèng dí rén， suǒ yǐ duì yú guó jūn de wéi bèi shí jì de mìng lìng kě yǐ bù zhí xíng， yīn cǐ， tā dà dǎn dì tí chū liǎo“ jūn mìng yòu suǒ bù shòu” de jūn shì míng yán。
dì jiǔ《 xíng jūn piān》， lùn shù xíng jūn zuò zhàn zhōng zěn yàng 'ān zhì jūn duì hé pàn duàn dí qíng wèn tí， hái lùn shù liǎo jūn duì zài shān dì、 jiāng hé、 yán jiǎn zhǎo zé dì、 píng yuán děng sì zhǒng dì xíng shàng de bù tóng chǔzhì bàn fǎ， hái lùn shù liǎo jūn duì yù dào jué jiàn、 tiān jǐng、 tiān láo、 tiān luó、 tiān xiàn、 tiān xì děng tè shū dì xíng de chǔzhì bàn fǎ。 sūn wǔ hái tí chū liǎo 31 zhǒng guān chá、 pàn duàn dí qíng de fāng fǎ， tōng guò zhè xiē fāng fǎ， bǎ kàn dào、 tīng dào hé zhēn chá dào de gè zhǒng xiàn xiàng jiā yǐ fēn xī， zhǎng wò zhēn shí de dí qíng， cái néng zhì dìng chū zhèng què de zuò zhàn fāng 'àn， cái néng huò dé shèng lì。 sūn wǔ zài běn piān zhōng hái tí chū liǎo“ lìng zhī yǐ wén， qí zhè yǐ wǔ” de wén wǔ jiān yòng de zhì jūn yuán zé， jí yào yòng dào yì lái jiào yù shì bīng， yòng fǎ jì lái tǒng yī bù diào， zhè yàng de jūn duì dǎ qǐ zhàng lái yī dìng néng qǔ dé shèng lì。
dì shí《 dì xíng piān》， lùn shù yòng bīng zuò zhàn zěn yàng lì yòng dì xíng de wèn tí， zhuózhòng lùn shù shēn rù dí guó zuò zhàn de hǎo chù。 sūn wǔ fēn xī liǎo jiǔ zhǒng zhàn dì de tè diǎn hé shì bīng chù zài zhè xiē dì qū de xīn lǐ zhuàng tài， xiāng yìng dì tí chū liǎo zài zhè xiē dì qū yòng bīng de bù tóng cuò shī， rèn wéi shēn rù dí guó， děng yú bǎ shì bīng tóu zhì zài wēi dì、 xiàn rù sǐ dì， tā men huì pò bù dé sì pàn sǐ zuò zhàn， fā huī gèng dà de zhàn dǒu lì， ér qiě， shēn rù dí guó， hái kě jiù dì bǔ chōng jūn liáng， hái kě yīn lí jiā tài yuǎn 'ér bù huì táo sàn， fú cóng zhǐ huī， yī xīn yī yì zuò zhàn， duó dé zhàn zhēng shèng lì。
dì shí yī《 jiǔ dì piān》， lùn shù jiǔ zhǒng bù tóng zuò zhàn dì qū jí qí yòng bīng yuán zé， tí chū liǎo“ bīng zhī qíng zhù sù， chéng rén zhī bù jí， yóu bù yú zhī dào， gōng qí suǒ bù jiè” de tū rán xí jī de zuò zhàn sī xiǎng。
dì shí 'èr《 huǒ gōng piān》， lùn shù zài zhàn zhēng zhōng shǐ yòng huǒ gōng de bàn fǎ、 tiáo jiàn hé yuán zé děng wèn tí。
sūn wǔ rèn wéi， huǒ gōng yòu huǒ rén、 huǒ jī、 huǒ zī、 huǒ kù、 huǒ duì wǔ zhǒng， jí fén shāo dí jūn de yíng zhài、 jī jù、 zī zhòng、 fǔ kù hé yùn shū shè shī zhè wǔ zhǒng。 zhuóyǎn diǎn zài yú cuī huǐ dí rén de rén lì、 wù lì hé yùn shū xiàn。 zhè wǔ zhǒng huǒ gōng fāng fǎ bì xū biàn huà yùn yòng， wǒ jūn kě yǐ zhǎng wò， dí jūn yě kě yǐ zhǎng wò， yīnggāi zhù yì fáng bèi。
zhī gōng bì xū jù bèi tiáo jiàn。 chú liǎo fā huǒ de qì cái bì xū píng shí yòu zhǔn bèi zhī wài， zòng huǒ shí hái yào xuǎn zé tiān shí， yào zài tiān qì gān zào hé guā fēng de rì zǐ fàng huǒ。 shí shī huǒ gōng yě bì xū hé shì bīng de jìn gōng hù xiāng pèi hé， zhè yàng cái néng fā huī huǒ gōng de zuò yòng， dá dào duó qǔ shèng lì de mùdì。
dì shí sān《 jiān piān》， lùn shù shǐ yòng jiàndié zhēn chá dí qíng zài zuò zhàn zhōng de zhòng yào yì yì， bìng lùn shù liǎo jiàndié de zhǒng lèi hé shǐ yòng jiàndié de fāng fǎ。 sūn wǔ shí fēn zhòng shì jiàndié de zuò yòng， rèn wéi tā shì zuò zhàn qǔ shèng de yī gè guān jiàn， jūn duì yǐ kào jiàndié tí gōng de qíng bào 'ér cǎi qǔ xíng dòng。 sūn wǔ bǎ jiàndié fēn wéi wǔ zhǒng： yīn jiān、 nèi jiān、 fǎn jiān、 sǐ jiān、 shēng jiān。 suǒ wèi yīn jiān， jiù shì lì yòng dí guó xiāng lǐ de pǔ tōng rén wéi jiàndié。 suǒ wèi nèi jiān， jiù shì lì yòng dí guó de guān lì wéi jiān dié。 suǒ wèi fǎn jiān， jiù shì lì yòng dí fāng de jiàndié lái wèiwǒ suǒ yòng。 suǒ wèi sǐ jiān， jiù shì gù yì duì wài sàn bù xū jiǎ de qíng kuàng， ràng wǒ fāng jiàndié zhī dào， rán hòu chuán gěi dí fāng。 suǒ wèi shēng jiān， jiù shì pài wǎng dí fāng zhēn chá dí qíng yǐ hòu néng qīn zì huí lái bào gào de jiàndié。 zhè wǔ zhǒng jiàndié， qián sān zhǒng shì lì yòng dí fāng rén yuán， hòu liǎng zhǒng shì wǒ fāng qián rù dí rén nèi bù de。 zhè wǔ zhǒng jiàndié dū shǐ yòng qǐ lái， qíng bào de lái yuán jiù shí fēn guǎng fàn， dǎ qǐ zhàng lái shǐ dí rén máng máng rán bù zhī zěn yàng yìng fù， què shí shì shén miào mò cè。 cóng fǎn jiān dé lái de qíng bào zuì zhòng yào。 yīn cǐ， yào tè bié zhòng shì fǎn jiān， duì dài fǎn jiān de dài yù yīnggāi tè bié yōu hòu。
sūn wǔ de bīng fǎ 13 piān， gè yòu cè zhòng， bō lán qǐ fú， fēn xī tòu chè， jiàn jiě jīng dào， shí yòng xìng qiáng。 wèile shǐ wú wáng néng gòu rèn yòng tā， tā zài bīng fǎ kāi tóu jiù shuō：“ wú wáng tīng wǒ suǒ chén zhī jì 'ér yòng bīng zé bì shèng， wǒ jiù liú zài zhè 'ér， rú bù tīng wǒ jì 'ér yòng bīng zé bì bài， wǒ yě jiù yào zài dào bié de guó jiā qù。” wèile shǐ wú wáng dú bīng fǎ gǎn dào qīnqiè， tā zài bīng fǎ zhōng jīng cháng yùn yòng dāng shí wú、 yuè liǎng guó chōng tū de zhàn lì， yòu zhēn duì xìng dì chǎn shù。 tā zài bīng fǎ zhōng zì bǐ shāng cháo kāi guó dà chén yī yǐn hé zhōu cháo kāi guó dà chén jiāng tài gōng， xī wàng fǔ zuǒ wú wáng tǒng yī wáng cháo。
róng mǎ shēng yá
hé lǘ jí wèi sān nián， jí gōng yuán qián 512 nián， wú guó guó nèi wěn dìng， cāng lǐn chōng zú， jūn duì jīng hàn， xiàng xī jìn bīng zhēng fá chǔ guó de zhǔn bèi gōng zuò yǐ jīng jī běn jiù xù。 wǔ zǐ xū xiàng hé lǘ tí chū， zhè yàng de cháng tú yuǎn zhēng， yī dìng yào yòu yī wèi shēn tōng tāo lüè de jūn shì jiā chóuhuà zhǐ huī， fāng néng qǔ shèng。 tā xiàng wú wáng hé lǘ tuī jiàn liǎo zhèng zài yǐn jū de sūn wǔ， xiàng wú wáng jiè shào sūn wǔ de jiā shì、 rén pǐn hé cáigàn， chēng zàn sūn wǔ shì gè fāng néng 'ān bāng、 wǔ néng dìng guó de gài shì qí cái。 kě shì， sūn wǔ zì cóng lái dào wú guó hòu yī zhí yǐn jū zhù shū， wú wáng lián sūn wǔ zhè gè míng zì dōubù céng tīng shuō， rèn wéi yī jiè nóng fū bù huì yòu dà běn shì。 wǔ zǐ xū biàn fǎn fù tuī jiàn， jǐn yī gè zǎo shàng jiù tuī jiàn liǎo 7 cì， wú wáng cái dāyìng jiē jiàn sūn wǔ。
sūn wǔ dài zhe tā gāng xiě jiù de bīng fǎ jìn jiàn wú wáng。 wú wáng jiàngbīng fǎ yī piān yī piān kàn bà， zé zé chēng hǎo， dàn hū rán chǎn shēng yī gè niàn tóu， bīng fǎ tóu tóu shì dào， shì fǒu zhēn shì hé yú zhàn zhēng de shí yòng ní？ sūn wǔ néng xiě bīng fǎ， yòu zěn yàng cái néng zhèng míng tā bù zhǐ shì yī wèi zhǐ shàng tán bīng de rén ní？ wú wáng biàn duì sūn wǔ shuō：“ nǐ de bīng fǎ shí sān piān， wǒ yǐ jīng zhú piān bài dú， shí shì 'ěr mù yī xīn， shòu yì bù qiǎn， dàn bù zhī shí xíng qǐ lái rú hé， kě fǒu yòng tā xiǎo guī mó dì yǎn liàn yī xià， ràng wǒ men jiàn shí jiàn shí？” sūn wǔ huí dá shuō：“ kě yǐ”。 wú wáng yòu wèn dào：“ xiān shēng dǎ suàn yòng shénme yàng de rén qù yǎn liàn？” sūn wǔ dá：“ suí jūn wáng de yì yuàn， yòng shénme yàng de réndōu kě yǐ。 bù guǎn shì gāo guì de hái shì dī jiàn de， yě bù lùn shì nán de hái shì nǚ de， dōukě yǐ。” wú wáng xiǎng gěi sūn wǔ chū gè nán tí， biàn yào qiú yòng gōng nǚ lái yǎn liàn。
yú shì， wú wáng xià lìng jiāng gōng zhōng měi nǚ 180 míng zhào dào gōng hòu de liàn bīng chǎng， jiāo gěi sūn wǔ qù yǎn liàn。 sūn wǔ bǎ 180 míng gōng nǚ fēn wéi zuǒ yòu liǎng duì， zhǐ dìng wú wáng zuì wéi chǒng 'ài de liǎng wèi měi jī wéi zuǒ yòu duì cháng， ràng tā men dài lǐng gōng nǚ jìn xíng cāo liàn， tóng shí zhǐ pài zì jǐ de jià chē rén hé péi chéng dān rèn jūn lì， fù zé zhí xíng jūn fǎ。
fēn pài sì dìng， sūn wǔ zhàn zài zhǐ huī tái shàng， rèn zhēn xuān jiǎng cāo liàn yào lǐng。 tā wèn dào：“ nǐ mendōu zhī dào zì jǐ de qián xīn、 hòu bèi hé zuǒ yòu shǒu bā？ xiàng qián， jiù shì mù shì qián fāng； xiàng zuǒ， shì zuǒ shǒu； xiàng yòu， shì yòu shǒu； xiàng hòu， shì hòu bèi。 yī qiē xíng dòng， dū yǐ gǔ shēng wéi zhǔn。 nǐ mendōu tīng míng bái liǎo má？” gōng nǚ men huí dá：“ tīng míng bái liǎo。” ān pái jiù xù， sūn wǔ biàn jī gǔ fā lìng， rán 'ér jìn guǎn sūn wǔ sān lìng wǔ shēn， gōng nǚ men kǒu zhōng yìng dá， nèi xīn què gǎn dào xīn qí、 hǎo wán， tā men bù tīng hào lìng， pěng fù dà xiào， duì xíng dà luàn。 sūn wǔ biàn zhào jí jūn lì， gēn jù bīng fǎ， zhǎn liǎng wèi duì cháng。 wú wáng jiàn sūn wǔ yào shā diào zì jǐ de 'ài jī， mǎ shàng pài rén chuán mìng shuō： guǎ rén yǐ jīng zhī dào jiāng jūn néng yòng bīng liǎo。 méi yòu zhè liǎng gè měi rén shì hòu， guǎ rén chī fàn yě méi yòu wèi dào。 qǐng hūn jūn shè miǎn tā men。” sūn wǔ háo bù liú qíng dì shuō：“ chén jì rán shòu mìng wéi jiāng， jiāng zài jūn zhōng， jūn mìng yòu suǒ bù shòu。” sūn wǔ zhí yì shā diào liǎo liǎng wèi duì cháng， rèn mìng liǎng duì de pái tóu chōng dāng duì cháng， jì xù liàn bīng。 dāng sūn wǔ zài cì jī gǔ fā lìng shí， zhòng gōng nǚ qián hòu zuǒ yòu， jìn tuì huí xuán， guì pá gǔn qǐ， quándōu hé hū guīju， zhèn xíng shí fēn qí zhěng。 sūn wǔ chuán rén qǐng hé lǘ jiǎn yuè， hé lǘ yīn wéi shī qù 'ài jī， xīn zhōng bù kuài， biàn tuō cí bù lái， sūn wǔ biàn qīn jiàn hé lǘ。 tā shuō：“ lìng xíng jìn zhǐ， shǎng fá fēn míng， zhè shì bīng jiā de cháng fǎ， wéi jiāng zhì jūn de tōng zé。 duì shì zú yī dìng yào wēi yán， zhǐ yòu zhè yàng， tā men cái huì tīng cóng hào lìng， dǎ zhàng cái néng kè dí zhì shèng。” tīng liǎo sūn wǔ de yī fān jiě shì， wú wáng hé lǘ nù qì xiāo sàn， biàn bài sūn wǔ wéi jiāng jūn。
zài sūn wǔ de yán gé xùn liàn xià， wú jūn de jūn shì sù zhì yòu liǎo míng xiǎn de tí gāo。 jiù zài gōng yuán qián 512 nián， hé lǘ、 wǔ liǎo xū hé sūn wǔ， zhǐ huī wú jūn gōng kè liǎo chǔ de shǔ guó zhōng wú guó（ jīn jiāng sū sù qiān dōng běi）、 shū guó（ jīn 'ān huī lú jiāng xiàn xī）， zhè shí hé lǘ tóu nǎo fā rè， xiǎng yào cháng qū zhí rù gōng kè chǔ dū yǐng（ jīn hú běi jiāng líng xiàn jì nán chéng）。 sūn wǔ rèn wéi zhè yàng zuò bù tuǒ， biàn jìn yán dào：“ chǔ jūn shì tiān xià de yī zhī jìnglǚ， fēi shū guó hé zhōng wú guó kě bǐ。 wǒ jūn sì lián miè 'èr guó， rén pí mǎ fá， jūn zī xiāo hào， bù rú zàn qiě shōu bīng， xù jīng yǎng ruì， zài děng liáng jī。” wú wáng tīng cóng liǎo sūn wǔ de quàn gào， xià lìng bān shī。
wǔ zǐ xū yě wán quán tóng yì sūn wǔ de zhù zhāng， bìng xiàng wú wáng xiàn cè shuō：“ rén mǎ pí láo， bù yí yuǎn zhēng。 bù guò， wǒ men yě kě yǐ shè fǎ shǐ chǔ rén pí kùn。” yú shì wǔ zǐ xū shuō sūn wǔ gòng tóng shāng dìng liǎo yī tào rǎo chǔ、 pí chǔ de jì cè， jí zǔ chéng sān zhī jìnglǚ， lún fān xí rǎo chǔ guó。 dāng wú guó de dì yī zhī bù duì xí jī chǔ jìng de shí hòu， chǔ guó jiàn lái shì bù xiǎo， biàn quán lì yǐ fù， pài bīng yíng jī。 dài chǔ jūn chū dòng， wú jūn biàn wǎng huí chè。 ér chǔ jūn fǎn huí zhù dì shí， wú guó de dì 'èr zhī bù duì yòu gōng rù liǎo chǔ jìng， rú cǐ lún fān xí jī， nòng dé chǔ guó lián nián yìng fù wú jūn， rén lì wù lì dōubèi dà liàng hào fèi， guó nèi shí fēn kōng xū， shǔ guó fēn fēn pàn lí， wú guó què cóng lún fān shí gōng zhōng qiǎng lüè bù shǎo， zài yǔ chǔ duì zhì zhōng wán quán zhàn jù shàng fēng。
gōng yuán qián 506 nián， chǔ guó gōng dǎ yǐ jīng guī fù wú guó de xiǎo guó héng héng cài guó， gěi liǎo wú jūn fá chǔ de jiè kǒu。 hé lǘ hé wǔ zǐ xū、 sūn wǔ zhǐ huī xùn liàn yòu sù de 3 wàn jīng bīng， chéng zuò zhàn chuán， sù huái 'ér shàng， zhí qū cài guó yǔ chǔ guó de jiāo zhàn。 chǔ jūn jiàn wú jūn lái shì xiōng měng， bù dé bù fàng qì duì cài guó de wéi gōng， shōu suō bù duì， diào jí zhù lì， yǐ hàn shuǐ wéi jiè， jiā jǐn shè fáng， kàng jī wú jūn de jìn gōng。 bù liào sūn wǔ tū rán gǎi biàn liǎo yán huái hé jìn jūn de lù xiàn， fàng qì zhàn chuán， gǎi cóng lù lù jìn gōng， zhí chā chǔ guó zòng shēn。
wǔ zǐ xū wèn sūn wǔ：“ wú jūn xí yú shuǐ xìng， shàn yú shuǐ zhàn， wèihé gǎi cóng lù lù jìn jūn ní？”
sūn wǔ gào sù tā shuō：“ yòng bīng zuò zhàn， zuì guì shén sù。 yīngdāng zǒu bié rén liào xiǎng bù dào de lù， yǐ biàn dǎ tā gè cuò shǒu bù jí。 nì shuǐ xíng zhōu， sù dù chí huǎn， chǔ jūn bì rán chéng jī jiā qiáng fáng bèi， nà jiù hěn nán pò dí liǎo，” shuō dé wǔ zǐ xū diǎn tóu chēng shì。
jiù zhè yàng， sūn wǔ zài 3 wàn jīng bīng zhòngxuǎn zé liǎo qiáng zhuàng mǐn jié de 3500 rén wéi qián zhèn， shēn chuān jiān jiá， shǒu zhí lì qì， lián lián dà bài chǔ jūn。 jiù lì 11 yuè 28 rì gōng rù chǔ guó de guó dū yǐng， chǔ zhāo wáng dài zhe mèi mèi cāng huáng chū táo。 sūn wǔ yǐ 3 wàn jūn duì gōng jī chǔ guó de 20 wàn dà jūn， huò dé quán shèng， chuàng zào liǎo yǐ shǎo shèng duō de guāng huī zhàn lì。
rán 'ér， zhè shí yuè guó chéng wú jūn fá chǔ zhī jī jìn gōng wú guó， qín guó yòu chū bīng bāng zhù chǔ guó duì fù wú jūn， zhè yàng， hé lǘ bù dé bù yǐn bīng fǎn wú。 cǐ hòu， wú yòu jì xù fá chǔ， chǔ wéi miǎn wáng guó， jiāng guó dū yóu yǐng qiān dào dū（ jīn hú běi yí chéng xiàn dōng nán）。
sūn wǔ zài bāng zhù hé lǘ xī pò qiáng chǔ de tóng shí， jìhuà zhēng fú yuè guó。 gōng yuán qián 496 nián， hé lǘ tīng shuō yuè wáng yǔn cháng qù shì， xīn jí wèi de yuè wáng gòu jiàn nián qīng zhì ruò， yuè guó guó nèi bù dà wěn dìng， rèn wéi jī bù kě shī， shí bù zài lái， biàn bù tīng sūn wǔ děng rén de quàn gào， bù děng zhǔn bèi gōng zuò quán bù jiù xù， jiù cāng cù chū bīng， xiǎng yào jī bài yuè guó。 bù liào， gòu jiàn zhěng dùn duì wǔ， zhù dòng yíng zhàn， liǎng jūn xiāng yù yú wú yuè biān jìng de lǐ（ jīn zhè jiāng jiā xīng xiàn xī nán）。 gòu jiàn shī zhǎn qiǎo jì， tā pài sǐ xíng fàn shǒu xiān chū zhèn， pái chéng sān xíng， bǎ jiàn fàng zài bó zǐ shàng， yī gè gè chén shù biǎo yǎn hòu， zì jǐng yú zhèn qián。 wú guó shì bīng bù zhī nà shì yī gè gè zuì fàn， jū rán kàn dé wàng liǎo shén， shǎ liǎo yǎn， yuè jūn chéng jī fā dòng chōng fēng， wú jūn cāng huáng bài tuì， hé lǘ yě shāng chóngshēn wáng。
hé lǘ qù shì hòu， yóu tài zǐ fūchāi jì chéng wáng wèi， sūn wǔ hé wǔ zǐ xū zhěng dùn jūn bèi， yǐ fǔ zuǒ fūchāi wán chéng bào chóu xuě chǐ dà yè。 gōng yuán qián 494 nián chūn tiān， gòu jiàn diào jí jūn duì cóng shuǐ shàng xiàng wú guó jìn fā， fū chā shuài 10 wàn jīng bīng yíng zhàn yú fū jiāo（ jīn jiāng sū wú xiàn xī nán tài hú biān）， zài sūn wǔ、 wǔ zǐ xū de cèhuà xià， wú jūn zài yè jiān bù zhì liǎo xǔ duō zhà bīng， fēn wéi liǎng yì， gāo jǔ huǒ bǎ， zhǐ jiàn zài hēi 'àn de yè mù zhōng huǒ guāng lián chéng yī piàn， xùn sù xiàng yuè jūn zhèn dì yí dòng， shā shēng zhèn tiān， yuè jūn jīng kǒng wàn zhuàng， jūn xīn dòng yáo， wú jūn chéng shì zǒng gōng， dà bài yuè jūn， gòu jiàn zài wú jūn de zhuī jī xià dài zhe 5000 míng jiá shì páo dào kuàijī shān（ jīn zhè jiāng shào xīng shì dōng nán） shàng de yī gè xiǎo chéng zhōng píng xiǎn dǐ kàng， yóu yú wú jūn tuán tuán bāo wéi， gòu jiàn zhǐ dé xiàng wú qū rǔ qiú hé， fūchāi bù tīng wǔ zǐ xū quàn zǔ， tóng yì liǎo gòu jiàn de qiú hé yào qiú。
wú guó de zhēng bà huó dòng zài nán fāng dì qū qǔ dé shèng lì hòu， biàn xiàng běi fāng zhōng yuán dì qū jìn bī， gōng yuán qián 485 nián， fūchāi lián hé lǔ guó， dà bài qí jūn。 gōng yuán qián 482 nián， fūchāi yòu shuài lǐng zhāoshù wàn jīng bīng， yóu shuǐ lù běi shàng， dào dá huáng chí（ jīn hé nán fēng qiū xiàn nán）， yǔ jìn、 lǔ děng zhū hóu guó jūn huì méng。 wú wáng fūchāi zài zhè cì méng huì shàng， yǐ qiáng dà de jūn shì lì liàng wéi hòu dùn， zhēng dé bà zhù de dì wèi。 sūn wǔ suī méi yòu zhí jiē cān jiā gōng qí qǔ shèng、 yǔ jìn zhēng bà liǎng shì， dàn zài cǐ qián sūn wǔ jīng xīn xùn liàn jūn duì hé zhì dìng jūn shì móu lüè， duì fūchāi jiàn lì bà yè yòu bù kě mǒ shā de jù dà gòng xiàn。
sī xiǎng yǐng xiǎng
qiǎo rán guī yǐn liú《 sūn zǐ》 sī xiǎng yǐng xiǎng 2500 nián
suí zhe wú guó bà yè de zhēng zhēng rì shàng， fūchāi jiàn jiàn zì yǐ wéi shì， bù nà zhōng yán。 wǔ zǐ xū rèn wéi： gòu jiàn bèi pò qiú hé， yī dìng hái huì xiǎng bàn fǎ dào yǐ hòu bào fù， gù bì xū chè dǐ miè diào yuè guó， jué bù néng gū xī jiān， liú xià hòu huàn。 dàn fūchāi tīng liǎo jiān chén de tiǎo bō， bù jǐn bù lǐ cǎi wǔ zǐ xū de kǔ jiàn， fǎn 'ér zhì zào jiè kǒu， bī qí zì jìn， shèn zhì mìng rén jiāng wǔ zǐ xū de shī tǐ zhuāng zài yī zhǐ pí dài lǐ， rēng dào jiāng zhōng， bù gěi 'ān zàng。 sūn wǔ shēn zhī“ fēi niǎo jué， liáng gōng cáng； hú tù jìn， zǒu gǒu pēng” de dào lǐ， duì wǔ zǐ xū cǎn sǐ de yī mù shí fēn hán xīn， yú shì biàn qiǎo rán guī yǐn， xī yǐng shēn shān， gēn jù zì jǐ xùn liàn jūn duì、 zhǐ huī zuò zhàn de jīng yàn， xiū dìng qí bīng fǎ 13 piān， shǐ qí gèng zhēn wán shàn。
shì qíng bù chū wǔ zǐ xū suǒ liào， yuè wáng gòu jiàn qū rǔ qiú hé hòu， wò xīn cháng dǎn， lì zhì bào fù， tā shí nián shēng jù， shí nián jiào xùn， shǐ yuè guó fù zú， yuè jūn jīng hàn。 gōng yuán qián 482 nián， yuè jūn chéng wú jūn zhù lì jù jí huáng chí yǔ zhōng yuán zhū hóu méng huì、 wú guó guó nèi bīng lì kōng xū zhī jì， fā bīng xí jī wú guó， gōng rù wú guó guó dū， wú guó zāo cǐ dòng nán， biàn yī jué bù zhèn， yóu shèng zhuǎn shuāi， yán zhì gōng yuán qián 473 nián， zhèng shì bèi yuè guó miè wáng， fūchāi kuì hèn jiāo jiā， zì wěn 'ér sǐ。 sūn wǔ suǒ mèng xiǎng de yóu wú wáng tǒng yī huá xià， yě jiù chéng wéi pào yǐng。
sūn wǔ de yī shēng， chú liǎo qí hè hè zhàn gōng yǐ wài， gèng zhù yào de shì tā gěi hòu rén liú xià liǎo bù shǎo zhēn guì de lùn bīng、 lùn zhèng de piān zhāng， qí zhōng yóu yǐ liú chuán xià lái de《 sūn zǐ bīng fǎ》 zuì zhù míng。 zhè duǎn duǎn de 13 piān 5000 zì， tǐ xiàn liǎo sūn wǔ wán zhěng de jūn shì sī xiǎng tǐ xì。
sūn wǔ de jūn shì sī xiǎng jù yòu pǔ sù de wéi wù lùn hé biàn zhèng fǎ guān diǎn。 tā qiáng diào zhàn zhēng de shèng fù bù qǔ jué yú guǐ shén， ér shì yǔ zhèng zhì qīng míng、 jīng jì yǐ zhǎn、 wài jiāo nǔ lì、 jūn shì shí lì、 zì rán tiáo jiàn zhū yīn sù yòu lián xì， yù cè zhàn zhēng shèng fù zhù yào jiù shì fēn xī yǐ shàng zhè xiē tiáo jiàn rú hé， zhè jiù tǐ xiàn liǎo tā pǔ sù de wéi wù lùn guān diǎn。 sūn wǔ bù jǐn xiāng xìn shì jiè shì kè guān cún zài de， ér qiě rèn wéi shì jiè shàng de shì wù dōuzài bù tíng dì yùn dòng biàn huà zhe， qiáng diào zài zhàn zhēng zhōng yìng jī jí chuàng zào tiáo jiàn， fā huī rén de zhù guān néng dòng xìng， cù chéng duì lì miàn cháo zhe yòu lì yú zì jǐ de fāng xiàng zhuǎn huà， biǎo míng sūn wǔ zhǎng wò liǎo shēng dòng huó pō de biàn zhèng fǎ。 zhèng shì yīn wéi sūn wǔ zài jūn shì kē xué zhè mén jù tǐ kē xué zhōng gài kuò hé zǒng jié chū liǎo yì cháng fēng fù、 duō fāng miàn de zhé xué dào lǐ， què lì liǎo tā zài chūn qiū mò qī sī xiǎng jiè zhōng yǔ kǒng zǐ、 lǎo zǐ de bìng liè dì wèi， bèi bìng chēng wéi chūn qiū mò qī sī xiǎng jiè shàng kōng de sān kē míng liàng de xīng tǐ。
sūn wǔ de jūn shì lǐ lùn bìng fēi méi yòu quē diǎn、 cuò wù de dōng xī， dàn yuǎn yuǎn chāo chū liǎo tóng shí dài de bīng fǎ zhù zuò， yě yǐ qí zhuó yuè de jiàn shí shēn shēn yǐng xiǎng liǎo hòu shì， shòu dào gǔ jīn zhōng wài jūn shì jiā de guǎng fàn tuī chóng。 lì rú： sūn wǔ zhù zhāng“ shèn zhàn”。 zài《 sūn zǐ bīng fǎ》 zhōng kāi zōng míng yì biàn zhǐ chū：“ zhàn zhēng shì guó jiā de dà shì， guān xì dào rén mín de shēng sǐ， shè jì de cún wáng， shì bù kě bù shèn zhòng yán jiū xī xīn kǎo lǜ de”。 sūn wǔ yòu jǐng gào guó jūn bù kě yīn fèn nù 'ér xīng bīng， jiàngshuài yě bù kě yīn nǎo huǒ 'ér jiāo zhàn， yī dìng yào zhān qián gù hòu， yǐ guó jiā lì yì wéi chǐ dù zuò chū jué cè。 lì rú， sūn wǔ tí chū liǎo“ zhī bǐ zhī jǐ， bǎi zhàn bù dài” zhè gè zhù míng lùn duàn， rèn wéi yī dìng yào duì zì jǐ de shí lì hé duì fāng de qíng kuàng liǎo rú zhǐ zhǎng， suí shí suí dì zhǎng wò duì fāng de dòng tài biàn huà， cǎi qǔ xiāng yìng de yìng biàn cuò shī， cái néng qǔ dé zhàn zhēng de shèng lì。 lì rú， sūn wǔ yòu tí chū liǎo jí zhōng yōu shì bīng lì dǎ jiān miè zhàn de zhù zhāng， rèn wéi bù guǎn dí wǒ zǒng tǐ lì liàng duì bǐ de qiáng ruò rú hé， yī dìng yào chuàng zào jī huì， zào chéng wǒ zài jú bù bīng lì shàng de yōu shì， yǐ shí gōng yī， yǐ zhòng jī guǎ， quán jiān dí fāng。 …… zhè xiē guāng huī de jūn shì sī xiǎng hé jūn shì lùn duàn dū bèi shòu jūn shì jiā men de tuī chóng， sūn wǔ bèi gǔ jīn zhōng wài de jūn shì jiā yī zhì zūn chóng wéi“ bīng jiā zhī zǔ”。 zhàn guó shí dài de wú qǐ、 sūn bìn、 wèi liáo děng zhòng duō de jūn shì jiā tuī chóng sūn wǔ de jūn shì yì shù shǒu qū yī zhǐ。 sān guó shí zhù míng de zhèng zhì jiā、 jūn shì jiā cáo cāo shèng zàn《 sūn zǐ bīng fǎ》， tā qīn zì zhěng lǐ qián rén duì《 sūn zǐ bīng fǎ》 de yán jiū， zuò chéng jiǎn míng de“ lüè jiě”， wéi hòu rén xué xí yùn yòng《 sūn zǐ bīng fǎ》 tí gōng fāng biàn。 níng dài，《 sūn zǐ bīng fǎ》 zuò wéi《 wǔ jīng qī shū》 de dì yī bù， chéng wéi kē jǔ zhōng wǔ kē kǎo shì de lǐ lùn kē mù，《 sūn zǐ bīng fǎ》 cóng cǐ zài shè huì shàng dé dào guǎng fàn de liú chuán。 tóng shí，《 sūn zǐ bīng fǎ》 yě xiàng yuè nán、 cháo xiān、 rì běn、 yǐ sè liè nǎi zhì yīng、 dé、 é děng guó liú chuán。
jìn xiàn dài de zhàn zhēng shǐ yòng xǔ duō xīn shì wǔ qì， yǔ gǔ dài zhàn zhēng de tiáo jiàn dà bù xiāng tóng， dàn《 sūn zǐ bīng fǎ》 suǒ lùn shù de zhàn zhēng de jī běn yuán lǐ hé yuán zé dōuméi yòu yīn zhàn zhēng tiáo jiàn de gǎi biàn 'ér gǎi biàn， suǒ yǐ réng rán shòu dào jūn shì jiā men de pǔ biàn tuī chóng。 lǐng dǎo zhōng guó gé mìng qǔ dé shèng lì de máo zé dōng céng gāo dù píng jià shuō：“ sūn zǐ de guī lǜ， zhī bǐ zhī jǐ， bǎi zhàn bù dài， réng shì kē xué de zhēn lǐ。” zài 1990 nián de hǎi wān zhàn zhēng zhōng， měi guó jiāng jūn sī wǎ cí kē fū shǐ yòng zuì gǔ lǎo de《 sūn zǐ bīng fǎ》 zhōng“ zhòng jiāng zhì bīng” de yuán zé jí míng zhǒng móu lüè sī xiǎng lái qū dòng zhuāng bèi zhe zuì xiàn dài huà de zhàn zhēng wǔ qì qǔ dé liǎo zhàn zhēng de shèng lì， sī wǎ cí kē fū yě yóu cǐ bèi yù wéi“ jiāng xīng qí cái”。 yīng guó zhù míng zhàn lüè jiā lì dé 'ěr . hā tè zài《 sūn zǐ bīng fǎ》 yīng yì běn xù yán zhōng shuō：“ 2500 duō nián qián zhōng guó zhè wèi gǔ dài bīng fǎ jiā de sī xiǎng、 duì yú yán jiū hé shí dài de zhàn zhēng shì hěn yòu bāng zhù de。”
gǔ jīn zhōng wài de jūn shì jiā mendōu shǐ yòng qí zhōng lùn shù de jūn shì lǐ lùn lái zhǐ dǎo zhàn zhēng bù jǐn yùn yòng yú jūn shì lǐng yù， hái bèi tuī guǎng yùn yòng yú shè huì de gè gè lǐng yù， yóu qí zài qǐ yè jīng yíng guǎn lǐ zhōng dé dào liǎo guǎng fàn de yùn yòng。 sūn wǔ de jūn shì lǐ lùn yǔ qǐ yè guǎn lǐ suī rán huó dòng de lǐng yù bù tóng， dàn tā men què shí yòu xǔ duō xiāng sì zhī chù， shì yì， jìng zhēng jí zhàn zhēng。 rì běn qǐ yè jiā dà qiáo wǔ fū suǒ zhù《 bīng fǎ jīng yíng quán shū》 zhǐ chū：“ cǎi yòng zhōng guó de bīng fǎ sī xiǎng zhǐ dǎo qǐ yè jīng yíng guǎn mái， bǐ měi guó de qǐ yè guǎn lǐ fāng shì gèng hé lǐ、 gèng yòu xiào。” měi guó zhù míng jīng jì xué jiā huò jí cí zài《 qǐ yè guǎn lǐ》 yī shū zhōng zhǐ chū：《 sūn zǐ bīng fǎ》 yī shū zhōng“ jiē shì de xǔ duō yuán lǐ yuán zé， qì jīn yóu shǔ diān pū bù pò， réng yòu qí yùn yòng jià zhí”。 gǔ lǎo de bīng fǎ zài xiàn dài shè huì zhōng shǎn yào zháomí rén de guāng cǎi。 sūn wǔ suī fēi chū shēng wú dì， dàn yī shēng huó dòng shì zài wú dì。
sūn zǐ shì qí guó guì zú hé míng jiāng de hòu yì。 sūn wǔ de zǔ xiān jiào guī wán bèi zhōu cháo tiān zǐ cè fēng wéi chén guó guó jūn（ chén guó zài jīn hé nán dōng bù hé 'ān huī yī bù fēn， jiàn dū wǎn qiū， jīn hé nán huái yáng）。 hòu lái yóu yú chén guó nèi bù fā shēng zhèng biàn， sūn wǔ de zhí xì yuǎn zǔ guī wán biàn xié jiā dài kǒu， táo dào qí guó， tóubèn qí huán gōng。 qí huán gōng zǎo jiù liǎo jiě chén gōng zǐ guī wán nián qīng yòu wéi， rèn mìng tā wéi fù zé guǎn lǐ bǎi gōng zhī shì de gōng zhèng。 guī wán zài qí guó dìng jū yǐ hòu， yóu xìng guī gǎi xìng tián， gù tā yòu bèi chēng wéi tián wán。 tā de zǔ xiān yuán shì chén guó de gōng zǐ -- chén wán。 gōng yuán qián 672 nián， chén guó fā shēng nèi luàn， chén wán biàn táo bēn zhì qí guó bìnàn， gǎi chēng wéi tián wán。 tián wán de dì wǔ shì sūn tián shū（ jí sūn zǐ de zǔ fù） céng jīng shì qí guó dà fū， zài gōng dǎ jǔ guó de zhàn zhēng zhōng lì xià liǎo zhàn gōng， qí jǐng gōng biàn bǎ lè 'ān fēng gěi liǎo tián shū， tóng shí hái cì “ sūn ” wéi xìng， yǐ biǎo shì duì tián shū jiā jiǎng。 gōng yuán qián 532 nián， qí guó fā shēng nèi luàn， sūn zǐ biàn lí kāi qí guó， dào liǎo nán fāng de wú guó， zài wú guó dedōu chéng gū sū（ jīn jiāng sū shěng sū zhōu shì） guò qǐ liǎo yǐn jū shēng huó， qián xīn yán jiū bīng fǎ。 zài wú guó， sūn zǐ jié shí liǎo wǔ zǐ xū。 jù《 wú yuè chūn qiū . hé lǘ nèi chuán》 zài， zài zhū hóu zhēng bà zhōng， nán fāng xīn xīng de wú guó guó jūn hé lǘ， wéi tú bà yè， yù gōng dǎ chǔ guó， dàn shì， yī shí nán yǐ xuǎn chū hé shì de jiànglǐng。 wǔ zǐ xū cháng yǔ wú wáng lùn bīng， tā céng xiàng wú wáng tuī jiàn shuō： sūn zǐ“ jīng tōng tāo lüè， yòu guǐ shén bù cè zhī jī， tiān dì bāo cáng zhī miào， zì zhù bīng fǎ shí sān piān， shì rén mò zhī qí néng。 chéng dé cǐ rèn wéi jiāng， suī tiān xià mò dí， hé lùn chǔ zāi！” jīng guò wǔ zǐ xū qī cì xiàng wú wáng tuī jiàn， wú wáng biàn ràng wǔ zǐ xū bài qǐng sūn zǐ chū shān。
sūn zǐ jìn jiàn wú wáng zhī hòu， chéng shàng suǒ zhù bīng shū xiàn jǐn cún shí sān piān。 wú wáng kàn hòu， zàn bù jué kǒu。 jù yòu guān zī liào jìzǎi， wéi kǎo chá sūn zǐ de tǒng bīng néng lì， wú wáng tiǎo xuǎn liǎo 100 duō míng gōng nǚ yóu sūn zǐ cāo liàn。 zhè jiù shì rén men suǒ chuán shuō de sūn zǐ“ wú gōng jiào zhàn zhǎn měi jī” de gù shì。 wú gōng cāo liàn zhī hòu， wú wáng rèn mìng sūn zǐ wéi shàngjiàng jūn， fēng wéi jūn shī。 cóng cǐ， sūn zǐ yǔ wǔ zǐ xū gòng tóng fǔ zuǒ wú wáng， ān bāng zhì guó， fā zhǎn jūn lì。 gōng yuán qián 506 nián dōng， wú guó yǐ sūn zǐ、 wǔ zǐ xū wéi jiāng， chū bīng fá chǔ。 sūn zǐ cǎi qǔ“ yū huí bēn xí、 chū qí zhì shèng” de zhàn fǎ， sù huái hé xī shàng， cóng huái hé píng yuán yuè guò dà bié shān， cháng qū shēn rù chǔ jìng qiān lǐ， zhíbèn hàn shuǐ， zài bǎi jǔ（ jīn hú běi hàn chuān běi） zhòngchuāng chǔ jūn。 jiē zhe wǔ zhàn wǔ shèng， yī jǔ gōng xiàn chǔ guó guó dū yǐng。“ bǎi jǔ zhī zhàn” hòu， chǔ guó yuán qì dà shāng， jiàn jiàn zǒu xiàng shuāi luò， ér wú guó de shēng wēi zé dà zhèn， chéng wéi chūn qiū wǔ bà zhī yī。 wú guó bù jǐn chéng wéi nán fāng de qiáng guó， ér qiě běi fāng de qí、 jìn děng dà guó yě wèi jù wú guó。 duì yú sūn zǐ de lì shǐ gōng jì， sī mǎ qiān zài《 shǐ jì . sūn zǐ wú qǐ lièzhuàn》 xiě dào：“ xī pò qiáng chǔ， rù yǐng， běi wēi qí、 jìn， xiǎn míng zhū hóu， sūn zǐ yǔ yòu lì yě”。
zhù shū bīng fǎ
《 sūn zǐ bīng fǎ》 shì cóng zhàn guó shí qī qǐ jiù fēngmǐ liú chuán de jūn shì zhù zuò， gǔ jīn zhōng wài de jūn shì jiā mendōu shǐ yòng qí zhōng lùn shù de jūn shì lǐ lùn lái zhǐ dǎo zhàn zhēng， ér qiě， qí zhōng lùn shù de jī běn lǐ lùn hé sī xiǎng hái bèi yùn yòng dào liǎo xiàn dài jīng yíng jué cè hé shè huì guǎn lǐ fāng miàn。 rán 'ér， zhè bù zhù zuò zhě shì shuí ní？ xué shù jiè yì lùn fēn fēn， yī zhǒng rèn wéi shì chūn qiū shí qī wú guó de sūn wǔ suǒ zhù， yī zhǒng rèn wéi shì sūn bìn zhěng lǐ 'ér chéng， yī zhǒng rèn wéi shì zhàn guó chū nián mǒu wèi shān lín chù shì biān xiě， hái yòu de shuō shì sān guó shí dài cáo cāo biān zhuàn de。 zhí dào 1972 nián 4 yuè jiān， zài shān dōng lín yí yín què shān fā jué de liǎng zuò hàn dài mù zàng zhōng tóng shí fā xiàn liǎo yòng zhú jiǎn xiě chéng de《 sūn zǐ bīng fǎ》 hé《 sūn bìn bīng fǎ》， zhè yàng， shù bǎi nián de zhēng lùn fāng gào jié shù，《 sūn zǐ bīng fǎ》 de zuò zhě bèi què rèn wéi chūn qiū shí qī wú guó de jiāng jūn sūn wǔ。
· bì yǐn wú guó zhù bīng fǎ
yóu yú guì zú jiā tíng gěi sūn wǔ tí gōng liǎo yōu yuè de xué xí huán jìng， sūn wǔ dé yǐ yuè dú gǔ dài jūn shì diǎn jí《 jūn zhèng》， liǎo jiě huáng dì zhàn shèng sì dì de zuò zhàn jīng yàn yǐ jí yī yǐn、 jiāng tài gōng、 guǎn zhòng de yòng bīng shǐ shí， jiā shàng dāng shí zhàn luàn pín fán， jiān bìng jī liè， tā de zǔ fù、 fù qīn dōushì shàn yú dài bīng zuò zhàn de jiànglǐng，
tā cóng xiǎo yě 'ěr wén mù dǔ liǎo yī xiē zhàn zhēng， zhè duì shàonián sūn wǔ de jūn shì fāng miàn de péi yǎng shì fēi cháng zhòng yào de。 dàn sūn wǔ shēng huó de qí guó， nèi bù máo dùn chóngchóng， wēi jī sì fú。 qí jǐng gōng chū nián， zuǒ xiāng qìng fēng miè diào liǎo yòu xiāng cuī zhù。 jiē zhe tián、 bào、 luán、 gāo děng sì dà jiā zú yòu lián hé qǐ lái， gǎn zǒu liǎo qìng fēng。 hòu lái， nèi luàn rì shèn yī rì， qí guó gōng shì tóng sì dà jiā zú de máo dùn， sì dà jiā zú xiāng hù zhī jiān zhēng quán duó lì de dǒu zhēng， yù yǎn yù liè。 sūn wǔ duì zhè zhǒng nèi bù dǒu zhēng jí qí fǎn gǎn， bù yuàn jiū chán qí zhōng， méng fā liǎo yuǎn bēn tā xiāng、 lìng móu chū lù qù shī zhǎn zì jǐ cái néng de niàn tóu。 dāng shí nán fāng de wú guó zì shòu mèng chēng wáng yǐ lái， lián jìn fá chǔ， guó shì qiáng shèng， hěn yòu xīn xīng qì xiàng。 sūn wǔ rèn dìng wú guó shì tā lǐ xiǎng de shī zhǎn cái néng hé shí xiàn bào fù de dì fāng。 dà yuē zài qí jǐng gōng sān shí yī nián（ gōng yuán qián 517 nián） zuǒ yòu， sūn wǔ zhèng zhí 18 suì de qīng chūn nián huá， tā yì rán lí kāi lè 'ān， gào bié qí guó， cháng tú bá shè， tóubèn wú guó 'ér lái， sūn wǔ yī shēng shì yè jiù zài wú guó zhǎn kāi， sǐ hòu yì zàng zài wú guó， yīn cǐ《 wú yuè chūn qiū . hé lǘ nèi chuán》 jiù bǎ sūn wǔ chēng wéi“ wú rén”。
sūn wǔ lái dào wú guó hòu， biàn zài wú dū（ jīn sū zhōu shì） jiāo wài jié shí liǎo cóng chǔ guó 'ér lái de wǔ zǐ xū。 wǔ zǐ xū yuán shì chǔ guó de míng chén， gōng yuán qián 522 nián yīn fù qīn wǔ shē hé xiōng cháng wǔ shàng bèi chǔ píng wáng shā hài 'ér qián táo dào wú guó。 tā lì zhì xīng bīng fá chǔ， wéi fù xiōng bào chóu。 sūn wǔ jié shí wǔ zǐ xū hòu， shí fēn tóu jī， jié wéi mì yǒu。 zhè shí wú guó de jú shì yě zài dòng dàng bù 'ān zhī zhōng， liǎng rén biàn bì yǐn shēn jū， dài jī 'ér fā。
gōng yuán qián 515 nián， wú guó gōng zǐ guāng lì yòng wú guó fá chǔ， guó nèi kōng xū de jī huì， yǐ zhuān zhū wéi cì kè， xí shā wú wáng liáo， rán hòu zì lì wéi wáng， chēng hé lǘ。 hé lǘ jí wèi hòu， jiù lǐ xián xià shì， rèn yòng wǔ zǐ xū děng yī pī xián chén， tā yòu tǐ xù mín qíng， bù tān měi wèi， bù tīng yín lè， bù yě nǚ sè， zhù yì fā zhǎn shēng chǎn， jī xù liáng shí， jiàn zhù chéng yuán， xùn liàn jūn duì， yīn 'ér dà dé mín xīn， wú guó chéng xiàn chū yī pài xīn xīn xiàng róng de jǐng xiàng。 hé lǘ yòu zhù zhòng sōu qiú gè zhǒng rén cái， lì zhì yào shǐ wú guó gèng jiā qiáng shèng， shí 'ér xiàng cháng jiāng zhōng yóu fā zhǎn， miè chǔ chēng xióng。 yǐn jū wú dū jiāo wài de sūn wǔ yóu cǐ gèng jiā kàn qīng zì jǐ de qián tú， tā zài yǐn jū zhī dì， yī biān guàn yuán gēngzhòng， yī biān xiě zuò bīng fǎ， bìng qǐng wǔ zǐ xū yǐn jiàn zì jǐ。 zhōng yú， sūn wǔ xiě liǎo chuán shì míng piān《 sūn zǐ bīng fǎ》， xiàn jǐn cún 13 piān bīng fǎ。 jí shǐ shì jǐn cún de 13 piān bīng fǎ， jiǎng de quán bù dōushì rú hé kè dí zhì shèng de zhàn lüè zhàn shù， quán shū gòu chéng liǎo yī gè yán mì de tǐ xì。
bīng shū jiè shào
·《 sūn zǐ bīng fǎ》 jiè shào
dì yī《 jì piān》， lùn shù zěn yàng zài kāi zhàn zhī qián hé zhàn zhēng zhōng shí xíng móu huá de wèn tí， bìng lùn shù móu huá zài zhàn zhēng zhōng de zhòng yào yì yì。 sūn wǔ rèn wéi， zài kāi zhàn zhī qián， bì xū duì dí wǒ shuāng fāng de jī běn tiáo jiàn zuò zhōu mì de yán jiū hé bǐ jiào， rèn zhēn dì shí xíng móu huá， yǐ biàn zhì dìng zhèng què de zuò zhàn jìhuà。 jué dìng zhàn zhēng shèng fù de jī běn tiáo jiàn yòu wǔ xiàng， jiù shì“ dào”（ dào yì）、“ tiān”（ tiān shí）、“ dì”（ dì lì）、“ jiāng”（ jiàngshuài）、“ fǎ”（ fǎ zhì）。 duì zhè xiē tiáo jiàn bǐ jiào qīng chǔ liǎo， jiù kě yǐ pàn duàn zhàn zhēng de shèng fù。 zài zhàn zhēng shí xíng guò chéng zhōng， yě bì xū gēn jù lì hài guān xì hé bù duàn biàn huà de xíng shì lái shí xíng yán jiū hé móu huá， cǎi qǔ jī dòng líng huó de cuò shī， zuò dào“ gōng qí bù bèi， chū qí bù yì” dì dǎ jī dí rén。 sūn wǔ rèn wéi， móu huá zhōu mì jiù kě néng zài zhàn zhēng zhōng huò shèng， móu huá bù zhōu nán yú huò shèng， gēn běn bù jìn xíng móu huá shì kěn dìng yào shī bài de。
dì 'èr《 zuò zhàn piān》， lùn shù sù zhàn sù shèng de zhòng yào xìng。 yīn wéi chū bīng dǎ zhàng yào hào sǔn guó jiā dà liàng de rén lì、 wù lì、 cái lì， tuō jiǔ liǎo jiù huì shǐ jūn duì pí bèi、 ruì qì cuò shāng、 cái huò kū jié， bié de zhū hóu guó huì chéng jī jìn xíng jìn gōng。 cóng sù shèng de sī xiǎng chū fā， sūn wǔ fǎn duì yǐ dāng shí jiǎn lòu de zuò zhàn wǔ qì qù gōng kè jiān gù de chéng zhài， yě fǎn duì zài guó nèi yī zài zhēng jí bīng yuán hé diào yùn jūn yòng wù zī， ér zhù zhāng zài dí guó jiù dì jiě jué liáng cǎo， zhù zhāng yòng cái huò hòu shǎng shì bīng， zhù zhāng yōu dài fú lǔ， zhù zhāng yòng jiǎo huò lái bǔ chōng zhuàng dà zì jǐ。 tā rèn wéi zhè yàng zuò， cái néng xùn sù zhàn shèng dí rén。
piān sān《 móu gōng piān》， lùn shù yòng jì móu zhēng fú dí rén de wèn tí。 sūn wǔ rèn wéi“ bù zhàn 'ér qū rén zhī bīng” shì“ shàn zhōng zhī shàn zhě”，“ quán guó”、“ quán jūn”、“ quán lǚ”、“ quán zú”、“ quán wǔ” dì qiǎngpò dí rén qū fú tóu jiàng shì zuì lǐ xiǎng de zuò zhàn fāng 'àn，“ pò guó”、“ pò jūn”、“ pò lǚ”、“ pò zú”、“ pò wǔ” dì yòng wǔ lì jī pò dí rén zé cì yī děng，“ fēi shàn zhī shàn zhě”。
zěn yàng cái néng zuò dào“ bù zhàn 'ér qū rén zhī bīng” ní？ sūn wǔ rèn wéi shàng cè shì“ fá móu”， qí cì shì“ fá jiāo”， zài cì shì“ fá bīng”， jí zhù zhāng tōng guò zhèng zhì gōng shì、 wài jiāo shǒu duàn hé wǔ zhuāng lì liàng lái zhēng fú dí rén。 zài hé dí rén dǒu zhēng shí， rú guǒ dí qiáng wǒ ruò， yīnggāi jí zhōng yōu shì bīng lì zhàn shèng dí rén， zuò dào“ shí zé wéi zhī， wǔ zé gōng zhī， bèi zé fēn zhī， dí zé néng zhàn zhī”， jí yòu shí bèi yú dí de bīng lì jiù bāo wéi dí rén， yòu wǔ bèi yú dí de bīng lì jiù jìn gōng dí rén， yòu yī bèi yú dí de bīng lì jiù shè fǎ fēn sàn dí rén， hé dí rén de bīng lì xiāng děng jiù yào shàn yú zhàn shèng dí rén， bǐ dí rén de bīng lì shǎo jiù yào shàn yú tuì què， zhàn dǒu lì bù rú dí rén jiù yào bì miǎn yǔ dí rén zuò zhàn， bù néng qiáng pàn yìng dǎ。 sūn wǔ zài cǐ piān zhōng tí chū liǎo“ zhī bǐ zhī jǐ， bǎi zhàn bù dài” de guāng huī sī xiǎng， rèn wéi móu lüè bì xū jiàn lì zài liǎo jiě dí wǒ shuāng fāng qíng kuàng de jī chǔ shàng。
dì sì《 xíng piān》， lùn shù yòng bīng zuò zhàn yào xiān wéi zì jǐ chuàng zào bù bèi dí rén zhàn shèng de tiáo jiàn， yǐ děng dài dí rén kě yǐ bèi wǒ zhàn shèng de shí jī， shǐ zì jǐ“ lì yú bù bài zhī dì”。 sūn wǔ rèn wéi： zhàn zhēng de shèng fù jué dìng yú dí wǒ shuāng fāng lì liàng de dà xiǎo， yào xiǎng zhàn shèng dí rén， jiù bì xū zài lì liàng de duì bǐ shàng shǐ zì jǐ chǔyú jué duì yōu shì， zào chéng yī zhǒng xùn měng bù kě dǐ dǎng zhī shì。 chú cǐ zhī wài， hái yào děng dài dí rén kě yǐ bèi wǒ zhàn shèng de yòu lì shí jī， shàn yú zhuā zhù dí rén de ruò diǎn， zhè yàng， jiù néng qīng 'ér yì jǔ dì zhàn shèng dí rén。 sūn wǔ rèn wéi， yào zài zuò zhàn zhōng qǔ shèng， bì xū shàn yú duì dài gōng hé shǒu de wèn tí。 bīng lì bù zú jiù fáng shǒu， bīng lì yòu yú jiù jìn gōng。 fáng shǒu shí yào shí fēn yán mì dì yǐn bì zì jǐ， jìn gōng shí yào dǎ dé dí rén cuò shǒu bù jí。 zhè yàng， jiù néng dá dào“ zì bǎo 'ér quán shèng” de mùdì。
dì wǔ《 shì piān》， lùn shù yòng bīng zuò zhàn yào zào chéng yī zhǒng kě yǐ yā dǎo dí rén de xùn měng zhī shì， bìng yào shàn yú lì yòng zhè zhǒng xùn měng zhī shì。
shì shì shénme ní？ sūn zǐ shuō， zhè zhǒng shì jiù xiàng kě yǐ piào qǐ shí tóu de jī liú， jiù xiàng yī chù jí fā de lā mǎn de gōng nǔ， jiù xiàng yuán shí cóng qiān rèn gāo shān shàng gǔn xià， yòu yī zhǒng bù kě dǐ dǎng de lì liàng。 yòng zhè zhǒng lì liàng dǎ jī dí rén， jiù néng gòu yǐ yī dāng shí， suǒ xiàng wú dí。
zěn yàng zào chéng zhè zhǒng shì ní？ shǒu xiān， yào gěi zì jǐ chuàng zào tiáo jiàn， shǐ běn shēn jù yòu zhàn shèng dí rén de qiáng dà lì liàng。 qí cì， yào“ zé rén 'ér rèn shì”。 xuǎn zé shú zhī jūn shì、 zhī rén shàn rèn de jiàngshuài， zhǐ huī shì bīng zuò zhàn líng huó zì rú， bìng qiě shàn yú yòng jiǎ xiàng mí huò dí rén， yòng xiǎo lì diào dòng dí rén， yǐn yòu dí rén xiàn rù juàn tào， rán hòu yòng fú bīng hěn hěn dì dǎ jī dí rén。
dì liù《 xū shí piān》， lùn shù yòng bīng zuò zhàn xū cǎi yòng“ bì shí 'ér jī xū” de fāng zhēn。
zěn yàng cái néng zuò dào bì shí jī xū ní？ dì yī， yào shǐ wǒ fāng chǔyú zhù dòng dì wèi， shǐ dí fāng chǔyú bèi dòng dì wèi， bǎ zhàn zhēng de zhù dòng quán zhǎng wò zài zì jǐ shǒu lǐ。 shàn yú yòng bīng zuò zhàn de rén， néng gòu shè fǎ diào dòng dí rén， ér bù bèi dí rén suǒ diào dòng。 dì 'èr， yào chū qí bù yì， gōng qí bù bèi， dǎ jī dí rén bīng lì kōng xū zhī chù。 dì sān， yào jí zhōng zì jǐ de bīng lì， bìng shè fǎ fēn sàn dí rén de bīng lì， zào chéng zhàn shù shàng de wǒ zhòng dí guǎ。
sūn wǔ zhǐ chū， yùn yòng bì shí jī xū de zuò zhàn fāng zhēn， yào cóng fēn xī dí qíng chū fā， yào suí zhe xíng shì de biàn huà， yīn wéi zhàn zhēng guò chéng zhōng de zhòng guǎ、 qiáng ruò、 gōng shǒu、 jìn tuì děng děng guān xì chù zài jí jù biàn huà zhī zhōng，“ gù bīng wú cháng shì， shuǐ wú cháng xíng， néng yīn dí biàn huà 'ér qǔ shèng zhě wèi zhī shén”。
dì qī《 jūn zhēng piān》， lùn shù rú hé zhēng duó zhì shèng de yòu lì tiáo jiàn， shǐ zì jǐ zhǎng wò zuò zhàn zhù dòng quán de wèn tí。 sūn wǔ rèn wéi： shǒu xiān， bì xū liǎo jiě gè zhū hóu guó de zhèng zhì dòng xiàng， bì xū shú xī dì xíng， bì xū shǐ yòng xiàng dǎo， zuò dào qíng kuàng míng。 qí cì， bì xū xíng dòng tǒng yī， bù diào yī zhì， zuò dào“ qí jí rú fēng， qí xú rú lín， qīn lüè rú huǒ， bù dòng rú shān， nán zhī rú yīn， dòng rú léi zhèn”，“ yǒng zhě bù dé dú jìn， qiè zhě bù dé dú tuì”。 dì sān， yào qiú zhǐ huī zhèng què， jī dòng líng huó，“ bì qí ruì qì， jī qí duò guī”。 zuò dào yǐ shàng jǐ diǎn， cái néng zài zhàn zhēng zhōng chǔyú yòu lì de wèi zhì。
dì bā《 jiǔ biàn piān》， lùn shù jiàngshuài zhǐ huī zuò zhàn yìng gēn jù gè zhǒng jù tǐ qíng kuàng líng huó jī dòng dì chǔzhì wèn tí， bù yào jī xiè sǐ bǎn 'ér zhāo zhì shī bài， bìng duì jiàngshuài tí chū liǎo yào qiú。
sūn wǔ qiáng diào， jiàngshuài chǔzhì wèn tí shí bì xū zuò dào： shǒu xiān， kǎo lǜ wèn tí yào jiān gù yòu lì hé yòu hài liǎng fāng miàn。 zài yòu lì de qíng kuàng xià yào xiǎng dào bù lì de yīn sù， zài bù lì de qíng kuàng xià yào xiǎng dào yòu lì de yīn sù。 qí cì， yào gēn jù bù tóng de dǒu zhēng mù biāo， cǎi qǔ bù tóng de dǒu zhēng shǒu duàn。 dì sān， yào lì zú zài chōng fēn zhǔn bèi、 shǐ dí rén bù kě gōng pò de jī chǔ shàng， bù néng cún jiǎo xìng xīn lǐ。 dì sì， yào kè fú piān jī de xìng qíng， quán miàn、 shèn zhòng、 lěng jìng dì kǎo lǜ wèn tí。 zhǐ yòu zuò dào liǎo yǐ shàng zhè xiē， fāng néng“ dé dì zhī lì”、 dé rén zhī yòng”。 sūn wǔ rèn wéi， jiàngshuài yào cóng shí jì chū fā chǔzhì wèn tí cái néng zhàn shèng dí rén， suǒ yǐ duì yú guó jūn de wéi bèi shí jì de mìng lìng kě yǐ bù zhí xíng， yīn cǐ， tā dà dǎn dì tí chū liǎo“ jūn mìng yòu suǒ bù shòu” de jūn shì míng yán。
dì jiǔ《 xíng jūn piān》， lùn shù xíng jūn zuò zhàn zhōng zěn yàng 'ān zhì jūn duì hé pàn duàn dí qíng wèn tí， hái lùn shù liǎo jūn duì zài shān dì、 jiāng hé、 yán jiǎn zhǎo zé dì、 píng yuán děng sì zhǒng dì xíng shàng de bù tóng chǔzhì bàn fǎ， hái lùn shù liǎo jūn duì yù dào jué jiàn、 tiān jǐng、 tiān láo、 tiān luó、 tiān xiàn、 tiān xì děng tè shū dì xíng de chǔzhì bàn fǎ。 sūn wǔ hái tí chū liǎo 31 zhǒng guān chá、 pàn duàn dí qíng de fāng fǎ， tōng guò zhè xiē fāng fǎ， bǎ kàn dào、 tīng dào hé zhēn chá dào de gè zhǒng xiàn xiàng jiā yǐ fēn xī， zhǎng wò zhēn shí de dí qíng， cái néng zhì dìng chū zhèng què de zuò zhàn fāng 'àn， cái néng huò dé shèng lì。 sūn wǔ zài běn piān zhōng hái tí chū liǎo“ lìng zhī yǐ wén， qí zhè yǐ wǔ” de wén wǔ jiān yòng de zhì jūn yuán zé， jí yào yòng dào yì lái jiào yù shì bīng， yòng fǎ jì lái tǒng yī bù diào， zhè yàng de jūn duì dǎ qǐ zhàng lái yī dìng néng qǔ dé shèng lì。
dì shí《 dì xíng piān》， lùn shù yòng bīng zuò zhàn zěn yàng lì yòng dì xíng de wèn tí， zhuózhòng lùn shù shēn rù dí guó zuò zhàn de hǎo chù。 sūn wǔ fēn xī liǎo jiǔ zhǒng zhàn dì de tè diǎn hé shì bīng chù zài zhè xiē dì qū de xīn lǐ zhuàng tài， xiāng yìng dì tí chū liǎo zài zhè xiē dì qū yòng bīng de bù tóng cuò shī， rèn wéi shēn rù dí guó， děng yú bǎ shì bīng tóu zhì zài wēi dì、 xiàn rù sǐ dì， tā men huì pò bù dé sì pàn sǐ zuò zhàn， fā huī gèng dà de zhàn dǒu lì， ér qiě， shēn rù dí guó， hái kě jiù dì bǔ chōng jūn liáng， hái kě yīn lí jiā tài yuǎn 'ér bù huì táo sàn， fú cóng zhǐ huī， yī xīn yī yì zuò zhàn， duó dé zhàn zhēng shèng lì。
dì shí yī《 jiǔ dì piān》， lùn shù jiǔ zhǒng bù tóng zuò zhàn dì qū jí qí yòng bīng yuán zé， tí chū liǎo“ bīng zhī qíng zhù sù， chéng rén zhī bù jí， yóu bù yú zhī dào， gōng qí suǒ bù jiè” de tū rán xí jī de zuò zhàn sī xiǎng。
dì shí 'èr《 huǒ gōng piān》， lùn shù zài zhàn zhēng zhōng shǐ yòng huǒ gōng de bàn fǎ、 tiáo jiàn hé yuán zé děng wèn tí。
sūn wǔ rèn wéi， huǒ gōng yòu huǒ rén、 huǒ jī、 huǒ zī、 huǒ kù、 huǒ duì wǔ zhǒng， jí fén shāo dí jūn de yíng zhài、 jī jù、 zī zhòng、 fǔ kù hé yùn shū shè shī zhè wǔ zhǒng。 zhuóyǎn diǎn zài yú cuī huǐ dí rén de rén lì、 wù lì hé yùn shū xiàn。 zhè wǔ zhǒng huǒ gōng fāng fǎ bì xū biàn huà yùn yòng， wǒ jūn kě yǐ zhǎng wò， dí jūn yě kě yǐ zhǎng wò， yīnggāi zhù yì fáng bèi。
zhī gōng bì xū jù bèi tiáo jiàn。 chú liǎo fā huǒ de qì cái bì xū píng shí yòu zhǔn bèi zhī wài， zòng huǒ shí hái yào xuǎn zé tiān shí， yào zài tiān qì gān zào hé guā fēng de rì zǐ fàng huǒ。 shí shī huǒ gōng yě bì xū hé shì bīng de jìn gōng hù xiāng pèi hé， zhè yàng cái néng fā huī huǒ gōng de zuò yòng， dá dào duó qǔ shèng lì de mùdì。
dì shí sān《 jiān piān》， lùn shù shǐ yòng jiàndié zhēn chá dí qíng zài zuò zhàn zhōng de zhòng yào yì yì， bìng lùn shù liǎo jiàndié de zhǒng lèi hé shǐ yòng jiàndié de fāng fǎ。 sūn wǔ shí fēn zhòng shì jiàndié de zuò yòng， rèn wéi tā shì zuò zhàn qǔ shèng de yī gè guān jiàn， jūn duì yǐ kào jiàndié tí gōng de qíng bào 'ér cǎi qǔ xíng dòng。 sūn wǔ bǎ jiàndié fēn wéi wǔ zhǒng： yīn jiān、 nèi jiān、 fǎn jiān、 sǐ jiān、 shēng jiān。 suǒ wèi yīn jiān， jiù shì lì yòng dí guó xiāng lǐ de pǔ tōng rén wéi jiàndié。 suǒ wèi nèi jiān， jiù shì lì yòng dí guó de guān lì wéi jiān dié。 suǒ wèi fǎn jiān， jiù shì lì yòng dí fāng de jiàndié lái wèiwǒ suǒ yòng。 suǒ wèi sǐ jiān， jiù shì gù yì duì wài sàn bù xū jiǎ de qíng kuàng， ràng wǒ fāng jiàndié zhī dào， rán hòu chuán gěi dí fāng。 suǒ wèi shēng jiān， jiù shì pài wǎng dí fāng zhēn chá dí qíng yǐ hòu néng qīn zì huí lái bào gào de jiàndié。 zhè wǔ zhǒng jiàndié， qián sān zhǒng shì lì yòng dí fāng rén yuán， hòu liǎng zhǒng shì wǒ fāng qián rù dí rén nèi bù de。 zhè wǔ zhǒng jiàndié dū shǐ yòng qǐ lái， qíng bào de lái yuán jiù shí fēn guǎng fàn， dǎ qǐ zhàng lái shǐ dí rén máng máng rán bù zhī zěn yàng yìng fù， què shí shì shén miào mò cè。 cóng fǎn jiān dé lái de qíng bào zuì zhòng yào。 yīn cǐ， yào tè bié zhòng shì fǎn jiān， duì dài fǎn jiān de dài yù yīnggāi tè bié yōu hòu。
sūn wǔ de bīng fǎ 13 piān， gè yòu cè zhòng， bō lán qǐ fú， fēn xī tòu chè， jiàn jiě jīng dào， shí yòng xìng qiáng。 wèile shǐ wú wáng néng gòu rèn yòng tā， tā zài bīng fǎ kāi tóu jiù shuō：“ wú wáng tīng wǒ suǒ chén zhī jì 'ér yòng bīng zé bì shèng， wǒ jiù liú zài zhè 'ér， rú bù tīng wǒ jì 'ér yòng bīng zé bì bài， wǒ yě jiù yào zài dào bié de guó jiā qù。” wèile shǐ wú wáng dú bīng fǎ gǎn dào qīnqiè， tā zài bīng fǎ zhōng jīng cháng yùn yòng dāng shí wú、 yuè liǎng guó chōng tū de zhàn lì， yòu zhēn duì xìng dì chǎn shù。 tā zài bīng fǎ zhōng zì bǐ shāng cháo kāi guó dà chén yī yǐn hé zhōu cháo kāi guó dà chén jiāng tài gōng， xī wàng fǔ zuǒ wú wáng tǒng yī wáng cháo。
róng mǎ shēng yá
hé lǘ jí wèi sān nián， jí gōng yuán qián 512 nián， wú guó guó nèi wěn dìng， cāng lǐn chōng zú， jūn duì jīng hàn， xiàng xī jìn bīng zhēng fá chǔ guó de zhǔn bèi gōng zuò yǐ jīng jī běn jiù xù。 wǔ zǐ xū xiàng hé lǘ tí chū， zhè yàng de cháng tú yuǎn zhēng， yī dìng yào yòu yī wèi shēn tōng tāo lüè de jūn shì jiā chóuhuà zhǐ huī， fāng néng qǔ shèng。 tā xiàng wú wáng hé lǘ tuī jiàn liǎo zhèng zài yǐn jū de sūn wǔ， xiàng wú wáng jiè shào sūn wǔ de jiā shì、 rén pǐn hé cáigàn， chēng zàn sūn wǔ shì gè fāng néng 'ān bāng、 wǔ néng dìng guó de gài shì qí cái。 kě shì， sūn wǔ zì cóng lái dào wú guó hòu yī zhí yǐn jū zhù shū， wú wáng lián sūn wǔ zhè gè míng zì dōubù céng tīng shuō， rèn wéi yī jiè nóng fū bù huì yòu dà běn shì。 wǔ zǐ xū biàn fǎn fù tuī jiàn， jǐn yī gè zǎo shàng jiù tuī jiàn liǎo 7 cì， wú wáng cái dāyìng jiē jiàn sūn wǔ。
sūn wǔ dài zhe tā gāng xiě jiù de bīng fǎ jìn jiàn wú wáng。 wú wáng jiàngbīng fǎ yī piān yī piān kàn bà， zé zé chēng hǎo， dàn hū rán chǎn shēng yī gè niàn tóu， bīng fǎ tóu tóu shì dào， shì fǒu zhēn shì hé yú zhàn zhēng de shí yòng ní？ sūn wǔ néng xiě bīng fǎ， yòu zěn yàng cái néng zhèng míng tā bù zhǐ shì yī wèi zhǐ shàng tán bīng de rén ní？ wú wáng biàn duì sūn wǔ shuō：“ nǐ de bīng fǎ shí sān piān， wǒ yǐ jīng zhú piān bài dú， shí shì 'ěr mù yī xīn， shòu yì bù qiǎn， dàn bù zhī shí xíng qǐ lái rú hé， kě fǒu yòng tā xiǎo guī mó dì yǎn liàn yī xià， ràng wǒ men jiàn shí jiàn shí？” sūn wǔ huí dá shuō：“ kě yǐ”。 wú wáng yòu wèn dào：“ xiān shēng dǎ suàn yòng shénme yàng de rén qù yǎn liàn？” sūn wǔ dá：“ suí jūn wáng de yì yuàn， yòng shénme yàng de réndōu kě yǐ。 bù guǎn shì gāo guì de hái shì dī jiàn de， yě bù lùn shì nán de hái shì nǚ de， dōukě yǐ。” wú wáng xiǎng gěi sūn wǔ chū gè nán tí， biàn yào qiú yòng gōng nǚ lái yǎn liàn。
yú shì， wú wáng xià lìng jiāng gōng zhōng měi nǚ 180 míng zhào dào gōng hòu de liàn bīng chǎng， jiāo gěi sūn wǔ qù yǎn liàn。 sūn wǔ bǎ 180 míng gōng nǚ fēn wéi zuǒ yòu liǎng duì， zhǐ dìng wú wáng zuì wéi chǒng 'ài de liǎng wèi měi jī wéi zuǒ yòu duì cháng， ràng tā men dài lǐng gōng nǚ jìn xíng cāo liàn， tóng shí zhǐ pài zì jǐ de jià chē rén hé péi chéng dān rèn jūn lì， fù zé zhí xíng jūn fǎ。
fēn pài sì dìng， sūn wǔ zhàn zài zhǐ huī tái shàng， rèn zhēn xuān jiǎng cāo liàn yào lǐng。 tā wèn dào：“ nǐ mendōu zhī dào zì jǐ de qián xīn、 hòu bèi hé zuǒ yòu shǒu bā？ xiàng qián， jiù shì mù shì qián fāng； xiàng zuǒ， shì zuǒ shǒu； xiàng yòu， shì yòu shǒu； xiàng hòu， shì hòu bèi。 yī qiē xíng dòng， dū yǐ gǔ shēng wéi zhǔn。 nǐ mendōu tīng míng bái liǎo má？” gōng nǚ men huí dá：“ tīng míng bái liǎo。” ān pái jiù xù， sūn wǔ biàn jī gǔ fā lìng， rán 'ér jìn guǎn sūn wǔ sān lìng wǔ shēn， gōng nǚ men kǒu zhōng yìng dá， nèi xīn què gǎn dào xīn qí、 hǎo wán， tā men bù tīng hào lìng， pěng fù dà xiào， duì xíng dà luàn。 sūn wǔ biàn zhào jí jūn lì， gēn jù bīng fǎ， zhǎn liǎng wèi duì cháng。 wú wáng jiàn sūn wǔ yào shā diào zì jǐ de 'ài jī， mǎ shàng pài rén chuán mìng shuō： guǎ rén yǐ jīng zhī dào jiāng jūn néng yòng bīng liǎo。 méi yòu zhè liǎng gè měi rén shì hòu， guǎ rén chī fàn yě méi yòu wèi dào。 qǐng hūn jūn shè miǎn tā men。” sūn wǔ háo bù liú qíng dì shuō：“ chén jì rán shòu mìng wéi jiāng， jiāng zài jūn zhōng， jūn mìng yòu suǒ bù shòu。” sūn wǔ zhí yì shā diào liǎo liǎng wèi duì cháng， rèn mìng liǎng duì de pái tóu chōng dāng duì cháng， jì xù liàn bīng。 dāng sūn wǔ zài cì jī gǔ fā lìng shí， zhòng gōng nǚ qián hòu zuǒ yòu， jìn tuì huí xuán， guì pá gǔn qǐ， quándōu hé hū guīju， zhèn xíng shí fēn qí zhěng。 sūn wǔ chuán rén qǐng hé lǘ jiǎn yuè， hé lǘ yīn wéi shī qù 'ài jī， xīn zhōng bù kuài， biàn tuō cí bù lái， sūn wǔ biàn qīn jiàn hé lǘ。 tā shuō：“ lìng xíng jìn zhǐ， shǎng fá fēn míng， zhè shì bīng jiā de cháng fǎ， wéi jiāng zhì jūn de tōng zé。 duì shì zú yī dìng yào wēi yán， zhǐ yòu zhè yàng， tā men cái huì tīng cóng hào lìng， dǎ zhàng cái néng kè dí zhì shèng。” tīng liǎo sūn wǔ de yī fān jiě shì， wú wáng hé lǘ nù qì xiāo sàn， biàn bài sūn wǔ wéi jiāng jūn。
zài sūn wǔ de yán gé xùn liàn xià， wú jūn de jūn shì sù zhì yòu liǎo míng xiǎn de tí gāo。 jiù zài gōng yuán qián 512 nián， hé lǘ、 wǔ liǎo xū hé sūn wǔ， zhǐ huī wú jūn gōng kè liǎo chǔ de shǔ guó zhōng wú guó（ jīn jiāng sū sù qiān dōng běi）、 shū guó（ jīn 'ān huī lú jiāng xiàn xī）， zhè shí hé lǘ tóu nǎo fā rè， xiǎng yào cháng qū zhí rù gōng kè chǔ dū yǐng（ jīn hú běi jiāng líng xiàn jì nán chéng）。 sūn wǔ rèn wéi zhè yàng zuò bù tuǒ， biàn jìn yán dào：“ chǔ jūn shì tiān xià de yī zhī jìnglǚ， fēi shū guó hé zhōng wú guó kě bǐ。 wǒ jūn sì lián miè 'èr guó， rén pí mǎ fá， jūn zī xiāo hào， bù rú zàn qiě shōu bīng， xù jīng yǎng ruì， zài děng liáng jī。” wú wáng tīng cóng liǎo sūn wǔ de quàn gào， xià lìng bān shī。
wǔ zǐ xū yě wán quán tóng yì sūn wǔ de zhù zhāng， bìng xiàng wú wáng xiàn cè shuō：“ rén mǎ pí láo， bù yí yuǎn zhēng。 bù guò， wǒ men yě kě yǐ shè fǎ shǐ chǔ rén pí kùn。” yú shì wǔ zǐ xū shuō sūn wǔ gòng tóng shāng dìng liǎo yī tào rǎo chǔ、 pí chǔ de jì cè， jí zǔ chéng sān zhī jìnglǚ， lún fān xí rǎo chǔ guó。 dāng wú guó de dì yī zhī bù duì xí jī chǔ jìng de shí hòu， chǔ guó jiàn lái shì bù xiǎo， biàn quán lì yǐ fù， pài bīng yíng jī。 dài chǔ jūn chū dòng， wú jūn biàn wǎng huí chè。 ér chǔ jūn fǎn huí zhù dì shí， wú guó de dì 'èr zhī bù duì yòu gōng rù liǎo chǔ jìng， rú cǐ lún fān xí jī， nòng dé chǔ guó lián nián yìng fù wú jūn， rén lì wù lì dōubèi dà liàng hào fèi， guó nèi shí fēn kōng xū， shǔ guó fēn fēn pàn lí， wú guó què cóng lún fān shí gōng zhōng qiǎng lüè bù shǎo， zài yǔ chǔ duì zhì zhōng wán quán zhàn jù shàng fēng。
gōng yuán qián 506 nián， chǔ guó gōng dǎ yǐ jīng guī fù wú guó de xiǎo guó héng héng cài guó， gěi liǎo wú jūn fá chǔ de jiè kǒu。 hé lǘ hé wǔ zǐ xū、 sūn wǔ zhǐ huī xùn liàn yòu sù de 3 wàn jīng bīng， chéng zuò zhàn chuán， sù huái 'ér shàng， zhí qū cài guó yǔ chǔ guó de jiāo zhàn。 chǔ jūn jiàn wú jūn lái shì xiōng měng， bù dé bù fàng qì duì cài guó de wéi gōng， shōu suō bù duì， diào jí zhù lì， yǐ hàn shuǐ wéi jiè， jiā jǐn shè fáng， kàng jī wú jūn de jìn gōng。 bù liào sūn wǔ tū rán gǎi biàn liǎo yán huái hé jìn jūn de lù xiàn， fàng qì zhàn chuán， gǎi cóng lù lù jìn gōng， zhí chā chǔ guó zòng shēn。
wǔ zǐ xū wèn sūn wǔ：“ wú jūn xí yú shuǐ xìng， shàn yú shuǐ zhàn， wèihé gǎi cóng lù lù jìn jūn ní？”
sūn wǔ gào sù tā shuō：“ yòng bīng zuò zhàn， zuì guì shén sù。 yīngdāng zǒu bié rén liào xiǎng bù dào de lù， yǐ biàn dǎ tā gè cuò shǒu bù jí。 nì shuǐ xíng zhōu， sù dù chí huǎn， chǔ jūn bì rán chéng jī jiā qiáng fáng bèi， nà jiù hěn nán pò dí liǎo，” shuō dé wǔ zǐ xū diǎn tóu chēng shì。
jiù zhè yàng， sūn wǔ zài 3 wàn jīng bīng zhòngxuǎn zé liǎo qiáng zhuàng mǐn jié de 3500 rén wéi qián zhèn， shēn chuān jiān jiá， shǒu zhí lì qì， lián lián dà bài chǔ jūn。 jiù lì 11 yuè 28 rì gōng rù chǔ guó de guó dū yǐng， chǔ zhāo wáng dài zhe mèi mèi cāng huáng chū táo。 sūn wǔ yǐ 3 wàn jūn duì gōng jī chǔ guó de 20 wàn dà jūn， huò dé quán shèng， chuàng zào liǎo yǐ shǎo shèng duō de guāng huī zhàn lì。
rán 'ér， zhè shí yuè guó chéng wú jūn fá chǔ zhī jī jìn gōng wú guó， qín guó yòu chū bīng bāng zhù chǔ guó duì fù wú jūn， zhè yàng， hé lǘ bù dé bù yǐn bīng fǎn wú。 cǐ hòu， wú yòu jì xù fá chǔ， chǔ wéi miǎn wáng guó， jiāng guó dū yóu yǐng qiān dào dū（ jīn hú běi yí chéng xiàn dōng nán）。
sūn wǔ zài bāng zhù hé lǘ xī pò qiáng chǔ de tóng shí， jìhuà zhēng fú yuè guó。 gōng yuán qián 496 nián， hé lǘ tīng shuō yuè wáng yǔn cháng qù shì， xīn jí wèi de yuè wáng gòu jiàn nián qīng zhì ruò， yuè guó guó nèi bù dà wěn dìng， rèn wéi jī bù kě shī， shí bù zài lái， biàn bù tīng sūn wǔ děng rén de quàn gào， bù děng zhǔn bèi gōng zuò quán bù jiù xù， jiù cāng cù chū bīng， xiǎng yào jī bài yuè guó。 bù liào， gòu jiàn zhěng dùn duì wǔ， zhù dòng yíng zhàn， liǎng jūn xiāng yù yú wú yuè biān jìng de lǐ（ jīn zhè jiāng jiā xīng xiàn xī nán）。 gòu jiàn shī zhǎn qiǎo jì， tā pài sǐ xíng fàn shǒu xiān chū zhèn， pái chéng sān xíng， bǎ jiàn fàng zài bó zǐ shàng， yī gè gè chén shù biǎo yǎn hòu， zì jǐng yú zhèn qián。 wú guó shì bīng bù zhī nà shì yī gè gè zuì fàn， jū rán kàn dé wàng liǎo shén， shǎ liǎo yǎn， yuè jūn chéng jī fā dòng chōng fēng， wú jūn cāng huáng bài tuì， hé lǘ yě shāng chóngshēn wáng。
hé lǘ qù shì hòu， yóu tài zǐ fūchāi jì chéng wáng wèi， sūn wǔ hé wǔ zǐ xū zhěng dùn jūn bèi， yǐ fǔ zuǒ fūchāi wán chéng bào chóu xuě chǐ dà yè。 gōng yuán qián 494 nián chūn tiān， gòu jiàn diào jí jūn duì cóng shuǐ shàng xiàng wú guó jìn fā， fū chā shuài 10 wàn jīng bīng yíng zhàn yú fū jiāo（ jīn jiāng sū wú xiàn xī nán tài hú biān）， zài sūn wǔ、 wǔ zǐ xū de cèhuà xià， wú jūn zài yè jiān bù zhì liǎo xǔ duō zhà bīng， fēn wéi liǎng yì， gāo jǔ huǒ bǎ， zhǐ jiàn zài hēi 'àn de yè mù zhōng huǒ guāng lián chéng yī piàn， xùn sù xiàng yuè jūn zhèn dì yí dòng， shā shēng zhèn tiān， yuè jūn jīng kǒng wàn zhuàng， jūn xīn dòng yáo， wú jūn chéng shì zǒng gōng， dà bài yuè jūn， gòu jiàn zài wú jūn de zhuī jī xià dài zhe 5000 míng jiá shì páo dào kuàijī shān（ jīn zhè jiāng shào xīng shì dōng nán） shàng de yī gè xiǎo chéng zhōng píng xiǎn dǐ kàng， yóu yú wú jūn tuán tuán bāo wéi， gòu jiàn zhǐ dé xiàng wú qū rǔ qiú hé， fūchāi bù tīng wǔ zǐ xū quàn zǔ， tóng yì liǎo gòu jiàn de qiú hé yào qiú。
wú guó de zhēng bà huó dòng zài nán fāng dì qū qǔ dé shèng lì hòu， biàn xiàng běi fāng zhōng yuán dì qū jìn bī， gōng yuán qián 485 nián， fūchāi lián hé lǔ guó， dà bài qí jūn。 gōng yuán qián 482 nián， fūchāi yòu shuài lǐng zhāoshù wàn jīng bīng， yóu shuǐ lù běi shàng， dào dá huáng chí（ jīn hé nán fēng qiū xiàn nán）， yǔ jìn、 lǔ děng zhū hóu guó jūn huì méng。 wú wáng fūchāi zài zhè cì méng huì shàng， yǐ qiáng dà de jūn shì lì liàng wéi hòu dùn， zhēng dé bà zhù de dì wèi。 sūn wǔ suī méi yòu zhí jiē cān jiā gōng qí qǔ shèng、 yǔ jìn zhēng bà liǎng shì， dàn zài cǐ qián sūn wǔ jīng xīn xùn liàn jūn duì hé zhì dìng jūn shì móu lüè， duì fūchāi jiàn lì bà yè yòu bù kě mǒ shā de jù dà gòng xiàn。
sī xiǎng yǐng xiǎng
qiǎo rán guī yǐn liú《 sūn zǐ》 sī xiǎng yǐng xiǎng 2500 nián
suí zhe wú guó bà yè de zhēng zhēng rì shàng， fūchāi jiàn jiàn zì yǐ wéi shì， bù nà zhōng yán。 wǔ zǐ xū rèn wéi： gòu jiàn bèi pò qiú hé， yī dìng hái huì xiǎng bàn fǎ dào yǐ hòu bào fù， gù bì xū chè dǐ miè diào yuè guó， jué bù néng gū xī jiān， liú xià hòu huàn。 dàn fūchāi tīng liǎo jiān chén de tiǎo bō， bù jǐn bù lǐ cǎi wǔ zǐ xū de kǔ jiàn， fǎn 'ér zhì zào jiè kǒu， bī qí zì jìn， shèn zhì mìng rén jiāng wǔ zǐ xū de shī tǐ zhuāng zài yī zhǐ pí dài lǐ， rēng dào jiāng zhōng， bù gěi 'ān zàng。 sūn wǔ shēn zhī“ fēi niǎo jué， liáng gōng cáng； hú tù jìn， zǒu gǒu pēng” de dào lǐ， duì wǔ zǐ xū cǎn sǐ de yī mù shí fēn hán xīn， yú shì biàn qiǎo rán guī yǐn， xī yǐng shēn shān， gēn jù zì jǐ xùn liàn jūn duì、 zhǐ huī zuò zhàn de jīng yàn， xiū dìng qí bīng fǎ 13 piān， shǐ qí gèng zhēn wán shàn。
shì qíng bù chū wǔ zǐ xū suǒ liào， yuè wáng gòu jiàn qū rǔ qiú hé hòu， wò xīn cháng dǎn， lì zhì bào fù， tā shí nián shēng jù， shí nián jiào xùn， shǐ yuè guó fù zú， yuè jūn jīng hàn。 gōng yuán qián 482 nián， yuè jūn chéng wú jūn zhù lì jù jí huáng chí yǔ zhōng yuán zhū hóu méng huì、 wú guó guó nèi bīng lì kōng xū zhī jì， fā bīng xí jī wú guó， gōng rù wú guó guó dū， wú guó zāo cǐ dòng nán， biàn yī jué bù zhèn， yóu shèng zhuǎn shuāi， yán zhì gōng yuán qián 473 nián， zhèng shì bèi yuè guó miè wáng， fūchāi kuì hèn jiāo jiā， zì wěn 'ér sǐ。 sūn wǔ suǒ mèng xiǎng de yóu wú wáng tǒng yī huá xià， yě jiù chéng wéi pào yǐng。
sūn wǔ de yī shēng， chú liǎo qí hè hè zhàn gōng yǐ wài， gèng zhù yào de shì tā gěi hòu rén liú xià liǎo bù shǎo zhēn guì de lùn bīng、 lùn zhèng de piān zhāng， qí zhōng yóu yǐ liú chuán xià lái de《 sūn zǐ bīng fǎ》 zuì zhù míng。 zhè duǎn duǎn de 13 piān 5000 zì， tǐ xiàn liǎo sūn wǔ wán zhěng de jūn shì sī xiǎng tǐ xì。
sūn wǔ de jūn shì sī xiǎng jù yòu pǔ sù de wéi wù lùn hé biàn zhèng fǎ guān diǎn。 tā qiáng diào zhàn zhēng de shèng fù bù qǔ jué yú guǐ shén， ér shì yǔ zhèng zhì qīng míng、 jīng jì yǐ zhǎn、 wài jiāo nǔ lì、 jūn shì shí lì、 zì rán tiáo jiàn zhū yīn sù yòu lián xì， yù cè zhàn zhēng shèng fù zhù yào jiù shì fēn xī yǐ shàng zhè xiē tiáo jiàn rú hé， zhè jiù tǐ xiàn liǎo tā pǔ sù de wéi wù lùn guān diǎn。 sūn wǔ bù jǐn xiāng xìn shì jiè shì kè guān cún zài de， ér qiě rèn wéi shì jiè shàng de shì wù dōuzài bù tíng dì yùn dòng biàn huà zhe， qiáng diào zài zhàn zhēng zhōng yìng jī jí chuàng zào tiáo jiàn， fā huī rén de zhù guān néng dòng xìng， cù chéng duì lì miàn cháo zhe yòu lì yú zì jǐ de fāng xiàng zhuǎn huà， biǎo míng sūn wǔ zhǎng wò liǎo shēng dòng huó pō de biàn zhèng fǎ。 zhèng shì yīn wéi sūn wǔ zài jūn shì kē xué zhè mén jù tǐ kē xué zhōng gài kuò hé zǒng jié chū liǎo yì cháng fēng fù、 duō fāng miàn de zhé xué dào lǐ， què lì liǎo tā zài chūn qiū mò qī sī xiǎng jiè zhōng yǔ kǒng zǐ、 lǎo zǐ de bìng liè dì wèi， bèi bìng chēng wéi chūn qiū mò qī sī xiǎng jiè shàng kōng de sān kē míng liàng de xīng tǐ。
sūn wǔ de jūn shì lǐ lùn bìng fēi méi yòu quē diǎn、 cuò wù de dōng xī， dàn yuǎn yuǎn chāo chū liǎo tóng shí dài de bīng fǎ zhù zuò， yě yǐ qí zhuó yuè de jiàn shí shēn shēn yǐng xiǎng liǎo hòu shì， shòu dào gǔ jīn zhōng wài jūn shì jiā de guǎng fàn tuī chóng。 lì rú： sūn wǔ zhù zhāng“ shèn zhàn”。 zài《 sūn zǐ bīng fǎ》 zhōng kāi zōng míng yì biàn zhǐ chū：“ zhàn zhēng shì guó jiā de dà shì， guān xì dào rén mín de shēng sǐ， shè jì de cún wáng， shì bù kě bù shèn zhòng yán jiū xī xīn kǎo lǜ de”。 sūn wǔ yòu jǐng gào guó jūn bù kě yīn fèn nù 'ér xīng bīng， jiàngshuài yě bù kě yīn nǎo huǒ 'ér jiāo zhàn， yī dìng yào zhān qián gù hòu， yǐ guó jiā lì yì wéi chǐ dù zuò chū jué cè。 lì rú， sūn wǔ tí chū liǎo“ zhī bǐ zhī jǐ， bǎi zhàn bù dài” zhè gè zhù míng lùn duàn， rèn wéi yī dìng yào duì zì jǐ de shí lì hé duì fāng de qíng kuàng liǎo rú zhǐ zhǎng， suí shí suí dì zhǎng wò duì fāng de dòng tài biàn huà， cǎi qǔ xiāng yìng de yìng biàn cuò shī， cái néng qǔ dé zhàn zhēng de shèng lì。 lì rú， sūn wǔ yòu tí chū liǎo jí zhōng yōu shì bīng lì dǎ jiān miè zhàn de zhù zhāng， rèn wéi bù guǎn dí wǒ zǒng tǐ lì liàng duì bǐ de qiáng ruò rú hé， yī dìng yào chuàng zào jī huì， zào chéng wǒ zài jú bù bīng lì shàng de yōu shì， yǐ shí gōng yī， yǐ zhòng jī guǎ， quán jiān dí fāng。 …… zhè xiē guāng huī de jūn shì sī xiǎng hé jūn shì lùn duàn dū bèi shòu jūn shì jiā men de tuī chóng， sūn wǔ bèi gǔ jīn zhōng wài de jūn shì jiā yī zhì zūn chóng wéi“ bīng jiā zhī zǔ”。 zhàn guó shí dài de wú qǐ、 sūn bìn、 wèi liáo děng zhòng duō de jūn shì jiā tuī chóng sūn wǔ de jūn shì yì shù shǒu qū yī zhǐ。 sān guó shí zhù míng de zhèng zhì jiā、 jūn shì jiā cáo cāo shèng zàn《 sūn zǐ bīng fǎ》， tā qīn zì zhěng lǐ qián rén duì《 sūn zǐ bīng fǎ》 de yán jiū， zuò chéng jiǎn míng de“ lüè jiě”， wéi hòu rén xué xí yùn yòng《 sūn zǐ bīng fǎ》 tí gōng fāng biàn。 níng dài，《 sūn zǐ bīng fǎ》 zuò wéi《 wǔ jīng qī shū》 de dì yī bù， chéng wéi kē jǔ zhōng wǔ kē kǎo shì de lǐ lùn kē mù，《 sūn zǐ bīng fǎ》 cóng cǐ zài shè huì shàng dé dào guǎng fàn de liú chuán。 tóng shí，《 sūn zǐ bīng fǎ》 yě xiàng yuè nán、 cháo xiān、 rì běn、 yǐ sè liè nǎi zhì yīng、 dé、 é děng guó liú chuán。
jìn xiàn dài de zhàn zhēng shǐ yòng xǔ duō xīn shì wǔ qì， yǔ gǔ dài zhàn zhēng de tiáo jiàn dà bù xiāng tóng， dàn《 sūn zǐ bīng fǎ》 suǒ lùn shù de zhàn zhēng de jī běn yuán lǐ hé yuán zé dōuméi yòu yīn zhàn zhēng tiáo jiàn de gǎi biàn 'ér gǎi biàn， suǒ yǐ réng rán shòu dào jūn shì jiā men de pǔ biàn tuī chóng。 lǐng dǎo zhōng guó gé mìng qǔ dé shèng lì de máo zé dōng céng gāo dù píng jià shuō：“ sūn zǐ de guī lǜ， zhī bǐ zhī jǐ， bǎi zhàn bù dài， réng shì kē xué de zhēn lǐ。” zài 1990 nián de hǎi wān zhàn zhēng zhōng， měi guó jiāng jūn sī wǎ cí kē fū shǐ yòng zuì gǔ lǎo de《 sūn zǐ bīng fǎ》 zhōng“ zhòng jiāng zhì bīng” de yuán zé jí míng zhǒng móu lüè sī xiǎng lái qū dòng zhuāng bèi zhe zuì xiàn dài huà de zhàn zhēng wǔ qì qǔ dé liǎo zhàn zhēng de shèng lì， sī wǎ cí kē fū yě yóu cǐ bèi yù wéi“ jiāng xīng qí cái”。 yīng guó zhù míng zhàn lüè jiā lì dé 'ěr . hā tè zài《 sūn zǐ bīng fǎ》 yīng yì běn xù yán zhōng shuō：“ 2500 duō nián qián zhōng guó zhè wèi gǔ dài bīng fǎ jiā de sī xiǎng、 duì yú yán jiū hé shí dài de zhàn zhēng shì hěn yòu bāng zhù de。”
gǔ jīn zhōng wài de jūn shì jiā mendōu shǐ yòng qí zhōng lùn shù de jūn shì lǐ lùn lái zhǐ dǎo zhàn zhēng bù jǐn yùn yòng yú jūn shì lǐng yù， hái bèi tuī guǎng yùn yòng yú shè huì de gè gè lǐng yù， yóu qí zài qǐ yè jīng yíng guǎn lǐ zhōng dé dào liǎo guǎng fàn de yùn yòng。 sūn wǔ de jūn shì lǐ lùn yǔ qǐ yè guǎn lǐ suī rán huó dòng de lǐng yù bù tóng， dàn tā men què shí yòu xǔ duō xiāng sì zhī chù， shì yì， jìng zhēng jí zhàn zhēng。 rì běn qǐ yè jiā dà qiáo wǔ fū suǒ zhù《 bīng fǎ jīng yíng quán shū》 zhǐ chū：“ cǎi yòng zhōng guó de bīng fǎ sī xiǎng zhǐ dǎo qǐ yè jīng yíng guǎn mái， bǐ měi guó de qǐ yè guǎn lǐ fāng shì gèng hé lǐ、 gèng yòu xiào。” měi guó zhù míng jīng jì xué jiā huò jí cí zài《 qǐ yè guǎn lǐ》 yī shū zhōng zhǐ chū：《 sūn zǐ bīng fǎ》 yī shū zhōng“ jiē shì de xǔ duō yuán lǐ yuán zé， qì jīn yóu shǔ diān pū bù pò， réng yòu qí yùn yòng jià zhí”。 gǔ lǎo de bīng fǎ zài xiàn dài shè huì zhōng shǎn yào zháomí rén de guāng cǎi。 sūn wǔ suī fēi chū shēng wú dì， dàn yī shēng huó dòng shì zài wú dì。
huáng shí gōng《 sù shū》 shì yī bù lèi sì ‘ yǔ lù ’ tǐ de shū， liú chuán shèn guǎng， yǐng xiǎng hěn dà。 lìng míng《 qián jīng》， yòu míng《 yù qián jīng》《 sòng shǐ。 yì wén zhì》 zài：‘ sòng dài yòu huáng shí gōng《 sù shū》 yī juàn， zhāng liáng suǒ chuán。’
《 sù shū》 wèn shì yǐ lái bǎn běn shèn duō。 yòu míng cháo cuàn miǎo gé kān《 xiān qín zhū zǐ hé biān》 běn、《 hàn wèi cóng shū》 běn、 míng cháo táng lín kān běn、《 shuō fú》 běn、《 èr shí 'èr zǐ》 běn、《 bǎi míng jiā shū》 běn、 míng cháo wáng shì qí běn、 míng cháo xī xiāng guǎn kè yáng shèn píng běn děng děng， bù yī 'ér zú。
《 sù shū》 shì zuò zhě rén shēng guān de jù tǐ biǎo xiàn。 quán shū liù zhāng gòng jiǎng liǎo wǔ gè wèn tí， cí jiǎn jiè yú xià。
yī、 chǎn míng liǎo zuò zhě de sī xiǎng tǐ xì， jí dào、 dé、 rén、 yì、 lǐ wǔ wèi yī tǐ， mì bù kě fēn， jí‘ qián jū bào dào， yǐ dài qí shí’ de chǔshì zhé xué。 àn shì dú zhě， zhǐ yào jù bèi dào、 dé、 rén、 yì、 lǐ wǔ zhǒng pǐn gé， zài féng jī yù， dìng kě jiàn jué dài zhī gōng， jí rén chén zhī wèi。
èr、 chǎn míng liǎo zuò zhě yòng rén de yuán zé。 zuò zhě yǐ jù cái xué zhī bù tóng， jiāng rén cái fēn wéi jùn、 háo、 jié sān lèi。 shì gù qí wú yì rú jiā de lǐ xìng yì shí jí dào dé shuǐ píng de zhǔn zé。 zuò zhě rèn wéi‘ rèn cái shǐ néng， suǒ yǐ jì wù’、‘ wēi mò wēi yú rèn yí’、‘ jì yòng bù rèn zhě shū’、‘ yòng rén bù zhèng zhě dài， qiáng yòng rén zhě bù chù’ děng děng， dōushì lái zì shēng huó de zǒng jié， yòu zhù zhǐ dǎo xìng yì yì。
sān、 zuò zhě cóng sī xiǎng hé xíng wéi liǎng fāng miàn tí chū liǎo rú hé jiā qiáng gè rén xiū yǎng de yì jiàn。‘ bó xué qièwèn’、‘ gōng jiǎn qiān yuē’、‘ jìn shù dǔ xíng’、‘ qīn rén yǒu zhí’ děng， fǎn yìng liǎo rú jiā de dào dé yì shí；‘ jué shì jìn yù’、‘ yì fēi sǔn 'è’、‘ shè biàn zhì quán’、‘ ān mò 'ān yú rěn rǔ’、‘ jí mò jí yú zhī zú’ děng， yòu jù yòu dào jiā sī xiǎng de chéngfèn， rú、 dào jiān shōu bìng xù， fǎn yìng chū zuò zhě de sī xiǎng de bāo luó wàn xiàng。
sì、 zuò zhě zǒng jié 'ān bāng zhì guó de jīng yàn。 zuò zhě rèn wéi‘ duǎn mò duǎn yú jì dé’（ fǎn duì duǎn qī xíng wéi）‘ hòu lìng miù qián zhě huǐ’（ zhèng cè bì xū bèi yòu lián xù xìng）‘ zú hán shāng xīn， rén yuàn shāng guó’（ shī mín xīn zhě shī tiān xià）‘ yòu dào zé jí， wú dào zé xiōng。 jí zhě bǎi fú suǒ guī， xiōng zhě bǎi huò suǒ gōng。 fēi qí shén shèng， zì rán suǒ zhōng’（ fǎn yìng liǎo zuò zhě de tiān dào yì shí hé fēi shén guān niàn）。 zhè xiē， duì yú hòu rén cān zhèng yòu yī dìng de qǐ fā。
wǔ、 zuò zhě chǎn shù liǎo tā zì jǐ de chǔshì zhī dào。 wǒ men zhōng guó rén de zhèng zhì shì rén zhì de zhèng zhì， néng fǒu chǔlǐ hǎo rén jì guān xì， shì shì yè néng fǒu hēng tōng de guān jiàn。 zuò zhě tí chū‘ hǎo zhòng rǔ rén zhě yāng， lù rǔ suǒ rèn zhě wēi’、‘ màn qí suǒ jìng zhě xiōng’、‘ qīng shàng shēng zuì， wǔ xià wú qīn’、‘ shàng wú cháng shǒu， xià duō yí xīn’、‘ jìn chén bù zhòng， yuǎn chén qīng zhī’ děng， dū gěi rú hé chǔlǐ hǎo gè zhǒng guān xì tí chū liǎo jiè jiàn。
dà fán yī gè guó jiā de zhèng zhì、 jūn shì， dōushì yǐ‘ rén’ wéi zhù tǐ de huó dòng， dū hé gè rén de xiū yǎng， néng fǒu xié diào hǎo gè rén yǔ gè rén、 gè rén yǔ qún tǐ zhī jiān de guān xì， yòu zhù qiān sī wàn lǚ de lián xì。 zài gǔ rén kàn lái， xiū shēn、 qí jiā、 zhì guó、 píng tiān xià de chéng xù shì bù kě dǎ luàn de， yīn cǐ jiāng‘ rén’ de wèn tí fàng zài shǒu wèi。 guó rén rèn wéi， jūn shì shì zhèng zhì de yán xù， zhèng zhì shì jūn shì de gāo dù jí zhōng， shì yī zhǒng gāo céng cì de jūn shì。‘ bài mò bài yú duō sī’、‘ yīn jì wài xiè zhě bài’、‘ xiǎo gōng bù shǎng zé dà gōng bù lì， xiǎo yuàn bù shè zé dà yuàn bì shēng’ děng， duì yú zhǐ dǎo zhèng zhì huò jūn shì xíng dòng， yòu zhù tóng yàng de yì yì。
《 sù shū》 wèn shì yǐ lái bǎn běn shèn duō。 yòu míng cháo cuàn miǎo gé kān《 xiān qín zhū zǐ hé biān》 běn、《 hàn wèi cóng shū》 běn、 míng cháo táng lín kān běn、《 shuō fú》 běn、《 èr shí 'èr zǐ》 běn、《 bǎi míng jiā shū》 běn、 míng cháo wáng shì qí běn、 míng cháo xī xiāng guǎn kè yáng shèn píng běn děng děng， bù yī 'ér zú。
《 sù shū》 shì zuò zhě rén shēng guān de jù tǐ biǎo xiàn。 quán shū liù zhāng gòng jiǎng liǎo wǔ gè wèn tí， cí jiǎn jiè yú xià。
yī、 chǎn míng liǎo zuò zhě de sī xiǎng tǐ xì， jí dào、 dé、 rén、 yì、 lǐ wǔ wèi yī tǐ， mì bù kě fēn， jí‘ qián jū bào dào， yǐ dài qí shí’ de chǔshì zhé xué。 àn shì dú zhě， zhǐ yào jù bèi dào、 dé、 rén、 yì、 lǐ wǔ zhǒng pǐn gé， zài féng jī yù， dìng kě jiàn jué dài zhī gōng， jí rén chén zhī wèi。
èr、 chǎn míng liǎo zuò zhě yòng rén de yuán zé。 zuò zhě yǐ jù cái xué zhī bù tóng， jiāng rén cái fēn wéi jùn、 háo、 jié sān lèi。 shì gù qí wú yì rú jiā de lǐ xìng yì shí jí dào dé shuǐ píng de zhǔn zé。 zuò zhě rèn wéi‘ rèn cái shǐ néng， suǒ yǐ jì wù’、‘ wēi mò wēi yú rèn yí’、‘ jì yòng bù rèn zhě shū’、‘ yòng rén bù zhèng zhě dài， qiáng yòng rén zhě bù chù’ děng děng， dōushì lái zì shēng huó de zǒng jié， yòu zhù zhǐ dǎo xìng yì yì。
sān、 zuò zhě cóng sī xiǎng hé xíng wéi liǎng fāng miàn tí chū liǎo rú hé jiā qiáng gè rén xiū yǎng de yì jiàn。‘ bó xué qièwèn’、‘ gōng jiǎn qiān yuē’、‘ jìn shù dǔ xíng’、‘ qīn rén yǒu zhí’ děng， fǎn yìng liǎo rú jiā de dào dé yì shí；‘ jué shì jìn yù’、‘ yì fēi sǔn 'è’、‘ shè biàn zhì quán’、‘ ān mò 'ān yú rěn rǔ’、‘ jí mò jí yú zhī zú’ děng， yòu jù yòu dào jiā sī xiǎng de chéngfèn， rú、 dào jiān shōu bìng xù， fǎn yìng chū zuò zhě de sī xiǎng de bāo luó wàn xiàng。
sì、 zuò zhě zǒng jié 'ān bāng zhì guó de jīng yàn。 zuò zhě rèn wéi‘ duǎn mò duǎn yú jì dé’（ fǎn duì duǎn qī xíng wéi）‘ hòu lìng miù qián zhě huǐ’（ zhèng cè bì xū bèi yòu lián xù xìng）‘ zú hán shāng xīn， rén yuàn shāng guó’（ shī mín xīn zhě shī tiān xià）‘ yòu dào zé jí， wú dào zé xiōng。 jí zhě bǎi fú suǒ guī， xiōng zhě bǎi huò suǒ gōng。 fēi qí shén shèng， zì rán suǒ zhōng’（ fǎn yìng liǎo zuò zhě de tiān dào yì shí hé fēi shén guān niàn）。 zhè xiē， duì yú hòu rén cān zhèng yòu yī dìng de qǐ fā。
wǔ、 zuò zhě chǎn shù liǎo tā zì jǐ de chǔshì zhī dào。 wǒ men zhōng guó rén de zhèng zhì shì rén zhì de zhèng zhì， néng fǒu chǔlǐ hǎo rén jì guān xì， shì shì yè néng fǒu hēng tōng de guān jiàn。 zuò zhě tí chū‘ hǎo zhòng rǔ rén zhě yāng， lù rǔ suǒ rèn zhě wēi’、‘ màn qí suǒ jìng zhě xiōng’、‘ qīng shàng shēng zuì， wǔ xià wú qīn’、‘ shàng wú cháng shǒu， xià duō yí xīn’、‘ jìn chén bù zhòng， yuǎn chén qīng zhī’ děng， dū gěi rú hé chǔlǐ hǎo gè zhǒng guān xì tí chū liǎo jiè jiàn。
dà fán yī gè guó jiā de zhèng zhì、 jūn shì， dōushì yǐ‘ rén’ wéi zhù tǐ de huó dòng， dū hé gè rén de xiū yǎng， néng fǒu xié diào hǎo gè rén yǔ gè rén、 gè rén yǔ qún tǐ zhī jiān de guān xì， yòu zhù qiān sī wàn lǚ de lián xì。 zài gǔ rén kàn lái， xiū shēn、 qí jiā、 zhì guó、 píng tiān xià de chéng xù shì bù kě dǎ luàn de， yīn cǐ jiāng‘ rén’ de wèn tí fàng zài shǒu wèi。 guó rén rèn wéi， jūn shì shì zhèng zhì de yán xù， zhèng zhì shì jūn shì de gāo dù jí zhōng， shì yī zhǒng gāo céng cì de jūn shì。‘ bài mò bài yú duō sī’、‘ yīn jì wài xiè zhě bài’、‘ xiǎo gōng bù shǎng zé dà gōng bù lì， xiǎo yuàn bù shè zé dà yuàn bì shēng’ děng， duì yú zhǐ dǎo zhèng zhì huò jūn shì xíng dòng， yòu zhù tóng yàng de yì yì。
《 sān lüè》 yòu chēng《 huáng shí gōng sān lüè》， shì zhōng guó gǔ dài de yī běn zhù míng bīng shū。
tí jiě
《 huáng shí gōng sān lüè》 yuán míng《 huáng shí gōng jì》。 jiù tí huáng shí gōng zhuàn。 xué zhě yī bān rèn wéi cǐ shū shì hòu rén tuō míng wěi zuò， qí zhēn shí zuò zhě yǐ bù kě kǎo， rèn wéi dà yuē chéng shū yú xī hàn mò nián。
píng jià
cǐ shū cè zhòng yú cóng zhèng zhì cè lüè shàng chǎn míng zhì guó yòng bīng de dào lǐ， bù tóng yú qí tā bīng shū。 tā shì yī bù róu hé liǎo zhū zǐ gè jiā de mǒu xiē sī xiǎng， zhuān lùn zhàn lüè de bīng shū。 nán sòng cháo gōng wǔ chēng qí：“ lùn yòng bīng jī zhī miào、 yán míng zhī jué， jūn kě yǐ sǐ yì shēng， guó kě yǐ cún yì wáng。” běi sòng shén zōng yuán fēng nián jiān bèi liè《 wǔ jīng qī shū》 zhī yī。
bǎn běn
nán sòng xiào zōng、 guāng zōng nián jiān kè《 wǔ jīng qī shū》 běn
《 xù gǔ yì cóng shū》 yǐng sòng《 wǔ jīng qī shū》 běn
1935 nián zhōng huá xué yì shè yǐng sòng kè《 wǔ jīng qī shū》 běn
dīng shì bā qiān juàn lóu cáng liú yín《 wǔ jīng qī shū zhí jiě》 yǐng yìn běn
tǐ lì
gòng fēn shàng lüè、 zhōng lüè、 xià lüè 3 juàn， gòng 3800 yú zì。
tí jiě
《 huáng shí gōng sān lüè》 yuán míng《 huáng shí gōng jì》。 jiù tí huáng shí gōng zhuàn。 xué zhě yī bān rèn wéi cǐ shū shì hòu rén tuō míng wěi zuò， qí zhēn shí zuò zhě yǐ bù kě kǎo， rèn wéi dà yuē chéng shū yú xī hàn mò nián。
píng jià
cǐ shū cè zhòng yú cóng zhèng zhì cè lüè shàng chǎn míng zhì guó yòng bīng de dào lǐ， bù tóng yú qí tā bīng shū。 tā shì yī bù róu hé liǎo zhū zǐ gè jiā de mǒu xiē sī xiǎng， zhuān lùn zhàn lüè de bīng shū。 nán sòng cháo gōng wǔ chēng qí：“ lùn yòng bīng jī zhī miào、 yán míng zhī jué， jūn kě yǐ sǐ yì shēng， guó kě yǐ cún yì wáng。” běi sòng shén zōng yuán fēng nián jiān bèi liè《 wǔ jīng qī shū》 zhī yī。
bǎn běn
nán sòng xiào zōng、 guāng zōng nián jiān kè《 wǔ jīng qī shū》 běn
《 xù gǔ yì cóng shū》 yǐng sòng《 wǔ jīng qī shū》 běn
1935 nián zhōng huá xué yì shè yǐng sòng kè《 wǔ jīng qī shū》 běn
dīng shì bā qiān juàn lóu cáng liú yín《 wǔ jīng qī shū zhí jiě》 yǐng yìn běn
tǐ lì
gòng fēn shàng lüè、 zhōng lüè、 xià lüè 3 juàn， gòng 3800 yú zì。
zhèng què de chēng fǎ yìng gāi shì《 qún shū zhì yào huáng shí gōng sān lüè》。《 qún shū zhì yào》 shì táng wèi zhēng、 yú shì nán、 chǔ suì liáng、 xiāo dé yán děng fèng chì biān zhuàn de yī bù cóng shū， ér huáng shí gōng sān lüè zé shì zhè bù cóng shū zhōng shōu de yī bù zhōng guó gǔ dài zhù míng bīng shū， shì sòng dài bān dìng de“ wǔ jīng” zhī yī。 gāi shū jiù tí huáng shí gōng zhe。 huáng shí gōng jí yí shàng shòu zhāng liáng bīng shū de lǎo rén， shì jiàn《 shǐ jì liú hóu shì jiā》。
《 huáng shí gōng sān lüè》 yuán míng《 huáng shí gōng jì》， zuì zǎo jiàn yú《 hòu hàn shū zāng gōng chuán》， sān guó shí qī kāi shǐ chēng《 sān lüè》， wèi lǐ kāng《 yùn mìng lùn》 yòu“ zhāng liáng shòu huáng shí zhī fú， sòng《 sān lüè》 zhī shuō”。 běi qí wèi shōu《 wèi shū》 zhōng yòu liú shài zhù《 huáng shí gōng sān lüè》。 shū mù zhe lù zé shǐ yú《 suí shū jīng jí zhì》， zhī hòu， lì dài shū mù jūn yòu zhe lù。 shàng miàn kuò hào zhōng de zhù shì shì liú shài zuò de。
《 huáng shí gōng sān lüè》 gòng fēn shàng、 zhōng、 xià sān lüè。《 shàng lüè》 duō yǐn《 jūn chèn》 yǔ， zhù yào tōng guò duì“ shè lǐ shǎng， bié jiān xióng， zhe chéng bài” de fēn xī， lùn shù yǐ“ róu ruò shèng gāng qiáng” wéi zhǐ dǎo、 yǐ shōu lǎn rén xīn wéi zhōng xīn， yǐ“ rèn xián qín dí” wéi zōng zhǐ de zhì guó tǒng jūn de zhàn lüè sī xiǎng jí qí shí xiàn de fāng fǎ。《 zhōng lüè》 duō yǐn《 jūn shì》 yǔ， zhù yào tōng guò“ chā dé xíng， shěn quán biàn”， lùn shù jūn zhù yù jiāng tǒng zhòng de móu lüè。《 xià lüè》 zhù yào nèi róng shì“ chén dào dé， chá 'ān wēi， míng zéi xián zhī jiù”。
《 huáng shí gōng sān lüè》 shì《 wǔ jīng qī shū》 zhī yī， jù yòu fēng fù de sī xiǎng nèi róng。 tā zhòng shì rén mín qún zhòng zài zhàn zhēng zhōng de zuò yòng， zhǐ chū：“ fū wèiguó zhī dào， shì xián yǔ mín。”“ yīng xióng zhě， guó zhī gān； shù mín zhě， guó zhī běn。”“ fū tǒng jūn chí shì zhě， jiāng yě； zhì shèng pò dí zhě， zhòng yě。”“ yǐ ruò shèng qiáng zhě， mín yě。” zhù zhòng shōu lǎn mín xīn， zhòng shì mín shì，“ xīng shī zhī guó， wù xiān lóng 'ēn。 gōng qǔ zhī guó， wù xiān yǎng mín。” zhòng shì duì zhàn lüè yào dì de kòng zhì， tí chū“ huò gù shǒu zhī， huò 'è sài zhī， huò nán tún zhī。” tā tí chàng jiàngshuài yào 'ài hù shì zú， yǔ shì zú tóng gān gòng kǔ， jiàngshuài“ bì yǔ shì zú tóng zī wèi 'ér gòng 'ān wēi， dí nǎi kě jiā。”“ liáng jiāng zhī yǎng shì， bù yì yú shēn， gù néng shǐ sān jūn rú yī xīn， zé qí shèng kě quán。”“ xù 'ēn bù juàn， yǐ yī qǔ wàn。” yào qiú jiàngshuài yào yòu yōu liáng de pǐn zhì hé guǎng bó de zhī shí。 zuò dào“ néng qīng、 néng jìng、 néng píng、 néng zhěng、 néng shòu shù、 néng tīng sòng、 néng nà rù、 néng cǎi yán， néng zhī guó sú， néng tú shān chuān， néng biǎo xiǎn nán， néng zhì jūn quán。” zhù zhāng“ rén xián zhī zhì， shèng míng zhī lǜ， fù xīn zhī yán， láng miào zhī yǔ， xīng shuāi zhī shì， jiāng suǒ yí wén。” jiàngshuài de xuǎn bá hé shǐ yòng fāng miàn， tā fǎn duì rénrén wéi qīn， zhù zhāng rénrén wéi xián， yīn rén 'ér zhì yòng，“ xián zhě suǒ shì， qí qián wú dí。”“ xián rén suǒ guī， zé qí guó qiáng； shèng rén suǒ guī， zé liù hé tóng。”“ shǐ zhì， shǐ yǒng， shǐ tān， shǐ yú。 zhī zhě lè lì qí gōng， yǒng zhě hǎo xíng qí zhì， tān zhě yāo qū qí lì， yú zhě bù gù qí sǐ。 yīn qí zhì qíng 'ér yòng zhī。”“ wú shǐ biàn shì tán shuō dí měi， wéi qí huò zhòng， wú shǐ rén zhě zhù cái， wéi qí duō shī 'ér fù yú xià。” tā zài zhé xué fāng miàn， chū bù jiē shì liǎo rén men de rèn shí shì kè guān xiàn shí de fǎn yìng， duì zhàn zhēng de rèn shí bù néng chāo yuè kè guān tiáo jiàn de xǔ kě，“ duān wèi wèi jiàn， rén mò néng zhī。 tiān dì shén míng， yǔ wù tuī yí。 biàn dòng wú cháng， yīn dí zhuǎn huà。 bùwèi shì xiān， dòng 'ér zhé suí。” chū bù rèn shí dào duì lì de shì wù néng gòu xiāng hù zhuǎn huà de biàn zhèng guān xì。“ róu néng zhì gāng， ruò néng zhì qiáng。” rèn shí dào shì wù fā zhǎn dào yī dìng chéng dù jiù xiàng qí fǎn miàn zhuǎn huà，“ zào zuò guò zhì， suī chéng bì bài。” tā cóng《 lǎo zǐ》 de fǎn zhàn guān diǎn zhōng yǐn chū liǎo jī jí zhī chí zhèng yì zhàn zhēng de zhù zhāng， rèn wéi zhàn zhēng shì bù hǎo de， dàn shì zhàn zhēng bù huì zì xíng xiāo miè， yào yòng zhèng yì de zhàn zhēng xiāo miè fēi zhèng yì de zhàn zhēng，“ bù dé yǐ 'ér yòng zhī， shì tiān dào yě。” zài lùn shù shì yǔ mín、 jiāng yǔ zhòng、 dé yǔ wēi、 rén yǔ fǎ、 róu yǔ gāng、 qiáng yǔ ruò hào guān xì shí， zhù yì dào duì lì shì wù de liǎng gè fāng miàn， zài yī dìng chéng dù shàng bì miǎn liǎo piàn miàn xìng。 rú tí chū xián shì shì guó jiā de gǔgàn， mín zhòng shì gēn běn， jiāng zú bìng zhòng， dé wēi xiāng jì， rén fǎ jiān shī， gāng róu qiáng ruò xiāng yí děng guān diǎn。 zài zhè yī sī xiǎng zhǐ dǎo xià， zài zhèng zhì shàng hái tí chū liǎo“ dào dé rén yì lǐ， wǔ zhě yī tǐ” de sī xiǎng。
《 huáng shí gōng sān lüè》 wèn shì zhī hòu， jiù shòu dào shè huì de zhòng shì， guǎng wéi liú chuán。 sòng cháo gōng wǔ shuō：“ qí shū lùn yòng bīng jī quán zhī miào， yán míng zhī jué， míng miào shěn jué， jūn kě yǐ sǐ yì shēng， guó kě yǐ cún yì wáng。” dài shǎo wàng zé rèn wéi“ bīng fǎ chuán yú jīn shì zhě qī jiā， wéi《 sān lüè》 zuì tōng yú dào， ér shì yú yòng。”“《 sān lüè》 zhī shū， zé qí zhǐ yuǎn， qí lǐ shēn。”（《 jiāng jiàn lùn duàn》）《 sì kù zǒng mù》 shuō tā：“ wù zài shěn jī guān biàn， xiān lì yú bù bài， yǐ qiú dí zhī kě shèng， cāo shù pō qiǎo， bīng jiā huò wǎng wǎng yòng zhī。” táng dài wèi huī jiāng qí nèi róng shōu rù《 qún shū zhì yào》， gōng huáng dì zhì guó 'ān bāng cān kǎo。 sòng yuán fēng sān nián（ 1080 nián）， bèi bān dìng wéi wǔ xué de“ jīng shū”。 bìng bèi yǔ sòng tíng duì lì de xī xià guó yì chéng xī xià wén。 tā zài táng cháo shí chuán dào rì běn， rì běn kuān píng（ 889 héng 897） nián jiān， rì huáng chì mìng téng yuán zuǒ shì zhuàn de《 rì běn guó jiàn zài shū mù》 jiù zhe lù yòu《 huáng shí gōng sān lüè》。 rì běn zhàn guó shí dài de zú lì xué xiào。（ wǔ jiāng gù wèn zī gé de yǎng chéng suǒ） jiāng cǐ shū yǔ《 liù tāo》 dìng wéi gāi xiào de zhù yào jiào kē shū。 jù bù wán quán tǒng jì， rì běn yán jiū《 huáng shí gōng sān lüè》 de yòu jìn sì shí jiā zhī duō， tóng shí yě chuán dào liǎo cháo xiān děng guó。
《 huáng shí gōng sān lüè》 xiàn cún zuì zǎo de kān běn shì nán sòng xiào zōng、 guāng zōng nián jiān kè《 wǔ jīng qī shū》 běn。 cǐ běn chú yuán kè běn shàng cún rì běn jìng jiā táng wén kù yǐ wài， hòu shì jǐ jīng yǐng kān fān kè， xíng chéng“ wǔ jīng” xì tǒng běn。 qí tā cóng shū běn yě duō yǐ cǐ xì tǒng běn wéi dǐ běn。 zhù shì běn bǐ jiào zhòng yào de yòu sòng shī zǐ měi jiǎng yì běn、 míng liú yín zhí jiě běn、 qīng zhū bù huì jiě běn děng。 jiàn guó hòu yán jiū《 huáng shí gōng sān lüè》 de zhù yào zhù zuò yòu《 wǔ jīng qī shū zhù shì sān lüè》（ jiě fàng jūn chū bǎn shè 1986 nián bǎn） hé《 huáng shí gōng sān lüè qiǎn shuō》（ jiě fàng jūn chū bǎn shè 1986 nián bǎn） děng。
《 huáng shí gōng sān lüè》 yuán míng《 huáng shí gōng jì》， zuì zǎo jiàn yú《 hòu hàn shū zāng gōng chuán》， sān guó shí qī kāi shǐ chēng《 sān lüè》， wèi lǐ kāng《 yùn mìng lùn》 yòu“ zhāng liáng shòu huáng shí zhī fú， sòng《 sān lüè》 zhī shuō”。 běi qí wèi shōu《 wèi shū》 zhōng yòu liú shài zhù《 huáng shí gōng sān lüè》。 shū mù zhe lù zé shǐ yú《 suí shū jīng jí zhì》， zhī hòu， lì dài shū mù jūn yòu zhe lù。 shàng miàn kuò hào zhōng de zhù shì shì liú shài zuò de。
《 huáng shí gōng sān lüè》 gòng fēn shàng、 zhōng、 xià sān lüè。《 shàng lüè》 duō yǐn《 jūn chèn》 yǔ， zhù yào tōng guò duì“ shè lǐ shǎng， bié jiān xióng， zhe chéng bài” de fēn xī， lùn shù yǐ“ róu ruò shèng gāng qiáng” wéi zhǐ dǎo、 yǐ shōu lǎn rén xīn wéi zhōng xīn， yǐ“ rèn xián qín dí” wéi zōng zhǐ de zhì guó tǒng jūn de zhàn lüè sī xiǎng jí qí shí xiàn de fāng fǎ。《 zhōng lüè》 duō yǐn《 jūn shì》 yǔ， zhù yào tōng guò“ chā dé xíng， shěn quán biàn”， lùn shù jūn zhù yù jiāng tǒng zhòng de móu lüè。《 xià lüè》 zhù yào nèi róng shì“ chén dào dé， chá 'ān wēi， míng zéi xián zhī jiù”。
《 huáng shí gōng sān lüè》 shì《 wǔ jīng qī shū》 zhī yī， jù yòu fēng fù de sī xiǎng nèi róng。 tā zhòng shì rén mín qún zhòng zài zhàn zhēng zhōng de zuò yòng， zhǐ chū：“ fū wèiguó zhī dào， shì xián yǔ mín。”“ yīng xióng zhě， guó zhī gān； shù mín zhě， guó zhī běn。”“ fū tǒng jūn chí shì zhě， jiāng yě； zhì shèng pò dí zhě， zhòng yě。”“ yǐ ruò shèng qiáng zhě， mín yě。” zhù zhòng shōu lǎn mín xīn， zhòng shì mín shì，“ xīng shī zhī guó， wù xiān lóng 'ēn。 gōng qǔ zhī guó， wù xiān yǎng mín。” zhòng shì duì zhàn lüè yào dì de kòng zhì， tí chū“ huò gù shǒu zhī， huò 'è sài zhī， huò nán tún zhī。” tā tí chàng jiàngshuài yào 'ài hù shì zú， yǔ shì zú tóng gān gòng kǔ， jiàngshuài“ bì yǔ shì zú tóng zī wèi 'ér gòng 'ān wēi， dí nǎi kě jiā。”“ liáng jiāng zhī yǎng shì， bù yì yú shēn， gù néng shǐ sān jūn rú yī xīn， zé qí shèng kě quán。”“ xù 'ēn bù juàn， yǐ yī qǔ wàn。” yào qiú jiàngshuài yào yòu yōu liáng de pǐn zhì hé guǎng bó de zhī shí。 zuò dào“ néng qīng、 néng jìng、 néng píng、 néng zhěng、 néng shòu shù、 néng tīng sòng、 néng nà rù、 néng cǎi yán， néng zhī guó sú， néng tú shān chuān， néng biǎo xiǎn nán， néng zhì jūn quán。” zhù zhāng“ rén xián zhī zhì， shèng míng zhī lǜ， fù xīn zhī yán， láng miào zhī yǔ， xīng shuāi zhī shì， jiāng suǒ yí wén。” jiàngshuài de xuǎn bá hé shǐ yòng fāng miàn， tā fǎn duì rénrén wéi qīn， zhù zhāng rénrén wéi xián， yīn rén 'ér zhì yòng，“ xián zhě suǒ shì， qí qián wú dí。”“ xián rén suǒ guī， zé qí guó qiáng； shèng rén suǒ guī， zé liù hé tóng。”“ shǐ zhì， shǐ yǒng， shǐ tān， shǐ yú。 zhī zhě lè lì qí gōng， yǒng zhě hǎo xíng qí zhì， tān zhě yāo qū qí lì， yú zhě bù gù qí sǐ。 yīn qí zhì qíng 'ér yòng zhī。”“ wú shǐ biàn shì tán shuō dí měi， wéi qí huò zhòng， wú shǐ rén zhě zhù cái， wéi qí duō shī 'ér fù yú xià。” tā zài zhé xué fāng miàn， chū bù jiē shì liǎo rén men de rèn shí shì kè guān xiàn shí de fǎn yìng， duì zhàn zhēng de rèn shí bù néng chāo yuè kè guān tiáo jiàn de xǔ kě，“ duān wèi wèi jiàn， rén mò néng zhī。 tiān dì shén míng， yǔ wù tuī yí。 biàn dòng wú cháng， yīn dí zhuǎn huà。 bùwèi shì xiān， dòng 'ér zhé suí。” chū bù rèn shí dào duì lì de shì wù néng gòu xiāng hù zhuǎn huà de biàn zhèng guān xì。“ róu néng zhì gāng， ruò néng zhì qiáng。” rèn shí dào shì wù fā zhǎn dào yī dìng chéng dù jiù xiàng qí fǎn miàn zhuǎn huà，“ zào zuò guò zhì， suī chéng bì bài。” tā cóng《 lǎo zǐ》 de fǎn zhàn guān diǎn zhōng yǐn chū liǎo jī jí zhī chí zhèng yì zhàn zhēng de zhù zhāng， rèn wéi zhàn zhēng shì bù hǎo de， dàn shì zhàn zhēng bù huì zì xíng xiāo miè， yào yòng zhèng yì de zhàn zhēng xiāo miè fēi zhèng yì de zhàn zhēng，“ bù dé yǐ 'ér yòng zhī， shì tiān dào yě。” zài lùn shù shì yǔ mín、 jiāng yǔ zhòng、 dé yǔ wēi、 rén yǔ fǎ、 róu yǔ gāng、 qiáng yǔ ruò hào guān xì shí， zhù yì dào duì lì shì wù de liǎng gè fāng miàn， zài yī dìng chéng dù shàng bì miǎn liǎo piàn miàn xìng。 rú tí chū xián shì shì guó jiā de gǔgàn， mín zhòng shì gēn běn， jiāng zú bìng zhòng， dé wēi xiāng jì， rén fǎ jiān shī， gāng róu qiáng ruò xiāng yí děng guān diǎn。 zài zhè yī sī xiǎng zhǐ dǎo xià， zài zhèng zhì shàng hái tí chū liǎo“ dào dé rén yì lǐ， wǔ zhě yī tǐ” de sī xiǎng。
《 huáng shí gōng sān lüè》 wèn shì zhī hòu， jiù shòu dào shè huì de zhòng shì， guǎng wéi liú chuán。 sòng cháo gōng wǔ shuō：“ qí shū lùn yòng bīng jī quán zhī miào， yán míng zhī jué， míng miào shěn jué， jūn kě yǐ sǐ yì shēng， guó kě yǐ cún yì wáng。” dài shǎo wàng zé rèn wéi“ bīng fǎ chuán yú jīn shì zhě qī jiā， wéi《 sān lüè》 zuì tōng yú dào， ér shì yú yòng。”“《 sān lüè》 zhī shū， zé qí zhǐ yuǎn， qí lǐ shēn。”（《 jiāng jiàn lùn duàn》）《 sì kù zǒng mù》 shuō tā：“ wù zài shěn jī guān biàn， xiān lì yú bù bài， yǐ qiú dí zhī kě shèng， cāo shù pō qiǎo， bīng jiā huò wǎng wǎng yòng zhī。” táng dài wèi huī jiāng qí nèi róng shōu rù《 qún shū zhì yào》， gōng huáng dì zhì guó 'ān bāng cān kǎo。 sòng yuán fēng sān nián（ 1080 nián）， bèi bān dìng wéi wǔ xué de“ jīng shū”。 bìng bèi yǔ sòng tíng duì lì de xī xià guó yì chéng xī xià wén。 tā zài táng cháo shí chuán dào rì běn， rì běn kuān píng（ 889 héng 897） nián jiān， rì huáng chì mìng téng yuán zuǒ shì zhuàn de《 rì běn guó jiàn zài shū mù》 jiù zhe lù yòu《 huáng shí gōng sān lüè》。 rì běn zhàn guó shí dài de zú lì xué xiào。（ wǔ jiāng gù wèn zī gé de yǎng chéng suǒ） jiāng cǐ shū yǔ《 liù tāo》 dìng wéi gāi xiào de zhù yào jiào kē shū。 jù bù wán quán tǒng jì， rì běn yán jiū《 huáng shí gōng sān lüè》 de yòu jìn sì shí jiā zhī duō， tóng shí yě chuán dào liǎo cháo xiān děng guó。
《 huáng shí gōng sān lüè》 xiàn cún zuì zǎo de kān běn shì nán sòng xiào zōng、 guāng zōng nián jiān kè《 wǔ jīng qī shū》 běn。 cǐ běn chú yuán kè běn shàng cún rì běn jìng jiā táng wén kù yǐ wài， hòu shì jǐ jīng yǐng kān fān kè， xíng chéng“ wǔ jīng” xì tǒng běn。 qí tā cóng shū běn yě duō yǐ cǐ xì tǒng běn wéi dǐ běn。 zhù shì běn bǐ jiào zhòng yào de yòu sòng shī zǐ měi jiǎng yì běn、 míng liú yín zhí jiě běn、 qīng zhū bù huì jiě běn děng。 jiàn guó hòu yán jiū《 huáng shí gōng sān lüè》 de zhù yào zhù zuò yòu《 wǔ jīng qī shū zhù shì sān lüè》（ jiě fàng jūn chū bǎn shè 1986 nián bǎn） hé《 huáng shí gōng sān lüè qiǎn shuō》（ jiě fàng jūn chū bǎn shè 1986 nián bǎn） děng。
《 liù tāo》 yòu chēng《 tài gōng liù tāo》、《 tài gōng bīng fǎ》， jiù tí zhōu chū tài gōng wàng（ jí lǚ shàng、 jiāng zǐ yá） suǒ zhù， pǔ biàn rèn wéi shì hòu rén yǐ tuō， zuò zhě yǐ bù kě kǎo。 xiàn zài yī bān rèn wéi cǐ shū chéng yú zhàn guó shí dài。 quán shū yǐ tài gōng yǔ wén wáng、 wǔ wáng duì huà de fāng shì biān chéng。 cǐ shū zài《 hàn shū · yì wén zhì》 zhū zǐ lüè bīng jiā lèi zhōng bù jiàn zhù lù， dàn zài rú jiā lèi zhù lù yòu《 guó shǐ liù》“ jí jīn zhī《 liù tāo》 yě， gài yán qǔ tiān xià jí jūn lǚ zhī shì。 zì yǔ tāo tóng yě。”《 suí shū · jīng jí zhì》 míng què jìzǎi：“《 tài gōng liù tāo》 wǔ juàn， zhōu wén wáng shī jiāng wàng zhuàn。” dàn cóng nán sòng kāi shǐ，《 liù tāo》 yī zhí bèi huái yí wéi wěi shū， tè bié shì qīng dài， gèng bèi què dìng wéi wěi shū。 rán 'ér， 1972 nián 4 yuè， zài shān dōng lín yí yín què shān xī hàn gǔ mù zhōng， fā xiàn liǎo dà pī zhú jiǎn， qí zhōng jiù yòu《 liù tāo》 de wǔ shí duō méi， zhè jiù zhèng míng《 liù tāo》 zhì shǎo zài xī hàn shí yǐ guǎng fàn liú chuán liǎo， duì tā de huái yí yǔ fǒu dìng yě bù gōng zì pò liǎo。
《 liù tāo》 shì yī bù jí xiān qín jūn shì sī xiǎng zhī dà chéng de zhù zuò， duì hòu dài de jūn shì sī xiǎng yòu hěn dà de yǐng xiǎng， bèi yù wéi shì bīng jiā quán móu lèi de shǐ zǔ。 sī mǎ qiān《 shǐ jì · qí tài gōng shì jiā》 chēng：“ hòu shì zhī yán bīng jí zhōu zhī yīn quán。 jiē zōng tài gōng wéi běn móu。” běi sòng shén zōng yuán fēng nián jiān，《 liù tāo》 bèi liè wéi《 wǔ jīng qī shū》 zhī yī， wéi wǔ xué bì dú zhī shū。《 liù tāo》 zài 16 shì jìzhuàn rù rì běn， 18 shì jì chuán rù 'ōu zhōu， xiàn jīn yǐ fān yì chéng rì、 fǎ、 cháo、 yuè、 yīng、 é děng duō zhǒng wén zì。
jīn cún bǎn běn yòu： 1972 nián shān dōng lín yí yín què shān hàn mù zhú jiǎn cán běn、 1973 nián hé běi dìng xiàn bā jiǎo láng hàn mù zhú jiǎn cán běn、 dūn huáng yí shū cán běn、《 qún shū zhì yào》 zhāi yào běn、《 sì kù quán shū》 běn、《 xù gǔ yì cóng shū》 yǐng sòng《 wǔ jīng qī shū》 běn、 1935 nián zhōng huá xué yì shè yǐng sòng kè《 wǔ jīng qī shū》 běn、 dīng shì bā qiān juàn lóu cáng liú yín《 wǔ jīng qī shū zhí jiě》 yǐng yìn běn。
jīn běn《 liù tāo》 gòng fēn liù juàn。 wén tāo héng héng lùn zhì guó yòng rén de tāo lüè； wǔ tāo héng héng jiǎng yòng bīng de tāo lüè； lóng tāo héng héng lùn jūn shì zǔ zhì； hǔ tāo héng héng lùn zhàn zhēng huán jìng yǐ jí wǔ qì yǔ bù zhèn； bào tāo héng héng lùn zhàn shù； quǎn tāo héng héng lùn jūn duì de zhǐ huī xùn liàn。
zhù yào sī xiǎng
《 liù tāo》 yī shū， zài jūn shì fāng miàn， zhù zhāng“ fá luàn jìn bào”，“ shàng zhàn wú yǔ zhàn”， qiáng diào“ zhī bǐ zhī jǐ”，“ mì chá dí rén zhī jī”，“ xíng rén 'ér wǒ wú xíng”，“ xiān jiàn ruò yú dí”。 yào qiú zhàn zhēng zhǐ dǎo zhě“ xíng wú qióng zhī biàn， tú bù cè zhī lì” jī dòng líng huó dì yùn yòng gè zhǒng zhàn lüè zhàn shù。 tā rèn wéi zuò zhàn zhōng zuì zhòng yào de shì qí zhèng biàn huà，“ bù néng fēn yí， bù kě yǔ qí”。 duì yú gōng chéng， tā rèn wéi zuì hǎo de bàn fǎ shì wéi kùn dǎ yuán， pò dí tóu jiàng。 tā zhòng shì dì xíng、 tiān hòu duì zhàn shù de yǐng xiǎng。 zǒng jié liǎo bù、 chē、 qí bīng zhǒng gè zì de zhàn fǎ jí zhū bīng zhǒng de xié tóng zhàn shù。 tā zhòng shì bù duì de biān zhì hé zhuāng bèi， xiáng xì jì shù liǎo gǔ dài zhǐ huī jī guān de rén yuán zǔ chéng hé gè zì de zhí zé， tí chū liǎo yīn shì bīng zhī suǒ cháng fēn bié jìn xíng biān duì de yuán zé。 tā rèn wéi“ fán sān jūn yòu dà shì， mò bù xí yòng qì xiè”， xiáng xì jì shù liǎo gǔ dài wǔ qì zhuāng bèi de xíng zhì hé zhàn dǒu xìng néng。 zhòng shì jūn zhōng mì mì tōng xùn， jì shù liǎo gǔ dài jūn zhōng mì mì tōng xìn de fāng shì fāng fǎ。 tā hái zhòng shì jiàngshuài xiū yǎng hé xuǎn bá， rèn wéi“ shè jì 'ān wēi， yī zài jiāng jūn” yào qiú jiàngshuài bù jǐn yào 'ān shú zhàn lüè zhàn shù、 zhī jìn tuì gōng shǒu、 chū qí zhì shèng de móu lüè， ér qiě yào dǒng dé zhì luàn xīng shuāi zhī dào， yào néng yǔ shì zú tóng gān kǔ， gòng 'ān wēi， bìng tí chū liǎo kǎo chá jiàngshuài de bā tiáo fāng fǎ， jí suǒ wèi“ bā zhǐ”。 zài jūn shì zhé lǐ fāng miàn，《 liù tāo》 jù yòu pǔ sù de wéi wù zhù yì sī xiǎng。 tā yī fāng miàn fǎn duì wū zhù bǔ shì mí xìn huó dòng， bǎ tā liè wéi bì xū jìn zhǐ de“ qī hài” zhī yī， lìng yī fāng miàn yòu zhù zhāng yòng tiān mìng guǐ shén qù mí huò dí rén。 tā jù yòu pǔ sù de biàn zhèng fǎ sī xiǎng， chū bù rèn shí dào liǎo máo dùn de duì lì hé zhuǎn huà， tí chū liǎo“ bǎn fǎn qí cháng " de zhòng yào biàn zhèng fǎ sī xiǎng， shì duì gǔ dài biàn zhèng fǎ sī xiǎng de zhòng yào gòng xiàn。 tā de xǔ duō jūn shì sī xiǎng dōushì jiàn lì zài zhè yī sī xiǎng jī chǔ zhī shàng de， rú " fū cún zhě fēi cún， zài yú lǜ wáng； yuèzhě fēi lè， zài yú lǜ yāng”，“ dà zhì bù zhì， dà móu bù móu， dà yǒng bù yǒng， dà lì bù lì”，“ tài qiáng bì zhé， tài zhāng bì quē”，“ wú qǔ yú mín zhě， qǔ mín zhě yě” děng děng。
xiáng jiě
《 liù tāo》 fēn bié yǐ wén、 wǔ、 lóng、 hǔ、 bào、 quǎn wéi biāo tí， gè wéi yī juàn， gòng liù shí yī piān， jìn 'èr wàn zì。 juàn yī《 wén tāo》 nèi fēn《 wén shī》、《 yíng xū》、《 guó wù》、《 dà lǐ》、《 míng fù》、《 liù shǒu》、《 shǒu tǔ》、《 shǒu guó》、《 shàng xián》、《 jǔ xián》、《 shǎng fá》、《 bīng dào》 děng shí 'èr piān， zhù yào lùn shù zuò zhàn qián rú hé chōng shí guó jiā de shí lì， zài wù zhì shàng hé jīng shén shàng zuò hǎo zhàn zhēng zhǔn bèi。 rú duì nèi xiān yào fù guó qiáng mín， duì rén mín jìn xíng jiào yù xùn liàn， shǐ zhī wàn zhòng yī xīn， tóng chóu dí kài； duì wài yào zhǎng wò dí fāng de qíng kuàng， zhù yì bǎo shǒu zì jǐ de mì mì， zhè yàng cái néng lì yú bù bài zhī dì。 juàn 'èr《 wǔ tāo》 nèi fēn《 fā qǐ》、《 wén qǐ》、《 wén fá》、《 shùn qǐ》、《 sān yí》 wǔ piān， yòu de bǎn běn bǎ“《 bīng dào》” liè yú《 sān yí》 qián。
zhè yī juàn zhù yào lùn shù qǔ dé zhèng quán jí duì dí dǒu zhēng de cè lüè， qiáng diào zài zuò zhàn qián bì xū xiān duì dí wǒ shuāng fāng de qíng kuàng liǎo rú zhǐ zhǎng， jìn xíng bǐ jiào， yǐ jǐ zhī cháng kè dí zhī duǎn， cái néng zhì shèng。 juàn sān《 lóng tāo》 nèi fēn《 wáng yì》、《 lùn jiāng》、《 xuǎn jiāng》、《 zhù jiāng》、《 jiāng wēi》、《 lì jūn》、《 yīn fú》、《 yīn shū》、《 jūn shì》、《 qí bīng》、《 wǔ yīn》、《 bīng zhēng》、《 nóng qì》 děng shí sān piān， zhù yào lùn shù jūn shì zhǐ huī hé bīng lì bù shǔ de yì shù， zhǐ chū zài zhàn zhēng zhōng yào diào dòng duì fāng， xuǎn zé jiàngshuài、 yán míng jì lǜ， rán hòu què dìng rú hé fā hào lìng、 tōng xìn xī。 hái zhǐ chū yào zhù yì tiān shí dì lì、 wǔ qì zhuāng bèi hé wù zhì gōng yìng děng。
juàn sì《 hǔ tāo》 nèi fēn《 jūn yòng》、《 sān zhèn》、《 jí zhàn》、《 bì chū》、《 jūn lüè》、《 lín jìng》、《 dòng jìng》、《 jīn gǔ》、《 jué dào》、《 lüè dì》、《 huǒ zhàn》、《 lěi xū》 děng shí 'èr piān， zhù yào lùn shù zài kuān kuò dì qū zuò zhàn zhōng de zhàn shù jí qí tā yìng zhù yì de wèn tí。 juàn wǔ《 bào lüè》 nèi fēn《 lín zhàn》、《 tū zhàn》、《 bāng qiáng》、《 dí wǔ》、《 shān bīng》、《 zé bīng》、《 shǎo zhòng》、《 fēn xiǎn》 děng bā piān， zhù yào lùn shù zài gè zhǒng tè shū de dì xíng zuò zhàn zhōng de zhàn shù jí qí tā yìng zhù yì de wèn tí。 juàn liù《 quǎn tāo》 nèi fēn《 fēn hé》、《 wǔ fēng》、《 liàn shì》、《 jiào zhàn》、《 jūn bīng》、《 wǔ chē shì》、《 wǔ qí shì》、《 zhàn qí》、《 zhàn chē》、《 zhàn bù》 děng shí piān， zhù yào lùn shù jiào liàn yǔ biān xuǎn shì zú yǐ jí gè zhǒng bīng zhǒng rú hé pèi hé zuò zhàn， yǐ fā huī jūn duì xiào néng děng wèn tí。《 liù tāo》 de nèi róng shí fēn guǎng fàn， shè jí zhàn zhēng guān、 jūn duì jiàn shè、 zhàn lüè zhàn shù děng yòu guān jūn shì de xǔ duō fāng miàn， qí zhōng yòu yǐ zhàn lüè hé zhàn shù de lùn shù zuì wéi jīng cǎi， tā de quán móu jiā sī xiǎng yě hěn tū chū。
《 liù tāo》 de jūn shì sī xiǎng bǐ jiào fù zá， chàbù duō xiān qín gè jiā de jūn shì sī xiǎng zài shū zhōng dōuyòu fǎn yìng。 shū zhōng zuì tū chū de shì yīn móu quán shù sī xiǎng。《 liù tāo》 yī kāi tóu jiù shuō：“ fū yú shí qí 'ěr， nǎi qiān yú mín， rén shí qí lù， nǎi fú yú jūn。 gù yǐ 'ěr qǔ yú， yú kě shā。 yǐ lù qǔ rén， rén kě jié。 yǐ jiā qǔ guó， guó kě bá。 yǐ guó qǔ tiān xià， tiān xià kě bì。”（《 wén shī》） zhè jiù shì shuō， guó jūn tǒng zhì bǎi xìng， jiù yào xiàng yú rén diào yú， yǐ diào 'ěr lái yòu shǐ rén men shàng gōu， tīng cóng qū shǐ。 quán móu kě yǐ biǎo xiàn zài duō fāng miàn： dì yī，“ yú zhī wéi qǔ”。 jiù shì yù jiāng qǔ zhī， bì xiān yǔ zhī。《 wén shī》 shuō：“ néng yǔ rén gòng zhī zhě rén yě。 rén zhī suǒ zài， tiān xià guī zhī…… yǔ rén tóng yōu tóng lè， tóng hǎo tóng 'è， yì yě。 yì zhī suǒ zài， tiān xià fù zhī。”
《 guó wù》 shuō：“ gù shàn wèiguó zhě， yù mín rú fù mǔ zhī 'ài zǐ， rú xiōng zhī 'ài dì， jiàn qí jī chōu zé wéi zhī yōu， jiàn qí láo kǔ zé wéi zhī bēi， shǎng fá rú jiā yú shēn， fù liǎn rú qǔ yú jǐ。 cǐ 'ài mín zhī dào yě。“ zài gǎn qíng、 dào yì、 wù zhì shàng fù chū zhè me duō， duì rén yòu rén jì 'ài， qí mùdì shì shénme ní？ jiù shì“ yù shǐ zhù zūn rén 'ān”（《 guó wù》），“ wú qǔ yú mín zhě， qǔ mín zhě yě”（《 fā qǐ》）。 dì 'èr，“ gōng qiáng bì xiān yǎng qiáng”。《 sān yí》 shuō：“ fū gōng qiáng， bì yǎng zhī shǐ qiáng， yì zhī shǐ zhāng。 tài qiáng bì zhé， dà zhāng bì quē。 gōng qiáng yǐ qiáng， lí qīn yǐ qīn， sàn zhòng yǐ zhòng。” zhè jiù shì shuō， yào gōng dǎ qiáng dà de dí rén shí， bù fáng cǎi yòng ràng dí rén jiāo 'ào zì dà de cè lüè， dí rén jiāo 'ào zì dà liǎo， zì rán jiù róng yì duì fù liǎo。 dì sān，“ wén fá”。
《 wén fá》 zhōng liè jǔ liǎo shí 'èr tiáo shǔ yú wén fá， bù shǔ yú wǔ gōng de yīn móu guǐ jì。 yī shì tóu qí suǒ hǎo， ràng dí rén chǎn shēng jiāo 'ào zhī xīn； èr shì“ qīn qí suǒ 'ài， yǐ fēn qí wēi。 yī rén liǎng xīn， qí zhōng xīn shuāi， tíng wú zhōng chén， shè jì bì wēi”； sān shì“ yīn lù zuǒ yòu， dé qíng shèn shēn。 shēn nèi qíng wài， guó jiāng shēng hài”； sì shì yòng zhū yù、 měi rén lái fǔ shí má bì dí rén； wǔ shì tiǎo bō dí fāng zhōng chén yǔ jūn zhù de guān xì； liù shì shōu mǎi dí rén de nèi chén， líjiàn qí wài chén； qī shì sòng gěi dí rén dà liàng cái wù， shǐ qí qīng shì shēng chǎn， yīn 'ér dǎo zhì xù jī kōng xū； bā shì yǔ dí guó wěi jié qīn yì yǐ má bì dí rén， shǐ qí wèiwǒ suǒ yòng； jiǔ、 shí shì biǎo miàn shàng zūn chóng dí guó， shì zhī bēi wēi shùn cóng， shǐ qí jiāo dài zì bì； shí yī、 shí 'èr shì yào shōu mǎi dí guó dà chén， dǔsè dí zhī 'ěr mù。 shǐ qí háo jié zhì shì wèiwǒ suǒ yòng， yòng luàn chén měi nǚ mí huò qí zhù。 yī bān bīng shū dà dū zhòng shì zhàn chǎng shàng de zhàn lüè zhàn shù， duì yīn móu shǒu duàn lùn shù dé jiào shǎo。 bǎ yīn móu lùn shù dé rú cǐ xiáng xì de，《 liù tāo》 shì zuì tū chū de。
zài zhàn lüè zhàn shù shàng，《 liù tāo》 yòu qí dú dào zhī chù。《 bīng dào》 shuō：“ fán bīng zhī dào， mò guò hū yī。 yī zhě néng dú wǎng dú lái。 huáng dì yuē：‘ yī zhě， jiē yú dào， jǐ yú shén。’ yòng zhī zài yú jī， xiǎn zhī zài yú shì， chéng zhī zài yú jūn。” zhè shì shuō， yòng bīng de yuán zé zài yú“ yī”。 suǒ wèi“ yī”， jiù shì shì quán yào zhuān yī， bīng lì yào jí zhōng， xíng dòng yào tǒng yī， zhè yàng cái néng dú wǎng dú lái， jī dòng líng huó， bù shòu qiān zhì， qǔ dé zhàn zhēng de zhù dòng quán。《 jūn shì》 zài：“ wǔ wáng wèn tài gōng yuē：‘ gōng fá zhī dào nài hé？’ tài gōng yuē：‘ shì yīn dí zhī dòng， biàn shēng yú liǎng zhèn zhī jiān， qí zhèng fā yú wú qióng zhī yuán。 gù zhì shì bù yǔ， yòng bīng bù yán。 qiě shì zhī zhì zhě， qí yán bù shì tīng yě。 bīng zhī yòng zhě， qí zhuàng bù dìng jiàn yě。 shū 'ér wǎng， hū 'ér lái， néng dú zhuān bù zhì zhě， bīng yě。’” zhè lǐ qiáng diào de shì“ yīn dí zhī dòng”，“ shū 'ér hé zhù， hū 'ér lái”， hé xīn shì tū chū jī dòng líng huó， bùwèi dí rén suǒ qiān zhì。 néng dá dào chū shén rù huà de jìng jiè， jiù kě yǐ zhàn wú bù shèng。
《 liù tāo》 hái qiáng diào liǎo yòng bīng yào jiàn jī 'ér zuò， yǐ móu lüè qǔ shèng， ér bù yǐ lì zhàn。“ gù shàn zhàn zhě， bù dài zhāng jūn。 shàn chú huàn zhě， lǐ yú wèi shēng。 shàn shèng dí zhě， shèng yú wú xíng。 shàng zhàn yǔ wú zhàn。 gù zhēng shèng yú bái rèn zhī qián zhě， fēi liáng jiāng yě。 shè bèi yú yǐ shī zhī hòu zhě， fēi shàng shèng yě。 zhì yǔ zhòng tóng， fēi guó shī yě； jì yǔ zhòng tóng， fēi guó gōng yě。” zài《 liù tāo》 zhōng， hái lùn shù dào liǎo bù、 chē、 qí sān zhǒng bīng zhǒng pèi hé zuò zhàn de zhàn shù wèn tí。《 jūn bīng》 zhǐ chū liǎo chē、 qí de dì wèi jí qí bù tóng zuò yòng：“ chē zhě， jūn zhī yǔ yì yě， suǒ yǐ xiàn jiān chén（ zhèn）， yào（ yāo jī） qiáng dí， zhē zǒu běi（ bài jūn） yě。 qí zhě， jūn zhī cìhóu yě， suǒ yǐ zhǒng bài jūn。 jué liáng dào， jī biàn kòu yě。” rú guǒ bù bīng yǔ chē、 qí zuò zhàn， nà me，“ bì yǐ qiū líng xiǎn zǔ， cháng bīng qiáng nǔ jū qián， duǎn bīng ruò fā nǔ jū hòu， gèng fā gèng zhǐ。 dí zhī chē qí suī zhòng 'ér zhì， jiān zhèn jí zhàn， cái shì qiáng nǔ， yǐ bèi wǒ hòu”（《 zhàn bù》）。 rú guǒ shì píng dì zuò zhàn， fāng fǎ shì“ lìng wǒ shì zú wéi xíng mǎ、 mù jí lí； jué dì zā hòu， guǎng shēn wǔ chǐ， míng yuē mìng lóng。 rén cāo xíng mǎ jìn bù， lán chē yǐ wéi lěi， tuī 'ér qián hòu， lì 'ér wéi tún； cái shì qiáng nǔ， bèi wǒ zuǒ yòu。 rán hòu lìng wǒ sān jūn， jiē jí zhàn 'ér bù jiě。”（《 zhàn qí》） duì chē、 qí、 bù de xié tóng zuò zhàn jí rú hé yùn yòng bù bīng duì fù dí rén chē、 qí bīng de bàn fǎ zuò liǎo xiáng xì de lùn shù。
duì yú jūn duì de jiàn shè，《 liù tāo》 rèn wéi shǒu xiān yìng zhù yì jiànglǐng de xuǎn bá yǔ péi yǎng。 yīn wéi“ guó zhī dà shì， cún wáng zhī dào， mìng zài yú jiāng。 jiāng zhě， guó zhī fǔ， xiān wáng zhī suǒ zhòng yě”。（《 lùn jiāng》）“ shè jì 'ān wēi， yī zài jiāng jūn。”（《 zhù jiāng》） suǒ yǐ， duì yú jiànglǐng de xuǎn bá、 kǎo chá jiù bù néng bù rèn zhēn xì zhì。 tā rèn wéi：“ jiāng yòu wǔ cái shí guò。…… suǒ wèi wǔ cái zhě， yǒng、 zhì、 rén、 xìn、 zhōng yě。…… suǒ wèi shí guò zhě， yòu yǒng 'ér qīng sǐ zhě， yòu jí 'ér xīn sù zhě， yòu tān 'ér hǎo lì zhě， yòu rén 'ér bù rěn rén zhě， yòu zhì 'ér xīn qiè zhě， yòu xìn 'ér xǐ xìn rén zhě， yòu lián jié 'ér bù 'ài rén zhě， yòu zhì 'ér xīn huǎn zhě， yòu gāng yì 'ér zì yòng zhě， yòu nuò 'ér xǐ rénrén zhě。”（《 lùn jiāng》） bù tóng de rén， jù yòu bù tóng de cháng chù yǔ duǎn chù， yīnggāi yòu qīng xǐng de rèn shí。 tā hái tí chū liǎo xuǎn zé kǎo chá jiànglǐng de gè zhǒng fāng fǎ。 zhí dé zhù yì de shì，《 liù tāo》 hái tí chū liǎo jiàn lì cān móu bù de wèn tí。
《 wáng yì》 zài：“ wǔ wáng wèn tài gōng yuē：‘ wáng zhě shuài shī， bì yòu gǔ gōng yǔ yì， yǐ chéng wēi shén， wéi zhī nài hé？’ tài gōng yuē：‘ fán jǔ bīng shuài shī， yǐ jiāng wéi mìng。 mìng zài tōng dá， bù shǒu yī shù。 yīn néng shòu zhí， gè qǔ suǒ hé gōng， suí shí biàn huà， yǐ wéi jì gāng。 gù jiāng yòu gǔ gōng yǔ yì qī shí 'èr rén， yǐ yìng tiān dào。 bèi shù rú fǎ， shěn zhī mìng lǐ， shū néng yì jì， wàn shì bì yǐ。” zhè shì shuō， guó jūn shuài lǐng jūn duì， bì xū yào yòu dé lì de fǔ zuǒ。 quán jūn de shēng mìng zhǎng wò zài jiàngshuài de shǒu zhōng， dàn shì jiàngshuài de zhí zé shì quán miàn lǐng dǎo， bù néng jú xiàn zài qí yī gè jú bù， yīn cǐ jiù yīnggāi jiàn lì yī gè yóu qī shí 'èr rén zǔ chéng de cān móu bù， bìng gēn jù gè rén de cái néng shòu yú zhí wù， chōng fēn fā huī tā men de cōng míng cái zhì。 zhè qī shí 'èr rén shì xiē shénme yàng de rén ní？《 liù tāo》 de 'ān pái shì fù xīn yī rén， móu shì wǔ rén， tiān wén sān rén， dì lì sān rén， bīng fǎ jiǔ rén， tōng liáng sì rén， fèn wēi sì rén， qí gǔ sān rén， gǔ gōng sì rén， tōng cái 'èr rén， quán shì sān rén， ěr mù qī rén， zhǎo yá wǔ rén， yǔ yì sì rén， yóu shì bā rén， shù shì 'èr rén， fāng shì sān rén， fǎ suàn 'èr rén děng děng。 zhè shì wǒ guó jūn shì shǐ shàng zuì zǎo de jiàn yú míng wén guī dìng de cān móu bù zǔ zhì fǎ， shì《 liù tāo》 de yī dà chuàng zào。
《 liù tāo》 hái xì tǒng dì lùn shù liǎo jiànglǐng de zì zhù quán wèn tí。《 lì jiāng》 míng què jì shù liǎo guó jūn yú tài miào shì shī， yǐ fǔ yuè shòu jiāng， jiāng shòu mìng chū zhēng de jù tǐ yí shì， ér qiě hái zhèng zhòng qí shì dì lùn shù liǎo jiàngshuài yīngyǒu de tǒng shuài sān jūn， dú duàn zhuān xíng de quán lì。“ guó bù kě cóng wài zhì， jūn bù kě cóng zhōng yù。 èr xīn bù kě yǐ shì jūn， yí zhì bù kě yǐ yìng dí…… jūn zhōng zhī shì， bù wén jūn mìng， jiē yóu jiāng chū。 lín dí jué zhàn， wú yòu 'èr xīn。 ruò cǐ， zé wú tiān yú shàng， wú dì yú xià， wú dí yú qián， wú jūn yú hòu。 shì gù zhì zhě wéi zhī móu， yǒng zhě wéi zhī dǒu， qì lì qīng yún， jí kǔ chí wù， bīng bù jiē rèn， ér dí jiàng fú。 zhàn shèng yú wài， gōng lì yú nèi。” zhè lǐ de hé xīn shì“ jūn bù kě cóng zhōng yù” hé“ jūn zhōng zhī shì， bù wén jūn mìng， jiē yóu jiāng chū”。 yì sī shì“ jiāng zài wài， jūn mìng yòu suǒ bù shòu。” jūn duì bù néng yóu guó jūn zài zhōng shū jī gòu zhōng jù tǐ zhǐ huī， ér yìng wán quán yóu jiànglǐng gēn jù zhàn chǎng shàng de shí jì qíng kuàng lái zhǐ huī， zhè yàng cái néng qǔ dé shèng lì。 jiànglǐng yòu zì zhù quán， jiù yòu liǎo zhù dòng quán。 duì yú shì zú，《 liù tāo》 yě hěn zhòng shì qí xuǎn bá yǔ xùn liàn。
《 liàn shì》 shuō：“ jūn zhōng yòu dà yǒng gǎn sǐ lè shāng zhě， jù wéi yī zú， míng wéi mào rèn zhī shì； yòu ruì qì zhuàng yǒng qiáng bào zhě， jù wéi yī zú， míng yuē xiàn chén（ zhèn） zhī shì； yòu qí biǎo cháng jiàn、 jiē wǔ qí liè zhě， jù wéi yī zú， míng yuē yǒng ruì zhī shì； yòu pī jù shēn gōu、 qiáng liáng duō lì、 kuì pò jīn gǔ、 jué miè jīng qí zhě， jù wéi yī zú， míng yuē yǒng lì zhī shì； yòu yú gāo jué yuǎn、 qīng zú shàn zǒu zhě， jù wéi yī zú， míng yuē kòu bīng zhī shì； yòu wáng chén shī shì yù fù jiàn gōng zhě， jù wéi yī zú， míng yuē sǐ dǒu zhī shì； yòu sǐ jiāng zhī rén zǐ dì yù yǔ qí jiāng bào chóu zhě， qǔ qiū yī zú， míng yuē gǎn sǐ zhī shì； yòu zhuì xù rén lǔ yù yǎn jì yáng míng zhě， jù wéi yī zú， míng yuē lì dùn zhī shì； yòu pín qióng fèn nù yù kuài qí zhì zhě， jù wéi yī zú， míng yuē bì sǐ zhī shì； yòu xū lián miǎn zuì zhī rén yù táo qí chǐ zhě， jù wéi yī zú， míng yuē wěi yòng zhī shì； yòu cái jì jiān rén， néng fù zhòng zhì yuǎn zhě， jù wéi yī zú， míng yuē dài mìng zhī shì。” zhè lǐ qiáng diào de shì duì shì zú de yīn cái shī yòng yǔ zǔ zhì fāng fǎ。 shì zú de cái néng、 xìng gé děng shì qiān chā wàn bié de， bǎ zhè xiē rén 'àn yī dìng de yuán zé zǔ zhì qǐ lái， jiù kě yǐ chōng fēn fā huī tā men qián néng， qǔ dé shèng lì。 duì yú jūn duì de zhì lǐ，《 liù tāo》 tí chū liǎo xíng shǎng bìng zhòng hé“ shā guì dà， shǎng guì xiǎo” de yuán zé。
《 jiāng wēi》 zhōng xiě wǔ wáng wèn tài gōng zěn yàng cái néng zuò dào lìng xíng jìn zhǐ， shù lì jiàngshuài de wēi xìn， tài gōng shuō：“ jiāng yǐ zhū dà wéi wēi， yǐ shǎng xiǎo wéi míng； yǐ fá shěn wéi jìn zhǐ 'ér lìng xíng。 gù shā yī rén 'ér sān jūn zhèn zhě， shā zhī； shǎng yī rén 'ér wàn rén shuō zhě， shǎng zhī。 shā guì dà， shǎng guì xiǎo， shā jí dāng lù guì zhòng zhī chén， shì xíng shàng jí yě； shǎng jí niú shù mǎ xǐ jiù yǎng zhī tú， shì shǎng xià tōng yě。 xíng shàng jí， shǎng xià tōng， shì jiāng wēi zhī suǒ xíng yě。” shā hé shǎng dōushì jiàngshuài jiàn lì wēi xìn de shǒu duàn， zhè yī diǎn zài《 sūn zǐ bīng fǎ》、《 sūn bìn bīng fǎ》 děng bīng shū zhōng tí dào guò， dàn míng què dì tí chū“ shā dà shǎng xiǎo” yuán zé de yǐ《 liù tāo》 wéi zuì zǎo。 suǒ wèi“ shā dà shǎng xiǎo”， jiù shì shā wèi gāo zhě yǐ zhèn shè tā rén， shǎng wèi bēi zhě yǐ jī lì zhòng gān。 zhè shì xíng zhī yòu xiào de fāng fǎ。《 liù tāo》 suī rán cóng zǒng tǐ shuǐ píng lái shuō gǎn bù shàng《 sūn zǐ bīng fǎ》、《 sūn bìn bīng fǎ》 děng， dàn yě yòu qí dú tè de jià zhí。
《 liù tāo》 shì yī bù jí xiān qín jūn shì sī xiǎng zhī dà chéng de zhù zuò， duì hòu dài de jūn shì sī xiǎng yòu hěn dà de yǐng xiǎng， bèi yù wéi shì bīng jiā quán móu lèi de shǐ zǔ。 sī mǎ qiān《 shǐ jì · qí tài gōng shì jiā》 chēng：“ hòu shì zhī yán bīng jí zhōu zhī yīn quán。 jiē zōng tài gōng wéi běn móu。” běi sòng shén zōng yuán fēng nián jiān，《 liù tāo》 bèi liè wéi《 wǔ jīng qī shū》 zhī yī， wéi wǔ xué bì dú zhī shū。《 liù tāo》 zài 16 shì jìzhuàn rù rì běn， 18 shì jì chuán rù 'ōu zhōu， xiàn jīn yǐ fān yì chéng rì、 fǎ、 cháo、 yuè、 yīng、 é děng duō zhǒng wén zì。
jīn cún bǎn běn yòu： 1972 nián shān dōng lín yí yín què shān hàn mù zhú jiǎn cán běn、 1973 nián hé běi dìng xiàn bā jiǎo láng hàn mù zhú jiǎn cán běn、 dūn huáng yí shū cán běn、《 qún shū zhì yào》 zhāi yào běn、《 sì kù quán shū》 běn、《 xù gǔ yì cóng shū》 yǐng sòng《 wǔ jīng qī shū》 běn、 1935 nián zhōng huá xué yì shè yǐng sòng kè《 wǔ jīng qī shū》 běn、 dīng shì bā qiān juàn lóu cáng liú yín《 wǔ jīng qī shū zhí jiě》 yǐng yìn běn。
jīn běn《 liù tāo》 gòng fēn liù juàn。 wén tāo héng héng lùn zhì guó yòng rén de tāo lüè； wǔ tāo héng héng jiǎng yòng bīng de tāo lüè； lóng tāo héng héng lùn jūn shì zǔ zhì； hǔ tāo héng héng lùn zhàn zhēng huán jìng yǐ jí wǔ qì yǔ bù zhèn； bào tāo héng héng lùn zhàn shù； quǎn tāo héng héng lùn jūn duì de zhǐ huī xùn liàn。
zhù yào sī xiǎng
《 liù tāo》 yī shū， zài jūn shì fāng miàn， zhù zhāng“ fá luàn jìn bào”，“ shàng zhàn wú yǔ zhàn”， qiáng diào“ zhī bǐ zhī jǐ”，“ mì chá dí rén zhī jī”，“ xíng rén 'ér wǒ wú xíng”，“ xiān jiàn ruò yú dí”。 yào qiú zhàn zhēng zhǐ dǎo zhě“ xíng wú qióng zhī biàn， tú bù cè zhī lì” jī dòng líng huó dì yùn yòng gè zhǒng zhàn lüè zhàn shù。 tā rèn wéi zuò zhàn zhōng zuì zhòng yào de shì qí zhèng biàn huà，“ bù néng fēn yí， bù kě yǔ qí”。 duì yú gōng chéng， tā rèn wéi zuì hǎo de bàn fǎ shì wéi kùn dǎ yuán， pò dí tóu jiàng。 tā zhòng shì dì xíng、 tiān hòu duì zhàn shù de yǐng xiǎng。 zǒng jié liǎo bù、 chē、 qí bīng zhǒng gè zì de zhàn fǎ jí zhū bīng zhǒng de xié tóng zhàn shù。 tā zhòng shì bù duì de biān zhì hé zhuāng bèi， xiáng xì jì shù liǎo gǔ dài zhǐ huī jī guān de rén yuán zǔ chéng hé gè zì de zhí zé， tí chū liǎo yīn shì bīng zhī suǒ cháng fēn bié jìn xíng biān duì de yuán zé。 tā rèn wéi“ fán sān jūn yòu dà shì， mò bù xí yòng qì xiè”， xiáng xì jì shù liǎo gǔ dài wǔ qì zhuāng bèi de xíng zhì hé zhàn dǒu xìng néng。 zhòng shì jūn zhōng mì mì tōng xùn， jì shù liǎo gǔ dài jūn zhōng mì mì tōng xìn de fāng shì fāng fǎ。 tā hái zhòng shì jiàngshuài xiū yǎng hé xuǎn bá， rèn wéi“ shè jì 'ān wēi， yī zài jiāng jūn” yào qiú jiàngshuài bù jǐn yào 'ān shú zhàn lüè zhàn shù、 zhī jìn tuì gōng shǒu、 chū qí zhì shèng de móu lüè， ér qiě yào dǒng dé zhì luàn xīng shuāi zhī dào， yào néng yǔ shì zú tóng gān kǔ， gòng 'ān wēi， bìng tí chū liǎo kǎo chá jiàngshuài de bā tiáo fāng fǎ， jí suǒ wèi“ bā zhǐ”。 zài jūn shì zhé lǐ fāng miàn，《 liù tāo》 jù yòu pǔ sù de wéi wù zhù yì sī xiǎng。 tā yī fāng miàn fǎn duì wū zhù bǔ shì mí xìn huó dòng， bǎ tā liè wéi bì xū jìn zhǐ de“ qī hài” zhī yī， lìng yī fāng miàn yòu zhù zhāng yòng tiān mìng guǐ shén qù mí huò dí rén。 tā jù yòu pǔ sù de biàn zhèng fǎ sī xiǎng， chū bù rèn shí dào liǎo máo dùn de duì lì hé zhuǎn huà， tí chū liǎo“ bǎn fǎn qí cháng " de zhòng yào biàn zhèng fǎ sī xiǎng， shì duì gǔ dài biàn zhèng fǎ sī xiǎng de zhòng yào gòng xiàn。 tā de xǔ duō jūn shì sī xiǎng dōushì jiàn lì zài zhè yī sī xiǎng jī chǔ zhī shàng de， rú " fū cún zhě fēi cún， zài yú lǜ wáng； yuèzhě fēi lè， zài yú lǜ yāng”，“ dà zhì bù zhì， dà móu bù móu， dà yǒng bù yǒng， dà lì bù lì”，“ tài qiáng bì zhé， tài zhāng bì quē”，“ wú qǔ yú mín zhě， qǔ mín zhě yě” děng děng。
xiáng jiě
《 liù tāo》 fēn bié yǐ wén、 wǔ、 lóng、 hǔ、 bào、 quǎn wéi biāo tí， gè wéi yī juàn， gòng liù shí yī piān， jìn 'èr wàn zì。 juàn yī《 wén tāo》 nèi fēn《 wén shī》、《 yíng xū》、《 guó wù》、《 dà lǐ》、《 míng fù》、《 liù shǒu》、《 shǒu tǔ》、《 shǒu guó》、《 shàng xián》、《 jǔ xián》、《 shǎng fá》、《 bīng dào》 děng shí 'èr piān， zhù yào lùn shù zuò zhàn qián rú hé chōng shí guó jiā de shí lì， zài wù zhì shàng hé jīng shén shàng zuò hǎo zhàn zhēng zhǔn bèi。 rú duì nèi xiān yào fù guó qiáng mín， duì rén mín jìn xíng jiào yù xùn liàn， shǐ zhī wàn zhòng yī xīn， tóng chóu dí kài； duì wài yào zhǎng wò dí fāng de qíng kuàng， zhù yì bǎo shǒu zì jǐ de mì mì， zhè yàng cái néng lì yú bù bài zhī dì。 juàn 'èr《 wǔ tāo》 nèi fēn《 fā qǐ》、《 wén qǐ》、《 wén fá》、《 shùn qǐ》、《 sān yí》 wǔ piān， yòu de bǎn běn bǎ“《 bīng dào》” liè yú《 sān yí》 qián。
zhè yī juàn zhù yào lùn shù qǔ dé zhèng quán jí duì dí dǒu zhēng de cè lüè， qiáng diào zài zuò zhàn qián bì xū xiān duì dí wǒ shuāng fāng de qíng kuàng liǎo rú zhǐ zhǎng， jìn xíng bǐ jiào， yǐ jǐ zhī cháng kè dí zhī duǎn， cái néng zhì shèng。 juàn sān《 lóng tāo》 nèi fēn《 wáng yì》、《 lùn jiāng》、《 xuǎn jiāng》、《 zhù jiāng》、《 jiāng wēi》、《 lì jūn》、《 yīn fú》、《 yīn shū》、《 jūn shì》、《 qí bīng》、《 wǔ yīn》、《 bīng zhēng》、《 nóng qì》 děng shí sān piān， zhù yào lùn shù jūn shì zhǐ huī hé bīng lì bù shǔ de yì shù， zhǐ chū zài zhàn zhēng zhōng yào diào dòng duì fāng， xuǎn zé jiàngshuài、 yán míng jì lǜ， rán hòu què dìng rú hé fā hào lìng、 tōng xìn xī。 hái zhǐ chū yào zhù yì tiān shí dì lì、 wǔ qì zhuāng bèi hé wù zhì gōng yìng děng。
juàn sì《 hǔ tāo》 nèi fēn《 jūn yòng》、《 sān zhèn》、《 jí zhàn》、《 bì chū》、《 jūn lüè》、《 lín jìng》、《 dòng jìng》、《 jīn gǔ》、《 jué dào》、《 lüè dì》、《 huǒ zhàn》、《 lěi xū》 děng shí 'èr piān， zhù yào lùn shù zài kuān kuò dì qū zuò zhàn zhōng de zhàn shù jí qí tā yìng zhù yì de wèn tí。 juàn wǔ《 bào lüè》 nèi fēn《 lín zhàn》、《 tū zhàn》、《 bāng qiáng》、《 dí wǔ》、《 shān bīng》、《 zé bīng》、《 shǎo zhòng》、《 fēn xiǎn》 děng bā piān， zhù yào lùn shù zài gè zhǒng tè shū de dì xíng zuò zhàn zhōng de zhàn shù jí qí tā yìng zhù yì de wèn tí。 juàn liù《 quǎn tāo》 nèi fēn《 fēn hé》、《 wǔ fēng》、《 liàn shì》、《 jiào zhàn》、《 jūn bīng》、《 wǔ chē shì》、《 wǔ qí shì》、《 zhàn qí》、《 zhàn chē》、《 zhàn bù》 děng shí piān， zhù yào lùn shù jiào liàn yǔ biān xuǎn shì zú yǐ jí gè zhǒng bīng zhǒng rú hé pèi hé zuò zhàn， yǐ fā huī jūn duì xiào néng děng wèn tí。《 liù tāo》 de nèi róng shí fēn guǎng fàn， shè jí zhàn zhēng guān、 jūn duì jiàn shè、 zhàn lüè zhàn shù děng yòu guān jūn shì de xǔ duō fāng miàn， qí zhōng yòu yǐ zhàn lüè hé zhàn shù de lùn shù zuì wéi jīng cǎi， tā de quán móu jiā sī xiǎng yě hěn tū chū。
《 liù tāo》 de jūn shì sī xiǎng bǐ jiào fù zá， chàbù duō xiān qín gè jiā de jūn shì sī xiǎng zài shū zhōng dōuyòu fǎn yìng。 shū zhōng zuì tū chū de shì yīn móu quán shù sī xiǎng。《 liù tāo》 yī kāi tóu jiù shuō：“ fū yú shí qí 'ěr， nǎi qiān yú mín， rén shí qí lù， nǎi fú yú jūn。 gù yǐ 'ěr qǔ yú， yú kě shā。 yǐ lù qǔ rén， rén kě jié。 yǐ jiā qǔ guó， guó kě bá。 yǐ guó qǔ tiān xià， tiān xià kě bì。”（《 wén shī》） zhè jiù shì shuō， guó jūn tǒng zhì bǎi xìng， jiù yào xiàng yú rén diào yú， yǐ diào 'ěr lái yòu shǐ rén men shàng gōu， tīng cóng qū shǐ。 quán móu kě yǐ biǎo xiàn zài duō fāng miàn： dì yī，“ yú zhī wéi qǔ”。 jiù shì yù jiāng qǔ zhī， bì xiān yǔ zhī。《 wén shī》 shuō：“ néng yǔ rén gòng zhī zhě rén yě。 rén zhī suǒ zài， tiān xià guī zhī…… yǔ rén tóng yōu tóng lè， tóng hǎo tóng 'è， yì yě。 yì zhī suǒ zài， tiān xià fù zhī。”
《 guó wù》 shuō：“ gù shàn wèiguó zhě， yù mín rú fù mǔ zhī 'ài zǐ， rú xiōng zhī 'ài dì， jiàn qí jī chōu zé wéi zhī yōu， jiàn qí láo kǔ zé wéi zhī bēi， shǎng fá rú jiā yú shēn， fù liǎn rú qǔ yú jǐ。 cǐ 'ài mín zhī dào yě。“ zài gǎn qíng、 dào yì、 wù zhì shàng fù chū zhè me duō， duì rén yòu rén jì 'ài， qí mùdì shì shénme ní？ jiù shì“ yù shǐ zhù zūn rén 'ān”（《 guó wù》），“ wú qǔ yú mín zhě， qǔ mín zhě yě”（《 fā qǐ》）。 dì 'èr，“ gōng qiáng bì xiān yǎng qiáng”。《 sān yí》 shuō：“ fū gōng qiáng， bì yǎng zhī shǐ qiáng， yì zhī shǐ zhāng。 tài qiáng bì zhé， dà zhāng bì quē。 gōng qiáng yǐ qiáng， lí qīn yǐ qīn， sàn zhòng yǐ zhòng。” zhè jiù shì shuō， yào gōng dǎ qiáng dà de dí rén shí， bù fáng cǎi yòng ràng dí rén jiāo 'ào zì dà de cè lüè， dí rén jiāo 'ào zì dà liǎo， zì rán jiù róng yì duì fù liǎo。 dì sān，“ wén fá”。
《 wén fá》 zhōng liè jǔ liǎo shí 'èr tiáo shǔ yú wén fá， bù shǔ yú wǔ gōng de yīn móu guǐ jì。 yī shì tóu qí suǒ hǎo， ràng dí rén chǎn shēng jiāo 'ào zhī xīn； èr shì“ qīn qí suǒ 'ài， yǐ fēn qí wēi。 yī rén liǎng xīn， qí zhōng xīn shuāi， tíng wú zhōng chén， shè jì bì wēi”； sān shì“ yīn lù zuǒ yòu， dé qíng shèn shēn。 shēn nèi qíng wài， guó jiāng shēng hài”； sì shì yòng zhū yù、 měi rén lái fǔ shí má bì dí rén； wǔ shì tiǎo bō dí fāng zhōng chén yǔ jūn zhù de guān xì； liù shì shōu mǎi dí rén de nèi chén， líjiàn qí wài chén； qī shì sòng gěi dí rén dà liàng cái wù， shǐ qí qīng shì shēng chǎn， yīn 'ér dǎo zhì xù jī kōng xū； bā shì yǔ dí guó wěi jié qīn yì yǐ má bì dí rén， shǐ qí wèiwǒ suǒ yòng； jiǔ、 shí shì biǎo miàn shàng zūn chóng dí guó， shì zhī bēi wēi shùn cóng， shǐ qí jiāo dài zì bì； shí yī、 shí 'èr shì yào shōu mǎi dí guó dà chén， dǔsè dí zhī 'ěr mù。 shǐ qí háo jié zhì shì wèiwǒ suǒ yòng， yòng luàn chén měi nǚ mí huò qí zhù。 yī bān bīng shū dà dū zhòng shì zhàn chǎng shàng de zhàn lüè zhàn shù， duì yīn móu shǒu duàn lùn shù dé jiào shǎo。 bǎ yīn móu lùn shù dé rú cǐ xiáng xì de，《 liù tāo》 shì zuì tū chū de。
zài zhàn lüè zhàn shù shàng，《 liù tāo》 yòu qí dú dào zhī chù。《 bīng dào》 shuō：“ fán bīng zhī dào， mò guò hū yī。 yī zhě néng dú wǎng dú lái。 huáng dì yuē：‘ yī zhě， jiē yú dào， jǐ yú shén。’ yòng zhī zài yú jī， xiǎn zhī zài yú shì， chéng zhī zài yú jūn。” zhè shì shuō， yòng bīng de yuán zé zài yú“ yī”。 suǒ wèi“ yī”， jiù shì shì quán yào zhuān yī， bīng lì yào jí zhōng， xíng dòng yào tǒng yī， zhè yàng cái néng dú wǎng dú lái， jī dòng líng huó， bù shòu qiān zhì， qǔ dé zhàn zhēng de zhù dòng quán。《 jūn shì》 zài：“ wǔ wáng wèn tài gōng yuē：‘ gōng fá zhī dào nài hé？’ tài gōng yuē：‘ shì yīn dí zhī dòng， biàn shēng yú liǎng zhèn zhī jiān， qí zhèng fā yú wú qióng zhī yuán。 gù zhì shì bù yǔ， yòng bīng bù yán。 qiě shì zhī zhì zhě， qí yán bù shì tīng yě。 bīng zhī yòng zhě， qí zhuàng bù dìng jiàn yě。 shū 'ér wǎng， hū 'ér lái， néng dú zhuān bù zhì zhě， bīng yě。’” zhè lǐ qiáng diào de shì“ yīn dí zhī dòng”，“ shū 'ér hé zhù， hū 'ér lái”， hé xīn shì tū chū jī dòng líng huó， bùwèi dí rén suǒ qiān zhì。 néng dá dào chū shén rù huà de jìng jiè， jiù kě yǐ zhàn wú bù shèng。
《 liù tāo》 hái qiáng diào liǎo yòng bīng yào jiàn jī 'ér zuò， yǐ móu lüè qǔ shèng， ér bù yǐ lì zhàn。“ gù shàn zhàn zhě， bù dài zhāng jūn。 shàn chú huàn zhě， lǐ yú wèi shēng。 shàn shèng dí zhě， shèng yú wú xíng。 shàng zhàn yǔ wú zhàn。 gù zhēng shèng yú bái rèn zhī qián zhě， fēi liáng jiāng yě。 shè bèi yú yǐ shī zhī hòu zhě， fēi shàng shèng yě。 zhì yǔ zhòng tóng， fēi guó shī yě； jì yǔ zhòng tóng， fēi guó gōng yě。” zài《 liù tāo》 zhōng， hái lùn shù dào liǎo bù、 chē、 qí sān zhǒng bīng zhǒng pèi hé zuò zhàn de zhàn shù wèn tí。《 jūn bīng》 zhǐ chū liǎo chē、 qí de dì wèi jí qí bù tóng zuò yòng：“ chē zhě， jūn zhī yǔ yì yě， suǒ yǐ xiàn jiān chén（ zhèn）， yào（ yāo jī） qiáng dí， zhē zǒu běi（ bài jūn） yě。 qí zhě， jūn zhī cìhóu yě， suǒ yǐ zhǒng bài jūn。 jué liáng dào， jī biàn kòu yě。” rú guǒ bù bīng yǔ chē、 qí zuò zhàn， nà me，“ bì yǐ qiū líng xiǎn zǔ， cháng bīng qiáng nǔ jū qián， duǎn bīng ruò fā nǔ jū hòu， gèng fā gèng zhǐ。 dí zhī chē qí suī zhòng 'ér zhì， jiān zhèn jí zhàn， cái shì qiáng nǔ， yǐ bèi wǒ hòu”（《 zhàn bù》）。 rú guǒ shì píng dì zuò zhàn， fāng fǎ shì“ lìng wǒ shì zú wéi xíng mǎ、 mù jí lí； jué dì zā hòu， guǎng shēn wǔ chǐ， míng yuē mìng lóng。 rén cāo xíng mǎ jìn bù， lán chē yǐ wéi lěi， tuī 'ér qián hòu， lì 'ér wéi tún； cái shì qiáng nǔ， bèi wǒ zuǒ yòu。 rán hòu lìng wǒ sān jūn， jiē jí zhàn 'ér bù jiě。”（《 zhàn qí》） duì chē、 qí、 bù de xié tóng zuò zhàn jí rú hé yùn yòng bù bīng duì fù dí rén chē、 qí bīng de bàn fǎ zuò liǎo xiáng xì de lùn shù。
duì yú jūn duì de jiàn shè，《 liù tāo》 rèn wéi shǒu xiān yìng zhù yì jiànglǐng de xuǎn bá yǔ péi yǎng。 yīn wéi“ guó zhī dà shì， cún wáng zhī dào， mìng zài yú jiāng。 jiāng zhě， guó zhī fǔ， xiān wáng zhī suǒ zhòng yě”。（《 lùn jiāng》）“ shè jì 'ān wēi， yī zài jiāng jūn。”（《 zhù jiāng》） suǒ yǐ， duì yú jiànglǐng de xuǎn bá、 kǎo chá jiù bù néng bù rèn zhēn xì zhì。 tā rèn wéi：“ jiāng yòu wǔ cái shí guò。…… suǒ wèi wǔ cái zhě， yǒng、 zhì、 rén、 xìn、 zhōng yě。…… suǒ wèi shí guò zhě， yòu yǒng 'ér qīng sǐ zhě， yòu jí 'ér xīn sù zhě， yòu tān 'ér hǎo lì zhě， yòu rén 'ér bù rěn rén zhě， yòu zhì 'ér xīn qiè zhě， yòu xìn 'ér xǐ xìn rén zhě， yòu lián jié 'ér bù 'ài rén zhě， yòu zhì 'ér xīn huǎn zhě， yòu gāng yì 'ér zì yòng zhě， yòu nuò 'ér xǐ rénrén zhě。”（《 lùn jiāng》） bù tóng de rén， jù yòu bù tóng de cháng chù yǔ duǎn chù， yīnggāi yòu qīng xǐng de rèn shí。 tā hái tí chū liǎo xuǎn zé kǎo chá jiànglǐng de gè zhǒng fāng fǎ。 zhí dé zhù yì de shì，《 liù tāo》 hái tí chū liǎo jiàn lì cān móu bù de wèn tí。
《 wáng yì》 zài：“ wǔ wáng wèn tài gōng yuē：‘ wáng zhě shuài shī， bì yòu gǔ gōng yǔ yì， yǐ chéng wēi shén， wéi zhī nài hé？’ tài gōng yuē：‘ fán jǔ bīng shuài shī， yǐ jiāng wéi mìng。 mìng zài tōng dá， bù shǒu yī shù。 yīn néng shòu zhí， gè qǔ suǒ hé gōng， suí shí biàn huà， yǐ wéi jì gāng。 gù jiāng yòu gǔ gōng yǔ yì qī shí 'èr rén， yǐ yìng tiān dào。 bèi shù rú fǎ， shěn zhī mìng lǐ， shū néng yì jì， wàn shì bì yǐ。” zhè shì shuō， guó jūn shuài lǐng jūn duì， bì xū yào yòu dé lì de fǔ zuǒ。 quán jūn de shēng mìng zhǎng wò zài jiàngshuài de shǒu zhōng， dàn shì jiàngshuài de zhí zé shì quán miàn lǐng dǎo， bù néng jú xiàn zài qí yī gè jú bù， yīn cǐ jiù yīnggāi jiàn lì yī gè yóu qī shí 'èr rén zǔ chéng de cān móu bù， bìng gēn jù gè rén de cái néng shòu yú zhí wù， chōng fēn fā huī tā men de cōng míng cái zhì。 zhè qī shí 'èr rén shì xiē shénme yàng de rén ní？《 liù tāo》 de 'ān pái shì fù xīn yī rén， móu shì wǔ rén， tiān wén sān rén， dì lì sān rén， bīng fǎ jiǔ rén， tōng liáng sì rén， fèn wēi sì rén， qí gǔ sān rén， gǔ gōng sì rén， tōng cái 'èr rén， quán shì sān rén， ěr mù qī rén， zhǎo yá wǔ rén， yǔ yì sì rén， yóu shì bā rén， shù shì 'èr rén， fāng shì sān rén， fǎ suàn 'èr rén děng děng。 zhè shì wǒ guó jūn shì shǐ shàng zuì zǎo de jiàn yú míng wén guī dìng de cān móu bù zǔ zhì fǎ， shì《 liù tāo》 de yī dà chuàng zào。
《 liù tāo》 hái xì tǒng dì lùn shù liǎo jiànglǐng de zì zhù quán wèn tí。《 lì jiāng》 míng què jì shù liǎo guó jūn yú tài miào shì shī， yǐ fǔ yuè shòu jiāng， jiāng shòu mìng chū zhēng de jù tǐ yí shì， ér qiě hái zhèng zhòng qí shì dì lùn shù liǎo jiàngshuài yīngyǒu de tǒng shuài sān jūn， dú duàn zhuān xíng de quán lì。“ guó bù kě cóng wài zhì， jūn bù kě cóng zhōng yù。 èr xīn bù kě yǐ shì jūn， yí zhì bù kě yǐ yìng dí…… jūn zhōng zhī shì， bù wén jūn mìng， jiē yóu jiāng chū。 lín dí jué zhàn， wú yòu 'èr xīn。 ruò cǐ， zé wú tiān yú shàng， wú dì yú xià， wú dí yú qián， wú jūn yú hòu。 shì gù zhì zhě wéi zhī móu， yǒng zhě wéi zhī dǒu， qì lì qīng yún， jí kǔ chí wù， bīng bù jiē rèn， ér dí jiàng fú。 zhàn shèng yú wài， gōng lì yú nèi。” zhè lǐ de hé xīn shì“ jūn bù kě cóng zhōng yù” hé“ jūn zhōng zhī shì， bù wén jūn mìng， jiē yóu jiāng chū”。 yì sī shì“ jiāng zài wài， jūn mìng yòu suǒ bù shòu。” jūn duì bù néng yóu guó jūn zài zhōng shū jī gòu zhōng jù tǐ zhǐ huī， ér yìng wán quán yóu jiànglǐng gēn jù zhàn chǎng shàng de shí jì qíng kuàng lái zhǐ huī， zhè yàng cái néng qǔ dé shèng lì。 jiànglǐng yòu zì zhù quán， jiù yòu liǎo zhù dòng quán。 duì yú shì zú，《 liù tāo》 yě hěn zhòng shì qí xuǎn bá yǔ xùn liàn。
《 liàn shì》 shuō：“ jūn zhōng yòu dà yǒng gǎn sǐ lè shāng zhě， jù wéi yī zú， míng wéi mào rèn zhī shì； yòu ruì qì zhuàng yǒng qiáng bào zhě， jù wéi yī zú， míng yuē xiàn chén（ zhèn） zhī shì； yòu qí biǎo cháng jiàn、 jiē wǔ qí liè zhě， jù wéi yī zú， míng yuē yǒng ruì zhī shì； yòu pī jù shēn gōu、 qiáng liáng duō lì、 kuì pò jīn gǔ、 jué miè jīng qí zhě， jù wéi yī zú， míng yuē yǒng lì zhī shì； yòu yú gāo jué yuǎn、 qīng zú shàn zǒu zhě， jù wéi yī zú， míng yuē kòu bīng zhī shì； yòu wáng chén shī shì yù fù jiàn gōng zhě， jù wéi yī zú， míng yuē sǐ dǒu zhī shì； yòu sǐ jiāng zhī rén zǐ dì yù yǔ qí jiāng bào chóu zhě， qǔ qiū yī zú， míng yuē gǎn sǐ zhī shì； yòu zhuì xù rén lǔ yù yǎn jì yáng míng zhě， jù wéi yī zú， míng yuē lì dùn zhī shì； yòu pín qióng fèn nù yù kuài qí zhì zhě， jù wéi yī zú， míng yuē bì sǐ zhī shì； yòu xū lián miǎn zuì zhī rén yù táo qí chǐ zhě， jù wéi yī zú， míng yuē wěi yòng zhī shì； yòu cái jì jiān rén， néng fù zhòng zhì yuǎn zhě， jù wéi yī zú， míng yuē dài mìng zhī shì。” zhè lǐ qiáng diào de shì duì shì zú de yīn cái shī yòng yǔ zǔ zhì fāng fǎ。 shì zú de cái néng、 xìng gé děng shì qiān chā wàn bié de， bǎ zhè xiē rén 'àn yī dìng de yuán zé zǔ zhì qǐ lái， jiù kě yǐ chōng fēn fā huī tā men qián néng， qǔ dé shèng lì。 duì yú jūn duì de zhì lǐ，《 liù tāo》 tí chū liǎo xíng shǎng bìng zhòng hé“ shā guì dà， shǎng guì xiǎo” de yuán zé。
《 jiāng wēi》 zhōng xiě wǔ wáng wèn tài gōng zěn yàng cái néng zuò dào lìng xíng jìn zhǐ， shù lì jiàngshuài de wēi xìn， tài gōng shuō：“ jiāng yǐ zhū dà wéi wēi， yǐ shǎng xiǎo wéi míng； yǐ fá shěn wéi jìn zhǐ 'ér lìng xíng。 gù shā yī rén 'ér sān jūn zhèn zhě， shā zhī； shǎng yī rén 'ér wàn rén shuō zhě， shǎng zhī。 shā guì dà， shǎng guì xiǎo， shā jí dāng lù guì zhòng zhī chén， shì xíng shàng jí yě； shǎng jí niú shù mǎ xǐ jiù yǎng zhī tú， shì shǎng xià tōng yě。 xíng shàng jí， shǎng xià tōng， shì jiāng wēi zhī suǒ xíng yě。” shā hé shǎng dōushì jiàngshuài jiàn lì wēi xìn de shǒu duàn， zhè yī diǎn zài《 sūn zǐ bīng fǎ》、《 sūn bìn bīng fǎ》 děng bīng shū zhōng tí dào guò， dàn míng què dì tí chū“ shā dà shǎng xiǎo” yuán zé de yǐ《 liù tāo》 wéi zuì zǎo。 suǒ wèi“ shā dà shǎng xiǎo”， jiù shì shā wèi gāo zhě yǐ zhèn shè tā rén， shǎng wèi bēi zhě yǐ jī lì zhòng gān。 zhè shì xíng zhī yòu xiào de fāng fǎ。《 liù tāo》 suī rán cóng zǒng tǐ shuǐ píng lái shuō gǎn bù shàng《 sūn zǐ bīng fǎ》、《 sūn bìn bīng fǎ》 děng， dàn yě yòu qí dú tè de jià zhí。
《 qún shū zhì yào》（ yǐ xià jiǎn chēng《 zhì yào》） shì táng chū zhù míng jiàn guān wèi zhǐ jí yú shì nán、 chǔ suì liáng děng shòu mìng yú táng tài zōng lǐ shì mín（ 599 nián -649 nián， 626 nián -949 nián zài wèi）， yǐ ji lù qián rén zhù shù zuò jiàn shū， wéi táng tài zōng“ yǎn wǔ xiū wén”、“ zhì guó 'ān bāng”， chuàng jiàn“ zhēn guān zhī zhì” tí gōng jǐng shì de kuāng zhèng jù zhù。《 zhì yào》 qǔ cái yú liù jīng、 sì shǐ、 zhū zǐ bǎi jiā，“ shàng shǐ wǔ dì， xià qì jìn nián”， yǐ“ wù hū zhèng shù， cún hū quàn jiè” wéi zōng zhǐ， cóng yī wàn sì qiān duō bù、 bā wàn jiǔ qiān duō juàn gǔ jí zhōng“ cǎi zhí qún shū， jiǎn jié yín fàng”， ǒu xīn lì xuè shù nián， yú zhēnguàn wǔ nián（ 631 nián） biān ji chéng shū， jì liù shí wǔ bù yuē wǔ shí yú wàn yán。
《 qún shū zhì yào》 de tè diǎn， yī yán yǐ bì zhī， yuē“ bó 'ér yào”。 wèi zhēng děng rén bó cǎi jīng、 shǐ、 zǐ diǎn jí liù shí wǔ zhǒng， yòu yǐ“ wù hū zhèng shù”、“ běn hū zhì yào” wéi yuán zé， shān qí fán wú， zé qí jīng cuì， nóng suō chéng wǔ shí juàn de zhēn běn。 wèi zhēng nǎi jīng guó zhī dà qì， jiān jù gāo shàng zhī dào dé yǔ zhuó yuè de shǐ shí， zhè gèng shǐ dé《 qún shū zhì yào》 chéng wéi yī bù“ yòng zhī dāng jīn， zú yǐ jiàn lǎn qián gǔ； chuán zhī lái yè， kě yǐ yí jué sūn móu” de jīng diǎn zhī zuò。
《 qún shū zhì yào》 de tè diǎn， yī yán yǐ bì zhī， yuē“ bó 'ér yào”。 wèi zhēng děng rén bó cǎi jīng、 shǐ、 zǐ diǎn jí liù shí wǔ zhǒng， yòu yǐ“ wù hū zhèng shù”、“ běn hū zhì yào” wéi yuán zé， shān qí fán wú， zé qí jīng cuì， nóng suō chéng wǔ shí juàn de zhēn běn。 wèi zhēng nǎi jīng guó zhī dà qì， jiān jù gāo shàng zhī dào dé yǔ zhuó yuè de shǐ shí， zhè gèng shǐ dé《 qún shū zhì yào》 chéng wéi yī bù“ yòng zhī dāng jīn， zú yǐ jiàn lǎn qián gǔ； chuán zhī lái yè， kě yǐ yí jué sūn móu” de jīng diǎn zhī zuò。
jìn nián de chū tǔ wén xiàn dà dà fēng fù liǎo shàng gǔ shǐ liào。 mǎ wáng duī bó shū《 lǎo zǐ》 liǎng zhǒng hé guō diàn zhú jiǎn《 lǎo zǐ》 sān zhǒng， yóu qí shì dìng zhōu bā jiǎo láng zhú jiǎn《 rú jiā zhě yán》 hé fù yáng shuāng gǔ duī 1 hào mù dú， yǐ jí yǐ gōng bù yǔ dài gōng bù de shàng hǎi bó wù guǎn cáng jiǎn zhōng yǔ《 kǒng zǐ jiā yǔ》 xiāng guān de bù fēn， yǐ jīng chè dǐ dǎ pò liǎo wǒ men duì xiāng guān zhī shí de chuán tǒng rèn zhī kuàng jià。
1972 nián 4 yuè zhōng guó shān dōng lín yí yín què shān yī hào hé 'èr hào xī hàn mù chū tǔ de zhú jiǎn， nèi róng bāo kuò《 sūn zǐ bīng fǎ》、《 sūn bìn bīng fǎ》、《 liù tāo》 děng xiān qín gǔ jí， hái yòu xī hàn wǔ dì yuán guāng yuán nián (134BC) lì pǔ děng。 zhè yī dà pī zhú jiǎn de chū tǔ， tè bié shì shī chuán yī qiān duō nián de《 sūn bìn bīng fǎ》 děng gǔ yì shū de chóngxīn fā xiàn， jù yòu zhòng dà de kē xué yán jiū jià zhí。
zhú jiǎn chū tǔ shí jìn pào zài làn ní wū shuǐ zhōng， xiǔ huài cán duàn qíng kuàng shí fēn yán zhòng， yóu zhōng guó dà lù wén wù bǎo hù kē xué jì shù yán jiū suǒ、 shān dōng shěng bó wù guǎn děng dān wèi qīng xǐ zhěng lǐ。 shān dōng shěng bó wù guǎn、 běi jīng dà xué、 zhōng guó kē xué yuàn lì shǐ yán jiū suǒ děng dān wèi kǎo shì jiàodìng， yǐ zhú bù jiāng quán bù 4,000 duō hào zhěng jiǎn hé cán jiǎn biān ji chéng shū， yóu zhōng guó dà lù wén wù chū bǎn shè lù xù chū bǎn。
quán bù zhú jiǎn fēn biān 3 ji : dì yī ji wéi《 sūn zǐ bīng fǎ》、《 sūn bìn bīng fǎ》、《 liù tāo》、《 yùliáozǐ》、《 yàn zǐ》 děng； dì 'èr ji wéi qí tā gǔ yì shū； dì sān ji wéi cán jiǎn hé《 yuán guāng yuán nián lì pǔ》。 xiàn yǐ chū bǎn liù kāi xiàn zhuāng běn， qí zhōng《 sūn zǐ bīng fǎ》、《 sūn bìn bīng fǎ》 hái lìng yìn xíng dà sān shí 'èr kāi jiǎn zhù běn gè yī zhǒng。 xiàn zhuāng běn fēn tú bǎn bù fēn、 mó běn bù fēn hé shì wén、 zhù shì bù fēn， mó běn bàng fù fēn jiǎn shì wén， měi piān zhù shì qián hái yòu lián xiě shì wén。
wèi yú shān dōng lín yí shì yín què shān hàn mù de fā xiàn， zài dāng shí yě zhèn dòng liǎo zhōng wài。 yóu yín què shān xī hàn yī hào hé 'èr hào mù chū tǔ de《 sūn zǐ bīng fǎ》《 sūn bìn bīng fǎ》 zhú jiǎn shū wéi zhù yào nèi róng de xiān qín gǔ jí， yàn zhèng liǎo zhōng guó shǐ xué jiè zhēng lùn duō nián de sūn zǐ、 sūn bìn shuí zǎo shuí xiān， tā men shì shénme guān xì děng nán tí， bèi yù wéi zhōng guó dāng dài shí dà kǎo gǔ xīn fā xiàn zhī yī。
lín yí shì qū dōng nán yòu liǎng zuò shān gǎng， gǔ dài xiāng chuán cǐ chù biàn shēng yī zhǒng guàn mù， chūn xià zhī jiāo， cǐ mù xiān huā shèng kāi， huā duǒ xíng sì yún què， dōng gǎng wéi huáng sè， xī gǎng wéi bái sè， gù liǎng zuò shān gǎng dé míng jīn què shān hé yín què shān， jūn xì hàn dài zhòng yào mù dì， zì 1970 nián yǐ lái， xiān hòu fā jué mù zàng bǎi yú zuò， chū tǔ dà pī zhēn guì wén wù， xiàn yǐ zài yín què shān xī nán lù jiàn chéng wǒ guó dì yī zuò hàn mù zhú jiǎn bó wù guǎn， shān dōng shěng zhòng diǎn wén wù bǎo hù dān wèi， lín yí shì qīng shàonián jiào yù jī dì。 1982 nián 2 yuè dòng gōng xīng jiàn， 1989 nián 10 yuè luò chéng de yín què shān hàn mù zhú jiǎn bó wù guǎn zhàn dì miàn jī 10000 píng fāng mǐ， zhù tǐ jiàn zhù yín què shān hàn mù tīng hé zhú jiǎn chén liè tīng wéi fǎng gǔ shì、 xiē shān dǒu gǒng、 huī táo wǎ dǐng、 chì zhù dān liáng。 yuàn nèi sōng bǎi huā zhú， cháng kuò huán rào， shān shuǐ xiāng yìng， zhěng tǐ shè jì róng fǎng gǔ jiàn zhù yǔ yuán lín fēng gé yú yī tǐ， jù yòu nóng yù de mín zú tè sè， kān chēng lǔ nán cān guān yóu lǎn shèng dì。
bù jìn bó wù guǎn dà mén， yán cháng kuò huǎn xíng jiù kě lái dào wèi yú yuàn nèi nán cè de yín què shān hàn mù tīng， shì nèi zhōng yāng shì fù yuán hòu de yī、 èr hào xī hàn mù xué， suǒ yòu suí zàng wù pǐn fù zhì hòu jūn 'àn yuán zhuàng bǎi fàng zài guān guǒ nèi。 tuǒ yuán xíng zhǎn tīng zhōu wéi de qiáng bì shàng zhuāng shì de bō lí chú chuāng， zhǎn shì zhe fàng dà hòu de hàn mù fā jué xiàn chǎng hé chū tǔ zhú jiǎn de zhào piàn。
mù shì jūn zài yán shí shàng kāi záo 'ér chéng， wéi cháng fāng xíng shù xué。 xiāng jù 50 lí mǐ， dì biǎo zhì mù dǐ shēn dù， yī hào mù wéi 2 héng 3 mǐ； èr hào mù wéi 3.5 héng 4 mǐ。 yī hào mù guǒ shì nán běi cháng 2.64 mǐ、 kuān 1.76 mǐ、 gāo 1 mǐ； èr hào mù guǒ shì nán běi cháng 2.14 mǐ、 kuān 1.56 mǐ、 gāo 0.88 mǐ。 liǎng zuò mù zàng guǒ shì jié gòu jī běn xiāng tóng， guǒ kuàng sì jiǎo yǐ sǔn mǎo xiāng jiē， kòu hé jǐn mì， guǒ dǐng héng pū gài bǎn， fēn guǒ wéi dōng xī liǎng cè。 yī hào mù guǒ shì dōng cè zhì guān， xī cè wéi biān xiāng， ān fàng suí zàng wù pǐn； èr hào mù zé xiāng fǎn， xī cè zhì guān， dōng cè wéi biān xiāng， guān shēn wài xiū hēi qī。 guān guǒ mù zhì jiān yìng， zhōu wéi fēng bì yán mì， suí zàng wù pǐn bǎo cún liáng hǎo。
liǎng zuò hàn mù zhōng gòng chū tǔ zhú jiǎn 7500 yú méi， bù jǐn qí shù liàng shí shǔ hǎn jiàn， qí zhì liàng yě shì shǒu cì fā jué。 qí zhōng yī hào mù zhú jiǎn nèi róng yòu《 sūn zǐ bīng fǎ》 shí sān piān hé sūn zǐ yì wén wǔ piān；《 sūn bìn bīng fǎ》 shí liù piān；《 yùliáozǐ》 wǔ piān，《 liù tāo》 shí sì piān；《 shǒu fǎ shǒu lìng》 děng shí sān piān； lùn zhèng lùn bīng wén zhāng wǔ shí piān jí yīn yáng、 shí lìng、 zhàn hóu zhī lèi shí 'èr piān。 gèng wéi nán dé de shì qí zhōng yī bù fēn shì xiàn zài hái yòu chuán běn de gǔ shū， ér qiě dà bù fēn wéi yì shū。 èr hào mù chū tǔ zhú jiǎn 32 méi， xì《 hàn wǔ dì yuán guāng yuán nián lì pǔ》， shì qì jīn wǒ guó fā xiàn zuì zǎo、 zuì wán zhěng de gǔ dài lì pǔ。 zhè pī zhú jiǎn de chū tǔ duì yú wǒ guó jūn shì shǐ、 wén zì xué、 gǔ yīn xùn、 gǔ jiǎn cè zhì dù jí gǔ dài lì fǎ de yán jiū， jūn yòu jí qí zhòng yào de jià zhí。 cǐ wài， hái yòu táo qì、 qī qì、 tóng qì、 lì zǐ、 hé táo děng 98 jiàn suí zàng pǐn chū tǔ。 jù kǎo zhèng， liǎng mù jūn wéi xī hàn zǎo qī mù zàng， zhǐ shì xìng shì quē fá què qiē de lùn zhèng， nán yǐ què dìng， dàn cóng chū tǔ dà pī bīng shū， ér wèi yòu bīng qì de qíng kuàng lái kàn， kě yǐ tuī duàn mù zhù shì wèi yǔ jūn shì fāng miàn yòu guān de wén guān， qiě kù 'ài bīng fǎ。《 sūn zǐ bīng fǎ》《 sūn bìn bīng fǎ》 liǎng bù bīng shū de zhú jiǎn， jūn zài yī hào mù de biān xiāng běi duān fā jué chū tǔ， shǐ shī chuán liǎo jìn liǎng qiān nián de《 sūn bìn bīng fǎ》 chóngjiàn guāng míng， cóng 'ér chéng qīng qiān yú nián lái guān yú sūn wǔ yǔ sūn bìn qí rén、 qí shū zhēng lùn wèi guǒ de wèn tí。 jiù cǐ lì shǐ xué jiā yán jiū rèn dìng， sūn wǔ shì wú sūn zǐ， sūn bìn shì qí sūn zǐ； fēn bié shì chūn qiū、 zhàn guó rén。 sūn bìn nǎi sūn wǔ zhī hòu shì zǐ sūn， gè yòu bīng fǎ xiāng chuán， qiān nián jù sòng， yīzhāo dé shì。
cóng yín què shān hàn mù tīng xiàng běi， guò bái yù qiáo， jīng yín què tíng biàn shì xióng wěi zhuàng guān de 'èr céng fǎng gǔ jiàn zhù héng héng zhú jiǎn chén liè tīng。 zǒu jìn yī lóu xù tīng nèi， zhèng miàn píng fēng shàng xuán sūn wǔ fú diāo xiàng， liǎng cè shì yòng jīn wén， hàn lì、 yīng wén、 rì wén zhāi xiě de《 sūn zǐ bīng fǎ》 kāi zōng míng wén de dì yī jù：“ bīng zhě， guó zhī dà shì yě。 sǐ shēng zhī dì， cún wáng zhī dào。 bù kě bù chá yě”。 jǐng shì rén men： zhàn zhēng shì guó jiā de dà shì， tā guān xì dào jūn mín de shēng sǐ， guó jiā de cún wáng， shì bù kě yǐ bù rèn zhēn kǎo chá de。 zuǒ yòu bǎn bì shàng wéi fàng dà de bīng fǎ zhú jiǎn zhào piàn。 xù tīng de dōng xī liǎng cè fēn bié wéi《 sūn zǐ bīng fǎ》 zhǎn tīng hé《 sūn bìn bīng fǎ》 zhǎn tīng。 shì nèi chén liè cǎi yòng tú wén yǔ shí wù xiāng jié hé de xíng shì， jí zhī shí xìng、 kē xué xìng、 yì shù xìng yú yī tǐ， zhǎn shì yín què shān hàn mù chū tǔ de liǎng bù bīng shū zhú jiǎn、 sūn wǔ hé sūn bìn de zuò zhàn shí jiàn、 chūn qiū zhàn guó bīng qì、《 sūn zǐ bīng fǎ》 hé《 sūn bìn bīng fǎ》 de lǐ lùn jīng huá yǐ jí zhōng wài zhuān jiā xué zhě de zuì xīn yán jiū chéng guǒ。
jù kǎo zhèng：《 sūn zǐ bīng fǎ》 yǔ《 sūn bìn bīng fǎ》 zhī jiān cún zài nèi zài de shī chéng guān xì， qián zhě shì hòu zhě de yǐ jù hé jī chǔ， hòu zhě shì qián zhě de chǎn shù hé jì chéng。 liǎng zhě yī fāng miàn chéng“ yī jiā zhī yán”， hé“ sūn shì zhī dào”； lìng yī fāng miàn hòu zhě zài jì chéng qián zhě de jī chǔ shàng， zài zhàn lüè、 zhàn shù、 zhì jūn hé jūn shì zhé xué fāng miàn dōuyòu xīn de fā zhǎn。
《 sūn zǐ bīng fǎ》《 sūn bìn bīng fǎ》 bèi shì jiè tuī chóng wéi“ bīng xué shèng diǎn”，“ shì jiè gǔ dài dì yī bīng shū” hé“ dōng fāng bīng jiā bí zǔ”， zūn wéi zhì huì zhī yuán， zhì shèng zhī bǎo。 xiàn yǐ yì chéng jǐ shí zhǒng wén běn， fǎ、 é、 dé、 yīng、 měi děng guó jiā xiān hòu bǎ qí dìng wéi jūn shì xué yuàn de bì xiū kè， hǎi wān zhàn zhēng zhōng， měi jūn hǎi jūn lù zhàn duì guān bīng rén shǒu yī cè。 bù jǐn rú cǐ，《 sūn zǐ bīng fǎ》 zhōng jīng shēn de zhé xué sī xiǎng jí biàn zhèng guān xì yǐ yuǎn yuǎn chāo guò liǎo jūn shì fàn chóu， qí shēn 'ào de lǐ niàn yǐ bèi guǎng fàn yòng yú qǐ yè guǎn lǐ、 shāng yè jìng zhēng、 wài jiāo móu lüè、 tǐ yù bǐ sài， chéng wéi zhōng huá mín zú yuán yuǎn liú cháng de wén huà bǎo kù zhōng qǔ zhī bù jìn， yòng zhī bù jié de zhì huì zhī yuán。
zhú jiǎn chū tǔ shí jìn pào zài làn ní wū shuǐ zhōng， xiǔ huài cán duàn qíng kuàng shí fēn yán zhòng， yóu zhōng guó dà lù wén wù bǎo hù kē xué jì shù yán jiū suǒ、 shān dōng shěng bó wù guǎn děng dān wèi qīng xǐ zhěng lǐ。 shān dōng shěng bó wù guǎn、 běi jīng dà xué、 zhōng guó kē xué yuàn lì shǐ yán jiū suǒ děng dān wèi kǎo shì jiàodìng， yǐ zhú bù jiāng quán bù 4,000 duō hào zhěng jiǎn hé cán jiǎn biān ji chéng shū， yóu zhōng guó dà lù wén wù chū bǎn shè lù xù chū bǎn。
quán bù zhú jiǎn fēn biān 3 ji : dì yī ji wéi《 sūn zǐ bīng fǎ》、《 sūn bìn bīng fǎ》、《 liù tāo》、《 yùliáozǐ》、《 yàn zǐ》 děng； dì 'èr ji wéi qí tā gǔ yì shū； dì sān ji wéi cán jiǎn hé《 yuán guāng yuán nián lì pǔ》。 xiàn yǐ chū bǎn liù kāi xiàn zhuāng běn， qí zhōng《 sūn zǐ bīng fǎ》、《 sūn bìn bīng fǎ》 hái lìng yìn xíng dà sān shí 'èr kāi jiǎn zhù běn gè yī zhǒng。 xiàn zhuāng běn fēn tú bǎn bù fēn、 mó běn bù fēn hé shì wén、 zhù shì bù fēn， mó běn bàng fù fēn jiǎn shì wén， měi piān zhù shì qián hái yòu lián xiě shì wén。
wèi yú shān dōng lín yí shì yín què shān hàn mù de fā xiàn， zài dāng shí yě zhèn dòng liǎo zhōng wài。 yóu yín què shān xī hàn yī hào hé 'èr hào mù chū tǔ de《 sūn zǐ bīng fǎ》《 sūn bìn bīng fǎ》 zhú jiǎn shū wéi zhù yào nèi róng de xiān qín gǔ jí， yàn zhèng liǎo zhōng guó shǐ xué jiè zhēng lùn duō nián de sūn zǐ、 sūn bìn shuí zǎo shuí xiān， tā men shì shénme guān xì děng nán tí， bèi yù wéi zhōng guó dāng dài shí dà kǎo gǔ xīn fā xiàn zhī yī。
lín yí shì qū dōng nán yòu liǎng zuò shān gǎng， gǔ dài xiāng chuán cǐ chù biàn shēng yī zhǒng guàn mù， chūn xià zhī jiāo， cǐ mù xiān huā shèng kāi， huā duǒ xíng sì yún què， dōng gǎng wéi huáng sè， xī gǎng wéi bái sè， gù liǎng zuò shān gǎng dé míng jīn què shān hé yín què shān， jūn xì hàn dài zhòng yào mù dì， zì 1970 nián yǐ lái， xiān hòu fā jué mù zàng bǎi yú zuò， chū tǔ dà pī zhēn guì wén wù， xiàn yǐ zài yín què shān xī nán lù jiàn chéng wǒ guó dì yī zuò hàn mù zhú jiǎn bó wù guǎn， shān dōng shěng zhòng diǎn wén wù bǎo hù dān wèi， lín yí shì qīng shàonián jiào yù jī dì。 1982 nián 2 yuè dòng gōng xīng jiàn， 1989 nián 10 yuè luò chéng de yín què shān hàn mù zhú jiǎn bó wù guǎn zhàn dì miàn jī 10000 píng fāng mǐ， zhù tǐ jiàn zhù yín què shān hàn mù tīng hé zhú jiǎn chén liè tīng wéi fǎng gǔ shì、 xiē shān dǒu gǒng、 huī táo wǎ dǐng、 chì zhù dān liáng。 yuàn nèi sōng bǎi huā zhú， cháng kuò huán rào， shān shuǐ xiāng yìng， zhěng tǐ shè jì róng fǎng gǔ jiàn zhù yǔ yuán lín fēng gé yú yī tǐ， jù yòu nóng yù de mín zú tè sè， kān chēng lǔ nán cān guān yóu lǎn shèng dì。
bù jìn bó wù guǎn dà mén， yán cháng kuò huǎn xíng jiù kě lái dào wèi yú yuàn nèi nán cè de yín què shān hàn mù tīng， shì nèi zhōng yāng shì fù yuán hòu de yī、 èr hào xī hàn mù xué， suǒ yòu suí zàng wù pǐn fù zhì hòu jūn 'àn yuán zhuàng bǎi fàng zài guān guǒ nèi。 tuǒ yuán xíng zhǎn tīng zhōu wéi de qiáng bì shàng zhuāng shì de bō lí chú chuāng， zhǎn shì zhe fàng dà hòu de hàn mù fā jué xiàn chǎng hé chū tǔ zhú jiǎn de zhào piàn。
mù shì jūn zài yán shí shàng kāi záo 'ér chéng， wéi cháng fāng xíng shù xué。 xiāng jù 50 lí mǐ， dì biǎo zhì mù dǐ shēn dù， yī hào mù wéi 2 héng 3 mǐ； èr hào mù wéi 3.5 héng 4 mǐ。 yī hào mù guǒ shì nán běi cháng 2.64 mǐ、 kuān 1.76 mǐ、 gāo 1 mǐ； èr hào mù guǒ shì nán běi cháng 2.14 mǐ、 kuān 1.56 mǐ、 gāo 0.88 mǐ。 liǎng zuò mù zàng guǒ shì jié gòu jī běn xiāng tóng， guǒ kuàng sì jiǎo yǐ sǔn mǎo xiāng jiē， kòu hé jǐn mì， guǒ dǐng héng pū gài bǎn， fēn guǒ wéi dōng xī liǎng cè。 yī hào mù guǒ shì dōng cè zhì guān， xī cè wéi biān xiāng， ān fàng suí zàng wù pǐn； èr hào mù zé xiāng fǎn， xī cè zhì guān， dōng cè wéi biān xiāng， guān shēn wài xiū hēi qī。 guān guǒ mù zhì jiān yìng， zhōu wéi fēng bì yán mì， suí zàng wù pǐn bǎo cún liáng hǎo。
liǎng zuò hàn mù zhōng gòng chū tǔ zhú jiǎn 7500 yú méi， bù jǐn qí shù liàng shí shǔ hǎn jiàn， qí zhì liàng yě shì shǒu cì fā jué。 qí zhōng yī hào mù zhú jiǎn nèi róng yòu《 sūn zǐ bīng fǎ》 shí sān piān hé sūn zǐ yì wén wǔ piān；《 sūn bìn bīng fǎ》 shí liù piān；《 yùliáozǐ》 wǔ piān，《 liù tāo》 shí sì piān；《 shǒu fǎ shǒu lìng》 děng shí sān piān； lùn zhèng lùn bīng wén zhāng wǔ shí piān jí yīn yáng、 shí lìng、 zhàn hóu zhī lèi shí 'èr piān。 gèng wéi nán dé de shì qí zhōng yī bù fēn shì xiàn zài hái yòu chuán běn de gǔ shū， ér qiě dà bù fēn wéi yì shū。 èr hào mù chū tǔ zhú jiǎn 32 méi， xì《 hàn wǔ dì yuán guāng yuán nián lì pǔ》， shì qì jīn wǒ guó fā xiàn zuì zǎo、 zuì wán zhěng de gǔ dài lì pǔ。 zhè pī zhú jiǎn de chū tǔ duì yú wǒ guó jūn shì shǐ、 wén zì xué、 gǔ yīn xùn、 gǔ jiǎn cè zhì dù jí gǔ dài lì fǎ de yán jiū， jūn yòu jí qí zhòng yào de jià zhí。 cǐ wài， hái yòu táo qì、 qī qì、 tóng qì、 lì zǐ、 hé táo děng 98 jiàn suí zàng pǐn chū tǔ。 jù kǎo zhèng， liǎng mù jūn wéi xī hàn zǎo qī mù zàng， zhǐ shì xìng shì quē fá què qiē de lùn zhèng， nán yǐ què dìng， dàn cóng chū tǔ dà pī bīng shū， ér wèi yòu bīng qì de qíng kuàng lái kàn， kě yǐ tuī duàn mù zhù shì wèi yǔ jūn shì fāng miàn yòu guān de wén guān， qiě kù 'ài bīng fǎ。《 sūn zǐ bīng fǎ》《 sūn bìn bīng fǎ》 liǎng bù bīng shū de zhú jiǎn， jūn zài yī hào mù de biān xiāng běi duān fā jué chū tǔ， shǐ shī chuán liǎo jìn liǎng qiān nián de《 sūn bìn bīng fǎ》 chóngjiàn guāng míng， cóng 'ér chéng qīng qiān yú nián lái guān yú sūn wǔ yǔ sūn bìn qí rén、 qí shū zhēng lùn wèi guǒ de wèn tí。 jiù cǐ lì shǐ xué jiā yán jiū rèn dìng， sūn wǔ shì wú sūn zǐ， sūn bìn shì qí sūn zǐ； fēn bié shì chūn qiū、 zhàn guó rén。 sūn bìn nǎi sūn wǔ zhī hòu shì zǐ sūn， gè yòu bīng fǎ xiāng chuán， qiān nián jù sòng， yīzhāo dé shì。
cóng yín què shān hàn mù tīng xiàng běi， guò bái yù qiáo， jīng yín què tíng biàn shì xióng wěi zhuàng guān de 'èr céng fǎng gǔ jiàn zhù héng héng zhú jiǎn chén liè tīng。 zǒu jìn yī lóu xù tīng nèi， zhèng miàn píng fēng shàng xuán sūn wǔ fú diāo xiàng， liǎng cè shì yòng jīn wén， hàn lì、 yīng wén、 rì wén zhāi xiě de《 sūn zǐ bīng fǎ》 kāi zōng míng wén de dì yī jù：“ bīng zhě， guó zhī dà shì yě。 sǐ shēng zhī dì， cún wáng zhī dào。 bù kě bù chá yě”。 jǐng shì rén men： zhàn zhēng shì guó jiā de dà shì， tā guān xì dào jūn mín de shēng sǐ， guó jiā de cún wáng， shì bù kě yǐ bù rèn zhēn kǎo chá de。 zuǒ yòu bǎn bì shàng wéi fàng dà de bīng fǎ zhú jiǎn zhào piàn。 xù tīng de dōng xī liǎng cè fēn bié wéi《 sūn zǐ bīng fǎ》 zhǎn tīng hé《 sūn bìn bīng fǎ》 zhǎn tīng。 shì nèi chén liè cǎi yòng tú wén yǔ shí wù xiāng jié hé de xíng shì， jí zhī shí xìng、 kē xué xìng、 yì shù xìng yú yī tǐ， zhǎn shì yín què shān hàn mù chū tǔ de liǎng bù bīng shū zhú jiǎn、 sūn wǔ hé sūn bìn de zuò zhàn shí jiàn、 chūn qiū zhàn guó bīng qì、《 sūn zǐ bīng fǎ》 hé《 sūn bìn bīng fǎ》 de lǐ lùn jīng huá yǐ jí zhōng wài zhuān jiā xué zhě de zuì xīn yán jiū chéng guǒ。
jù kǎo zhèng：《 sūn zǐ bīng fǎ》 yǔ《 sūn bìn bīng fǎ》 zhī jiān cún zài nèi zài de shī chéng guān xì， qián zhě shì hòu zhě de yǐ jù hé jī chǔ， hòu zhě shì qián zhě de chǎn shù hé jì chéng。 liǎng zhě yī fāng miàn chéng“ yī jiā zhī yán”， hé“ sūn shì zhī dào”； lìng yī fāng miàn hòu zhě zài jì chéng qián zhě de jī chǔ shàng， zài zhàn lüè、 zhàn shù、 zhì jūn hé jūn shì zhé xué fāng miàn dōuyòu xīn de fā zhǎn。
《 sūn zǐ bīng fǎ》《 sūn bìn bīng fǎ》 bèi shì jiè tuī chóng wéi“ bīng xué shèng diǎn”，“ shì jiè gǔ dài dì yī bīng shū” hé“ dōng fāng bīng jiā bí zǔ”， zūn wéi zhì huì zhī yuán， zhì shèng zhī bǎo。 xiàn yǐ yì chéng jǐ shí zhǒng wén běn， fǎ、 é、 dé、 yīng、 měi děng guó jiā xiān hòu bǎ qí dìng wéi jūn shì xué yuàn de bì xiū kè， hǎi wān zhàn zhēng zhōng， měi jūn hǎi jūn lù zhàn duì guān bīng rén shǒu yī cè。 bù jǐn rú cǐ，《 sūn zǐ bīng fǎ》 zhōng jīng shēn de zhé xué sī xiǎng jí biàn zhèng guān xì yǐ yuǎn yuǎn chāo guò liǎo jūn shì fàn chóu， qí shēn 'ào de lǐ niàn yǐ bèi guǎng fàn yòng yú qǐ yè guǎn lǐ、 shāng yè jìng zhēng、 wài jiāo móu lüè、 tǐ yù bǐ sài， chéng wéi zhōng huá mín zú yuán yuǎn liú cháng de wén huà bǎo kù zhōng qǔ zhī bù jìn， yòng zhī bù jié de zhì huì zhī yuán。
zuò zhě bù xiáng , zàn dìng
〈 tài gōng bīng fǎ yì wén xù 〉
bīng fǎ， gǔ wú shū xuān huáng qī shí 'èr zhàn， ér dé tiān xià， suǒ chuán yòng bīng yào zhǐ， wéi dān shū sān shí jiǔ zì。 tài gōng shù zhī， jīn zài lǐ jiā shū chuán zhī yán tài gōng yuē： yì dài wén、 wǔ， shēn yòu shū xūn， shì zuò tài gōng， yǐ biǎo dōng hǎi， shǐ jì wèi xī bó shòu mìng chēng wáng， fá chóng、 mì xū、 quǎn yí， dà zuò fāng yì， tiān xià sān fēn qí 'èr。 guī zhōu zhě， tài gōng zhī móu jì jū duō， gù hòu shì bīng jī qí jì zhě， xián zōng tài gōng。
qí shū cáng zhù xià， kǒng zǐ shì zhōu wèn lǐ shǐ dé zhī， ér zhe lù yān。 rǎn zǐ yú jūn lǚ， cháng shòu xué， yòng zhī yòu xiào。 zhòng zǐ yì gōng wén ' lín shì 'ér jù， hǎo móu 'ér chéng ' zhī xùn cí， zhèng shì wěi cái bì jiān zhī bīng。 bīng wéi wǔ， lǐ wéi yī。 shèng rén suǒ bù shān， gù bān〈 zhì〉 liè《 liù tāo》 rù lǐ jiā。 wèi líng gōng wèn chén bù dá， quán cí yǐ jù， kǒng yǔ yǐ wèn suǒ ? yì rán， yóu wèi zhī jūn chén， fēi kě yǔ yòng wǔ zhī rén。 ér wén shì wǔ bèi， shù běn jiān gāi，〈 shǎo yí〉 jì lǐ jié 'ér yuē： jūn lǚ sī xiǎn， yǐn qíng yǐ yú， bīng xiōng zhàn wēi jī shì guì mì， qǐ kě yǐ yīn móu wéi gòu bìng！ zhí rén yì wéi jiè kǒu zāi！ shì yǐ， lǎo dān diǎn sī 'ér yòu dé， huáng shí shòu shòu 'ér míng jiā， jiē běn tài gōng yǐ wéi guī gāo。 kǎo zhōu qín jiànrén chēng yǐn《 tài gōng bīng fǎ》， huò yuē《 zhōu shū》； sū qín zǔ zhī， zuò《 yīn fú》， huò yuē《 huáng dì míng》；《 huáng lǎn》 yǐn zhī， zuò《 jīn kuì》。 huò yǐ lì shǐ yì qián zhì 'ér mù wéi《 jūn zhì》， huò yǐ duì wǔ wáng yòng bīng 'ér jù wéi ' bīng shū '， rán jiē cán piān duàn jù， shǒu wěi ? wán， yù zài hàn xīng zhī chū， zhāng liú hóu xù cì suǒ dé yú pǐ shàng zhě， cáng zhī nèi fǔ， zhū lǚ yòng shì， dào qǔ chū wài， suì duō sàn yì。 xiào wǔ dì shí， yáng pú xiào bīng shū， yú yòu zhēn lù。 liú zǐ zhèng〈 shuō yuàn ． zhǐ wǔ piān〉 shàng duō yǐn《 tài gōng bīng fǎ》。 jiàn wǔ zhōng xīng， dá cí yǐn《 huáng shí gōng jì》 yǐ bù yún chū《 tài gōng》。 yuán hóng《 hàn jì》 shǐ yán《 tài gōng liù tāo》 yòu tiān zǐ jiàngbīng shì。《 sān guó zhì》 chéngxiàng zhū gé liàng xiě《 liù tāo》 yǐ jiào hòu zhù， yóu jì hàn shí rén tōng chēng ' bīng fǎ ' wéi《 liù tāo》， huò 'ěr shí zhī《 liù tāo》 yǐ hé bīng fǎ yì wén rù qí zhōng， gù〈 yì wén zhì〉 zhī《 liù tāo》 chēng zhōu shǐ， zhuàn rù rú jiā。 ér liáng ruǎn xiào xù《 qī lüè》 zhī《 liù tāo》 chēng zhōu wén wáng shī lǚ wàng， zhuàn rù bīng jiā。 suí〈 zhì〉 bīng jiā qǔ tài gōng shū， yòu《 bīng fǎ》， yòu《 yīn móu》， yòu《 jīn kuì》。 dù mù sūn zǐ zhù yǐn《 yīn móu》、 wáng bó hòu《 yù hǎi》 yǐn《 jīn kuì》 jiē chēng《 tài gōng bīng fǎ》， mǎ zǒng《 yì lín》 yǐn《 jīn kuì》、《 liù tāo》， ér《 liù tāo》 wén duō bù chún， yí yǔ zhòng róng wéi zǐ chāo shí，《 liù tāo》 yǐ fēi yuán běn。 táng zhī《 tōng diǎn》、 sòng zhī《 yù lǎn》 suǒ yǐn《 tài gōng bīng fǎ》， bù jìn chēng《 liù tāo》， yì bù jìn chū《 liù tāo》。 yán shī gǔ yǐ jīn《 liù tāo》 yán qǔ tiān xià jí yòng bīng zhī shì。
fū suí táng〈 zhì〉 suǒ cún《 liù tāo》 jì fēi fù hàn〈 zhì〉 zhī jiù， ér zhèng qiáo《 tōng zhì lüè》 yòu gǎi zhèng《 liù tāo》 míng mù， zé zhī běi sòng kān běn yòu yǔ suí táng bù tóng。 sūn yuān rú xù《 liù tāo》， xìn qí yòng yùn hé gǔ shū， qǐ zhī táng yǐ qián zhī wěi shū héng duō zá yuán wén， zhèng wěi pàn bié， hēi bái nǎi fēn， piān xìn zé yú， gài chì bù lù。 cí zhī suǒ ji， xiān qū tiáo lì， yuē：《 shuō yuàn》 yǐn《 tài gōng bīng fǎ》， yuē：《 dà dài lǐ》 yǐn《 zhōu shū》， yuē：《 huáng lǎn》、《 yì lín》 yǐn《 jīn kuì》、《 yīn móu》， yuē：《 zuǒ》、《 guó》、《 shǐ》、《 hàn》、《 tōng diǎn》、《 yù lǎn》 yǐn《 zhōu shū》 jí〈 zhōu shū． wǔ chēng〉， yuē： zhōu hàn suí táng rén yǐn《 bīng shū》、《 jūn zhì》、《 bīng fǎ》， yuē： táng rén shū yǐn《 liù ?》， yuē： jīn běn《 liù ?》 zhī jìn gǔ zhě， yuē：《 huáng shí gōng jì》 yì wén， yǐ lèi xiāng cóng， bié wéi piān dì， hé zhī wéi《 tài gōng bīng fǎ》。 suī wèi bì jìng fù liú hóu zhī jiù， rán shěn zé jīn shèn， guān qí dà lüè， zhōng duō kě fǎ， yì yì hū shì zhī gū jù， chēng yǐn shū míng 'ér ji wéi yī shū zhī yì yì yě。 cǐ wài shàng yòu《 wǔ hóu bā zhèn bīng fǎ ji lüè》 yī juàn、《 wèi gōng bīng fǎ》 sān juàn、 fù lù yī juàn， zǒng biàn zhī yuē：《 sān jiā bīng fǎ tōng ji》， yǐ yǔ xiàng shí suǒ wéi《 wǔ jīng sān shū xiào bǔ》 bìng xíng yú shì yún。 guāng xù wǔ nián jì chūn rùn yuè xī pǔ wāng zōng yí chōng yī shù yú cóng róng 'ér rèn zhāi
***********************************************************
《 liù tāo yì wén》 yī juàn。（ sūn xīng yǎn ji。）
《 liù tāo yì wén》 yī juàn。（ sūn tóng yuán ji。）
《 liù tāo》 yī juàn。（ sūn shì ji。）
《 tài gōng bīng fǎ yì wén》 yī juàn，《 wǔ hóu bā zhèn xīn fǎ ji lüè》 yī juàn。（ wāng zōng yí ji。）
***********************************************************
《 liù tāo》 zhōng guó gǔ dài zhù míng bīng shū ﹐《 wǔ jīng qī shū》 zhī yī。《 suí shū . jīng jí zhì》 zhù yún“ zhōu wén wáng shī jiāng wàng zhuàn”﹐ shí jì wéi hòu rén suǒ zhù﹐ chéng shū yuē zài zhàn guó wǎn qī zhì qín hàn zhī jiān。 1972 nián﹐ shān dōng lín yí yín què shān de xī hàn chū qī mù zàng céng yòu《 liù tāo》 cán jiǎn chū tǔ。 gāi shū fēn wén tāo ﹑ wǔ tāo﹑ lóng tāo﹑ hǔ tāo﹑ bào tāo﹑ quǎn tāo liù juàn﹐ gòng 60 piān。 qí zhōng bù fènnèi róng yǐ yì shī﹐ qīng rén sūn tóng yuán﹑ wáng rén jùn děng jūn ji yòu《 liù tāo yì wén》。 qí bǎn běn yòu《 xù gǔ yì cóng shū》 yǐng sòng běn jí míng﹑ qīng《 wǔ jīng qī shū》 běn děng。
《 liù tāo》 zhòng shì zhèng zhì shàng shèng dí。 rèn wéi“ tiān xià fēi yī rén zhī tiān xià﹐ nǎi tiān xià zhī tiān xià” (《 xù gǔ yì cóng shū》 yǐng sòng běn﹐ xià tóng )﹐ wéi yòu dào zhě cái kě jūn lín tiān xià﹐ shī zhèng wéi yòu“ ài mín 'ér yǐ”。 bìng rèn wéi yòng bīng mùdì zài yú“ chú mín zhī hài”﹐ zhàn shèng 'ér shǐ“ bǎi xìng huān yuè”。 tā jì chéng liǎo《 sūn zǐ》“ bù zhàn 'ér qū rén zhī bīng” de guān diǎn﹐ tí chū“ shàng zhàn wú yǔ zhàn”。 zài zuò zhàn zhǐ dǎo shàng﹐ tā lì zhù yǐn bīng shēn rù zhū hóu guó de jìn gōng zhàn﹐ zhǐ huī zhuān yī﹐ yīn qíng yòng bīng。 rèn wéi jiànglǐng yào shú zhī dí qíng﹑ yǒu qíng﹑ wǒ qíng﹐“ mì chá dí rén zhī jī 'ér sù chéng qí lì﹐ fù jí jī qí bù yì”。 duì yú bù tóng de zuò zhàn ( rú qí xí﹑ wéi chéng﹑ tū wéi﹑ zāo yù )﹑ bù tóng de dí rén ( rú qiáng dí﹑ ruò dí﹑ zhòng dí )﹑ bù tóng de dì xíng ( rú shēn cǎo wěng yì﹑ shēn gǔ xiǎn zǔ﹑ ài sài shān lín﹑ qīng míng wú yǐn zhī dì )﹐ dōuyào gēn jù jù tǐ qíng kuàng bù shǔ xiāng yìng de zhèn shì hé cǎi qǔ bù tóng de zhàn fǎ。 zài shǐ yòng bīng lì shàng﹐ zhù zhāng“ bì yòu fēn hé zhī biàn” ﹔ wéi chéng gōng yì zé yào jí jié sān jūn。 zài jūn duì jiàn shè shàng﹐ yào qiú jiànglǐng jù bèi yǒng﹑ zhì﹑ rén﹑ xìn﹑ zhōng děng dé xíng hé“ yǔ shì zú gòng hán shǔ láo kǔ jī bǎo” de fēng fàn﹔ yào qiú zhí xíng yán gé de zhàn chǎng jì lǜ﹐“ wú fán rén jī jù﹐ wú huài rén gōng shì﹐ zhǒng shù shè cóng wù fá﹐ jiàng zhě wù shā﹐ dé 'ér wù lù”。 zài xùn liàn fāng miàn﹐ zhù zhāng cóng dān bīng xùn liàn kāi shǐ﹐ yī rén jiào chéng shí rén﹐ shí rén jiào chéng bǎi rén﹐ nǎi zhì bǎi 'ér qiān﹐ qiān 'ér wàn﹐ wàn 'ér hé chéng sān jūn zhī zhòng jìn xíng dà cāo liàn﹑ dà yǎn xí。 duì yú zuò wéi hòu bèi bīng yuán de nóng mín﹐ zé yào qiú tōng guò nóng shì huó dòng jìn xíng xùn liàn﹐ péi yǎng zhàn dǒu yì shí﹐ yǐ yù bīng yú nóng。
gāi shū chú jì chéng fā zhǎn qián rén yòu guān jūn shì sī xiǎng wài﹐ hái jù bèi xǔ duō zì shēn de tè diǎn。 zhū rú ﹕《 wáng yì》 piān miáo shù liǎo dāng shí jūn duì zhǐ huī jī gòu de qíng kuàng﹐ shuō“ jiāng yòu gǔ gōng yǔ yì qī shí 'èr rén”﹐ bìng chǎn míng qí gè zì zhí zé。 rú cǐ wán zhěng xì tǒng dì lùn shù cān móu jī gòu jí cān móu rén yuán de chēng wèi zhí wù﹐ zhè zài zhōng guó gǔ dài bīng shū zhōng shì hǎn jiàn de。《 jūn yòng》 piān guān yú“ sān jūn qì yòng gōng shǒu zhī jù﹐ kē pǐn zhòng guǎ”﹐ dōuyòu jiào xiáng jìzǎi﹐ kě cóng zhōng dé zhī dāng shí bù duì gōng fáng﹑ dù shuǐ﹑ zhā yíng﹑ yùn shū suǒ xū zhàn jù﹑ qì jù qíng kuàng。《 yīn fú》﹑《 yīn shū》 piān jì shù liǎo dāng shí mì mì tōng xùn lián luò shǒu duàn。《 jūn bīng》 yǐ xià zhū piān duì yú zhàn chē bīng﹑ qí bīng﹑ bù bīng sān zhě guān xì hé gè zì gōng néng dū zuò liǎo jù tǐ lùn shù﹐ děng děng。
《 liù tāo》 duì hòu shì yòu zhòng dà yǐng xiǎng﹐ zhāng liáng﹑ liú bèi﹑ zhū gé liàng﹑ sūn quán dū zhòng shì《 liù tāo》﹐《 lǐ wèi gōng wèn duì》 zhōng duō cì tí dào tā﹐ jì《 tōng diǎn》 hòu﹐ táng rén zhù shū lùn bīng yě duō yǐn yòng tā。 sòng﹑ míng﹑ qīng duì《 liù tāo》 zhù shì﹑ jí shì﹑ huì jiě zhě﹐ yě bù fá qí rén。 kě jiàn gāi shū zài zhōng guó jūn shì xué shù shǐ shàng jù yòu jiào gāo dì wèi。
〈 tài gōng bīng fǎ yì wén xù 〉
bīng fǎ， gǔ wú shū xuān huáng qī shí 'èr zhàn， ér dé tiān xià， suǒ chuán yòng bīng yào zhǐ， wéi dān shū sān shí jiǔ zì。 tài gōng shù zhī， jīn zài lǐ jiā shū chuán zhī yán tài gōng yuē： yì dài wén、 wǔ， shēn yòu shū xūn， shì zuò tài gōng， yǐ biǎo dōng hǎi， shǐ jì wèi xī bó shòu mìng chēng wáng， fá chóng、 mì xū、 quǎn yí， dà zuò fāng yì， tiān xià sān fēn qí 'èr。 guī zhōu zhě， tài gōng zhī móu jì jū duō， gù hòu shì bīng jī qí jì zhě， xián zōng tài gōng。
qí shū cáng zhù xià， kǒng zǐ shì zhōu wèn lǐ shǐ dé zhī， ér zhe lù yān。 rǎn zǐ yú jūn lǚ， cháng shòu xué， yòng zhī yòu xiào。 zhòng zǐ yì gōng wén ' lín shì 'ér jù， hǎo móu 'ér chéng ' zhī xùn cí， zhèng shì wěi cái bì jiān zhī bīng。 bīng wéi wǔ， lǐ wéi yī。 shèng rén suǒ bù shān， gù bān〈 zhì〉 liè《 liù tāo》 rù lǐ jiā。 wèi líng gōng wèn chén bù dá， quán cí yǐ jù， kǒng yǔ yǐ wèn suǒ ? yì rán， yóu wèi zhī jūn chén， fēi kě yǔ yòng wǔ zhī rén。 ér wén shì wǔ bèi， shù běn jiān gāi，〈 shǎo yí〉 jì lǐ jié 'ér yuē： jūn lǚ sī xiǎn， yǐn qíng yǐ yú， bīng xiōng zhàn wēi jī shì guì mì， qǐ kě yǐ yīn móu wéi gòu bìng！ zhí rén yì wéi jiè kǒu zāi！ shì yǐ， lǎo dān diǎn sī 'ér yòu dé， huáng shí shòu shòu 'ér míng jiā， jiē běn tài gōng yǐ wéi guī gāo。 kǎo zhōu qín jiànrén chēng yǐn《 tài gōng bīng fǎ》， huò yuē《 zhōu shū》； sū qín zǔ zhī， zuò《 yīn fú》， huò yuē《 huáng dì míng》；《 huáng lǎn》 yǐn zhī， zuò《 jīn kuì》。 huò yǐ lì shǐ yì qián zhì 'ér mù wéi《 jūn zhì》， huò yǐ duì wǔ wáng yòng bīng 'ér jù wéi ' bīng shū '， rán jiē cán piān duàn jù， shǒu wěi ? wán， yù zài hàn xīng zhī chū， zhāng liú hóu xù cì suǒ dé yú pǐ shàng zhě， cáng zhī nèi fǔ， zhū lǚ yòng shì， dào qǔ chū wài， suì duō sàn yì。 xiào wǔ dì shí， yáng pú xiào bīng shū， yú yòu zhēn lù。 liú zǐ zhèng〈 shuō yuàn ． zhǐ wǔ piān〉 shàng duō yǐn《 tài gōng bīng fǎ》。 jiàn wǔ zhōng xīng， dá cí yǐn《 huáng shí gōng jì》 yǐ bù yún chū《 tài gōng》。 yuán hóng《 hàn jì》 shǐ yán《 tài gōng liù tāo》 yòu tiān zǐ jiàngbīng shì。《 sān guó zhì》 chéngxiàng zhū gé liàng xiě《 liù tāo》 yǐ jiào hòu zhù， yóu jì hàn shí rén tōng chēng ' bīng fǎ ' wéi《 liù tāo》， huò 'ěr shí zhī《 liù tāo》 yǐ hé bīng fǎ yì wén rù qí zhōng， gù〈 yì wén zhì〉 zhī《 liù tāo》 chēng zhōu shǐ， zhuàn rù rú jiā。 ér liáng ruǎn xiào xù《 qī lüè》 zhī《 liù tāo》 chēng zhōu wén wáng shī lǚ wàng， zhuàn rù bīng jiā。 suí〈 zhì〉 bīng jiā qǔ tài gōng shū， yòu《 bīng fǎ》， yòu《 yīn móu》， yòu《 jīn kuì》。 dù mù sūn zǐ zhù yǐn《 yīn móu》、 wáng bó hòu《 yù hǎi》 yǐn《 jīn kuì》 jiē chēng《 tài gōng bīng fǎ》， mǎ zǒng《 yì lín》 yǐn《 jīn kuì》、《 liù tāo》， ér《 liù tāo》 wén duō bù chún， yí yǔ zhòng róng wéi zǐ chāo shí，《 liù tāo》 yǐ fēi yuán běn。 táng zhī《 tōng diǎn》、 sòng zhī《 yù lǎn》 suǒ yǐn《 tài gōng bīng fǎ》， bù jìn chēng《 liù tāo》， yì bù jìn chū《 liù tāo》。 yán shī gǔ yǐ jīn《 liù tāo》 yán qǔ tiān xià jí yòng bīng zhī shì。
fū suí táng〈 zhì〉 suǒ cún《 liù tāo》 jì fēi fù hàn〈 zhì〉 zhī jiù， ér zhèng qiáo《 tōng zhì lüè》 yòu gǎi zhèng《 liù tāo》 míng mù， zé zhī běi sòng kān běn yòu yǔ suí táng bù tóng。 sūn yuān rú xù《 liù tāo》， xìn qí yòng yùn hé gǔ shū， qǐ zhī táng yǐ qián zhī wěi shū héng duō zá yuán wén， zhèng wěi pàn bié， hēi bái nǎi fēn， piān xìn zé yú， gài chì bù lù。 cí zhī suǒ ji， xiān qū tiáo lì， yuē：《 shuō yuàn》 yǐn《 tài gōng bīng fǎ》， yuē：《 dà dài lǐ》 yǐn《 zhōu shū》， yuē：《 huáng lǎn》、《 yì lín》 yǐn《 jīn kuì》、《 yīn móu》， yuē：《 zuǒ》、《 guó》、《 shǐ》、《 hàn》、《 tōng diǎn》、《 yù lǎn》 yǐn《 zhōu shū》 jí〈 zhōu shū． wǔ chēng〉， yuē： zhōu hàn suí táng rén yǐn《 bīng shū》、《 jūn zhì》、《 bīng fǎ》， yuē： táng rén shū yǐn《 liù ?》， yuē： jīn běn《 liù ?》 zhī jìn gǔ zhě， yuē：《 huáng shí gōng jì》 yì wén， yǐ lèi xiāng cóng， bié wéi piān dì， hé zhī wéi《 tài gōng bīng fǎ》。 suī wèi bì jìng fù liú hóu zhī jiù， rán shěn zé jīn shèn， guān qí dà lüè， zhōng duō kě fǎ， yì yì hū shì zhī gū jù， chēng yǐn shū míng 'ér ji wéi yī shū zhī yì yì yě。 cǐ wài shàng yòu《 wǔ hóu bā zhèn bīng fǎ ji lüè》 yī juàn、《 wèi gōng bīng fǎ》 sān juàn、 fù lù yī juàn， zǒng biàn zhī yuē：《 sān jiā bīng fǎ tōng ji》， yǐ yǔ xiàng shí suǒ wéi《 wǔ jīng sān shū xiào bǔ》 bìng xíng yú shì yún。 guāng xù wǔ nián jì chūn rùn yuè xī pǔ wāng zōng yí chōng yī shù yú cóng róng 'ér rèn zhāi
***********************************************************
《 liù tāo yì wén》 yī juàn。（ sūn xīng yǎn ji。）
《 liù tāo yì wén》 yī juàn。（ sūn tóng yuán ji。）
《 liù tāo》 yī juàn。（ sūn shì ji。）
《 tài gōng bīng fǎ yì wén》 yī juàn，《 wǔ hóu bā zhèn xīn fǎ ji lüè》 yī juàn。（ wāng zōng yí ji。）
***********************************************************
《 liù tāo》 zhōng guó gǔ dài zhù míng bīng shū ﹐《 wǔ jīng qī shū》 zhī yī。《 suí shū . jīng jí zhì》 zhù yún“ zhōu wén wáng shī jiāng wàng zhuàn”﹐ shí jì wéi hòu rén suǒ zhù﹐ chéng shū yuē zài zhàn guó wǎn qī zhì qín hàn zhī jiān。 1972 nián﹐ shān dōng lín yí yín què shān de xī hàn chū qī mù zàng céng yòu《 liù tāo》 cán jiǎn chū tǔ。 gāi shū fēn wén tāo ﹑ wǔ tāo﹑ lóng tāo﹑ hǔ tāo﹑ bào tāo﹑ quǎn tāo liù juàn﹐ gòng 60 piān。 qí zhōng bù fènnèi róng yǐ yì shī﹐ qīng rén sūn tóng yuán﹑ wáng rén jùn děng jūn ji yòu《 liù tāo yì wén》。 qí bǎn běn yòu《 xù gǔ yì cóng shū》 yǐng sòng běn jí míng﹑ qīng《 wǔ jīng qī shū》 běn děng。
《 liù tāo》 zhòng shì zhèng zhì shàng shèng dí。 rèn wéi“ tiān xià fēi yī rén zhī tiān xià﹐ nǎi tiān xià zhī tiān xià” (《 xù gǔ yì cóng shū》 yǐng sòng běn﹐ xià tóng )﹐ wéi yòu dào zhě cái kě jūn lín tiān xià﹐ shī zhèng wéi yòu“ ài mín 'ér yǐ”。 bìng rèn wéi yòng bīng mùdì zài yú“ chú mín zhī hài”﹐ zhàn shèng 'ér shǐ“ bǎi xìng huān yuè”。 tā jì chéng liǎo《 sūn zǐ》“ bù zhàn 'ér qū rén zhī bīng” de guān diǎn﹐ tí chū“ shàng zhàn wú yǔ zhàn”。 zài zuò zhàn zhǐ dǎo shàng﹐ tā lì zhù yǐn bīng shēn rù zhū hóu guó de jìn gōng zhàn﹐ zhǐ huī zhuān yī﹐ yīn qíng yòng bīng。 rèn wéi jiànglǐng yào shú zhī dí qíng﹑ yǒu qíng﹑ wǒ qíng﹐“ mì chá dí rén zhī jī 'ér sù chéng qí lì﹐ fù jí jī qí bù yì”。 duì yú bù tóng de zuò zhàn ( rú qí xí﹑ wéi chéng﹑ tū wéi﹑ zāo yù )﹑ bù tóng de dí rén ( rú qiáng dí﹑ ruò dí﹑ zhòng dí )﹑ bù tóng de dì xíng ( rú shēn cǎo wěng yì﹑ shēn gǔ xiǎn zǔ﹑ ài sài shān lín﹑ qīng míng wú yǐn zhī dì )﹐ dōuyào gēn jù jù tǐ qíng kuàng bù shǔ xiāng yìng de zhèn shì hé cǎi qǔ bù tóng de zhàn fǎ。 zài shǐ yòng bīng lì shàng﹐ zhù zhāng“ bì yòu fēn hé zhī biàn” ﹔ wéi chéng gōng yì zé yào jí jié sān jūn。 zài jūn duì jiàn shè shàng﹐ yào qiú jiànglǐng jù bèi yǒng﹑ zhì﹑ rén﹑ xìn﹑ zhōng děng dé xíng hé“ yǔ shì zú gòng hán shǔ láo kǔ jī bǎo” de fēng fàn﹔ yào qiú zhí xíng yán gé de zhàn chǎng jì lǜ﹐“ wú fán rén jī jù﹐ wú huài rén gōng shì﹐ zhǒng shù shè cóng wù fá﹐ jiàng zhě wù shā﹐ dé 'ér wù lù”。 zài xùn liàn fāng miàn﹐ zhù zhāng cóng dān bīng xùn liàn kāi shǐ﹐ yī rén jiào chéng shí rén﹐ shí rén jiào chéng bǎi rén﹐ nǎi zhì bǎi 'ér qiān﹐ qiān 'ér wàn﹐ wàn 'ér hé chéng sān jūn zhī zhòng jìn xíng dà cāo liàn﹑ dà yǎn xí。 duì yú zuò wéi hòu bèi bīng yuán de nóng mín﹐ zé yào qiú tōng guò nóng shì huó dòng jìn xíng xùn liàn﹐ péi yǎng zhàn dǒu yì shí﹐ yǐ yù bīng yú nóng。
gāi shū chú jì chéng fā zhǎn qián rén yòu guān jūn shì sī xiǎng wài﹐ hái jù bèi xǔ duō zì shēn de tè diǎn。 zhū rú ﹕《 wáng yì》 piān miáo shù liǎo dāng shí jūn duì zhǐ huī jī gòu de qíng kuàng﹐ shuō“ jiāng yòu gǔ gōng yǔ yì qī shí 'èr rén”﹐ bìng chǎn míng qí gè zì zhí zé。 rú cǐ wán zhěng xì tǒng dì lùn shù cān móu jī gòu jí cān móu rén yuán de chēng wèi zhí wù﹐ zhè zài zhōng guó gǔ dài bīng shū zhōng shì hǎn jiàn de。《 jūn yòng》 piān guān yú“ sān jūn qì yòng gōng shǒu zhī jù﹐ kē pǐn zhòng guǎ”﹐ dōuyòu jiào xiáng jìzǎi﹐ kě cóng zhōng dé zhī dāng shí bù duì gōng fáng﹑ dù shuǐ﹑ zhā yíng﹑ yùn shū suǒ xū zhàn jù﹑ qì jù qíng kuàng。《 yīn fú》﹑《 yīn shū》 piān jì shù liǎo dāng shí mì mì tōng xùn lián luò shǒu duàn。《 jūn bīng》 yǐ xià zhū piān duì yú zhàn chē bīng﹑ qí bīng﹑ bù bīng sān zhě guān xì hé gè zì gōng néng dū zuò liǎo jù tǐ lùn shù﹐ děng děng。
《 liù tāo》 duì hòu shì yòu zhòng dà yǐng xiǎng﹐ zhāng liáng﹑ liú bèi﹑ zhū gé liàng﹑ sūn quán dū zhòng shì《 liù tāo》﹐《 lǐ wèi gōng wèn duì》 zhōng duō cì tí dào tā﹐ jì《 tōng diǎn》 hòu﹐ táng rén zhù shū lùn bīng yě duō yǐn yòng tā。 sòng﹑ míng﹑ qīng duì《 liù tāo》 zhù shì﹑ jí shì﹑ huì jiě zhě﹐ yě bù fá qí rén。 kě jiàn gāi shū zài zhōng guó jūn shì xué shù shǐ shàng jù yòu jiào gāo dì wèi。
1983 nián， zài hú běi shěng jiāng líng 24 hào hàn mù zhōng， chū tǔ liǎo yī pī xī hàn zhú jiǎn， qí zhōng yòu yī bù bīng shū jiào zuò《 gài lú》。 kǎo chá hàn mù de mù zhù， shēng huó de nián dài shàng shǐ gōng yuán qián 202 nián， xià qì gōng yuán qián 186 nián， jí lǚ hòu 'èr nián。 cǐ hòu zé shī chuán， yīn cǐ bù jiàn yú《 hàn shū · yì wén zhì》。《 hàn shū》 zài zhū lǚ zuò luàn zhī qián， céng dào qǔ guó kù dà liàng bīng shū， gū jì cǐ shū jiù shì qí zhōng zhī yī， yóu yú zhū lǚ fú zhū 'ér shī chuán。
gài lú yī bù hěn yòu jià zhí de bīng shū。 qí zhōng de gài lú jí wú wáng hé lǘ、 shēn xū wéi wǔ zǐ xū。 cóng nèi róng shàng kàn， shū de zuò zhě dāng rán bù shì wǔ zǐ xū， dàn qí zhōng jìzǎi de duì huà， yǔ《 zuǒzhuàn》 xiāng hé， wǔ zǐ xū de“ yīn yáng jiā” xíng xiàng， yě tóng《 wú yuè chūn qiū》 wěn hé。 wén zhōng de nèi róng duō wéi rào chē zhàn zhǎn kāi， shì chūn qiū mò qī de chǎn wù， yīngdāng shì hòu rén cóng wú guó de lì shǐ dàng 'àn zhōng biān ji 'ér chéng。
《 hàn shū · yì wén zhì》 fēn bīng jiā wéi sì： bīng quán móu、 bīng xíng shì、 bīng yīn yáng、 bīng jì qiǎo。《 gài lú》 wú yí shǔ yú bīng yīn yáng yī pài， yě shì xiàn cún néng jiàn dào de zuì zǎo de bīng yīn yáng zhù zuò。 cóng《 zuǒzhuàn》 děng diǎn jí lái kàn， wǔ zǐ xū， jí shǐ bù shì bīng yīn yáng jiā de shǐ zǔ， zhì shǎo yě shì zhòng yào de dài biǎo rén wù。
bǐ zhě zài zuò yī diǎn guān yú qí mén dùn jiá de yán jiū， zhè lǐ kě yǐ xiān tí chū yī diǎn guān diǎn： qí mén dùn jiá qǐ yú bīng yīn yáng xué pài， zài dōng hàn hòu wán shàn 'ér chéng， shì wǔ xíng lǐ lùn yìng yòng yú zhàn zhēng de chǎn wù。
gài lú yī bù hěn yòu jià zhí de bīng shū。 qí zhōng de gài lú jí wú wáng hé lǘ、 shēn xū wéi wǔ zǐ xū。 cóng nèi róng shàng kàn， shū de zuò zhě dāng rán bù shì wǔ zǐ xū， dàn qí zhōng jìzǎi de duì huà， yǔ《 zuǒzhuàn》 xiāng hé， wǔ zǐ xū de“ yīn yáng jiā” xíng xiàng， yě tóng《 wú yuè chūn qiū》 wěn hé。 wén zhōng de nèi róng duō wéi rào chē zhàn zhǎn kāi， shì chūn qiū mò qī de chǎn wù， yīngdāng shì hòu rén cóng wú guó de lì shǐ dàng 'àn zhōng biān ji 'ér chéng。
《 hàn shū · yì wén zhì》 fēn bīng jiā wéi sì： bīng quán móu、 bīng xíng shì、 bīng yīn yáng、 bīng jì qiǎo。《 gài lú》 wú yí shǔ yú bīng yīn yáng yī pài， yě shì xiàn cún néng jiàn dào de zuì zǎo de bīng yīn yáng zhù zuò。 cóng《 zuǒzhuàn》 děng diǎn jí lái kàn， wǔ zǐ xū， jí shǐ bù shì bīng yīn yáng jiā de shǐ zǔ， zhì shǎo yě shì zhòng yào de dài biǎo rén wù。
bǐ zhě zài zuò yī diǎn guān yú qí mén dùn jiá de yán jiū， zhè lǐ kě yǐ xiān tí chū yī diǎn guān diǎn： qí mén dùn jiá qǐ yú bīng yīn yáng xué pài， zài dōng hàn hòu wán shàn 'ér chéng， shì wǔ xíng lǐ lùn yìng yòng yú zhàn zhēng de chǎn wù。
《 jiāng yuàn》 zuì zǎo jiàn yú sòng yóu mào《 suì chū táng shū mù》， tí zuò《 zhū gé liàng jiāng yuàn》， míng dài biān de zhū gé liàng wén jí zhōng yě yú yǐ shōu lù。 qīng yáo jì héng《 gǔ jīn wěi shū kǎo》 hé jì yún《 sì kù quán shū zǒng mù tí yào》 rèn wéi shì hòu rén wěi tuō zhī zuò。 cóng shū zhōng nèi róng dà duō cǎi zì bīng、 shǐ zhū shū hé suí、 táng bù jiàn zhù lù lái tuī duàn， bù xiàng zhū gé liàng qīn zhù， dàn qí zhōng xǔ duō sī xiǎng yǔ zhū gé liàng de jūn shì sī xiǎng xiāng yī zhì。
《 yùliáozǐ》 shì zhōng guó gǔ dài pō yòu yǐng xiǎng de yī bù zhù zuò。 duì tā de zuò zhě hé chéng shū nián dài， lì lái jiù yòu gè zhǒng bù tóng de shuō fǎ。
yī zhǒng yì jiàn rèn wéi，《 yùliáozǐ》 shì yī bù wěi shū。 suī rán《 hàn shū · yì wén zhì》 zhù lù yòu " bīng xíng shì "《 wèi liáo》 31 piān， dàn jīn cún《 yùliáozǐ》 bù jiǎng " bīng xíng shì "， xiǎn rán bù shì《 hàn shū · yì wén zhì》 suǒ zhù lù de《 wèi liáo》， ér shì chū yú hòu rén de wěi zào。 bù guò， zì cóng 1972 nián shān dōng lín yí yín què shān hàn mù《 yùliáozǐ》 cán jiǎn chū tǔ hòu， xué zhě men fā xiàn cán jiǎn yòu 6 piān yǔ jīn cún《 yùliáozǐ》 xiāng hé， wěi shū yī shuō yǐ zāo dào dà duō shù rén fǒu dìng。
lìng yī zhǒng yì jiàn rèn wéi，《 yùliáozǐ》 de zuò zhě xìng wèi， míng liáo， shì zhàn guó shí rén， cǐ shū de qián shēn jí《 hàn shū · yì wén zhì》 suǒ zhù lù de " bīng xíng shì "《 wèi liáo》 31 piān。
hái yòu yī zhǒng yì jiàn yǔ cǐ dà zhì xiāng tóng， bù tóng chù zài yú tā rèn wéi cǐ shū de qián shēn shì《 hàn shū · yì wén zhì》 suǒ zhù lù de " zá jiā "《 wèi liáo》 29 piān。
" zá jiā " jiān hé rú mò míng fǎ zhī shuō。 " zá jiā "《 wèi liáo》 shǔ " shāng jūn xué "， chú lùn shù jūn shì wài， hái yìng lùn jí zhèng zhì hé jīng jì。 tā suī tán bīng fǎ， què bìng fēi bīng jiā。《 suí shū · jīng jí zhì》 zhù lù yòu " zá jiā "《 yùliáozǐ》 5 juàn。 zhè dū hé jīn cún《 yùliáozǐ》 de nèi róng hé juàn shù xiāng tóng， kě jiàn jīn cún《 yùliáozǐ》 jí " zá jiā "《 yùliáozǐ》。 sòng rén jiāng " zá jiā "《 yùliáozǐ》 shōu rù《 wǔ jīng qī shū》， guī rù bīng jiā。 suǒ yǐ hòu rén duō wù rèn《 yùliáozǐ》 wéi bīng jiā zhī shū。
jīn běn《 yùliáozǐ》 gòng fēn 5 juàn。 juàn 1 bāo kuò " tiān guān "、 " bīng tán "、 " zhì tán "、 " zhàn lüè "、 " gōng quán "5 piān， zhù yào lùn shù zhèng zhì、 jīng jì hé jūn shì de guān xì， gōng chéng yǔ zuò zhàn de yuán zé， zhù zhāng xíng shì bù yìng yǐ kào guǐ shén， ér yìng yǐ lài rén de zhì huì。
tā rèn wéi， guó tǔ guǎng kuò 'ér dé dào chōng fēn lì yòng， guó jiā jiù fù zú； rén kǒu zhòng duō 'ér dé dào zhì lǐ， guó jiā jiù jǐng rán yòu zhì。 guó jiā fù zú 'ér jǐng rán yòu zhì， bù bì dòng yòng wǔ lì， jiù kě yǐ wēi zhì tiān xià。 ér yào shǐ rén mín fù zú， jiù bì xū qīn jìn、 ān fǔ liú mín， kāipì huāng lāi， fā zhǎn nóng yè。 yào shǐ guó jiā zhì lǐ， jiù bì xū shǐ rén mín míng xiǎo shénme néng zuò， shénme bù néng zuò， shǐ rén mín wéi yòu nǔ lì gēng yún， cái néng fēng yī zú shí， wéi yòu fèn lì zuò zhàn， cái néng dé dào jué wèi。 jīng jì shàng de fù zú hé zhèng zhì shàng de xián míng shì jūn shì shàng qiáng dà de jī chǔ hé bǎo zhèng。 tā yòu rèn wéi， tōng xiàng shèng lì de tú jìng yòu sān tiáo。 yī shì jiā qiáng zhàn bèi， liào dí rú shén， shǐ dí jūn sàng shī shì qì， fēn bēng lí xī， yǐ zhì bù zhàn 'ér shèng， zhè shì yǐ " dào " qǔ shèng。 èr shì fǎ zhì、 shǎng fá míng chá， rén mín yòu bì zhàn zhī xīn， zhè shì yǐ " wēi " qǔ shèng。 sān shì jī pò dí jūn， duó zhàn dí guó de tǔ dì， zhè shì yǐ " lì " qǔ shèng。 jūn duì de zhàn dǒu lì quán zài shì qì de gāo dī， suǒ yǐ yào zhàn shèng dí rén， jiù yìng jī lì quán jūn díshì qì。 yào jī lì shì qì jiù yìng cóng zhèng zhì hé jīng jì rù shǒu， zhòng shì hé gǎo hǎo rén mín de shēng huó， yòng jué wèi miǎn lì rén mín， děng děng。
tā zhǐ chū， jiàn chéng yì yìng cóng jūn shì、 zhèng zhì hé jīng jì sān fāng miàn jiā yǐ zōng hé kǎo lǜ。 jiàn chéng qián shǒu xiān yìng héng liàng tǔ dì de féi jí， jué dìng shì fǒu yòu bì yào zài cǐ xīng jiàn chéng yì。 rú jué dìng xīng jiàn， nà jiù yìng shǐ chéng yì hé suǒ xiá tǔ dì de dà xiǎoxiàng shì yìng， shǐ chéng yì de dà xiǎo hé rén kǒu xiāng shì yìng， shǐ rén kǒu de duō shǎo hé liáng shí de gōng yìng xiāng shì yìng。 rú néng zuò dào yǐ shàng sān diǎn， jiù néng shǐ chéng yì fáng shǒu jiān gù， yǐ tuō chéng yì zuò zhàn jiù néng qǔ shèng。 tā yòu zhǐ chū， gōng chéng de yuán zé shì： méi yòu bǎ wò gōng pò dí chéng， jiù bù qù gōng dǎ tā。 rú yào gōng chéng， jiù bì xū yòu jiān dìng de jué xīn， jí zhōng bīng lì， chū dí bù yì， shēn rù qí jìng， bāo wéi bìng qiē duàn dí chéng yǔ wài bù de lián xì， shí shī měng gōng， shǐ dí cuò shǒu bù jí， chéng xū gōng kè dí chéng。 tā hái zhǐ chū， lín zhèn zuò zhàn de yuán zé shì： méi yòu bì shèng de bǎ wò， jiù bù hé dí jūn jiāo zhàn。 zài dí guǎ wǒ zhòng de qíng kuàng xià， yìng yǐ kào bīng duō shì zhòng de jūn shì yōu shì zhàn shèng dí rén。 zài dí zhòng wǒ guǎ de qíng kuàng xià， jiù yào shǐ yòng quán móu zhàn shèng dí rén。
juàn 2 bāo kuò " shǒu yì "、 " shí 'èr líng "、 " wǔ yì "、 " jiāng lǐ "、 " yuán guān "5 piān， zhù yào lùn shù zhàn zhēng de xìng zhì、 zuò yòng hé shǒu chéng de yuán zé。
guān yú shǒu chéng de yuán zé， tā rèn wéi yī shì bù néng zhǐ shǒu chéng qiáng， chī yáo qiào guō jì fú qiào huān mù luàn wù yóu méi な lǒng zāi jǔ měng lào bì huī ６ qiǎn huāng piě huàn xiè ゴ kāng nán lào gòng guǐ yǒu gǔ ⒍ ァ Ｔ sù jì zá pān pín mǔ xìn nài Ч ハ lǒng lǎng yǒu fū yòu qiě lǎn kè xiáng yòu qiáng kěn nán mèi xī xìn qiōng xī zāi pōu ぁ Ｍ xiū xié xìn ǖ jiàng jiàn nǎo qiáng tǒng xìn xiāng yǎo yāo huà wēiＭ náng wēi xìn ǖ jiàng jiàn nǎo qiáng tǒng huī huān wán tǎng dī jiàng zhù ?
yuán jūn dǐ dá hòu， kě yǔ shǒu jūn nèi wài jiā jī dí jūn， yě kě yǐ qiān zhì dí jūn zhù lì， jiǎn qīng shǒu jūn yā lì， shǐ qí dé yǐ bǎo chí bǔjǐ xiàn de chàng tōng， zēng qiáng dǐ kàng lì。 rú wài wú yuán jūn， shǒu jūn yìng bǎ wò shí jī， bù shí chū jī， yǐ xuē ruò dí jūn， dǎ pò fēng suǒ， chū qí bīng zhàn shèng dí rén， ér bù néng sǐ shǒu dài bì。 sān shì wéi zuò dào gōng shǒu liǎng quán， shǒu jūn bì xū fēn wéi shǒu bèi bù duì hé chū jī bù duì liǎng bù fēn。 chū jī bù duì bù dān rèn shǒu bèi rèn wù， shǒu bèi bù duì yě bù chéng dān chū jī rèn wù。
guān yú zhàn zhēng de xìng zhì hé zuò yòng， tā rèn wéi， zhàn zhēng kě yòng lái jìn zhǐ bù yì， tǎo fá hé jiǎn chú bào luàn， shì zhèng zhì de lìng yī zhǒng shǒu duàn de jì xù。 suǒ yǐ， yòng bīng bù jìn gōng wú guò shī de chéng shì， bù shā wú zuì zhī rén。 zhè yàng， jūn duì suǒ dào zhī chù， nóng mín bù huì lí kāi tǔ dì， shāng rén bù huì lí kāi diàn pū， shì dà fū bù huì lí kāi guān fǔ， bīng bù xuè rèn， jiù tiān xià qīn hé guī fù。
juàn 3 bāo kuò " zhì běn "、 " zhàn quán "、 " zhòng xíng lìng "、 " wǔ zhì lìng "、 " fēn sài lìng "5 piān， zhù yào jiǎng shù yòng bīng de yuán zé、 jūn duì de jì lǜ hé jiǎng chéng zhì dù。
rú yòng bīng zuò zhàn yào shàn yú xiān fā zhì rén， zuò dào xū xū shí shí， shuō yòu què wú， shuō wú què yòu， jué xīn jiān dìng， zhēng qǔ zhù dòng， míng chá dí qíng， rán hòu fā bīng jué zhàn。 yòu rú tā zhù zhāng tǒng shuài bǎi rén hé qiān rén yǐ shàng de jiāng lì zhàn bài huò jǔ chéng jiàng dí， huò qì jūn táo páo， chú běn rén chǔsǐ wài， hái yào shòu dào chāo jiā hé quán jiā wéi nú děng chéng fá。 zài jūn yíng nèi， zhōng、 zuǒ、 yòu、 qián、 hòu gè jūn 'àn biān zhì fēn shè yíng dì， bǐ cǐ gé jué， jìn zhǐ wǎng lái， wéi zhě chǔsǐ。 yíng nèi dào lù zòng héng， měi 120 bù shè yī gǎng shào， guǎn zhì xíng rén lái wǎng， bù shì chí yòu jiàngshuài fú jié de rén， yī lǜ bù zhǔn tōng xíng。
dǎ chái fàng mù， bì xū zhěng duì xíng dòng。 shì bīng yǐ 5 rén wéi wǔ， 10 rén wéi shí， 50 rén wéi shǔ， 100 rén wéi lǘ， shí xíng lián bǎo lián zuò zhì。 fán yòu shì bīng wéi fàn jìn lìng， tóng wǔ、 tóng shí、 tóng shǔ、 tóng lǘ yòu rén jiē fā， jiù quán wǔ、 quán shí、 quán shǔ、 quán lǘ miǎn zuì。 zhī dào 'ér bù jiē fā， jiù quán wǔ、 quán shí、 quán shǔ、 quán lǘ yī qí shòu fá。 jiāng lì cóng shí cháng dào zuǒ、 yòu jiāng jūn， yědōu shí xíng lián bǎo lián zuò。 fán yòu rén fàn jìn wéi fǎ， yědōu shì jiē fā zhě miǎn zuì， zhī dào 'ér bù jiē fā de， yǔ qí tóng zuì。
juàn 4 bāo kuò " shù wǔ lìng "、 " jīng zú lìng "、 " lè zú lìng "、 " jiànglìng "、 " zhǒng jūn lìng "5 piān， zhù yào xù shù zhàn chǎng fǎ jì、 bù duì de biān zǔ、 biāo zhì hé zhǐ huī xìn hào， yǐ jí xíng jūn xù liè。 rú zhàn dǒu zhōng wǔ nèi shāng wáng yǔ zhǎn huò xiāng dāng de gōng zuì xiāng dǐ； yòu zhǎn huò 'ér wú shāng wáng de， yòu shǎng； yòu shāng wáng 'ér wú zhǎn huò de， tóng wǔ dedōu chǔsǐ， bìng chéng bàn qí jiā zú。 zhàn dǒu zhōng gè jí jiāng lì rú yòu shāng wáng huò wú shāng wáng， yě 'àn shàng shù yuán zé jiǎng chéng qí bù xià。 wéi biàn yú shí bié， gè dān wèi 'àn qí zhì、 yǔ máo hé suǒ pèi huī zhāng yán sè de bù tóng jiā yǐ qū bié。 quán jūn 'àn jīn gǔ xìn hào tǒng yī jìn tuì。 jūn zhù yī dàn rèn mìng jiàngshuài， xià lìng yòng bīng， jiàngshuài jiù yìng zhǐ dìng jūn duì jí jié de shí jiān hé dì diǎn， chí dào de 'àn jūn fǎ yán chéng。 wéi bǎo shǒu mì mì， zhǐ yào dà jūn méi yòu chū fā， zài xuān bù jiè yán de dì qū bù zhǔn rèn hé rén tōng xíng。 jūn duì kāi bá hòu， zài dà jūn qián miàn 50 gōng lǐ chù xíng jìn de shì xiān qiǎn bù duì héng héng zhǒng jūn， zhǒng jūn qián 50 gōng lǐ chù xíng jìn de shì qián wèi bù duì héng héng xīng jūn， xīng jūn yòu pài chū xiǎo gǔ bù duì héng héng fēn zú， rèn wù shì qiǎng zhàn jūn shì yào diǎn， zhuī jī bài tuì de dí rén。
juàn 5 bāo kuò " bīng jiào shàng "、 " bīng jiào xià "、 " bīng lìng shàng "、 " bīng lìng xià "4 piān， zhù yào lùn shù jūn duì de xùn liàn hé qǔ shèng zhī dào。 guān yú jūn duì de xùn liàn， tā rèn wéi yìng xiān jiǎng qīng jīn gǔ qí zhì de zuò yòng， rán hòu xùn liàn shì bīng 'àn xìn hào biàn huàn duì wǔ hé shǐ yòng wǔ qì。 xùn liàn shí xiān jìn xíng dān bīng xùn liàn， rán hòu bù duàn zēng jiā xùn liàn rén shù， zuì hòu yǐ quán jūn lián hé yǎn xí lái jié shù xùn liàn。 tā rèn wéi， zhàn zhēng shì " xiōng "、 " nì " zhī shì， dàn yòu shì bù kě fèi chú de。 yòng bīng yìng běn hū rén yì， yǐ tǎo fá bào luàn。 zhèng zhì hé jūn shì shì wén wéi " zhǒng "， wǔ wéi " zhí "， wén wéi lǐ， wǔ wéi biǎo de guān xì。 míng bái zhè yī diǎn， jiù néng yù zhī shèng bài。 zhèng zhì kě yǐ shǐ rén fēn biàn lì hài 'ān wēi， wǔ lì kě yǐ yòng lái jìn gōng qiáng dí， bǎo wèi zì jǐ。 wéi qū shǐ quán jūn pīn sǐ zuò zhàn， tā zhù zhāng yǐ yán xíng zhòng fá jìn zhǐ shì bīng táo wáng， shǐ lì zú zài zhàn dǒu zhōng hù xiāng jiù zhù， bìng jiè cǐ shù lì wēi xìn， shǐ shì bīng fú cóng mìng lìng， zuò dào hào lìng míng bái， gōng shǒu dé yí。
《 yùliáozǐ》 fǎn duì mí xìn guǐ shén， zhù zhāng yǐ kào rén de zhì huì， jù yòu pǔ sù de wéi wù zhù yì de sī xiǎng。 tā duì zhèng zhì、 jīng jì hé jūn shì guān xì de rèn shí shì xiāng dāng shēn kè de。 zài zhàn lüè、 zhàn shù shàng， tā zhù zhāng bù dǎ wú bǎ wò zhī zhàng， fǎn duì xiāo jí fáng yù， zhù zhāng shǐ yòng quán móu， zhēng qǔ zhù dòng， míng chá dí qíng， jí zhōng bīng lì， chū dí bù yì， chū qí zhì shèng。 zhè xiē guān diǎn jí shǐ zài jīn tiān yě réng yòu zhí dé cān kǎo de jià zhí。
zhōng guó gǔ dài zhù míng bīng shū ,“ wǔ jīng qī shū” zhī yī。《 hàn shū · yì wén zhì》 zhù lù“ zá jiā” lèi《 wèi liáo》 29 piān，“ bīng xíng shì” lèi《 wèi liáo》 31 piān。《 suí shū · jīng jí zhì》“ zá jiā” lèi zuò《 yùliáozǐ》 5 juàn。 chéng shū kě néng zài zhàn guó zhōng qī , huò shuō zài zhàn guó mò qī。 zuò zhě wèi liáo， liáng huì wáng shí rén， huò shuō wéi qín wáng zhèng shí rén， huò rèn wéi 'èr zhě shí wéi yī rén。 cún shì zhù yào bǎn běn yòu《 xù gǔ yì cóng shū》 yǐng sòng《 wǔ jīng qī shū》 běn jí míng、 qīng kān běn děng 50 yú zhǒng。 5 juàn ,24 piān。 1972 nián shān dōng lín yí yín què shān hàn mù chū tǔ cán jiǎn《 yùliáozǐ》 6 piān , wéi suǒ jiàn zuì zǎo běn zǐ， xī cán quē yán zhòng； lìng yòu táng wèi zhǐ《 qún shū zhì yào》 ji《 yùliáozǐ》 4 piān， duì kǎo xiào cǐ shū jūn yòu zhòng yào jià zhí。
zhàn zhēng guān
《 yùliáozǐ》 jiāng zhàn zhēng qū fēn wéi“ xié yì 'ér zhàn” hé“ zhēng sī jié yuàn” liǎng dà lèi (《 gōng quán》，《 xù gǔ yì cóng shū》 běn， xià tóng )， zhī chí“ zhū bào luàn， jìn bù yì” de zhàn zhēng， fǎn duì“ shā rén zhī fù xiōng , lì rén zhī huò cái , chén qiè rén zhī zǐ nǚ” de zhàn zhēng。 qiáng diào zhàn zhēng de mùdì shì wèile shí xiàn fēng jiàn tǒng yī，“ bìng jiān guǎng dà yǐ yī qí zhì dù”。 rèn wéi“ bīng zhě， yǐ wǔ wéi zhí， yǐ wén wéi zhǒng , wǔ wéi biǎo， wén wéi lǐ” , rèn shí dào zhèng zhì shì gēn běn， jūn shì shì zhī gān， shì zhèng zhì de fā zhǎn hé biǎo xiàn； rèn wéi jīng jì shì jué dìng zhàn zhēng shèng fù de jī chǔ , yīn 'ér zhù zhòng gēng zhàn , bǎ fā zhǎn nóng yè zuò wéi zhì guó zhī běn； shāng yè duì zhàn zhēng shèng fù yòu zhòng dà yǐng xiǎng ,“ shì zhě， suǒ yǐ gěi zhàn shǒu yě” ,“ fū tí tiān xià zhī jié zhì， ér wú bǎi huò zhī guān , wú wèi qí néng zhàn yě”。 tóng shí， yòu rèn wéi jūn shì shàng de shèng lì huì cù jìn guó nèi zhèng zhì hé jīng jì de fā zhǎn ,“ zhàn shèng yú wài， fú chǎn yú nèi” (《 bīng tán》 , hàn jiǎn běn )。 zhù zhāng shèn zhàn , fǎn duì qīng shuài yòng bīng , yào“ jiàn shèng zé xīng , bù jiàn shèng zé zhǐ”。
zhì jūn sī xiǎng
gāo dù zhòng shì jūn duì de fǎ zhì jiàn shè。 rèn wéi jūn duì bì xū shǒu xiān jiàn lì yán mì de zhì dù，“ fán bīng , zhì bì xiān dìng” ,“ míng zhì dù yú qián , zhòng wēi xíng yú hòu”； qiáng diào yán míng shǎng fá ,“ xíng shàng jiū”，“ shǎng xià liú”， bìng zhì dìng liǎo zhū rú lián bǎo、 jūn duì yíng qū huàfēn、 jǐng jiè、 jìn lìng、 zhàn chǎng shǎng fá guī dìng jí jiāng lì shí shī chéng fá quán xiàn、 zhàn dǒu biān zǔ、 xìn hào zhǐ huī děng gè zhǒng tiáo lìng。 tóng shí， qiáng diào fǎ zhì bì xū yǔ jiào huà xiāng jié hé，“ xiān lǐ xìn 'ér hòu jué lù， xiān lián chǐ 'ér hòu xíng fá， xiān qīn 'ài 'ér hòu lǜ qí shēn”， yào qiú“ shěn kāi sài， shǒu yī dào” , ēn wēi jiān shī , sī xiǎng zhěng zhì (“ shǐ mín wú sī” ) yǔ wù zhì shǒu duàn (“ yīn mín zhī suǒ shēng yǐ zhì zhī” ) xiāng jié hé， yòng yǐ dá dào“ zhì” de mùdì。 zhòng shì jiàngshuài de xuǎn bá , yán lì pī píng dāng shí“ shì jiāng” zhì dù , zhù zhāng“ jǔ xián yòng néng”、“ guì gōng yǎng láo”。 yào qiú jiàngshuài bì xū wéi rén biǎo shuài , gōng zhèng lián míng , yòu xī shēng jīng shén ,“ wéi jiāng wàng jiā , yú yín wàng
qīn , zhǐ dí wàng shēn”； yǔ shì zú guān xì yào róng qià , shǐ qí fú cóng mìng lìng ,“ rú sì zhī yìng xīn yě”。 wèicǐ , yìng fèi chú fán wén rù jié ,“ qǐ rén zhī sǐ bù suǒ zūn， jié rén zhī lì bù zé lǐ”； bǎ“ xīn kuáng”、“ ěr lóng”、“ mù máng” shì wéi jiàngshuài xiū yǎng de sān dà bì duān。 zhù zhāng cái jiǎn jūn duì， xùn liàn jīng bīng； míng què tí chū bīng jiào de mù de shì“ kāi fēng jiāng， shǒu shè jì， chú huàn hài， chéng wǔ dé”； jiǎng jiū xùn liàn fāng fǎ， yào qiú cóng wǔ zhuā qǐ， zì xià 'ér shàng dì zhú jí hé liàn， yóu gè jí zhī cháng fù zé， yǐ shǎng fá wéi shǒu duàn， cóng shí zhàn chū fā， yīn rén shī jiào， yán gé xùn liàn。
zuò zhàn zhǐ dǎo sī xiǎng
rèn wéi zhàn zhēng yòu sān zhǒng shèng lì： bù zhàn fú rén de“ dào shèng”， wēi shè qū rén de“ wēi shèng”， zhàn chǎng jiāo fēng de“ lì shèng”。 zhòng shì zhàn zhēng zhǔn bèi， yào qiú zài zhàn lüè jué cè、 xuǎn yòng jiànglǐng、 jìn gōng lǐ lùn děng fāng miàn shèng guò dí rén； xīng shī yòng bīng， bì xū shǒu xiān xiáng shěn“ nèi wài zhī quán”， zhǔn què zhǎng wò dí wǒ“ bīng yòu bèi jué， liáng shí yòu yú bù zú”、“ chū rù zhī lù” děng qíng kuàng， jì xiān dìng， lǜ zǎo jué。 zhù zhāng xiān jī zhì dí ,“ quán xiān jiā rén zhě， dí bù lì jiāo； wǔ xiān jiā rén zhě , dí wú wēi jiē。 gù bīng guì xiān”。 rèn wéi“ zhàn zài yú zhì qì， gōng zài yú yì biǎo , shǒu zài yú wài shì”。 qiáng diào gāo dù líng huó dì lì yòng kè guān guī lǜ ,“ zhàn quán zài hū dào zhī suǒ jí” (《 zhàn quán》 ,《 zhí jiě》 běn ), yùn yòng“ yòu wú” cè lüè (“ yòu zhě wú zhī， wú zhě yòu zhī” )、“ qí zhèng” shǒu duàn zhì dí qǔ shèng； tí chū“ zhèng bīng guì xiān， qí bīng guì hòu， huò xiān huò hòu , zhì dí zhě yě”。 gēn jù bù tóng qíng kuàng cǎi qǔ bù tóng fāng lüè , rú“ dì dà 'ér chéng xiǎo zhě， bì xiān shōu qí dì； chéng dà 'ér dì zhǎi zhě， bì xiān gōng qí chéng； dì guǎng 'ér rén guǎ zhě， zé jué qí 'è” (《 bīng jiào xià》 ) děng。
jūn shì biàn zhèng fǎ sī xiǎng
qiáng diào fā huī rén de zhù guān néng dòng xìng。 rèn wéi qiú shén guǐ bù rú zhòng“ rén shì”， fǎn duì“ kǎo gū xū， zhàn xián chí， hé guī zhào， shì jí xiōng， guān xīng chén fēng yún zhī biàn” de mí xìn zuò fǎ； tí chū“ wǎng shì bù kě jí， lái shì bù kě dài， qiú jǐ zhě yě” de guān diǎn。 zhù zhòng cóng shì wù de lián xì zhōng yán jiū zhàn zhēng； qiáng diào rèn shí hé yùn yòng zhàn zhēng yùn dòng de guī lǜ； duì qiáng ruò、 gōng shǒu、 yòu wú、 zhuān sàn、 wén wǔ děng zhū máo dùn de duì lì yǔ zhuǎn huà yòu jiào shēn kè de rèn shí， tè bié shì zài duì jūn shì yǔ zhèng zhì、 jīng jì děng guān xì de rèn shí shàng， biǎo xiàn chū mǒu xiē gāo yú qián rén de pǔ sù de wéi wù lùn hé biàn zhèng fǎ sī xiǎng。
《 yùliáozǐ》 zá qǔ fǎ、 rú、 mò、 dào zhū jiā sī xiǎng 'ér lùn bīng , zài xiān qín bīng shū zhōng dú jù yī gé， duì hòu shì yòu shēn yuǎn yǐng xiǎng。 hòu shì bīng jiā duì qí sī xiǎng nèi róng duō yòu yǐn shù hé chǎn fā， rì běn yán jiū《 yùliáozǐ》 de zhù shù yuē 30 yú zhǒng， cháo xiān yě yòu kān běn。 tā fēng fù 'ér jù tǐ de jūn zhì、 jūn lìng děng nèi róng， jù yòu zhòng yào de shǐ liào jià zhí。 dàn zhù zhāng zhì guó zhì jūn yòng fǎ yán kù， shì qí zāo pò。
yī zhǒng yì jiàn rèn wéi，《 yùliáozǐ》 shì yī bù wěi shū。 suī rán《 hàn shū · yì wén zhì》 zhù lù yòu " bīng xíng shì "《 wèi liáo》 31 piān， dàn jīn cún《 yùliáozǐ》 bù jiǎng " bīng xíng shì "， xiǎn rán bù shì《 hàn shū · yì wén zhì》 suǒ zhù lù de《 wèi liáo》， ér shì chū yú hòu rén de wěi zào。 bù guò， zì cóng 1972 nián shān dōng lín yí yín què shān hàn mù《 yùliáozǐ》 cán jiǎn chū tǔ hòu， xué zhě men fā xiàn cán jiǎn yòu 6 piān yǔ jīn cún《 yùliáozǐ》 xiāng hé， wěi shū yī shuō yǐ zāo dào dà duō shù rén fǒu dìng。
lìng yī zhǒng yì jiàn rèn wéi，《 yùliáozǐ》 de zuò zhě xìng wèi， míng liáo， shì zhàn guó shí rén， cǐ shū de qián shēn jí《 hàn shū · yì wén zhì》 suǒ zhù lù de " bīng xíng shì "《 wèi liáo》 31 piān。
hái yòu yī zhǒng yì jiàn yǔ cǐ dà zhì xiāng tóng， bù tóng chù zài yú tā rèn wéi cǐ shū de qián shēn shì《 hàn shū · yì wén zhì》 suǒ zhù lù de " zá jiā "《 wèi liáo》 29 piān。
" zá jiā " jiān hé rú mò míng fǎ zhī shuō。 " zá jiā "《 wèi liáo》 shǔ " shāng jūn xué "， chú lùn shù jūn shì wài， hái yìng lùn jí zhèng zhì hé jīng jì。 tā suī tán bīng fǎ， què bìng fēi bīng jiā。《 suí shū · jīng jí zhì》 zhù lù yòu " zá jiā "《 yùliáozǐ》 5 juàn。 zhè dū hé jīn cún《 yùliáozǐ》 de nèi róng hé juàn shù xiāng tóng， kě jiàn jīn cún《 yùliáozǐ》 jí " zá jiā "《 yùliáozǐ》。 sòng rén jiāng " zá jiā "《 yùliáozǐ》 shōu rù《 wǔ jīng qī shū》， guī rù bīng jiā。 suǒ yǐ hòu rén duō wù rèn《 yùliáozǐ》 wéi bīng jiā zhī shū。
jīn běn《 yùliáozǐ》 gòng fēn 5 juàn。 juàn 1 bāo kuò " tiān guān "、 " bīng tán "、 " zhì tán "、 " zhàn lüè "、 " gōng quán "5 piān， zhù yào lùn shù zhèng zhì、 jīng jì hé jūn shì de guān xì， gōng chéng yǔ zuò zhàn de yuán zé， zhù zhāng xíng shì bù yìng yǐ kào guǐ shén， ér yìng yǐ lài rén de zhì huì。
tā rèn wéi， guó tǔ guǎng kuò 'ér dé dào chōng fēn lì yòng， guó jiā jiù fù zú； rén kǒu zhòng duō 'ér dé dào zhì lǐ， guó jiā jiù jǐng rán yòu zhì。 guó jiā fù zú 'ér jǐng rán yòu zhì， bù bì dòng yòng wǔ lì， jiù kě yǐ wēi zhì tiān xià。 ér yào shǐ rén mín fù zú， jiù bì xū qīn jìn、 ān fǔ liú mín， kāipì huāng lāi， fā zhǎn nóng yè。 yào shǐ guó jiā zhì lǐ， jiù bì xū shǐ rén mín míng xiǎo shénme néng zuò， shénme bù néng zuò， shǐ rén mín wéi yòu nǔ lì gēng yún， cái néng fēng yī zú shí， wéi yòu fèn lì zuò zhàn， cái néng dé dào jué wèi。 jīng jì shàng de fù zú hé zhèng zhì shàng de xián míng shì jūn shì shàng qiáng dà de jī chǔ hé bǎo zhèng。 tā yòu rèn wéi， tōng xiàng shèng lì de tú jìng yòu sān tiáo。 yī shì jiā qiáng zhàn bèi， liào dí rú shén， shǐ dí jūn sàng shī shì qì， fēn bēng lí xī， yǐ zhì bù zhàn 'ér shèng， zhè shì yǐ " dào " qǔ shèng。 èr shì fǎ zhì、 shǎng fá míng chá， rén mín yòu bì zhàn zhī xīn， zhè shì yǐ " wēi " qǔ shèng。 sān shì jī pò dí jūn， duó zhàn dí guó de tǔ dì， zhè shì yǐ " lì " qǔ shèng。 jūn duì de zhàn dǒu lì quán zài shì qì de gāo dī， suǒ yǐ yào zhàn shèng dí rén， jiù yìng jī lì quán jūn díshì qì。 yào jī lì shì qì jiù yìng cóng zhèng zhì hé jīng jì rù shǒu， zhòng shì hé gǎo hǎo rén mín de shēng huó， yòng jué wèi miǎn lì rén mín， děng děng。
tā zhǐ chū， jiàn chéng yì yìng cóng jūn shì、 zhèng zhì hé jīng jì sān fāng miàn jiā yǐ zōng hé kǎo lǜ。 jiàn chéng qián shǒu xiān yìng héng liàng tǔ dì de féi jí， jué dìng shì fǒu yòu bì yào zài cǐ xīng jiàn chéng yì。 rú jué dìng xīng jiàn， nà jiù yìng shǐ chéng yì hé suǒ xiá tǔ dì de dà xiǎoxiàng shì yìng， shǐ chéng yì de dà xiǎo hé rén kǒu xiāng shì yìng， shǐ rén kǒu de duō shǎo hé liáng shí de gōng yìng xiāng shì yìng。 rú néng zuò dào yǐ shàng sān diǎn， jiù néng shǐ chéng yì fáng shǒu jiān gù， yǐ tuō chéng yì zuò zhàn jiù néng qǔ shèng。 tā yòu zhǐ chū， gōng chéng de yuán zé shì： méi yòu bǎ wò gōng pò dí chéng， jiù bù qù gōng dǎ tā。 rú yào gōng chéng， jiù bì xū yòu jiān dìng de jué xīn， jí zhōng bīng lì， chū dí bù yì， shēn rù qí jìng， bāo wéi bìng qiē duàn dí chéng yǔ wài bù de lián xì， shí shī měng gōng， shǐ dí cuò shǒu bù jí， chéng xū gōng kè dí chéng。 tā hái zhǐ chū， lín zhèn zuò zhàn de yuán zé shì： méi yòu bì shèng de bǎ wò， jiù bù hé dí jūn jiāo zhàn。 zài dí guǎ wǒ zhòng de qíng kuàng xià， yìng yǐ kào bīng duō shì zhòng de jūn shì yōu shì zhàn shèng dí rén。 zài dí zhòng wǒ guǎ de qíng kuàng xià， jiù yào shǐ yòng quán móu zhàn shèng dí rén。
juàn 2 bāo kuò " shǒu yì "、 " shí 'èr líng "、 " wǔ yì "、 " jiāng lǐ "、 " yuán guān "5 piān， zhù yào lùn shù zhàn zhēng de xìng zhì、 zuò yòng hé shǒu chéng de yuán zé。
guān yú shǒu chéng de yuán zé， tā rèn wéi yī shì bù néng zhǐ shǒu chéng qiáng， chī yáo qiào guō jì fú qiào huān mù luàn wù yóu méi な lǒng zāi jǔ měng lào bì huī ６ qiǎn huāng piě huàn xiè ゴ kāng nán lào gòng guǐ yǒu gǔ ⒍ ァ Ｔ sù jì zá pān pín mǔ xìn nài Ч ハ lǒng lǎng yǒu fū yòu qiě lǎn kè xiáng yòu qiáng kěn nán mèi xī xìn qiōng xī zāi pōu ぁ Ｍ xiū xié xìn ǖ jiàng jiàn nǎo qiáng tǒng xìn xiāng yǎo yāo huà wēiＭ náng wēi xìn ǖ jiàng jiàn nǎo qiáng tǒng huī huān wán tǎng dī jiàng zhù ?
yuán jūn dǐ dá hòu， kě yǔ shǒu jūn nèi wài jiā jī dí jūn， yě kě yǐ qiān zhì dí jūn zhù lì， jiǎn qīng shǒu jūn yā lì， shǐ qí dé yǐ bǎo chí bǔjǐ xiàn de chàng tōng， zēng qiáng dǐ kàng lì。 rú wài wú yuán jūn， shǒu jūn yìng bǎ wò shí jī， bù shí chū jī， yǐ xuē ruò dí jūn， dǎ pò fēng suǒ， chū qí bīng zhàn shèng dí rén， ér bù néng sǐ shǒu dài bì。 sān shì wéi zuò dào gōng shǒu liǎng quán， shǒu jūn bì xū fēn wéi shǒu bèi bù duì hé chū jī bù duì liǎng bù fēn。 chū jī bù duì bù dān rèn shǒu bèi rèn wù， shǒu bèi bù duì yě bù chéng dān chū jī rèn wù。
guān yú zhàn zhēng de xìng zhì hé zuò yòng， tā rèn wéi， zhàn zhēng kě yòng lái jìn zhǐ bù yì， tǎo fá hé jiǎn chú bào luàn， shì zhèng zhì de lìng yī zhǒng shǒu duàn de jì xù。 suǒ yǐ， yòng bīng bù jìn gōng wú guò shī de chéng shì， bù shā wú zuì zhī rén。 zhè yàng， jūn duì suǒ dào zhī chù， nóng mín bù huì lí kāi tǔ dì， shāng rén bù huì lí kāi diàn pū， shì dà fū bù huì lí kāi guān fǔ， bīng bù xuè rèn， jiù tiān xià qīn hé guī fù。
juàn 3 bāo kuò " zhì běn "、 " zhàn quán "、 " zhòng xíng lìng "、 " wǔ zhì lìng "、 " fēn sài lìng "5 piān， zhù yào jiǎng shù yòng bīng de yuán zé、 jūn duì de jì lǜ hé jiǎng chéng zhì dù。
rú yòng bīng zuò zhàn yào shàn yú xiān fā zhì rén， zuò dào xū xū shí shí， shuō yòu què wú， shuō wú què yòu， jué xīn jiān dìng， zhēng qǔ zhù dòng， míng chá dí qíng， rán hòu fā bīng jué zhàn。 yòu rú tā zhù zhāng tǒng shuài bǎi rén hé qiān rén yǐ shàng de jiāng lì zhàn bài huò jǔ chéng jiàng dí， huò qì jūn táo páo， chú běn rén chǔsǐ wài， hái yào shòu dào chāo jiā hé quán jiā wéi nú děng chéng fá。 zài jūn yíng nèi， zhōng、 zuǒ、 yòu、 qián、 hòu gè jūn 'àn biān zhì fēn shè yíng dì， bǐ cǐ gé jué， jìn zhǐ wǎng lái， wéi zhě chǔsǐ。 yíng nèi dào lù zòng héng， měi 120 bù shè yī gǎng shào， guǎn zhì xíng rén lái wǎng， bù shì chí yòu jiàngshuài fú jié de rén， yī lǜ bù zhǔn tōng xíng。
dǎ chái fàng mù， bì xū zhěng duì xíng dòng。 shì bīng yǐ 5 rén wéi wǔ， 10 rén wéi shí， 50 rén wéi shǔ， 100 rén wéi lǘ， shí xíng lián bǎo lián zuò zhì。 fán yòu shì bīng wéi fàn jìn lìng， tóng wǔ、 tóng shí、 tóng shǔ、 tóng lǘ yòu rén jiē fā， jiù quán wǔ、 quán shí、 quán shǔ、 quán lǘ miǎn zuì。 zhī dào 'ér bù jiē fā， jiù quán wǔ、 quán shí、 quán shǔ、 quán lǘ yī qí shòu fá。 jiāng lì cóng shí cháng dào zuǒ、 yòu jiāng jūn， yědōu shí xíng lián bǎo lián zuò。 fán yòu rén fàn jìn wéi fǎ， yědōu shì jiē fā zhě miǎn zuì， zhī dào 'ér bù jiē fā de， yǔ qí tóng zuì。
juàn 4 bāo kuò " shù wǔ lìng "、 " jīng zú lìng "、 " lè zú lìng "、 " jiànglìng "、 " zhǒng jūn lìng "5 piān， zhù yào xù shù zhàn chǎng fǎ jì、 bù duì de biān zǔ、 biāo zhì hé zhǐ huī xìn hào， yǐ jí xíng jūn xù liè。 rú zhàn dǒu zhōng wǔ nèi shāng wáng yǔ zhǎn huò xiāng dāng de gōng zuì xiāng dǐ； yòu zhǎn huò 'ér wú shāng wáng de， yòu shǎng； yòu shāng wáng 'ér wú zhǎn huò de， tóng wǔ dedōu chǔsǐ， bìng chéng bàn qí jiā zú。 zhàn dǒu zhōng gè jí jiāng lì rú yòu shāng wáng huò wú shāng wáng， yě 'àn shàng shù yuán zé jiǎng chéng qí bù xià。 wéi biàn yú shí bié， gè dān wèi 'àn qí zhì、 yǔ máo hé suǒ pèi huī zhāng yán sè de bù tóng jiā yǐ qū bié。 quán jūn 'àn jīn gǔ xìn hào tǒng yī jìn tuì。 jūn zhù yī dàn rèn mìng jiàngshuài， xià lìng yòng bīng， jiàngshuài jiù yìng zhǐ dìng jūn duì jí jié de shí jiān hé dì diǎn， chí dào de 'àn jūn fǎ yán chéng。 wéi bǎo shǒu mì mì， zhǐ yào dà jūn méi yòu chū fā， zài xuān bù jiè yán de dì qū bù zhǔn rèn hé rén tōng xíng。 jūn duì kāi bá hòu， zài dà jūn qián miàn 50 gōng lǐ chù xíng jìn de shì xiān qiǎn bù duì héng héng zhǒng jūn， zhǒng jūn qián 50 gōng lǐ chù xíng jìn de shì qián wèi bù duì héng héng xīng jūn， xīng jūn yòu pài chū xiǎo gǔ bù duì héng héng fēn zú， rèn wù shì qiǎng zhàn jūn shì yào diǎn， zhuī jī bài tuì de dí rén。
juàn 5 bāo kuò " bīng jiào shàng "、 " bīng jiào xià "、 " bīng lìng shàng "、 " bīng lìng xià "4 piān， zhù yào lùn shù jūn duì de xùn liàn hé qǔ shèng zhī dào。 guān yú jūn duì de xùn liàn， tā rèn wéi yìng xiān jiǎng qīng jīn gǔ qí zhì de zuò yòng， rán hòu xùn liàn shì bīng 'àn xìn hào biàn huàn duì wǔ hé shǐ yòng wǔ qì。 xùn liàn shí xiān jìn xíng dān bīng xùn liàn， rán hòu bù duàn zēng jiā xùn liàn rén shù， zuì hòu yǐ quán jūn lián hé yǎn xí lái jié shù xùn liàn。 tā rèn wéi， zhàn zhēng shì " xiōng "、 " nì " zhī shì， dàn yòu shì bù kě fèi chú de。 yòng bīng yìng běn hū rén yì， yǐ tǎo fá bào luàn。 zhèng zhì hé jūn shì shì wén wéi " zhǒng "， wǔ wéi " zhí "， wén wéi lǐ， wǔ wéi biǎo de guān xì。 míng bái zhè yī diǎn， jiù néng yù zhī shèng bài。 zhèng zhì kě yǐ shǐ rén fēn biàn lì hài 'ān wēi， wǔ lì kě yǐ yòng lái jìn gōng qiáng dí， bǎo wèi zì jǐ。 wéi qū shǐ quán jūn pīn sǐ zuò zhàn， tā zhù zhāng yǐ yán xíng zhòng fá jìn zhǐ shì bīng táo wáng， shǐ lì zú zài zhàn dǒu zhōng hù xiāng jiù zhù， bìng jiè cǐ shù lì wēi xìn， shǐ shì bīng fú cóng mìng lìng， zuò dào hào lìng míng bái， gōng shǒu dé yí。
《 yùliáozǐ》 fǎn duì mí xìn guǐ shén， zhù zhāng yǐ kào rén de zhì huì， jù yòu pǔ sù de wéi wù zhù yì de sī xiǎng。 tā duì zhèng zhì、 jīng jì hé jūn shì guān xì de rèn shí shì xiāng dāng shēn kè de。 zài zhàn lüè、 zhàn shù shàng， tā zhù zhāng bù dǎ wú bǎ wò zhī zhàng， fǎn duì xiāo jí fáng yù， zhù zhāng shǐ yòng quán móu， zhēng qǔ zhù dòng， míng chá dí qíng， jí zhōng bīng lì， chū dí bù yì， chū qí zhì shèng。 zhè xiē guān diǎn jí shǐ zài jīn tiān yě réng yòu zhí dé cān kǎo de jià zhí。
zhōng guó gǔ dài zhù míng bīng shū ,“ wǔ jīng qī shū” zhī yī。《 hàn shū · yì wén zhì》 zhù lù“ zá jiā” lèi《 wèi liáo》 29 piān，“ bīng xíng shì” lèi《 wèi liáo》 31 piān。《 suí shū · jīng jí zhì》“ zá jiā” lèi zuò《 yùliáozǐ》 5 juàn。 chéng shū kě néng zài zhàn guó zhōng qī , huò shuō zài zhàn guó mò qī。 zuò zhě wèi liáo， liáng huì wáng shí rén， huò shuō wéi qín wáng zhèng shí rén， huò rèn wéi 'èr zhě shí wéi yī rén。 cún shì zhù yào bǎn běn yòu《 xù gǔ yì cóng shū》 yǐng sòng《 wǔ jīng qī shū》 běn jí míng、 qīng kān běn děng 50 yú zhǒng。 5 juàn ,24 piān。 1972 nián shān dōng lín yí yín què shān hàn mù chū tǔ cán jiǎn《 yùliáozǐ》 6 piān , wéi suǒ jiàn zuì zǎo běn zǐ， xī cán quē yán zhòng； lìng yòu táng wèi zhǐ《 qún shū zhì yào》 ji《 yùliáozǐ》 4 piān， duì kǎo xiào cǐ shū jūn yòu zhòng yào jià zhí。
zhàn zhēng guān
《 yùliáozǐ》 jiāng zhàn zhēng qū fēn wéi“ xié yì 'ér zhàn” hé“ zhēng sī jié yuàn” liǎng dà lèi (《 gōng quán》，《 xù gǔ yì cóng shū》 běn， xià tóng )， zhī chí“ zhū bào luàn， jìn bù yì” de zhàn zhēng， fǎn duì“ shā rén zhī fù xiōng , lì rén zhī huò cái , chén qiè rén zhī zǐ nǚ” de zhàn zhēng。 qiáng diào zhàn zhēng de mùdì shì wèile shí xiàn fēng jiàn tǒng yī，“ bìng jiān guǎng dà yǐ yī qí zhì dù”。 rèn wéi“ bīng zhě， yǐ wǔ wéi zhí， yǐ wén wéi zhǒng , wǔ wéi biǎo， wén wéi lǐ” , rèn shí dào zhèng zhì shì gēn běn， jūn shì shì zhī gān， shì zhèng zhì de fā zhǎn hé biǎo xiàn； rèn wéi jīng jì shì jué dìng zhàn zhēng shèng fù de jī chǔ , yīn 'ér zhù zhòng gēng zhàn , bǎ fā zhǎn nóng yè zuò wéi zhì guó zhī běn； shāng yè duì zhàn zhēng shèng fù yòu zhòng dà yǐng xiǎng ,“ shì zhě， suǒ yǐ gěi zhàn shǒu yě” ,“ fū tí tiān xià zhī jié zhì， ér wú bǎi huò zhī guān , wú wèi qí néng zhàn yě”。 tóng shí， yòu rèn wéi jūn shì shàng de shèng lì huì cù jìn guó nèi zhèng zhì hé jīng jì de fā zhǎn ,“ zhàn shèng yú wài， fú chǎn yú nèi” (《 bīng tán》 , hàn jiǎn běn )。 zhù zhāng shèn zhàn , fǎn duì qīng shuài yòng bīng , yào“ jiàn shèng zé xīng , bù jiàn shèng zé zhǐ”。
zhì jūn sī xiǎng
gāo dù zhòng shì jūn duì de fǎ zhì jiàn shè。 rèn wéi jūn duì bì xū shǒu xiān jiàn lì yán mì de zhì dù，“ fán bīng , zhì bì xiān dìng” ,“ míng zhì dù yú qián , zhòng wēi xíng yú hòu”； qiáng diào yán míng shǎng fá ,“ xíng shàng jiū”，“ shǎng xià liú”， bìng zhì dìng liǎo zhū rú lián bǎo、 jūn duì yíng qū huàfēn、 jǐng jiè、 jìn lìng、 zhàn chǎng shǎng fá guī dìng jí jiāng lì shí shī chéng fá quán xiàn、 zhàn dǒu biān zǔ、 xìn hào zhǐ huī děng gè zhǒng tiáo lìng。 tóng shí， qiáng diào fǎ zhì bì xū yǔ jiào huà xiāng jié hé，“ xiān lǐ xìn 'ér hòu jué lù， xiān lián chǐ 'ér hòu xíng fá， xiān qīn 'ài 'ér hòu lǜ qí shēn”， yào qiú“ shěn kāi sài， shǒu yī dào” , ēn wēi jiān shī , sī xiǎng zhěng zhì (“ shǐ mín wú sī” ) yǔ wù zhì shǒu duàn (“ yīn mín zhī suǒ shēng yǐ zhì zhī” ) xiāng jié hé， yòng yǐ dá dào“ zhì” de mùdì。 zhòng shì jiàngshuài de xuǎn bá , yán lì pī píng dāng shí“ shì jiāng” zhì dù , zhù zhāng“ jǔ xián yòng néng”、“ guì gōng yǎng láo”。 yào qiú jiàngshuài bì xū wéi rén biǎo shuài , gōng zhèng lián míng , yòu xī shēng jīng shén ,“ wéi jiāng wàng jiā , yú yín wàng
qīn , zhǐ dí wàng shēn”； yǔ shì zú guān xì yào róng qià , shǐ qí fú cóng mìng lìng ,“ rú sì zhī yìng xīn yě”。 wèicǐ , yìng fèi chú fán wén rù jié ,“ qǐ rén zhī sǐ bù suǒ zūn， jié rén zhī lì bù zé lǐ”； bǎ“ xīn kuáng”、“ ěr lóng”、“ mù máng” shì wéi jiàngshuài xiū yǎng de sān dà bì duān。 zhù zhāng cái jiǎn jūn duì， xùn liàn jīng bīng； míng què tí chū bīng jiào de mù de shì“ kāi fēng jiāng， shǒu shè jì， chú huàn hài， chéng wǔ dé”； jiǎng jiū xùn liàn fāng fǎ， yào qiú cóng wǔ zhuā qǐ， zì xià 'ér shàng dì zhú jí hé liàn， yóu gè jí zhī cháng fù zé， yǐ shǎng fá wéi shǒu duàn， cóng shí zhàn chū fā， yīn rén shī jiào， yán gé xùn liàn。
zuò zhàn zhǐ dǎo sī xiǎng
rèn wéi zhàn zhēng yòu sān zhǒng shèng lì： bù zhàn fú rén de“ dào shèng”， wēi shè qū rén de“ wēi shèng”， zhàn chǎng jiāo fēng de“ lì shèng”。 zhòng shì zhàn zhēng zhǔn bèi， yào qiú zài zhàn lüè jué cè、 xuǎn yòng jiànglǐng、 jìn gōng lǐ lùn děng fāng miàn shèng guò dí rén； xīng shī yòng bīng， bì xū shǒu xiān xiáng shěn“ nèi wài zhī quán”， zhǔn què zhǎng wò dí wǒ“ bīng yòu bèi jué， liáng shí yòu yú bù zú”、“ chū rù zhī lù” děng qíng kuàng， jì xiān dìng， lǜ zǎo jué。 zhù zhāng xiān jī zhì dí ,“ quán xiān jiā rén zhě， dí bù lì jiāo； wǔ xiān jiā rén zhě , dí wú wēi jiē。 gù bīng guì xiān”。 rèn wéi“ zhàn zài yú zhì qì， gōng zài yú yì biǎo , shǒu zài yú wài shì”。 qiáng diào gāo dù líng huó dì lì yòng kè guān guī lǜ ,“ zhàn quán zài hū dào zhī suǒ jí” (《 zhàn quán》 ,《 zhí jiě》 běn ), yùn yòng“ yòu wú” cè lüè (“ yòu zhě wú zhī， wú zhě yòu zhī” )、“ qí zhèng” shǒu duàn zhì dí qǔ shèng； tí chū“ zhèng bīng guì xiān， qí bīng guì hòu， huò xiān huò hòu , zhì dí zhě yě”。 gēn jù bù tóng qíng kuàng cǎi qǔ bù tóng fāng lüè , rú“ dì dà 'ér chéng xiǎo zhě， bì xiān shōu qí dì； chéng dà 'ér dì zhǎi zhě， bì xiān gōng qí chéng； dì guǎng 'ér rén guǎ zhě， zé jué qí 'è” (《 bīng jiào xià》 ) děng。
jūn shì biàn zhèng fǎ sī xiǎng
qiáng diào fā huī rén de zhù guān néng dòng xìng。 rèn wéi qiú shén guǐ bù rú zhòng“ rén shì”， fǎn duì“ kǎo gū xū， zhàn xián chí， hé guī zhào， shì jí xiōng， guān xīng chén fēng yún zhī biàn” de mí xìn zuò fǎ； tí chū“ wǎng shì bù kě jí， lái shì bù kě dài， qiú jǐ zhě yě” de guān diǎn。 zhù zhòng cóng shì wù de lián xì zhōng yán jiū zhàn zhēng； qiáng diào rèn shí hé yùn yòng zhàn zhēng yùn dòng de guī lǜ； duì qiáng ruò、 gōng shǒu、 yòu wú、 zhuān sàn、 wén wǔ děng zhū máo dùn de duì lì yǔ zhuǎn huà yòu jiào shēn kè de rèn shí， tè bié shì zài duì jūn shì yǔ zhèng zhì、 jīng jì děng guān xì de rèn shí shàng， biǎo xiàn chū mǒu xiē gāo yú qián rén de pǔ sù de wéi wù lùn hé biàn zhèng fǎ sī xiǎng。
《 yùliáozǐ》 zá qǔ fǎ、 rú、 mò、 dào zhū jiā sī xiǎng 'ér lùn bīng , zài xiān qín bīng shū zhōng dú jù yī gé， duì hòu shì yòu shēn yuǎn yǐng xiǎng。 hòu shì bīng jiā duì qí sī xiǎng nèi róng duō yòu yǐn shù hé chǎn fā， rì běn yán jiū《 yùliáozǐ》 de zhù shù yuē 30 yú zhǒng， cháo xiān yě yòu kān běn。 tā fēng fù 'ér jù tǐ de jūn zhì、 jūn lìng děng nèi róng， jù yòu zhòng yào de shǐ liào jià zhí。 dàn zhù zhāng zhì guó zhì jūn yòng fǎ yán kù， shì qí zāo pò。
yín què shān hàn mù
zài lín yí shì de dàng 'àn guǎn lǐ shōu cáng liǎo yī zhāng 1974 nián 6 yuè 15 rì chū bǎn de《 rén mín rì bào》， zhè tiáo zài nà gè nián dài bìng bùwèi rén men suǒ zhù yì de xiāo xī， sān shí sān nián hòu què chéng wéi liǎo jiàn zhèng lín yí yín què shān hàn mù fā jué de zhòng yào shǐ shí zī liào。 zhè zhī hòu， yín què shān hàn mù bèi liè wéi xīn zhōng guó sān shí nián shí dà kǎo gǔ fā xiàn。
lín yí shì mín shěn yù míng： tái zhe tóu de nà gè jiù shì wǒ， nà shí hòu wǒ shí 'èr suì， jī běn shàng shì fàng liǎo xué jiù cháo nà 'ér páo， kàn kàn dào dǐ dū wā liǎo shénme dōng xī lái。 tīng wǒ lǎo shī jiǎng， shuō lín yí fā xiàn liǎo gǔ mù， lǐ tóu yòu zhú shū， dàn shì nèi róng bù zhī dào。
lín yí shì mín shēn dōng méi： nà gè shū cháng biàn zǐ de jiù shì wǒ， nà shí hòu wǒ cái shí liù suì， zhè dāng shí zài lín yí jiù shì tǐng dà tǐng hōng dòng de shì。 jiù jīng cháng guò lái kàn hàoqí。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： zhè jiù shì wǒ， zhè jiù shì sān shí sān nián qián de wǒ， dāng shí wǒ men kàn jiàn zhè xiē dōng xī de shí hòu， fēi cháng de zhèn jīng， jū rán zài wǒ men shān dōng zài lín yí， fā xiàn liǎo zhè me zhòng yào de wén wù。
hé dà duō shù kǎo gǔ fā jué yī yàng， yín què shān hàn mù yě shì yuán yú yī gè 'ǒu rán de fā xiàn， 1972 nián 4 yuè 10 rì， lín yí dì qū wèi shēng jú zhǔn bèi zài yín què shān jiàn yī zuò bàn gōng dà lóu， rén men zài qīng lǐ dì jī shí yì wài dì fā xiàn liǎo gǔ mù。
zài yín què shān hàn mù fā jué zhī chū， wú jiǔ lóng jiù bèi shān dōng shěng bó wù guǎn pài dào lín yí zhù chí gǔ mù de fā jué gōng zuò。 dāng shí zhǐ yòu sān shí suì de wú jiǔ lóng méi yòu xiǎng dào， jìn yī gè duō yuè de kǎo gǔ gōng zuò jiāng huì yǐng xiǎng dào tā de yī shēng。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： zhè gè ní fēi cháng de nián， wǒ men zhè gè dì fāng， nǐ kàn gōng zuò de dì fāng xià jiǎo de dì fāng hěn zhǎi， dōubù gòu yī gè jiǎo kuān， wǒ chuānzhuó jiāo xuē， yào xiǎng wǎng qián nuó yī bù， dū bì xū zhuā zhù xié， bǎ tā tí qǐ lái， jiǎo cái néng tí de qǐ lái， dāng shí hěn duō de rén lái wéi guān， zhì xù yě hěn bù hǎo wéi chí， tā men yòu de rén jiù shuō fā xiàn liǎo shénme shénme bǎo bèi， yòu de rén jiù shuō fā xiàn liǎo shénme jīn mǎ jū zǐ， suǒ yǐ tā mendōu fēi cháng de gǎn xīng qù。
rén men sì hū dōuméi yòu yì shí dào zhèng zài fā jué de gǔ mù yǔ yǐ wǎng yòu shénme bù tóng， xiàng wǎng cháng yī yàng qīng lǐ zhe mù zhōng de suí zàng pǐn， tā men wàn wàn méi yòu xiǎng dào， jīng tā men shǒu cóng mù zhōng qǔ chū de suí zàng pǐn， zhèng shì hòu lái jǔ shì zhèn jīng de jué shì zhēn pǐn。
zài chū tǔ de qì wù zhōng， yòu liǎng jiàn dōng xī ràng kǎo gǔ gōng zuò zhě men bǎi sī bù dé qí jiě， yī gè jiù shì zhè bǎ shēng liǎo xiù de tiě dāo， hái yòu jiù shì zhè gè bèi mìng míng wéi“ bù zhī míng qì wù” de qī qì， shuídōu cāi bù chū mù zhōng wèishénme huì yòu zhè liǎng yàng dōng xī。
dāng nián gǔ mù de fā xiàn ràng zhè zuò xiǎo chéng fèi téng liǎo， mù míng 'ér lái de rén mendōu zhèng dà liǎo yǎn jīng què hěn shǎo yòu rén zhù yì dào dì shàng sǎnluò de yǐ jīng fǔ xiǔ de zhú piàn。 yě xǔ wú jiǔ lóng zhù dìng yào hé yín què shān hàn mù yòu yī duàn yuán fēn， tā wú yì zhōng jiǎn qǐ liǎo yī kuài zhú piàn。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： wǒ men zuì chū lái dào zhè gè dì fāng de shí hòu， dì yī tiān lái dào zhè gè dì fāng de shí hòu， jiù zài shàng biān yī céng tái jiē shàng， jiù zài nà gè shàng biān de shí hòu kàn jiàn yòu hǎo duō bái gāo ní， shàng miàn jiù yòu yī xiē duǎn de hè sè de xiǎo zhú piàn， wǒ men ná qǐ lái yī kàn， yòng shuǐ yī chōng fā xiàn shàng miàn yòu zì， dāng shí yī xià zǐ jiù jǐn zhāng qǐ lái liǎo， jiù jué dé hǎo xiàng quán shēn de xuè yè dū níng gù liǎo yī yàng， zhè bù jiù shì jiǎn cè má？
jiù shì zhè duī xíng rú luàn cǎo de zhú jiǎn ràng kǎo gǔ zhuān jiā xīng fèn yì cháng， tā men fā xiàn， zhè duī luàn cǎo jìng rán quán bù dōushì zhú jiǎn cán piàn， cán piàn cháng duǎn bù yī， hùn hé zài wū ní zhōng， rú bù zǎi xì biàn bié， hěn nán rèn chū。 hěn kuài， zhè duī zhú jiǎn hōng dòng liǎo dāng shí de kǎo gǔ jiè， jiāng zhēng lùn qiān nián de xué shù dà xuán niàn dé yǐ chéng qīng。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： dāng ná qǐ zhè gè dōng xī lái zài shuǐ lǐ tóu piào yī piào de shí hòu， fā xiàn shàng miàn yòu zì， yòu qí huán gōng、 qí wēi wáng、 yàn zǐ， wǒ men gǎn dào fēi cháng de zhèn jīng。
jiē xià lái de zì gèng shì ràng zài chǎng de rén shén qíng dà zhèn， wú jiǔ lóng yòu ná qǐ yī méi zhú jiǎn， zhǐ jiàn shàng miàn xiě zhe“ qí wēi wáng yuē wǒ qiáng dí ruò， wǒ zhòng dí guǎ， yòng zhī nài hé？ sūn zǐ zài bài yuē……”， zhè wén zì hé sūn zǐ yòu guān， nán dào shì《 sūn zǐ bīng fǎ》， wú jiǔ lóng dà dǎn de tuī cè zhe。
cóng gǔ dào jīn， zhōng guó lì shǐ shàng yòu jìzǎi de bīng shū jiù yòu 4000 duō bù， ér chǎn shēng yú 2500 nián qián de《 sūn zǐ bīng fǎ》 bèi shì jiè gōng rèn wèishì zuì chū sè de yī bù。 tā de zuò zhě shì chūn qiū wǎn qī yī gè jiào sūn wǔ de jiāng jūn， yóu yú zhōng guó gǔ dài guān fāng de lì shǐ wén xiàn zhōng méi yòu wéi sūn wǔ de shēng píng liú xià xiáng xì de jìzǎi， suǒ yǐ dào dǐ shuí shì zhè bù bīng shū díquè qiē zuò zhě， xué zhě men zhēng chǎo liǎo yī qiān duō nián。 rú guǒ chū tǔ de zhè pī zhú jiǎn zhēn de shì《 sūn zǐ bīng fǎ》， nà jiāng jù yòu bù kě gūliáng de zhòng dà xué shù jià zhí。
shì shuí zài yòng bīng shū zuò wéi péi zàng pǐn
suǒ yǐ tā men yī dìng shì fū qī hé zàng mù
mù zhōng de qián bì tòu lù chū shénme xìn xī
zhè shì jí wéi xī shǎo de yī méi qián bì
dāng tiān yè lǐ， wú jiǔ lóng de tóng shì jiǎng yīng jù dài zhe nà méi jìzǎi bèi rèn wéi shì《 sūn zǐ bīng fǎ》 de zhú jiǎn zuò shàng liǎo kāi wǎng běi jīng de liè chē， xiàng guó jiā wén wù jú de lǐng dǎo huì bào qíng kuàng。
zhú jiǎn de chū tǔ lìng wú jiǔ lóng xīng fèn yì cháng， yě ràng tā xiǎng qǐ liǎo zhī qián fā xiàn de bù zhī míng qì wù， tā men hé zhú jiǎn zhī jiān yòu méi yòu guān lián ní？
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： yīn wéi rú guǒ zài shàng miàn fàng zhòng de dōng xī bā， tā hěn róng yì dǎo， hòu lái dà jiā jiù yán jiū zhè dōng xī， yòu chū liǎo zhú jiǎn， dà jiā jué dé zhè dōng xī kě néng shì gè jǐ， zuò wéi xiě zhú jiǎn yòng de， yīn wéi dāng shí hàn dài de rén méi yòu yǐ zǐ， tā shì xí dì 'ér zuò de， suǒ yǐ tā kě yǐ bǎ tā fàng zài liǎng gè tuǐ de zhōng jiān， jiā zài zhè 'ér， zhè yàng lái tuō zhe， zhè yàng lái xiě zhú jiǎn， fǒu zé de huà， tā ná zhe zhè yàng yī tiáo lái xiě yě shì fēi cháng kùn nán de。 zhè gè tiě dāo bù tài dà， xiù shí de bǐ jiào lì hài， zhè gè kě néng yě hé zhú jiǎn yòu guān xì， kě néng shì dāng shí rén， dāng shí mù zhù rén yòng lái xiāozhú zǐ， pōu zhú zǐ yòng de。 yín què shān hàn mù chū tǔ de zhú jiǎn ràng wǒ men gǎn shòu dào liǎo zài zhǐ zhāng méi yòu fā míng de nián dài， rén men dú shū shì hé děng de bù yì， shèn zhì jiāng tā zuò wéi shēng qián de zhēn guì wù pǐn yòng lái suí zàng。
yín què shān hàn mù zhú jiǎn bó wù guǎn fù guǎn cháng gāo yǒng fù： jù kǎo zhèng yín què shān chū tǔ de zhú jiǎn yòng de zhú zǐ jiù shì dāng dì chǎn de zhè zhǒng shuǐ zhú。 zhè zhǒng jiù jiào shuǐ zhú， suǒ wèi shuǐ zhú jiù shì shēngzhǎng zài hé liǎng 'àn， shuǐ fèn bǐ jiào dà yī xiē， nǐ xiàng zhè gēn， zhè shì dāng nián de zhú zǐ， gāng gāng chū lái， hái méi yòu fàng yè， xiàng nǐ fú de zhè gēn yǐ jīng shì sì nián liǎo， suǒ yǐ wǒ men yòng xiě jiǎn de zhú zǐ bì xū zài sì nián yǐ shàng。 yīn wéi sì nián yǐ hòu tā jiù bǐ jiào lǎo liǎo， lǎo liǎo yǐ hòu guā qǐ lái bǐ jiào píng huá， yě bǐ jiào jiān yìng， biàn yú shǐ yòng。
yín què shān hàn mù zhú jiǎn zài dì xià bèi ní shuǐ jìn pào liǎo liǎng qiān nián， chū tǔ hòu zhú jiǎn shàng de zì jì qīng xī kě biàn， zhuān jiā tuī cè， yī shì dāng shí shǐ yòng de mò hǎo， lìng yī gè yuán yīn jiù shì zài zhì zuò zhú jiǎn zhōng yòu yī dào shā qīng de gōng xù，“ shā qīng” jiù shì qù diào xiān zhú zǐ zhōng de shuǐfèn， shǐ zhú jiǎn bù yì fǔ làn huò bèi chóng zhù。
yín què shān hàn mù zhú jiǎn bó wù guǎn fù guǎn cháng gāo yǒng fù： wén tiān xiáng jiù jìzǎi“ liú qǔ dān xīn zhào hàn qīng”， tā zhǐ de shì hàn qīng， hàn qīng shì zhú jiǎn de yī gè dài míng cí， shuō“ liú qǔ dān xīn zhào hàn qīng”， hàn qīng jiù zhǐ de shì zhú jiǎn， zài rù qīng shǐ， jiù shì zuì zǎo de shū shì yòng zhú zǐ lái xiě de， yòng qīng zhú suǒ yǐ jiào qīng shǐ， shū yòu gè qīng shǐ de jìzǎi。
zài běi jīng guó jiā wén wù jú lǐ， zhú jiǎn shàng de wén zì ràng zhuān jiā men dà chī yī jīng， yǔ cǐ tóng shí， zài lín yí， rén men zài qīng lǐ yī hào mù de shí hòu， què yì wài de fā xiàn liǎo lìng yī mù kēng de hén jì。 rán 'ér， zuì lìng rén bù kě sī yì de shì liǎng gè mù kēng zhī jiān jǐn yòu jǐ shí lí mǐ zhī gé。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： zhè jiù shì yín què shān yī hào mù hé 'èr hào mù， tā shì zài yuán lái de mù zhǐ shàng jiàn zào de， zhè liǎng gè mù xiāng jù bǐ jiào jìn， suǒ yǐ yòu de xué zhě jiù tuī cè shuō tā men yī dìng shì fū qī hé zàng mù， dàn shì zhè lǐ biān yě shì yòu yī dìng de wèn tí， wǒ men cóng píng miàn shàng kě yǐ kàn de hěn qīng chǔ， zhè liǎng gè mù xíng chéng yī gè jiā jiǎo， yī bān lái shuō， fū qī hé zàng yīnggāi bǎi de gèng jiā zhěng qí yī xiē。 jiù shì bìng pái de， liǎng gè bìng pái de。
jiù zài rén men duì liǎng gè mù zàng zhī jiān de guān xì zhēng lùn bù xiū shí， zài yī hào mù zhōng fā xiàn de yī méi kàn sì pǔ tōng de qián bì， yǐn qǐ liǎo kǎo gǔ gōng zuò zhě de jí dà xīng qù， jiù shì zhè méi qián bì dài gěi rén men xǔ duō yì xiǎng bù dào de xìn xī。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： zhè jiù shì yī méi sān zhū qián， zhè shì jí wéi xī shǎo de yī zhǒng qián bì， yīn wéi zài xī hàn jiàn yuán yuán nián shí kāi shǐ zhù zào zhè zhǒng qián bì， dàn shì dào liǎo jiàn yuán wǔ nián jiù tíng bà liǎo， yě jiù shì shuō fèi chú liǎo， suǒ yǐ liú chuán fēi cháng fēi cháng de shǎo， kě jiàn zhè gè mù xià zàng de nián dài shì zài sān zhū qián liú xíng de nián dài zhī hòu， dàn shì zài mù lǐ miàn hái chū liǎo hǎo duō de bàn liǎng qián， dàn shì jiù méi yòu chū gōng yuán qián 118 nián zhù zào de wǔ zhū qián， suǒ yǐ zhè yàng kàn lái， zhè gè mù jiù shì zài gōng yuán qián 114 nián dào 118 nián zhī jiān。
zài mù zhōng hái chū tǔ liǎo yī jiàn xiě yòu“ zhào shì shí dǒu” de táo guàn， yě xǔ“ zhào shì” jiù shì mù zhù rén de xìng， wú jiǔ lóng shuō： zhè zhǐ shì yī gè tuī duàn， yě yòu kě néng táo guàn shì bié rén sòng gěi mù zhù rén de， zhào shì shì zèng sòng rén de xìng。 gēn jù mù zhōng chū tǔ de dà liàng bīng shū kě yǐ tuī duàn mù zhù rén dāng shì yī wèi xǐ huān bīng fǎ de rén。 dàn yóu yú mù zhōng wú yī jiàn bīng qì chū tǔ， suǒ yǐ mù zhù rén hěn kě néng shì yī wèi jiāng jūn fǔ zhōng de móu shì huò mù liáo， ér jué fēi yī bān de wǔ fū。
rú guǒ chū tǔ de zhú jiǎn jìzǎi de zhēn de shì《 sūn zǐ bīng fǎ》， nà me zhú jiǎn de yì yì wú fǎ gūliáng， yín què shān hàn mù chū tǔ de zhú jiǎn ràng rén men shǒu cì kàn dào liǎo yī qiān duō nián qián《 sūn zǐ bīng fǎ》 yī shū de yuán mào。
zài《 sūn zǐ bīng fǎ》 zhōng， sūn zǐ jiè zhù liǎo zì rán jiè gěi tā de suǒ yòu yìn xiàng lái guān chá zhàn zhēng de biàn huà， bìng bǎ nà zhǒng yuán shǐ de xuè xīng bó shā biàn chéng liǎo yī zhòngzhì huì de jiào liàng， cóng cǐ diàn dìng liǎo zhōng guó dōng fāng wén huà zhōng yǐ zhì móu wéi dài biǎo de bīng xué wén huà。
1700 nián qián， yóu yú lìng yī bù bīng shū《 sūn bìn bīng fǎ》 de tū rán shī chuán， yǐn qǐ liǎo lì dài zhōng wài xué zhě duì yú《 sūn zǐ bīng fǎ》 zuò zhě shì sūn wǔ hái shì sūn bìn de zhǒng zhǒng cāi cè。
sūn bìn shì zhàn guó shí qí guó rén， yóu yú tā de chuán shì bīng shū《 sūn bìn bīng fǎ》， hòu rén jīhū jiāng tā yǔ sūn zǐ xiāng tí bìng lùn， tā zāo xiàn hài shòu bìn xíng， shī qiǎo jì miè páng juān de gù shì zài mín jiān guǎng wéi liú chuán。 yóu yú《 sūn bìn bīng fǎ》 de shī chuán， zhì shǐ xǔ duō xué zhě duì bīng fǎ zhōng jìzǎi de nà chǎng zhù míng de mǎ líng zhàn yì jiū jìng fā shēng zài hé dì， jiū jìng yòu méi yòu mǎ líng zhī zhàn， yī zhí chí zhēng lùn bù xiū。
zài dì xià mái cáng liǎo 'èr qiān nián de zhú jiǎn
tā lǐ miàn de yī xiē yòu jī zhì quándōu fǔ xiǔ liǎo
héng kōng chū shì yǐn qǐ shì rén zhèn jīng
máo zé dōng zhù xí yě fēi cháng gǎn xīng qù
jiù zài yín què shān yī hào mù fā xiàn bā tiān hòu， rén men kāi shǐ liǎo 'èr hào mù de fā jué， yī shí jiān， zhěng gè lín yí chéng zài dù bèi fā xiàn gǔ mù hé zhēn bǎo de shén mì qì fēn suǒ lǒngzhào。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： yīn wéi yòu liǎo yī hào mù de jīng yàn， wǒ mendōu xī wàng dì 'èr hào mù yě chū xiàn zhú jiǎn， suǒ yǐ gōng zuò qǐ lái de shí hòu dū xiǎo xīn yì yì de， mǎn huái xī wàng de， xī wàng tā chū xiàn zhú jiǎn， dàn shì gōng zuò 'èr tiān zhī hòu， yī zhí dào bǎ suǒ yòu de qì wù jī běn shàng dū qǔ wán liǎo， cái fā xiàn zhè gè mù lǐ hái yòu yī gè zhú jiǎn， ér qiě zhè gè zhú jiǎn yào bǐ nà gè zhú jiǎn yào cháng， yīn wéi zhè gè zhú jiǎn yòu 60 duō gōng fēn cháng， tā lǐ miàn de yī xiē yòu jī zhì quándōu fǔ xiǔ liǎo， kàn qǐ lái xiàng yī gè zhú piàn， dàn zhú piàn lǐ tián chōng dedōu shì shuǐ， rú guǒ nǐ yào shì jiā zhù tā zhè yàng yī tí， tā jiù duàn liǎo， zuì hòu xiǎng liǎo gè bàn fǎ， jiù shì xiān yòng yī gè hěnbáo de sù liào piàn hé zhǐ diàn zài xià miàn， tāo tāo tāo， cóng xià miàn chā jìn qù， tiē zhe guān bǎn xià biān， chā jìn qù， zài bǎ bǎn fàng zài xià biān， bǎ zhǐ hé sù liào piàn màn màn màn màn tuō shàng lái。 tuō shàng lái fàng zài zhè gè bǎn shàng。 zhè gè jiù shì wǒ， zhè shì wǒ dāng nián fā jué de qíng kuàng， wǒ jiù bǎ tā tuō qǐ lái， tuō qǐ lái jiāo gěi shàng miàn de yī qǐ lái gōng zuò de tóng zhì bǎ tā jiē qǐ lái， suǒ yǐ yín què shān 'èr hào mù chū tǔ de zhú jiǎn jī běn shàng shì wán zhěng de。
jiàn yú yín què shān chū tǔ de zhú jiǎn yì yì zhòng dà， ér dāng shí de lín yí hé Jǐnán dōubù jù bèi zhěng lǐ zhú jiǎn de tiáo jiàn。 guó jiā wén wù jú zhǐ shì， xùn sù jiāng quán bù zhú jiǎn sòng dào běi jīng。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： zhuāng zài zhè yàng de pán zǐ lǐ， zhè yàng de cí pán lǐ miàn， zhuāng liǎo wǔ pán， fàng zài xiāng zǐ lǐ， xiāng zǐ lǐ miàn yòng sù liào báomó pū hǎo， yīn wéi yào bì miǎn tā lòu shuǐ， wǒ jì dé nà gè shí hòu， wǒ hé bó wù guǎn de yáng zhèng qí tóng zhì wǒ men liǎ gè yī qǐ sòng qù， dāng shí zài huǒ chē shàng de shí hòu hěn jǐ， qù de shí hòu， wǒ men jīhū shì bàn zuò bàn zhàn zhe bǎo hù zhe zhè liǎng xiāng zhú jiǎn。
1972 nián 10 yuè， zài běi jīng chéng lì liǎo“ yín què shān hàn mù zhú jiǎn” zhěng lǐ xiǎo zǔ， lái zì quán guó de zhuān jiā xué zhě duì zhú jiǎn shàng zǎo yǐ yān méi de xìn xī kāi shǐ liǎo dà guī mó de pò yì、 quán shì yǔ yán jiū gōng zuò。 wú jiǔ lóng yě bèi liú zài běi jīng cānyù zhè xiàng gōng zuò。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： tā zhè gè jiǎn cuì ruò dào shénme chéng dù ní， jiǎn běn shēn kè fú bù liǎo shuǐ de xī yǐn liǎo， rú guǒ yào jiā zhù tā， yào zhè yàng bǎ tā tí qǐ lái， yòng gè bō lí piàn zài xià biān tuō zhù tā， rán hòu jiè zhe shuǐ de rùn huá zuò yòng， bǎ tā lā shàng lái， gù dìng xià lái zhī hòu， bǎ tā zhuāng dào bō lí guǎn lǐ， rán hòu zài bō lí guǎn lǐ guàn shàng xiāo dú shuǐ。 guàn shàng xiāo dú shuǐ zhī hòu yòng bō lí sài bǎ tā sài jǐn， sài jǐn yòng là bǎ zhè gè tóu fēng zhù。 tā jiù bù huì fā méi， yě bù huì jì xù fǔ xiǔ。
zhěng lǐ zhú jiǎn de gōng zuò jìn xíng liǎo liǎng nián， zhú jiǎn zhōng de 'ào mì xuán jī bèi céng céng jiē kāi。 1974 nián 6 yuè 17 rì， xīn huá tōng xùn shè xiàng shì jiè bō fā liǎo cháng piān tōng xùn gǎo， duì yín què shān hàn mù de fā xiàn、 fā jué jí zhú jiǎn de yán jiū chéng guǒ zuò liǎo bào dào。
suí zhe zhè yī xiāo xī de fā bù， rén men jīng qí dì fā xiàn yín què shān hàn mù chū tǔ de 7500 méi zhú jiǎn zhōng， yòu xiāng dāng yī bù fēn gǔ jí bù jǐn duì shēng huó zài 'èr shí yī shì jì de xiàn dài rén shì jiǔ yǐ shī chuán de yì shū， jí shǐ duì liǎng hàn shí qī de sī mǎ qiān、 liú xiàng、 bān gù děng shǐ xué jiā men yědōu wú yuán yī jiàn。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： dāng shí yòu rén xiàng zhù xí huì bào fā xiàn liǎo sūn zǐ bīng fǎ děng děng， máo zé dōng zhù xí fēi cháng gǎn xīng qù， xī wàng néng gòu kàn dào zhè gè jiǎn， suǒ yǐ zhěng lǐ xiǎo zǔ dāng shí zuì chū de rèn wù shì yào bǎ wǒ men yǐ jīng zhěng lǐ chū lái zhè bù fēn de dōng xī bǎ tā yìn chéng shū qǐng zhù xí kàn， dāng shí wǒ men jīhū shì jǐ tiān jǐ yè bù shuì jué de gǎn shū、 biān pái， ér qiě tè bié yìn de dà zì běn， sòng shàng qù de jiù shì《 sūn zǐ bīng fǎ》 hé《 sūn bìn bīng fǎ》。
《 sūn zǐ bīng fǎ》 yǔ《 sūn bìn bīng fǎ》 tóng shí chū tǔ， kuò qīng liǎo cháng qī yǐ lái lǒngzhào zài《 sūn zǐ bīng fǎ》 yán jiū shàng de chóngchóng mí wù。 zhèng shí liǎo lì shǐ shàng sūn wǔ、 sūn bìn gè yòu qí rén， bìng qiě gè yòu bīng shū chuán shì。
qí yì de mù zàng xíng zhì
nà gè shí bēi jiù shì páng juān de mù
jiě dú qiān gǔ mǎ líng zhī mí
àn zhào shì dà fū de lǐ yí 'ān zàng zài zhè gè dì fāng
zài chū tǔ de yín què shān hàn mù zhú jiǎn《 sūn bìn bīng fǎ》 zhōng， sūn bìn céng liè jǔ liǎo bù shǎo yòu míng de zhàn lì， tè bié shì tā qīn zì zhǐ huī bìng lài yǐ chéng míng de mǎ líng zhī zhàn。 zhè shì sūn bìn zhǐ huī qí guó jūn duì yǐ shǎo shèng duō， yī jǔ jiān miè páng juān suǒ shuài wèi guó shí wàn dà jūn de zhù míng zhàn yì。 qí“ jiǎn zào yòu dí” de zhàn shù， yī zhí wéi rén men jīn jīn lè dào。
zài jù lí yín què shān jǐ shí gōng lǐ de tán chéng， qīng dài de《 yí zhōu zhì》 shàng shuō“ qí fá wèi， sūn zǐ shèng páng juān yú cǐ” zhè gè shuō fǎ lì lái méi yòu yǐn qǐ rén men de zhù yì。 zì gǔ mǎ líng zhī zhàn de zhàn zhǐ méi yòu dìng lùn， qiān bǎi nián lái， rén men zhòng shuō fēn yún， zhēng chǎo bù duàn。
《 sūn bìn bīng fǎ》 de chū tǔ， tòu lù liǎo mǎ líng zhī zhàn de xīn de xìn xī， rén men kāi shǐ bǎ mù guāng tóu xiàng liǎo tán chéng xiàn de mǎ líng shān。
zài mǎ líng shān de běi cè， yòu yī chù mù zàng， èr shí nián qián bèi cūn mín men wā jué， mù qián yòu yī kuài wú zì bēi， jù dāng dì qún zhòng chuán shuō， zhè jiù shì sūn bìn wéi páng juān xiū de mù。
shān dōng shěng tán chéng xiàn fù xiàn cháng hán míng lín： nǐ kàn nà gè fāng xiàng， nà gè shí bēi， nà jiù shì páng juān mù， dāng nián dà zhàn jié shù yǐ hòu， sūn bìn bǎ páng juān de tóu gē xià lái yǐ hòu dào nán biān nà gè dì fāng， dà xuán zhuāng de dì fāng xuán tóu shì zhòng， wǎ jiě liǎo shí wàn wèi jūn， tā de shī tǐ yùn dào liǎo tā 'ān yíng zhā zhài de dì fāng， zài zhè lǐ 'ān zàng。 nǐ kàn zhè liǎng kuài shí tóu， yòu míng xiǎn de bù tóng， zhè kuài shì dāng dì de hóng shí， zhè shì zhōng shēng dài de shí tóu， zhè kuài shí tóu hé dāng dì de shí tóu cóng yán sè dào zhì dì shàng wán quán bù tóng， zhè jiù shì dāng nián sūn bìn niàn tóng xué zhī yì， tóng shí yòu kǎo lǜ dào páng juān shēn fèn shì wèi guó de dàjiàng jūn， yīn cǐ zài 'ān zàng de lǐ shù shàng gěi tā hěn dà de zūn zhòng， yòng shì dà fū de lǐ yí， yǐ guān guǒ， shuāngchóng zhè zhǒng xíng zhì gěi tā zuò liǎo 'ān zàng。
zhè xiē dōushì zài zài mǎ líng shān yī dài chū tǔ de zhàn guó shí qī de bīng qì， zhè xiē bīng qì de nián dài yǔ lì shǐ shàng jìzǎi mǎ líng zhī zhàn de shí jiān zhèng xiāng wěn hé， shuō míng zhè lǐ céng jīng fā shēng guò yīcháng zhàn zhēng。 zài《 sūn bìn bīng fǎ》 zhōng， sūn bìn yòng liǎo“ ài sài sǐ dì” jǐ gè zì lái miáo shù dāng nián mǎ líng zhī zhàn de dì xíng。
shān dōng shěng tán chéng xiàn lǚ yóu jú fù yán jiū guǎn yuán huáng xīn zhōng：《 sūn bìn bīng fǎ》 suǒ jiǎng dào de“ ài sài sǐ dì”， yě jiù zhǐ de zhè gè dì fāng， yīn wéi zhè gè dì fāng bǐ jiào xiá zhǎi， yuè wǎng lǐ zǒu yuè shēn， cóng wài miàn kàn shān yòu bù gāo， bù dǒu yě bù xiǎn， dàn shì yī jìn qù yǐ hòu jiù bù shì zhè yàng liǎo， suǒ yǐ tā xíng chéng yī gè xiá kǒu， bǐ jiào bìsè de dì fāng， hǎo dǔ jié， dào lǐ miàn yǐ hòu yòu zhuǎn huí lái liǎo， suǒ yǐ jiù jiào“ ài sài sǐ dì”。
jiàn yú yín què shān hàn jiǎn《 sūn bìn bīng fǎ》 hé tán chéng mǎ líng shān de dì xíng dì mào、 chū tǔ bīng qì、 wén xiàn jìzǎi děng xiāng yìn zhèng， yóu cǐ zhèng míng mǎ líng zhī zhàn de zhàn zhǐ zài tán chéng de mǎ líng shān。 cǐ hòu， jiě fàng jūn jūn shì kē xué yuàn hé zhōng guó sūn zǐ bīng fǎ yán jiū huì yě bǎ mǎ líng shān liè wéi liǎo zhōng guó gǔ dài jūn shì wén huà jiào yán jī dì。
zài běi jīng cān jiā wán yín què shān zhú jiǎn zhěng lǐ gōng zuò de wú jiǔ lóng， yú jǐ nián hòu， yóu shān dōng shěng bó wù guǎn zhèng shì diào rù guó jiā wén wù jú wén xiàn yán jiū shì gōng zuò。 yóu tā hù sòng dào běi jīng de zhú jiǎn， zhěng lǐ wán chéng hòu， yóu zhōu 'ēn lái zǒng lǐ qīn zì pī shì， zhuān mén tiáobō yī liè kè yùn liè chē chē xiāng jiāng zhú jiǎn sòng huí shān dōng。
yín què shān hàn mù zhú jiǎn de fā xiàn , wéi hàn yǔ shǐ de yán jiū tí gōng liǎo bǎo guì de zī liào。
zài lín yí shì de dàng 'àn guǎn lǐ shōu cáng liǎo yī zhāng 1974 nián 6 yuè 15 rì chū bǎn de《 rén mín rì bào》， zhè tiáo zài nà gè nián dài bìng bùwèi rén men suǒ zhù yì de xiāo xī， sān shí sān nián hòu què chéng wéi liǎo jiàn zhèng lín yí yín què shān hàn mù fā jué de zhòng yào shǐ shí zī liào。 zhè zhī hòu， yín què shān hàn mù bèi liè wéi xīn zhōng guó sān shí nián shí dà kǎo gǔ fā xiàn。
lín yí shì mín shěn yù míng： tái zhe tóu de nà gè jiù shì wǒ， nà shí hòu wǒ shí 'èr suì， jī běn shàng shì fàng liǎo xué jiù cháo nà 'ér páo， kàn kàn dào dǐ dū wā liǎo shénme dōng xī lái。 tīng wǒ lǎo shī jiǎng， shuō lín yí fā xiàn liǎo gǔ mù， lǐ tóu yòu zhú shū， dàn shì nèi róng bù zhī dào。
lín yí shì mín shēn dōng méi： nà gè shū cháng biàn zǐ de jiù shì wǒ， nà shí hòu wǒ cái shí liù suì， zhè dāng shí zài lín yí jiù shì tǐng dà tǐng hōng dòng de shì。 jiù jīng cháng guò lái kàn hàoqí。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： zhè jiù shì wǒ， zhè jiù shì sān shí sān nián qián de wǒ， dāng shí wǒ men kàn jiàn zhè xiē dōng xī de shí hòu， fēi cháng de zhèn jīng， jū rán zài wǒ men shān dōng zài lín yí， fā xiàn liǎo zhè me zhòng yào de wén wù。
hé dà duō shù kǎo gǔ fā jué yī yàng， yín què shān hàn mù yě shì yuán yú yī gè 'ǒu rán de fā xiàn， 1972 nián 4 yuè 10 rì， lín yí dì qū wèi shēng jú zhǔn bèi zài yín què shān jiàn yī zuò bàn gōng dà lóu， rén men zài qīng lǐ dì jī shí yì wài dì fā xiàn liǎo gǔ mù。
zài yín què shān hàn mù fā jué zhī chū， wú jiǔ lóng jiù bèi shān dōng shěng bó wù guǎn pài dào lín yí zhù chí gǔ mù de fā jué gōng zuò。 dāng shí zhǐ yòu sān shí suì de wú jiǔ lóng méi yòu xiǎng dào， jìn yī gè duō yuè de kǎo gǔ gōng zuò jiāng huì yǐng xiǎng dào tā de yī shēng。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： zhè gè ní fēi cháng de nián， wǒ men zhè gè dì fāng， nǐ kàn gōng zuò de dì fāng xià jiǎo de dì fāng hěn zhǎi， dōubù gòu yī gè jiǎo kuān， wǒ chuānzhuó jiāo xuē， yào xiǎng wǎng qián nuó yī bù， dū bì xū zhuā zhù xié， bǎ tā tí qǐ lái， jiǎo cái néng tí de qǐ lái， dāng shí hěn duō de rén lái wéi guān， zhì xù yě hěn bù hǎo wéi chí， tā men yòu de rén jiù shuō fā xiàn liǎo shénme shénme bǎo bèi， yòu de rén jiù shuō fā xiàn liǎo shénme jīn mǎ jū zǐ， suǒ yǐ tā mendōu fēi cháng de gǎn xīng qù。
rén men sì hū dōuméi yòu yì shí dào zhèng zài fā jué de gǔ mù yǔ yǐ wǎng yòu shénme bù tóng， xiàng wǎng cháng yī yàng qīng lǐ zhe mù zhōng de suí zàng pǐn， tā men wàn wàn méi yòu xiǎng dào， jīng tā men shǒu cóng mù zhōng qǔ chū de suí zàng pǐn， zhèng shì hòu lái jǔ shì zhèn jīng de jué shì zhēn pǐn。
zài chū tǔ de qì wù zhōng， yòu liǎng jiàn dōng xī ràng kǎo gǔ gōng zuò zhě men bǎi sī bù dé qí jiě， yī gè jiù shì zhè bǎ shēng liǎo xiù de tiě dāo， hái yòu jiù shì zhè gè bèi mìng míng wéi“ bù zhī míng qì wù” de qī qì， shuídōu cāi bù chū mù zhōng wèishénme huì yòu zhè liǎng yàng dōng xī。
dāng nián gǔ mù de fā xiàn ràng zhè zuò xiǎo chéng fèi téng liǎo， mù míng 'ér lái de rén mendōu zhèng dà liǎo yǎn jīng què hěn shǎo yòu rén zhù yì dào dì shàng sǎnluò de yǐ jīng fǔ xiǔ de zhú piàn。 yě xǔ wú jiǔ lóng zhù dìng yào hé yín què shān hàn mù yòu yī duàn yuán fēn， tā wú yì zhōng jiǎn qǐ liǎo yī kuài zhú piàn。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： wǒ men zuì chū lái dào zhè gè dì fāng de shí hòu， dì yī tiān lái dào zhè gè dì fāng de shí hòu， jiù zài shàng biān yī céng tái jiē shàng， jiù zài nà gè shàng biān de shí hòu kàn jiàn yòu hǎo duō bái gāo ní， shàng miàn jiù yòu yī xiē duǎn de hè sè de xiǎo zhú piàn， wǒ men ná qǐ lái yī kàn， yòng shuǐ yī chōng fā xiàn shàng miàn yòu zì， dāng shí yī xià zǐ jiù jǐn zhāng qǐ lái liǎo， jiù jué dé hǎo xiàng quán shēn de xuè yè dū níng gù liǎo yī yàng， zhè bù jiù shì jiǎn cè má？
jiù shì zhè duī xíng rú luàn cǎo de zhú jiǎn ràng kǎo gǔ zhuān jiā xīng fèn yì cháng， tā men fā xiàn， zhè duī luàn cǎo jìng rán quán bù dōushì zhú jiǎn cán piàn， cán piàn cháng duǎn bù yī， hùn hé zài wū ní zhōng， rú bù zǎi xì biàn bié， hěn nán rèn chū。 hěn kuài， zhè duī zhú jiǎn hōng dòng liǎo dāng shí de kǎo gǔ jiè， jiāng zhēng lùn qiān nián de xué shù dà xuán niàn dé yǐ chéng qīng。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： dāng ná qǐ zhè gè dōng xī lái zài shuǐ lǐ tóu piào yī piào de shí hòu， fā xiàn shàng miàn yòu zì， yòu qí huán gōng、 qí wēi wáng、 yàn zǐ， wǒ men gǎn dào fēi cháng de zhèn jīng。
jiē xià lái de zì gèng shì ràng zài chǎng de rén shén qíng dà zhèn， wú jiǔ lóng yòu ná qǐ yī méi zhú jiǎn， zhǐ jiàn shàng miàn xiě zhe“ qí wēi wáng yuē wǒ qiáng dí ruò， wǒ zhòng dí guǎ， yòng zhī nài hé？ sūn zǐ zài bài yuē……”， zhè wén zì hé sūn zǐ yòu guān， nán dào shì《 sūn zǐ bīng fǎ》， wú jiǔ lóng dà dǎn de tuī cè zhe。
cóng gǔ dào jīn， zhōng guó lì shǐ shàng yòu jìzǎi de bīng shū jiù yòu 4000 duō bù， ér chǎn shēng yú 2500 nián qián de《 sūn zǐ bīng fǎ》 bèi shì jiè gōng rèn wèishì zuì chū sè de yī bù。 tā de zuò zhě shì chūn qiū wǎn qī yī gè jiào sūn wǔ de jiāng jūn， yóu yú zhōng guó gǔ dài guān fāng de lì shǐ wén xiàn zhōng méi yòu wéi sūn wǔ de shēng píng liú xià xiáng xì de jìzǎi， suǒ yǐ dào dǐ shuí shì zhè bù bīng shū díquè qiē zuò zhě， xué zhě men zhēng chǎo liǎo yī qiān duō nián。 rú guǒ chū tǔ de zhè pī zhú jiǎn zhēn de shì《 sūn zǐ bīng fǎ》， nà jiāng jù yòu bù kě gūliáng de zhòng dà xué shù jià zhí。
shì shuí zài yòng bīng shū zuò wéi péi zàng pǐn
suǒ yǐ tā men yī dìng shì fū qī hé zàng mù
mù zhōng de qián bì tòu lù chū shénme xìn xī
zhè shì jí wéi xī shǎo de yī méi qián bì
dāng tiān yè lǐ， wú jiǔ lóng de tóng shì jiǎng yīng jù dài zhe nà méi jìzǎi bèi rèn wéi shì《 sūn zǐ bīng fǎ》 de zhú jiǎn zuò shàng liǎo kāi wǎng běi jīng de liè chē， xiàng guó jiā wén wù jú de lǐng dǎo huì bào qíng kuàng。
zhú jiǎn de chū tǔ lìng wú jiǔ lóng xīng fèn yì cháng， yě ràng tā xiǎng qǐ liǎo zhī qián fā xiàn de bù zhī míng qì wù， tā men hé zhú jiǎn zhī jiān yòu méi yòu guān lián ní？
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： yīn wéi rú guǒ zài shàng miàn fàng zhòng de dōng xī bā， tā hěn róng yì dǎo， hòu lái dà jiā jiù yán jiū zhè dōng xī， yòu chū liǎo zhú jiǎn， dà jiā jué dé zhè dōng xī kě néng shì gè jǐ， zuò wéi xiě zhú jiǎn yòng de， yīn wéi dāng shí hàn dài de rén méi yòu yǐ zǐ， tā shì xí dì 'ér zuò de， suǒ yǐ tā kě yǐ bǎ tā fàng zài liǎng gè tuǐ de zhōng jiān， jiā zài zhè 'ér， zhè yàng lái tuō zhe， zhè yàng lái xiě zhú jiǎn， fǒu zé de huà， tā ná zhe zhè yàng yī tiáo lái xiě yě shì fēi cháng kùn nán de。 zhè gè tiě dāo bù tài dà， xiù shí de bǐ jiào lì hài， zhè gè kě néng yě hé zhú jiǎn yòu guān xì， kě néng shì dāng shí rén， dāng shí mù zhù rén yòng lái xiāozhú zǐ， pōu zhú zǐ yòng de。 yín què shān hàn mù chū tǔ de zhú jiǎn ràng wǒ men gǎn shòu dào liǎo zài zhǐ zhāng méi yòu fā míng de nián dài， rén men dú shū shì hé děng de bù yì， shèn zhì jiāng tā zuò wéi shēng qián de zhēn guì wù pǐn yòng lái suí zàng。
yín què shān hàn mù zhú jiǎn bó wù guǎn fù guǎn cháng gāo yǒng fù： jù kǎo zhèng yín què shān chū tǔ de zhú jiǎn yòng de zhú zǐ jiù shì dāng dì chǎn de zhè zhǒng shuǐ zhú。 zhè zhǒng jiù jiào shuǐ zhú， suǒ wèi shuǐ zhú jiù shì shēngzhǎng zài hé liǎng 'àn， shuǐ fèn bǐ jiào dà yī xiē， nǐ xiàng zhè gēn， zhè shì dāng nián de zhú zǐ， gāng gāng chū lái， hái méi yòu fàng yè， xiàng nǐ fú de zhè gēn yǐ jīng shì sì nián liǎo， suǒ yǐ wǒ men yòng xiě jiǎn de zhú zǐ bì xū zài sì nián yǐ shàng。 yīn wéi sì nián yǐ hòu tā jiù bǐ jiào lǎo liǎo， lǎo liǎo yǐ hòu guā qǐ lái bǐ jiào píng huá， yě bǐ jiào jiān yìng， biàn yú shǐ yòng。
yín què shān hàn mù zhú jiǎn zài dì xià bèi ní shuǐ jìn pào liǎo liǎng qiān nián， chū tǔ hòu zhú jiǎn shàng de zì jì qīng xī kě biàn， zhuān jiā tuī cè， yī shì dāng shí shǐ yòng de mò hǎo， lìng yī gè yuán yīn jiù shì zài zhì zuò zhú jiǎn zhōng yòu yī dào shā qīng de gōng xù，“ shā qīng” jiù shì qù diào xiān zhú zǐ zhōng de shuǐfèn， shǐ zhú jiǎn bù yì fǔ làn huò bèi chóng zhù。
yín què shān hàn mù zhú jiǎn bó wù guǎn fù guǎn cháng gāo yǒng fù： wén tiān xiáng jiù jìzǎi“ liú qǔ dān xīn zhào hàn qīng”， tā zhǐ de shì hàn qīng， hàn qīng shì zhú jiǎn de yī gè dài míng cí， shuō“ liú qǔ dān xīn zhào hàn qīng”， hàn qīng jiù zhǐ de shì zhú jiǎn， zài rù qīng shǐ， jiù shì zuì zǎo de shū shì yòng zhú zǐ lái xiě de， yòng qīng zhú suǒ yǐ jiào qīng shǐ， shū yòu gè qīng shǐ de jìzǎi。
zài běi jīng guó jiā wén wù jú lǐ， zhú jiǎn shàng de wén zì ràng zhuān jiā men dà chī yī jīng， yǔ cǐ tóng shí， zài lín yí， rén men zài qīng lǐ yī hào mù de shí hòu， què yì wài de fā xiàn liǎo lìng yī mù kēng de hén jì。 rán 'ér， zuì lìng rén bù kě sī yì de shì liǎng gè mù kēng zhī jiān jǐn yòu jǐ shí lí mǐ zhī gé。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： zhè jiù shì yín què shān yī hào mù hé 'èr hào mù， tā shì zài yuán lái de mù zhǐ shàng jiàn zào de， zhè liǎng gè mù xiāng jù bǐ jiào jìn， suǒ yǐ yòu de xué zhě jiù tuī cè shuō tā men yī dìng shì fū qī hé zàng mù， dàn shì zhè lǐ biān yě shì yòu yī dìng de wèn tí， wǒ men cóng píng miàn shàng kě yǐ kàn de hěn qīng chǔ， zhè liǎng gè mù xíng chéng yī gè jiā jiǎo， yī bān lái shuō， fū qī hé zàng yīnggāi bǎi de gèng jiā zhěng qí yī xiē。 jiù shì bìng pái de， liǎng gè bìng pái de。
jiù zài rén men duì liǎng gè mù zàng zhī jiān de guān xì zhēng lùn bù xiū shí， zài yī hào mù zhōng fā xiàn de yī méi kàn sì pǔ tōng de qián bì， yǐn qǐ liǎo kǎo gǔ gōng zuò zhě de jí dà xīng qù， jiù shì zhè méi qián bì dài gěi rén men xǔ duō yì xiǎng bù dào de xìn xī。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： zhè jiù shì yī méi sān zhū qián， zhè shì jí wéi xī shǎo de yī zhǒng qián bì， yīn wéi zài xī hàn jiàn yuán yuán nián shí kāi shǐ zhù zào zhè zhǒng qián bì， dàn shì dào liǎo jiàn yuán wǔ nián jiù tíng bà liǎo， yě jiù shì shuō fèi chú liǎo， suǒ yǐ liú chuán fēi cháng fēi cháng de shǎo， kě jiàn zhè gè mù xià zàng de nián dài shì zài sān zhū qián liú xíng de nián dài zhī hòu， dàn shì zài mù lǐ miàn hái chū liǎo hǎo duō de bàn liǎng qián， dàn shì jiù méi yòu chū gōng yuán qián 118 nián zhù zào de wǔ zhū qián， suǒ yǐ zhè yàng kàn lái， zhè gè mù jiù shì zài gōng yuán qián 114 nián dào 118 nián zhī jiān。
zài mù zhōng hái chū tǔ liǎo yī jiàn xiě yòu“ zhào shì shí dǒu” de táo guàn， yě xǔ“ zhào shì” jiù shì mù zhù rén de xìng， wú jiǔ lóng shuō： zhè zhǐ shì yī gè tuī duàn， yě yòu kě néng táo guàn shì bié rén sòng gěi mù zhù rén de， zhào shì shì zèng sòng rén de xìng。 gēn jù mù zhōng chū tǔ de dà liàng bīng shū kě yǐ tuī duàn mù zhù rén dāng shì yī wèi xǐ huān bīng fǎ de rén。 dàn yóu yú mù zhōng wú yī jiàn bīng qì chū tǔ， suǒ yǐ mù zhù rén hěn kě néng shì yī wèi jiāng jūn fǔ zhōng de móu shì huò mù liáo， ér jué fēi yī bān de wǔ fū。
rú guǒ chū tǔ de zhú jiǎn jìzǎi de zhēn de shì《 sūn zǐ bīng fǎ》， nà me zhú jiǎn de yì yì wú fǎ gūliáng， yín què shān hàn mù chū tǔ de zhú jiǎn ràng rén men shǒu cì kàn dào liǎo yī qiān duō nián qián《 sūn zǐ bīng fǎ》 yī shū de yuán mào。
zài《 sūn zǐ bīng fǎ》 zhōng， sūn zǐ jiè zhù liǎo zì rán jiè gěi tā de suǒ yòu yìn xiàng lái guān chá zhàn zhēng de biàn huà， bìng bǎ nà zhǒng yuán shǐ de xuè xīng bó shā biàn chéng liǎo yī zhòngzhì huì de jiào liàng， cóng cǐ diàn dìng liǎo zhōng guó dōng fāng wén huà zhōng yǐ zhì móu wéi dài biǎo de bīng xué wén huà。
1700 nián qián， yóu yú lìng yī bù bīng shū《 sūn bìn bīng fǎ》 de tū rán shī chuán， yǐn qǐ liǎo lì dài zhōng wài xué zhě duì yú《 sūn zǐ bīng fǎ》 zuò zhě shì sūn wǔ hái shì sūn bìn de zhǒng zhǒng cāi cè。
sūn bìn shì zhàn guó shí qí guó rén， yóu yú tā de chuán shì bīng shū《 sūn bìn bīng fǎ》， hòu rén jīhū jiāng tā yǔ sūn zǐ xiāng tí bìng lùn， tā zāo xiàn hài shòu bìn xíng， shī qiǎo jì miè páng juān de gù shì zài mín jiān guǎng wéi liú chuán。 yóu yú《 sūn bìn bīng fǎ》 de shī chuán， zhì shǐ xǔ duō xué zhě duì bīng fǎ zhōng jìzǎi de nà chǎng zhù míng de mǎ líng zhàn yì jiū jìng fā shēng zài hé dì， jiū jìng yòu méi yòu mǎ líng zhī zhàn， yī zhí chí zhēng lùn bù xiū。
zài dì xià mái cáng liǎo 'èr qiān nián de zhú jiǎn
tā lǐ miàn de yī xiē yòu jī zhì quándōu fǔ xiǔ liǎo
héng kōng chū shì yǐn qǐ shì rén zhèn jīng
máo zé dōng zhù xí yě fēi cháng gǎn xīng qù
jiù zài yín què shān yī hào mù fā xiàn bā tiān hòu， rén men kāi shǐ liǎo 'èr hào mù de fā jué， yī shí jiān， zhěng gè lín yí chéng zài dù bèi fā xiàn gǔ mù hé zhēn bǎo de shén mì qì fēn suǒ lǒngzhào。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： yīn wéi yòu liǎo yī hào mù de jīng yàn， wǒ mendōu xī wàng dì 'èr hào mù yě chū xiàn zhú jiǎn， suǒ yǐ gōng zuò qǐ lái de shí hòu dū xiǎo xīn yì yì de， mǎn huái xī wàng de， xī wàng tā chū xiàn zhú jiǎn， dàn shì gōng zuò 'èr tiān zhī hòu， yī zhí dào bǎ suǒ yòu de qì wù jī běn shàng dū qǔ wán liǎo， cái fā xiàn zhè gè mù lǐ hái yòu yī gè zhú jiǎn， ér qiě zhè gè zhú jiǎn yào bǐ nà gè zhú jiǎn yào cháng， yīn wéi zhè gè zhú jiǎn yòu 60 duō gōng fēn cháng， tā lǐ miàn de yī xiē yòu jī zhì quándōu fǔ xiǔ liǎo， kàn qǐ lái xiàng yī gè zhú piàn， dàn zhú piàn lǐ tián chōng dedōu shì shuǐ， rú guǒ nǐ yào shì jiā zhù tā zhè yàng yī tí， tā jiù duàn liǎo， zuì hòu xiǎng liǎo gè bàn fǎ， jiù shì xiān yòng yī gè hěnbáo de sù liào piàn hé zhǐ diàn zài xià miàn， tāo tāo tāo， cóng xià miàn chā jìn qù， tiē zhe guān bǎn xià biān， chā jìn qù， zài bǎ bǎn fàng zài xià biān， bǎ zhǐ hé sù liào piàn màn màn màn màn tuō shàng lái。 tuō shàng lái fàng zài zhè gè bǎn shàng。 zhè gè jiù shì wǒ， zhè shì wǒ dāng nián fā jué de qíng kuàng， wǒ jiù bǎ tā tuō qǐ lái， tuō qǐ lái jiāo gěi shàng miàn de yī qǐ lái gōng zuò de tóng zhì bǎ tā jiē qǐ lái， suǒ yǐ yín què shān 'èr hào mù chū tǔ de zhú jiǎn jī běn shàng shì wán zhěng de。
jiàn yú yín què shān chū tǔ de zhú jiǎn yì yì zhòng dà， ér dāng shí de lín yí hé Jǐnán dōubù jù bèi zhěng lǐ zhú jiǎn de tiáo jiàn。 guó jiā wén wù jú zhǐ shì， xùn sù jiāng quán bù zhú jiǎn sòng dào běi jīng。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： zhuāng zài zhè yàng de pán zǐ lǐ， zhè yàng de cí pán lǐ miàn， zhuāng liǎo wǔ pán， fàng zài xiāng zǐ lǐ， xiāng zǐ lǐ miàn yòng sù liào báomó pū hǎo， yīn wéi yào bì miǎn tā lòu shuǐ， wǒ jì dé nà gè shí hòu， wǒ hé bó wù guǎn de yáng zhèng qí tóng zhì wǒ men liǎ gè yī qǐ sòng qù， dāng shí zài huǒ chē shàng de shí hòu hěn jǐ， qù de shí hòu， wǒ men jīhū shì bàn zuò bàn zhàn zhe bǎo hù zhe zhè liǎng xiāng zhú jiǎn。
1972 nián 10 yuè， zài běi jīng chéng lì liǎo“ yín què shān hàn mù zhú jiǎn” zhěng lǐ xiǎo zǔ， lái zì quán guó de zhuān jiā xué zhě duì zhú jiǎn shàng zǎo yǐ yān méi de xìn xī kāi shǐ liǎo dà guī mó de pò yì、 quán shì yǔ yán jiū gōng zuò。 wú jiǔ lóng yě bèi liú zài běi jīng cānyù zhè xiàng gōng zuò。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： tā zhè gè jiǎn cuì ruò dào shénme chéng dù ní， jiǎn běn shēn kè fú bù liǎo shuǐ de xī yǐn liǎo， rú guǒ yào jiā zhù tā， yào zhè yàng bǎ tā tí qǐ lái， yòng gè bō lí piàn zài xià biān tuō zhù tā， rán hòu jiè zhe shuǐ de rùn huá zuò yòng， bǎ tā lā shàng lái， gù dìng xià lái zhī hòu， bǎ tā zhuāng dào bō lí guǎn lǐ， rán hòu zài bō lí guǎn lǐ guàn shàng xiāo dú shuǐ。 guàn shàng xiāo dú shuǐ zhī hòu yòng bō lí sài bǎ tā sài jǐn， sài jǐn yòng là bǎ zhè gè tóu fēng zhù。 tā jiù bù huì fā méi， yě bù huì jì xù fǔ xiǔ。
zhěng lǐ zhú jiǎn de gōng zuò jìn xíng liǎo liǎng nián， zhú jiǎn zhōng de 'ào mì xuán jī bèi céng céng jiē kāi。 1974 nián 6 yuè 17 rì， xīn huá tōng xùn shè xiàng shì jiè bō fā liǎo cháng piān tōng xùn gǎo， duì yín què shān hàn mù de fā xiàn、 fā jué jí zhú jiǎn de yán jiū chéng guǒ zuò liǎo bào dào。
suí zhe zhè yī xiāo xī de fā bù， rén men jīng qí dì fā xiàn yín què shān hàn mù chū tǔ de 7500 méi zhú jiǎn zhōng， yòu xiāng dāng yī bù fēn gǔ jí bù jǐn duì shēng huó zài 'èr shí yī shì jì de xiàn dài rén shì jiǔ yǐ shī chuán de yì shū， jí shǐ duì liǎng hàn shí qī de sī mǎ qiān、 liú xiàng、 bān gù děng shǐ xué jiā men yědōu wú yuán yī jiàn。
zhōng guó wén wù yán jiū suǒ yán jiū yuán wú jiǔ lóng： dāng shí yòu rén xiàng zhù xí huì bào fā xiàn liǎo sūn zǐ bīng fǎ děng děng， máo zé dōng zhù xí fēi cháng gǎn xīng qù， xī wàng néng gòu kàn dào zhè gè jiǎn， suǒ yǐ zhěng lǐ xiǎo zǔ dāng shí zuì chū de rèn wù shì yào bǎ wǒ men yǐ jīng zhěng lǐ chū lái zhè bù fēn de dōng xī bǎ tā yìn chéng shū qǐng zhù xí kàn， dāng shí wǒ men jīhū shì jǐ tiān jǐ yè bù shuì jué de gǎn shū、 biān pái， ér qiě tè bié yìn de dà zì běn， sòng shàng qù de jiù shì《 sūn zǐ bīng fǎ》 hé《 sūn bìn bīng fǎ》。
《 sūn zǐ bīng fǎ》 yǔ《 sūn bìn bīng fǎ》 tóng shí chū tǔ， kuò qīng liǎo cháng qī yǐ lái lǒngzhào zài《 sūn zǐ bīng fǎ》 yán jiū shàng de chóngchóng mí wù。 zhèng shí liǎo lì shǐ shàng sūn wǔ、 sūn bìn gè yòu qí rén， bìng qiě gè yòu bīng shū chuán shì。
qí yì de mù zàng xíng zhì
nà gè shí bēi jiù shì páng juān de mù
jiě dú qiān gǔ mǎ líng zhī mí
àn zhào shì dà fū de lǐ yí 'ān zàng zài zhè gè dì fāng
zài chū tǔ de yín què shān hàn mù zhú jiǎn《 sūn bìn bīng fǎ》 zhōng， sūn bìn céng liè jǔ liǎo bù shǎo yòu míng de zhàn lì， tè bié shì tā qīn zì zhǐ huī bìng lài yǐ chéng míng de mǎ líng zhī zhàn。 zhè shì sūn bìn zhǐ huī qí guó jūn duì yǐ shǎo shèng duō， yī jǔ jiān miè páng juān suǒ shuài wèi guó shí wàn dà jūn de zhù míng zhàn yì。 qí“ jiǎn zào yòu dí” de zhàn shù， yī zhí wéi rén men jīn jīn lè dào。
zài jù lí yín què shān jǐ shí gōng lǐ de tán chéng， qīng dài de《 yí zhōu zhì》 shàng shuō“ qí fá wèi， sūn zǐ shèng páng juān yú cǐ” zhè gè shuō fǎ lì lái méi yòu yǐn qǐ rén men de zhù yì。 zì gǔ mǎ líng zhī zhàn de zhàn zhǐ méi yòu dìng lùn， qiān bǎi nián lái， rén men zhòng shuō fēn yún， zhēng chǎo bù duàn。
《 sūn bìn bīng fǎ》 de chū tǔ， tòu lù liǎo mǎ líng zhī zhàn de xīn de xìn xī， rén men kāi shǐ bǎ mù guāng tóu xiàng liǎo tán chéng xiàn de mǎ líng shān。
zài mǎ líng shān de běi cè， yòu yī chù mù zàng， èr shí nián qián bèi cūn mín men wā jué， mù qián yòu yī kuài wú zì bēi， jù dāng dì qún zhòng chuán shuō， zhè jiù shì sūn bìn wéi páng juān xiū de mù。
shān dōng shěng tán chéng xiàn fù xiàn cháng hán míng lín： nǐ kàn nà gè fāng xiàng， nà gè shí bēi， nà jiù shì páng juān mù， dāng nián dà zhàn jié shù yǐ hòu， sūn bìn bǎ páng juān de tóu gē xià lái yǐ hòu dào nán biān nà gè dì fāng， dà xuán zhuāng de dì fāng xuán tóu shì zhòng， wǎ jiě liǎo shí wàn wèi jūn， tā de shī tǐ yùn dào liǎo tā 'ān yíng zhā zhài de dì fāng， zài zhè lǐ 'ān zàng。 nǐ kàn zhè liǎng kuài shí tóu， yòu míng xiǎn de bù tóng， zhè kuài shì dāng dì de hóng shí， zhè shì zhōng shēng dài de shí tóu， zhè kuài shí tóu hé dāng dì de shí tóu cóng yán sè dào zhì dì shàng wán quán bù tóng， zhè jiù shì dāng nián sūn bìn niàn tóng xué zhī yì， tóng shí yòu kǎo lǜ dào páng juān shēn fèn shì wèi guó de dàjiàng jūn， yīn cǐ zài 'ān zàng de lǐ shù shàng gěi tā hěn dà de zūn zhòng， yòng shì dà fū de lǐ yí， yǐ guān guǒ， shuāngchóng zhè zhǒng xíng zhì gěi tā zuò liǎo 'ān zàng。
zhè xiē dōushì zài zài mǎ líng shān yī dài chū tǔ de zhàn guó shí qī de bīng qì， zhè xiē bīng qì de nián dài yǔ lì shǐ shàng jìzǎi mǎ líng zhī zhàn de shí jiān zhèng xiāng wěn hé， shuō míng zhè lǐ céng jīng fā shēng guò yīcháng zhàn zhēng。 zài《 sūn bìn bīng fǎ》 zhōng， sūn bìn yòng liǎo“ ài sài sǐ dì” jǐ gè zì lái miáo shù dāng nián mǎ líng zhī zhàn de dì xíng。
shān dōng shěng tán chéng xiàn lǚ yóu jú fù yán jiū guǎn yuán huáng xīn zhōng：《 sūn bìn bīng fǎ》 suǒ jiǎng dào de“ ài sài sǐ dì”， yě jiù zhǐ de zhè gè dì fāng， yīn wéi zhè gè dì fāng bǐ jiào xiá zhǎi， yuè wǎng lǐ zǒu yuè shēn， cóng wài miàn kàn shān yòu bù gāo， bù dǒu yě bù xiǎn， dàn shì yī jìn qù yǐ hòu jiù bù shì zhè yàng liǎo， suǒ yǐ tā xíng chéng yī gè xiá kǒu， bǐ jiào bìsè de dì fāng， hǎo dǔ jié， dào lǐ miàn yǐ hòu yòu zhuǎn huí lái liǎo， suǒ yǐ jiù jiào“ ài sài sǐ dì”。
jiàn yú yín què shān hàn jiǎn《 sūn bìn bīng fǎ》 hé tán chéng mǎ líng shān de dì xíng dì mào、 chū tǔ bīng qì、 wén xiàn jìzǎi děng xiāng yìn zhèng， yóu cǐ zhèng míng mǎ líng zhī zhàn de zhàn zhǐ zài tán chéng de mǎ líng shān。 cǐ hòu， jiě fàng jūn jūn shì kē xué yuàn hé zhōng guó sūn zǐ bīng fǎ yán jiū huì yě bǎ mǎ líng shān liè wéi liǎo zhōng guó gǔ dài jūn shì wén huà jiào yán jī dì。
zài běi jīng cān jiā wán yín què shān zhú jiǎn zhěng lǐ gōng zuò de wú jiǔ lóng， yú jǐ nián hòu， yóu shān dōng shěng bó wù guǎn zhèng shì diào rù guó jiā wén wù jú wén xiàn yán jiū shì gōng zuò。 yóu tā hù sòng dào běi jīng de zhú jiǎn， zhěng lǐ wán chéng hòu， yóu zhōu 'ēn lái zǒng lǐ qīn zì pī shì， zhuān mén tiáobō yī liè kè yùn liè chē chē xiāng jiāng zhú jiǎn sòng huí shān dōng。
yín què shān hàn mù zhú jiǎn de fā xiàn , wéi hàn yǔ shǐ de yán jiū tí gōng liǎo bǎo guì de zī liào。
《 sī mǎ bīng fǎ》 de chéng shū、 liú chuán jí wén huà jià zhí
tóng xī gāng sūn lì yīng
（ shān dōng shī fàn dà xué qí lǔ wén huà yán jiū zhōng xīn， shān dōng， Jǐnán， 250014）
zhāi yào：《 sī mǎ bīng fǎ》 bìng fēi wěi shū， ér shì qí jǐng gōng shí qī sī mǎ ráng jū duì gǔ《 sī mǎ fǎ》 de fā huī hé chǎn shì， bìng yóu qí wēi wáng shí qī qí guó dà fū men jiāng 'èr zhě zhuī lùn zá róu 'ér chéng。 zài liú chuán guò chéng zhōng， bīng jiā wǎng wǎng zhǐ zhù zhòng qí zhù zhǐ dà yì， bìng bù wán quán jū yú yuán wén yuán jù， yīn cǐ jīn běn yǔ ji běn zài wén zì biǎo shù shàng yòu suǒ chū rù。《 sī mǎ bīng fǎ》 suī shì yī bù bīng shū， què yòu zhe hěn gāo de wén huà jià zhí， qí yòu guān jūn lǐ de nèi róng shì zhōng guó lǐ zhì wén huà de zhòng yào gòu chéng bù fēn； qí guān yú“ chū jūn fù” de jìzǎi， fǎn yìng liǎo chūn qiū shí qī jūn fù biàn huà de jī běn qíng kuàng， zhè shì qí tā wén xiàn diǎn jí zhōng suǒ méi yòu de。
guān jiàn cí：《 sī mǎ bīng fǎ》； chéng shū； liú chuán； wén huà jià zhí
yī、《 sī mǎ bīng fǎ》 de chéng shū hé liú chuán
《 sī mǎ bīng fǎ》 yòu chēng《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》， shì qí wēi wáng shí qī zài zhōu dài《 sī mǎ fǎ》 de jī chǔ shàng zá róu fù hé jìn sī mǎ ráng jū bīng fǎ 'ér xíng chéng de yī bù bīng xué zhù zuò。 yóu yú gāi shū chéng shū guò chéng fù zá hé liú chuán guò chéng zhōng yì shī jiào wéi yán zhòng， yǐ zhì rén men duì qí zhēn wěi wèn tí zhēng lùn bù xiū， yīn cǐ， yào duàn dìng gāi shū de zhēn wěi， bì xū cóng《 sī mǎ bīng fǎ》 de chéng shū hé liú chuán rù shǒu。
《 shǐ jì · sī mǎ ráng jū lièzhuàn》 yún：“ jí tián cháng shā jiǎn gōng， jìn miè gāo zǐ、 guó zǐ zhī zú。 zhì cháng zēngsūn hé， yīn zì lì， wéi qí wēi wáng， yòng bīng xíng wēi， dà fàng ráng jū zhī fǎ， ér zhū hóu hóu qí。 qí wēi wáng shǐ dà fū zhuī lùn gǔ zhě《 sī mǎ bīng fǎ》 ér fù ráng jū yú qí zhōng， yīn hào yuē《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》” zhè duàn shǐ liào kě yǐ shuō míng liǎng gè wèn tí。
qí yī， zài sī mǎ ráng jū zhī qián yòu yī bù《 sī mǎ bīng fǎ》， qí wēi wáng shí qí dà fū céng zhuī lùn cǐ bīng fǎ。 sī mǎ shì xī zhōu fù zé jūn shì de guān yuán， zǎo zài yīn shāng shí qī， yóu yú yǐ mǎ wéi dòng lì de zhàn chē shì wǔ zhuāng shuǐ píng de biāo zhì， yīn cǐ rén men jiù yǐ mǎ chēng hū zhàn chē， bìng yǐ cǐ biǎo shì wǔ zhuāng， ér shuài lǐng wǔ zhuāng de zhí guān jiù yǐ“ mǎ” wéi míng。 yīn xū bǔ cí zhōng， cháng cháng jiàn dào mǎ、 mǎ yà、 mǎ xiǎo chén děng zhí guān， zhè xiē hán yòu“ mǎ” zì de zhí guān dōushì wǔ guān。 sī mǎ yī zhí jí yuán yú cǐ。《 shuō wén》：“ mǎ， wǔ yě。”《 xún zǐ · wáng zhì》：“ sī mǎ zhī shī lǚ jiá bīng shèngbái zhī shù。” zhè zú yǐ shuō míng sī mǎ shì wǔ shì zhī guān。 zài sī mǎ ráng jū zhī qián， gè guó dōuyòu zhuān jiǎng jūn shì lǐ lùn hé jūn shì zhì dù de diǎn jí， yóu yú jūn shì yóu sī mǎ fù zé， suǒ yǐ jūn shì diǎn jí bèi lóng tǒng de chēng wéi《 sī mǎ》 huò《 sī mǎ bīng fǎ》。《 zhōu lǐ》 zhōng de dà sī mǎ“ zhǎng jiàn bāng zhī jiǔ fǎ”， xiǎo sī mǎ“ zhǎng qí shì rú dà sī mǎ zhī fǎ。” xiàn shī“ zé shǒu fǎ yú sī mǎ。” sī bīng“ shòu bīng cóng sī mǎ zhī fǎ”， kě jiàn《 sī mǎ fǎ》 huò《 sī mǎ bīng fǎ》 shì gōng rèn de jūn shì fǎ zé， suǒ yǐ sī mǎ qiān zài《 tài shǐ gōng zì xù》 zhōng shuō：“ zì gǔ wáng zhě 'ér yòu sī mǎ fǎ， ráng jū néng shēn míng zhī。”
qí 'èr， qí wēi wáng shí jiāng sī mǎ ráng jū bīng fǎ yǔ gǔ dài《 sī mǎ fǎ》 zá róu fùhè zài yī qǐ， xíng chéng liǎo yī bù xīn bīng shū， chēng wéi《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》。 qí wēi wáng shí qī， zài zhèng zhì jīng jì fāng miàn jìn xíng gǎi gé de tóng shí， hái shí fēn zhòng shì duì jūn shì lǐ lùn de zǒng jié， qí wēi wáng céng duō cì xiàng dāng shí de jūn shì jiā sūn bìn qǐng jiào jūn shì lǐ lùn，《 sūn bìn bīng fǎ · wēi wáng wèn》 duì cǐ duō yòu jì shù， rú：“ liǎng jūn xiāng dāng， liǎng jiāng xiāng wàng， jiē jiān 'ér gù， mò gǎn xiān jǔ， wéi zhī nài hé？”“ wǒ qiáng dí ruò， wǒ zhòng dí guǎ， yòng zhī nài hé？”“ dí chū wǒ chū， wèi zhī duō shǎo， yòng zhī nài hé？” jǔ bù shèng jǔ。 qí wēi wáng yǔ sī mǎ ráng jū tóng chū yú tián shì， duì qí xiān rén de jūn shì lǐ lùn jìn xíng zhuī lùn zǒng jié hé lì yòng， shì hé hū qíng lǐ de。 dāng shí， qí guó“ sān jūn zhī liáng， wǔ jiā zhī bīng， jìn rú fēng shǐ， zhàn rú léi tíng， jiě rú fēng yǔ。” [1] chéng wéi liè guó zhōng de jūn shì qiáng guó。 zhè yī jú miàn de chū xiàn， yǔ qí wēi wáng zhòng shì duì jūn shì lǐ lùn de zǒng jié bù wú guān xì。 cóng《 shǐ jì》 de jì shù kàn， qí wēi wáng shí qí dà fū men zài duì gǔ《 sī mǎ fǎ》 zhuī lùn de tóng shí， jiāng sī mǎ ráng jū bīng fǎ róu hé zài qí zhōng， bìng xíng chéng yī bù xīn de bīng fǎ， jí《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》。 míng dài rén liú xuān zài《 sī mǎ fǎ zhí jiě》 zhōng shuō：“《 sī mǎ fǎ》 zhě， zhōu dà sī mǎ zhī fǎ yě， sī mǎ zhǎng bāng zhèng、 tǒng liù shī、 píng bāng guó， nǎi liù qīng zhī xià guān， rù zé zuǒ tiān zǐ yǐ zhì guó， chū zé róng bīng yǐ zhì luàn， nǎi wáng zhě rén yì zhī bīng yě。 wǔ wáng jì píng yīn luàn， fēng tài gōng yú qí， hòu zǐ réng wéi qí hóu， gù cǐ fǎ chuán yú qí， huán gōng zhī shì， guǎn zhòng yòng zhī， biàn 'ér wéi jié zhì zhī bīng， suì néng jiǔ hé zhū hóu， yī kuāng tiān xià。 jǐng gōng zhī shì， tián ráng jū yòng zhī， biàn 'ér wéi quán zhà zhī bīng， suì néng què yàn jìn zhī shī。 jǐng gōng yǐ ráng jū yòu gōng， fēng wéi sī mǎ zhī guān， hòu shì zǐ sūn hào wéi sī mǎ shì， zhì qí wēi wáng zhuī lùn gǔ《 sī mǎ fǎ》 fāng chéng， cǐ shū yòu yuǎn shù ráng jū suǒ xué， suì yòu《 sī mǎ ráng jū》 shù shí piān。” cǐ lùn suī yòu kě shāng què zhī chù， dàn jī běn jiǎng míng liǎo《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》 de xíng chéng guò chéng。
《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》 chū shì hòu， rén men réng xí guàn shàng chēng zhī wéi《 sī mǎ fǎ》 huò《 sī mǎ bīng fǎ》， yīn cǐ， zài qí wēi wáng zhī hòu， sān zhǒng bù tóng míng chēng de bīng fǎ， zhǐ dedōu shì bāo kuò ráng jū bīng fǎ zài nèi de jūn shì zhù zuò， jīng guò cháng qī de liú chuán， rén men zài yě nán yǐ biàn qīng nǎ xiē shì gǔ《 sī mǎ fǎ》， nǎ xiē shì ráng jū bīng fǎ liǎo。
《 sī mǎ fǎ》 de zuì zǎo zhù lù， jiàn yú《 hàn shū · yì wén zhì》 lǐ lèi， chēng wéi《 jūn lǐ sī mǎ fǎ》 155 piān。 bān gù suǒ yǐ jiāng yī bù bīng shū liè wéi lǐ shū， shì yīn wéi《 sī mǎ fǎ》 zhōng yòu xǔ duō jiǎng jūn lǐ de nèi róng， rú tiān zǐ、 zhū hóu cháo pìn zhī lǐ、 zhàn zhēng zhōng de yǔn mìng zhī lǐ、 jūn zhōng yí lǐ děng， yòu xiē nèi róng shèn zhì yǔ《 zhōu lǐ》 yě yòu xiāng hé zhī chù。 kǒng zǐ hòu rén kǒng fù de《 kǒng cóng zǐ》 yī shū zhōng yòu《 wèn jūn lǐ piān》， qí zhōng shè jí dào jūn duì jì lǐ、 zào miào、 xiàn fú de lǐ yí， qí nèi róng yě bìng wèi chāo chū《 sī mǎ fǎ》。 kě jiàn yǐ lǐ zhì jūn shì《 sī mǎ fǎ》 de yī gè tè sè。 tóng shí，《 hàn shū》 de zuò zhě bān gù shēng huó zài yī gè yǐ“ lǐ” zhì tiān xià de shí dài， duì lǐ zhì xiāng dāng chóng bài， tā zài《 hàn shū · bīng shū lüè》 xù zhōng shuō：“ jí tānɡ wǔ shòu mìng， yǐ shī kè luàn 'ér jì bǎi xìng， dòng zhī yǐ rén yì， xíng zhī yǐ lǐ ràng，《 sī mǎ fǎ》 shì qí yí shì yě。” zài bān gù kàn lái，《 sī mǎ fǎ》 zuò wéi yī bù bīng shū， yǔ qí tā jiǎng shù qí jì quán móu jí biàn zhà de bīng shū bù tóng， shì yǐ lǐ zhì jūn de diǎn fàn zhī zuò。
hòu shì xué zhě duì zhè yī wèn tí yědōu yú yǐ rèn kě。 sòng rén chén fù liáng rèn wéi：“ yí lǐ quē jūn lǐ， gài《 sī mǎ fǎ》 jí gǔ jūn lǐ yě。 gǔ fǎ duō wáng， yǐ qí yòu zhě qiú zhī， bì fēi shuāi shì quán móu biàn zhà néng wéi yě。” [2] qīng rén sūn yí ràng《 zhōu lǐ zhèng yì》 shuō：“ shì《 sī mǎ fǎ》， shí gǔ jūn lǐ zhī yí wén， gù zú yǔ lǐ jīng xiāng zhēng。” [3] qīng rén qín huì tián zhù《 wǔ lǐ tōng kǎo》， ji《 sī mǎ fǎ》 yì wén yǐ bǔ wǔ lǐ zhī jūn lǐ， qí zhōng yòu guān jūn lǐ de nèi róng， dà duō chū zì《 sī mǎ fǎ》。 zì《 suí shū · jīng jí zhì》 shǐ，《 sī mǎ fǎ》 bèi liè rù zǐ bù bīng jiā lèi， chēng“ qí jiāng sī mǎ ráng jū zhuàn”， suǒ zài wéi sān juàn， shí jì shàng shì wǔ piān。 cǐ hòu de《 táng shū · jīng jí zhì》、《 xīn táng shū · yì wén zhì》、《 sòng shǐ · yì wén zhì》 jūn jì wéi sān juàn。 cóng hàn dài《 jūn lǐ sī mǎ fǎ》 155 piān dào suí yǐ hòu de《 sī mǎ fǎ》 3 juàn 5 piān， kě néng shì bīng shū zài liú chuán guò chéng zhōng yīn bīng luàn、 chóng dù、 shuǐ zāi děng yuán yīn wáng yì yán zhòng， yě“ kě néng hé gǔ shū yóu jiǎn cè dì biàn wéi diāo yìn shū jí suǒ yǐn qǐ de míng chēng bù tóng yòu guān。” [4] wú lùn rú hé，《 suí shū · jīng jí zhì》 suǒ zài 3 juàn de《 sī mǎ fǎ》 yǔ hàn dài de《 jūn lǐ sī mǎ fǎ》 xiāng bǐ， nèi róng shàng yòu suǒ shān jiǎn hé wén zì shàng yòu suǒ chū rù dōushì bù kě bì miǎn de。
nán sòng chén zhèn sūn《 zhí zhāi shū lù tí jiě》 lù yòu《 sī mǎ fǎ》 yī juàn， zhè kě néng shì《 sī mǎ fǎ》 yóu sān juàn bìng wéi yī juàn de kāi shǐ， qīng dài yǐ lái shì jiān tōng xíng de《 sī mǎ fǎ》 duō wéi yī juàn， yě yòu fēn wéi sān juàn zhě， dū bāo kuò《 rén běn》、《 tiān zǐ zhī yì》、《 dìng jué》、《 yán wèi》、《 yòng zhòng》 wǔ piān， gòng jì yuē 3500 zì， zhè jiù shì suǒ wèi de jīn běn《 sī mǎ fǎ》。
qīng dài xué zhě yǐ biàn wěi xiāng jìng chěng， duō shì jīn běn《 sī mǎ fǎ》 wéi wěi shū。 gōng zì zhēn、 zhāng xīn chéng děng rén duì《 sī mǎ bīng fǎ》 de zhēn shí xìng chí huái yí tài dù， yáo jì héng、 yáo nài、 kāng yòu wéi děng rén zé zhí jiē rèn wéi《 sī mǎ bīng fǎ》 shì wěi shū， qí zhōng yǐ yáo jì héng de guān diǎn zuì jù dài biǎo xìng， tā zài《 gǔ jīn wěi shū kǎo》 zhōng zhì yí shuō：“（《 sī mǎ fǎ》） dāng shí bǎi wǔ shí piān，《 suí shū》 sān juàn bù fēn piān， yǐ wáng yǐ， jīn cǐ shū jǐn wǔ piān， wéi hòu rén wěi zào wú yí， fán gǔ chuán suǒ yǐn《 sī mǎ fǎ》 zhī wén， jīn shū jiē wú zhī； qí piān shǒu dàn zuò rén yì fū cí， yì wú suǒ wèi yī ràng zhī wén， jiān xí《 dài lǐ》 shù yǔ 'ér yǐ。 ruò rán， shǐ qiān xī zhì zhèn jīng zhī， yǐ wéi sān dài bù néng jìng qí yì hū！ shì bù wéi shǐ qiān suǒ wèi《 sī mǎ bīng fǎ》 jīn bù fù jiàn， jí suǒ wèi fù ráng jū yú qí zhōng， hào yuē《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》 zhě， yì bù fù jiàn yǐ。” yáo shì de zhè piān hóng lùn， mào sì hé lǐ， dàn zhǐ yào zǎi xì yán dú yī xià jīn běn《 sī mǎ fǎ》， jīhū yáo shì zhī lùn de měi jù huà dū zhí dé shāng què。
qí yī， jǐn yǐ《 sī mǎ fǎ》 yuán yòu 155 piān， jīn jǐn yòu 5 piān， jiù duàn dìng wéi“ hòu rén wěi zào wú yí” shì méi yòu dào lǐ de。 gǔ jí zài liú chuán guò chéng zhōng bù fènnèi róng yì shī shì hěn zì rán de shì， yì shī de duō shǎo yǔ gāi shū de zhēn wěi méi yòu bì yào de lián xì。
qí 'èr，“ fán gǔ chuán suǒ yǐn《 sī mǎ fǎ》 zhī wén， jīn shū jiē wú zhī” bìng méi yòu gēn jù， xiāng fǎn， yī xiē gǔ chuán jì zhōng yǐn yòng de《 sī mǎ fǎ》 zhī wén， què zhèng hǎo yǔ jīn běn《 sī mǎ fǎ》 xiāng wěn hé。 rú《 shǐ jì · píng jīn hóu zhù fù lièzhuàn》 yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ guó suī dà， hàozhàn bì wáng； tiān xià suī fēng， wàng zhàn bì wēi。” cǐ wén yǔ jīn běn《 sī mǎ fǎ · rén běn piān》 de wén zì wán quán yī zhì。《 hàn shū · dí yì chuán》 wáng mǎng zhī zhào yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ shǎng bù yú shí， yù mín sù dǔ wéi shàn zhī lì yě。” xú gān《 zhōng lùn · shǎng fá piān》 yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ shǎng fá bù yú shí， yù mín sù jiàn shàn 'è zhī bào yě。” jīn běn《 sī mǎ fǎ · tiān zǐ zhī yì piān》 yòu“ shǎng bù yú shí， yù mín sù dé wéi shàn zhī lì yě。” zhǐ yòu gè bié wén zì de chā yì， bìng bù hài yì。 cǐ lì méi bù shèng jǔ。 zài yìn shuà shù wèi fā míng yǐ qián， zhù zuò zhǐ néng yǐ shǒu chāo huò kǒu 'ěr de xíng shì liú chuán， jiā zhī bīng shū yǐ shí yòng wéi mùdì， bìng bù guòfèn jì jiào wén zì de yì tóng， wèile lǐ jiě hé sòng xí fāng biàn， gēnghuàn bù fēn bìng bù hài yì de cí yǔ shì hěn zhèng cháng de。
qí sān， yáo shì pī píng jīn běn《 sī mǎ fǎ · rén běn piān》 cí yì fū qiǎn，“ yì wú suǒ wèi yī ràng zhī wén， jiān xí《 dài lǐ》 shù yǔ 'ér yǐ。” gèng shì xiǎng dāng rán。《 sī mǎ fǎ》 zuò wéi yī bù jiǎng shù jūn lǐ de shū， qí nèi róng yǔ《 dài lǐ》 yòu xiāng jìn shèn zhì xiāng tóng zhī chù bìng bùzúwèi qí。 hàn dài dà xué zhě zhèng xuán cháng yǐn《 sī mǎ fǎ》 zhù《 zhōu lǐ》， qí yǐn wén yǔ jīn běn《 sī mǎ fǎ》 bìng wú yì chù， rú《 zhōu lǐ · dà sī mǎ》 zhèng xuán zhù yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ dé yì zé kǎi lè， kǎi gē shì xǐ yě。” cǐ wén yǔ jīn běn《 sī mǎ fǎ · tiān zǐ zhī yì piān》 de jì shù xiāng tóng。 zài rú《 zhōu lǐ · dà sī mǎ》 zhèng xuán zhù yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ gōng shǐ wéi， shū máo shǒu， gē jǐ zhù， fán wǔ bīng cháng yǐ wèi duǎn， duǎn yǐ jiù cháng。” cǐ wén jiàn yú jīn běn《 sī mǎ fǎ · dìng jué piān》。 rú guǒ《 sī mǎ fǎ》 jiān xí《 dài lǐ》， zhèng xuán jiù bù huì yǐn《 sī mǎ fǎ》 lái zhù《 zhōu lǐ》 liǎo。
qí sì， yáo shì suǒ wèi“ shǐ qiān xī zhì zhèn jīng zhī， yǐ wéi sān dài bù néng jìng qí yì hū！ shì bù wéi shǐ qiān suǒ wèi《 sī mǎ bīng fǎ》 jīn bù fù jiàn， jí suǒ wèi fù ráng jū yú qí zhōng， hào yuē《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》 zhě， yì bù fù jiàn yǐ。” shì qū jiě liǎo sī mǎ qiān de běn yì。 sī mǎ qiān zài《 shǐ jì · sī mǎ ráng jū lièzhuàn》 zhōng shuō：“ yú dú《 sī mǎ bīng fǎ》， hóng kuò shēn yuǎn， suī sān dài zhēng fá， wèi néng jìng qí yì， rú qí wén yě， yì shǎo bāo yǐ。 ruò fū ráng jū， qū qū wéi xiǎo guó xíng shī， hé xiá jí《 sī mǎ bīng fǎ》 zhī yī ràng hū？ shì jì duō《 sī mǎ bīng fǎ》， yǐ gù bù lùn， ruò ráng jū zhī lièzhuàn yān。” sī mǎ qiān zhè duàn huà de běn yì shì《 sī mǎ bīng fǎ》 de mǒu xiē lǐ lùn guò yú lǐ xiǎng huà， shāo yòu kuā dà zhī xián， duì qí kě xíng xìng jí zuò wéi xiǎo guó tǒng shuài de sī mǎ ráng jū shì fǒu shí jiàn guò zhè xiē lǐ lùn biǎo shì huái yí。 dàn sī mǎ qiān bìng méi yòu duì《 sī mǎ bīng fǎ》 shì fǒu bāo kuò ráng jū bīng fǎ huái yí， yáo shì qū jiě liǎo sī mǎ qiān de běn yì， rèn wéi sī mǎ qiān duì《 sī mǎ bīng fǎ》 chí huái yí tài dù， bìng yǐ cǐ duàn dìng《 sī mǎ bīng fǎ》 shì wěi shū， qí qián tí yǐ jù shì cuò wù de， jié lùn dāng rán bù huì zhèng què。
yóu shàng shù fēn xī kě zhī， jīn běn《 sī mǎ fǎ》 bìng fēi wěi shū， shì qí jǐng gōng shí sī mǎ ráng jū duì gǔ《 sī mǎ fǎ》 de fā huī hé chǎn shì， bìng yóu qí wēi wáng shí qī qí dà fū men jiāng 'èr zhě zhuī lùn zá róu 'ér chéng de yī bù bīng shū。
《 sī mǎ bīng fǎ》 chéng shū hòu， zài qí dì jí zhōu wéi dì qū guǎng wéi liú chuán， dào hàn dài shí réng bèi bīng jiā shì wéi jīng diǎn， cháng cháng yǐn yòng， bān gù yǐ《 jūn lǐ sī mǎ fǎ》 155 piān zhù lù yú《 hàn shū · yì wén zhì》。 yí hàn de shì zài cháng qī de liú chuán guò chéng zhōng duō yòu yì shī， zhì《 suí shū · jīng jí zhì》 shí jǐn jì wéi sān juàn，《 xīn táng shū · yì wén zhì》、《 sòng shǐ · yì wén zhì》 yě jūn zài wéi sān juàn。 sòng shén zōng yuán fēng sān nián， běi sòng zhèng fǔ“ zhào dìng《 sūn zǐ》、《 wú zǐ》、《 liù tāo》、《 sī mǎ fǎ》、《 sān lüè》、《 yùliáozǐ》、《 lǐ jìng wèn duì》 děng shū， lòu bǎn xíng zhī。” [5] zhè qī bù shū bèi chēng wéi《 wǔ jīng qī shū》， liú chuán zhì jīn de jīn běn《 sī mǎ fǎ》 jiù shì sòng dài bān dìng de《 wǔ jīng qī shū》 zhōng de《 sī mǎ fǎ》。
sòng dài bān xíng《 sī mǎ fǎ》 shí， bìng méi yòu zuò ji yì gōng zuò， yì wén ji lù shì zài qīng dài cái kāi shǐ de。 zhāng shù suǒ ji yì wén shōu yú《 èr yǒu táng cóng shū》， qián xī zuò suǒ ji yì wén shōu yú《 zhǐ hǎi》， huáng yǐ zhōu suǒ ji yì wén wéi《 jūn lǐ sī mǎ fǎ kǎo zhèng》 jí gāi shū suǒ fù《 sī mǎ fǎ yì wén》。 tā men sān rén gòng cóng gǔ shū yǐn wén jí qí zhù shū zhōng ji chū dà yuē 60 tiáo yì wén， gòng 1600 yú zì。 cǐ wài， wáng rén jùn yě ji yòu shǎo shù yì wén shōu yú《 yù hán shān fáng ji yì shū xù biān》 hé《 jīng jí yì wén》。 yóu yú《 sī mǎ fǎ》 yì shī yán zhòng， suǒ ji jǐn shì yì wén de yī xiǎo bù fēn。 dàn jǐn cóng zhè yī xiǎo bù fēn ji wén zhōng， réng néng kàn chū ji běn hé jīn běn《 sī mǎ fǎ》 de guān xì。 ji běn zhōng《 jìn shū · xíng fǎ zhì》 yǐn wén：“ huò qǐ jiá bīng yǐ zhēng bù yì， fèi gòng zhí zé tǎo， bù cháo huì zé zhū， luàn dí shù zé xì， biàn lǐ xíng zé fàng。” jīn běn《 sī mǎ fǎ · rén běn piān》 zé yòu：“ xīng jiá bīng yǐ tǎo bù yì”， èr zhě nèi róng jī běn xiāng tóng。 ji běn zhōng《 guó yǔ · jìn yǔ》 wéi zhāo zhù suǒ yǐn wén wéi：“ qí yòu yǔn mìng， xíng lǐ rú huì， suǒ zhēng yì bù zhēng lì。” jīn běn《 sī mǎ fǎ · rén běn piān》 yě yòu：“ zhēng yì bù zhēng lì， shì yǐ míng qí yì yě” de wén zì。 ji běn zhōng《 shǐ jì · jìn shì jiā jí jiě》 yǐn wén yuē：“ zòng dùn bù guò sān shè。” jīn běn《 sī mǎ fǎ · rén běn piān》 yòu：“ gǔ zhě zhú bēn bù guò bǎi bù， zòng suí bù guò sān shè， shì yǐ míng qí lǐ yě。” èr zhě jī běn xiāng tóng。 ji běn zhōng《 hàn shū · lǐ guǎng chuán》 yǐn wén yuē：“ dēng chē bù shì， zāo sàng bù fú。” jīn běn《 sī mǎ fǎ · tiān zǐ zhī yì piān》 zé yòu：“ jiè zhě bù bài， bīng chē bù shì， chéng shàng bù qū， wēi shì bù chǐ” jù， wén suī bù tóng 'ér yì xiāng tōng。 ji běn zhōng《 tōng diǎn》 160 yǐn wén yuē：“ wéi qí sān miàn， quē qí yī miàn， suǒ yǐ shì shēng lù yě。” jīn běn《 sī mǎ fǎ · yòng zhòng piān》 yòu：“ zhuī guǒ 'ér jué zhī”， èr zhě dà yì jī běn yī zhì。
yóu yǐ shàng duì bǐ kě zhī， ji běn zhōng de bù fēn nèi róng kě cóng jīn běn zhōng xún zhǎo dào， huò yǔ jù xiāng tóng， huò wén bù tóng 'ér yì xiāng tōng。 tóng yī nèi róng yòng bù tóng de wén zì biǎo shù， kě néng shì yǐn yòng zhě zhǐ qǔ qí dà yì， bìng bù wán quán jū yú yuán wén zào chéng de。 jīn běn、 ji běn de nèi róng yuán wéi yī běn shū yīnggāi shì méi yòu wèn tí de。 ji běn zhōng de dà bù fènnèi róng zài jīn běn zhōng xún zhǎo bù dào， shì yīn wéi jīn běn yì shī tài yán zhòng de yuán gù， bìng bù néng yǐ cǐ lái fǒu dìng 'èr zhě de yī zhì xìng。
èr、《 sī mǎ bīng fǎ》 de jūn shì lǐ niàn
jī yú jīn běn《 sī mǎ fǎ》 hé ji běn《 sī mǎ fǎ》 dū róu jìn liǎo sī mǎ ráng jū de jūn shì lǐ lùn zhè yī rèn shí， wǒ men jié hé sī mǎ ráng jū de jūn shì shí jiàn hé《 sī mǎ bīng fǎ》 de wén xiàn jìzǎi， dà tǐ gòu lè yī xià《 sī mǎ bīng fǎ》 de jūn shì lǐ niàn。
qí yī， yǐ rén wéi běn de zhàn zhēng guān。《 sī mǎ bīng fǎ》 duì jiǎng rén yì、 wú zhàn zhēng de xiān wáng shí dài shí fēn tuī chóng，《 rén běn》 piān shuō：“ gǔ zhě yǐ rén wéi běn， yǐ yì zhì zhī zhī wèi zhèng” yòu shuō：“ xiān wáng zhī zhì， shùn tiān zhī dào， shè dì zhī yí， guān mín zhī dé， ér zhèng míng zhì wù， lì guó biàn zhí， yǐ jué fēn lù， zhū hóu yuè huái， hǎi wài lái fú， yù mí bīng qǐn， shèng dé zhī zhì yě。” dàn shì， sī mǎ ráng jū shēng huó de shí dài zhèng chù zài chūn qiū mò qī， zhū hóu liè qiáng fēn zhēng， zhàn luàn bù zhǐ， wú shù wú gū de shēng mìng sǐ yú zhàn huǒ， xiàn shí hé lǐ xiǎng de jù dà fǎn chā， yǐng xiǎng zhe sī mǎ ráng jū duì zhàn zhēng de kàn fǎ。 tā rèn wéi， jì rán xiān wáng men yǐ rén wéi běn， hòu shì tǒng zhì zhě jiù yìng xiào fǎ xiān wáng。“ bì chún qǔ fǎ tiān dì 'ér guān yú xiān shèng” [6]“ guó suī dà， hàozhàn bì wáng。” [7] yīn cǐ yào jìn liàng bì miǎn zhàn zhēng， shǐ rén men miǎn shòu zhàn zhēng chuāngshāng。 dàn shì， sī mǎ ráng jū bìng bù fǎn duì zhàn zhēng， tā rèn wéi duì yú bù fú hé rén 'ài yuán zé de xíng wéi bì xū yòng zhàn zhēng shǒu duàn lái yì zhì， yòng zhàn zhēng zhì zhǐ zhàn zhēng， tā shuō：“ shì gù shā rén 'ān rén， shā zhī kě yě； gōng qí guó， ài qí mín， gōng zhī kě yě； yǐ zhàn zhǐ zhàn， suī zhàn kě yě。” [8]
zhàn zhēng yào yǐ rén wéi jī běn yuán zé，“ zhàn dào， bù wéi shí， bù lì mín bìng， suǒ yǐ 'ài wú mín yě； bù jiā sàng， bù yīn xiōng， suǒ yǐ 'ài fū qí mín yě； dōng xià bù xīng shī， suǒ yǐ jiān 'ài mín yě。” [9] chūn gēng qiū shōu zhī jì zhēng zhàn， shì bì yòu wéi nóng shí。 yán hán kù xià zhī jì chū zhēng， shì bì kùn dùn shì zú， suǒ yǐ yào xuǎn zé shìdàng de jì jié jìn xíng zhēng fá。“ bù jiā sàng， bù yīn xiōng” shì yī zhǒng gǔ lǎo de jūn shì chuán tǒng，《 chūn qiū》、《 zuǒzhuàn》 zhōng yě yòu xǔ duō“ wén sàng 'ér zhǐ”、“ wén luàn 'ér hái” de shì lì。
jiāo zhàn shí， yě yào zūn shǒu“ yǐ rén wéi běn” de yuán zé，“ zhú bēn bù guò bǎi bù， zòng suí bù guò sān shè， shì yǐ míng qí lǐ yě； bù qióng bù néng 'ér 'āi lián shāng bìng， shì yǐ míng qí rén yě； chéng liè 'ér gǔ， shì yǐ míng qí xìn yě； zhēng yì bù zhēng lì， shì yǐ míng qí yì yě； yòu néng shè fú， shì yǐ míng qí yǒng yě。 zhī shǐ zhī zhōng， shì yǐ míng qí zhì yě。” [10] sī mǎ ráng jū duì lǐ、 rén、 xìn、 yì、 yǒng、 zhì de gǔ dài zhàn shù yuán zé de tuī chóng， bìng fēi shì yī zhǒng fù gǔ qīng xiàng， yě bù shì yú máng dì gù shǒu lòu guī， ér shì yóu dāng shí de shí jì qíng kuàng jué dìng de。 zài xī zhōu chūn qiū shí qī， yǐ chē zhàn wéi zhù， jiāo zhàn shuāng fāng dū bì xū jiāng zhàn chē pái liè chéng fāng zhèn cái néng jué zhàn， yīn 'ér yòu“ chéng liè 'ér gǔ” de yuán zé， zhuī jī dí rén bù chāo guò bǎi bù， shì wéi liǎo bǎo chí zhèn xíng de wán zhěng， tóng shí yě shì wèile fáng zhǐ bèi dí rén yáng tuì yòu huò 'ér wù zhōng juàn tào。 suǒ yǐ“ suī jiāo bīng zhì rèn， tú bù qū， chē bù chí， zhú bēn bù yú liè， shì yǐ bù luàn。” [11] zhè zhǒng zuò zhàn yuán zé shì xíng zhī yòu xiào de jīng yàn。
《 sī mǎ bīng fǎ》“ yǐ rén wéi běn” de zhàn zhēng guān， shí jì shàng shì cóng zhèng zhì de jiǎo dù lái bǎ wò jūn shì， bǐ yī bān jūn shì zhàn shù lǐ lùn gèng gāo chū yī chóu。 zhèng zhì shì zhì guó de shǒu yào yīn sù， dàn zài yòng zhèng zhì nán yǐ dá dào mùdì shí， jiù shǐ yòng zhàn zhēng zhè yī tè shū shǒu duàn。 jí xiān“ yǐ tǔ dì xíng zhū hóu， yǐ zhèng lìng píng zhū hóu， yǐ lǐ xìn qīn zhū hóu， yǐ cái lì yuè zhū hóu， yǐ móu rén wéi zhū hóu。” rú guǒ shàng shù wǔ zhǒng fāng fǎ réng bù néng jiě jué wèn tí， zhǐ yòu“ yǐ bīng chē fú zhū hóu” [12]。 jí shǐ zài pò bù dé yǐ jìn xíng zhàn zhēng shí， yě yào zūn xún“ yǐ rén wéi běn” de yuán zé， jìn liàng jiǎn shǎo zhàn zhēng chuāngshāng， cóng 'ér wéi zhèng zhì fú wù。
qí 'èr， yǐ wén fù zhòng de zhì jūn yuán zé。 yàn yīng xiàng qí jǐng gōng tuī jiàn sī mǎ ráng jū shí， shuō tā“ wén néng fù zhòng”， zhǔn què dì gài kuò liǎo sī mǎ ráng jū de zhì jūn tè diǎn。 rén shì jué dìng zhàn zhēng shèng fù de zhòng yào yīn sù， yīn cǐ jiàngshuài zhǐ huī zuò zhàn shí， zuì zhòng yào de shì diào dòng rén de jī jí xìng， ràng guǎng dà shì zú xīn yuè chéng fú， cái néng shàng xià yī xīn， tóng chóu dí kài， qǔ dé zhàn zhēng de shèng lì。 suǒ yǐ sī mǎ ráng jū zài chū zhēng qián duì“ shì zú wèi fú， bǎi xìng bù xìn” [13] shí fēn zhòng shì。
sī mǎ ráng jū de“ yǐ wén fù zhòng”， biǎo xiàn zài huái dé、 zhèng zé děng fāng miàn。 suǒ wèi huái dé， jiù shì tōng guò yǔ guǎng dà shì zú tóng gān gòng kǔ， yíng dé dà jiā de xìn rèn hé yōng hù。“ shì zú cì shè jǐng zào yǐn shí wèn jí yī yào， shēn zì fǔ xún zhī。 xī qǔ jiāng jūn zhī zī liáng xiǎng shì zú， shēn yǔ shì zú píng fēn liáng shí， zuì bǐ qí yíng ruò zhě。” guān xīn shì zú， ài hù shì zú， yǔ dí jiāo zhàn shí， cái néng“ bìng zhě jiē qiú xíng， zhēng fèn chū wéi zhī fù zhàn。” [14] zhǐ yòu duì bù xià huái dé， zūn zhòng bù xià， cái néng qǔ dé shì zú de xìn rèn，“ fán zhàn， jìng zé qiàn， shuài zé fú” [15]。
suǒ wèi“ zhèng zé” jí yǐ jǐ zhèng rén。《 sī mǎ fǎ · yán wèi》 yuē：“ fán zhàn， shèng zé yǔ zhòng fēn shàn， ruò jiāng fù zhàn， zé zhòng shǎng fá。 ruò shǐ bù shèng， qǔ guò zài jǐ， fù zhàn zé shì， yǐ jū qián， wú fù xiān shù， shèng fǒu wù fǎn， shì wèi zhèng zé。” yě jiù shì shuō， shēn wéi jiàngshuài， yào qiān xùn zì chù， zhàn zhēng huò shèng， gōng láo guī gōng yú dà jiā； zhàn zhēng shī lì， guò cuò guī jiù yú zì jǐ。 zhè jiù yào qiú jiàngshuài yào yòu yī dìng de dào dé xiū yǎng， yào yòu quán xīn quán yì wéi guó jiā zhuóxiǎng de gāo shàng pǐn gé， tā shuō：“ jiāng shòu mìng zhī rì zé wàng qí jiā， lín jūn yuē shù zé wàng qí qīn， yuán fú gǔ zhī jí zé wàng qí shēn。” [16] chù chù yǐ guó jiā wéi zhòng， zì shēn lì yì fú cóng yú guó jiā lì yì。
tóng shí， hái yào qiú jiàngshuài jù yòu yī dìng de dài bīng néng lì， yào shàn yú lǐng bīng， zhēn duì bù tóng bǐng xìng díshì bīng， yòng bù tóng de fāng fǎ qù diào jiào，《 sī mǎ fǎ · yán wèi》 yuē：“ rén fāng yòu xìng， xìng zhōu yì， jiào chéng sú。 sú zhōu yì， dào huà sú。” yào yǐ guó jiā lì yì hé shè huì gōng dé qù jiào huà shì zú， shǐ zhī wèiguó xiào mìng。
yǐ wén fù zhòng， bìng fēi bù jiǎng wǔ wēi hé fǎ zhì， cóng《 sī mǎ fǎ》 gè piān kàn， jīhū měi piān dōuyòu lì jūn fǎ、 shēn yuē shù、 míng shǎng fá de nèi róng。 sī mǎ ráng jū zài lǐng bīng fá yàn jìn zhī shī shí， jiān jūn zhuāng jiǎ zì shì qí jǐng gōng de chǒng xìn， wú shì jūn zhōng yuē shù， yīn qīn yǒu jiàn xíng 'ér dān wù liǎo shí jiān， bèi sī mǎ ráng jū háo bù yóu yù dì zhǎn shā liǎo。 sī mǎ ráng jū rèn wéi， zuò zhàn shí dìng lì de fǎ zé， yào rén rén zūn shǒu， bìng shǐ měi yī wèi shì zú míng bái fǎ zé de jù tǐ nèi róng， fǎ zé yī dàn dìng lì， biàn bù kě gǎi biàn。 jūn shì fǎ zé yòu jǐn jí xìng de tè diǎn， bù néng mó lēng liǎng kě， tóng shí shì bīng de zhàn fú、 qí zhāng de dà xiǎo hé yán sè、 bǎi guān de fú shì dū yìng fú hé fǎ zé， bù dé yòu fàn。《 sī mǎ fǎ · dìng jué》：“ lì fǎ yī yuē shòu， èr yuē fǎ， sān yuē lì， sì yuē jí， wǔ yuē yù qí fú， liù yuē děng qí sè， qī yuē bǎi guān yí wú yín fú。” tā yòu shuō：“ fán zhàn， zhèng bù xíng zé shì zhuān， bù fú zé fǎ， bù xiāng xìn zé yī。 ruò dài， zé dòng zhī； ruò yí， zé biàn zhī； ruò rén bù xìn shàng， zé xíng qí bù fù。” [17] shí fēn qiáng diào zūn shǒu zuò zhàn fǎ zé de yán sù xìng。
qí sān，“ shì dí 'ér jǔ” de yuán zé。《 sī mǎ fǎ》 zhōng duō cì tí dào“ shì dí 'ér jǔ” yī cí，《 sī mǎ fǎ · dìng jué》 yuē：“ zhù gù miǎn ruò， shì dí 'ér jǔ”， qí zhǐ yì shì zhēn duì dí qíng biàn huà， yīn dì zhì yí， líng huó dì yùn yòng bù tóng de zhàn shù， zuì zhōng zhàn shèng dí rén。《 sī mǎ fǎ · yòng zhòng》 yì yuē：“ fán zhàn， shè 'ér guān qí zuò， shì dí 'ér jǔ。” qí dà yì shì yǐ jiǎ xiàng mí huò dí rén， bìng zhēn chá guān kàn dí rén de dòng jìng， rán hòu shì jù tǐ qíng kuàng gōng jī dí rén， bìng zuì zhōng qǔ shèng。 yóu cǐ kě yǐ shuō，“ shì dí 'ér jǔ” shì sī mǎ bīng fǎ de zhòng yào zhàn shù yuán zé zhī yī。
“ shì dí 'ér jǔ” de qián tí shì guān chá dí qíng。“ fán zhàn， zhòng guǎ yǐ guān qí biàn， jìn tuì yǐ guān qí gù， wēi 'ér guān qí jù， jìng 'ér guān qí dài， dòng 'ér guān qí yí， xí 'ér guān qí zhì， jī qí yí， jiā qí zú， zhì qí qū， xí qí guī， yīn qí bù bì， zǔ qí tú， duó qí lǜ， chéng qí jù。” [18] guān chá dào de dí qíng， zhǐ shì zhí jué de gǎn xìng rèn shí， duì cǐ hái yào rèn zhēn de zǒng jié fēn xī， bù néng píng gǎn jué 'ér dòng， yīn cǐ yào qiú tǒng bīng de jiàngshuài“ fāng lǜ jí wù， biàn xián tuī yí， yǎng lì suǒ qiǎo， yīn xīn zhī dòng。” [19] suǒ wèi“ fāng lǜ jí wù” jiù shì jìn xíng quán fāng wèi de sī kǎo， suǒ wèi“ yīn xīn 'ér dòng” jiù shì bù píng zhí jué qīng jǔ wàng dòng， ér shì zài quán miàn fēn xī de jī chǔ shàng líng huó de yùn yòng zhàn shù。
shì dí 'ér jǔ yòu bì shí jiù xū de yì sī， jí xún zhǎo dí rén de bó ruò huán jié， yǐ wǒ zhī qiáng， jī dí zhī ruò。《 sī mǎ fǎ · yán wèi》：“ fán zhàn， jī qí wēi jìng， bì qí qiáng jìng； jī qí juàn láo， bì qí xián tiǎo； jī qí dà jù， bì qí xiǎo jù， zì gǔ zhī zhèng yě。” shì dí 'ér jǔ hái yòu yīn shí zhì yí、 yīn dì zhì yí de yì sī，《 sī mǎ fǎ · yòng zhòng》 yòu shuō：“ fán zhàn zhī dào， yòng guǎ gù， yòng zhòng zhì， guǎ lì fán， zhòng lì zhèng。 yòng zhòng zhǐ jìn， yòng guǎ jìn tuì。 zhòng yǐ hé guǎ， zé yùn guǒ 'ér jué zhī， ruò fēn 'ér dié jī， guǎ yǐ dài zhòng， ruò zhòng yí zhī， zé zì yòng zhī。…… dí ruò zhòng， zé xiāng zhòng 'ér shòu guǒ。 dí ruò guǎ ruò wèi， zé bì zhī kāi zhī。” yě jiù shì shuō， bīng lì ruò shí lì qiú gǒng gù zhèn dì， bīng lì qiáng shí lì qiú yán sù zhì jūn。 bīng lì guǎ shí yòng biàn huà mò cè de zhàn shù chū qí zhì shèng， bīng lì qiáng shí zé wěn zhā wěn dǎ， bù bù wéi yíng。 zǒng zhī， yào gēn jù dí wǒ shuāng fāng bù tóng de qíng kuàng， cǎi qǔ líng huó duō biàn de zhàn shù， zuì zhōng qǔ dé shèng lì。
zǒng guān《 sī mǎ bīng fǎ》 de jūn shì lǐ niàn， zài hěn dà chéng dù shàng qīng xiàng yú chuán tǒng 'ér yòu duì chuán tǒng yòu suǒ tū pò。 sī mǎ ráng jū shēng huó zài chūn qiū mò qī， chuán tǒng de zōng fǎ zhèng zhì tǐ xì qū yú bēng kuì， chuán tǒng de dào dé xìn tiáo yě zhú jiàn shī qù qí yuē shù néng lì， rén men wèile tǔ dì、 rén kǒu、 cái fù de zhēng dǒu bù duàn shēng jí、 kuò dà， zhè zhǒng shè huì de biàn huà， shǐ xǔ duō rén duì jiù dào dé、 jiù zhì xù hé jiù de zhèng zhì tǐ zhì shí fēn liú liàn， shèn zhì chén jìn qí zhōng 'ér bù néng zì bá， zhè yī shí qī de kǒng zǐ shì rú cǐ， sī mǎ ráng jū yě shì rú cǐ， tā de jūn shì lǐ lùn hěn dà chéng dù shàng shì duì chuán tǒng jūn shì lǐ fǎ de kěn dìng hé sòng yáng， suǒ yǐ tā qiáng diào“ rén” zài zhàn zhēng zhōng de dì wèi hé zuò yòng， tí chàng yǐ wén fù bīng， yǐ dé zhì jūn， méi yòu xiàng sūn zǐ bīng fǎ zhōng nà yàng de zhà biàn hé quán móu。 zhè zhèng shì sī mǎ qiān suǒ shuō de“ hóng kuò shēn yuǎn”。 dàn shì， wú qíng de shè huì xiàn shí， yòu shǐ sī mǎ ráng jū yì shí dào jǐn jǐn kào“ rén”、“ dé” shì bù néng qǔ dé zhàn zhēng shèng lì de， suǒ yǐ tā yòu duì chuán tǒng bīng fǎ jìn xíng liǎo gǎi zào hé tū pò， tí chū liǎo xǔ duō kē xué de zhàn lüè zhàn shù yuán zé， cóng 'ér fēng fù liǎo qí lǔ bīng xué de nèi róng。
sān、《 sī mǎ bīng fǎ》 de wén huà jià zhí
《 sī mǎ bīng fǎ》 suī shì yī bù bīng shū， què yòu zhe hěn gāo de wén huà jià zhí。
《 sī mǎ bīng fǎ》 zhōng yòu guān jūn lǐ de nèi róng shì zhōng guó lǐ zhì wén huà de zhòng yào gòu chéng bù fēn。 àn zhào《 zhōu lǐ》 de jì shù， lǐ fēn wéi jí lǐ、 xiōng lǐ、 jūn lǐ、 bīn lǐ、 jiā lǐ wǔ lèi， chēng wéi wǔ lǐ。 zài mǒu zhǒng chéng dù shàng jiǎng， gǔ dài zhōng guó shì yī gè lǐ zhì shè huì， lǐ chéng wéi wéi xì rén jì guān xì hé shè huì 'ān dìng de dào dé zhǔn zé。 cí jiù jīn běn《 sī mǎ fǎ》 hé ji běn《 sī mǎ fǎ》 zhōng yòu guān jūn lǐ de nèi róng lüè shù rú xià：
qí yī， guān yú“ jiàoyuè sōu xiǎn”。 jīn běn《 sī mǎ fǎ · rén běn》 yuē：“ tiān xià jì píng， tiān zǐ dà kǎi， chūn sōu qiū xiǎn， zhū hóu chūn zhèn lǚ， qiū zhì bīng， suǒ yǐ bù wàng zhàn yě。” sōu， zhǐ xún zhǎo、 sōu jí； xiǎn， zhǐ qiū tiān dǎ liè。 suǒ wèi chūn sōu qiū xiǎn zhǐ guó jūn zài chūn qiū liǎng jì yǐ wéi liè xíng shì jìn xíng cāo liàn shì bīng hé jiǎn yuè jūn duì de yí shì， yǐ zhè zhǒng xíng shì biǎo míng bù wàng bèi zhàn， shí jì shàng shì biǎo míng guó jūn yōng yòu bīng quán de yī zhǒng lǐ yí。《 zhōu lǐ · dà sī mǎ》 duì zhè yī yí shì jiǎng de gèng jiā xì zhì， yuē：“ zhōng chūn jiào zhèn lǚ…… suì yǐ sōu tián， yòu sī biǎo háo， shì mín、 gǔ， suì wéi jìn、 huǒ bì、 xiàn qín yǐ jì shè。…… zhōng qiū jiào zhì bīng rú zhèn lǚ zhī zhèn…… suì yǐ xiǎn tián yuē rú sōu tián zhī fǎ， luó bì、 zhì qín yǐ sì fáng。” èr zhě suǒ yán， dà zhì xiāng sì， dōushì zhǐ guó jūn jiàoyuè jūn duì de yí shì。
qí 'èr， guān yú chū shī、 shì shī。 chū shī zhēng tǎo， jiǎng jiū shí lìng。 chūn tiān shēng yù wàn wù， qiū jì wàn wù chéng shú， dōubù shì yí zhēng zhàn， suǒ yǐ“ chūn bù dōng zhēng， qiū bù xī fá。” [20] gǔ rén bù chū zhēng yǐ yuè shí wéi jì， rèn wéi：“ fù shùn bù xiū， yīn shì bù dài， shì jiàn yú tiān， yuè wéi zhī shí。” [21] suǒ yǐ yuè shí zhī rì bù chū bīng。“ yuè shí guān shī， suǒ yǐ shěng zhàn” [22] jiù shì zhè gè dào lǐ。 chū shī shí hái yào jǔ xíng jì shè、 zào miào yí shì，《 sī mǎ fǎ · rén běn》：“ xīng jiá bīng yǐ tǎo bù yì， xún shǒu xǐngfāng， huì zhū hóu， kǎo bù tóng。 qí yòu shī mìng， luàn cháng bèi dé， nì tiān zhī shí， ér wēi yòu gōng zhī jūn， biàn gào yú zhū hóu， zhāng míng yòu zuì， nǎi gào yú huáng tiān shàng dì、 rì yuè xīng chén， dǎo yú hòu tǔ、 sì hǎi shén zhī、 shān chuān zhǒng shè。 nǎi zào yú xiān wáng， rán hòu zhǒng zǎi zhēng shī yú zhū hóu， yuē： mǒu guó wéi bù dào， zhēng zhī。 yǐ mǒu nián yuè rì shī zhì mǒu guó， huì tiān zǐ zhèng xíng”。 zǒng zhī， yào chū shī yòu míng， míng zhèng yán shùn。 chú chū shī yào jǔ xíng yí shì wài， yǔ dí jiāo fēng qián hái yào jǔ xíng shì shī yí shì， yǐ jī lì guǎng dà shì zú de yǒng qì。《 sī mǎ fǎ · tiān zǐ zhī yì》 yuē：“ yòu yú shì jiè yú guó zhōng， yù mín tǐ qí mìng yě。 xià hòu shì shì yú jūn zhōng， yù mín xiān chéng qí lǜ yě。 yīn shì yú jūn mén zhī wài， yù mín xiān yì 'ér xíng shì yě。 zhōu jiāng jiāo rèn 'ér shì zhī， yǐ zhì mín zhì yě。”《 cháng duǎn jīng》 jiǔ yǐn《 sī mǎ fǎ》：“ jiàn dí zuò shì， zhān gōng xíng shǎng。” jí lín dí shí lì xià shì cí， lùn gōng xíng shǎng， yǐ lì shì zú。 yóu lì dài bù tóng de shì shī yí shì kě yǐ kàn chū shí dài de biàn huà， yǔ shùn shí qī chǔyú jūn shì mín zhù zhì shí qī， yǐ nóng jiào zhàn， yǐ zhàn jiào mín， suǒ yǐ zuò shì guó zhōng。 xià shāng jìn rù jiē jí shè huì hòu， jūn duì chéng wéi guó jiā jī qì de zhòng yào gòu chéng bù fēn， qí shǐ mìng jiù shì wán chéng jūn zhù jiāo gěi de rèn wù， zuò zhàn bù zài shì quán tǐ guó mín de shì， ér shì yóu zhí yè jūn duì lái wán chéng， suǒ yǐ shì shī yú jūn zhōng huò jūn mén zhī wài。 dào zhōu cháo shí， jūn duì guǎn lǐ tǐ zhì hé jiǎng chéng zhì dù zhú bù wán shàn， měi cì dū gēn jù zuò zhàn de jù tǐ qíng kuàng lín dí qián shì shī， bìng yuē dìng yǐ gōng xíng shǎng， cóng 'ér wéi hòu lái de jūn gōng zhì diàn dìng liǎo jī chǔ。
qí sān， guān yú kǎi xuán、 xiàn jié、 yǔn mìng zhī lǐ。 zhàn zhēng shèng lì， kǎi xuán 'ér guī， bìng jǔ xíng shèng dà yí shì xiāng hù qìng hè， zhè shì měi cì zhàn hòu bì yào de chéng xù。《 sī mǎ fǎ · tiān zǐ zhī yì》：“ dé yì zé kǎi gē， shì xǐ yě。” jūn duì bān shī hòu， guó jūn dēng shàng zhuān mén xiū jiàn de gāo tái， dá xiè bǎi xìng de xīn láo， bìng jǔ xíng yí shì， xuān bù yǎn wǔ xiū wén、 xiū yǎng shēng xī， biǎo shì rén men cóng zhàn zhēng shí qī yòu zǒu xiàng liǎo hé píng shí qī。“ yǎn bó líng tái， dá mín zhī láo， shì xiū yě。” [23] jiù shì shuō de zhè zhǒng lǐ yí。 kǎi xuán hòu， yī bān hái yào jǔ xíng xiàn jié yí shì，《 shuō wén · yòu bù》 yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ zài xiàn zhí”， xiàn jí dà xiàn zhī lǐ，“ wáng shī dà xiàn zé lìng zòu kǎi lè” [24]。 zhí， yòu zuò guó， jié 'ěr zhī yì， gǔ dài zhàn zhēng zhōng yǐ gē qǔ dí rén de zuǒ 'ěr duǒ zuò wéi jì gōng de yǐ jù， bān shī huí yíng， jǔ xíng xiàn fú xiàn jié yí shì， jiàngshì yǐ huò qǔ dí rén 'ěr duǒ shù liàng de duō shǎo lùn gōng zhī gāo xià， jìn xíng xíng shǎng， zhè shì gǔ jūn lǐ de zhòng yào nèi róng zhī yī。
yǔn mìng zhī lǐ jí fú huò zhàn bài guó guó jūn shí jǔ xíng de lǐ yí。《 guó yǔ · jìn yǔ》：“ mí jī zhī yì yě， xì xiàn zǐ fá qí。 qí hóu lái， xiàn zǐ yǐ dé yǔn mìng zhī lǐ。” dí guó suī bài， guó jūn hái shì guó jūn， zhàn shèng zhī jiāng yào yǐ chén lǐ shì zhī， bù rěn jiā yǐ qū rǔ， yǐ shì zūn guì zhī yì。 xíng cǐ lǐ shí， zhàn shèng fāng yào jiāng xiǎn shì wēi wǔ de qí zhì shōu qǐ lái， sī mǎ guān shǒu chí jiǔ bēi xiàng zhàn bài guó guó jūn xíng bài lǐ，《 zuǒzhuàn · chéng gōng 'èr nián》 zhèng yì yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ qí yòu yǔn mìng， yǐ xíng lǐ rú huì， suǒ yòng yí yě。 ruò yǔn mìng， zé zuǒ jié qí， sī mǎ shòu yǐn， yòu chí bāo hú， zuǒ chéng yǐn yǐ jìn。” zhè zhǒng lǐ yí， fǎn yìng liǎo chūn qiū shí qī rén men de jūn chén guān。
qí sì， guān yú jīng qí、 huī zhāng、 gǔ lè。 jīng qí zhǐ hào lìng jūn duì de qí hào。《 sī mǎ fǎ · tiān zǐ zhī yì》： jīng qí，“ xià hòu shì xuán， shǒu rén zhī shì yě； yīn bái， tiān zhī yì yě； zhōu huáng， dì zhī dào yě。”《 tài píng yù lǎn》 353 yǐn《 sī mǎ fǎ》 yún：“ xià zhí yuán yuè， shāng zhí bái yuè， zhōu zuǒ zhàng huáng yuè， yòu jiān bái máo， suǒ yǐ shì bù jìn zhě， shěn chá zhǎn shā zhī wēi yě。” zài zhēng zhàn shí， jiànglǐng shǒu chí jīng qí huò yuè， dū cù jūn duì qián jìn， bìng yǐ jūn fǎ chéng fá wèi dí bù qián zhě。 huī zhāng zhǐ jūn zhōng shì zú pèi dài de fú hào，“ zhāng， xià hòu shì yǐ rì yuè， shàng míng yě； yīn yǐ hǔ， shàng wēi yě； zhōu yǐ lóng， shàng wén yě。” [25] rì、 yuè hé hǔ、 lóng yǔ jīng qí de xuán、 bái、 huáng yī yàng， dài biǎo zhe yī dìng de wén huà。
gǔ wéi jūn zhōng de yuèqì， yòu gǔ wǔ shì qì de zuò yòng，《 lè zuǎn》 yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ jūn zhōng zhī lè， gǔ dí wéi shàng， shǐ wén zhě zhuàng yǒng 'ér lè hé， xì sī háo zhú bù kě yòng yě。” zài jūn duì zhōng， bù tóng děng jí de shǒu lǐng yòng bù tóng de zhǐ huī qì cái， yī bān lái shuō， yòng gǔ zhě wéi gāo jí jiànglǐng。《 zuǒzhuàn · xiāng gōng shí sān nián》 zhèng yì yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ shí rén zhī shuài zhí líng， bǎi rén zhī shuài zhí duó， qiān rén zhī shuài zhí gǔ， wàn rén zhī jiāng zhí dà gǔ。” duì yú jī gǔ shēng yīn de gāo dī， yě yòu míng què de guī dìng，“ gǔ shēng bù guò chāng， pí shēng bù guò tà， duó shēng bù guò láng。” [26] jī gǔ hái yòu jǐng jiè zuò yòng， shì gǔ jūn lǐ de zhòng yào nèi róng，“ hūn gǔ sì tōng wéi dà， yè bàn sān tōng wéi chén jiè， dàn míng wǔ tōng fā xù。” [27] zài zhàn chǎng shàng， jūn duì de jìn tuì yě yǐ gǔ wéi hào， bìng qiě duì jīng qí、 zhàn chē、 qí bīng、 bù bīng děngdōu yòng bù tóng de gǔ shēng lái qū bié。“ fán gǔ， gǔ jīng qí、 gǔ chē、 gǔ mǎ、 gǔ tú、 gǔ bīng、 gǔ shǒu、 gǔ zú， qī gǔ jiān bìng。” [28] zài chū bīng qián， yǐ xuè tú rǎn jūn gǔ hé bīng qì， yě shì gǔ dài jūn lǐ de zhòng yào nèi róng zhī yī。“ xuè yú pí gǔ zhě， shén róng qì yě。” [29] yǐ lèi sì zōng jiào de jì sì huó dòng lái níng jù shì qì， zài dāng shí qǐ zhe bù kě gūliáng de zuò yòng。
qí wǔ， guān yú jūn zhōng lǐ yí。 jūn duì zhōngjiàng shuài yǔ shì zú、 shàng jí yǔ xià jí yòu yán gé de lǐ yí lái guī fàn zūn bēi wèi cì， dàn zài tè shū qíng kuàng xià zé yòu tè shū guī dìng。《 hàn shū · lǐ guǎng chuán》 yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ dēng chē bù shì， zāo sàng bù fú”。 shì， zhǐ chē qián de héng mù， fǔ chē shì yǐ shì jìng lǐ， yī dàn dēng shàng zhàn chē， wú lùn yù dào hé rén， dōukě yǐ bù shì， jí bù bì shì yǐ jìng lǐ。 fú， zhǐ sāngfú， zài yù yòu sāngshì shí， rén men yǐ jù yǔ sǐ zhě de qīn shū yuǎn jìn chuānzhuó bù tóng de sāngfú， dàn zài zuò zhàn shí， jūn rén bù dé chuān dài sāngfú。 jīn běn《 sī mǎ fǎ · tiān zǐ zhī yì》 yòu：“ jiè zhě bù bài， bīng chē bù shì， chéng shàng bù qū， wēi jí bù chǐ。” jí shēn chuān jiá zhòu de wǔ shì jiàn dào zhǎngguān kě yǐ bù guì bài， chéng bīng chē de rén bù xū fǔ chē shì xiàng zūn zhě jìng lǐ， zài chéng shàng shǒu wèi de rén jiàn dào zūn zhě bù bì qū bài， zài wēi jí zhī jì bù bì xiàng zūn zhě qǐ chǐ wèn hòu。 zhè xiē guī dìng de mùdì， yì zài bì miǎn yīn lǐ yí 'ér dān wù zhàn shì。 zhàn shì zhì shàng shì jiàngshì de gòng tóng yuán zé。
《 sī mǎ bīng fǎ》 zhōng yòu guān“ chū jūn fù” de jìzǎi， yě jù yòu jiào gāo de wén huà jià zhí。 xiān qín wén xiàn duì zhōu dài jūn fù qíng kuàng de jì shù bù duō，《 sī mǎ bīng fǎ》 zhōng suǒ bǎo liú de yòu guān jūn fù zhì dù de zī liào， wéi rén men yán jiū xiān qín jūn fù zhì dù jí qí biàn huà jù yòu zhòng yào jià zhí。
《 sī mǎ bīng fǎ》 yòu guān jūn fù de jì shù kě yǐ jiàn dào de yòu liǎng zé， yī shì《 zhōu lǐ · xiǎo sī tú》 zhù yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ liù chǐ wéi bù， bù bǎi wéi mǔ， mǔ bǎi wéi fū， fū sān wéi wū， wū sān wéi jǐng， jǐng shí wéi tōng。 tōng wéi pǐ mǎ， sān shí jiā， shì yī rén、 tú 'èr rén。 tōng shí wéi chéng， chéng bǎi jǐng， sān bǎi jiā， gé chē yīshèng、 shì shí rén、 tú 'èr shí rén。 shí chéng wéi zhōng， zhōng qiān jǐng， sān qiān jiā， gé chē shíshèng、 shì bǎi rén、 tú 'èr bǎi rén。 shí zhōng wéi tóng， tóng fāng bǎi lǐ， wàn jǐng， sān wàn jiā， gé chē bǎishèng、 shì qiān rén、 tú 'èr qiān rén。” lìng yī zé shì《 zuǒzhuàn · chéng gōng yuán nián》 zhèng yì yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ liù chǐ wéi bù， bù bǎi wéi mǔ， mǔ bǎi wéi fū， fū sān wéi wū， wū sān wéi jǐng， sì jǐng wéi yì， sì yì wéi qiū。 qiū yòu róng mǎ yī pǐ、 niú sān tóu， shì yuē pǐ mǎ qiū niú。 sì qiū wéi diàn， diàn liù shí sì jǐng， chū cháng gǔ yīshèng、 mǎ sì pǐ、 niú shí 'èr tóu， jiá shì sān rén， bù zú qī shí 'èr rén， gē dùn jù， wèi zhī chéng mǎ。”
zhè liǎng zé zī liào de xiāng tóng zhī chù zài yú dū tí dào liǎo jūn fù yǐ jǐng tián zhì wéi jī chǔ， dū rèn wéi yī jǐng zhī zhōng sān wū jiǔ fū， xiāng jù yǐ chū fù shuì， zhè zhèng yǔ《 hàn shū · xíng fǎ zhì》 suǒ yún xiāng wěn hé。《 hàn shū · xíng fǎ zhì》 yuē：“ yīn zhōu yǐ bīng dìng tiān xià， tiān xià jì dìng， jí cáng gān gē， jiào yǐ wén dé， ér yòu lì sī mǎ zhī guān， shè liù jūn zhī zhòng， yīn jǐng tián 'ér zhì jūn fù。” suǒ wèi“ yīn jǐng tián 'ér zhì jūn fù” jiù shì shuō jūn fù shì yǐ jǐng tián zhì wéi jī chǔ 'ér jìn xíng zhēng liǎn de。
zhè liǎng zé zī liào de bù tóng chù yòu liǎng diǎn。 yī shì chū fù de dān wèi bù tóng，《 zuǒzhuàn》 zhèng yì suǒ yǐn《 sī mǎ fǎ》 yǐ diàn wéi chū fù dān wèi， qiě cóng jǐng dào diàn de zǔ zhì dān wèi dōushì sì jìn zhì。 zhè yī diǎn yǔ《 zhōu lǐ · xiǎo sī tú》：“ nǎi jīng tǔ dì 'ér jǐng mù qí tián yě， jiǔ fū wéi jǐng， sì jǐng wéi yì， sì yì wéi qiū， sì qiū wéi diàn， sì diàn wéi xiàn， sì xiàn wéi dū， yǐ rèn dì shì 'ér lìng gòng fù， fán shuì liǎn zhī shì。” xiāng yī zhì；《 zhōu lǐ · xiǎo sī tú》 zhù yǐn《 sī mǎ fǎ》 yǐ chéng wéi chū fù dān wèi， cóng jǐng dào chéng de zǔ zhì dān wèi dōushì shí jìn zhì， zhè yī diǎn yǔ《 zhōu lǐ · jiàng rén》：“ jiǔ fū wéi jǐng， jǐng guǎng sì chǐ， shēn sì chǐ， wèi zhī gōu。 fāng shí lǐ wéi chéng， chéng jiān guǎng bā chǐ， shēn sì chǐ， wèi zhī xù。 fāng bǎi lǐ wéi tóng， tóng jiān guǎng 'èr xún， shēn 'èr rèn， wèi zhī huì。” xiāng yī zhì。 èr zhě de bù tóng yòu dōunéng cóng《 zhōu lǐ》 zhōng zhǎo chū xiāng yìng de gòng tóng diǎn， nán dào《 sī mǎ fǎ》 yǔ《 zhōu lǐ》 dū zì xiāng máo dùn má？ qí shí bù rán。 zhǐ yào wǒ men liǎo jiě zhōu dài dì fāng jī céng zǔ zhì de huàfēn， zhè gè wèn tí jiù bù nán lǐ jiě liǎo。
cóng《 zhōu lǐ》 de jì shù kàn， zhōu dài zhèng zhì jié gòu de yī gè tū chū tè diǎn jiù shì jiāng zhōu wáng jī hé gè zhū hóu guó de tǒng zhì dì pán fēn wèiguó、 yě liǎng dà qū yù， zhì guó wéi liù xiāng， zhì yě wéi liù suì， liù suì zhī wài yòu yòu gōng yì、 jiā yì、 xiǎo dū、 dà dū， zhè xiē dōushì zhōu wáng cì gěi dà fū、 qīng、 sān gōng、 wáng zǐ de fēng dì， chēng“ sān děng cǎi dì”。 zài bù tóng de qū yù nèi， yòu de shí xíng jǐng tián zhì， yòu de zé shí xíng gōu xù fǎ。《 zhōu lǐ · jiàng rén》 zhèng xuán zhù yuē：“ jī nèi cǎi dì zhī zhì， jiǔ fū wéi jǐng， jǐng zhě fāng yī lǐ， jiǔ fū suǒ zhì zhī tián yě。 cǎi dì zhì jǐng tián yì yú xiāng suì jí gōng yì。 sān fū wéi wū， wū， jù yě。 yī jǐng zhī zhōng sān wū jiǔ fū， sān sānxiàng jù yǐ chū fù shuì， gòng zhì gōu yě， fāng shí lǐ wéi chéng， chéng zhōng róng yī diàn， diàn fāng bā lǐ， chū tián shuì， yuán biān yī lǐ zhì xù。 fāng bǎi lǐ wéi tóng， tóng zhōng róng liù shí sì chéng， fāng bā shí lǐ chū tián shuì， yuán biān shí lǐ zhì huì。 cǎi dì zhě， zài sān bǎi lǐ、 sì bǎi lǐ、 wǔ bǎi lǐ zhī zhōng。” yóu cǐ kě yǐ kàn chū， měi chéng fāng shí lǐ， gòng 100 lǐ， chéng zhōng yī diàn fāng bā lǐ， gòng 64 lǐ， shèng yú de zhōu biān 36 lǐ zhì lǐ xù。 chéng nèi chū fù zhě wéi 64 lǐ， yīn wéi“ jǐng zhě fāng yī lǐ”， suǒ yǐ 64 lǐ jí 64 jǐng， zhè hé“ diàn liù shí sì jǐng” xiāng yī zhì， yě jiù shì shuō sì jìn zhì de diàn hé shí jìn zhì de chéng， suī rán míng chēng bù tóng， zuò wéi chū fù dān wèi， dōushì 64 jǐng， ér zhè bìng méi yòu běn zhì de qū bié。
zhè liǎng zé zī liào de lìng yī chù bù tóng shì chū fù shù mù bù tóng。《 zuǒzhuàn》 zhèng yì suǒ yǐn《 sī mǎ fǎ》 wéi：“（ měi diàn） chū cháng gǔ yīshèng， mǎ sì pǐ、 niú shí 'èr tóu， jiá shì sān rén、 bù zú qī shí 'èr rén， gē dùn jù， wèi zhī chéng mǎ。”《 zhōu lǐ》 zhù yǐn《 sī mǎ fǎ》 zé yuē：“（ měi chéng） gé chē yīshèng、 shì shí rén、 tú 'èr shí rén。” duì yú zhè liǎng zhǒng bù tóng de chū fù shù mù， lì dài xué zhě dōuyòu bù tóng de rèn shí， táng dài xué zhě jiǎ gōng yàn rèn wéi qián zhě wéi“ jī wài bāng guó fǎ”， hòu zhě wéi“ jī nèi cǎi dì fǎ” [30]， shì yóu yú dì yù bù tóng 'ér chū fù shù mù bù yī。 qīng dài xué zhě jiāng yǒng zé rèn wéi：“ qī shí wǔ rén zhě， qiū chéng zhī běn fǎ， sān shí rén zhě， diào fā zhī tōng zhì。” [31] jí zhēng 30 rén shì zhèng cháng qíng kuàng xià de tōng zhì， zhēng 75 rén zé shì zuì dà xiàn zhì shù。 dài zhèn、 sūn yí ràng yě chí cǐ shuō。 dāng dài xué zhě hán lián qí xiān shēng zé rèn wéi： chū fù shù mù bù tóng， shì yóu yú jūn zhì de biàn huà， xī zhōu zhì chūn qiū chū qī， bīng zhì wéi“ chē yīshèng、 shì shí rén、 tú 'èr shí rén。” dào chūn qiū hòu qī， bù zú zài zhàn zhēng zhōng de zuò yòng rì qū zhòng yào， suǒ yǐ biàn wéi“ chē yīshèng、 jiá shì sān rén、 bù zú qī shí 'èr rén。” [32] wǒ men rèn wéi hán xiān shēng de guān diǎn shì zhèng què de。
xī zhōu shí qī de bīng zhì jiàn yú《 zhōu lǐ · xiǎo sī tú》：“ nǎi huì wàn mín zhī zú wǔ 'ér yòng zhī， wǔ rén wéi wǔ， wǔ wǔ wéi liǎng， sì liǎng wéi zú， wǔ zú wéi lǚ， wǔ lǚ wéi shī， wǔ shī wéi jūn， yǐ qǐ jūn lǚ， yǐ zuò tián yì， yǐ bǐ zhuī xū， yǐ lìng gòng fù。” wǔ wǔ wéi liǎng de“ liǎng” jí bīng chē yī liàng huò yīshèng， yòng tú wǔ wǔ jí 25 rén， lìng yòu 5 rén fù zé jiù yǎng， gòng 30 rén。《 shī · lǔ sòng · mèn yán》 shuō lǔ xī gōng shí de jūn duì shì：“ gōng chē qiānshèng”、“ gōng tú sān wàn”， zhè zhèng yǔ《 sī mǎ fǎ》 suǒ yán“ gé chē yīshèng， shì shí rén、 tú 'èr shí rén” xiāng fú hé。 dào chūn qiū yǐ hòu， zhàn zhēng kuò dà， bīng de shù mù jiàn jiàn zēng jiā， yuán yòu de jūn fù biàn bù gòu yòng liǎo。 lǔ xī gōng shí wǔ nián jìn zuò“ yuán tián” hé“ zhōu bīng”； chéng gōng yuán nián lǔ zuò“ qiū jiá”； zhāo gōng sì nián zhèng zuò“ qiū fù”， dōushì zhǐ zēng jiā jūn fù， yí hàn de shì yóu yú shǐ liào yǔ yān bù xiáng， qí shìdōu bù kě xiáng kǎo。《 sī mǎ fǎ》：“ cháng gǔ yīshèng， mǎ sì pǐ、 niú shí 'èr tóu， jiá shì sān rén、 bù zú qī shí 'èr rén， gē dùn jù” zhèng hǎo kě yǐ zhèng míng zhè yī wèn tí， jí měi diàn huò měi chéng de jūn fù yóu“ gé chē yīshèng， shì shí rén、 tú 'èr shí rén” zēng jiā dào“ cháng gǔ yīshèng， mǎ sì pǐ、 niú shí 'èr tóu， jiá shì sān rén、 bù zú qī shí 'èr rén。” yīn cǐ wǒ men shuō《 sī mǎ fǎ》 zhōng yòu guān chū jūn fù de wén xiàn zī liào jù yòu zhòng yào de wén huà jià zhí， tā fǎn yìng liǎo chūn qiū shí qī jūn fù biàn huà de jī běn qíng kuàng， zhè shì qí tā wén xiàn diǎn jí zhōng suǒ méi yòu de。
zhù shì：
[1]《 shǐ jì · sū qín lièzhuàn》。
[2][ qīng ] qín huì tián：《 wǔ lǐ tōng kǎo》 yǐn， 1911 nián jù qīng qián lóng nián jiān wú xī qín huì tián wèi jīng wō kè bǎn chóngxiū běn。
[3] sūn yí ràng：《 zhōu lǐ zhèng yì》 juàn 'èr shí， zhōng huá shū jú 1987 nián bǎn。
[4] tián xù dōng：《 sī mǎ fǎ qiǎn shuō》， jiě fàng jūn chū bǎn shè 1989 nián bǎn。
[5]《 xù zī zhì tōng jiàn cháng biān》 juàn sān sān， zhōng huá shū jú 1986 nián bǎn。
[6][11][23][25]《 sī mǎ fǎ · tiān zǐ zhī yì》， zhōng guó wén shǐ chū bǎn shè 1999 nián bǎn， yǐ xià suǒ yǐn《 sī mǎ fǎ》 jiē yòng cǐ běn。
[7][8][9][10][12]《 sī mǎ fǎ · rén běn》。
[13][16]《 shǐ jì · sī mǎ ráng jū chuán》。
[14][15][28]《 sī mǎ fǎ · yán wèi》。
[17][19]《 sī mǎ fǎ · dìng jué》。
[18]《 sī mǎ fǎ · yòng zhòng》。
[20][22]《 tài píng yù lǎn》 juàn 'èr shí yǐn《 sī mǎ fǎ》， zhōng huá shū jú 1985 nián bǎn。
[21]《 lǐ jì · hūn yì》。
[24]《 zhōu lǐ · dà sī mǎ》。
[26]《 zhōu lǐ · dà sī mǎ》 zhù yǐn， shàng hǎi gǔ jí chū bǎn shè 1993 nián bǎn， yǐ xià suǒ yǐn《 zhōu lǐ》 jiē yòng cǐ běn。
[27]《 zhōu lǐ · gǔ rén》 zhù yǐn。
[29]《 shǐ jì · gāo zǔ běn jì》 suǒ yǐn。
[30]《 zhōu lǐ · xiǎo sī tú》 shū。
[31][ qīng ] jiāng yǒng：《 zhōu lǐ yí yì jǔ yào》 juàn sān， zhōng huá shū jú 1985 nián bǎn。
[32] hán lián qí：《 zhōu dài jūn fù jí qí yǎn biàn》， zài《 wén shǐ zhé》 1980 nián dì 3 qī。
（《 qí lǔ wén huà yán jiū》 dì sān ji）
tóng xī gāng sūn lì yīng
（ shān dōng shī fàn dà xué qí lǔ wén huà yán jiū zhōng xīn， shān dōng， Jǐnán， 250014）
zhāi yào：《 sī mǎ bīng fǎ》 bìng fēi wěi shū， ér shì qí jǐng gōng shí qī sī mǎ ráng jū duì gǔ《 sī mǎ fǎ》 de fā huī hé chǎn shì， bìng yóu qí wēi wáng shí qī qí guó dà fū men jiāng 'èr zhě zhuī lùn zá róu 'ér chéng。 zài liú chuán guò chéng zhōng， bīng jiā wǎng wǎng zhǐ zhù zhòng qí zhù zhǐ dà yì， bìng bù wán quán jū yú yuán wén yuán jù， yīn cǐ jīn běn yǔ ji běn zài wén zì biǎo shù shàng yòu suǒ chū rù。《 sī mǎ bīng fǎ》 suī shì yī bù bīng shū， què yòu zhe hěn gāo de wén huà jià zhí， qí yòu guān jūn lǐ de nèi róng shì zhōng guó lǐ zhì wén huà de zhòng yào gòu chéng bù fēn； qí guān yú“ chū jūn fù” de jìzǎi， fǎn yìng liǎo chūn qiū shí qī jūn fù biàn huà de jī běn qíng kuàng， zhè shì qí tā wén xiàn diǎn jí zhōng suǒ méi yòu de。
guān jiàn cí：《 sī mǎ bīng fǎ》； chéng shū； liú chuán； wén huà jià zhí
yī、《 sī mǎ bīng fǎ》 de chéng shū hé liú chuán
《 sī mǎ bīng fǎ》 yòu chēng《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》， shì qí wēi wáng shí qī zài zhōu dài《 sī mǎ fǎ》 de jī chǔ shàng zá róu fù hé jìn sī mǎ ráng jū bīng fǎ 'ér xíng chéng de yī bù bīng xué zhù zuò。 yóu yú gāi shū chéng shū guò chéng fù zá hé liú chuán guò chéng zhōng yì shī jiào wéi yán zhòng， yǐ zhì rén men duì qí zhēn wěi wèn tí zhēng lùn bù xiū， yīn cǐ， yào duàn dìng gāi shū de zhēn wěi， bì xū cóng《 sī mǎ bīng fǎ》 de chéng shū hé liú chuán rù shǒu。
《 shǐ jì · sī mǎ ráng jū lièzhuàn》 yún：“ jí tián cháng shā jiǎn gōng， jìn miè gāo zǐ、 guó zǐ zhī zú。 zhì cháng zēngsūn hé， yīn zì lì， wéi qí wēi wáng， yòng bīng xíng wēi， dà fàng ráng jū zhī fǎ， ér zhū hóu hóu qí。 qí wēi wáng shǐ dà fū zhuī lùn gǔ zhě《 sī mǎ bīng fǎ》 ér fù ráng jū yú qí zhōng， yīn hào yuē《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》” zhè duàn shǐ liào kě yǐ shuō míng liǎng gè wèn tí。
qí yī， zài sī mǎ ráng jū zhī qián yòu yī bù《 sī mǎ bīng fǎ》， qí wēi wáng shí qí dà fū céng zhuī lùn cǐ bīng fǎ。 sī mǎ shì xī zhōu fù zé jūn shì de guān yuán， zǎo zài yīn shāng shí qī， yóu yú yǐ mǎ wéi dòng lì de zhàn chē shì wǔ zhuāng shuǐ píng de biāo zhì， yīn cǐ rén men jiù yǐ mǎ chēng hū zhàn chē， bìng yǐ cǐ biǎo shì wǔ zhuāng， ér shuài lǐng wǔ zhuāng de zhí guān jiù yǐ“ mǎ” wéi míng。 yīn xū bǔ cí zhōng， cháng cháng jiàn dào mǎ、 mǎ yà、 mǎ xiǎo chén děng zhí guān， zhè xiē hán yòu“ mǎ” zì de zhí guān dōushì wǔ guān。 sī mǎ yī zhí jí yuán yú cǐ。《 shuō wén》：“ mǎ， wǔ yě。”《 xún zǐ · wáng zhì》：“ sī mǎ zhī shī lǚ jiá bīng shèngbái zhī shù。” zhè zú yǐ shuō míng sī mǎ shì wǔ shì zhī guān。 zài sī mǎ ráng jū zhī qián， gè guó dōuyòu zhuān jiǎng jūn shì lǐ lùn hé jūn shì zhì dù de diǎn jí， yóu yú jūn shì yóu sī mǎ fù zé， suǒ yǐ jūn shì diǎn jí bèi lóng tǒng de chēng wéi《 sī mǎ》 huò《 sī mǎ bīng fǎ》。《 zhōu lǐ》 zhōng de dà sī mǎ“ zhǎng jiàn bāng zhī jiǔ fǎ”， xiǎo sī mǎ“ zhǎng qí shì rú dà sī mǎ zhī fǎ。” xiàn shī“ zé shǒu fǎ yú sī mǎ。” sī bīng“ shòu bīng cóng sī mǎ zhī fǎ”， kě jiàn《 sī mǎ fǎ》 huò《 sī mǎ bīng fǎ》 shì gōng rèn de jūn shì fǎ zé， suǒ yǐ sī mǎ qiān zài《 tài shǐ gōng zì xù》 zhōng shuō：“ zì gǔ wáng zhě 'ér yòu sī mǎ fǎ， ráng jū néng shēn míng zhī。”
qí 'èr， qí wēi wáng shí jiāng sī mǎ ráng jū bīng fǎ yǔ gǔ dài《 sī mǎ fǎ》 zá róu fùhè zài yī qǐ， xíng chéng liǎo yī bù xīn bīng shū， chēng wéi《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》。 qí wēi wáng shí qī， zài zhèng zhì jīng jì fāng miàn jìn xíng gǎi gé de tóng shí， hái shí fēn zhòng shì duì jūn shì lǐ lùn de zǒng jié， qí wēi wáng céng duō cì xiàng dāng shí de jūn shì jiā sūn bìn qǐng jiào jūn shì lǐ lùn，《 sūn bìn bīng fǎ · wēi wáng wèn》 duì cǐ duō yòu jì shù， rú：“ liǎng jūn xiāng dāng， liǎng jiāng xiāng wàng， jiē jiān 'ér gù， mò gǎn xiān jǔ， wéi zhī nài hé？”“ wǒ qiáng dí ruò， wǒ zhòng dí guǎ， yòng zhī nài hé？”“ dí chū wǒ chū， wèi zhī duō shǎo， yòng zhī nài hé？” jǔ bù shèng jǔ。 qí wēi wáng yǔ sī mǎ ráng jū tóng chū yú tián shì， duì qí xiān rén de jūn shì lǐ lùn jìn xíng zhuī lùn zǒng jié hé lì yòng， shì hé hū qíng lǐ de。 dāng shí， qí guó“ sān jūn zhī liáng， wǔ jiā zhī bīng， jìn rú fēng shǐ， zhàn rú léi tíng， jiě rú fēng yǔ。” [1] chéng wéi liè guó zhōng de jūn shì qiáng guó。 zhè yī jú miàn de chū xiàn， yǔ qí wēi wáng zhòng shì duì jūn shì lǐ lùn de zǒng jié bù wú guān xì。 cóng《 shǐ jì》 de jì shù kàn， qí wēi wáng shí qí dà fū men zài duì gǔ《 sī mǎ fǎ》 zhuī lùn de tóng shí， jiāng sī mǎ ráng jū bīng fǎ róu hé zài qí zhōng， bìng xíng chéng yī bù xīn de bīng fǎ， jí《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》。 míng dài rén liú xuān zài《 sī mǎ fǎ zhí jiě》 zhōng shuō：“《 sī mǎ fǎ》 zhě， zhōu dà sī mǎ zhī fǎ yě， sī mǎ zhǎng bāng zhèng、 tǒng liù shī、 píng bāng guó， nǎi liù qīng zhī xià guān， rù zé zuǒ tiān zǐ yǐ zhì guó， chū zé róng bīng yǐ zhì luàn， nǎi wáng zhě rén yì zhī bīng yě。 wǔ wáng jì píng yīn luàn， fēng tài gōng yú qí， hòu zǐ réng wéi qí hóu， gù cǐ fǎ chuán yú qí， huán gōng zhī shì， guǎn zhòng yòng zhī， biàn 'ér wéi jié zhì zhī bīng， suì néng jiǔ hé zhū hóu， yī kuāng tiān xià。 jǐng gōng zhī shì， tián ráng jū yòng zhī， biàn 'ér wéi quán zhà zhī bīng， suì néng què yàn jìn zhī shī。 jǐng gōng yǐ ráng jū yòu gōng， fēng wéi sī mǎ zhī guān， hòu shì zǐ sūn hào wéi sī mǎ shì， zhì qí wēi wáng zhuī lùn gǔ《 sī mǎ fǎ》 fāng chéng， cǐ shū yòu yuǎn shù ráng jū suǒ xué， suì yòu《 sī mǎ ráng jū》 shù shí piān。” cǐ lùn suī yòu kě shāng què zhī chù， dàn jī běn jiǎng míng liǎo《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》 de xíng chéng guò chéng。
《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》 chū shì hòu， rén men réng xí guàn shàng chēng zhī wéi《 sī mǎ fǎ》 huò《 sī mǎ bīng fǎ》， yīn cǐ， zài qí wēi wáng zhī hòu， sān zhǒng bù tóng míng chēng de bīng fǎ， zhǐ dedōu shì bāo kuò ráng jū bīng fǎ zài nèi de jūn shì zhù zuò， jīng guò cháng qī de liú chuán， rén men zài yě nán yǐ biàn qīng nǎ xiē shì gǔ《 sī mǎ fǎ》， nǎ xiē shì ráng jū bīng fǎ liǎo。
《 sī mǎ fǎ》 de zuì zǎo zhù lù， jiàn yú《 hàn shū · yì wén zhì》 lǐ lèi， chēng wéi《 jūn lǐ sī mǎ fǎ》 155 piān。 bān gù suǒ yǐ jiāng yī bù bīng shū liè wéi lǐ shū， shì yīn wéi《 sī mǎ fǎ》 zhōng yòu xǔ duō jiǎng jūn lǐ de nèi róng， rú tiān zǐ、 zhū hóu cháo pìn zhī lǐ、 zhàn zhēng zhōng de yǔn mìng zhī lǐ、 jūn zhōng yí lǐ děng， yòu xiē nèi róng shèn zhì yǔ《 zhōu lǐ》 yě yòu xiāng hé zhī chù。 kǒng zǐ hòu rén kǒng fù de《 kǒng cóng zǐ》 yī shū zhōng yòu《 wèn jūn lǐ piān》， qí zhōng shè jí dào jūn duì jì lǐ、 zào miào、 xiàn fú de lǐ yí， qí nèi róng yě bìng wèi chāo chū《 sī mǎ fǎ》。 kě jiàn yǐ lǐ zhì jūn shì《 sī mǎ fǎ》 de yī gè tè sè。 tóng shí，《 hàn shū》 de zuò zhě bān gù shēng huó zài yī gè yǐ“ lǐ” zhì tiān xià de shí dài， duì lǐ zhì xiāng dāng chóng bài， tā zài《 hàn shū · bīng shū lüè》 xù zhōng shuō：“ jí tānɡ wǔ shòu mìng， yǐ shī kè luàn 'ér jì bǎi xìng， dòng zhī yǐ rén yì， xíng zhī yǐ lǐ ràng，《 sī mǎ fǎ》 shì qí yí shì yě。” zài bān gù kàn lái，《 sī mǎ fǎ》 zuò wéi yī bù bīng shū， yǔ qí tā jiǎng shù qí jì quán móu jí biàn zhà de bīng shū bù tóng， shì yǐ lǐ zhì jūn de diǎn fàn zhī zuò。
hòu shì xué zhě duì zhè yī wèn tí yědōu yú yǐ rèn kě。 sòng rén chén fù liáng rèn wéi：“ yí lǐ quē jūn lǐ， gài《 sī mǎ fǎ》 jí gǔ jūn lǐ yě。 gǔ fǎ duō wáng， yǐ qí yòu zhě qiú zhī， bì fēi shuāi shì quán móu biàn zhà néng wéi yě。” [2] qīng rén sūn yí ràng《 zhōu lǐ zhèng yì》 shuō：“ shì《 sī mǎ fǎ》， shí gǔ jūn lǐ zhī yí wén， gù zú yǔ lǐ jīng xiāng zhēng。” [3] qīng rén qín huì tián zhù《 wǔ lǐ tōng kǎo》， ji《 sī mǎ fǎ》 yì wén yǐ bǔ wǔ lǐ zhī jūn lǐ， qí zhōng yòu guān jūn lǐ de nèi róng， dà duō chū zì《 sī mǎ fǎ》。 zì《 suí shū · jīng jí zhì》 shǐ，《 sī mǎ fǎ》 bèi liè rù zǐ bù bīng jiā lèi， chēng“ qí jiāng sī mǎ ráng jū zhuàn”， suǒ zài wéi sān juàn， shí jì shàng shì wǔ piān。 cǐ hòu de《 táng shū · jīng jí zhì》、《 xīn táng shū · yì wén zhì》、《 sòng shǐ · yì wén zhì》 jūn jì wéi sān juàn。 cóng hàn dài《 jūn lǐ sī mǎ fǎ》 155 piān dào suí yǐ hòu de《 sī mǎ fǎ》 3 juàn 5 piān， kě néng shì bīng shū zài liú chuán guò chéng zhōng yīn bīng luàn、 chóng dù、 shuǐ zāi děng yuán yīn wáng yì yán zhòng， yě“ kě néng hé gǔ shū yóu jiǎn cè dì biàn wéi diāo yìn shū jí suǒ yǐn qǐ de míng chēng bù tóng yòu guān。” [4] wú lùn rú hé，《 suí shū · jīng jí zhì》 suǒ zài 3 juàn de《 sī mǎ fǎ》 yǔ hàn dài de《 jūn lǐ sī mǎ fǎ》 xiāng bǐ， nèi róng shàng yòu suǒ shān jiǎn hé wén zì shàng yòu suǒ chū rù dōushì bù kě bì miǎn de。
nán sòng chén zhèn sūn《 zhí zhāi shū lù tí jiě》 lù yòu《 sī mǎ fǎ》 yī juàn， zhè kě néng shì《 sī mǎ fǎ》 yóu sān juàn bìng wéi yī juàn de kāi shǐ， qīng dài yǐ lái shì jiān tōng xíng de《 sī mǎ fǎ》 duō wéi yī juàn， yě yòu fēn wéi sān juàn zhě， dū bāo kuò《 rén běn》、《 tiān zǐ zhī yì》、《 dìng jué》、《 yán wèi》、《 yòng zhòng》 wǔ piān， gòng jì yuē 3500 zì， zhè jiù shì suǒ wèi de jīn běn《 sī mǎ fǎ》。
qīng dài xué zhě yǐ biàn wěi xiāng jìng chěng， duō shì jīn běn《 sī mǎ fǎ》 wéi wěi shū。 gōng zì zhēn、 zhāng xīn chéng děng rén duì《 sī mǎ bīng fǎ》 de zhēn shí xìng chí huái yí tài dù， yáo jì héng、 yáo nài、 kāng yòu wéi děng rén zé zhí jiē rèn wéi《 sī mǎ bīng fǎ》 shì wěi shū， qí zhōng yǐ yáo jì héng de guān diǎn zuì jù dài biǎo xìng， tā zài《 gǔ jīn wěi shū kǎo》 zhōng zhì yí shuō：“（《 sī mǎ fǎ》） dāng shí bǎi wǔ shí piān，《 suí shū》 sān juàn bù fēn piān， yǐ wáng yǐ， jīn cǐ shū jǐn wǔ piān， wéi hòu rén wěi zào wú yí， fán gǔ chuán suǒ yǐn《 sī mǎ fǎ》 zhī wén， jīn shū jiē wú zhī； qí piān shǒu dàn zuò rén yì fū cí， yì wú suǒ wèi yī ràng zhī wén， jiān xí《 dài lǐ》 shù yǔ 'ér yǐ。 ruò rán， shǐ qiān xī zhì zhèn jīng zhī， yǐ wéi sān dài bù néng jìng qí yì hū！ shì bù wéi shǐ qiān suǒ wèi《 sī mǎ bīng fǎ》 jīn bù fù jiàn， jí suǒ wèi fù ráng jū yú qí zhōng， hào yuē《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》 zhě， yì bù fù jiàn yǐ。” yáo shì de zhè piān hóng lùn， mào sì hé lǐ， dàn zhǐ yào zǎi xì yán dú yī xià jīn běn《 sī mǎ fǎ》， jīhū yáo shì zhī lùn de měi jù huà dū zhí dé shāng què。
qí yī， jǐn yǐ《 sī mǎ fǎ》 yuán yòu 155 piān， jīn jǐn yòu 5 piān， jiù duàn dìng wéi“ hòu rén wěi zào wú yí” shì méi yòu dào lǐ de。 gǔ jí zài liú chuán guò chéng zhōng bù fènnèi róng yì shī shì hěn zì rán de shì， yì shī de duō shǎo yǔ gāi shū de zhēn wěi méi yòu bì yào de lián xì。
qí 'èr，“ fán gǔ chuán suǒ yǐn《 sī mǎ fǎ》 zhī wén， jīn shū jiē wú zhī” bìng méi yòu gēn jù， xiāng fǎn， yī xiē gǔ chuán jì zhōng yǐn yòng de《 sī mǎ fǎ》 zhī wén， què zhèng hǎo yǔ jīn běn《 sī mǎ fǎ》 xiāng wěn hé。 rú《 shǐ jì · píng jīn hóu zhù fù lièzhuàn》 yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ guó suī dà， hàozhàn bì wáng； tiān xià suī fēng， wàng zhàn bì wēi。” cǐ wén yǔ jīn běn《 sī mǎ fǎ · rén běn piān》 de wén zì wán quán yī zhì。《 hàn shū · dí yì chuán》 wáng mǎng zhī zhào yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ shǎng bù yú shí， yù mín sù dǔ wéi shàn zhī lì yě。” xú gān《 zhōng lùn · shǎng fá piān》 yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ shǎng fá bù yú shí， yù mín sù jiàn shàn 'è zhī bào yě。” jīn běn《 sī mǎ fǎ · tiān zǐ zhī yì piān》 yòu“ shǎng bù yú shí， yù mín sù dé wéi shàn zhī lì yě。” zhǐ yòu gè bié wén zì de chā yì， bìng bù hài yì。 cǐ lì méi bù shèng jǔ。 zài yìn shuà shù wèi fā míng yǐ qián， zhù zuò zhǐ néng yǐ shǒu chāo huò kǒu 'ěr de xíng shì liú chuán， jiā zhī bīng shū yǐ shí yòng wéi mùdì， bìng bù guòfèn jì jiào wén zì de yì tóng， wèile lǐ jiě hé sòng xí fāng biàn， gēnghuàn bù fēn bìng bù hài yì de cí yǔ shì hěn zhèng cháng de。
qí sān， yáo shì pī píng jīn běn《 sī mǎ fǎ · rén běn piān》 cí yì fū qiǎn，“ yì wú suǒ wèi yī ràng zhī wén， jiān xí《 dài lǐ》 shù yǔ 'ér yǐ。” gèng shì xiǎng dāng rán。《 sī mǎ fǎ》 zuò wéi yī bù jiǎng shù jūn lǐ de shū， qí nèi róng yǔ《 dài lǐ》 yòu xiāng jìn shèn zhì xiāng tóng zhī chù bìng bùzúwèi qí。 hàn dài dà xué zhě zhèng xuán cháng yǐn《 sī mǎ fǎ》 zhù《 zhōu lǐ》， qí yǐn wén yǔ jīn běn《 sī mǎ fǎ》 bìng wú yì chù， rú《 zhōu lǐ · dà sī mǎ》 zhèng xuán zhù yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ dé yì zé kǎi lè， kǎi gē shì xǐ yě。” cǐ wén yǔ jīn běn《 sī mǎ fǎ · tiān zǐ zhī yì piān》 de jì shù xiāng tóng。 zài rú《 zhōu lǐ · dà sī mǎ》 zhèng xuán zhù yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ gōng shǐ wéi， shū máo shǒu， gē jǐ zhù， fán wǔ bīng cháng yǐ wèi duǎn， duǎn yǐ jiù cháng。” cǐ wén jiàn yú jīn běn《 sī mǎ fǎ · dìng jué piān》。 rú guǒ《 sī mǎ fǎ》 jiān xí《 dài lǐ》， zhèng xuán jiù bù huì yǐn《 sī mǎ fǎ》 lái zhù《 zhōu lǐ》 liǎo。
qí sì， yáo shì suǒ wèi“ shǐ qiān xī zhì zhèn jīng zhī， yǐ wéi sān dài bù néng jìng qí yì hū！ shì bù wéi shǐ qiān suǒ wèi《 sī mǎ bīng fǎ》 jīn bù fù jiàn， jí suǒ wèi fù ráng jū yú qí zhōng， hào yuē《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》 zhě， yì bù fù jiàn yǐ。” shì qū jiě liǎo sī mǎ qiān de běn yì。 sī mǎ qiān zài《 shǐ jì · sī mǎ ráng jū lièzhuàn》 zhōng shuō：“ yú dú《 sī mǎ bīng fǎ》， hóng kuò shēn yuǎn， suī sān dài zhēng fá， wèi néng jìng qí yì， rú qí wén yě， yì shǎo bāo yǐ。 ruò fū ráng jū， qū qū wéi xiǎo guó xíng shī， hé xiá jí《 sī mǎ bīng fǎ》 zhī yī ràng hū？ shì jì duō《 sī mǎ bīng fǎ》， yǐ gù bù lùn， ruò ráng jū zhī lièzhuàn yān。” sī mǎ qiān zhè duàn huà de běn yì shì《 sī mǎ bīng fǎ》 de mǒu xiē lǐ lùn guò yú lǐ xiǎng huà， shāo yòu kuā dà zhī xián， duì qí kě xíng xìng jí zuò wéi xiǎo guó tǒng shuài de sī mǎ ráng jū shì fǒu shí jiàn guò zhè xiē lǐ lùn biǎo shì huái yí。 dàn sī mǎ qiān bìng méi yòu duì《 sī mǎ bīng fǎ》 shì fǒu bāo kuò ráng jū bīng fǎ huái yí， yáo shì qū jiě liǎo sī mǎ qiān de běn yì， rèn wéi sī mǎ qiān duì《 sī mǎ bīng fǎ》 chí huái yí tài dù， bìng yǐ cǐ duàn dìng《 sī mǎ bīng fǎ》 shì wěi shū， qí qián tí yǐ jù shì cuò wù de， jié lùn dāng rán bù huì zhèng què。
yóu shàng shù fēn xī kě zhī， jīn běn《 sī mǎ fǎ》 bìng fēi wěi shū， shì qí jǐng gōng shí sī mǎ ráng jū duì gǔ《 sī mǎ fǎ》 de fā huī hé chǎn shì， bìng yóu qí wēi wáng shí qī qí dà fū men jiāng 'èr zhě zhuī lùn zá róu 'ér chéng de yī bù bīng shū。
《 sī mǎ bīng fǎ》 chéng shū hòu， zài qí dì jí zhōu wéi dì qū guǎng wéi liú chuán， dào hàn dài shí réng bèi bīng jiā shì wéi jīng diǎn， cháng cháng yǐn yòng， bān gù yǐ《 jūn lǐ sī mǎ fǎ》 155 piān zhù lù yú《 hàn shū · yì wén zhì》。 yí hàn de shì zài cháng qī de liú chuán guò chéng zhōng duō yòu yì shī， zhì《 suí shū · jīng jí zhì》 shí jǐn jì wéi sān juàn，《 xīn táng shū · yì wén zhì》、《 sòng shǐ · yì wén zhì》 yě jūn zài wéi sān juàn。 sòng shén zōng yuán fēng sān nián， běi sòng zhèng fǔ“ zhào dìng《 sūn zǐ》、《 wú zǐ》、《 liù tāo》、《 sī mǎ fǎ》、《 sān lüè》、《 yùliáozǐ》、《 lǐ jìng wèn duì》 děng shū， lòu bǎn xíng zhī。” [5] zhè qī bù shū bèi chēng wéi《 wǔ jīng qī shū》， liú chuán zhì jīn de jīn běn《 sī mǎ fǎ》 jiù shì sòng dài bān dìng de《 wǔ jīng qī shū》 zhōng de《 sī mǎ fǎ》。
sòng dài bān xíng《 sī mǎ fǎ》 shí， bìng méi yòu zuò ji yì gōng zuò， yì wén ji lù shì zài qīng dài cái kāi shǐ de。 zhāng shù suǒ ji yì wén shōu yú《 èr yǒu táng cóng shū》， qián xī zuò suǒ ji yì wén shōu yú《 zhǐ hǎi》， huáng yǐ zhōu suǒ ji yì wén wéi《 jūn lǐ sī mǎ fǎ kǎo zhèng》 jí gāi shū suǒ fù《 sī mǎ fǎ yì wén》。 tā men sān rén gòng cóng gǔ shū yǐn wén jí qí zhù shū zhōng ji chū dà yuē 60 tiáo yì wén， gòng 1600 yú zì。 cǐ wài， wáng rén jùn yě ji yòu shǎo shù yì wén shōu yú《 yù hán shān fáng ji yì shū xù biān》 hé《 jīng jí yì wén》。 yóu yú《 sī mǎ fǎ》 yì shī yán zhòng， suǒ ji jǐn shì yì wén de yī xiǎo bù fēn。 dàn jǐn cóng zhè yī xiǎo bù fēn ji wén zhōng， réng néng kàn chū ji běn hé jīn běn《 sī mǎ fǎ》 de guān xì。 ji běn zhōng《 jìn shū · xíng fǎ zhì》 yǐn wén：“ huò qǐ jiá bīng yǐ zhēng bù yì， fèi gòng zhí zé tǎo， bù cháo huì zé zhū， luàn dí shù zé xì， biàn lǐ xíng zé fàng。” jīn běn《 sī mǎ fǎ · rén běn piān》 zé yòu：“ xīng jiá bīng yǐ tǎo bù yì”， èr zhě nèi róng jī běn xiāng tóng。 ji běn zhōng《 guó yǔ · jìn yǔ》 wéi zhāo zhù suǒ yǐn wén wéi：“ qí yòu yǔn mìng， xíng lǐ rú huì， suǒ zhēng yì bù zhēng lì。” jīn běn《 sī mǎ fǎ · rén běn piān》 yě yòu：“ zhēng yì bù zhēng lì， shì yǐ míng qí yì yě” de wén zì。 ji běn zhōng《 shǐ jì · jìn shì jiā jí jiě》 yǐn wén yuē：“ zòng dùn bù guò sān shè。” jīn běn《 sī mǎ fǎ · rén běn piān》 yòu：“ gǔ zhě zhú bēn bù guò bǎi bù， zòng suí bù guò sān shè， shì yǐ míng qí lǐ yě。” èr zhě jī běn xiāng tóng。 ji běn zhōng《 hàn shū · lǐ guǎng chuán》 yǐn wén yuē：“ dēng chē bù shì， zāo sàng bù fú。” jīn běn《 sī mǎ fǎ · tiān zǐ zhī yì piān》 zé yòu：“ jiè zhě bù bài， bīng chē bù shì， chéng shàng bù qū， wēi shì bù chǐ” jù， wén suī bù tóng 'ér yì xiāng tōng。 ji běn zhōng《 tōng diǎn》 160 yǐn wén yuē：“ wéi qí sān miàn， quē qí yī miàn， suǒ yǐ shì shēng lù yě。” jīn běn《 sī mǎ fǎ · yòng zhòng piān》 yòu：“ zhuī guǒ 'ér jué zhī”， èr zhě dà yì jī běn yī zhì。
yóu yǐ shàng duì bǐ kě zhī， ji běn zhōng de bù fēn nèi róng kě cóng jīn běn zhōng xún zhǎo dào， huò yǔ jù xiāng tóng， huò wén bù tóng 'ér yì xiāng tōng。 tóng yī nèi róng yòng bù tóng de wén zì biǎo shù， kě néng shì yǐn yòng zhě zhǐ qǔ qí dà yì， bìng bù wán quán jū yú yuán wén zào chéng de。 jīn běn、 ji běn de nèi róng yuán wéi yī běn shū yīnggāi shì méi yòu wèn tí de。 ji běn zhōng de dà bù fènnèi róng zài jīn běn zhōng xún zhǎo bù dào， shì yīn wéi jīn běn yì shī tài yán zhòng de yuán gù， bìng bù néng yǐ cǐ lái fǒu dìng 'èr zhě de yī zhì xìng。
èr、《 sī mǎ bīng fǎ》 de jūn shì lǐ niàn
jī yú jīn běn《 sī mǎ fǎ》 hé ji běn《 sī mǎ fǎ》 dū róu jìn liǎo sī mǎ ráng jū de jūn shì lǐ lùn zhè yī rèn shí， wǒ men jié hé sī mǎ ráng jū de jūn shì shí jiàn hé《 sī mǎ bīng fǎ》 de wén xiàn jìzǎi， dà tǐ gòu lè yī xià《 sī mǎ bīng fǎ》 de jūn shì lǐ niàn。
qí yī， yǐ rén wéi běn de zhàn zhēng guān。《 sī mǎ bīng fǎ》 duì jiǎng rén yì、 wú zhàn zhēng de xiān wáng shí dài shí fēn tuī chóng，《 rén běn》 piān shuō：“ gǔ zhě yǐ rén wéi běn， yǐ yì zhì zhī zhī wèi zhèng” yòu shuō：“ xiān wáng zhī zhì， shùn tiān zhī dào， shè dì zhī yí， guān mín zhī dé， ér zhèng míng zhì wù， lì guó biàn zhí， yǐ jué fēn lù， zhū hóu yuè huái， hǎi wài lái fú， yù mí bīng qǐn， shèng dé zhī zhì yě。” dàn shì， sī mǎ ráng jū shēng huó de shí dài zhèng chù zài chūn qiū mò qī， zhū hóu liè qiáng fēn zhēng， zhàn luàn bù zhǐ， wú shù wú gū de shēng mìng sǐ yú zhàn huǒ， xiàn shí hé lǐ xiǎng de jù dà fǎn chā， yǐng xiǎng zhe sī mǎ ráng jū duì zhàn zhēng de kàn fǎ。 tā rèn wéi， jì rán xiān wáng men yǐ rén wéi běn， hòu shì tǒng zhì zhě jiù yìng xiào fǎ xiān wáng。“ bì chún qǔ fǎ tiān dì 'ér guān yú xiān shèng” [6]“ guó suī dà， hàozhàn bì wáng。” [7] yīn cǐ yào jìn liàng bì miǎn zhàn zhēng， shǐ rén men miǎn shòu zhàn zhēng chuāngshāng。 dàn shì， sī mǎ ráng jū bìng bù fǎn duì zhàn zhēng， tā rèn wéi duì yú bù fú hé rén 'ài yuán zé de xíng wéi bì xū yòng zhàn zhēng shǒu duàn lái yì zhì， yòng zhàn zhēng zhì zhǐ zhàn zhēng， tā shuō：“ shì gù shā rén 'ān rén， shā zhī kě yě； gōng qí guó， ài qí mín， gōng zhī kě yě； yǐ zhàn zhǐ zhàn， suī zhàn kě yě。” [8]
zhàn zhēng yào yǐ rén wéi jī běn yuán zé，“ zhàn dào， bù wéi shí， bù lì mín bìng， suǒ yǐ 'ài wú mín yě； bù jiā sàng， bù yīn xiōng， suǒ yǐ 'ài fū qí mín yě； dōng xià bù xīng shī， suǒ yǐ jiān 'ài mín yě。” [9] chūn gēng qiū shōu zhī jì zhēng zhàn， shì bì yòu wéi nóng shí。 yán hán kù xià zhī jì chū zhēng， shì bì kùn dùn shì zú， suǒ yǐ yào xuǎn zé shìdàng de jì jié jìn xíng zhēng fá。“ bù jiā sàng， bù yīn xiōng” shì yī zhǒng gǔ lǎo de jūn shì chuán tǒng，《 chūn qiū》、《 zuǒzhuàn》 zhōng yě yòu xǔ duō“ wén sàng 'ér zhǐ”、“ wén luàn 'ér hái” de shì lì。
jiāo zhàn shí， yě yào zūn shǒu“ yǐ rén wéi běn” de yuán zé，“ zhú bēn bù guò bǎi bù， zòng suí bù guò sān shè， shì yǐ míng qí lǐ yě； bù qióng bù néng 'ér 'āi lián shāng bìng， shì yǐ míng qí rén yě； chéng liè 'ér gǔ， shì yǐ míng qí xìn yě； zhēng yì bù zhēng lì， shì yǐ míng qí yì yě； yòu néng shè fú， shì yǐ míng qí yǒng yě。 zhī shǐ zhī zhōng， shì yǐ míng qí zhì yě。” [10] sī mǎ ráng jū duì lǐ、 rén、 xìn、 yì、 yǒng、 zhì de gǔ dài zhàn shù yuán zé de tuī chóng， bìng fēi shì yī zhǒng fù gǔ qīng xiàng， yě bù shì yú máng dì gù shǒu lòu guī， ér shì yóu dāng shí de shí jì qíng kuàng jué dìng de。 zài xī zhōu chūn qiū shí qī， yǐ chē zhàn wéi zhù， jiāo zhàn shuāng fāng dū bì xū jiāng zhàn chē pái liè chéng fāng zhèn cái néng jué zhàn， yīn 'ér yòu“ chéng liè 'ér gǔ” de yuán zé， zhuī jī dí rén bù chāo guò bǎi bù， shì wéi liǎo bǎo chí zhèn xíng de wán zhěng， tóng shí yě shì wèile fáng zhǐ bèi dí rén yáng tuì yòu huò 'ér wù zhōng juàn tào。 suǒ yǐ“ suī jiāo bīng zhì rèn， tú bù qū， chē bù chí， zhú bēn bù yú liè， shì yǐ bù luàn。” [11] zhè zhǒng zuò zhàn yuán zé shì xíng zhī yòu xiào de jīng yàn。
《 sī mǎ bīng fǎ》“ yǐ rén wéi běn” de zhàn zhēng guān， shí jì shàng shì cóng zhèng zhì de jiǎo dù lái bǎ wò jūn shì， bǐ yī bān jūn shì zhàn shù lǐ lùn gèng gāo chū yī chóu。 zhèng zhì shì zhì guó de shǒu yào yīn sù， dàn zài yòng zhèng zhì nán yǐ dá dào mùdì shí， jiù shǐ yòng zhàn zhēng zhè yī tè shū shǒu duàn。 jí xiān“ yǐ tǔ dì xíng zhū hóu， yǐ zhèng lìng píng zhū hóu， yǐ lǐ xìn qīn zhū hóu， yǐ cái lì yuè zhū hóu， yǐ móu rén wéi zhū hóu。” rú guǒ shàng shù wǔ zhǒng fāng fǎ réng bù néng jiě jué wèn tí， zhǐ yòu“ yǐ bīng chē fú zhū hóu” [12]。 jí shǐ zài pò bù dé yǐ jìn xíng zhàn zhēng shí， yě yào zūn xún“ yǐ rén wéi běn” de yuán zé， jìn liàng jiǎn shǎo zhàn zhēng chuāngshāng， cóng 'ér wéi zhèng zhì fú wù。
qí 'èr， yǐ wén fù zhòng de zhì jūn yuán zé。 yàn yīng xiàng qí jǐng gōng tuī jiàn sī mǎ ráng jū shí， shuō tā“ wén néng fù zhòng”， zhǔn què dì gài kuò liǎo sī mǎ ráng jū de zhì jūn tè diǎn。 rén shì jué dìng zhàn zhēng shèng fù de zhòng yào yīn sù， yīn cǐ jiàngshuài zhǐ huī zuò zhàn shí， zuì zhòng yào de shì diào dòng rén de jī jí xìng， ràng guǎng dà shì zú xīn yuè chéng fú， cái néng shàng xià yī xīn， tóng chóu dí kài， qǔ dé zhàn zhēng de shèng lì。 suǒ yǐ sī mǎ ráng jū zài chū zhēng qián duì“ shì zú wèi fú， bǎi xìng bù xìn” [13] shí fēn zhòng shì。
sī mǎ ráng jū de“ yǐ wén fù zhòng”， biǎo xiàn zài huái dé、 zhèng zé děng fāng miàn。 suǒ wèi huái dé， jiù shì tōng guò yǔ guǎng dà shì zú tóng gān gòng kǔ， yíng dé dà jiā de xìn rèn hé yōng hù。“ shì zú cì shè jǐng zào yǐn shí wèn jí yī yào， shēn zì fǔ xún zhī。 xī qǔ jiāng jūn zhī zī liáng xiǎng shì zú， shēn yǔ shì zú píng fēn liáng shí， zuì bǐ qí yíng ruò zhě。” guān xīn shì zú， ài hù shì zú， yǔ dí jiāo zhàn shí， cái néng“ bìng zhě jiē qiú xíng， zhēng fèn chū wéi zhī fù zhàn。” [14] zhǐ yòu duì bù xià huái dé， zūn zhòng bù xià， cái néng qǔ dé shì zú de xìn rèn，“ fán zhàn， jìng zé qiàn， shuài zé fú” [15]。
suǒ wèi“ zhèng zé” jí yǐ jǐ zhèng rén。《 sī mǎ fǎ · yán wèi》 yuē：“ fán zhàn， shèng zé yǔ zhòng fēn shàn， ruò jiāng fù zhàn， zé zhòng shǎng fá。 ruò shǐ bù shèng， qǔ guò zài jǐ， fù zhàn zé shì， yǐ jū qián， wú fù xiān shù， shèng fǒu wù fǎn， shì wèi zhèng zé。” yě jiù shì shuō， shēn wéi jiàngshuài， yào qiān xùn zì chù， zhàn zhēng huò shèng， gōng láo guī gōng yú dà jiā； zhàn zhēng shī lì， guò cuò guī jiù yú zì jǐ。 zhè jiù yào qiú jiàngshuài yào yòu yī dìng de dào dé xiū yǎng， yào yòu quán xīn quán yì wéi guó jiā zhuóxiǎng de gāo shàng pǐn gé， tā shuō：“ jiāng shòu mìng zhī rì zé wàng qí jiā， lín jūn yuē shù zé wàng qí qīn， yuán fú gǔ zhī jí zé wàng qí shēn。” [16] chù chù yǐ guó jiā wéi zhòng， zì shēn lì yì fú cóng yú guó jiā lì yì。
tóng shí， hái yào qiú jiàngshuài jù yòu yī dìng de dài bīng néng lì， yào shàn yú lǐng bīng， zhēn duì bù tóng bǐng xìng díshì bīng， yòng bù tóng de fāng fǎ qù diào jiào，《 sī mǎ fǎ · yán wèi》 yuē：“ rén fāng yòu xìng， xìng zhōu yì， jiào chéng sú。 sú zhōu yì， dào huà sú。” yào yǐ guó jiā lì yì hé shè huì gōng dé qù jiào huà shì zú， shǐ zhī wèiguó xiào mìng。
yǐ wén fù zhòng， bìng fēi bù jiǎng wǔ wēi hé fǎ zhì， cóng《 sī mǎ fǎ》 gè piān kàn， jīhū měi piān dōuyòu lì jūn fǎ、 shēn yuē shù、 míng shǎng fá de nèi róng。 sī mǎ ráng jū zài lǐng bīng fá yàn jìn zhī shī shí， jiān jūn zhuāng jiǎ zì shì qí jǐng gōng de chǒng xìn， wú shì jūn zhōng yuē shù， yīn qīn yǒu jiàn xíng 'ér dān wù liǎo shí jiān， bèi sī mǎ ráng jū háo bù yóu yù dì zhǎn shā liǎo。 sī mǎ ráng jū rèn wéi， zuò zhàn shí dìng lì de fǎ zé， yào rén rén zūn shǒu， bìng shǐ měi yī wèi shì zú míng bái fǎ zé de jù tǐ nèi róng， fǎ zé yī dàn dìng lì， biàn bù kě gǎi biàn。 jūn shì fǎ zé yòu jǐn jí xìng de tè diǎn， bù néng mó lēng liǎng kě， tóng shí shì bīng de zhàn fú、 qí zhāng de dà xiǎo hé yán sè、 bǎi guān de fú shì dū yìng fú hé fǎ zé， bù dé yòu fàn。《 sī mǎ fǎ · dìng jué》：“ lì fǎ yī yuē shòu， èr yuē fǎ， sān yuē lì， sì yuē jí， wǔ yuē yù qí fú， liù yuē děng qí sè， qī yuē bǎi guān yí wú yín fú。” tā yòu shuō：“ fán zhàn， zhèng bù xíng zé shì zhuān， bù fú zé fǎ， bù xiāng xìn zé yī。 ruò dài， zé dòng zhī； ruò yí， zé biàn zhī； ruò rén bù xìn shàng， zé xíng qí bù fù。” [17] shí fēn qiáng diào zūn shǒu zuò zhàn fǎ zé de yán sù xìng。
qí sān，“ shì dí 'ér jǔ” de yuán zé。《 sī mǎ fǎ》 zhōng duō cì tí dào“ shì dí 'ér jǔ” yī cí，《 sī mǎ fǎ · dìng jué》 yuē：“ zhù gù miǎn ruò， shì dí 'ér jǔ”， qí zhǐ yì shì zhēn duì dí qíng biàn huà， yīn dì zhì yí， líng huó dì yùn yòng bù tóng de zhàn shù， zuì zhōng zhàn shèng dí rén。《 sī mǎ fǎ · yòng zhòng》 yì yuē：“ fán zhàn， shè 'ér guān qí zuò， shì dí 'ér jǔ。” qí dà yì shì yǐ jiǎ xiàng mí huò dí rén， bìng zhēn chá guān kàn dí rén de dòng jìng， rán hòu shì jù tǐ qíng kuàng gōng jī dí rén， bìng zuì zhōng qǔ shèng。 yóu cǐ kě yǐ shuō，“ shì dí 'ér jǔ” shì sī mǎ bīng fǎ de zhòng yào zhàn shù yuán zé zhī yī。
“ shì dí 'ér jǔ” de qián tí shì guān chá dí qíng。“ fán zhàn， zhòng guǎ yǐ guān qí biàn， jìn tuì yǐ guān qí gù， wēi 'ér guān qí jù， jìng 'ér guān qí dài， dòng 'ér guān qí yí， xí 'ér guān qí zhì， jī qí yí， jiā qí zú， zhì qí qū， xí qí guī， yīn qí bù bì， zǔ qí tú， duó qí lǜ， chéng qí jù。” [18] guān chá dào de dí qíng， zhǐ shì zhí jué de gǎn xìng rèn shí， duì cǐ hái yào rèn zhēn de zǒng jié fēn xī， bù néng píng gǎn jué 'ér dòng， yīn cǐ yào qiú tǒng bīng de jiàngshuài“ fāng lǜ jí wù， biàn xián tuī yí， yǎng lì suǒ qiǎo， yīn xīn zhī dòng。” [19] suǒ wèi“ fāng lǜ jí wù” jiù shì jìn xíng quán fāng wèi de sī kǎo， suǒ wèi“ yīn xīn 'ér dòng” jiù shì bù píng zhí jué qīng jǔ wàng dòng， ér shì zài quán miàn fēn xī de jī chǔ shàng líng huó de yùn yòng zhàn shù。
shì dí 'ér jǔ yòu bì shí jiù xū de yì sī， jí xún zhǎo dí rén de bó ruò huán jié， yǐ wǒ zhī qiáng， jī dí zhī ruò。《 sī mǎ fǎ · yán wèi》：“ fán zhàn， jī qí wēi jìng， bì qí qiáng jìng； jī qí juàn láo， bì qí xián tiǎo； jī qí dà jù， bì qí xiǎo jù， zì gǔ zhī zhèng yě。” shì dí 'ér jǔ hái yòu yīn shí zhì yí、 yīn dì zhì yí de yì sī，《 sī mǎ fǎ · yòng zhòng》 yòu shuō：“ fán zhàn zhī dào， yòng guǎ gù， yòng zhòng zhì， guǎ lì fán， zhòng lì zhèng。 yòng zhòng zhǐ jìn， yòng guǎ jìn tuì。 zhòng yǐ hé guǎ， zé yùn guǒ 'ér jué zhī， ruò fēn 'ér dié jī， guǎ yǐ dài zhòng， ruò zhòng yí zhī， zé zì yòng zhī。…… dí ruò zhòng， zé xiāng zhòng 'ér shòu guǒ。 dí ruò guǎ ruò wèi， zé bì zhī kāi zhī。” yě jiù shì shuō， bīng lì ruò shí lì qiú gǒng gù zhèn dì， bīng lì qiáng shí lì qiú yán sù zhì jūn。 bīng lì guǎ shí yòng biàn huà mò cè de zhàn shù chū qí zhì shèng， bīng lì qiáng shí zé wěn zhā wěn dǎ， bù bù wéi yíng。 zǒng zhī， yào gēn jù dí wǒ shuāng fāng bù tóng de qíng kuàng， cǎi qǔ líng huó duō biàn de zhàn shù， zuì zhōng qǔ dé shèng lì。
zǒng guān《 sī mǎ bīng fǎ》 de jūn shì lǐ niàn， zài hěn dà chéng dù shàng qīng xiàng yú chuán tǒng 'ér yòu duì chuán tǒng yòu suǒ tū pò。 sī mǎ ráng jū shēng huó zài chūn qiū mò qī， chuán tǒng de zōng fǎ zhèng zhì tǐ xì qū yú bēng kuì， chuán tǒng de dào dé xìn tiáo yě zhú jiàn shī qù qí yuē shù néng lì， rén men wèile tǔ dì、 rén kǒu、 cái fù de zhēng dǒu bù duàn shēng jí、 kuò dà， zhè zhǒng shè huì de biàn huà， shǐ xǔ duō rén duì jiù dào dé、 jiù zhì xù hé jiù de zhèng zhì tǐ zhì shí fēn liú liàn， shèn zhì chén jìn qí zhōng 'ér bù néng zì bá， zhè yī shí qī de kǒng zǐ shì rú cǐ， sī mǎ ráng jū yě shì rú cǐ， tā de jūn shì lǐ lùn hěn dà chéng dù shàng shì duì chuán tǒng jūn shì lǐ fǎ de kěn dìng hé sòng yáng， suǒ yǐ tā qiáng diào“ rén” zài zhàn zhēng zhōng de dì wèi hé zuò yòng， tí chàng yǐ wén fù bīng， yǐ dé zhì jūn， méi yòu xiàng sūn zǐ bīng fǎ zhōng nà yàng de zhà biàn hé quán móu。 zhè zhèng shì sī mǎ qiān suǒ shuō de“ hóng kuò shēn yuǎn”。 dàn shì， wú qíng de shè huì xiàn shí， yòu shǐ sī mǎ ráng jū yì shí dào jǐn jǐn kào“ rén”、“ dé” shì bù néng qǔ dé zhàn zhēng shèng lì de， suǒ yǐ tā yòu duì chuán tǒng bīng fǎ jìn xíng liǎo gǎi zào hé tū pò， tí chū liǎo xǔ duō kē xué de zhàn lüè zhàn shù yuán zé， cóng 'ér fēng fù liǎo qí lǔ bīng xué de nèi róng。
sān、《 sī mǎ bīng fǎ》 de wén huà jià zhí
《 sī mǎ bīng fǎ》 suī shì yī bù bīng shū， què yòu zhe hěn gāo de wén huà jià zhí。
《 sī mǎ bīng fǎ》 zhōng yòu guān jūn lǐ de nèi róng shì zhōng guó lǐ zhì wén huà de zhòng yào gòu chéng bù fēn。 àn zhào《 zhōu lǐ》 de jì shù， lǐ fēn wéi jí lǐ、 xiōng lǐ、 jūn lǐ、 bīn lǐ、 jiā lǐ wǔ lèi， chēng wéi wǔ lǐ。 zài mǒu zhǒng chéng dù shàng jiǎng， gǔ dài zhōng guó shì yī gè lǐ zhì shè huì， lǐ chéng wéi wéi xì rén jì guān xì hé shè huì 'ān dìng de dào dé zhǔn zé。 cí jiù jīn běn《 sī mǎ fǎ》 hé ji běn《 sī mǎ fǎ》 zhōng yòu guān jūn lǐ de nèi róng lüè shù rú xià：
qí yī， guān yú“ jiàoyuè sōu xiǎn”。 jīn běn《 sī mǎ fǎ · rén běn》 yuē：“ tiān xià jì píng， tiān zǐ dà kǎi， chūn sōu qiū xiǎn， zhū hóu chūn zhèn lǚ， qiū zhì bīng， suǒ yǐ bù wàng zhàn yě。” sōu， zhǐ xún zhǎo、 sōu jí； xiǎn， zhǐ qiū tiān dǎ liè。 suǒ wèi chūn sōu qiū xiǎn zhǐ guó jūn zài chūn qiū liǎng jì yǐ wéi liè xíng shì jìn xíng cāo liàn shì bīng hé jiǎn yuè jūn duì de yí shì， yǐ zhè zhǒng xíng shì biǎo míng bù wàng bèi zhàn， shí jì shàng shì biǎo míng guó jūn yōng yòu bīng quán de yī zhǒng lǐ yí。《 zhōu lǐ · dà sī mǎ》 duì zhè yī yí shì jiǎng de gèng jiā xì zhì， yuē：“ zhōng chūn jiào zhèn lǚ…… suì yǐ sōu tián， yòu sī biǎo háo， shì mín、 gǔ， suì wéi jìn、 huǒ bì、 xiàn qín yǐ jì shè。…… zhōng qiū jiào zhì bīng rú zhèn lǚ zhī zhèn…… suì yǐ xiǎn tián yuē rú sōu tián zhī fǎ， luó bì、 zhì qín yǐ sì fáng。” èr zhě suǒ yán， dà zhì xiāng sì， dōushì zhǐ guó jūn jiàoyuè jūn duì de yí shì。
qí 'èr， guān yú chū shī、 shì shī。 chū shī zhēng tǎo， jiǎng jiū shí lìng。 chūn tiān shēng yù wàn wù， qiū jì wàn wù chéng shú， dōubù shì yí zhēng zhàn， suǒ yǐ“ chūn bù dōng zhēng， qiū bù xī fá。” [20] gǔ rén bù chū zhēng yǐ yuè shí wéi jì， rèn wéi：“ fù shùn bù xiū， yīn shì bù dài， shì jiàn yú tiān， yuè wéi zhī shí。” [21] suǒ yǐ yuè shí zhī rì bù chū bīng。“ yuè shí guān shī， suǒ yǐ shěng zhàn” [22] jiù shì zhè gè dào lǐ。 chū shī shí hái yào jǔ xíng jì shè、 zào miào yí shì，《 sī mǎ fǎ · rén běn》：“ xīng jiá bīng yǐ tǎo bù yì， xún shǒu xǐngfāng， huì zhū hóu， kǎo bù tóng。 qí yòu shī mìng， luàn cháng bèi dé， nì tiān zhī shí， ér wēi yòu gōng zhī jūn， biàn gào yú zhū hóu， zhāng míng yòu zuì， nǎi gào yú huáng tiān shàng dì、 rì yuè xīng chén， dǎo yú hòu tǔ、 sì hǎi shén zhī、 shān chuān zhǒng shè。 nǎi zào yú xiān wáng， rán hòu zhǒng zǎi zhēng shī yú zhū hóu， yuē： mǒu guó wéi bù dào， zhēng zhī。 yǐ mǒu nián yuè rì shī zhì mǒu guó， huì tiān zǐ zhèng xíng”。 zǒng zhī， yào chū shī yòu míng， míng zhèng yán shùn。 chú chū shī yào jǔ xíng yí shì wài， yǔ dí jiāo fēng qián hái yào jǔ xíng shì shī yí shì， yǐ jī lì guǎng dà shì zú de yǒng qì。《 sī mǎ fǎ · tiān zǐ zhī yì》 yuē：“ yòu yú shì jiè yú guó zhōng， yù mín tǐ qí mìng yě。 xià hòu shì shì yú jūn zhōng， yù mín xiān chéng qí lǜ yě。 yīn shì yú jūn mén zhī wài， yù mín xiān yì 'ér xíng shì yě。 zhōu jiāng jiāo rèn 'ér shì zhī， yǐ zhì mín zhì yě。”《 cháng duǎn jīng》 jiǔ yǐn《 sī mǎ fǎ》：“ jiàn dí zuò shì， zhān gōng xíng shǎng。” jí lín dí shí lì xià shì cí， lùn gōng xíng shǎng， yǐ lì shì zú。 yóu lì dài bù tóng de shì shī yí shì kě yǐ kàn chū shí dài de biàn huà， yǔ shùn shí qī chǔyú jūn shì mín zhù zhì shí qī， yǐ nóng jiào zhàn， yǐ zhàn jiào mín， suǒ yǐ zuò shì guó zhōng。 xià shāng jìn rù jiē jí shè huì hòu， jūn duì chéng wéi guó jiā jī qì de zhòng yào gòu chéng bù fēn， qí shǐ mìng jiù shì wán chéng jūn zhù jiāo gěi de rèn wù， zuò zhàn bù zài shì quán tǐ guó mín de shì， ér shì yóu zhí yè jūn duì lái wán chéng， suǒ yǐ shì shī yú jūn zhōng huò jūn mén zhī wài。 dào zhōu cháo shí， jūn duì guǎn lǐ tǐ zhì hé jiǎng chéng zhì dù zhú bù wán shàn， měi cì dū gēn jù zuò zhàn de jù tǐ qíng kuàng lín dí qián shì shī， bìng yuē dìng yǐ gōng xíng shǎng， cóng 'ér wéi hòu lái de jūn gōng zhì diàn dìng liǎo jī chǔ。
qí sān， guān yú kǎi xuán、 xiàn jié、 yǔn mìng zhī lǐ。 zhàn zhēng shèng lì， kǎi xuán 'ér guī， bìng jǔ xíng shèng dà yí shì xiāng hù qìng hè， zhè shì měi cì zhàn hòu bì yào de chéng xù。《 sī mǎ fǎ · tiān zǐ zhī yì》：“ dé yì zé kǎi gē， shì xǐ yě。” jūn duì bān shī hòu， guó jūn dēng shàng zhuān mén xiū jiàn de gāo tái， dá xiè bǎi xìng de xīn láo， bìng jǔ xíng yí shì， xuān bù yǎn wǔ xiū wén、 xiū yǎng shēng xī， biǎo shì rén men cóng zhàn zhēng shí qī yòu zǒu xiàng liǎo hé píng shí qī。“ yǎn bó líng tái， dá mín zhī láo， shì xiū yě。” [23] jiù shì shuō de zhè zhǒng lǐ yí。 kǎi xuán hòu， yī bān hái yào jǔ xíng xiàn jié yí shì，《 shuō wén · yòu bù》 yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ zài xiàn zhí”， xiàn jí dà xiàn zhī lǐ，“ wáng shī dà xiàn zé lìng zòu kǎi lè” [24]。 zhí， yòu zuò guó， jié 'ěr zhī yì， gǔ dài zhàn zhēng zhōng yǐ gē qǔ dí rén de zuǒ 'ěr duǒ zuò wéi jì gōng de yǐ jù， bān shī huí yíng， jǔ xíng xiàn fú xiàn jié yí shì， jiàngshì yǐ huò qǔ dí rén 'ěr duǒ shù liàng de duō shǎo lùn gōng zhī gāo xià， jìn xíng xíng shǎng， zhè shì gǔ jūn lǐ de zhòng yào nèi róng zhī yī。
yǔn mìng zhī lǐ jí fú huò zhàn bài guó guó jūn shí jǔ xíng de lǐ yí。《 guó yǔ · jìn yǔ》：“ mí jī zhī yì yě， xì xiàn zǐ fá qí。 qí hóu lái， xiàn zǐ yǐ dé yǔn mìng zhī lǐ。” dí guó suī bài， guó jūn hái shì guó jūn， zhàn shèng zhī jiāng yào yǐ chén lǐ shì zhī， bù rěn jiā yǐ qū rǔ， yǐ shì zūn guì zhī yì。 xíng cǐ lǐ shí， zhàn shèng fāng yào jiāng xiǎn shì wēi wǔ de qí zhì shōu qǐ lái， sī mǎ guān shǒu chí jiǔ bēi xiàng zhàn bài guó guó jūn xíng bài lǐ，《 zuǒzhuàn · chéng gōng 'èr nián》 zhèng yì yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ qí yòu yǔn mìng， yǐ xíng lǐ rú huì， suǒ yòng yí yě。 ruò yǔn mìng， zé zuǒ jié qí， sī mǎ shòu yǐn， yòu chí bāo hú， zuǒ chéng yǐn yǐ jìn。” zhè zhǒng lǐ yí， fǎn yìng liǎo chūn qiū shí qī rén men de jūn chén guān。
qí sì， guān yú jīng qí、 huī zhāng、 gǔ lè。 jīng qí zhǐ hào lìng jūn duì de qí hào。《 sī mǎ fǎ · tiān zǐ zhī yì》： jīng qí，“ xià hòu shì xuán， shǒu rén zhī shì yě； yīn bái， tiān zhī yì yě； zhōu huáng， dì zhī dào yě。”《 tài píng yù lǎn》 353 yǐn《 sī mǎ fǎ》 yún：“ xià zhí yuán yuè， shāng zhí bái yuè， zhōu zuǒ zhàng huáng yuè， yòu jiān bái máo， suǒ yǐ shì bù jìn zhě， shěn chá zhǎn shā zhī wēi yě。” zài zhēng zhàn shí， jiànglǐng shǒu chí jīng qí huò yuè， dū cù jūn duì qián jìn， bìng yǐ jūn fǎ chéng fá wèi dí bù qián zhě。 huī zhāng zhǐ jūn zhōng shì zú pèi dài de fú hào，“ zhāng， xià hòu shì yǐ rì yuè， shàng míng yě； yīn yǐ hǔ， shàng wēi yě； zhōu yǐ lóng， shàng wén yě。” [25] rì、 yuè hé hǔ、 lóng yǔ jīng qí de xuán、 bái、 huáng yī yàng， dài biǎo zhe yī dìng de wén huà。
gǔ wéi jūn zhōng de yuèqì， yòu gǔ wǔ shì qì de zuò yòng，《 lè zuǎn》 yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ jūn zhōng zhī lè， gǔ dí wéi shàng， shǐ wén zhě zhuàng yǒng 'ér lè hé， xì sī háo zhú bù kě yòng yě。” zài jūn duì zhōng， bù tóng děng jí de shǒu lǐng yòng bù tóng de zhǐ huī qì cái， yī bān lái shuō， yòng gǔ zhě wéi gāo jí jiànglǐng。《 zuǒzhuàn · xiāng gōng shí sān nián》 zhèng yì yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ shí rén zhī shuài zhí líng， bǎi rén zhī shuài zhí duó， qiān rén zhī shuài zhí gǔ， wàn rén zhī jiāng zhí dà gǔ。” duì yú jī gǔ shēng yīn de gāo dī， yě yòu míng què de guī dìng，“ gǔ shēng bù guò chāng， pí shēng bù guò tà， duó shēng bù guò láng。” [26] jī gǔ hái yòu jǐng jiè zuò yòng， shì gǔ jūn lǐ de zhòng yào nèi róng，“ hūn gǔ sì tōng wéi dà， yè bàn sān tōng wéi chén jiè， dàn míng wǔ tōng fā xù。” [27] zài zhàn chǎng shàng， jūn duì de jìn tuì yě yǐ gǔ wéi hào， bìng qiě duì jīng qí、 zhàn chē、 qí bīng、 bù bīng děngdōu yòng bù tóng de gǔ shēng lái qū bié。“ fán gǔ， gǔ jīng qí、 gǔ chē、 gǔ mǎ、 gǔ tú、 gǔ bīng、 gǔ shǒu、 gǔ zú， qī gǔ jiān bìng。” [28] zài chū bīng qián， yǐ xuè tú rǎn jūn gǔ hé bīng qì， yě shì gǔ dài jūn lǐ de zhòng yào nèi róng zhī yī。“ xuè yú pí gǔ zhě， shén róng qì yě。” [29] yǐ lèi sì zōng jiào de jì sì huó dòng lái níng jù shì qì， zài dāng shí qǐ zhe bù kě gūliáng de zuò yòng。
qí wǔ， guān yú jūn zhōng lǐ yí。 jūn duì zhōngjiàng shuài yǔ shì zú、 shàng jí yǔ xià jí yòu yán gé de lǐ yí lái guī fàn zūn bēi wèi cì， dàn zài tè shū qíng kuàng xià zé yòu tè shū guī dìng。《 hàn shū · lǐ guǎng chuán》 yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ dēng chē bù shì， zāo sàng bù fú”。 shì， zhǐ chē qián de héng mù， fǔ chē shì yǐ shì jìng lǐ， yī dàn dēng shàng zhàn chē， wú lùn yù dào hé rén， dōukě yǐ bù shì， jí bù bì shì yǐ jìng lǐ。 fú， zhǐ sāngfú， zài yù yòu sāngshì shí， rén men yǐ jù yǔ sǐ zhě de qīn shū yuǎn jìn chuānzhuó bù tóng de sāngfú， dàn zài zuò zhàn shí， jūn rén bù dé chuān dài sāngfú。 jīn běn《 sī mǎ fǎ · tiān zǐ zhī yì》 yòu：“ jiè zhě bù bài， bīng chē bù shì， chéng shàng bù qū， wēi jí bù chǐ。” jí shēn chuān jiá zhòu de wǔ shì jiàn dào zhǎngguān kě yǐ bù guì bài， chéng bīng chē de rén bù xū fǔ chē shì xiàng zūn zhě jìng lǐ， zài chéng shàng shǒu wèi de rén jiàn dào zūn zhě bù bì qū bài， zài wēi jí zhī jì bù bì xiàng zūn zhě qǐ chǐ wèn hòu。 zhè xiē guī dìng de mùdì， yì zài bì miǎn yīn lǐ yí 'ér dān wù zhàn shì。 zhàn shì zhì shàng shì jiàngshì de gòng tóng yuán zé。
《 sī mǎ bīng fǎ》 zhōng yòu guān“ chū jūn fù” de jìzǎi， yě jù yòu jiào gāo de wén huà jià zhí。 xiān qín wén xiàn duì zhōu dài jūn fù qíng kuàng de jì shù bù duō，《 sī mǎ bīng fǎ》 zhōng suǒ bǎo liú de yòu guān jūn fù zhì dù de zī liào， wéi rén men yán jiū xiān qín jūn fù zhì dù jí qí biàn huà jù yòu zhòng yào jià zhí。
《 sī mǎ bīng fǎ》 yòu guān jūn fù de jì shù kě yǐ jiàn dào de yòu liǎng zé， yī shì《 zhōu lǐ · xiǎo sī tú》 zhù yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ liù chǐ wéi bù， bù bǎi wéi mǔ， mǔ bǎi wéi fū， fū sān wéi wū， wū sān wéi jǐng， jǐng shí wéi tōng。 tōng wéi pǐ mǎ， sān shí jiā， shì yī rén、 tú 'èr rén。 tōng shí wéi chéng， chéng bǎi jǐng， sān bǎi jiā， gé chē yīshèng、 shì shí rén、 tú 'èr shí rén。 shí chéng wéi zhōng， zhōng qiān jǐng， sān qiān jiā， gé chē shíshèng、 shì bǎi rén、 tú 'èr bǎi rén。 shí zhōng wéi tóng， tóng fāng bǎi lǐ， wàn jǐng， sān wàn jiā， gé chē bǎishèng、 shì qiān rén、 tú 'èr qiān rén。” lìng yī zé shì《 zuǒzhuàn · chéng gōng yuán nián》 zhèng yì yǐn《 sī mǎ fǎ》 yuē：“ liù chǐ wéi bù， bù bǎi wéi mǔ， mǔ bǎi wéi fū， fū sān wéi wū， wū sān wéi jǐng， sì jǐng wéi yì， sì yì wéi qiū。 qiū yòu róng mǎ yī pǐ、 niú sān tóu， shì yuē pǐ mǎ qiū niú。 sì qiū wéi diàn， diàn liù shí sì jǐng， chū cháng gǔ yīshèng、 mǎ sì pǐ、 niú shí 'èr tóu， jiá shì sān rén， bù zú qī shí 'èr rén， gē dùn jù， wèi zhī chéng mǎ。”
zhè liǎng zé zī liào de xiāng tóng zhī chù zài yú dū tí dào liǎo jūn fù yǐ jǐng tián zhì wéi jī chǔ， dū rèn wéi yī jǐng zhī zhōng sān wū jiǔ fū， xiāng jù yǐ chū fù shuì， zhè zhèng yǔ《 hàn shū · xíng fǎ zhì》 suǒ yún xiāng wěn hé。《 hàn shū · xíng fǎ zhì》 yuē：“ yīn zhōu yǐ bīng dìng tiān xià， tiān xià jì dìng， jí cáng gān gē， jiào yǐ wén dé， ér yòu lì sī mǎ zhī guān， shè liù jūn zhī zhòng， yīn jǐng tián 'ér zhì jūn fù。” suǒ wèi“ yīn jǐng tián 'ér zhì jūn fù” jiù shì shuō jūn fù shì yǐ jǐng tián zhì wéi jī chǔ 'ér jìn xíng zhēng liǎn de。
zhè liǎng zé zī liào de bù tóng chù yòu liǎng diǎn。 yī shì chū fù de dān wèi bù tóng，《 zuǒzhuàn》 zhèng yì suǒ yǐn《 sī mǎ fǎ》 yǐ diàn wéi chū fù dān wèi， qiě cóng jǐng dào diàn de zǔ zhì dān wèi dōushì sì jìn zhì。 zhè yī diǎn yǔ《 zhōu lǐ · xiǎo sī tú》：“ nǎi jīng tǔ dì 'ér jǐng mù qí tián yě， jiǔ fū wéi jǐng， sì jǐng wéi yì， sì yì wéi qiū， sì qiū wéi diàn， sì diàn wéi xiàn， sì xiàn wéi dū， yǐ rèn dì shì 'ér lìng gòng fù， fán shuì liǎn zhī shì。” xiāng yī zhì；《 zhōu lǐ · xiǎo sī tú》 zhù yǐn《 sī mǎ fǎ》 yǐ chéng wéi chū fù dān wèi， cóng jǐng dào chéng de zǔ zhì dān wèi dōushì shí jìn zhì， zhè yī diǎn yǔ《 zhōu lǐ · jiàng rén》：“ jiǔ fū wéi jǐng， jǐng guǎng sì chǐ， shēn sì chǐ， wèi zhī gōu。 fāng shí lǐ wéi chéng， chéng jiān guǎng bā chǐ， shēn sì chǐ， wèi zhī xù。 fāng bǎi lǐ wéi tóng， tóng jiān guǎng 'èr xún， shēn 'èr rèn， wèi zhī huì。” xiāng yī zhì。 èr zhě de bù tóng yòu dōunéng cóng《 zhōu lǐ》 zhōng zhǎo chū xiāng yìng de gòng tóng diǎn， nán dào《 sī mǎ fǎ》 yǔ《 zhōu lǐ》 dū zì xiāng máo dùn má？ qí shí bù rán。 zhǐ yào wǒ men liǎo jiě zhōu dài dì fāng jī céng zǔ zhì de huàfēn， zhè gè wèn tí jiù bù nán lǐ jiě liǎo。
cóng《 zhōu lǐ》 de jì shù kàn， zhōu dài zhèng zhì jié gòu de yī gè tū chū tè diǎn jiù shì jiāng zhōu wáng jī hé gè zhū hóu guó de tǒng zhì dì pán fēn wèiguó、 yě liǎng dà qū yù， zhì guó wéi liù xiāng， zhì yě wéi liù suì， liù suì zhī wài yòu yòu gōng yì、 jiā yì、 xiǎo dū、 dà dū， zhè xiē dōushì zhōu wáng cì gěi dà fū、 qīng、 sān gōng、 wáng zǐ de fēng dì， chēng“ sān děng cǎi dì”。 zài bù tóng de qū yù nèi， yòu de shí xíng jǐng tián zhì， yòu de zé shí xíng gōu xù fǎ。《 zhōu lǐ · jiàng rén》 zhèng xuán zhù yuē：“ jī nèi cǎi dì zhī zhì， jiǔ fū wéi jǐng， jǐng zhě fāng yī lǐ， jiǔ fū suǒ zhì zhī tián yě。 cǎi dì zhì jǐng tián yì yú xiāng suì jí gōng yì。 sān fū wéi wū， wū， jù yě。 yī jǐng zhī zhōng sān wū jiǔ fū， sān sānxiàng jù yǐ chū fù shuì， gòng zhì gōu yě， fāng shí lǐ wéi chéng， chéng zhōng róng yī diàn， diàn fāng bā lǐ， chū tián shuì， yuán biān yī lǐ zhì xù。 fāng bǎi lǐ wéi tóng， tóng zhōng róng liù shí sì chéng， fāng bā shí lǐ chū tián shuì， yuán biān shí lǐ zhì huì。 cǎi dì zhě， zài sān bǎi lǐ、 sì bǎi lǐ、 wǔ bǎi lǐ zhī zhōng。” yóu cǐ kě yǐ kàn chū， měi chéng fāng shí lǐ， gòng 100 lǐ， chéng zhōng yī diàn fāng bā lǐ， gòng 64 lǐ， shèng yú de zhōu biān 36 lǐ zhì lǐ xù。 chéng nèi chū fù zhě wéi 64 lǐ， yīn wéi“ jǐng zhě fāng yī lǐ”， suǒ yǐ 64 lǐ jí 64 jǐng， zhè hé“ diàn liù shí sì jǐng” xiāng yī zhì， yě jiù shì shuō sì jìn zhì de diàn hé shí jìn zhì de chéng， suī rán míng chēng bù tóng， zuò wéi chū fù dān wèi， dōushì 64 jǐng， ér zhè bìng méi yòu běn zhì de qū bié。
zhè liǎng zé zī liào de lìng yī chù bù tóng shì chū fù shù mù bù tóng。《 zuǒzhuàn》 zhèng yì suǒ yǐn《 sī mǎ fǎ》 wéi：“（ měi diàn） chū cháng gǔ yīshèng， mǎ sì pǐ、 niú shí 'èr tóu， jiá shì sān rén、 bù zú qī shí 'èr rén， gē dùn jù， wèi zhī chéng mǎ。”《 zhōu lǐ》 zhù yǐn《 sī mǎ fǎ》 zé yuē：“（ měi chéng） gé chē yīshèng、 shì shí rén、 tú 'èr shí rén。” duì yú zhè liǎng zhǒng bù tóng de chū fù shù mù， lì dài xué zhě dōuyòu bù tóng de rèn shí， táng dài xué zhě jiǎ gōng yàn rèn wéi qián zhě wéi“ jī wài bāng guó fǎ”， hòu zhě wéi“ jī nèi cǎi dì fǎ” [30]， shì yóu yú dì yù bù tóng 'ér chū fù shù mù bù yī。 qīng dài xué zhě jiāng yǒng zé rèn wéi：“ qī shí wǔ rén zhě， qiū chéng zhī běn fǎ， sān shí rén zhě， diào fā zhī tōng zhì。” [31] jí zhēng 30 rén shì zhèng cháng qíng kuàng xià de tōng zhì， zhēng 75 rén zé shì zuì dà xiàn zhì shù。 dài zhèn、 sūn yí ràng yě chí cǐ shuō。 dāng dài xué zhě hán lián qí xiān shēng zé rèn wéi： chū fù shù mù bù tóng， shì yóu yú jūn zhì de biàn huà， xī zhōu zhì chūn qiū chū qī， bīng zhì wéi“ chē yīshèng、 shì shí rén、 tú 'èr shí rén。” dào chūn qiū hòu qī， bù zú zài zhàn zhēng zhōng de zuò yòng rì qū zhòng yào， suǒ yǐ biàn wéi“ chē yīshèng、 jiá shì sān rén、 bù zú qī shí 'èr rén。” [32] wǒ men rèn wéi hán xiān shēng de guān diǎn shì zhèng què de。
xī zhōu shí qī de bīng zhì jiàn yú《 zhōu lǐ · xiǎo sī tú》：“ nǎi huì wàn mín zhī zú wǔ 'ér yòng zhī， wǔ rén wéi wǔ， wǔ wǔ wéi liǎng， sì liǎng wéi zú， wǔ zú wéi lǚ， wǔ lǚ wéi shī， wǔ shī wéi jūn， yǐ qǐ jūn lǚ， yǐ zuò tián yì， yǐ bǐ zhuī xū， yǐ lìng gòng fù。” wǔ wǔ wéi liǎng de“ liǎng” jí bīng chē yī liàng huò yīshèng， yòng tú wǔ wǔ jí 25 rén， lìng yòu 5 rén fù zé jiù yǎng， gòng 30 rén。《 shī · lǔ sòng · mèn yán》 shuō lǔ xī gōng shí de jūn duì shì：“ gōng chē qiānshèng”、“ gōng tú sān wàn”， zhè zhèng yǔ《 sī mǎ fǎ》 suǒ yán“ gé chē yīshèng， shì shí rén、 tú 'èr shí rén” xiāng fú hé。 dào chūn qiū yǐ hòu， zhàn zhēng kuò dà， bīng de shù mù jiàn jiàn zēng jiā， yuán yòu de jūn fù biàn bù gòu yòng liǎo。 lǔ xī gōng shí wǔ nián jìn zuò“ yuán tián” hé“ zhōu bīng”； chéng gōng yuán nián lǔ zuò“ qiū jiá”； zhāo gōng sì nián zhèng zuò“ qiū fù”， dōushì zhǐ zēng jiā jūn fù， yí hàn de shì yóu yú shǐ liào yǔ yān bù xiáng， qí shìdōu bù kě xiáng kǎo。《 sī mǎ fǎ》：“ cháng gǔ yīshèng， mǎ sì pǐ、 niú shí 'èr tóu， jiá shì sān rén、 bù zú qī shí 'èr rén， gē dùn jù” zhèng hǎo kě yǐ zhèng míng zhè yī wèn tí， jí měi diàn huò měi chéng de jūn fù yóu“ gé chē yīshèng， shì shí rén、 tú 'èr shí rén” zēng jiā dào“ cháng gǔ yīshèng， mǎ sì pǐ、 niú shí 'èr tóu， jiá shì sān rén、 bù zú qī shí 'èr rén。” yīn cǐ wǒ men shuō《 sī mǎ fǎ》 zhōng yòu guān chū jūn fù de wén xiàn zī liào jù yòu zhòng yào de wén huà jià zhí， tā fǎn yìng liǎo chūn qiū shí qī jūn fù biàn huà de jī běn qíng kuàng， zhè shì qí tā wén xiàn diǎn jí zhōng suǒ méi yòu de。
zhù shì：
[1]《 shǐ jì · sū qín lièzhuàn》。
[2][ qīng ] qín huì tián：《 wǔ lǐ tōng kǎo》 yǐn， 1911 nián jù qīng qián lóng nián jiān wú xī qín huì tián wèi jīng wō kè bǎn chóngxiū běn。
[3] sūn yí ràng：《 zhōu lǐ zhèng yì》 juàn 'èr shí， zhōng huá shū jú 1987 nián bǎn。
[4] tián xù dōng：《 sī mǎ fǎ qiǎn shuō》， jiě fàng jūn chū bǎn shè 1989 nián bǎn。
[5]《 xù zī zhì tōng jiàn cháng biān》 juàn sān sān， zhōng huá shū jú 1986 nián bǎn。
[6][11][23][25]《 sī mǎ fǎ · tiān zǐ zhī yì》， zhōng guó wén shǐ chū bǎn shè 1999 nián bǎn， yǐ xià suǒ yǐn《 sī mǎ fǎ》 jiē yòng cǐ běn。
[7][8][9][10][12]《 sī mǎ fǎ · rén běn》。
[13][16]《 shǐ jì · sī mǎ ráng jū chuán》。
[14][15][28]《 sī mǎ fǎ · yán wèi》。
[17][19]《 sī mǎ fǎ · dìng jué》。
[18]《 sī mǎ fǎ · yòng zhòng》。
[20][22]《 tài píng yù lǎn》 juàn 'èr shí yǐn《 sī mǎ fǎ》， zhōng huá shū jú 1985 nián bǎn。
[21]《 lǐ jì · hūn yì》。
[24]《 zhōu lǐ · dà sī mǎ》。
[26]《 zhōu lǐ · dà sī mǎ》 zhù yǐn， shàng hǎi gǔ jí chū bǎn shè 1993 nián bǎn， yǐ xià suǒ yǐn《 zhōu lǐ》 jiē yòng cǐ běn。
[27]《 zhōu lǐ · gǔ rén》 zhù yǐn。
[29]《 shǐ jì · gāo zǔ běn jì》 suǒ yǐn。
[30]《 zhōu lǐ · xiǎo sī tú》 shū。
[31][ qīng ] jiāng yǒng：《 zhōu lǐ yí yì jǔ yào》 juàn sān， zhōng huá shū jú 1985 nián bǎn。
[32] hán lián qí：《 zhōu dài jūn fù jí qí yǎn biàn》， zài《 wén shǐ zhé》 1980 nián dì 3 qī。
（《 qí lǔ wén huà yán jiū》 dì sān ji）
yī juàn（ zhè jiāng fàn mào zhù jiā tiān yī gé cáng běn）
yī zuò《 wò jī jīng》， yī zuò《 wò jī jīng》。 jiù běn tí fēng hòu zhuàn， hàn chéngxiàng gōng sūn hóng jiě， jìn xī píng tài shǒu mǎ lóng shù zàn。 àn《 hàn shū · yì wén zhì · bīng jiā yīn yáng》 fēng hòu shí sān piān。 bān gù zì zhù yuē： tú 'èr juàn， yǐ tuō yě。 bìng wú《 wò qí jīng》 zhī míng。 qiě shí sān piān，《 qī lüè》 zhù lù， gù shàng yǐ wéi yǐ tuō。 zé cǐ jīng cǐ jiě，《 qī lüè》 bù zhù lù zhě， qí yǐ tuō gèng bù dài biàn yǐ。 mǎ lóng shù zàn，《 suí zhì》 yì bù zhù lù， zé yóu zhī gōng sūn hóng jiě yě。 kǎo táng dú gū jí《 pí líng jí》 yòu《 bā zhèn tú jì》， yuē： huáng dì shùn shā qì yǐ zuò bīng fǎ， wén chāng yǐ mìng jiāng。 fēng hòu wò jī zhì shèng， zuò wéi zhèn tú， gù bā qí zhèn， suǒ yǐ dìng wèi yě。 héng kàng yú wài， zhóu bù yú nèi， fēng yún fù qí sì wéi， suǒ yǐ bèi wù yě。 hǔ zhāng yì yǐ jìn， shé xiàng dí 'ér pán， fēi lóng xiáng niǎo， shàng xià qí bàng， suǒ yǐ zhì yòng yě。 zhì ruò yí bīng yǐ gù qí yú dì， yóu jūn yǐ 'àn qí hòu liè， mén jù jiāng fā， rán hòu hé zhàn。 chí zhāng zé 'èr guǎng dié jǔ， jī jiǎo zé sì qí jiē chū yún yún。 suǒ shuō nǎi yī yī yǔ cǐ jīng hé。 yí táng yǐ lái hàoshìzhě yīn zhū gé liàng bā zhèn zhī fǎ， tuī yǎn wéi tú， tuō zhī fēng hòu。 qí hòu yòu yīn jí cǐ jì， tuī yǎn yǐ wéi cǐ jīng， bìng qǔ jì zhōng wò jī zhì shèng zhī yǔ yǐ wéi zhī míng。《 sòng shǐ · yì wén zhì》 shǐ zhù yú lù， qí wǎn chū zhī xiǎn zhèng yǐ。 gāo sì sūn《 zǐ lüè》 yuē， mǎ lóng běn zuò《 wò jī》。 xù yuē： wò zhě zhàng yě， dàjiàng suǒ jū。 yán qí shì， bù kě wàng shì rén， gù yún《 wò jī》。 zé yīn wò wò zì jìn 'ér fù huì qí wén。 jīn běn duō tí yuē《 wò qí》， zé yòu yīn jīng zhōng yòu sì wéi zhèng， sì wéi qí， yú qí wéi wò qí zhī yǔ， gǎi yì qí míng yě。 sì sūn yòu yún： zǒng yòu sān běn， yī běn sān bǎi liù shí zì， yī běn sān bǎi bā shí zì， gài lǚ shàng zēng zì yǐ fā míng zhī。 qí yī xíng jiān yòu gōng sūn hóng děng yǔ。 jīn běn yǎn sì zì。 jiàoyàn cǐ běn， fēn wéi sān zhāng， zhèng dé sān bǎi bā shí sì zì， gài jí sì sūn suǒ wèi yǎn sì zì běn yě。 jīng hòu yuán fù xù tú， jù《 shū lù jiě tí》 yì chēng mǎ lóng suǒ bǔ。 rán yòu mù 'ér wú tú， dài chuán xiě yì zhī yú？
--- chū《 sì kù zǒng mù tí yào》
《 wò qí jīng》 yòu míng《 wò jī jīng》。 shì zhōng guó gǔ dài bā zhèn bù liè de bīng shū。 jiù běn tí fēng hòu zhuàn， suǒ yǐ yòu shí yě chēng《 fēng hòu wò qí jīng》。
fēng hòu shì chuán shuō zhōng xuān yuán huáng dì de dà chén。 yòu rén kǎo zhèng xì jìn wǔ dì shí xī píng tài shǒu mǎ lóng wěi tuō。 jìn shǐ jìzǎi mǎ lóng céng yǔ xī qiāng zuò zhàn， zhì zuò yòng yú fáng yù de biān xiāng chē， zài guǎng kuò dì dài yǐ bā zhèn tú lián chē wéi yíng bìng yòng cí shí fàng lù bàng， shǐ chuān tiě jiá de dí rén xíng zǒu bù biàn， zài jūn shì shàng shì pō yòu chuàng zào xìng de。
běn shū nèi róng hùn zá， kě néng shì bù tóng shí qī bù tóng rén de zuò pǐn hùn hé 'ér chéng， zhù yào lùn shù shāng zhōu shí dài chē bīng hé tú bīng fāng zhèn de duì xíng biàn huàn， duì hòu dài jiǎng zhèn fǎ de bīng shū yǐng xiǎng hěn dà。 tā yòng zhèng bīng hé qí bīng lái shuō míng bā zhèn， zhǐ chū：“ jīng yuē bā zhèn， sì wéi zhèng， sì wéi qí。” tú bīng zài chē de sì zhōu zǔ chéng fāng zhèn， zì shēn duì wǔ kě yǐ jìn xíng biàn huàn，“ huò hé 'ér wéi yī”， jiàngbīng chē shǒu wěi lián jiē； biàn wéi yuán zhèn；“ huò lí 'ér wéi bā”， jiàngbīng chē、 tú bīng fēn bié pèi zhì biàn wéi bā zhèn。 tā hái tí chū yào yòu“ yú qí” zhī bīng， jí yóu jūn， zhí xíng“ cóng hòu niè dí， huò jīng qí zuǒ， huò jīng qí yòu” de jī dòng rèn wù， rèn wéi wú lùn bā zhèn huò yóu jūn dū yìng gēn jù“ tiān wén、 qì hòu、 shān chuān、 xiàng bèi、 lì hài， suí shí 'ér xíng”。 bù zhèn shí， yī bān xiān yóu yóu jūn yú zhèn qián liǎng duān jǐng jiè； bù zhèn bì， yóu jūn jí chè zhì zhèn hòu dài mìng。 zuò zhàn shí， yī bān yòng sì zhèng sì qí zhī bīng yǔ dí jiāo fēng， yóu jūn shì qíng kuàng yóu zhèn hòu chū jī， pèi hé bā zhèn zuò zhàn。 zhè zhǒng líng huó duō biàn de bù zhèn fāng fǎ， tū chū liǎo jūn duì de jī dòng xìng， tǐ xiàn liǎo yī dìng de biàn zhèng sī xiǎng。
《 wò qí jīng》 zuì dà de tè diǎn yòu 'èr：
yī、 yóu jūn： zhōng wài gǔ dài jūn shì sī xiǎng yī bān dōubù hěn zhòng shì yóu jī bù duì de zuò yòng， dàn《 wò qí jīng》 de yóu jūn lǐ lùn míng xiǎn yǐ jīng guān hū jūn shì zhàn yì de chéng bài。 duì yóu jī zuò zhàn de zhòng shì hěn néng yǔ xiàn dài shì jiè“ shǎo 'ér jīng” de bù duì zǔ jiàn jí“ kuài sù fǎn yìng” zuò zhàn zhàn lüè xiāng pì měi。
èr、 zhèn fǎ：《 wò qí jīng》 yīnggāi shuō shì zhōng guó gǔ dài zhèn fǎ de zhuān zhù， ér zhèn fǎ zài zhōng guó gǔ dài de jūn shì zuò zhàn zhōng chù yú xiāng dāng zhòng yào de wèi zhì。 tā suǒ tǐ xiàn bù jǐn shì duì xíng yǔ pái liè de jiǎn dān guān xì。 rú guǒ méi yòu quán jú xìng de zhàn lüè móu huá jí zhěng tǐ xìng de bīng zhǒng pèi hé sī xiǎng yǔ xié diào néng lì， shì wú fǎ qiàdàng zǔ zhì yǔ yìng yòng de。 ér《 wò qí jīng》 yǐ zhé xué de gāo dù chōu xiàng gài kuò chū liǎo yī xiē jī běn yuán zé， qí zhōng zuì zhòng yào de jiù shì“ zhèng、 qí” de gài niàn。
suī rán《 wò qí jīng》 méi yòu jiù jūn shì zuò zhàn de měi gè fāng miàn dū gěi yǐ lùn shù， dàn qí“ qí zhèng” de jūn shì zhé xué guān què kě shí jiàn dào jūn shì yì shù de měi yī gè huán jié。 yán gé de shuō， tā gèng shì yī bù zhé xué zhù zuò héng héng jūn shì zhé xué zhù zuò。 ér zhè bù jūn shì zhé xué zhù zuò zhǐ yòu 380 gè zì（ jù shuō yuán shǐ wén běn zhǐ yòu 19 gè zì）。
yī zuò《 wò jī jīng》， yī zuò《 wò jī jīng》。 jiù běn tí fēng hòu zhuàn， hàn chéngxiàng gōng sūn hóng jiě， jìn xī píng tài shǒu mǎ lóng shù zàn。 àn《 hàn shū · yì wén zhì · bīng jiā yīn yáng》 fēng hòu shí sān piān。 bān gù zì zhù yuē： tú 'èr juàn， yǐ tuō yě。 bìng wú《 wò qí jīng》 zhī míng。 qiě shí sān piān，《 qī lüè》 zhù lù， gù shàng yǐ wéi yǐ tuō。 zé cǐ jīng cǐ jiě，《 qī lüè》 bù zhù lù zhě， qí yǐ tuō gèng bù dài biàn yǐ。 mǎ lóng shù zàn，《 suí zhì》 yì bù zhù lù， zé yóu zhī gōng sūn hóng jiě yě。 kǎo táng dú gū jí《 pí líng jí》 yòu《 bā zhèn tú jì》， yuē： huáng dì shùn shā qì yǐ zuò bīng fǎ， wén chāng yǐ mìng jiāng。 fēng hòu wò jī zhì shèng， zuò wéi zhèn tú， gù bā qí zhèn， suǒ yǐ dìng wèi yě。 héng kàng yú wài， zhóu bù yú nèi， fēng yún fù qí sì wéi， suǒ yǐ bèi wù yě。 hǔ zhāng yì yǐ jìn， shé xiàng dí 'ér pán， fēi lóng xiáng niǎo， shàng xià qí bàng， suǒ yǐ zhì yòng yě。 zhì ruò yí bīng yǐ gù qí yú dì， yóu jūn yǐ 'àn qí hòu liè， mén jù jiāng fā， rán hòu hé zhàn。 chí zhāng zé 'èr guǎng dié jǔ， jī jiǎo zé sì qí jiē chū yún yún。 suǒ shuō nǎi yī yī yǔ cǐ jīng hé。 yí táng yǐ lái hàoshìzhě yīn zhū gé liàng bā zhèn zhī fǎ， tuī yǎn wéi tú， tuō zhī fēng hòu。 qí hòu yòu yīn jí cǐ jì， tuī yǎn yǐ wéi cǐ jīng， bìng qǔ jì zhōng wò jī zhì shèng zhī yǔ yǐ wéi zhī míng。《 sòng shǐ · yì wén zhì》 shǐ zhù yú lù， qí wǎn chū zhī xiǎn zhèng yǐ。 gāo sì sūn《 zǐ lüè》 yuē， mǎ lóng běn zuò《 wò jī》。 xù yuē： wò zhě zhàng yě， dàjiàng suǒ jū。 yán qí shì， bù kě wàng shì rén， gù yún《 wò jī》。 zé yīn wò wò zì jìn 'ér fù huì qí wén。 jīn běn duō tí yuē《 wò qí》， zé yòu yīn jīng zhōng yòu sì wéi zhèng， sì wéi qí， yú qí wéi wò qí zhī yǔ， gǎi yì qí míng yě。 sì sūn yòu yún： zǒng yòu sān běn， yī běn sān bǎi liù shí zì， yī běn sān bǎi bā shí zì， gài lǚ shàng zēng zì yǐ fā míng zhī。 qí yī xíng jiān yòu gōng sūn hóng děng yǔ。 jīn běn yǎn sì zì。 jiàoyàn cǐ běn， fēn wéi sān zhāng， zhèng dé sān bǎi bā shí sì zì， gài jí sì sūn suǒ wèi yǎn sì zì běn yě。 jīng hòu yuán fù xù tú， jù《 shū lù jiě tí》 yì chēng mǎ lóng suǒ bǔ。 rán yòu mù 'ér wú tú， dài chuán xiě yì zhī yú？
--- chū《 sì kù zǒng mù tí yào》
《 wò qí jīng》 yòu míng《 wò jī jīng》。 shì zhōng guó gǔ dài bā zhèn bù liè de bīng shū。 jiù běn tí fēng hòu zhuàn， suǒ yǐ yòu shí yě chēng《 fēng hòu wò qí jīng》。
fēng hòu shì chuán shuō zhōng xuān yuán huáng dì de dà chén。 yòu rén kǎo zhèng xì jìn wǔ dì shí xī píng tài shǒu mǎ lóng wěi tuō。 jìn shǐ jìzǎi mǎ lóng céng yǔ xī qiāng zuò zhàn， zhì zuò yòng yú fáng yù de biān xiāng chē， zài guǎng kuò dì dài yǐ bā zhèn tú lián chē wéi yíng bìng yòng cí shí fàng lù bàng， shǐ chuān tiě jiá de dí rén xíng zǒu bù biàn， zài jūn shì shàng shì pō yòu chuàng zào xìng de。
běn shū nèi róng hùn zá， kě néng shì bù tóng shí qī bù tóng rén de zuò pǐn hùn hé 'ér chéng， zhù yào lùn shù shāng zhōu shí dài chē bīng hé tú bīng fāng zhèn de duì xíng biàn huàn， duì hòu dài jiǎng zhèn fǎ de bīng shū yǐng xiǎng hěn dà。 tā yòng zhèng bīng hé qí bīng lái shuō míng bā zhèn， zhǐ chū：“ jīng yuē bā zhèn， sì wéi zhèng， sì wéi qí。” tú bīng zài chē de sì zhōu zǔ chéng fāng zhèn， zì shēn duì wǔ kě yǐ jìn xíng biàn huàn，“ huò hé 'ér wéi yī”， jiàngbīng chē shǒu wěi lián jiē； biàn wéi yuán zhèn；“ huò lí 'ér wéi bā”， jiàngbīng chē、 tú bīng fēn bié pèi zhì biàn wéi bā zhèn。 tā hái tí chū yào yòu“ yú qí” zhī bīng， jí yóu jūn， zhí xíng“ cóng hòu niè dí， huò jīng qí zuǒ， huò jīng qí yòu” de jī dòng rèn wù， rèn wéi wú lùn bā zhèn huò yóu jūn dū yìng gēn jù“ tiān wén、 qì hòu、 shān chuān、 xiàng bèi、 lì hài， suí shí 'ér xíng”。 bù zhèn shí， yī bān xiān yóu yóu jūn yú zhèn qián liǎng duān jǐng jiè； bù zhèn bì， yóu jūn jí chè zhì zhèn hòu dài mìng。 zuò zhàn shí， yī bān yòng sì zhèng sì qí zhī bīng yǔ dí jiāo fēng， yóu jūn shì qíng kuàng yóu zhèn hòu chū jī， pèi hé bā zhèn zuò zhàn。 zhè zhǒng líng huó duō biàn de bù zhèn fāng fǎ， tū chū liǎo jūn duì de jī dòng xìng， tǐ xiàn liǎo yī dìng de biàn zhèng sī xiǎng。
《 wò qí jīng》 zuì dà de tè diǎn yòu 'èr：
yī、 yóu jūn： zhōng wài gǔ dài jūn shì sī xiǎng yī bān dōubù hěn zhòng shì yóu jī bù duì de zuò yòng， dàn《 wò qí jīng》 de yóu jūn lǐ lùn míng xiǎn yǐ jīng guān hū jūn shì zhàn yì de chéng bài。 duì yóu jī zuò zhàn de zhòng shì hěn néng yǔ xiàn dài shì jiè“ shǎo 'ér jīng” de bù duì zǔ jiàn jí“ kuài sù fǎn yìng” zuò zhàn zhàn lüè xiāng pì měi。
èr、 zhèn fǎ：《 wò qí jīng》 yīnggāi shuō shì zhōng guó gǔ dài zhèn fǎ de zhuān zhù， ér zhèn fǎ zài zhōng guó gǔ dài de jūn shì zuò zhàn zhōng chù yú xiāng dāng zhòng yào de wèi zhì。 tā suǒ tǐ xiàn bù jǐn shì duì xíng yǔ pái liè de jiǎn dān guān xì。 rú guǒ méi yòu quán jú xìng de zhàn lüè móu huá jí zhěng tǐ xìng de bīng zhǒng pèi hé sī xiǎng yǔ xié diào néng lì， shì wú fǎ qiàdàng zǔ zhì yǔ yìng yòng de。 ér《 wò qí jīng》 yǐ zhé xué de gāo dù chōu xiàng gài kuò chū liǎo yī xiē jī běn yuán zé， qí zhōng zuì zhòng yào de jiù shì“ zhèng、 qí” de gài niàn。
suī rán《 wò qí jīng》 méi yòu jiù jūn shì zuò zhàn de měi gè fāng miàn dū gěi yǐ lùn shù， dàn qí“ qí zhèng” de jūn shì zhé xué guān què kě shí jiàn dào jūn shì yì shù de měi yī gè huán jié。 yán gé de shuō， tā gèng shì yī bù zhé xué zhù zuò héng héng jūn shì zhé xué zhù zuò。 ér zhè bù jūn shì zhé xué zhù zuò zhǐ yòu 380 gè zì（ jù shuō yuán shǐ wén běn zhǐ yòu 19 gè zì）。
zhōng guó sòng dài zhù míng bīng shū。 běi sòng wú jùn（ jīn jiāng sū wú xiàn） rén xǔ dòng , lì sì nián yú jǐng dé yuán nián (1004) zhuàn chéng， fán 20 juàn， 210 piān， gòng lùn 210 gè wèn tí。 xǔ dòng céng rèn xióng wǔ jūn tuī guān、 jūn zhōu cān jūn děng zhí。 gāi shū xiàn cún míng jiā jìng kān běn jí qīng《 sì kù quán shū》 děng kān kè běn。《 hǔ qián jīng》 yǐ shàng yán rén móu， zhōng yán dì lì， xià yán tiān shí wéi zhù zhǐ， jiān jí fēng jiǎo zhàn hòu、 rén mǎ yī hù děng nèi róng。 xǔ dòng rèn wéi tiān、 dì、 rén sān zhě de guān xì yīngshì“ xiān yǐ rén， cì yǐ dì， cì yǐ tiān”（《 hǔ qián jīng》， míng kān běn， xià tóng）， zhòng shì rén（ zhù yào shì jiàngshuài） zài zhàn zhēng zhōng de zuò yòng。 yào qiú jiàngshuài yìng“ guān bǐ dòng jìng” ér líng huó yòng bīng， zuò dào“ yǐ xū hán biàn yìng dí”。 jìn guǎn tiān shí yòu jí xiōng， dì xíng yòu xiǎn yì， zhàn shì yòu lì hài , rú néng jí zhōng jiàn xiōng、 xiōng zhōng jiàn jí , yì zhōng jiàn xiǎn、 xiǎn zhōng jiàn yì， lì zhōng jiàn hài、 hài zhōng jiàn lì， jiù néng yòng bīng jìn qí biàn。 tā hái rèn wéi， yào qǔ shèng xū“ yǐ liáng chǔ wéi běn， móu lüè wéi qì”。 wèi zhàn zhī qián yào“ xiān móu”： yù móu yòng bīng， xiān móu 'ān mín； yù móu gōng dí， xiān móu tōng liáng； yù móu shū chén， xiān móu dì lì； yù móu shèng dí， xiān móu rén hé； yù móu shǒu jù， xiān móu chǔ xù； yù móu qiáng bīng， xiān móu shǎng fá děng。 jì zhàn zhī hòu， yī yào shàn yú“ duó shì”： duó qì、 duó 'ài、 duó yǒng děng； èr yào shàn yú“ xí xū”： yǐ yáng dòng、 yòu dí jī qí xū； sān yào“ rèn shì”： chéng jī jī dí xiè dài， shè fú jī dí bù yì， chéng shèng kuò zhāng zhàn guǒ děng。 hái qiáng diào“ nì yòng gǔ fǎ”，“ lì zài biàn tōng zhī jī”。 gāi shū zài tǐ lì shàng , fēn lèi biān pái， àn lèi chǎn shù , huì jí de yǔ jūn shì yòu guān de tiān wén、 lì fǎ、 jì shí jí shí bié fāng wèi děng zhī shí， yòu xǔ duō wéi guò qù bīng shū suǒ shǎo yòu。 cǐ wài， hái huì jí liǎo bù shǎo zhèn fǎ， bìng chuàng zào liǎo zhū rú fēi 'ě、 cháng hóng děng zhèn。 dàn shū zhōng tiān rén gǎn yìng děng huāng dàn mí xìn zhī tán， zé bù kě qǔ。
zhōng guó sòng dài chéng yì fáng yù de zhuān zhù。 nán sòng chū chén guī、 tānɡ shú zhuàn。 chén guī (1072 ～ 1141) zì yuán zé , mì zhōu 'ān qiū（ jīn shǔ shān dōng） rén , xiān hòu rèn 'ān lù lìng、 zhī dé 'ān fǔ、 zhī shùn chāng fǔ、 shū mì yuàn zhí xué shì jí zhī lú zhōu jiān huái xī 'ān fǔ shǐ děng zhí， zài dé 'ān、 shùn chāng shí yǐ shàn yú shǒu chéng wén míng yú shì。 tānɡ shú zì jūn bǎo , liú yáng（ jīn shǔ hú nán） rén , chún xī shí sì nián (1187) jìn shì， céng rèn dé 'ān fǔ jiào shòu。《 shǒu chéng lù》 quán shū yóu chén guī de《 jìng kāng cháo yě qiān yán hòu xù》、《 shǒu chéng jī yào》 hé tānɡ shú de《 jiàn yán dé 'ān shǒu yù lù》 sān bù fēn zǔ chéng， yuán gè zì chéng zhì， níng zōng yǐ hòu hé wéi yī shū， kān xíng yú shì。 xiàn cún qīng qián lóng sì shí nián (1775) chāo běn jí jiā qìng、 dào guāng shí kè běn , gòng sì juàn , yuē 17800 zì。 gāi shū gēn jù gōng chéng wǔ qì de fā zhǎn hé shí zhàn jīng yàn， zhuózhòng chǎn shù liǎo shǒu chéng zhàn fǎ de gǎi gé。 tā tí chū“ shàn shǒu chéng zhě” bù néng zhǐ shǒu wú gōng , ér yào“ shǒu zhōng yòu gōng” , yào zhù yì gōu tōng chéng nèi wài dào lù， biàn lì suí shí chéng xì chū jī。 tā zhù zhāng gǎi gé chéng mén、 chéng qiáng、 chéng kuò jiù zhì , rú shōu suō yì shòu pào jī de sì fāng chéng jiǎo , chāi chú mǎ miàn qiáng（ chéng mén liǎng cè chéng qiáng shàng de tū chū bù fēn） shàng de fù lóu， lìng“ zhù gāo hòu qiáng” děng。 yóu yuán lái de yī chéng yī háo dài zhī yǐ“ zhòng chéng zhòng háo” de xīn chéng fáng tǐ xì， yǐ zēng qiáng chéng yì fáng yù néng lì。 bìng jù tǐ chǎn shù liǎo pào zài shǒu chéng zhōng xīn de shǐ yòng fāng fǎ , jí yóu pèi zhì chéng tóu biàn wéi 'àn shè chéng lǐ , yóu chéng shàng guān chá mù biāo， jiū zhèng shè xiàng hé dàn zhe diǎn。 cǐ shū hái jìzǎi liǎo chén guī yú shào xīng 'èr nián (1132) yán zhì chéngzhǎng zhú gān huǒ qiāng 20 yú zhī jí qí zài shǒu chéng zuò zhàn zhōng fā huī de zuò yòng。 zhè zhǒng huǒ qiāng shì zuì zǎo de guǎn xíng huǒ qì， zài kē jì shǐ shàng jù yòu zhòng yào yì yì。 sòng xiào zōng qián dào bā nián（ 1172） céng zhào kè《 shǒu chéng jī yào》 wéi《 dé 'ān shǒu chéng lù》， bān xíng tiān xià， lìng gè dì shǒu chéng jiànglǐng xiào fǎ， zài dāng shí chǎn shēng hěn dà yǐng xiǎng。
gēn jù《 shǐ jì · sī mǎ ráng jū lièzhuàn》 jìzǎi： " qí wēi wáng shǐ dà fū zhuī lùn gǔ zhě sī mǎ bīng fǎ， ér fù ráng jū yú qí zhōng， yīn hào yuē《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》。 " sī mǎ ráng jū， chūn qiū mò qī qí guó rén。 yuán lái xìng tián， míng ráng jū， céng lǐng bīng zhàn shèng jìn、 yàn， bèi qí jǐng gōng fēng wéi zhǎng guǎn jūn shì de dà sī mǎ， hòu rén zūn chēng wéi sī mǎ ráng jū。
《 sī mǎ fǎ》 zuì zǎo jiàn yú《 hàn shū · yì wén zhì》 de lǐ lèi， chēng《 jūn lǐ sī mǎ fǎ》， gòng jì 155 piān。 hàn cháo yǐ hòu， zài cháng qī liú chuán guò chéng zhōng， gāi shū duō yòu sàn yì， zhì táng dài biān《 suí shū · jīng jí zhì》 shí lù wéi 3 juàn 5 piān， liè rù zǐ bù bīng jiā lèi， chēng wéi《 sī mǎ fǎ》， jí jīn běn《 sī mǎ fǎ》 3 juàn 5 piān de yuán xíng。
cǐ shū shòu dào lì dài bīng jiā jí tǒng zhì zhě de gāo dù zhòng shì。 hàn wǔ dì céng " zhì shàng wǔ zhī guān， yǐ《 sī mǎ bīng fǎ》 xuǎn rèn， zhì bǐ bó shì。 " sī mǎ qiān chēng gāi shū " hóng kuò shēn yuǎn， suī sān dài zhēng fá， wèi néng jìng qí yì， rú qí wén yě。 " běi sòng yuán fēng nián jiān，《 sī mǎ fǎ》 bèi liè wéi《 wǔ jīng qī shū》 zhī yī， zuò wéi kǎo shì wǔ chén、 xuǎn bá jiànglǐng、 zuānyán jūn shì de bì dú zhī shū。 yóu yú《 sī mǎ fǎ》 nián dài jiǔ yuǎn， sàn shī yán zhòng， suǒ yǐ duì yú gāi shū de zhēn wěi、 chéng shū nián dài、 zuò zhě děng wèn tí， lì dài xué zhě jūn yòu gè zhǒng bù tóng de kàn fǎ， tè bié shì míng qīng yǐ lái， biàn wěi chéng fēng，《 sī mǎ fǎ》 chéng liǎo yī bù zhēng yì jí dà de bīng shū。 yòu de rèn wéi《 sī mǎ fǎ》 shì yī bù wěi shū； yòu de xué zhě rèn wéi shǐ shū zhōng de《 sī mǎ bīng fǎ》、《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》、《 sī mǎ fǎ》、《 jūn lǐ sī mǎ fǎ》 shì jǐ zhǒng bù tóng de shū； yòu de rèn wéi jīn běn《 sī mǎ fǎ》 kě fēn wéi liǎng bù fēn， qián liǎng piān wéi gǔ《 sī mǎ fǎ》， hòu sān piān wéi《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》。 mù qián， guó nèi xué zhě yī bān rèn wéi jīn běn《 sī mǎ fǎ》 bù shì wěi shū， lì shǐ shàng de《 sī mǎ bīng fǎ》、《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》、《 jūn lǐ sī mǎ fǎ》 jūn bāo hán yú《 sī mǎ fǎ》 zhī zhōng。 zuò zhě wéi sī mǎ ráng jū jí qí zhuī lùn zhě。 jìn guǎn yóu yú gāi shū wáng yì yán zhòng， 155 piān jǐn cún 5 piān， nèi róng bù quán， dàn tā réng jù yòu hěn hǎo de jūn shì sī xiǎng hé hěn gāo de jūn shì jià zhí。
《 sī mǎ fǎ》 lùn shù de fàn wéi jí wéi guǎng fàn， jī běn shè jí liǎo jūn shì de gè gè fāng miàn； bǎo cún liǎo gǔ dài yòng bīng yǔ zhì bīng de yuán zé， bāo kuò xià shāng zhōu sān dài de chū shī lǐ yí、 bīng qì、 huī zhāng、 shǎng fá、 jǐng jiè děng fāng miàn de zhòng yào shǐ liào。 cǐ wài， hái yòu hěn fēng fù de zhé lǐ sī xiǎng， hěn zhòng shì zhàn zhēng zhōng jīng shén、 wù zhì lì liàng zhī jiān de zhuǎn huà hé qīng yǔ zhòng biàn zhèng guān xì de tǒng yī。 duì yú rén de yīn sù、 shì qì de zuò yòng fēi cháng zhòng shì。
zhōng guó gǔ dài zhù míng bīng shū，“ wǔ jīng qī shū” zhī yī。 zhàn guó chū qí wēi wáng lìng dà fū zhuī lùn“ gǔ zhě sī mǎ bīng fǎ”， bìng fù chūn qiū shí qí guó dàjiàng sī mǎ ráng jū bīng fǎ yú qí zhōng， gù yòu chēng《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》。《 hàn shū · yì wén zhì》 zhù lù《 jūn lǐ sī mǎ fǎ》 155 piān , rù lǐ lèi。《 suí shū · jīng jí zhì》 zhù lù《 sī mǎ bīng fǎ》 3 juàn , sī mǎ ráng jū zhuàn， rù zǐ bù bīng shū lèi， qí hòu gè shǐ zhì hé mù lù shū duō yīn xí cǐ shuō。 jīn běn 3 juàn ,5 piān , wéi《 rén běn》、《 tiān zǐ zhī yì》、《 dìng jué》、《 yán wèi》、《 yòng zhòng》。 lìng yòu yì wén 60 yú tiáo， 1600 duō zì。 táng wèi zhǐ jiāng qí bù fēn nèi róng shōu rù《 qún shū zhì yào》。 sòng kè《 wǔ jīng qī shū》 běn wéi xiàn cún zuì zǎo kān běn。 liú chuán zhì jīn de gè zhǒng zhù jiě běn yǔ fān kè běn jiàn yú zhù lù zhě bù xià sì wǔ shí zhǒng。
zhàn zhēng guān
《 sī mǎ fǎ》 àn zhàn zhēng de mùdì， bǎ zhàn zhēng fēn wéi zhèng yì yǔ fēi zhèng yì liǎng dà lèi。 rèn wéi píng tiān xià zhī luàn 'ér chú wàn mín zhī hài、 zhū bào fú ruò de zhàn zhēng shì zhèng yì de。 suǒ yǐ , wéi 'ān rén 'ér shā rén , shā zhī kě yě； wéi 'ài qí mín 'ér gōng qí guó， gōng zhī kě yě； wéi zhǐ zhàn 'ér zhàn， suī zhàn kě yě。 wéi kuò dà jiāng tǔ huò duó qǔ cái huò、 shì guó zhī dà 'ér líng rǔ xiǎo guó zhī mín de zhàn zhēng shì fēi zhèng yì de。 xīng bīng zuò zhàn yào“ yǐ rén wéi běn”， ruò yòu shī mìng luàn cháng、 bèi dé nì tiān 'ér wēi yòu gōng zhī jūn de wú dào xíng wéi， tiān zǐ jí kě jí jié zhū hóu gè guó chū bīng zhēng fá， bìng zhì dìng liǎo zài jiǔ zhǒng qíng kuàng xià chū fá de jìn lìng。 qiáng diào fā dòng zhàn zhēng yìng yǐ bǎo hù rén mín de lì yì wéi qián tí tiáo jiàn ,“ zhàn dào， bù wéi shí , bù lì mín bìng， suǒ yǐ 'ài wú mín yě； bù jiā sàng， bù yīn xiōng， suǒ yǐ 'ài fū qí mín yě； dōng xià bù xīng shī， suǒ yǐ jiān 'ài mín yě”。 zài duì dí zhèng cè wèn tí shàng， tí chū“ rù zuì rén zhī dì， wú bào shén zhǐ， wú xíng tián liè， wú huǐ tǔ gōng， wú fán qiáng wū， wú fá lín mù， wú qǔ liù chù、 hé shǔ、 qì xiè。 jiàn qí lǎo yòu， fèng guī wù shāng， suī yù zhuàng zhě， bù xiào wù dí； dí ruò shāng zhī， yī yào guī zhī”。 bǎ zhàn zhēng“ zuì rén” hé yī bān bīng shì xiāng qū bié， tóng shí zhù zhāng yōu dài fú lǔ， duì qí shāng zhě jìn xíng yī hù。 bù zhù zhāng qīn fàn dí guó mín zhòng de lì yì , yào qiú jūn duì zài jìn rù dí qū hòu， yán gé zūn shǒu jì lǜ , yǐ qiú dé dí guó mín zhòng de tóng qíng yǔ zhī chí。 zhè shì zhōng guó zuì zǎo guān yú duì dí zhèng cè hé qún zhòng jì lǜ de lùn shù。
bèi zhàn、 shèn zhàn shì《 sī mǎ fǎ》 zhàn zhēng guān de yī gè zhòng yào sī xiǎng。 tā rèn wéi，“ tiān xià suī 'ān， wàng zhàn bì wēi。 tiān xià jì píng， tiān zǐ dà kǎi， chūn sōu qiū xiǎn。 zhū hóu chūn zhèn lǚ， qiū zhì bīng， suǒ yǐ bù wàng zhàn yě”。 qiáng diào jū 'ān sī wēi， cháng bèi bù xiè， měi nián jiè chūn qiū liǎng cì dà guī mó de wéi liè huó dòng jìn xíng jūn shì cāo fǎ xùn liàn hé jiǎn yuè， yǐ shì quán guó shàng xià bù wàng zhàn bìng suí shí zhǔn bèi yìng zhàn。 zài qiáng diào bèi zhàn de tóng shí， yòu qiáng diào“ guó suī dà , hàozhàn bì wáng” , yào bèi zhàn， dàn bù kě hàozhàn。
zhì jūn sī xiǎng
《 sī mǎ fǎ》 rèn wéi，“ zhì guó shàng lǐ， zhì jūn shàng fǎ” , èr zhě yòu zhe gēn běn de qū bié ,“ guó róng bù rù jūn， jūn róng bù rù guó” ,“ jūn róng rù guó zé mín dé fèi , guó róng rù jūn zé mín dé ruò”。 zhì jūn shàng fǎ de shǒu yào wèn tí shì yán míng shǎng fá， shū zhōng liè jǔ xià、 shāng、 zhōu sān dài shǎng fá zhì dù de yì tóng， bìng xiáng xì lùn shù zhì jūn lì fǎ de gè zhǒng yào zé， qiáng diào shēn jūn fǎ、 lì yuē shù、 míng shǎng fá shì zhì lǐ jūn duì de guān jiàn suǒ zài。《 sī mǎ fǎ》 zhōng hán yòu dà liàng de jūn lǐ nèi róng， dà tǐ kě fēn wéi： chū jūn zhì fù， jūn zhì ( hán chē bīng、 bù bīng biān zhì jí bīng qì pèi bèi )， chū shī ( hán shí lìng、 yí shè、 zào miào、 shì yóu、 mùdì、 jūn zhōng zhí shì děng )， jīng qí， gǔ， huī zhāng， shì shī， jiàoyuè sōu shòu , xiàn jié， xiàn fú， jūn zhōng lǐ yí， jìn lìng， jūn wēi， shǎng fá， zhǐ yǔ， děng děng。 zhè xiē jūn zhì、 jūn fǎ nèi róng de guī dìng， tǐ xiàn liǎo yǐ fǎ zhì jūn sī xiǎng。 zài jiàngshuài xiū yǎng fāng miàn， tí chū“ rén、 yì、 zhì、 yǒng、 xìn” wǔ tiáo biāo zhǔn。 qiáng diào dé cái jiān bèi， zhì yǒng shuāng quán， yǐ shēn zuò zé， shēn xiān shì zú，“ jìng zé qiàn， shuài zé fú”。 yào qiān ràng、 yán míng、 guǒ gǎn、 fù zé、 bù wěi guò、 néng wéi rén biǎo shuài， zhè yàng， cái néng shǐ jūn duì zuò dào yòu lǐ yòu jié， yǒng měng shàn zhàn。
jūn shì biàn zhèng fǎ sī xiǎng
《 sī mǎ fǎ》 de zhàn zhēng zhǐ dǎo sī xiǎng shì jiàn lì zài pǔ sù de jūn shì biàn zhèng fǎ sī xiǎng jī chǔ zhī shàng de。 tā qiáng diào duì zhàn zhēng yào quán miàn kǎo chá， zuò dào“ wǔ lǜ”， jí shùn yìng tiān shí， guǎng jí cái fù， rén hé， dì lì， bīng qì jīng liáng。 zhàn qián jì yào zhōu mì jìhuà， zhàn zhōng yòu yào tōng dá quán biàn， zhù yì zhēn chá、 dòng xī dí fāng qíng kuàng biàn huà， duì bù tóng de dí rén cǎi qǔ bù tóng de dǎ jī fāng fǎ。 yào shàn yú cóng zhòng guǎ、 qīng zhòng、 zhì luàn、 jìn tuì、 nán yì、 gù wēi、 xiān hòu、 xī dài、 qiáng jìng yǔ wēi jìng、 xiǎo jù yǔ dà jù děng gè zhǒng duì lì tǒng yī de guān xì zhōng fēn xī dí wǒ shuāng fāng de qíng kuàng， zài cǐ qián tí xià jué dìng zuò zhàn cè lüè。 qiáng diào qīng zhòng shì xiāng hù wéi yòng、 kě yǐ zhuǎn huà de， yào shàn yú xiāng yí 'ér yòng， zhuǎn biàn lì liàng duì bǐ， qǔ dé duì dí yōu shì。 duì dí guān chá yào shàn yú tòu guò xiàn xiàng kàn qīng běn zhì , zuò dào“ jī qí wēi jìng， bì qí qiáng jìng； jī qí juàn láo , bì qí xián tiǎo； jī qí dà jù， bì qí xiǎo jù”。 wǔ qì pèi bèi yào cháng、 duǎn、 qīng、 zhòng、 ruì、 dùn xiāng zá， shǐ zhī gè fā huī qí tè cháng 'ér xiāng hù mí bǔ qí bù zú。 duì jūn duì yùn dòng shí xiū xī yǔ fǒu、 hé shí xiū xī、 xiū xī shí jiān cháng duǎn zhū wèn tí yě yìng zhǎng wò dé qià dào hǎo chù，“ xī zé dài， bù xī yì bì； xī jiǔ yì fǎn qí shè” děng。
《 sī mǎ fǎ》 yī xiàng shòu dào tǒng zhì zhě、 bīng jiā hé xué zhě men de zhòng shì。 tā suǒ chǎn shù de yǐ fǎ zhì jūn de sī xiǎng hé jù tǐ de jūn fǎ nèi róng， wéi qí hòu gè shí qī zhì dìng jūn duì fǎ lìng、 tiáo lì tí gōng liǎo yǐ jù。 lì cháo lùn zhèng zhōu dài jūn zhì hé zhù jiě gǔ jí zhě duì《 sī mǎ fǎ》 duō suǒ chēng yǐn。 sòng dài yǐ lái， gāi shū bèi liè wéi wǔ jǔ yìng shì de jīng diǎn zhī yī， chuán bō gèng jiā guǎng fàn。 zài shì jiè shàng yě yòu yī dìng de yǐng xiǎng。 dàn qí ní gǔ bǎo shǒu de sī xiǎng zé bù kě qǔ。
《 sī mǎ fǎ》 zuì zǎo jiàn yú《 hàn shū · yì wén zhì》 de lǐ lèi， chēng《 jūn lǐ sī mǎ fǎ》， gòng jì 155 piān。 hàn cháo yǐ hòu， zài cháng qī liú chuán guò chéng zhōng， gāi shū duō yòu sàn yì， zhì táng dài biān《 suí shū · jīng jí zhì》 shí lù wéi 3 juàn 5 piān， liè rù zǐ bù bīng jiā lèi， chēng wéi《 sī mǎ fǎ》， jí jīn běn《 sī mǎ fǎ》 3 juàn 5 piān de yuán xíng。
cǐ shū shòu dào lì dài bīng jiā jí tǒng zhì zhě de gāo dù zhòng shì。 hàn wǔ dì céng " zhì shàng wǔ zhī guān， yǐ《 sī mǎ bīng fǎ》 xuǎn rèn， zhì bǐ bó shì。 " sī mǎ qiān chēng gāi shū " hóng kuò shēn yuǎn， suī sān dài zhēng fá， wèi néng jìng qí yì， rú qí wén yě。 " běi sòng yuán fēng nián jiān，《 sī mǎ fǎ》 bèi liè wéi《 wǔ jīng qī shū》 zhī yī， zuò wéi kǎo shì wǔ chén、 xuǎn bá jiànglǐng、 zuānyán jūn shì de bì dú zhī shū。 yóu yú《 sī mǎ fǎ》 nián dài jiǔ yuǎn， sàn shī yán zhòng， suǒ yǐ duì yú gāi shū de zhēn wěi、 chéng shū nián dài、 zuò zhě děng wèn tí， lì dài xué zhě jūn yòu gè zhǒng bù tóng de kàn fǎ， tè bié shì míng qīng yǐ lái， biàn wěi chéng fēng，《 sī mǎ fǎ》 chéng liǎo yī bù zhēng yì jí dà de bīng shū。 yòu de rèn wéi《 sī mǎ fǎ》 shì yī bù wěi shū； yòu de xué zhě rèn wéi shǐ shū zhōng de《 sī mǎ bīng fǎ》、《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》、《 sī mǎ fǎ》、《 jūn lǐ sī mǎ fǎ》 shì jǐ zhǒng bù tóng de shū； yòu de rèn wéi jīn běn《 sī mǎ fǎ》 kě fēn wéi liǎng bù fēn， qián liǎng piān wéi gǔ《 sī mǎ fǎ》， hòu sān piān wéi《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》。 mù qián， guó nèi xué zhě yī bān rèn wéi jīn běn《 sī mǎ fǎ》 bù shì wěi shū， lì shǐ shàng de《 sī mǎ bīng fǎ》、《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》、《 jūn lǐ sī mǎ fǎ》 jūn bāo hán yú《 sī mǎ fǎ》 zhī zhōng。 zuò zhě wéi sī mǎ ráng jū jí qí zhuī lùn zhě。 jìn guǎn yóu yú gāi shū wáng yì yán zhòng， 155 piān jǐn cún 5 piān， nèi róng bù quán， dàn tā réng jù yòu hěn hǎo de jūn shì sī xiǎng hé hěn gāo de jūn shì jià zhí。
《 sī mǎ fǎ》 lùn shù de fàn wéi jí wéi guǎng fàn， jī běn shè jí liǎo jūn shì de gè gè fāng miàn； bǎo cún liǎo gǔ dài yòng bīng yǔ zhì bīng de yuán zé， bāo kuò xià shāng zhōu sān dài de chū shī lǐ yí、 bīng qì、 huī zhāng、 shǎng fá、 jǐng jiè děng fāng miàn de zhòng yào shǐ liào。 cǐ wài， hái yòu hěn fēng fù de zhé lǐ sī xiǎng， hěn zhòng shì zhàn zhēng zhōng jīng shén、 wù zhì lì liàng zhī jiān de zhuǎn huà hé qīng yǔ zhòng biàn zhèng guān xì de tǒng yī。 duì yú rén de yīn sù、 shì qì de zuò yòng fēi cháng zhòng shì。
zhōng guó gǔ dài zhù míng bīng shū，“ wǔ jīng qī shū” zhī yī。 zhàn guó chū qí wēi wáng lìng dà fū zhuī lùn“ gǔ zhě sī mǎ bīng fǎ”， bìng fù chūn qiū shí qí guó dàjiàng sī mǎ ráng jū bīng fǎ yú qí zhōng， gù yòu chēng《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》。《 hàn shū · yì wén zhì》 zhù lù《 jūn lǐ sī mǎ fǎ》 155 piān , rù lǐ lèi。《 suí shū · jīng jí zhì》 zhù lù《 sī mǎ bīng fǎ》 3 juàn , sī mǎ ráng jū zhuàn， rù zǐ bù bīng shū lèi， qí hòu gè shǐ zhì hé mù lù shū duō yīn xí cǐ shuō。 jīn běn 3 juàn ,5 piān , wéi《 rén běn》、《 tiān zǐ zhī yì》、《 dìng jué》、《 yán wèi》、《 yòng zhòng》。 lìng yòu yì wén 60 yú tiáo， 1600 duō zì。 táng wèi zhǐ jiāng qí bù fēn nèi róng shōu rù《 qún shū zhì yào》。 sòng kè《 wǔ jīng qī shū》 běn wéi xiàn cún zuì zǎo kān běn。 liú chuán zhì jīn de gè zhǒng zhù jiě běn yǔ fān kè běn jiàn yú zhù lù zhě bù xià sì wǔ shí zhǒng。
zhàn zhēng guān
《 sī mǎ fǎ》 àn zhàn zhēng de mùdì， bǎ zhàn zhēng fēn wéi zhèng yì yǔ fēi zhèng yì liǎng dà lèi。 rèn wéi píng tiān xià zhī luàn 'ér chú wàn mín zhī hài、 zhū bào fú ruò de zhàn zhēng shì zhèng yì de。 suǒ yǐ , wéi 'ān rén 'ér shā rén , shā zhī kě yě； wéi 'ài qí mín 'ér gōng qí guó， gōng zhī kě yě； wéi zhǐ zhàn 'ér zhàn， suī zhàn kě yě。 wéi kuò dà jiāng tǔ huò duó qǔ cái huò、 shì guó zhī dà 'ér líng rǔ xiǎo guó zhī mín de zhàn zhēng shì fēi zhèng yì de。 xīng bīng zuò zhàn yào“ yǐ rén wéi běn”， ruò yòu shī mìng luàn cháng、 bèi dé nì tiān 'ér wēi yòu gōng zhī jūn de wú dào xíng wéi， tiān zǐ jí kě jí jié zhū hóu gè guó chū bīng zhēng fá， bìng zhì dìng liǎo zài jiǔ zhǒng qíng kuàng xià chū fá de jìn lìng。 qiáng diào fā dòng zhàn zhēng yìng yǐ bǎo hù rén mín de lì yì wéi qián tí tiáo jiàn ,“ zhàn dào， bù wéi shí , bù lì mín bìng， suǒ yǐ 'ài wú mín yě； bù jiā sàng， bù yīn xiōng， suǒ yǐ 'ài fū qí mín yě； dōng xià bù xīng shī， suǒ yǐ jiān 'ài mín yě”。 zài duì dí zhèng cè wèn tí shàng， tí chū“ rù zuì rén zhī dì， wú bào shén zhǐ， wú xíng tián liè， wú huǐ tǔ gōng， wú fán qiáng wū， wú fá lín mù， wú qǔ liù chù、 hé shǔ、 qì xiè。 jiàn qí lǎo yòu， fèng guī wù shāng， suī yù zhuàng zhě， bù xiào wù dí； dí ruò shāng zhī， yī yào guī zhī”。 bǎ zhàn zhēng“ zuì rén” hé yī bān bīng shì xiāng qū bié， tóng shí zhù zhāng yōu dài fú lǔ， duì qí shāng zhě jìn xíng yī hù。 bù zhù zhāng qīn fàn dí guó mín zhòng de lì yì , yào qiú jūn duì zài jìn rù dí qū hòu， yán gé zūn shǒu jì lǜ , yǐ qiú dé dí guó mín zhòng de tóng qíng yǔ zhī chí。 zhè shì zhōng guó zuì zǎo guān yú duì dí zhèng cè hé qún zhòng jì lǜ de lùn shù。
bèi zhàn、 shèn zhàn shì《 sī mǎ fǎ》 zhàn zhēng guān de yī gè zhòng yào sī xiǎng。 tā rèn wéi，“ tiān xià suī 'ān， wàng zhàn bì wēi。 tiān xià jì píng， tiān zǐ dà kǎi， chūn sōu qiū xiǎn。 zhū hóu chūn zhèn lǚ， qiū zhì bīng， suǒ yǐ bù wàng zhàn yě”。 qiáng diào jū 'ān sī wēi， cháng bèi bù xiè， měi nián jiè chūn qiū liǎng cì dà guī mó de wéi liè huó dòng jìn xíng jūn shì cāo fǎ xùn liàn hé jiǎn yuè， yǐ shì quán guó shàng xià bù wàng zhàn bìng suí shí zhǔn bèi yìng zhàn。 zài qiáng diào bèi zhàn de tóng shí， yòu qiáng diào“ guó suī dà , hàozhàn bì wáng” , yào bèi zhàn， dàn bù kě hàozhàn。
zhì jūn sī xiǎng
《 sī mǎ fǎ》 rèn wéi，“ zhì guó shàng lǐ， zhì jūn shàng fǎ” , èr zhě yòu zhe gēn běn de qū bié ,“ guó róng bù rù jūn， jūn róng bù rù guó” ,“ jūn róng rù guó zé mín dé fèi , guó róng rù jūn zé mín dé ruò”。 zhì jūn shàng fǎ de shǒu yào wèn tí shì yán míng shǎng fá， shū zhōng liè jǔ xià、 shāng、 zhōu sān dài shǎng fá zhì dù de yì tóng， bìng xiáng xì lùn shù zhì jūn lì fǎ de gè zhǒng yào zé， qiáng diào shēn jūn fǎ、 lì yuē shù、 míng shǎng fá shì zhì lǐ jūn duì de guān jiàn suǒ zài。《 sī mǎ fǎ》 zhōng hán yòu dà liàng de jūn lǐ nèi róng， dà tǐ kě fēn wéi： chū jūn zhì fù， jūn zhì ( hán chē bīng、 bù bīng biān zhì jí bīng qì pèi bèi )， chū shī ( hán shí lìng、 yí shè、 zào miào、 shì yóu、 mùdì、 jūn zhōng zhí shì děng )， jīng qí， gǔ， huī zhāng， shì shī， jiàoyuè sōu shòu , xiàn jié， xiàn fú， jūn zhōng lǐ yí， jìn lìng， jūn wēi， shǎng fá， zhǐ yǔ， děng děng。 zhè xiē jūn zhì、 jūn fǎ nèi róng de guī dìng， tǐ xiàn liǎo yǐ fǎ zhì jūn sī xiǎng。 zài jiàngshuài xiū yǎng fāng miàn， tí chū“ rén、 yì、 zhì、 yǒng、 xìn” wǔ tiáo biāo zhǔn。 qiáng diào dé cái jiān bèi， zhì yǒng shuāng quán， yǐ shēn zuò zé， shēn xiān shì zú，“ jìng zé qiàn， shuài zé fú”。 yào qiān ràng、 yán míng、 guǒ gǎn、 fù zé、 bù wěi guò、 néng wéi rén biǎo shuài， zhè yàng， cái néng shǐ jūn duì zuò dào yòu lǐ yòu jié， yǒng měng shàn zhàn。
jūn shì biàn zhèng fǎ sī xiǎng
《 sī mǎ fǎ》 de zhàn zhēng zhǐ dǎo sī xiǎng shì jiàn lì zài pǔ sù de jūn shì biàn zhèng fǎ sī xiǎng jī chǔ zhī shàng de。 tā qiáng diào duì zhàn zhēng yào quán miàn kǎo chá， zuò dào“ wǔ lǜ”， jí shùn yìng tiān shí， guǎng jí cái fù， rén hé， dì lì， bīng qì jīng liáng。 zhàn qián jì yào zhōu mì jìhuà， zhàn zhōng yòu yào tōng dá quán biàn， zhù yì zhēn chá、 dòng xī dí fāng qíng kuàng biàn huà， duì bù tóng de dí rén cǎi qǔ bù tóng de dǎ jī fāng fǎ。 yào shàn yú cóng zhòng guǎ、 qīng zhòng、 zhì luàn、 jìn tuì、 nán yì、 gù wēi、 xiān hòu、 xī dài、 qiáng jìng yǔ wēi jìng、 xiǎo jù yǔ dà jù děng gè zhǒng duì lì tǒng yī de guān xì zhōng fēn xī dí wǒ shuāng fāng de qíng kuàng， zài cǐ qián tí xià jué dìng zuò zhàn cè lüè。 qiáng diào qīng zhòng shì xiāng hù wéi yòng、 kě yǐ zhuǎn huà de， yào shàn yú xiāng yí 'ér yòng， zhuǎn biàn lì liàng duì bǐ， qǔ dé duì dí yōu shì。 duì dí guān chá yào shàn yú tòu guò xiàn xiàng kàn qīng běn zhì , zuò dào“ jī qí wēi jìng， bì qí qiáng jìng； jī qí juàn láo , bì qí xián tiǎo； jī qí dà jù， bì qí xiǎo jù”。 wǔ qì pèi bèi yào cháng、 duǎn、 qīng、 zhòng、 ruì、 dùn xiāng zá， shǐ zhī gè fā huī qí tè cháng 'ér xiāng hù mí bǔ qí bù zú。 duì jūn duì yùn dòng shí xiū xī yǔ fǒu、 hé shí xiū xī、 xiū xī shí jiān cháng duǎn zhū wèn tí yě yìng zhǎng wò dé qià dào hǎo chù，“ xī zé dài， bù xī yì bì； xī jiǔ yì fǎn qí shè” děng。
《 sī mǎ fǎ》 yī xiàng shòu dào tǒng zhì zhě、 bīng jiā hé xué zhě men de zhòng shì。 tā suǒ chǎn shù de yǐ fǎ zhì jūn de sī xiǎng hé jù tǐ de jūn fǎ nèi róng， wéi qí hòu gè shí qī zhì dìng jūn duì fǎ lìng、 tiáo lì tí gōng liǎo yǐ jù。 lì cháo lùn zhèng zhōu dài jūn zhì hé zhù jiě gǔ jí zhě duì《 sī mǎ fǎ》 duō suǒ chēng yǐn。 sòng dài yǐ lái， gāi shū bèi liè wéi wǔ jǔ yìng shì de jīng diǎn zhī yī， chuán bō gèng jiā guǎng fàn。 zài shì jiè shàng yě yòu yī dìng de yǐng xiǎng。 dàn qí ní gǔ bǎo shǒu de sī xiǎng zé bù kě qǔ。
gōng yuán qián 354 nián， wèi guó yǐ páng juān wéi jiāng shuài jūn fá zhào， bīng wéi hán dān。 cì nián， hán dān zài jiǔ yīn zhī xià yǐ jí jí kě wēi， ér wèi jūn yě yīn jiǔ gōng bù xià， sǔn shī hěn dà。 qí guó yìng zhào guó zhī qǐng， yǐ tián jì wéi jiāng， sūn bìn wéi jūn shī， shuài jūn jī wèi jiù zhào。 sūn bìn lìng yī bù qīng bīng chéng xū zhí qū wèi dū dà liáng， ér yǐ zhù lì mái fú yú páng juān dà jūn guī tú bì jīng de guì líng zhī dì。 wèi guó yīn zhù lì yuǎn zhēng， dū chéng shí fēn kōng xū。 wèi huì wáng jiàn qí jūn bī jìn， jí lìng páng juān huí shī zì jiù。 gāng gāng gōng xià hán dān de páng juān wén dà liáng gào jí， jí shuài pí bèi zhī shī huí jiù。 zhì guì líng shí， zāo dào qí jūn yíng tóu tòng jī， jīhū quán jūn fù miè páng juān jǐn yǐ shēn miǎn。 zhè biàn shì lì shǐ shàng zhù míng de“ guì líng zhī zhàn”。
12 nián hòu， wèi guó zài guó lì huī fù zhī hòu， zài cì fā dòng zhàn zhēng， jiāng máo tóu zhǐ xiàng liǎo zì jǐ de lìng yī lín guó héng héng hán guó。 hán guó nán yǐ dǐ dǎng qiáng dà de wèi jūn， suì pài shǐ xiàng qí guó qiú jiù。 qí wēi wáng cǎi nà sūn bìn“ shēn jié hán zhī qīn 'ér wǎn chéng wèi zhī bì” de jiàn yì， zài wèi hán liǎng guó jǐ jīng jī zhàn、 hán wēi wèi pí zhī jì， zài cì yǐ tián jì wéi jiāng、 sūn bìn wéi jūn shī， chū bīng jiù hán。 sūn mó yǐ rán cǎi yòng wéi wèi jiù zhào de jì cè， shuài bīng cháng qū wèi jìng， bīng fēng zhí bī dà liáng。 wèi guó jiàn yú guì líng zhī zhàn de jiào xùn， suì chè hán guó zhī wéi， diào 10 wàn dà jūn， yǐ tài zǐ shēn wéi shàngjiàng jūn、 páng juān wéi fù， zhǔn bèi yǔ qí jūn jìn xíng yīcháng zhàn lüè xìng jué zhàn。 sūn bìn wéi diào dòng dí rén， chuàng zào zhàn jī， guǒ duàn yǐn bīng dōng chè。 yī lù shàng， tā yòng jiǎn zào jì zào chéng qí jūn dà liàng táo wáng de jiǎ xiàng， yǐ yòu dí shēn rù。 páng juān guǒ rán shàngdàng， biàn diū xià bù bīng， shuài qīng qí jīng ruì， jiān chéng qióng zhuī。 zhì mǎ líng shí， zāo dào qí jūn zhù lì fú jī， páng juān zhì qióng lì jié， fèn kuì zì shā。 qí jūn suì quán jiān wèi jūn， fú tài zǐ shēn， qǔ dé liǎo mǎ líng zhī zhàn de zhòng dà shèng lì。
mǎ líng zhī zhàn hòu， tián jì zāo zǎixiàng zōu jì de xiàn hài， bèi pò liú wáng chǔ guó。 sūn bìn cí guān guī yǐn， qián xīn jūn shì lǐ lùn yán jiū， zhōng yú xiě chéng liǎo liú chuán qiān gǔ de jūn shì míng zhù héng héng《 sūn bìn bīng fǎ》。
《 sūn bìn bīng fǎ》 yòu míng《 qí sūn zǐ》， xì yǔ《 sūn zǐ bīng fǎ》 qū bié zhī gù。《 hàn shū · yì wén zhì》 chēng“《 qí sūn zǐ》 bā shí jiǔ piān， tú sì juàn”， dàn zì《 suí shū · jīng jí zhì》 shǐ， biàn bù jiàn yú lì dài zhù lù， gài dà yuē zài dōng hàn mò nián biàn yǐ shī chuán。 1972 nián， lín yí yín què shān hàn mù zhú jiǎn chū tǔ， zhè bù gǔ bīng fǎ shǐ chóngjiàn tiān rì。 dàn yóu yú nián dài jiǔ yuǎn， zhú jiǎn cán quē bù quán， sǔn huài yán zhòng。 jīng zhú jiǎn zhěng lǐ xiǎo zǔ zhěng lǐ kǎo zhèng， wén wù chū bǎn shè yú 1975 nián chū bǎn liǎo jiǎn běn《 sūn bìn bīng fǎ》， gòng shōu zhú jiǎn 364 méi， fēn shàng、 xià biān， gè shí wǔ piān。 duì yú zhè pī jiǎn wén， xué shù jiè yī bān rèn wéi， shàng piān dāng shǔ yuán zhù wú yí， xì zài sūn mó zhù shù hé yán lùn de jī chǔ shàng jīng dì zǐ ji lù、 zhěng lǐ 'ér chéng； xià piān nèi róng suī yǔ shàng piān nèi róng xiāng lèi， dàn yě cún zài zhe biān zhuàn tǐ lì shàng de bù tóng， shì fǒu wéi sūn bìn jí qí dì zǐ suǒ zhù shàng wú chōng fēn de zhèng jù。 1985 nián， wén wù chū bǎn shè chū bǎn de《 yín què shān hàn mù zhú jiǎn（ yī）》 zhōng， shōu rù《 sūn bìn bīng fǎ》 fán 16 piān， xì yuán shàng biān zhū piān jiā shàng xià piān zhōng de《 wǔ jiào fǎ》 ér chéng， qí piān mù yǐ cì wéi： qín páng juān、 jiàn wēi wáng、 wēi wáng wèn、 chén jì wèn lěi、 cuàn zú、 yuè zhàn、 bā zhèn、 dì bǎo、 shì bèi、 bīng qíng、 xíng cuàn、 shā shì、 yán qì、 guān yī、 wǔ jiào fǎ、 qiáng bīng。
12 nián hòu， wèi guó zài guó lì huī fù zhī hòu， zài cì fā dòng zhàn zhēng， jiāng máo tóu zhǐ xiàng liǎo zì jǐ de lìng yī lín guó héng héng hán guó。 hán guó nán yǐ dǐ dǎng qiáng dà de wèi jūn， suì pài shǐ xiàng qí guó qiú jiù。 qí wēi wáng cǎi nà sūn bìn“ shēn jié hán zhī qīn 'ér wǎn chéng wèi zhī bì” de jiàn yì， zài wèi hán liǎng guó jǐ jīng jī zhàn、 hán wēi wèi pí zhī jì， zài cì yǐ tián jì wéi jiāng、 sūn bìn wéi jūn shī， chū bīng jiù hán。 sūn mó yǐ rán cǎi yòng wéi wèi jiù zhào de jì cè， shuài bīng cháng qū wèi jìng， bīng fēng zhí bī dà liáng。 wèi guó jiàn yú guì líng zhī zhàn de jiào xùn， suì chè hán guó zhī wéi， diào 10 wàn dà jūn， yǐ tài zǐ shēn wéi shàngjiàng jūn、 páng juān wéi fù， zhǔn bèi yǔ qí jūn jìn xíng yīcháng zhàn lüè xìng jué zhàn。 sūn bìn wéi diào dòng dí rén， chuàng zào zhàn jī， guǒ duàn yǐn bīng dōng chè。 yī lù shàng， tā yòng jiǎn zào jì zào chéng qí jūn dà liàng táo wáng de jiǎ xiàng， yǐ yòu dí shēn rù。 páng juān guǒ rán shàngdàng， biàn diū xià bù bīng， shuài qīng qí jīng ruì， jiān chéng qióng zhuī。 zhì mǎ líng shí， zāo dào qí jūn zhù lì fú jī， páng juān zhì qióng lì jié， fèn kuì zì shā。 qí jūn suì quán jiān wèi jūn， fú tài zǐ shēn， qǔ dé liǎo mǎ líng zhī zhàn de zhòng dà shèng lì。
mǎ líng zhī zhàn hòu， tián jì zāo zǎixiàng zōu jì de xiàn hài， bèi pò liú wáng chǔ guó。 sūn bìn cí guān guī yǐn， qián xīn jūn shì lǐ lùn yán jiū， zhōng yú xiě chéng liǎo liú chuán qiān gǔ de jūn shì míng zhù héng héng《 sūn bìn bīng fǎ》。
《 sūn bìn bīng fǎ》 yòu míng《 qí sūn zǐ》， xì yǔ《 sūn zǐ bīng fǎ》 qū bié zhī gù。《 hàn shū · yì wén zhì》 chēng“《 qí sūn zǐ》 bā shí jiǔ piān， tú sì juàn”， dàn zì《 suí shū · jīng jí zhì》 shǐ， biàn bù jiàn yú lì dài zhù lù， gài dà yuē zài dōng hàn mò nián biàn yǐ shī chuán。 1972 nián， lín yí yín què shān hàn mù zhú jiǎn chū tǔ， zhè bù gǔ bīng fǎ shǐ chóngjiàn tiān rì。 dàn yóu yú nián dài jiǔ yuǎn， zhú jiǎn cán quē bù quán， sǔn huài yán zhòng。 jīng zhú jiǎn zhěng lǐ xiǎo zǔ zhěng lǐ kǎo zhèng， wén wù chū bǎn shè yú 1975 nián chū bǎn liǎo jiǎn běn《 sūn bìn bīng fǎ》， gòng shōu zhú jiǎn 364 méi， fēn shàng、 xià biān， gè shí wǔ piān。 duì yú zhè pī jiǎn wén， xué shù jiè yī bān rèn wéi， shàng piān dāng shǔ yuán zhù wú yí， xì zài sūn mó zhù shù hé yán lùn de jī chǔ shàng jīng dì zǐ ji lù、 zhěng lǐ 'ér chéng； xià piān nèi róng suī yǔ shàng piān nèi róng xiāng lèi， dàn yě cún zài zhe biān zhuàn tǐ lì shàng de bù tóng， shì fǒu wéi sūn bìn jí qí dì zǐ suǒ zhù shàng wú chōng fēn de zhèng jù。 1985 nián， wén wù chū bǎn shè chū bǎn de《 yín què shān hàn mù zhú jiǎn（ yī）》 zhōng， shōu rù《 sūn bìn bīng fǎ》 fán 16 piān， xì yuán shàng biān zhū piān jiā shàng xià piān zhōng de《 wǔ jiào fǎ》 ér chéng， qí piān mù yǐ cì wéi： qín páng juān、 jiàn wēi wáng、 wēi wáng wèn、 chén jì wèn lěi、 cuàn zú、 yuè zhàn、 bā zhèn、 dì bǎo、 shì bèi、 bīng qíng、 xíng cuàn、 shā shì、 yán qì、 guān yī、 wǔ jiào fǎ、 qiáng bīng。
《 sūn zǐ lüè jiě》（ jí《 sūn zǐ zhù》）， cáo cāo zhù， kāi chuàng zhěng lǐ zhù shì《 sūn zǐ bīng fǎ》 shí sān piān de xiān hé， fēng fù hé fā zhǎn liǎo zhōng guó gǔ dài jūn shì lǐ lùn。 qí“ bīng yǐ yì dòng” de zhàn zhēng guān， yīn shì shè qí、 rèn shì zhì shèng de“ guǐ zhà lùn”， zhù zhòng hòu qín bǎo zhàng hé jiā qiāngshuǐ jūn jiàn shè de yuǎn jiàn， pō shòu hòu shì tuī zhòng。
zhù yào lùn shù liǎo zhàn zhēng guān wèn tí . gāi piān jì fǎn duì chí zhòng hàozhàn , yě fǎn duì chóngxiū dé , ér fèi chí wǔ bèi . tā rèn wéi zhǐ yòu nèi xiū wén dé , wài zhì wǔ bèi cái néng shǐ guó jiā qiáng shèng .
〈 tú guó〉 piān fā zhǎn liǎo sūn wǔ de " bīng guì shèng , bù guì jiǔ " de sī xiǎng
〈 liào dí〉 piān zhù yào jiǎng shù rú hé pàn duàn dí qíng , yīn dí zhì shèng de wèn tí .
〈 zhì bīng〉 piān zhù yào lùn shù rú hé zhì jūn , zhǐ chū zhàn zhēng de shèng fù bù shì qǔ jué yǔ jūn duì rén shù de duō shǎo , ér shì qǔ jué yǔ jūn duì shì fǒu fǎ lìng yán míng , shǎng fá bì xìn , dǎ bù sàn , tuō bù kuǎ .
〈 lùn jiāng〉 piān zhù yào lùn shù jiàngshuài de zhòng yào hé duì jiàngshuài sù zhì de yào qiú . jiàngshuài wéi quán jūn de tǒng shuài , bì xū gāng róu jiān bèi . jiàngshuài bì xū yǐ kào jīn gǔ , qí zhì hé jìn lìng , xíng fá lái zhì jūn hé zhǐ huī zuò zhàn .
〈 yìng biàn〉 piān chǎn shù liǎo zài bù tóng de qíng kuàng xià de yìng biàn zhī shù hé zuò zhàn fāng fǎ
〈 lì shì〉 piān zhù yào jiǎng shù rú hé jī lì shì qì .
zhōng guó gǔ dài zhù míng bīng shū，《 wǔ jīng qī shū》 zhī yī。 xiāng chuán zhàn guó chū qī wú qǐ suǒ zhù， zhàn guó mò nián jí yǐ liú chuán。《 hàn shū · yì wén zhì》 chēng“ wú qǐ sì shí bā piān”，《 suí shū · jīng jí zhì》、《 xīn táng shū · yì wén zhì》 jūn zài wéi yī juàn。 jīn yòu《 xù gǔ yì cóng shū》 yǐng sòng běn jí míng、 qīng kān běn， cún tú guó、 liào dí、 zhì bīng、 lùn jiāng、 yìng biàn、 lì shì liù piān， fēn shàng xià liǎng juàn。
《 wú zǐ》 shì zài fēng jiàn zhì dù què lì hòu， zhàn zhēng hé jūn shì sī xiǎng yòu liǎo xiǎn zhù fā zhǎn de lì shǐ tiáo jiàn xià chǎn shēng de。 zhè shí， jūn duì chéngfèn de gǎi biàn， tiě bīng qì hé nǔ de guǎng fàn shǐ yòng yǐ jí qí bīng de chū xiàn， yǐn qǐ liǎo zuò zhàn fāng shì de míng xiǎn biàn huà。 tā fǎn yìng liǎo xīn xīng dì zhù jiē jí de zhàn zhēng lǐ lùn、 jūn duì jiàn shè hé zuò zhàn zhǐ dǎo fāng miàn de guān diǎn。
《 wú zǐ》 zhù zhāng“ nèi xiū wén dé， wài zhì wǔ bèi”（《 xù gǔ yì cóng shū》 yǐng sòng běn， xià tóng） , bǎ zhèng zhì hé jūn shì jǐn mì jié hé qǐ lái , suǒ wèi“ wén dé”， jiù shì“ dào、 yì、 lǐ、 rén”， bìng yǐ cǐ zhì lǐ jūn duì hé mín zhòng。 rèn wéi“ mín 'ān qí tián zhái， qīn qí yòu sī”，“ bǎi xìng jiē shì wú jūn 'ér fēi lín guó， zé zhàn yǐ shèng yǐ”， qiáng diào jūn duì、 guó jiā yào hé mù。 suǒ wèi“ wǔ bèi” , jiù shì“ ān guó jiā zhī dào， xiān jiè wéi bǎo” , bì xū“ jiǎn mù liáng cái， yǐ bèi bù yú”。 tā bǎ zhàn zhēng qū fēn wéi yì bīng、 qiáng bīng、 gāng bīng、 bào bīng、 nì bīng děng bù tóng xìng zhì， zhù zhāng duì zhàn zhēng yào cǎi qǔ shèn zhòng de tài dù， fǎn duì qióng bīng dú wǔ。
tā zhù zhāng bīng bù zài duō，“ yǐ zhì wéi shèng”。 zhì， jiù shì jiàn shè yī zhī xùn liàn yòu sù de jūn duì :“ jū zé yòu lǐ , dòng zé yòu wēi , jìn bù kě dāng , tuì bù kě zhuī , qián què yòu jié , zuǒ yòu yìng huī , suī jué chéng chén , suī sàn chéngháng，…… tóu zhī suǒ wǎng， tiān xià mò dāng。” yào qiú xuǎn mù liáng cái、 zhòng yòng yǒng shì hé zhì zài shā dí lì gōng de rén， zuò wéi jūn duì de gǔgàn， bìng“ jiā qí jué liè”、“ hòu qí fù mǔ qī zǐ”； duì shì zú de shǐ yòng yào yīn rén 'ér yì， shǐ“ duǎn zhě chí máo jǐ， zhǎngzhě chí gōng nǔ， qiáng zhě chí jīng qí， yǒng zhě chí jīn gǔ， ruò zhě gěi sī yǎng， zhì zhě wéi móu zhù”， yǐ fā huī gè zì de tè cháng； àn zhào tóng xiāng tóng lǐ biān zǔ , tóng shí tóng wǔ hù xiāng lián bǎo , yǐ duì bù zhòng yán jiā kòng zhì； cǎi qǔ“ yī rén xué zhàn， jiào chéng shí rén； shí rén xué zhàn， jiào chéng bǎi rén…… wàn rén xué zhàn， jiào chéng sān jūn” de jiào zhàn fāng fǎ， yán gé xùn liàn； míng fǎ shěn lìng， shǐ“ jìn yòu zhòng shǎng， tuì yòu zhòng xíng， xíng zhī yǐ xìn”， zuò dào lìng xíng jìn zhǐ， yán bù kě fàn； jiànglǐng bì xū yǔ shì zú tóng gān kǔ， gòng 'ān wēi， jiǎng lì yòu gōng zhě， miǎn lì wú gōng zhě， fǔ xù hé wèi wèn xī shēng jiàngshì de jiā shǔ， yǐ 'ēn jié shì xīn， shǐ qí“ lè zhàn”、“ lè sǐ”； yào“ rèn xián shǐ néng”， xuǎn bá wén wǔ jiān bèi、 gāng róu bìng yòng、 néng“ shuài xià 'ān zhòng、 bù dí jué yí” de rén wéi jiāng。
tā qiáng diào liào dí yòng bīng， yīn qíng jī dí。 zhēn duì qí、 qín、 chǔ、 yàn、 hán、 zhào liù guó de zhèng zhì、 dì lǐ、 mín qíng、 jūn duì、 zhèn shì děng bù tóng tè diǎn， tí chū liǎo bù tóng de zuò zhàn fāng zhēn hé zhàn fǎ。 lì rú： duì qí zuò zhàn，“ bì sān fēn zhī， liè qí zuǒ yòu， xié 'ér cóng zhī”； duì qín zuò zhàn， xiān shì zhī yǐ lì， dài qí shì zú shī qù kòng zhì shí， zài“ chéng guāi liè sàn， shè fú tóu jī”； yǔ chǔ zuò zhàn， zé“ xí luàn qí tún， xiān duó qí qì， qīng jìn sù tuì， pí 'ér láo zhī， wù yǔ zhēng zhàn”； tóng yàn zuò zhàn， zé“ chù 'ér pò zhī， líng 'ér yuǎn zhī , chí 'ér hòu zhī” hé“ jǐn wǒ chē qí bì bì zhī lù” ; yǔ hán、 zhào zuò zhàn shí， zé“ zǔ zhèn 'ér yā zhī， zhòng lái zé jù zhī， qù zé zhuī zhī， yǐ juàn qí shī”。 tā hái qiáng diào“ shěn dí xū shí 'ér qū qí wēi”。 zhǐ chū yòu bā zhǒng qíng kuàng， bù xū zài bǔ wèn jí xiōng , jí kě xiàng dí jìn jī , zài shí sān zhǒng qíng kuàng xià yào“ jí jī wù yí” , zhǐ zài chéng xì dǎo xiá , bù shī zhàn jī； yòu liè jǔ liǎo bù xū zhàn bǔ jí kě jué dìng bù yǔ dí zuò zhàn de liù zhǒng qíng kuàng， yào“ bì zhī wù yí”。 bìng jìn yī bù zhǐ chū“ yòng bīng zhī hài， yóu yù zuì dà； sān jūn zhī zāi， shēng yú hú yí”。 tā hái zhù zhòng“ yìng biàn”， tí chū jī qiáng、 jī zhòng、 gǔ zhàn、 shuǐ zhàn、 wéi chéng děng jù tǐ zhàn fǎ。 tā zuì zǎo duì yǎng mǎ hé qí zhàn zuò liǎo zhuān mén de lùn shù。
《 wú zǐ》 jì chéng hé fā zhǎn liǎo《 sūn zǐ bīng fǎ》 de yòu guān sī xiǎng， zài lì shǐ shàng céng yǔ《 sūn zǐ》 qí míng， bìng chēng wéi“ sūn wú bīng fǎ”， yīn 'ér wéi lì dài bīng jiā suǒ zhòng shì。 xiàn yòu rì、 yīng、 fǎ、 é děng yì běn liú chuán。
〈 tú guó〉 piān fā zhǎn liǎo sūn wǔ de " bīng guì shèng , bù guì jiǔ " de sī xiǎng
〈 liào dí〉 piān zhù yào jiǎng shù rú hé pàn duàn dí qíng , yīn dí zhì shèng de wèn tí .
〈 zhì bīng〉 piān zhù yào lùn shù rú hé zhì jūn , zhǐ chū zhàn zhēng de shèng fù bù shì qǔ jué yǔ jūn duì rén shù de duō shǎo , ér shì qǔ jué yǔ jūn duì shì fǒu fǎ lìng yán míng , shǎng fá bì xìn , dǎ bù sàn , tuō bù kuǎ .
〈 lùn jiāng〉 piān zhù yào lùn shù jiàngshuài de zhòng yào hé duì jiàngshuài sù zhì de yào qiú . jiàngshuài wéi quán jūn de tǒng shuài , bì xū gāng róu jiān bèi . jiàngshuài bì xū yǐ kào jīn gǔ , qí zhì hé jìn lìng , xíng fá lái zhì jūn hé zhǐ huī zuò zhàn .
〈 yìng biàn〉 piān chǎn shù liǎo zài bù tóng de qíng kuàng xià de yìng biàn zhī shù hé zuò zhàn fāng fǎ
〈 lì shì〉 piān zhù yào jiǎng shù rú hé jī lì shì qì .
zhōng guó gǔ dài zhù míng bīng shū，《 wǔ jīng qī shū》 zhī yī。 xiāng chuán zhàn guó chū qī wú qǐ suǒ zhù， zhàn guó mò nián jí yǐ liú chuán。《 hàn shū · yì wén zhì》 chēng“ wú qǐ sì shí bā piān”，《 suí shū · jīng jí zhì》、《 xīn táng shū · yì wén zhì》 jūn zài wéi yī juàn。 jīn yòu《 xù gǔ yì cóng shū》 yǐng sòng běn jí míng、 qīng kān běn， cún tú guó、 liào dí、 zhì bīng、 lùn jiāng、 yìng biàn、 lì shì liù piān， fēn shàng xià liǎng juàn。
《 wú zǐ》 shì zài fēng jiàn zhì dù què lì hòu， zhàn zhēng hé jūn shì sī xiǎng yòu liǎo xiǎn zhù fā zhǎn de lì shǐ tiáo jiàn xià chǎn shēng de。 zhè shí， jūn duì chéngfèn de gǎi biàn， tiě bīng qì hé nǔ de guǎng fàn shǐ yòng yǐ jí qí bīng de chū xiàn， yǐn qǐ liǎo zuò zhàn fāng shì de míng xiǎn biàn huà。 tā fǎn yìng liǎo xīn xīng dì zhù jiē jí de zhàn zhēng lǐ lùn、 jūn duì jiàn shè hé zuò zhàn zhǐ dǎo fāng miàn de guān diǎn。
《 wú zǐ》 zhù zhāng“ nèi xiū wén dé， wài zhì wǔ bèi”（《 xù gǔ yì cóng shū》 yǐng sòng běn， xià tóng） , bǎ zhèng zhì hé jūn shì jǐn mì jié hé qǐ lái , suǒ wèi“ wén dé”， jiù shì“ dào、 yì、 lǐ、 rén”， bìng yǐ cǐ zhì lǐ jūn duì hé mín zhòng。 rèn wéi“ mín 'ān qí tián zhái， qīn qí yòu sī”，“ bǎi xìng jiē shì wú jūn 'ér fēi lín guó， zé zhàn yǐ shèng yǐ”， qiáng diào jūn duì、 guó jiā yào hé mù。 suǒ wèi“ wǔ bèi” , jiù shì“ ān guó jiā zhī dào， xiān jiè wéi bǎo” , bì xū“ jiǎn mù liáng cái， yǐ bèi bù yú”。 tā bǎ zhàn zhēng qū fēn wéi yì bīng、 qiáng bīng、 gāng bīng、 bào bīng、 nì bīng děng bù tóng xìng zhì， zhù zhāng duì zhàn zhēng yào cǎi qǔ shèn zhòng de tài dù， fǎn duì qióng bīng dú wǔ。
tā zhù zhāng bīng bù zài duō，“ yǐ zhì wéi shèng”。 zhì， jiù shì jiàn shè yī zhī xùn liàn yòu sù de jūn duì :“ jū zé yòu lǐ , dòng zé yòu wēi , jìn bù kě dāng , tuì bù kě zhuī , qián què yòu jié , zuǒ yòu yìng huī , suī jué chéng chén , suī sàn chéngháng，…… tóu zhī suǒ wǎng， tiān xià mò dāng。” yào qiú xuǎn mù liáng cái、 zhòng yòng yǒng shì hé zhì zài shā dí lì gōng de rén， zuò wéi jūn duì de gǔgàn， bìng“ jiā qí jué liè”、“ hòu qí fù mǔ qī zǐ”； duì shì zú de shǐ yòng yào yīn rén 'ér yì， shǐ“ duǎn zhě chí máo jǐ， zhǎngzhě chí gōng nǔ， qiáng zhě chí jīng qí， yǒng zhě chí jīn gǔ， ruò zhě gěi sī yǎng， zhì zhě wéi móu zhù”， yǐ fā huī gè zì de tè cháng； àn zhào tóng xiāng tóng lǐ biān zǔ , tóng shí tóng wǔ hù xiāng lián bǎo , yǐ duì bù zhòng yán jiā kòng zhì； cǎi qǔ“ yī rén xué zhàn， jiào chéng shí rén； shí rén xué zhàn， jiào chéng bǎi rén…… wàn rén xué zhàn， jiào chéng sān jūn” de jiào zhàn fāng fǎ， yán gé xùn liàn； míng fǎ shěn lìng， shǐ“ jìn yòu zhòng shǎng， tuì yòu zhòng xíng， xíng zhī yǐ xìn”， zuò dào lìng xíng jìn zhǐ， yán bù kě fàn； jiànglǐng bì xū yǔ shì zú tóng gān kǔ， gòng 'ān wēi， jiǎng lì yòu gōng zhě， miǎn lì wú gōng zhě， fǔ xù hé wèi wèn xī shēng jiàngshì de jiā shǔ， yǐ 'ēn jié shì xīn， shǐ qí“ lè zhàn”、“ lè sǐ”； yào“ rèn xián shǐ néng”， xuǎn bá wén wǔ jiān bèi、 gāng róu bìng yòng、 néng“ shuài xià 'ān zhòng、 bù dí jué yí” de rén wéi jiāng。
tā qiáng diào liào dí yòng bīng， yīn qíng jī dí。 zhēn duì qí、 qín、 chǔ、 yàn、 hán、 zhào liù guó de zhèng zhì、 dì lǐ、 mín qíng、 jūn duì、 zhèn shì děng bù tóng tè diǎn， tí chū liǎo bù tóng de zuò zhàn fāng zhēn hé zhàn fǎ。 lì rú： duì qí zuò zhàn，“ bì sān fēn zhī， liè qí zuǒ yòu， xié 'ér cóng zhī”； duì qín zuò zhàn， xiān shì zhī yǐ lì， dài qí shì zú shī qù kòng zhì shí， zài“ chéng guāi liè sàn， shè fú tóu jī”； yǔ chǔ zuò zhàn， zé“ xí luàn qí tún， xiān duó qí qì， qīng jìn sù tuì， pí 'ér láo zhī， wù yǔ zhēng zhàn”； tóng yàn zuò zhàn， zé“ chù 'ér pò zhī， líng 'ér yuǎn zhī , chí 'ér hòu zhī” hé“ jǐn wǒ chē qí bì bì zhī lù” ; yǔ hán、 zhào zuò zhàn shí， zé“ zǔ zhèn 'ér yā zhī， zhòng lái zé jù zhī， qù zé zhuī zhī， yǐ juàn qí shī”。 tā hái qiáng diào“ shěn dí xū shí 'ér qū qí wēi”。 zhǐ chū yòu bā zhǒng qíng kuàng， bù xū zài bǔ wèn jí xiōng , jí kě xiàng dí jìn jī , zài shí sān zhǒng qíng kuàng xià yào“ jí jī wù yí” , zhǐ zài chéng xì dǎo xiá , bù shī zhàn jī； yòu liè jǔ liǎo bù xū zhàn bǔ jí kě jué dìng bù yǔ dí zuò zhàn de liù zhǒng qíng kuàng， yào“ bì zhī wù yí”。 bìng jìn yī bù zhǐ chū“ yòng bīng zhī hài， yóu yù zuì dà； sān jūn zhī zāi， shēng yú hú yí”。 tā hái zhù zhòng“ yìng biàn”， tí chū jī qiáng、 jī zhòng、 gǔ zhàn、 shuǐ zhàn、 wéi chéng děng jù tǐ zhàn fǎ。 tā zuì zǎo duì yǎng mǎ hé qí zhàn zuò liǎo zhuān mén de lùn shù。
《 wú zǐ》 jì chéng hé fā zhǎn liǎo《 sūn zǐ bīng fǎ》 de yòu guān sī xiǎng， zài lì shǐ shàng céng yǔ《 sūn zǐ》 qí míng， bìng chēng wéi“ sūn wú bīng fǎ”， yīn 'ér wéi lì dài bīng jiā suǒ zhòng shì。 xiàn yòu rì、 yīng、 fǎ、 é děng yì běn liú chuán。
shāng shèng yuàn shì shāng shèng fànlǐ de jì niàn dì。 dì chù nán yáng nèi xiāng xiàn chéng dōng sān gōng lǐ de“ sān hù shān” shàng。 lín 312 guó dào， zuò nán miàn běi， zhàn dì 200 yú mǔ， zhù yào jiàn zhù 30 duō chù， dōng yǐ mò hé， xī lín bǎo tiān màn zì rán bó wù guǎn， chǔyú fú niú shān shēng tài lǚ yóu juàn de dōng bù mén hù wèi zhì。
fànlǐ shì chūn qiū mò qī chǔ wǎn sān hù rén， dào yuè guó hòu cóng jūn wéi shàngjiàng jūn， zhù yòu《 fànlǐ bīng fǎ》， shì chēng bīng jiā qí shū。 cóng zhèng wéixiàng guó， zài yuè guó wēi wáng zhī shí fǔ zuǒ yuè wáng zhì guó xīng yuè， chēng bà zhū hóu， zhǎn shì liǎo qí zhèng zhì jiā、 jūn shì jiā de yuǎn jiàn zhuó shí hé xióng cái dà lüè。 yuè guó shèng lì hòu， gōng chéng shēn tuì， fàn zhōu wǔ hú， xià hǎi jīng shāng，“ fù 'ér hǎo xíng qí dé”，“ sān xǐ chéng míng yú tiān xià”。 gèng yòu qiān gǔ jué sè jiā rén xī shī wàng qíng xiāng shǒu， wéi bàn zhōng shēng， ài qíng qū zhé chán mián， lìng fán fū sú zǐ wàng chén mò jí。
fànlǐ de yī shēng chōng mǎn zhe jīng qí、 làng màn、 wù shí jí lǐ xìng。 jīng qí zhī chù zài yú néng dòng zhú xiān jī， bìng wéi yuè wáng zhì dìng“ shí nián shēng jù， shí nián jiào xùn” de zhèng cè， yǐ shí jiān huàn qǔ kōng jiān， gǎi biàn xíng shì， bìng yǔ wén zhǒng chéng wéi yuè wáng gòu jiàn zhī zuǒ yòu gǔ gōng。 làng màn zhī chù zài yú xiàn měi rén jì fù guó， gōng chéng hòu yǔ xī zǐ fàn zhōu 'ér qù。 wù shí zhī chù zài yú bù yǎn gāo shǒu dī kàn shì wù， zài wěn dìng zhōng qiú fā zhǎn…… fànlǐ shì yī gè dà shí yè jiā， dǒng dé rú hé shàn yòng zī yuán， huò dé zuì dà chéng jiù， shǐ“ táo zhū gōng” sān zì liú chuán hòu shì， ràng táo zhū shì yè chéng wéi shāng yè de dài míng cí。 hòu rén yù tā： zhōng yǐ zhì guó， yǒng yǐ kè dí， zhì yǐ bǎo shēn， shāng yǐ zhì fù； fù 'ér hǎo xíng qí dé； sān xǐ chéng míng yú tiān xià。
shāng shèng fànlǐ zuò wéi zhōng guó gōng rèn de shāng yè bí zǔ， zài shāng yè wén huà zhōng de dì wèi wú yǔ lún bǐ。 tā chōng mǎn chuán qí sè cǎi qiě fù hán zhé lǐ de cái fù rén shēng、 jīng jì sī xiǎng、 zhèng zhì pǐn gé zì gǔ yǐ lái jiù shì rú shāng wén huà de fā duān yǔ zhào shǐ， cóng mǒu zhǒng yì yì shàng lái shuō， fànlǐ shāng xué suǒ bāo hán de shāng yè jīng shén， yǐ chéng wéi wǒ men zhōng huá mín zú jīng shì zhì yòng de bǎo guì cái fù。 wèile gèng hǎo de hóng yáng shāng shèng wén huà jīng shén， dǎ zào shāng shèng rén wén pǐn pái， fā yáng qīn shāng、 ài shāng、 zūn shāng、 zhòng shāng de chuán tǒng shāng yè měi dé， jiā qiáng hǎi nèi wài huá shāng lián luò yǔ jiāo liú， zēng qiáng mín zú níng jù lì hé wén huà rèn tóng gǎn， cóng 'ér shǐ shāng shèng wén huà zǒu xiàng quán guó， zǒu xiàng shì jiè， mǎn zú hǎi nèi wài huá shāng xún gēn bài zǔ de xīn yuàn， zài tā qù shì liǎng qiān duō nián hòu， tā de gù lǐ nán yáng yòu jiāng tā chóngxīn“ qǐng” liǎo huí lái， jiàn chéng liǎo xiàn zài de jí lǚ yóu guān guāng、 jì zǔ cháo shèng、 qí fú píng 'ān、 cān yǐn yú lè、 wén huà yán jiū yǔ lì shǐ píng diào wéi yī tǐ de fànlǐ jì niàn dì héng héng shāng shèng yuàn。
shāng shèng yuàn nèi， lín mù fán mào， chí shuǐ lián yī。 yǐ sān hù shān jiàn yòu lí chéng、 fàn gōng cí、 wú yuè chūn qiū、 lí shī gé děng jì niàn xìng jiàn zhù qún。 qí qì shì huī hóng， gǔ pǔ níng zhòng， jǐn còu guī lì， diāo liáng huà dòng， qiǎo duó tiān gōng。
fàn gōng cí shì jì niàn fànlǐ de zhù tǐ bù fēn， zhàn dì yuē 300 duō píng fāng mǐ， 9 dà kāi jiān， zhèng diàn shì fànlǐ zuò xiàng， liǎng biān shì yòu guān fànlǐ píng shēng mìng yùn zhuǎn zhé de jǐ zǔ huà xiàng； wén zhǒng fǎng xián、 tà fǎng wú yuè、 wò xīn cháng dǎn、 fàn zhōu wǔ hú、 bīn hǎi kāi fā、 cí xiāng sàn jīn、 táo zhū shì yè、 wàn shì shāng zǔ。 jǐ zǔ huà xiàng qīng xī de zhǎn xiàn chū fànlǐ chuán qí de yī shēng。
wú yuè chūn qiū zhǎn shì liǎo wú yuè liǎng guó de dài biǎo rén wù jí liǎng guó bīng róng xiāng jiàn de zhàn zhēng guò chéng。 wú yuè zhēng bà zài zhōng guó lì shǐ shàng shì xiāng dāng jīng cǎi de yī duàn， wú lùn fūchāi、 gòu jiàn， hái shì wén zhǒng、 fànlǐ、 wǔ zǐ xū、 sūn wǔ děngdōu shì nán dé yī jiàn de rén cái。 fù yòu gè xìng jí yě xīn de jūn wáng jiā shàng zhōng guó lì shǐ shàng zuì jié chū de jūn shì tiān cái， chēng bà de shí jiān suī duǎn， dàn tā men zhù yǎn de zhè chū xì kě gē kě qì、 jīng cǎi jué lún。 kě yǐ chēng dé shàng shì zhěng gè chūn qiū zhàn guó sì bǎi duō nián lì shǐ zhōng zuì fù xì jù xìng de yī duàn。 qí zhōng， fànlǐ shì wéi yī wán quán méi yòu shū de dà yíng jiā。
lí shī gé fù guì táng nèi gòngfèng zhe fànlǐ yǔ xī shī de zuò xiàng， ōu gē zhe zhōng zhēn bù yú de 'ài qíng。 shì nèi qiáng bì shàng huà zhe fànlǐ hé xī shī fàn zhōu wǔ hú de yōu měi huà miàn hé fànlǐ zài jiāo dōng bàn dǎo yán hǎi kāi fā de chǎng jǐng。
shān hòu， jiàn yòu zhuān mén yán jiū shāng shèng wén huà jiàn zhù， zhù yào yán jiū fànlǐ de jūn shì sī xiǎng、 zhé xué sī xiǎng、 jīng jì sī xiǎng， rèn wéi tā bù jǐn shì yī wèi zú zhì duō móu、 míng xī dà shì de zhì guó qí cái， ér qiě yě shì yī wèi shàn yú lì yòng shì wù zhuǎn huà de biàn zhèng yuán lǐ jìn xíng jīng yíng de shāng jiè bí zǔ， yán jiū jiē shì liǎo fànlǐ de rén gé lì liàng、 sī xiǎng lǐ lùn jià zhí hé xiàn shí yì yì， rèn wéi tā kāi chuàng liǎo dào dé jīng shāng de rú shāng chuán tǒng， kě yǐ zhuǎn huà wéi xiàn dài shì chǎng jīng jì de guī fàn hé zhǔn zé， bǎ tā hé xiàn dài zhī shí fènzǐ xià hǎi jīng shāng yī shì lián xì qǐ lái fēn xī， shǐ rén chóngxīn rèn shí rú jiā de yì lì guān。
cǐ wài， hái yòu“ huàn shā hú”、“ huàn shā tíng” hé“ táo zhū gōng yǎng yú chí” děng jǐng diǎn， dū bié yòu qíng qù。
shāng shèng yuàn yǐ chéng wéi xiàng hǎi nèi wài zhǎn shì shāng shèng wén huà de zhòng yào chuāng kǒu！ xiāng xìn， suí zhe shè huì jīng jì de kuài sù zēngzhǎng， shāng yè jià zhí de bù duàn tí gāo， shāng xué sī xiǎng de pǔ biàn rèn tóng， shāng shèng yuàn de fā zhǎn qián jǐng hé yōu shì yě gèng jiā guǎng kuò。 shāng shèng yuàn hái jiāng jì xù jiā dà tóu zī lì dù， gāo biāo zhǔn、 gāo zhì liàng、 gāo pǐn wèi、 gāo shuǐ píng fēn qī gǎi zào kuò jiàn， chōng fēn lì yòng shēng guāng diàn děng gāo kē jì shǒu duàn， duì fànlǐ de shēng píng shì jì、 zhèng zhì sī xiǎng、 jīng jì sī xiǎng hé shāng yè sī xiǎng jià zhí jìn xíng wā jué zhǎn shì， gōng hǎi nèi wài yóu kè jí zhèng、 shāng jiè rén shì zhān yǎng、 xué xí、 guān guāng、 jì niàn， zhēn zhèng jiāng shāng shèng yuàn dǎ zào chéng yī gè jù yòu shēn kè wén huà nèi hán de rén wén pǐn pái jǐng qū， chéng wéi nán yáng fú niú shān shēng tài lǚ yóu dà gé jú nèi yī kē cuǐ càn de míng zhū。
fànlǐ shì chūn qiū mò qī chǔ wǎn sān hù rén， dào yuè guó hòu cóng jūn wéi shàngjiàng jūn， zhù yòu《 fànlǐ bīng fǎ》， shì chēng bīng jiā qí shū。 cóng zhèng wéixiàng guó， zài yuè guó wēi wáng zhī shí fǔ zuǒ yuè wáng zhì guó xīng yuè， chēng bà zhū hóu， zhǎn shì liǎo qí zhèng zhì jiā、 jūn shì jiā de yuǎn jiàn zhuó shí hé xióng cái dà lüè。 yuè guó shèng lì hòu， gōng chéng shēn tuì， fàn zhōu wǔ hú， xià hǎi jīng shāng，“ fù 'ér hǎo xíng qí dé”，“ sān xǐ chéng míng yú tiān xià”。 gèng yòu qiān gǔ jué sè jiā rén xī shī wàng qíng xiāng shǒu， wéi bàn zhōng shēng， ài qíng qū zhé chán mián， lìng fán fū sú zǐ wàng chén mò jí。
fànlǐ de yī shēng chōng mǎn zhe jīng qí、 làng màn、 wù shí jí lǐ xìng。 jīng qí zhī chù zài yú néng dòng zhú xiān jī， bìng wéi yuè wáng zhì dìng“ shí nián shēng jù， shí nián jiào xùn” de zhèng cè， yǐ shí jiān huàn qǔ kōng jiān， gǎi biàn xíng shì， bìng yǔ wén zhǒng chéng wéi yuè wáng gòu jiàn zhī zuǒ yòu gǔ gōng。 làng màn zhī chù zài yú xiàn měi rén jì fù guó， gōng chéng hòu yǔ xī zǐ fàn zhōu 'ér qù。 wù shí zhī chù zài yú bù yǎn gāo shǒu dī kàn shì wù， zài wěn dìng zhōng qiú fā zhǎn…… fànlǐ shì yī gè dà shí yè jiā， dǒng dé rú hé shàn yòng zī yuán， huò dé zuì dà chéng jiù， shǐ“ táo zhū gōng” sān zì liú chuán hòu shì， ràng táo zhū shì yè chéng wéi shāng yè de dài míng cí。 hòu rén yù tā： zhōng yǐ zhì guó， yǒng yǐ kè dí， zhì yǐ bǎo shēn， shāng yǐ zhì fù； fù 'ér hǎo xíng qí dé； sān xǐ chéng míng yú tiān xià。
shāng shèng fànlǐ zuò wéi zhōng guó gōng rèn de shāng yè bí zǔ， zài shāng yè wén huà zhōng de dì wèi wú yǔ lún bǐ。 tā chōng mǎn chuán qí sè cǎi qiě fù hán zhé lǐ de cái fù rén shēng、 jīng jì sī xiǎng、 zhèng zhì pǐn gé zì gǔ yǐ lái jiù shì rú shāng wén huà de fā duān yǔ zhào shǐ， cóng mǒu zhǒng yì yì shàng lái shuō， fànlǐ shāng xué suǒ bāo hán de shāng yè jīng shén， yǐ chéng wéi wǒ men zhōng huá mín zú jīng shì zhì yòng de bǎo guì cái fù。 wèile gèng hǎo de hóng yáng shāng shèng wén huà jīng shén， dǎ zào shāng shèng rén wén pǐn pái， fā yáng qīn shāng、 ài shāng、 zūn shāng、 zhòng shāng de chuán tǒng shāng yè měi dé， jiā qiáng hǎi nèi wài huá shāng lián luò yǔ jiāo liú， zēng qiáng mín zú níng jù lì hé wén huà rèn tóng gǎn， cóng 'ér shǐ shāng shèng wén huà zǒu xiàng quán guó， zǒu xiàng shì jiè， mǎn zú hǎi nèi wài huá shāng xún gēn bài zǔ de xīn yuàn， zài tā qù shì liǎng qiān duō nián hòu， tā de gù lǐ nán yáng yòu jiāng tā chóngxīn“ qǐng” liǎo huí lái， jiàn chéng liǎo xiàn zài de jí lǚ yóu guān guāng、 jì zǔ cháo shèng、 qí fú píng 'ān、 cān yǐn yú lè、 wén huà yán jiū yǔ lì shǐ píng diào wéi yī tǐ de fànlǐ jì niàn dì héng héng shāng shèng yuàn。
shāng shèng yuàn nèi， lín mù fán mào， chí shuǐ lián yī。 yǐ sān hù shān jiàn yòu lí chéng、 fàn gōng cí、 wú yuè chūn qiū、 lí shī gé děng jì niàn xìng jiàn zhù qún。 qí qì shì huī hóng， gǔ pǔ níng zhòng， jǐn còu guī lì， diāo liáng huà dòng， qiǎo duó tiān gōng。
fàn gōng cí shì jì niàn fànlǐ de zhù tǐ bù fēn， zhàn dì yuē 300 duō píng fāng mǐ， 9 dà kāi jiān， zhèng diàn shì fànlǐ zuò xiàng， liǎng biān shì yòu guān fànlǐ píng shēng mìng yùn zhuǎn zhé de jǐ zǔ huà xiàng； wén zhǒng fǎng xián、 tà fǎng wú yuè、 wò xīn cháng dǎn、 fàn zhōu wǔ hú、 bīn hǎi kāi fā、 cí xiāng sàn jīn、 táo zhū shì yè、 wàn shì shāng zǔ。 jǐ zǔ huà xiàng qīng xī de zhǎn xiàn chū fànlǐ chuán qí de yī shēng。
wú yuè chūn qiū zhǎn shì liǎo wú yuè liǎng guó de dài biǎo rén wù jí liǎng guó bīng róng xiāng jiàn de zhàn zhēng guò chéng。 wú yuè zhēng bà zài zhōng guó lì shǐ shàng shì xiāng dāng jīng cǎi de yī duàn， wú lùn fūchāi、 gòu jiàn， hái shì wén zhǒng、 fànlǐ、 wǔ zǐ xū、 sūn wǔ děngdōu shì nán dé yī jiàn de rén cái。 fù yòu gè xìng jí yě xīn de jūn wáng jiā shàng zhōng guó lì shǐ shàng zuì jié chū de jūn shì tiān cái， chēng bà de shí jiān suī duǎn， dàn tā men zhù yǎn de zhè chū xì kě gē kě qì、 jīng cǎi jué lún。 kě yǐ chēng dé shàng shì zhěng gè chūn qiū zhàn guó sì bǎi duō nián lì shǐ zhōng zuì fù xì jù xìng de yī duàn。 qí zhōng， fànlǐ shì wéi yī wán quán méi yòu shū de dà yíng jiā。
lí shī gé fù guì táng nèi gòngfèng zhe fànlǐ yǔ xī shī de zuò xiàng， ōu gē zhe zhōng zhēn bù yú de 'ài qíng。 shì nèi qiáng bì shàng huà zhe fànlǐ hé xī shī fàn zhōu wǔ hú de yōu měi huà miàn hé fànlǐ zài jiāo dōng bàn dǎo yán hǎi kāi fā de chǎng jǐng。
shān hòu， jiàn yòu zhuān mén yán jiū shāng shèng wén huà jiàn zhù， zhù yào yán jiū fànlǐ de jūn shì sī xiǎng、 zhé xué sī xiǎng、 jīng jì sī xiǎng， rèn wéi tā bù jǐn shì yī wèi zú zhì duō móu、 míng xī dà shì de zhì guó qí cái， ér qiě yě shì yī wèi shàn yú lì yòng shì wù zhuǎn huà de biàn zhèng yuán lǐ jìn xíng jīng yíng de shāng jiè bí zǔ， yán jiū jiē shì liǎo fànlǐ de rén gé lì liàng、 sī xiǎng lǐ lùn jià zhí hé xiàn shí yì yì， rèn wéi tā kāi chuàng liǎo dào dé jīng shāng de rú shāng chuán tǒng， kě yǐ zhuǎn huà wéi xiàn dài shì chǎng jīng jì de guī fàn hé zhǔn zé， bǎ tā hé xiàn dài zhī shí fènzǐ xià hǎi jīng shāng yī shì lián xì qǐ lái fēn xī， shǐ rén chóngxīn rèn shí rú jiā de yì lì guān。
cǐ wài， hái yòu“ huàn shā hú”、“ huàn shā tíng” hé“ táo zhū gōng yǎng yú chí” děng jǐng diǎn， dū bié yòu qíng qù。
shāng shèng yuàn yǐ chéng wéi xiàng hǎi nèi wài zhǎn shì shāng shèng wén huà de zhòng yào chuāng kǒu！ xiāng xìn， suí zhe shè huì jīng jì de kuài sù zēngzhǎng， shāng yè jià zhí de bù duàn tí gāo， shāng xué sī xiǎng de pǔ biàn rèn tóng， shāng shèng yuàn de fā zhǎn qián jǐng hé yōu shì yě gèng jiā guǎng kuò。 shāng shèng yuàn hái jiāng jì xù jiā dà tóu zī lì dù， gāo biāo zhǔn、 gāo zhì liàng、 gāo pǐn wèi、 gāo shuǐ píng fēn qī gǎi zào kuò jiàn， chōng fēn lì yòng shēng guāng diàn děng gāo kē jì shǒu duàn， duì fànlǐ de shēng píng shì jì、 zhèng zhì sī xiǎng、 jīng jì sī xiǎng hé shāng yè sī xiǎng jià zhí jìn xíng wā jué zhǎn shì， gōng hǎi nèi wài yóu kè jí zhèng、 shāng jiè rén shì zhān yǎng、 xué xí、 guān guāng、 jì niàn， zhēn zhèng jiāng shāng shèng yuàn dǎ zào chéng yī gè jù yòu shēn kè wén huà nèi hán de rén wén pǐn pái jǐng qū， chéng wéi nán yáng fú niú shān shēng tài lǚ yóu dà gé jú nèi yī kē cuǐ càn de míng zhū。