bù yǐ dào dé lùn shǐ， bù yǐ kǎo jù wéi wén， zòng héng bǎi hé shū lǐ qiān nián lì shǐ， sān yán liǎng yǔ diǎn pò wáng cháo lì bì， chǐ dù ná niē zhī chù yóu jiàn huáng rén yǔ dú dào de shǐ jiā yǎn guāng。
　　 huáng rén yǔ zhè bù shū yǐ duǎn duǎn de 'èr shí yú wàn zì de piān fú， gòu huà liǎo zhěng gè zhōng guó lì shǐ cháng dá shù qiān nián de quán mào。 dàn shì， tā bù shì yǐ qí duǎn、 huò wèi néng duì yú lì shǐ de rén wù yǔ shì jiàn xì xì dì jiā yǐ miáo shù lái xiǎn shì qí “ dà lì shǐ ” de tè diǎn de。 dà lì shǐ zhī wéi“ dà” lì shǐ de lǐ yóu zài yú， zuò zhě yī gǎi yǐ wǎng zhōng guó lì shǐ xué jiā de zhù shù jìn lù， bù yǐ shǐ liào de duī qì wéi zhù shù de mùdì， yě bù yǐ dān yī lì shǐ shì jiàn de miáo shù wéi zhù zuò de zhù yào guān zhù diǎn， gèng bù yǐ duì jiē jìn zuò zhě shí dài de lì shǐ dà shì de huān hū hècǎi wéi néng shì。 zài zhù zuò de yì tú shàng， shǒu xiān què lì qǐ yī gè dà yì xiàng，“ lì yòng guī nà fǎ jiāng xiàn yòu de shǐ liào gāo dù de yā suō， xiān gòu chéng yī gè jiǎn míng 'ér qián hòu lián guàn de gāng lǐng， hé xī 'ōu yǔ měi guó shǐ yòu liǎo hù xiāng bǐ jiào de fú dù yǔ céng cì，” rán hòu qù zuò jìn yī bù de yán jiū。 kě jiàn， zhè zhǒng“ dà” lì shǐ de zhù shù fāng shì， zhù zhòng de shì duì lì shǐ hóng guān xiàn tiáo de gòu huà， zhù zhòng de shì lì shǐ běn shēn xiāng yán chéng xíng（ jí tānɡ yīn bǐ suǒ shuō de wén míng lèi xíng， huò sī bīn gé lè suǒ shuō de wén huà xíng tài） de zhuàng miáo， bìng qiě shì zài qū yù lì shǐ de xiāng hù bǐ jiào zhōng tū xiàn qí lì shǐ tè zhì。 zhè zhǒng lì shǐ zhù shù， gù rán méi yòu yǐn jīng jù diǎn mǎn piān kǎo zhèng nà yàng de xué lǐ gǎn， méi yòu jì chéng chuán tǒng shǐ xué yòng yǐ zuǒ zhèng huò zāng fǒu rén wù de yòng tú， dàn shì què kě yǐ shǐ wǒ men miǎn chú xí shǐ de jià zhí fù lěi。 yīn cǐ， wǒ men bù bì jiāng lì shǐ dú zuò“ zī zhì tōng jiàn”， bù bì jiāng lì shǐ rèn zuò hóng yáng mǒu zhǒng dào dé lǐ niàn de gōng jù。 tiào chū lì shǐ“ yīngdāng rú shì” de jià zhí xuán liú， mǎn zú jīn tiān rén men xí shǐ duì lì shǐ“ hé yǐ rú shì” de yīn guǒ guān xì de hàoqí xīn。
　　《 zhōng guó dà lì shǐ》 mù lù
　　 zì xù： wèishénme chēng wéi“ zhōng guó dà lì shǐ”？
　　 dì yī zhāng xī 'ān yǔ huáng tǔ dì dài
　　 dì 'èr zhāng yà shèng yǔ shǐ huáng
　　 dì sān zhāng tǔ rǎng、 fēng xiàng hé yǔ liàng
　　 dì sì zhāng bīng mǎ yǒng de mù hòu
　　 dì wǔ zhāng dì yī dì guó： shù lì jiē mó
　　 dì liù zhāng míng shì chéng wéi jūn fá
　　 dì qī zhāng cháng qī fēn liè de jú miàn
　　 dì bā zhāng lì shǐ xiàng cè miàn jìn chū
　　 dì jiǔ zhāng tǒng yī de tú jìng
　　 dì shí zhāng dì 'èr dì guó： yǐ yòu tū pò， dàn wèi jìng shì gōng
　　 dì shí yī zhāng běi sòng： dà dǎn de shì yàn
　　 dì shí 'èr zhāng xī hú yǔ nán sòng
　　 dì shí sān zhāng měnggǔ rén de chāqǔ
　　 dì shí sì zhāng míng cháo： yī gè nèi xiàng hé fēi jìng zhēng xìng de guó jiā
　　 dì shí wǔ zhāng wǎn míng： yī gè tíng zhì dàn zhù zhòng nèixǐng de shí dài
　　 dì shí liù zhāng mǎn zhōu rén de zuò wéi
　　 dì shí qī zhāng 1800 nián： yī gè zhān qián gù hòu de jī diǎn
　　 dì shí bā zhāng cóng yā piàn zhàn zhēng dào zì qiáng yùn dòng
　　 dì shí jiǔ zhāng bǎi rì wéi xīn、 mín guó chéng lì hé wǔ sì yùn dòng
　　 dì 'èr shí zhāng xiàn dài zhōng guó jí qí zài shì jiè shàng de dì wèi
　　 dì 'èr shí yī zhāng tái wān、 xiāng gǎng yǔ 'ào mén

　　cóng yā piàn zhàn zhēng yǐ lái， zhōng guó lì jīng zì qiáng yùn dòng、 jiá wǔ zhōng rì zhàn zhēng、 kāng liáng bǎi rì wéi xīn、 mín guó zhào jiàn、 wǔ sì yùn dòng、 jūn fá hùn zhàn、 běi fá、 kàng rì …… zài zhè yī lián chuàn cháng jiǔ yuǎn dà de guò chéng zhōng， jiù tǐ zhì yǐ jīng wǎ jiě。 guò qù de nóng yè tǐ zhì wǎng wǎng chéng wéi gǎi gé de zhàng 'ài， suǒ yǐ yào jiā yǐ gǎi zào。 zài zhè lǐ， zuò zhě tí chū yī gè“ lì” zì： yǐ“ lì” zì xià duān de yī cháng héng， dài biǎo shè huì dī céng jié gòu，“ lì” zì shàng duān de yī diǎn hé yī héng， dài biǎo chuàng jiàn de guó jiā yǔ shè huì de gāo céng jié gòu， yǎn qián de gōng zuò jí jiā rù dāng zhōng de liǎng diǎn， cǐ jí zhí xíng shāng yè wǎng lái shí， zài fǎ lǜ miàn qián lí dìng gè rén de quán lì yǔ yì wù。 běn shū shì zuò zhě lì cì jīng cǎi yǎn jiǎng、 fǎng wèn jí píng lùn de jié jí。 duì zuò zhě suǒ yòu zhù zuò zhōng de guān diǎn tí chū bǔ chōng， bìng qiě duì dú zhě yòu yí lǜ de dì fāng， yě jiā yǐ jiě shuō， wéi qí suǒ yòu zhù zuò de jīng huá jiě shì。

　　《 hè xùn hé pàn tán zhōng guó lì shǐ》， shǐ xué zhù zuò， zhù míng lì shǐ xué jiā huáng rén yǔ zhù。
　　
　　 zhè shì yī bù yòu guān zhōng guó zì xiān qín zhì yuán mò lì shǐ de màn bǐ jí。《 hè xùn hé pàn tán zhōng guó lì shǐ》 yī shū， liè jǔ liǎo cóng chūn qiū zhàn guó dào yuán shùn dì běi chè yuē 2000 nián lì shǐ zhōng de jǐ shí gè zhòng yào rén wù， xì zhì rù wēi de fēn xī liǎo zhōng guó lì shǐ jìn chéng yīn guǒ。
　　
　　《 hè xùn hé pàn tán zhōng guó lì shǐ》 suǒ bāo kuò de nèi róng zì xiān qín zhì yuán mò。 qí zhòng diǎn zé zài yòng“ dà lì shǐ guān” lùn shù zhōng guó lì shǐ， jí biǎo zhāng zhōng guó lì shǐ yòu tā de tè sè， jīng guò gè cháo dài jí zhèng zhì shàng fēn liè de jiē duàn， qián hòu lián guàn。 gè piān suī dà zhì yǐ rén wù zhuànjì zhī tǐ cái wéi zhù， suǒ xù shì zhī yǐng xiǎng， yǐ yuǎn yú dāng shí rén zhī rén shēn jīng yàn。
　　
　　 běn shū hé huáng rén yǔ de qí tā zuò pǐn yī yàng yě jiào hǎo dì tǐ xiàn zuò zhě shēn hòu de zhī shí dǐ yùn jí qí duì zhōng guó lì shǐ de shēn kè lǐng wù， yì shēn kè biǎo xiàn liǎo zuò zhě de“ dà lì shǐ guān”。

　　běn shū lùn shù wàn lì， běn zài yú shuō míng huáng dì de zhí wèi shì yī zhǒng yìng shè huì xū yào 'ér chǎn shēng de jī gòu， ér měi yī gè huáng dì yòu dōushì yī gè gè rén。 yòu bǐ rú hǎi ruì， zhè yě shì yī gè róng yì rě qǐ shì fēi de tí mù， 15 nián qián de yī duàn gōng 'àn， zhì jīn rén men jì yì yóu xīn。 zài běn shū zhōng zhuān shè hǎi ruì yī zhāng， bìng bù shì yào zài zhè duàn yǐ jīng liǎo jié de gōng 'àn zài lái huà shé tiān zú， ér yì zài xiàng dú zhě jiè shào dāng rì dì fāng zhèng fǔ de yī xiē xíng tài。

　　qīng nián huáng rén yǔ qīn lì kàng zhàn de zhàn dì bǐ jì： miǎn běi zhī zhàn
　　
　　 zhè shì yī bù qīng nián huáng rén yǔ qīn lì miǎn běi fǎn gōng de zhàn dì bǐ jì， yě shì huáng rén yǔ gè rén de dì yī bù zuò pǐn。
　　
　　 zhè chǎng zhàn zhēng duì huáng rén yǔ zuì zhōng chéng wéi lì shǐ xué jiā chǎn shēng liǎo wú kě mó miè de yǐng xiǎng。
　　
　　 shēn wéi zhàn dì jì zhě de tā， bǐ xià de miǎn běi zhàn chǎng zì rán jí qí zhēn shí 'ér shēng dòng。 zuò zhě cóng zhōng guó jūn duì jìn rù miǎn běi dì qū bǎo hù“ dōng jīng lù” kāi shǐ， yǐ jì shì de fāng shì miáo shù liǎo yī mù mù gǎn rén de zhàn dǒu chǎng miàn。 zuò zhě qīn shēn jīng lì liǎo zhè chǎng zhàn zhēng， yǐ zuì qièshēn de gǎn shòu jì lù xià liǎo zhè chǎng zhàn zhēng de gè zhǒng shí kuàng， shì nán dé de zhēn guì zī liào， suǒ yǐ běn shū yě shì yán jiū miǎn běi zhàn zhēng de dì yī shǒu lì shǐ zī liào。

　　huáng rén yǔ xiān shēng yǐ qí dú tè de shì jiǎo yǐ jí liú chàng de yùn bǐ， zhuàn xiě liǎo yī xì liè kuài zhì rén kǒu de zhù zuò， chǎn shēng liǎo guǎng fàn de yǐng xiǎng， shǐ hǎi xiá liǎng 'àn chū bǎn jiè hé zhī shí jiè chǎn shēng liǎo liáng hǎo de hù dòng。 tā de“ dà lì shǐ guān” (macro-history)， zài shǐ xué jiè yǐng xiǎng shēn yuǎn， wéi lì shǐ yán jiū tí gōng liǎo yī gè xīn de shì jiǎo hé fāng fǎ。

　　zuò zhě yǐ qí“ dà lì shǐ” de hóng guān shì yě， shè zú 'ōu měi děng guó de jìn dài lì shǐ， jiǎng jiě shì jiè xiàn dài huà fā zhǎn de lì shǐ lù jìng。《 zī běn zhù yì yǔ 'èr shí yī shì jì》 yǐ yì dà lì、 hé lán、 yīng guó、 měi guó、 rì běn、 dé guó、 fǎ guó hé 'é luó sī děng guó de shè huì zhuǎn xíng wéi zhōng xīn， yán jiū hé fēn xī liǎo zī běn zhù yì xīng qǐ shí de shè huì jīng jì yǔ jīng yíng fāng shì， jí qí zài gè guó bù tóng de mín zú tè xìng hé wén huà bèi jǐng zhī zhōng de yǎn huà guò chéng。 shū zhōng cè zhòng fēn xī zī běn zhù yì de jì shù xìng gé， jiāng zī běn zhù yì zōng hé wéi yī zhǒng zǔ zhì hé yī zhǒng yùn dòng。

　　（ quán 14 cè） huáng rén yǔ xiān shēng bèi zhōng guó zhī shí jiè chēng wéi yǐng xiǎng zhěng zhěng yī dài rén de lì shǐ xué jiā， jìn rì， wéi jì niàn huáng rén yǔ xiān shēng jiǔ shí dàn chén， yóu huáng rén yǔ xiān shēng zhī zǐ huáng péi lè xiān shēng（ JeffersonHuang） shòu quán，《 huáng rén yǔ quán jí》 jìn rì yóu jiǔ zhōu chū bǎn shè shǒu cì chū bǎn。 quán jí yóu shí sì juàn zǔ chéng， hán gài xué shù zhuān zhù、 lì shǐ suí bǐ hé xiǎo shuō， bāo kuò zài nèi dì shǒu cì miàn shì de《 cóng dà lì shǐ de jiǎo dù kàn jiǎng jiè shí rì jì》。 huáng rén yǔ xiān shēng de bāo dì huáng jìng cún xiān shēng wéi běn shū zhuàn xiě liǎo xù yán， huáng péi lè xiān shēng wéi quán jí de měi yī juàn dū tí gōng liǎo zhēn cáng de huáng rén yǔ zhào piàn， qí zhōng de yī xiē zhào piàn shǔ yú shǒu cì gōng kāi。

　　běn shū shì huáng rén yǔ xiān shēng jǐn yòu de liǎng bù xiǎo shuō zhī yī， yuán yòng yīng wén xiě chéng， 1990 nián yóu tái běi shí bào chū bǎn shè chū bǎn fán tǐ zhōng wén bǎn， hòu yòu yú 1998 nián zài tái běi shāng wù yìn shū guǎn chū bǎn， chū bǎn shí shǔ míng“ lǐ wèi 'áng”。 shū zhōng de gù shì fā shēng zài shàng shì jì 'èr sān shí nián dài de shàng hǎi tān， tōng guò yī wèi shè shì wèi shēn de qīng nián zhī yǎn， kàn zhe yī zhěng dài de rén， yī zhěng zuò de chéng shì， rú hé zài kùn jìng wēi jú zhōng zhuī qiú shēng cún yǔ zūn yán。