yī gè guó jiā de lì shǐ， wú lùn tā yòu duō shàonián dài， rú guǒ cháng cháng yīn wéi xū huàn qíng zhì de jìn rǎn 'ér bèi xù shù hé miáo huì dé mǎn zhǐ dì wáng jiàngxiàng， jīn páo qīng jiá， cái zǐ jiā rén hé liǔ xù fēi huā， nà me zhè gè mín zú de shì shì dài dài yě jiù bù kě néng yòu wén míng de jìn bù hé guāng róng de chuán chéng， gèng bù kě néng yòu wěi dà de mín zú fù xīng。 1901 nián， zhè gè shì jì zhī jiāo de lì shǐ piàn duàn， shì zhōng huá mín zú wǔ qiān yú nián de lì shǐ guò chéng zhōng， zuì wéi kǒng bù， zuì wéi bēi shāng， zuì wéi tòng xīn de nián dài ……
cháng piān jì shí wén xué《 cháng zhēng》 quán fāng wèi dì fǎn yìng liǎo cháng zhēng de lì chéng， lì tǐ chéng xiàn liǎo cháng zhēng de quán jǐng tú。
cháng zhēng shì rén lèi lì shǐ shàng hǎn jiàn de bù wèi jiān nán xiǎn zǔ de yuǎn zhēng。 cháng zhēng kuà yuè liǎo zhōng guó shí wǔ gè shěng fèn， zhuǎn zhàn dì yù miàn jī de zǒng hé bǐ xǔ duō 'ōu zhōu guó jiā de guó tǔ miàn jī dōudà。 cháng zhēng fān yuè liǎo 'èr shí duō zuò jù dà de shān mài， qí zhōng de wǔ zuò wèi yú shì jiè wū jǐ zhī shàng qiě zhōng nián jī xuě。 cháng zhēng dù guò liǎo sān shí duō tiáo hé liú， bāo kuò shì jiè shàng zuì xiōng yǒng xiǎn jùn de xiá gǔ dà jiāng。 cháng zhēng zǒu guò liǎo shì jiè shàng hǎi bá zuì gāo de guǎng mào shī dì， nà piàn rén yān hǎn zhì de shī dì de miàn jī jīhū hé fǎ guó de guó tǔ miàn jī xiāng děng。 ér gèng zhòng yào de shì， zài zǒng lǐ chéng chāo guò liǎng wàn wǔ qiān lǐ de cháng zhēng tú zhōng， zhōng guó gōng nóng hóng jūn shǐ zhōng zài shù shí bèi yú jǐ de dí rén de zhuī jī……
cháng zhēng shì rén lèi lì shǐ shàng hǎn jiàn de bù wèi jiān nán xiǎn zǔ de yuǎn zhēng。 cháng zhēng kuà yuè liǎo zhōng guó shí wǔ gè shěng fèn， zhuǎn zhàn dì yù miàn jī de zǒng hé bǐ xǔ duō 'ōu zhōu guó jiā de guó tǔ miàn jī dōudà。 cháng zhēng fān yuè liǎo 'èr shí duō zuò jù dà de shān mài， qí zhōng de wǔ zuò wèi yú shì jiè wū jǐ zhī shàng qiě zhōng nián jī xuě。 cháng zhēng dù guò liǎo sān shí duō tiáo hé liú， bāo kuò shì jiè shàng zuì xiōng yǒng xiǎn jùn de xiá gǔ dà jiāng。 cháng zhēng zǒu guò liǎo shì jiè shàng hǎi bá zuì gāo de guǎng mào shī dì， nà piàn rén yān hǎn zhì de shī dì de miàn jī jīhū hé fǎ guó de guó tǔ miàn jī xiāng děng。 ér gèng zhòng yào de shì， zài zǒng lǐ chéng chāo guò liǎng wàn wǔ qiān lǐ de cháng zhēng tú zhōng， zhōng guó gōng nóng hóng jūn shǐ zhōng zài shù shí bèi yú jǐ de dí rén de zhuī jī……
cháo xiān zhàn zhēng shì yīcháng chōng mǎn xiàn shí gǎn de zhàn zhēng： liù shí nián lái， cháo měi “ zhàn zhēng ” cóng wèi jié shù， hái yòu gèng duō de zhèng zhì lì liàng juǎnrù。 xiàn dài zhèng zhì de pái jú sì hū liù shí nián qián jiù yǐ bù zhèn。
cháo xiān zuì jìn de hé shì yàn， shǐ dōng běi yà jú shì yòu chéng wéi shì jiè zhèng zhì de jiāo diǎn zhī yī。 2009 nián 5 yuè 27 rì， cháo xiān xuān bù tuī chū《 cháo xiān zhàn zhēng tíng zhàn xié dìng》， cháo xiān bàn dǎo cóng fǎ lǜ de yì yì shàng huí dào jiāo zhàn zhuàng tài。
cháo xiān zhàn zhēng shì yīcháng tè shū de zhàn zhēng： tā chōng mǎn xiàn dài zhàn zhēng de tè zhēng， jì shì yīcháng guó jì zhèng zhì de shēng sǐ bó dǒu， yòu zhāo shì rén de jīng shén de qiáng dà。
cháo xiān zhàn zhēng shì yīcháng bù mǎn mí jú de zhàn zhēng： měi guó， zuò wéi tóu hào jūn shì qiáng guó yǔ zuì fā dá de jīng jì qiáng guó， jīhū méi yòu rén huái yí， zhè gè guó jiā hé zhè zhī jūn duì jiāng zài zhàn zhēng zhōng bì shèng； zhōng guó， 1950 nián gāng dàn shēng de guó jiā mǎn mù chuāng yí， bǎi fèi dài xīng， wù zhì kuì fá， zhuāng bèi luò hòu， shǎo yòu zhòng wǔ qì， dàn zhōng guó dǎ chū liǎo zūn yán yǔ hé píng。
cháo xiān zuì jìn de hé shì yàn， shǐ dōng běi yà jú shì yòu chéng wéi shì jiè zhèng zhì de jiāo diǎn zhī yī。 2009 nián 5 yuè 27 rì， cháo xiān xuān bù tuī chū《 cháo xiān zhàn zhēng tíng zhàn xié dìng》， cháo xiān bàn dǎo cóng fǎ lǜ de yì yì shàng huí dào jiāo zhàn zhuàng tài。
cháo xiān zhàn zhēng shì yīcháng tè shū de zhàn zhēng： tā chōng mǎn xiàn dài zhàn zhēng de tè zhēng， jì shì yīcháng guó jì zhèng zhì de shēng sǐ bó dǒu， yòu zhāo shì rén de jīng shén de qiáng dà。
cháo xiān zhàn zhēng shì yīcháng bù mǎn mí jú de zhàn zhēng： měi guó， zuò wéi tóu hào jūn shì qiáng guó yǔ zuì fā dá de jīng jì qiáng guó， jīhū méi yòu rén huái yí， zhè gè guó jiā hé zhè zhī jūn duì jiāng zài zhàn zhēng zhōng bì shèng； zhōng guó， 1950 nián gāng dàn shēng de guó jiā mǎn mù chuāng yí， bǎi fèi dài xīng， wù zhì kuì fá， zhuāng bèi luò hòu， shǎo yòu zhòng wǔ qì， dàn zhōng guó dǎ chū liǎo zūn yán yǔ hé píng。
jiě fàng zhàn zhēng（ shàng）（ 1945 nián 8 yuè héng 1948 nián 9 yuè）
《 jiě fàng zhàn zhēng》 wéi wáng shù zēng fēi xū gòu wén xué zhù shù zhōng guī mó zuì dà de zuò pǐn。 wǔ qì jiǎn lòu、 bīng lì bù zú de jūn duì duì kàng yōng yòu xiàn dài wǔ qì zhuāng bèi de bīng lì páng dà de jūn duì， shù liàng bù duō、 miàn jī yòu xiàn de jiě fàng qū zuì zhōng kuò zhǎn chéng wéi jiǔ bǎi liù shí wàn píng fāng gōng lǐ de gòng hé guó， jiě fàng zhàn zhēng zài duǎn duǎn sì nián shí jiān lǐ yǎn yì de shì rén lèi lì shǐ shàng de zhàn zhēng chuán qí。 guó jì fēng yún， zhèng zhì zhì huì， shí shì dòng chá， jūn shì móu lüè， jūn duì yì zhì， zuò zhàn cái néng， zuò pǐn jù yòu hóng kuò de shì jiǎo hé rù wēi de tǐ chá， bāo hán zhe jīng xīn dòng bó de rén shēng chén fú hé biàn huàn mò cè de zhàn chǎng shèng fù， jìn zhǎn zhōng guó lì shǐ shàng guī mó zuì dà de yīcháng zhàn zhēng de fēng ráo nèi róng。 zhè shì yī bù guān yú yī gè guó jiā rú hé jiān nán xīn shēng de lì shǐ。
《 jiě fàng zhàn zhēng》 wéi wáng shù zēng fēi xū gòu wén xué zhù shù zhōng guī mó zuì dà de zuò pǐn。 wǔ qì jiǎn lòu、 bīng lì bù zú de jūn duì duì kàng yōng yòu xiàn dài wǔ qì zhuāng bèi de bīng lì páng dà de jūn duì， shù liàng bù duō、 miàn jī yòu xiàn de jiě fàng qū zuì zhōng kuò zhǎn chéng wéi jiǔ bǎi liù shí wàn píng fāng gōng lǐ de gòng hé guó， jiě fàng zhàn zhēng zài duǎn duǎn sì nián shí jiān lǐ yǎn yì de shì rén lèi lì shǐ shàng de zhàn zhēng chuán qí。 guó jì fēng yún， zhèng zhì zhì huì， shí shì dòng chá， jūn shì móu lüè， jūn duì yì zhì， zuò zhàn cái néng， zuò pǐn jù yòu hóng kuò de shì jiǎo hé rù wēi de tǐ chá， bāo hán zhe jīng xīn dòng bó de rén shēng chén fú hé biàn huàn mò cè de zhàn chǎng shèng fù， jìn zhǎn zhōng guó lì shǐ shàng guī mó zuì dà de yīcháng zhàn zhēng de fēng ráo nèi róng。 zhè shì yī bù guān yú yī gè guó jiā rú hé jiān nán xīn shēng de lì shǐ。
1901: zhōng guó bǎi nián qián fù zá 'ér hóng dà de lì shǐ xiàn chǎng
shí jiǔ shì jì zhōng yè， zài yīng guó rén yòng jiàn pào hōng kāi zhōng guó guó mén zhī qián， shì jiè wéi“ mán yí” de guān niàn zài zhōng guó rén de tóu nǎo zhōng gēn shēn dì gù。 shí jiǔ shì jì mò， dāng zhōng guó suǒ yòu de hǎi 'àn pào tái hé hǎi jūn jiàn duì dōuwú fǎ zǔ zhǐ“ mán yí” rù qīn de shí hòu， zhōng guó rén zāo yù liǎo yòu shǐ yǐ lái zuì jù liè de xīn líng tuì biàn。 zhè zhǒng tuì biàn de jiān nán yǔ tòng chǔ， zuì zhōng dǎo zhì lì shǐ shàng yǎn liǎo jǐ qiān lái zuì kǒng bù yǔ zuì bēi shāng de gù shì， dǎo zhì liǎo yī gè gǔ lǎo 'ér jù dà de dì guó shāng jīn dòng gǔ de jù biàn。 zài shì jì zhī jiāo， zhōng guó ruò jī ruò pín de xiàn shí wèihé xíng chéng， yòu yùn yù zhe zěn yàng de biàn gé fēng bào，《 1901》 xiǎn shì chū zuò zhě duì shǐ liào jīng què xìng de bǎ wò hé biǎo xiàn， tōng guò duì lì shǐ xì jié de bèi jǐng de jīng cǎi hún róng， duì nà duàn lì shǐ jìn xíng liǎo shēn kè de sī kǎo， duì jīn tiān de xiàn shí yòu zhuózhòng yào de qǐ shì。《 1901》 suǒ xù shù de bù jǐn shì jīng xīn dòng bó de lì shǐ shì jiàn， hái yòu zhōng guó rén zài nà duàn fēn luàn suì yuè lǐ de xīn lù lì chéng， cóng 'ér shēn rù tàn xún liǎo zhì jīn yǐng xiǎng zhe zhōng guó rén lì shǐ qíng gǎn de nà xiē yǐn mì yuán yóu。《 1901》 yòng qiáng dà shēn hòu 'ér yòu jī qíng nèi liǎn de xù shù fāng shì miáo huì chū wǒ men zhè gè mín zú de miàn kǒng yǔ biǎo qíng。
shí jiǔ shì jì zhōng yè， zài yīng guó rén yòng jiàn pào hōng kāi zhōng guó guó mén zhī qián， shì jiè wéi“ mán yí” de guān niàn zài zhōng guó rén de tóu nǎo zhōng gēn shēn dì gù。 shí jiǔ shì jì mò， dāng zhōng guó suǒ yòu de hǎi 'àn pào tái hé hǎi jūn jiàn duì dōuwú fǎ zǔ zhǐ“ mán yí” rù qīn de shí hòu， zhōng guó rén zāo yù liǎo yòu shǐ yǐ lái zuì jù liè de xīn líng tuì biàn。 zhè zhǒng tuì biàn de jiān nán yǔ tòng chǔ， zuì zhōng dǎo zhì lì shǐ shàng yǎn liǎo jǐ qiān lái zuì kǒng bù yǔ zuì bēi shāng de gù shì， dǎo zhì liǎo yī gè gǔ lǎo 'ér jù dà de dì guó shāng jīn dòng gǔ de jù biàn。 zài shì jì zhī jiāo， zhōng guó ruò jī ruò pín de xiàn shí wèihé xíng chéng， yòu yùn yù zhe zěn yàng de biàn gé fēng bào，《 1901》 xiǎn shì chū zuò zhě duì shǐ liào jīng què xìng de bǎ wò hé biǎo xiàn， tōng guò duì lì shǐ xì jié de bèi jǐng de jīng cǎi hún róng， duì nà duàn lì shǐ jìn xíng liǎo shēn kè de sī kǎo， duì jīn tiān de xiàn shí yòu zhuózhòng yào de qǐ shì。《 1901》 suǒ xù shù de bù jǐn shì jīng xīn dòng bó de lì shǐ shì jiàn， hái yòu zhōng guó rén zài nà duàn fēn luàn suì yuè lǐ de xīn lù lì chéng， cóng 'ér shēn rù tàn xún liǎo zhì jīn yǐng xiǎng zhe zhōng guó rén lì shǐ qíng gǎn de nà xiē yǐn mì yuán yóu。《 1901》 yòng qiáng dà shēn hòu 'ér yòu jī qíng nèi liǎn de xù shù fāng shì miáo huì chū wǒ men zhè gè mín zú de miàn kǒng yǔ biǎo qíng。
1911: kāi tiān pìdì de xīn hài gé mìng
fā shēng yú 1911 nián de xīn hài gé mìng， zài zhōng guó jìn dài shǐ shàng jù yòu kāi tiān pìdì de lì shǐ dì wèi。 zuò wéi tuī fān qiān nián dì zhì、 huàn qǐ mín zú jué xǐng de shí jiàn fā duān， zài xī jì yǔ huàn miè、 xīn shēng yǔ fǔ xiǔ、 chéng gōng yǔ cuò bài de jù liè jiāo zhì zhōng， zài jìn dài zhèng zhì zhì dù hé mín zhù sī xiǎng、 zhèng tǐ yàng shì hé mín shēng sù qiú yǐ jí chóngjiàn jìn dài shè huì dào dé tǐ xì děng guān hū mín zú qián tú de zhòng dà wèn tí shàng， zhōng huá mín zú jīng lì liǎo yīcháng kōng qián guī mó de quán mín sī xiǎng qǐ méng yùn dòng。 zhè chǎng wěi dà gé mìng suǒ jiē shì de lì shǐ jīng yàn hé jiào xùn， shì shū lǐ jìn dài yǐ lái zhōng huá mín zú fù xīng lì chéng de yī gè zhòng yào lì shǐ xiàn suǒ， wú lùn duì yú xīn hài gé mìng zhī hòu de zhōng guó dāng dài shǐ、 zhōng guó gòng chǎn dǎng rén lǐng dǎo de zhōng guó gé mìng shǐ yǐ jí zhèng zài shí jiàn mín zú fù xīng wěi yè de jīn rì zhōng guó， dōuyòu zhe jù dà de rèn zhī yì yì hé jià zhí。《 1911 nián》 yī shū yǐ lì shǐ shì jiàn wéi jīng、 shí dài rén wù wéi wěi， chōng fēn fā huī fēi xū gòu lèi wén xué zuò pǐn shǐ shí xiáng shí、 lì lùn yán jǐn de yì shù tè sè， quán miàn shēn kè dì zhǎn shì lì shǐ fēng yún， tàn qiú lì shǐ dà shì， zhuólì pōu xī lì shǐ qū zhé zhōng de gēn yóu yuán wěi， hóng yáng bù qū bù ráo de mín zú jīng shén， yǐ jì niàn xīn hài gé mìng bǎi nián。
fā shēng yú 1911 nián de xīn hài gé mìng， zài zhōng guó jìn dài shǐ shàng jù yòu kāi tiān pìdì de lì shǐ dì wèi。 zuò wéi tuī fān qiān nián dì zhì、 huàn qǐ mín zú jué xǐng de shí jiàn fā duān， zài xī jì yǔ huàn miè、 xīn shēng yǔ fǔ xiǔ、 chéng gōng yǔ cuò bài de jù liè jiāo zhì zhōng， zài jìn dài zhèng zhì zhì dù hé mín zhù sī xiǎng、 zhèng tǐ yàng shì hé mín shēng sù qiú yǐ jí chóngjiàn jìn dài shè huì dào dé tǐ xì děng guān hū mín zú qián tú de zhòng dà wèn tí shàng， zhōng huá mín zú jīng lì liǎo yīcháng kōng qián guī mó de quán mín sī xiǎng qǐ méng yùn dòng。 zhè chǎng wěi dà gé mìng suǒ jiē shì de lì shǐ jīng yàn hé jiào xùn， shì shū lǐ jìn dài yǐ lái zhōng huá mín zú fù xīng lì chéng de yī gè zhòng yào lì shǐ xiàn suǒ， wú lùn duì yú xīn hài gé mìng zhī hòu de zhōng guó dāng dài shǐ、 zhōng guó gòng chǎn dǎng rén lǐng dǎo de zhōng guó gé mìng shǐ yǐ jí zhèng zài shí jiàn mín zú fù xīng wěi yè de jīn rì zhōng guó， dōuyòu zhe jù dà de rèn zhī yì yì hé jià zhí。《 1911 nián》 yī shū yǐ lì shǐ shì jiàn wéi jīng、 shí dài rén wù wéi wěi， chōng fēn fā huī fēi xū gòu lèi wén xué zuò pǐn shǐ shí xiáng shí、 lì lùn yán jǐn de yì shù tè sè， quán miàn shēn kè dì zhǎn shì lì shǐ fēng yún， tàn qiú lì shǐ dà shì， zhuólì pōu xī lì shǐ qū zhé zhōng de gēn yóu yuán wěi， hóng yáng bù qū bù ráo de mín zú jīng shén， yǐ jì niàn xīn hài gé mìng bǎi nián。