zhōng guó lì shǐ shàng de “ jiā xùn ” zhù zuò kě wèi wèi wéi dà xiàn， xiàng《 yán shì jiā xùn》、《 yuán shì shì fàn》、《 wēn gōng jiā fàn》、《 zhì jiā gé yán》 děngdōu shì xiǎng chēng chēng de jiā xùn jīng diǎn。 dàn shì zài zhōng guó lì shǐ shàng， hái méi yòu rèn hé yī bù jiā xùn zhù zuò xiàng《 zēngguófān jiā shū》 zhè yàng qí tè。 cóng shí jiān shàng kàn， zhè xiē jiā shū qián hòu kuà yuè 30 nián， jì lù liǎo zēngguófān zài qīng dào guāng 30 nián zhì tóng zhì 10 nián qián hòu dá 30 nián de hàn yuàn hècóng wǔ shēng yá， cóng shù liàng kàn jìn 1500 fēng， zhè zài zhōng guó lì shǐ shàng shì jué wú jǐn yòu de； yǐ duì xiàng 'ér yán， shàng yóu zǔ fù mǔ zhì fù mǔ， zhōng duì zhū xiōng dì， xià jí 'ér bèi， zú yǐ tàn suǒ quán jiā de shēng huó hé xíng xiàng。 tā suǒ shè jí de nèi róng jí wéi guǎng fàn， xiǎo dào rén jì suǒ shì hé jiā tíng shēng jì de zhǐ chén， dà dào jìn dé xiū yè、 jīng bāng wěi guó zhī dào de chǎn shù， kě wèi shì wú jù xì、 yī jiē fù zài。 yīn 'ér， zhè bù shì yī bù dān chún yì yì shàng de jiā xùn zhù zuò， ér shì zēngguófān yī shēng de zhù yào huó dòng hé qí zhì zhèng、 zhì jiā、 zhì jūn、 zhì xué zhī dào de shēng dòng fǎn yìng， yě shì yán jiū zēngguófān běn rén de zhòng yào shǐ liào。 cǐ shū zì wèn shì yǐ lái jiù bèi shòu shì rén guān zhù。 tái wān zhù míng xué zhě nán huái jǐn zài《 lùn yǔ bié cái》 zhōng shuō“ qīng dài zhōng xīng míng chén zēngguófān yòu shí sān tào xué wèn， liú chuán xià lái de zhǐ yòu yī tào héng héng《 zēngguófān jiā shū》”。
céng shì jiā shū xíng shì zì yóu， bù luò sú tào， huò cháng huò duǎn， suí xiǎng 'ér zhì， huī bǐ zì rú， jìn guǎn gōng wù chán shēn、 róng mǎ kōng zǒng， hěn duō jiā shū dōuchéng yú cōng máng zhī zhōng， shèn zhì jūn wù jǐn jí zhī shí， dàn xíng wén cóng róng zhèn dìng， wěi wěi 'ér tán， quán wú jiáo róu zào zuò zhī tài， zhēn de shì rú huà jiā cháng， miàn duì miàn dì sù shuō jiā wù shì shì。 zēngguófān shì xiào zǐ。 cháng yán dào： fù mǔ zài， bù yuǎn yóu。 dàn huàn hǎi 'áo yóu de zēngguófān què píng yī zhǐ jiā shū ràng zǔ fù zǔ mǔ、 shēng shēn fù mǔ xīn níng yì dìng， suī rán gāo táng niàn zǐ， bù shèng qiān guà， dàn bù huì ràng tā men wéi zì jǐ dān jīng hài pà。 yīn 'ér zēngguófān bù jǐn duì cháo tíng jìn liǎo zhōng， yě duì fù mǔ jìn liǎo xiào， gǔ rén suǒ wèi zhōng xiào bù néng liǎng quán， ér céng shì zé liǎng 'ér quán zhī， bù kuì wéi rén zhōng háo jié。 zēngguófān yòu shì hǎo xiōng cháng。 sú huà shuō： cháng gē dāng fù， tā duì dì mèi de jiào dǎo hé zhào gù kě wèi“ huì rǔ zhūn zhūn”， tǐ tiē rù wēi， qí zhēn qíng shí yì， jí wéi dòng rén， tā de jǐ gè dì dì dōushì xiāng jūn zhōng de fēng yún rén wù， qí zhōng céng guó quán chéng wéi yǔ zuǒ zōng táng、 lǐ hóng zhāng bìng jià qí qū de rén wù， zhè yǔ zēngguófān de jiào dǎo fēn bù kāi。 tóng shí céng shì gèng shì wèi rén cí 'ér yán zhèng de fù qīn， duì zǐ nǚ yào qiú fēi cháng yán gé， yào qiú tā men lì shēn chǔshì wù， bì fú hé shèng xián zhī dào， yào yòu jī jí jìn qǔ de rén shēng jīng shén。 tā zài wéi guān shí， hái ràng nǚ 'ér hé 'ér xí měi nián gěi tā zuò xié yī shuāng， yǐ kǎo chá tā men de“ nǚ gōng”。 tā xī wàng hòu dài jīng jīng yè yè、 nǔ lì zhì xué， tā cháng duì zǐ nǚ shuō， zhǐ yào yòu xué wèn， jiù bù pà méi fàn chī。 tā hái shuō mén dì tài shèng jiù huì chū shì duān， zhù zhāng bù bǎ cái chǎn liú gěi zǐ sūn， zǐ sūn bù xiào， liú yě wú yòng， zǐ sūn tú qiáng， yě bù chóu chī fàn de tú jìng。 tā de zǐ nǚ yě kān chēng dà qì， ér zǐ céng jì zé zuò wéi qīng wáng cháo de wài jiāo guān yǔ shā 'é jiāo shè， zài zuǒ zōng táng de jūn shì pèi hé xià， fěn suì liǎo shā 'é qīn tūn zhōng guó xīn jiāng de qǐ tú， hàn wèi liǎo zhōng guó de zhù quán， chéng wéi zhōng guó jìn dài shǐ shàng qū zhǐ kě shù de jǐ wèi chéng gōng de wài jiāo jiā zhī yī。 tā de sūn zǐ hé zēngsūn dōushì zhù míng de xué zhě hé jiào shòu。
céng shì de“ xiū shēn zhī dào” shì guàn chuàn jiā shū de líng hún。 zēngguófān zǎo nián zhì xué， lì zhì yú shèng xián zhī dào， hòu lái tóu bǐ cóng róng yì bù gǎi chū zhōng， bìng jiā yǐ hěn hǎo dì shí jiàn， tā yī shēng de jīng lì jiù shì qí“ gé wù、 zhì zhī、 chéng yì、 zhèng xīn、 xiū shēn、 qí jiā、 zhì guó、 píng tiān xià” de zhēn shí xiě zhào。 tā zài xián fēng qī nián shí 'èr yuè shí sì rì zhì dì céng guó quán de xìn zhōng xiě dào：“ fán rén zuò yī shì， biàn xū quán fù jīng shén zhù zài cǐ yī shì。 shǒu wěi bù xiè， bù kě jiàn yì sī qiān， zuò zhè yàng xiǎng nà yàng， zuò zhè shān wàng nà shān。
rén 'ér wú héng， zhōng shēn yī wú suǒ chéng。 wǒ shēng píng zuò fàn wú héng de bì bìng， shí zài shòu hài bù xiǎo。 dāng hàn lín shí， yìng liú xīn shī zì， zé hǎo shè liè tā shū， yǐ fēn qí zhì。 dú xìng lǐ shū shí， zé zá yǐ shī wén gè jí， yǐ qí qí qū。 zài liù bù shí， yòu bù shèn shí lì jiǎng qiú gōng shì。 zài wài dài bīng， yòu bù néng jié lì zhuān zhì jūn shì， huò dú shū xiě zì yǐ luàn qí yì。 zuò shì chuí lǎo 'ér bǎi wú yī chéng。” qīng nián shí dài de máo zé dōng dú liǎo zhè duàn huà hòu， yǐ wéi shì jīn yù zhī yán， bìng yòng céng shì de zhè gè guān diǎn lái jiǎn cè zì jǐ， biǎo shì jīn hòu zhì xué yào zhuān xīn zhì zhì， bù zài jiān yíng bìng wù。
céng shì hěn zhòng shì lì shēn chǔshì zhī dào。 zhèng xiàng tā de zǔ fù dāng nián jiào yù tā men xiōng dì shí nà yàng：“ jūn zǐ zài xià zé pái yī fāng zhī nán， zài shàng zé xī wàn wù zhī 'áo”，“ rén yǐ nuò ruò wú gāng wéi dà chǐ， gù nán 'ér zì lì， bì xū yòu juéjiàng zhī qì”。 zēngguófān de lì shēn chǔshì， wéi guān lǐng bīng pō jù zhè yī běn sè。
zēngguófān hěn jiǎng jiū“ jiān rěn” èr zì， tā shuō“ lǐ shēn fū cháng wèi yú 'òu qì cóng bù shuō chū， yī wèi rěn nài， xú tú zì qiáng， yīn yǐn yàn yuē：“ hǎo hàn dǎ tuō yá hé xuè tūn ’。 cǐ 'èr yǔ shì yú píng shēng yǎo yá lì zhì zhī jué”。 zēngguófān yī shēng suī lǚ lì xiǎn jìng， dàn zhōng néng zài nì jìng zhōng fèn fā， chéng jiù dà qì， zhèng shì yīn wéi yǎo dìng“ jiān rěn” bù fàng sōng， zhèng suǒ wèi“ zhì zhī suǒ xiàng， jīn shí wéi kāi”。
jiǎng shù zhì jūn zhī dào shì céng shì jiā shū de yī dà nèi róng。 zēngguófān zhì jūn yòu qí dú dào zhī chù， fēi cháng zhòng shì rén zài zhàn zhēng zhōng de néng dòng zuò yòng， tā rèn wéi：“ yòng bīng zhī dào， zài rén 'ér bù zài qì”，“ gōng shǒu zhī yào， zài rén 'ér bù zài bīng”， rèn wéi rén de néng dòng zuò yòng de fā huī shì jué dìng zhàn zhēng shèng bài de guān jiàn。
tā zhù zhāng yǐ lǐ zhì jūn：“ dài yǒng zhī fǎ， yòng 'ēn mò rú rén， yòng wēi mò rú lǐ”。 tā yòng bīng fēi cháng jǐn shèn， zhàn lüè shàng zhù zhāng jī jí jìn gōng， yǐ gōng wéi shǒu， pò dí jué zhàn。 zhàn shù shàng zé yǐ shǒu wéi gōng， wěn dǎ wěn zhā， bù bù wéi yíng， hòu fā zhì rén。 zēngguófān zhī suǒ yǐ gǎn zài tài píng tiān guó shēng shì hào dà zhī shí lín wēi shòu mìng， lǐng bīng zhēng tǎo， bìng zuì zhōng chéng gōng， méi yòu shēn hòu de jūn shì sù yǎng shì bù néng xiǎng xiàng de。
jiā shū zhōng hái yòu dà liàng piān fú jiǎng shù yòng rén zhī dào。 zēngguófān fēi cháng zhù zhòng rén cái de péi yǎng hé xuǎn bá。 tā zhù zhāng 'àn“ chóng shí chù fú， lì dù gōng qiǎo zhī fēng” de biāo zhǔn xuǎn bá rén cái， bìng jiàn yì cháo tíng yán gé jìn xíng guān lì de kǎo hé hé rèn miǎn。 yóu yú céng shì jiān chí rénrén wéi xián， quán wú sī niàn， lǐ xián xià shì， gù sì fāng zhī shì mù míng 'ér zhì huī xià zhě， bù jì qí shù， céng shì de mù fǔ rén cái yún jí， yǎn rán shì yī zuò zhuān mén péi yǎng rén cái de xué xiào， tā de hěn duō mén shēng mù liáo hòu láidōu chéng wéi dú dǎng yī miàn de fēng jiāng dà lì， zài shí jiǔ shì jì wǎn qī de qīng wáng cháo zhèng tán shàng chéng wéi yī zhī jīhū kě yǐ zuǒ yòu zhèng jú de zhòng yào lì liàng。 tài píng tiān guó de qíng tiān zhù shí dá kāi yě duì céng shì de yòng rén zhī dào biǎo shì kěn dìng， tā shuō“ zēngguófān bù míng shàn zhàn míng， ér néng shí bá xián jiāng”。 yǔ céng shì pō yòu máo dùn de zuǒ zōng táng yě gǎn tàn dào：“ zhī rén zhī míng， móu guó zhī zhōng， zì kuì bù rú yuán fǔ”。
zēngguófān hěn shàn cháng lǐ cái zhī dào。 gǔ rén yún： dà jūn zuò zhàn， liáng cǎo wéi xiān， hòu qín bǎo zhàng zhí jiē yǐng xiǎng dào zhàn zhēng de shèng fù。 zēngguófān tóng tài píng jūn zuò zhàn kuàng rì chí jiǔ， cháng dá shí yú nián， méi yòu wěn gù de hòu qín bǎo zhàng， yào qǔ dé de zhàn zhēng shèng lì shì nán yǐ xiǎng xiàng de。 ér shì shí shàng zēngguófān bù jǐn shì yùn chóu wéi wò de néng rén， yě shì lǐ cái de hǎo shǒu。 wèile jiě jué xiāng jūn de bīng yuán hé jī fā dǒu zhì， zēngguófān zài xiāng jūn zhōng shí xíng fēng hòu de xīn fèng zhì， dāng shí xiāng jūn yǒng dīng de liáng xiǎng shōu rù bǐ lùyíng bīng xiāng yìng gāo chū 2 héng 4 bèi。 zhè zhǒng hòu xiǎng gěi hòu qín bǎo zhàng dài lái liǎo yǐng xiǎng， yī fāng miàn liáng xiǎng kāi zhī dà， lìng yī fāng miàn qīng zhèng fǔ yòu yīn cái zhèng kùn nán hé qí tā zhǒng zhǒng yuán yīn 'ér bù gěi bō guān kuǎn， jù 'é de liáng xiǎng wán quán kào xiāng jūn tǒng shuài zì xíng jiě jué。 wèicǐ， zēngguófān jiàn lì liǎo yī tào tè shū de hòu qín zhì dù， zài hòu qín tǐ zhì shàng， jì bù shòu zhōng yāng hù bīng 'èr bù de kòng zhì， yě bù shòu dì fāng dū fǔ de chè zhǒu， ér shì zì chéng tǐ xì jiāng xiǎng quán yǔ bīng quán jí yú tǒng shuài yī shēn。 xiāng jūn shè yòu qián dí hé hòu lù liáng tái yǐ jí zhuǎn yùn jú， zhuān mén fù zé xiǎng xiè de chóu jí hé yùn shū， liáng xiǎng de zhù yào lái yuán yòu juān shū、 lí jīn hé xié xiǎng děng。 céng shì chóu xiǎng kě wèi jiān xīn bèi zhì， xiān shì shòu dì fāng yào xié gōng qí xiǎng jiù dé bǎo qí jiāng yù； hòu shì xiāng jūn xiǎo gǔ pí 'è zhī shī bèi dì fāng guān lì yǐ xiǎo lì yòu yǐn， gōng dà gǔ tài píng jūn， dǎo zhì fù méi de bù zhǐ yī qǐ。 céng shì kào rén gé gǎn huà， shǐ dì fāng shēn shì、 háo qiáng fēn fēn jiě náng。 céng shì jiā shū guān yú zhè fāng miàn de nèi róng bù shǎo。
cǐ wài，《 zēngguófān jiā shū》 zhōng guān yú jiāo yǒu、 zhì xué、 wéi zhèng、 zhì jiā zhī dào de lùn shù yě jiàn jiě dú dào， zhuó rán zì chéng yī jiā。
zōng shàng suǒ shù，《 zēngguófān jiā shū》 zài zhōng guó jiā xùn jīng diǎn zhōng chāo rán zhuó lì bìng fēi 'ǒu rán， zhù yào zài yú qí nèi róng guǎng bó jīng yào， dà yòu shèng xián chuí xiàn zhī liáng kǔ yòng xīn。 jìn guǎn céng shì liú xià lái de zhù zuò tài shǎo， dàn jǐn jiù yī bù jiā shū jiù kě yǐ zài gè gè fāng miàn liú xià zì jǐ fēi fán de yǐng xiǎng， yíng dé liǎo“ dào dé wén zhāng guān miǎn yī dài” de chēng yù， shì zhōng guó fēng jiàn shè huì zuì hòu yī zūn jīng shén 'ǒu xiàng。 gǔ rén shuō：“ rén yòu sān bù xiǔ， tài shàng yòu lì dé， qí cì yòu lì gōng， zài cì lì lì yán”， tuī chóng zēngguófān de rén rèn wéi tā sān zhě jiān 'ér yòu zhī， shì zhōng guó fēng jiàn shè huì zuì hòu yī wèi“ wán rén”。
《 chuán shì míng zhù bǎi bù》 suǒ shōu《 zēngguófān jiā shū》 bìng fēi shì céng shì quán bù jiā shū， dàn zhè xiē jiā shū yì kě wèi miàn miàn jù dào， néng quán miàn fǎn yìng céng shì zài gè gè fāng miàn de zào yì， zhì yú wǒ men biān xiào de bù zú zhī chù， kěn qǐng guǎng dà dú zhě pī píng fǔ zhèng。
céng shì jiā shū xíng shì zì yóu， bù luò sú tào， huò cháng huò duǎn， suí xiǎng 'ér zhì， huī bǐ zì rú， jìn guǎn gōng wù chán shēn、 róng mǎ kōng zǒng， hěn duō jiā shū dōuchéng yú cōng máng zhī zhōng， shèn zhì jūn wù jǐn jí zhī shí， dàn xíng wén cóng róng zhèn dìng， wěi wěi 'ér tán， quán wú jiáo róu zào zuò zhī tài， zhēn de shì rú huà jiā cháng， miàn duì miàn dì sù shuō jiā wù shì shì。 zēngguófān shì xiào zǐ。 cháng yán dào： fù mǔ zài， bù yuǎn yóu。 dàn huàn hǎi 'áo yóu de zēngguófān què píng yī zhǐ jiā shū ràng zǔ fù zǔ mǔ、 shēng shēn fù mǔ xīn níng yì dìng， suī rán gāo táng niàn zǐ， bù shèng qiān guà， dàn bù huì ràng tā men wéi zì jǐ dān jīng hài pà。 yīn 'ér zēngguófān bù jǐn duì cháo tíng jìn liǎo zhōng， yě duì fù mǔ jìn liǎo xiào， gǔ rén suǒ wèi zhōng xiào bù néng liǎng quán， ér céng shì zé liǎng 'ér quán zhī， bù kuì wéi rén zhōng háo jié。 zēngguófān yòu shì hǎo xiōng cháng。 sú huà shuō： cháng gē dāng fù， tā duì dì mèi de jiào dǎo hé zhào gù kě wèi“ huì rǔ zhūn zhūn”， tǐ tiē rù wēi， qí zhēn qíng shí yì， jí wéi dòng rén， tā de jǐ gè dì dì dōushì xiāng jūn zhōng de fēng yún rén wù， qí zhōng céng guó quán chéng wéi yǔ zuǒ zōng táng、 lǐ hóng zhāng bìng jià qí qū de rén wù， zhè yǔ zēngguófān de jiào dǎo fēn bù kāi。 tóng shí céng shì gèng shì wèi rén cí 'ér yán zhèng de fù qīn， duì zǐ nǚ yào qiú fēi cháng yán gé， yào qiú tā men lì shēn chǔshì wù， bì fú hé shèng xián zhī dào， yào yòu jī jí jìn qǔ de rén shēng jīng shén。 tā zài wéi guān shí， hái ràng nǚ 'ér hé 'ér xí měi nián gěi tā zuò xié yī shuāng， yǐ kǎo chá tā men de“ nǚ gōng”。 tā xī wàng hòu dài jīng jīng yè yè、 nǔ lì zhì xué， tā cháng duì zǐ nǚ shuō， zhǐ yào yòu xué wèn， jiù bù pà méi fàn chī。 tā hái shuō mén dì tài shèng jiù huì chū shì duān， zhù zhāng bù bǎ cái chǎn liú gěi zǐ sūn， zǐ sūn bù xiào， liú yě wú yòng， zǐ sūn tú qiáng， yě bù chóu chī fàn de tú jìng。 tā de zǐ nǚ yě kān chēng dà qì， ér zǐ céng jì zé zuò wéi qīng wáng cháo de wài jiāo guān yǔ shā 'é jiāo shè， zài zuǒ zōng táng de jūn shì pèi hé xià， fěn suì liǎo shā 'é qīn tūn zhōng guó xīn jiāng de qǐ tú， hàn wèi liǎo zhōng guó de zhù quán， chéng wéi zhōng guó jìn dài shǐ shàng qū zhǐ kě shù de jǐ wèi chéng gōng de wài jiāo jiā zhī yī。 tā de sūn zǐ hé zēngsūn dōushì zhù míng de xué zhě hé jiào shòu。
céng shì de“ xiū shēn zhī dào” shì guàn chuàn jiā shū de líng hún。 zēngguófān zǎo nián zhì xué， lì zhì yú shèng xián zhī dào， hòu lái tóu bǐ cóng róng yì bù gǎi chū zhōng， bìng jiā yǐ hěn hǎo dì shí jiàn， tā yī shēng de jīng lì jiù shì qí“ gé wù、 zhì zhī、 chéng yì、 zhèng xīn、 xiū shēn、 qí jiā、 zhì guó、 píng tiān xià” de zhēn shí xiě zhào。 tā zài xián fēng qī nián shí 'èr yuè shí sì rì zhì dì céng guó quán de xìn zhōng xiě dào：“ fán rén zuò yī shì， biàn xū quán fù jīng shén zhù zài cǐ yī shì。 shǒu wěi bù xiè， bù kě jiàn yì sī qiān， zuò zhè yàng xiǎng nà yàng， zuò zhè shān wàng nà shān。
rén 'ér wú héng， zhōng shēn yī wú suǒ chéng。 wǒ shēng píng zuò fàn wú héng de bì bìng， shí zài shòu hài bù xiǎo。 dāng hàn lín shí， yìng liú xīn shī zì， zé hǎo shè liè tā shū， yǐ fēn qí zhì。 dú xìng lǐ shū shí， zé zá yǐ shī wén gè jí， yǐ qí qí qū。 zài liù bù shí， yòu bù shèn shí lì jiǎng qiú gōng shì。 zài wài dài bīng， yòu bù néng jié lì zhuān zhì jūn shì， huò dú shū xiě zì yǐ luàn qí yì。 zuò shì chuí lǎo 'ér bǎi wú yī chéng。” qīng nián shí dài de máo zé dōng dú liǎo zhè duàn huà hòu， yǐ wéi shì jīn yù zhī yán， bìng yòng céng shì de zhè gè guān diǎn lái jiǎn cè zì jǐ， biǎo shì jīn hòu zhì xué yào zhuān xīn zhì zhì， bù zài jiān yíng bìng wù。
céng shì hěn zhòng shì lì shēn chǔshì zhī dào。 zhèng xiàng tā de zǔ fù dāng nián jiào yù tā men xiōng dì shí nà yàng：“ jūn zǐ zài xià zé pái yī fāng zhī nán， zài shàng zé xī wàn wù zhī 'áo”，“ rén yǐ nuò ruò wú gāng wéi dà chǐ， gù nán 'ér zì lì， bì xū yòu juéjiàng zhī qì”。 zēngguófān de lì shēn chǔshì， wéi guān lǐng bīng pō jù zhè yī běn sè。
zēngguófān hěn jiǎng jiū“ jiān rěn” èr zì， tā shuō“ lǐ shēn fū cháng wèi yú 'òu qì cóng bù shuō chū， yī wèi rěn nài， xú tú zì qiáng， yīn yǐn yàn yuē：“ hǎo hàn dǎ tuō yá hé xuè tūn ’。 cǐ 'èr yǔ shì yú píng shēng yǎo yá lì zhì zhī jué”。 zēngguófān yī shēng suī lǚ lì xiǎn jìng， dàn zhōng néng zài nì jìng zhōng fèn fā， chéng jiù dà qì， zhèng shì yīn wéi yǎo dìng“ jiān rěn” bù fàng sōng， zhèng suǒ wèi“ zhì zhī suǒ xiàng， jīn shí wéi kāi”。
jiǎng shù zhì jūn zhī dào shì céng shì jiā shū de yī dà nèi róng。 zēngguófān zhì jūn yòu qí dú dào zhī chù， fēi cháng zhòng shì rén zài zhàn zhēng zhōng de néng dòng zuò yòng， tā rèn wéi：“ yòng bīng zhī dào， zài rén 'ér bù zài qì”，“ gōng shǒu zhī yào， zài rén 'ér bù zài bīng”， rèn wéi rén de néng dòng zuò yòng de fā huī shì jué dìng zhàn zhēng shèng bài de guān jiàn。
tā zhù zhāng yǐ lǐ zhì jūn：“ dài yǒng zhī fǎ， yòng 'ēn mò rú rén， yòng wēi mò rú lǐ”。 tā yòng bīng fēi cháng jǐn shèn， zhàn lüè shàng zhù zhāng jī jí jìn gōng， yǐ gōng wéi shǒu， pò dí jué zhàn。 zhàn shù shàng zé yǐ shǒu wéi gōng， wěn dǎ wěn zhā， bù bù wéi yíng， hòu fā zhì rén。 zēngguófān zhī suǒ yǐ gǎn zài tài píng tiān guó shēng shì hào dà zhī shí lín wēi shòu mìng， lǐng bīng zhēng tǎo， bìng zuì zhōng chéng gōng， méi yòu shēn hòu de jūn shì sù yǎng shì bù néng xiǎng xiàng de。
jiā shū zhōng hái yòu dà liàng piān fú jiǎng shù yòng rén zhī dào。 zēngguófān fēi cháng zhù zhòng rén cái de péi yǎng hé xuǎn bá。 tā zhù zhāng 'àn“ chóng shí chù fú， lì dù gōng qiǎo zhī fēng” de biāo zhǔn xuǎn bá rén cái， bìng jiàn yì cháo tíng yán gé jìn xíng guān lì de kǎo hé hé rèn miǎn。 yóu yú céng shì jiān chí rénrén wéi xián， quán wú sī niàn， lǐ xián xià shì， gù sì fāng zhī shì mù míng 'ér zhì huī xià zhě， bù jì qí shù， céng shì de mù fǔ rén cái yún jí， yǎn rán shì yī zuò zhuān mén péi yǎng rén cái de xué xiào， tā de hěn duō mén shēng mù liáo hòu láidōu chéng wéi dú dǎng yī miàn de fēng jiāng dà lì， zài shí jiǔ shì jì wǎn qī de qīng wáng cháo zhèng tán shàng chéng wéi yī zhī jīhū kě yǐ zuǒ yòu zhèng jú de zhòng yào lì liàng。 tài píng tiān guó de qíng tiān zhù shí dá kāi yě duì céng shì de yòng rén zhī dào biǎo shì kěn dìng， tā shuō“ zēngguófān bù míng shàn zhàn míng， ér néng shí bá xián jiāng”。 yǔ céng shì pō yòu máo dùn de zuǒ zōng táng yě gǎn tàn dào：“ zhī rén zhī míng， móu guó zhī zhōng， zì kuì bù rú yuán fǔ”。
zēngguófān hěn shàn cháng lǐ cái zhī dào。 gǔ rén yún： dà jūn zuò zhàn， liáng cǎo wéi xiān， hòu qín bǎo zhàng zhí jiē yǐng xiǎng dào zhàn zhēng de shèng fù。 zēngguófān tóng tài píng jūn zuò zhàn kuàng rì chí jiǔ， cháng dá shí yú nián， méi yòu wěn gù de hòu qín bǎo zhàng， yào qǔ dé de zhàn zhēng shèng lì shì nán yǐ xiǎng xiàng de。 ér shì shí shàng zēngguófān bù jǐn shì yùn chóu wéi wò de néng rén， yě shì lǐ cái de hǎo shǒu。 wèile jiě jué xiāng jūn de bīng yuán hé jī fā dǒu zhì， zēngguófān zài xiāng jūn zhōng shí xíng fēng hòu de xīn fèng zhì， dāng shí xiāng jūn yǒng dīng de liáng xiǎng shōu rù bǐ lùyíng bīng xiāng yìng gāo chū 2 héng 4 bèi。 zhè zhǒng hòu xiǎng gěi hòu qín bǎo zhàng dài lái liǎo yǐng xiǎng， yī fāng miàn liáng xiǎng kāi zhī dà， lìng yī fāng miàn qīng zhèng fǔ yòu yīn cái zhèng kùn nán hé qí tā zhǒng zhǒng yuán yīn 'ér bù gěi bō guān kuǎn， jù 'é de liáng xiǎng wán quán kào xiāng jūn tǒng shuài zì xíng jiě jué。 wèicǐ， zēngguófān jiàn lì liǎo yī tào tè shū de hòu qín zhì dù， zài hòu qín tǐ zhì shàng， jì bù shòu zhōng yāng hù bīng 'èr bù de kòng zhì， yě bù shòu dì fāng dū fǔ de chè zhǒu， ér shì zì chéng tǐ xì jiāng xiǎng quán yǔ bīng quán jí yú tǒng shuài yī shēn。 xiāng jūn shè yòu qián dí hé hòu lù liáng tái yǐ jí zhuǎn yùn jú， zhuān mén fù zé xiǎng xiè de chóu jí hé yùn shū， liáng xiǎng de zhù yào lái yuán yòu juān shū、 lí jīn hé xié xiǎng děng。 céng shì chóu xiǎng kě wèi jiān xīn bèi zhì， xiān shì shòu dì fāng yào xié gōng qí xiǎng jiù dé bǎo qí jiāng yù； hòu shì xiāng jūn xiǎo gǔ pí 'è zhī shī bèi dì fāng guān lì yǐ xiǎo lì yòu yǐn， gōng dà gǔ tài píng jūn， dǎo zhì fù méi de bù zhǐ yī qǐ。 céng shì kào rén gé gǎn huà， shǐ dì fāng shēn shì、 háo qiáng fēn fēn jiě náng。 céng shì jiā shū guān yú zhè fāng miàn de nèi róng bù shǎo。
cǐ wài，《 zēngguófān jiā shū》 zhōng guān yú jiāo yǒu、 zhì xué、 wéi zhèng、 zhì jiā zhī dào de lùn shù yě jiàn jiě dú dào， zhuó rán zì chéng yī jiā。
zōng shàng suǒ shù，《 zēngguófān jiā shū》 zài zhōng guó jiā xùn jīng diǎn zhōng chāo rán zhuó lì bìng fēi 'ǒu rán， zhù yào zài yú qí nèi róng guǎng bó jīng yào， dà yòu shèng xián chuí xiàn zhī liáng kǔ yòng xīn。 jìn guǎn céng shì liú xià lái de zhù zuò tài shǎo， dàn jǐn jiù yī bù jiā shū jiù kě yǐ zài gè gè fāng miàn liú xià zì jǐ fēi fán de yǐng xiǎng， yíng dé liǎo“ dào dé wén zhāng guān miǎn yī dài” de chēng yù， shì zhōng guó fēng jiàn shè huì zuì hòu yī zūn jīng shén 'ǒu xiàng。 gǔ rén shuō：“ rén yòu sān bù xiǔ， tài shàng yòu lì dé， qí cì yòu lì gōng， zài cì lì lì yán”， tuī chóng zēngguófān de rén rèn wéi tā sān zhě jiān 'ér yòu zhī， shì zhōng guó fēng jiàn shè huì zuì hòu yī wèi“ wán rén”。
《 chuán shì míng zhù bǎi bù》 suǒ shōu《 zēngguófān jiā shū》 bìng fēi shì céng shì quán bù jiā shū， dàn zhè xiē jiā shū yì kě wèi miàn miàn jù dào， néng quán miàn fǎn yìng céng shì zài gè gè fāng miàn de zào yì， zhì yú wǒ men biān xiào de bù zú zhī chù， kěn qǐng guǎng dà dú zhě pī píng fǔ zhèng。
zēngguófān wén jí
zuò zhě： wáng lǐ huá biān
qián yán
sǎnwén
bǐ jì
shī cí
lián yǔ
shū xìn ( yī )
shū xìn ( èr )
rì jì
bīng jiàn
chǔshì jīn zhēn · xiū shēn zhī yào
chǔshì jīn zhēn · xué wèn zhī dào
chǔshì jīn zhēn · qí jiā zhī fāng
chǔshì jīn zhēn · zhì jūn zhī shù
zuò zhě： wáng lǐ huá biān
qián yán
sǎnwén
bǐ jì
shī cí
lián yǔ
shū xìn ( yī )
shū xìn ( èr )
rì jì
bīng jiàn
chǔshì jīn zhēn · xiū shēn zhī yào
chǔshì jīn zhēn · xué wèn zhī dào
chǔshì jīn zhēn · qí jiā zhī fāng
chǔshì jīn zhēn · zhì jūn zhī shù