《 liàn bīng shí jì》， míng dài jūn shì jiā、 kàng wō míng jiāng qī jì guāng zhuàn。 qī jì guāng（ 1528 héng 1588 nián）， zì wú jìng， hào nán táng， wǎn hào mèng zhǔ。 zǔ jí shān dōng dōng móu（ jīn lāi wú）， shēng yú shān dōng dēng zhōu（ jīn péng lāi）， chū shēn jiāng mén。 zì yòu gēn suí fù qīn dú shū、 xí wǔ， cóng xiǎo jiù lì xià liǎo chí mǎ jiāng chǎng， bǎo guó wèi jiā de zhì xiàng， bì shēng　 40　 yú nián zài jūn lǚ zhōng dù guò。 1549　 nián（ jiā jìng 'èr shí bā nián）， 21　 suì de qī jì guāng dài bīng cóng dēng zhōu dào jì zhèn xū shǒu， jí shǒu wèi běi jīng yǐ běi de cháng chéng。 dì 'èr nián， tā huí shān dōng cān jiā xiāng shì， jiào zhōng liǎo wǔ jǔ rén。 tóng nián yòu dào běi jīng cān jiā huì shì。 cǐ shí zhèng zhí 'ǎn dá shuài lǐng měnggǔ jūn huī bīng nán xià， yī zhí dǎ dào liǎo běi jīng de dōng zhí mén xià， zhè biàn shì lì shǐ shàng yòu míng de“ gēng xū zhī biàn”。 zài jīng huì shì de wǔ jǔ rén fèng mìng cān jiā bǎo wèi jīng shī de zhàn dǒu， qí shí qī jì guāng bèi rèn mìng wéi zǒng qí pái guān。 zhè yī shì jiàn shēn shēn jī fā liǎo qī jì guāng duì běi jīng fáng yù de yōu lǜ， zhè jiù chéng liǎo tā qí hòu zhēn duì jì běi cháng chéng fáng yù zhuàn xiě《 liàn bīng shí jì》 zhè bù jūn shì zhù zuò de zuì zǎo qì jī。“ gēng xū zhī biàn” hòu， qī jì guāng gēn jù jì běi cháng chéng fáng yù de tài shì jí měnggǔ jūn duì de qíng kuàng zhuàn xiě liǎo《 bèi 'ǎn dá cè》， duì dāng shí de běi jīng fáng yù tí chū liǎo jiào yòu jiàn dì de cè lüè， wéi hòu lái de《 liàn bīng shí jì》 yī shū diàn dìng liǎo jī chǔ。
　　1553　 nián（ jiā jìng sān shí 'èr nián）， yán hǎi dì qū wō kòu chāng jué， qī jì guāng bèi rèn mìng wéi shǔ dōuzhǐ huī qiān shì， fù zé shān dōng quán shěng hǎi fáng。 zài rèn nèi， tā dà lì xiū jiàn hǎi fáng gōng shì， zhěng dùn jūn jì， jiā qiáng liàn bīng， shǐ dé shān dōng hǎi fáng rì qū gǒng gù， shòu dào cháo tíng de zàn xǔ。 1555　 nián（ jiā jìng sān shí sì nián）， tā yòu bèi rèn mìng wéi zhè jiāng dōuzhǐ huī qiān shì， zhù guǎn zhè jiāng quán shěng de tún tián shì wù。 bù jiǔ， dōng nán yán hǎi wō huàn yán zhòng， tā bèi rèn mìng wéi zhè jiāng níng shào tái cān jiāng， guǎn lǐ níng bō、 shào xīng、 tái zhōu sān fǔ shù shí zhōu xiàn de jūn wù。 1558　 nián， tā yòu zài bèi tí shēng wéi zǒng bīng guān， zhèn shǒu fú jiàn jí zhè jiāng jīn huá、 wēn zhōu 'èr fǔ， dū dū shuǐ lù zhū róng wù。 zài kàng wō zhàn zhēng de shí jiàn zhōng， qī jì guāng yù lái yù gǎn dào liàn bīng de zhòng yào xìng hé pò qiē xìng。 jīng míng cháo tíng pī zhǔn， 1559　 nián， qī jì guāng zài zhè jiāng yì wū mù bīng jiàn jūn。 liǎng nián zhī nèi， tā xùn liàn liǎo sān qiān jìngzú。 zhè zhī jūn duì zuò zhàn jī zhì yǒng gǎn， shǐ wō kòu wàng zhī shēng wèi， bèi rén yù wéi“ qī jiā jūn”。 tā zài　 1560　 nián jiān xiě chéng de《 jì xiào xīn shū》， jiù shì tā zài zhè jiāng liàn bīng、 zuò zhàn de jīng yàn zǒng jié， tóng shí yě shì cǐ hòu kàng wō zhàn zhēng zhōng liàn bīng、 zuò zhàn de zhǐ dǎo yuán zé。 zài cǐ hòu　 30 duō nián de kàng wō zhàn zhēng zhōng，“ qī jiā jūn” zhàn wú bù shèng， měi cì dū yǐ jí xiǎo de dài jià qǔ dé zhòng dà de shèng lì。 shèn zhì hái chuàng zào liǎo jiān wō shàng qiān míng， ér“ qī jiā jūn” wú yī shāng wáng de zhàn lì。 qī jì guāng yě yīn cǐ bèi rén yù wéi“ cháng shèng jiāng jūn”。
　　 qī jì guāng xùn liàn yì wū bīng， wán quán fèi qì liǎo míng jūn yuán lái de wèi suǒ biān zhì hé jiù de zuò zhàn guī zé， xīn chuàng lì liǎo yǐ yuān yāng zhèn wéi jī chǔ de biān zhì hé zuò zhàn fāng fǎ。 yuān yāng zhèn de biān zhì xiāng dāng yú xiàn dài yī gè bù bīng bān， zhè shì gǔ dài jūn shì shǐ shàng huàshídài de yī gè chuàng jǔ。 cǐ zhèn fǎ 'àn zhào bīng qì xié tóng de yào qiú zǔ chéng， gēn jù xū yào hái kě lín shí biàn huà， shǐ dé jūn duì jī céng dān wèi de zhàn dǒu lì dà dà tí gāo。
　　 zài kàng wō zhàn zhēng qǔ dé shèng lì hòu， jīng chéng zhī běi biān huàn yòu qǐ。“ yuán rén běi guī， lǚ móu xīng fù”， jì běi cháng chéng yī dài jí xū yòu néng lì de jiànglǐng shǒu wèi。 1568　 nián（ lóng qìng 'èr nián）， qī jì guāng bèi cháo tíng rèn mìng wéi dū dū tóng zhī， zǒng lǐ jì zhōu、 chāng píng、 liáo dōng、 bǎo dìng sì zhèn liàn bīng， yòng quán yǔ zǒng dū xiāng tóng。 dāng shí zhè sì zhèn shì míng wáng cháo běi jīng de jūn shì zhòng zhèn。 qī jì guāng shàng rèn shí，“ jì biān bīng zhèng fèi chí yǐ jiǔ， yī qiē yíng rèn xíng zhèn， zhì qù shí jiàn， jiē huàn yán xí jiù tào。 shì yǐ jiāng bù zhī bīng， bīng wú jié zhì yǐ fēi yī rì。” yuán lái de qí bīng、 bù bīng yòu bù néng xié diào zuò zhàn， yīn cǐ zhàn dǒu lì jí dī。 qī jì guāng dào rèn zhī qián de　 17　 nián jiān， céng yì dàjiàng　 10　 rén， dū yīn bù néng shèng rèn biān shǒu yǐ zuì gé qù。 qī jì guāng fèng mìng yú wēinàn zhī jì， shàng rèn zhī hòu jiù duì biān shǒu jūn zhèng jìn xíng liǎo zǎi xì de diào chá fēn xī， tā jué xīn zhěng dùn jūn duì， chóngxīn xùn liàn chū yī zhī yòu zhàn dǒu lì de xīn jūn。《 liàn bīng shí jì》 jiù shì zài《 jì xiào xīn shū》 de jī chǔ shàng， wéi jì běi liàn bīng 'ér zuò de。
　　《 liàn bīng shí jì》 qǐ bǐ yú　 1568　 nián， chéng shū yú　 1571　 nián。 quán shū zhèng jí　 9　 juàn， fù zá jí 6　 juàn， yuē　 10　 yú wàn zì， zhōng jiān hái fù yòu dà liàng de tú shuō。《 liàn bīng shí jì》 hé《 jì xiào xīn shū》 shì zǐ mèi piān。 qī jì guāng shuō， zài nán zé《 jì xiào xīn shū》， zài běi zé《 liàn bīng shí jì》。 liǎng bù shū dū shì yǐ jūn shì xùn liàn wéi zhù。 qí liàn bīng yuán zé jī běn xiāng tóng， bù tóng zhī chù shì《 jì xiào xīn shū》 gēn jù dōng nán yán hǎi de dí qíng、 wǒ qíng 'ér xiě， zǒng jié de shì xùn liàn yì wū bīng hé duì wō kòu zuò zhàn de jīng yàn； ér《 liàn bīng shí jì》 zé shì gēn jù dāng shí huá běi， tè bié shì jì běi cháng chéng biān shǒu de dí qíng、 wǒ qíng 'ér xiě， zǒng jié de shì dà bīng tuán liàn bīng、 chē qí bù sān jūn xié tóng zuò zhàn、 xùn liàn de jīng yàn。 qián zhě tū chū de shì yǐ yuān yāng zhèn wéi hé xīn， cháng duǎn bīng qì dān bīng xié diào zuò zhàn de xùn liàn。 hòu zhě zé shì tū chū chē bù qí zhū bīng zhǒng xié tóng zuò zhàn de xùn liàn； qián zhě zhòng zài liàn bīng， hòu zhě zhòng zài liàn jiāng。《 liàn bīng shí jì》 fǎn yìng liǎo dāng shí biān zhì、 zhuāng bèi de gǎi jìn hé liàn bīng fāng fǎ de gé xīn jīng shén。 zhù yào qiáng diào chē yíng、 qí yíng、 bù yíng de pèi hé zuò zhàn， chē bīng、 qí bīng、 bù bīng、 chòng shǒu、 pào shǒu de xié tóng gōng shǒu。 zhè zhǒng xié tóng zuò zhàn de sī xiǎng， bǐ qǐ《 jì xiào xīn shū》 yòu dà dà jìn liǎo yī bù。 cóng《 jì xiào xīn shū》 dào《 liàn bīng shí jì》， jì lù liǎo qī jì guāng jūn shì sī xiǎng fā zhǎn de lì chéng， shuō míng liǎo liàn bīng、 zuò zhàn shì gēn jù bù tóng de dí qíng、 wǒ qíng tiáo jiàn biàn huà 'ér biàn huà de， yě tǐ xiàn liǎo cóng dān bīng jiào liàn dào dà bīng tuán hé chéng de quán bù nèi róng。 kě yǐ shuō， zhè liǎng bù shū zài gǔ dài bīng shū zhōng shì bǐ jiào wán zhěng xì tǒng、 ér qiě shì pō jiàn shí xiào de liǎng bù bīng fǎ míng zhù。 zài cǐ wǒ men xuǎn lù《 liàn bīng shí jì》 ér wèi xuǎn《 jì xiào xīn shū》， yī shì kǎo lǜ piān fú yòu xiàn， èr shì cóng qí nèi róng jià zhí lái kàn， qián zhě bǐ hòu zhě yào gēngxīn、 gèng quán、 gèng jiā yī xiē。
　　《 liàn bīng shí jì》 zhèng、 zá gè jí de zhù yào nèi róng fēn bié shì：
　　 juàn yī， liàn wǔ fǎ， jì　 46　 tiáo。 zhù yào jiǎng qí bīng、 bù bīng、 chē bīng、 zī zhòng bīng de“ wǔ fǎ” xùn liàn， jí duì liè xùn liàn。
　　 juàn 'èr， liàn dǎn qì， jì　 43　 tiáo。 qiáng diào jūn guān yìng 'ài hù shì bīng、 yōu lǜ guó shì， shì bīng yìng fú cóng zhǐ huī、 yǒng gǎn shā dí。 shí jì shì yī zhǒng zhèng zhì xùn liàn jiào cái， yǐ míng shǎng fá hé zhāng dǎn gǔ qì， zuò wéi tí gāo zhàn dǒu lì zhī gēn běn。
　　 juàn sān， liàn 'ěr mù， jì　 16　 tiáo。 zhù yào jiǎng rú hé xùn liàn shì zú shú xī biàn bié jīn gǔ、 qí zhì suǒ xiǎn shì de gè zhǒng zhǐ huī xìn hào de néng lì。 jí“ yǐ xíng sè zhī qí jiào qí mù， yǐ jīn gǔ zhī shēng jiào qí 'ěr”， cǐ wéi jié zhì hángliè， diào dù zhǐ huī de xùn liàn。
　　 juàn sì， liàn shǒu zú， jì　 20　 tiáo。 zhòng zài xùn liàn shì zú gōng dǎ fáng shǒu、 sī shā jìn tuì de jūn shì jì néng，“ yǐ jìn tuì zhī jié jiào qí zú， yǐ cháng duǎn zhī lì jiào qí shǒu”， shǐ shì zú shì yìng shí zhàn de yào qiú。
　　 juàn wǔ zhì juàn bā， jiè shào xùn liàn yíng zhèn zhī fǎ， zhù yào yòu chǎng cāo、 xíng yíng、 yě yíng、 zhàn yuē sì gè bù fēn nèi róng， gài kuò liǎo gè bīng zhǒng dà bīng tuán xié tóng zuò zhàn de shí zhàn yào qiú。
　　 juàn jiǔ， liàn jiāng， jì　 26　 tiáo。 qī jì guāng rèn wéi：“ liàn bīng zhī yào， xiān zài liàn jiāng。” zhè yī juàn hé zá jí zhōng de《 chǔ liàn tōng lùn》 shàng、 xià 'èr juàn、《 jiàngguān dào rèn bǎo jiàn》 hé《 dēng tán kǒu shòu》 èr juàn， dōushì jiǎng rú hé xùn liàn jiànglǐng jù bèi dé、 cái、 shí、 yì sì zhǒng jī běn de jūn shì sù zhì。 qī jì guāng yào qiú jiàngguān wéi quán jūn biǎo shuài， sān jūn shǒu fēng， zhè xiē nèi róng bǐ qǐ《 jì xiào xīn shū》 dà dà chāo chū liǎo yī bù， wéi qī shì bīng shū zhōng zuì yòu jià zhí de bù fēn。
　　 zá jí dì wǔ juàn《 jūn qì zhì jiě》， zhù yào shì jiǎng huǒ qì de yán zhì、 gǎi jìn、 shǐ yòng hé wéi hù。
　　 zá jí dì liù juàn《 chē bù qí yíng zhèn jiě》。 zhù yào jiǎng chē、 bù、 qí jí zī yíng de xié tóng zuò zhàn xùn liàn fāng fǎ。 zhè shì qī jì guāng jì zài《 jì xiào xīn shū》 zhōng tí chū yuān yāng zhèn cháng duǎn wǔ qì pèi hé zuò zhàn zhī hòu， yòu kāipì chū lái de gè bīng zhǒng xié tóng zuò zhàn de zhàn shù xīn lǐng yù， yě shì gǔ dài jūn shì sī xiǎng de yī dà fēi yuè。 zǒng 'ér yán zhī， qī jì guāng de liǎng bù bīng shū zhù yào shì tū chū yī gè“ liàn” zì， dà liàng de nèi róng shì jiǎng shù xùn liàn。 yán gé yào qiú、 yán gé xùn liàn， shì qī jì guāng jūn shì sī xiǎng de zuì dà tè sè。 zhè yī sī xiǎng duì yú wǒ men jīn tiān réng yòu jiè jiàn zuò yòng。
　　 jiǎng qiú shí xiào shì qī jì guāng jūn shì sī xiǎng de yòu yīchóng yào zhī chù， tā fǎn duì huá 'ér bù shí， tú yòu xíng shì de“ huā jià zǐ”。 liàn bīng tí chàng cóng shí zhàn chū fā， yī zhāo yī shì dōuyào jiǎng jiū shí yòng。 wǔ qì zhuāng bèi yě yào qiú jiǎng qiú shí jì xiào néng， zhǐ yào néng shā dí， bù yào diāo wén zhuāng shì。
　　 cǐ wài， qī jì guāng jūn shì zhù zuò de yǔ yán tōng sú yì dǒng， kě gōng pǔ tōng shì zú yán dú， zhè zài gǔ dài bīng shū zhōng yě shì jué wú jǐn yòu de。
　　 bì shēng róng mǎ de qī jì guāng bù jǐn yòu xiǎn hè de zhàn gōng， ér qiě zài jūn shì kē xué de fā zhǎn shàng yòu zhe jié chū de gòng xiàn， dāng shí jiù yòu rén shuō tā“ jí gǔ jīn míng jiāng zhī dà chéng”。 tā zài zhōng guó gǔ dài jūn shì shǐ shàng， duì jūn shì xùn liàn、 bīng qì zhì zuò hé zhàn shù sī xiǎng dōuyòu jí dà de chuàng jiàn。 qīng rén qián xī zuò zài yì shù《 liàn bīng shí jì》 shí shuō：“ guān qí jiào liàn zhū tiáo， shēnqiè zhù míng， yòu rú miàn yǔ。 bǎi shì 'ér xià， yóu xiǎng jiàn dāng rì jūn róng zhī shèng。 gù yí qī zhèn jì mén shù shí nián 'ér biān jìng wú shì yě”。
　　《 liàn bīng shí jì》 zì chū shū hòu， jiù shòu dào shì rén de zhù zhòng， míng dài jiù yòu xǔ duō kè běn liú chuán， cǐ hòu《 sì kù quán shū》、《 cóng shū jí chéng》 děngdōu shōu biān liǎo cǐ shū。 qī jì guāng de liàn bīng sī xiǎng duì hòu shì yǐng xiǎng hěn dà， 400　 duō nián lái de jūn shì jiā， dōuwú bù cóng qī jì guāng de zhù zuò zhōng xī qǔ yíng yǎng。 1942 nián， bā lù jūn jūn zhèng zá zhì shè hái biān xiě liǎo《 qī jì guāng zhì bīng yǔ lù》、 yǔ《 sūn zǐ》、《 wú zǐ》、《 sī mǎ fǎ》、《 yùliáozǐ》 děng hé biān wéi《 zhōng guó gǔ dài jūn shì sī xiǎng cóng shū》， zài yán 'ān chū bǎn fā xíng， gōng bā lù jūn gànbù xué xí cān kǎo。
　　 qīng dài xián fēng， tóng zhì nián jiān， zēngguófān、 hú lín yì、 lǐ hóng zhāng děng wéi zhèn yā tài píng jūn， biān liàn xiāng、 huái jūn， zhù yào jiù shì yǐ qī jì guāng de jūn shì sī xiǎng zuò wéi zhǐ dǎo yuán zé。 bù guò， tā men biān liàn xiāng、 huái jūn tū chū liǎo sī jiā jūn duì de xìng zhì， bìng qì liǎo qī jì guāng de dǐ kàng wài lái qīn lüè、 bǎo guó wèi mín de jiàn jūn zōng zhǐ。 jì xiāng、 huái jūn zhī hòu， yuán shì kǎi bǎ chí běi yáng shuǐ lù jūn duì。 qí hòu dà xiǎo jūn fá sì qǐ， yán xī shān xùn liàn liǎo“ yán jiā jūn”， mǎ bù fāng xùn liàn liǎo“ mǎ jiā jūn”， jiǎng jiè shí yě bǎ zì jǐ de jūn duì shì wéi“ jiǎng jiā jūn”。 qī jì guāng jūn shì sī xiǎng wán quán bèi tā men qū jiě zài yī gè“ jiā” zì shàng。
　　 zhèng wén jù《 sì kù quán shū》 běn， yòu cān xiào《 cóng shū jí chéng chū biān》 běn， lüè yòu jiàogǎi。

　　fēn gěi jiào xí cì dì（ shí wǔ tiáo）。
　　 yī。 hángwǔ zhī zú， yú fū yě； jiè wèi zhī shì， wèi xián wén mò zhě yě。 gù qí wéi cí bì bǐ jìn tōng sú， tiáo yuē guì jiǎn， dàn yù chéng huán huán jié zhì zhī shī， shí quán wú yī xì lòu， jí cǐ shí cè wèi jiàn qí duō， zǒng 'ér yuē zhī， yī yǔ zú gāi yǐ。 qǐng qiú zhī。
　　 yī。 gěi xí zhī shù， bì xū xiān yǐ liàn jiāng cè gěi jiāng， liàn zú cè gěi zú， měi duì yī cè， měi yī qí zé yī shí zì rén sòng xùn jiǎng jiě， quán duì kǒu niàn xīn jì。
　　 yī。 xún cháng bǐ jiào wǔ yì， diǎn mǎo bù dào， xiǎo yòu guò shī， shì gān rén zhòng， yìng zé zhì zhě， jí yǐ tiáo yuē wéi shǎng fá。 fán néng sòng wǔ tiáo miǎn dǎ yī gùn， rú cǐ xíng qù， bù dài jiè 'ér zì shú。
　　 yī。 sì shú， jiāng cǐ běn jiàn zhī xíng shì zhī shí yǐ xìn zhī； xí 'ér wèi tōng zhě， yīn qí xíng shì 'ér tōng zhī。
　　 yī。 liàn wǔ yī cè， zhǐ shì xuǎn bīng liàn wǔ zhī jiāng yí quán xí zhī， cǐ kāi liàn dì yī shǒu wù yě。 bīng fǎ dǒu wàn zhòng rú yī rén， bì zhǐ jié zhì zhī gēn yào， xián shǔ yú cǐ， bù kě bù xiáng wán 'ér xìn xíng zhī。
　　 yī。 cì jiāng liàn 'ěr mù yī cè， gěi jiāng zú tōng xí zhī rú qián。
　　 yī。 cì jiāng liàn shǒu zú yī cè， gěi dà xiǎo jiànglǐng， yù bèi shí wù， fēn bō jiào shī jiào xí zhī。
　　 yī。 cì jiāng hángwǔ yī cè， gěi fā xí zhī rú qián。
　　 yī。 cì jiāng yě yíng yī cè， gěi fā xí zhī rú qián。
　　 yī。 cì jiāng zhàn yuē yī cè， gěi fā xí zhī rú qián。
　　 yī。 shì zú yìng fá bèi tiáo kuǎn zhě， bù bì yī zì yī jù shùn wén bèi chū， dàn měi kuǎn nèi néng jì niàn dé dà yì shì yào rú hé， jí zhǔn wéi bèi shú zhī lì。
　　 yī。 jiànglǐng piān bì 'ér shàng， xū tiáo tiáo kuǎn kuǎn bèi jì， jí liàn zú tiáo kuǎn， jiàngguān yì bì sòng shú。
　　 yī。 shì zú měi cì zhǐ yǔ yī cè， měi cè duō bù guò shù shí tiáo， yī rì xiàn dìng duǎn tiáo jì sān tiáo， cháng chū yī tiáo， yī yuè kě jì 'èr cè， sì yī cè shú zài gěi yī cè， jīn suǒ kān shū cè， měi yī juàn wéi yī běn zhě， zhèng wèi biàn yú shuà yìn， bān gěi duì wǔ 'ěr。
　　 yī。 fù chǔ jiāng cái liào yī juàn， lùn liàn bīng yī juàn， jiē jiàngbīng zhī guān yǔ jiāng jiāng zhě zhī suǒ yòu shì yě。 bù bì yòng yǐ xùn shì zú。 rú zú zhōng néng zì fèn xí zhě tīng。
　　 yī。 rú cǐ jiào zhī， shù yú méng shì zú， rì yòu qí rù 'ér bù jiàn qí duō， dà yuē yī jūn zhī yì， jí zhì yú zhě jiē dé tōng xiǎo。 rú cǐ， kě yǐ rén zì wéi zhàn， wèi zhī jié zhì zhī shī， wèi zhī tù jū gān chéng， jǔ xíng wǔ zhī xià jiē zhī bīng zhī jiāng yǐ。 yǐ yī shù shí， kuò 'ér chōng zhī， yī nián zhī nèi， jié zhì shù shí wàn， kě yǐ lì jiù yún。