qīng shǐ gǎo quán shū wǔ bǎi sān shí liù juàn， qí zhōng běn jì 'èr shí wǔ juàn， zhì yī bǎi sì shí 'èr juàn， biǎo wǔ shí sān juàn， lièzhuàn sān bǎi yī shí liù juàn， yǐ jìzhuàn wéi zhōng xīn。 suǒ jì zhī shì， shàng qǐ 1616 nián qīng tài zǔ nǔ 'ěr hā chì zài hè tú 'ā lā jiàn guó chēng hàn， xià zhì 1911 nián qīng cháo miè wáng， gòng 'èr bǎi jiǔ shí liù nián de lì shǐ。
　　
　　《 qīng shǐ gǎo》 shì yóu zhōng huá mín guó chū nián tè shè de qīng shǐ guǎn biān xiū de， yǐ guǎn cháng zhào 'ěr xùn rèn zhù biān， miù quán sūn、 kē shào mǐn děng wéi zǒng zuǎn， lìng shè zuǎn xiū、 xié xiū、 tí diào、 jiàokān děng zhí。 cān jiā biān xiě gōng zuò de xiān hòu yòu yī bǎi duō rén。《 qīng shǐ gǎo》 yú 1914 nián kāi shǐ biān zuǎn， 1920 nián biān chéng chū gǎo， 1926 nián xiū dìng yī cì， 1927 nián qiū dà zhì wán gǎo， qián hòu lì shí shí sì nián。 duì yú zhè yàng yī bù yòu qīng yī dài de zhèng shǐ， “ běn yìng xiáng shěn xiū zhèng， yǐ jì jiǎn shǎo cī lèi ” dàn“ yǐ shí shì zhī jiān yú， xué shuō zhī páng zá”， yóu qí yīn zhù biān zhào 'ěr xùn“ nián chǐ zhī chí mù， zài duō shèn zhòng， kǒng bù jí dài”。 yú shì jiù wěi tuō yuán jīn kǎi jīng bàn fā kān hé xiào kè shì yí。 yú 1928 nián kān yìn， 1929 nián fā xíng。
　　
　　《 qīng shǐ gǎo》 zài kè yìn guò chéng zhōng， chū xiàn liǎo bǎn běn wèn tí。 yuán jīn kǎi yīn máng yú tā shì， zhuǎn tuō jīn liáng xié zhù xiào kè cǐ shū。 jīn liáng suì chèn shí jú fēn rǎo zhī jì， lì yòng zhí quán， shàn gǎi yuán gǎo， bìng jiāng yìn chéng de yī qiān yī bǎi bù shū zhōng de sì bǎi bù yùn wǎng dōng běi fā xíng， zhè jiù shì suǒ wèi“ guān wài běn”（ yòu chēng guān wài yī cì běn）。 dāng yuán biān zuǎn rén yuán fā xiàn jīn liáng sī zì cuàn gǎi yuán gǎo， biàn jué dìng jiāng liú zài běi jīng de yuán yìn běn gēngzhèng chóngyìn。 rú shān qù《 zhāng xūn chuán》（ fù zhāng biāo chuán），《 kāng yòu wéi chuán》 jí jīn liáng suǒ xiě de“ xiào kè jì”； gǎi dìng liǎo“ qīng shǐ guǎn zhí míng”； shān qù liǎo“ yì lèi” shū mù liù shí sì zhǒng； chōu huàn liǎo《 yì wén zhì · xù》； xiū gǎi liǎo gè biézhuàn jì， zhè jiù chéng liǎo suǒ wèi“ guān nèi běn”。 yǐ hòu， jīn liáng jiān chí yǐ“ guān wài běn” wéi jī chǔ， bìng gēn jù dāng shí xué zhě duì《 qīng shǐ gǎo》 tí chū de pī píng hé guān nèi běn suǒ zuò de yī xiē zhòng yào gēngzhèng， zài zuò shān gǎi、 zēng bǔ， shān qù liǎo《 zhāng biāo fù chuán》、《 gōng zhù biǎo · xù》 hé shù xué gōng jù shū“ bā xiàn duì shù biǎo”， zēng jiā huò yā suō liǎo gè biézhuàn lüè， jiào qián liǎng gè bǎn běn jūn shǎo liǎo qī juàn， jǐn yòu wǔ bǎi 'èr shí jiǔ juàn， zhè jiù shì suǒ wèi“ chóngyìn běn”（ yòu chēng guān wài 'èr cì běn）。 bǎn běn de bù tóng zào chéng liǎo hùn luàn， hòu lái， shì chǎng shàng yòu yòu suǒ wèi“ lián hé shū diàn yǐng yìn běn” hé“ rì běn rén qiān yìn běn” liǎng zhǒng liú chuán。 nán jīng guó mín zhèng fǔ céng liǎng cì zǔ zhì rén lì。 yào xiū gǎi《 qīng shǐ gǎo》， dàn yīn zhǒng zhǒng yuán yīn， háo wú jiēguǒ。《 qīng shǐ gǎo》 de bǎn běn bǐ jiào duō， zhù yào yòu guān wài běn、 guān nèi běn、 jīn liáng chóngyìn běn、 shàng hǎi lián hé shū diàn yǐng yìn běn、 rì běn yìn běn děng， qí zhōng yǐ guān wài běn yǔ guān nèi běn zuì zǎo liú chuán， yǐng xiǎng pō dà。 féng 'ěr kāng《 qīng shǐ shǐ liào xué chū gǎo》 liè jǔ liǎo yǐ xià jǐ zhǒng： guān wài běn（ huò yuē“ guān wài yī cì běn”）《 qīng shǐ gǎo》 zuǎn dìng yǐ hòu， gòng jì 536 juàn， yú 1928 nián zài běi jīng yìn shuà。 dāng shí zī zhù qīng shǐ guǎn de hēi lóng jiāng fāng miàn de jīn liáng dān rèn“ jiàoduì”， tā lì yòng fù zé kān yìn zhī biàn， sī xià gěi zì jǐ jiā liǎo“ zǒng yuè” de míng yì， fù kè liǎo tā zì jǐ de《 qīng shǐ gǎo xiào kè jì》， yòu xiū gǎi liǎo mǒu xiē wén zì， rán hòu jiāng yìn chéng de yī qiān yī bǎi bù zhōng de sì bǎi bù yùn wǎng dōng běi。 yùn dào dōng běi de zhè sì bǎi bù《 qīng shǐ gǎo》 jiù bèi chēng wéi“ guān wài běn”。 hòu lái zhè gè bǎn běn jīng guò xiū gǎi chóngyìn， gù yòu chēng zuò“ guān wài yī cì běn”。 guān nèi běn 1928 nián yìn shuà de yī qiān yī bǎi bù《 qīng shǐ gǎo》 liú zài guān nèi de qī bǎi bù， bèi qīng shǐ guǎn de yī xiē rén fā xiàn liǎo jīn liáng de cuàn gǎi， yòu jiāng tā gǎi huí lái， bìng qǔ xiāo liǎo jīn liáng de“ xiào kè jì” hé《 zhāng xūn chuán》《 zhāng biāo fù chuán》《 kāng yòu wéi chuán》， jiù shì suǒ wèi de“ guān nèi běn”。 shí jì shàng， guān nèi běn yǔ guān wài běn shì tóng yī cì yìn shuà de， zhǐ shì guān nèi běn zài jú bù shàng zuò liǎo yī diǎn chōu diào。 guān nèi běn yǔ guān wài liǎng cì běn zhī bǎn běn yì tóng， dà zhì rú xià： guān nèi běn shān qù guān wài yī cì běn yuán yòu de《 zhāng xūn chuán fù zhāng biāo chuán》 zhōng de《 zhāng biāo chuán》、《 kāng yòu wéi chuán fù kāng guǎng rén chuán》 zhōng de《 kāng guǎng rén chuán》 yǐ jí jīn liáng suǒ zhuàn《 xiào kè jì》。 ér guān wài 'èr cì běn zhǐ shān qù guān wài yī cì běn de《 zhāng biāo fù chuán》， bìng chōu diào《 gōng zhù biǎo · xù》 hé《 shí xiàn zhì》 mò fù de《 bā xiàn duì shù biǎo》 qī juàn， zēng jiā liǎo chén hóng jǔ、 zhū yún、 wēng fāng gāng sān chuán。 àn guān nèi běn cǐ juàn yuán shì《 láo nǎi xuān chuán》《 shěn céng zhí chuán》， wú《 zhāng xūn chuán》《 kāng yòu wéi chuán》。 chuán hòu yòu lùn， qí wén wéi“ lùn yuē： nǎi xuān、 céng zhí jiē xué yòu yuǎn shí， běn qí suǒ xué， shǐ huò jìng qí suǒ shī， qí zhì jì dāng gèng yòu yuǎn dào zhě。 nǎi cháo jú qiān yí， guà guān shén wǔ， suī jiē qiáo jū hǎi bīn， ér píng jū gù guó zhī sī， wú shí gǎn huò wàng zhě。 zú zhì qiáo cuì yōu shāng， jī zhì yǐ méi。 bēi fū !” qīng shǐ guǎn duì zhāng xūn、 kāng yòu wéi yuán dìng zàn bù lìzhuàn， shì jīn liáng jiāng 'èr chuán dǐ gǎo sī zì fù kè。 jīn guān wài yī cì běn yú《 zhāng xūn chuán》 hòu fù yòu《 zhāng biāo chuán》。
　　
　　 yòu guān nèi běn chōu huàn liǎo guān wài yī cì běn de《 yì wén zhì · xù》， yīn zēng rù de《 xù》 guò cháng， yǐ zhì tuō duó zì《 yì》 lèi《 yì jīng tōng zhù》《 rì jiǎng yì jīng jiě yì》《 zhōu yì zhé zhōng》《 zhōu yì shù yì》《 yì tú jiě》《 zhōu yì bǔ zhù》《 yì yì》《 dú yì dà zhǐ》《 zhōu yì bì shū》《 kǎo yì》《 zhōu yì nèi chuán》《 fā lì》《 zhōu yì dà xiàng jiě》《 zhōu yì wàizhuàn》《 yì xué xiàng shù lùn》《 zhōu yì xiàng cí》《 xún mén yú lùn》《 tú shū biàn huò》《 dú yì bǐ jì》《 zhōu yì shuō lüè》《 yì zhuó》《 yì wén》《 tián jiān yì xué》《 dà yì zé tōng》《 rùn》《 yì shǐ》《 zhōu yì shū lüè》《 yì xué chǎn》《 dú yì xù yán》《 yì jīng zhōng lùn》《 dú yì rì chāo》《 zhōu yì tōng lùn》《 zhōu yì guān tuàn dà zhǐ》《 zhōu yì guān tuàn》《 zhōu yì qiǎn shù》《 zhōu yì dìng běn》《 yì jīng shí jiě》《 yì jīng shì zhēn》《 zhōu yì míng shàn lù》《 yì yuán jiù zhèng》《 zhōu yì tōng》《 zhōu yì biàn zhèng》《 hé dìng shān bǔ dà yì jí yì cuì yán》《 zhōu yì shì shù》《 zhōu yì yìng shì jí jiě》《 zhòng shì yì》《 tuī yì shǐ mò》《 chūn qiū zhàn shì shū》《 yì xiǎo tiē》《 tài jí tú shuō yí yì》《 hé tú luò shū yuán chuǎn biān》《 qiáo shì yì sì》《 dà yì tōng jiě》《 zhōu yì běn yì yùn》《 zhōu yì zhuànzhù》《 zhōu yì shì kǎo》《 xué yì chū jīn》《 yì yì zōng》《 yì yì shuō》《 zhōu yì kū jì》《 yì jīng xiáng shuō》《 yì jīng biàn yí》《 zhōu yì chuán yì hé dìng》《 yì gōng》《 dú yì guǎn kuī》《 dú yì guān xiàng xīng xīng lù》《 dú yì guān xiàng tú shuō》《 tài jí tú shuō》《 zhōu yì yuán shǐ》《 tiān shuǐ dá wèn》《 xī huáng yì xiàng》《 xī huáng yì xiàng xīn bǔ》《 kǒng mén yì xù》《 yì tú míng biàn》《 shēn yì shí yì》《 xiān tiān yì guàn》《 yì hù》《 zhōu yì wán cí jí jiě》《 yì shuō》《 yì shuō》《 zhōu yì hán shū yuē cún》《 yuē zhù》《 bié jí》《 yì jiān》《 zhōu yì guān xiàng bǔ yì lüè》《 suǒ yì yì shuō》《 zhōu yì kǒng yì jí shuō》《 lù táng yì xué》《 yì jīng kuí》《 yì xué qǐ méng bǔ》《 yì jīng quán yì》《 yì jīng rú huà》《 zhōu yì běn yì yáo zhēng》《 zhōu yì tú shuō zhèng biān》《 yì yì shù xìn》《 zhōu yì yuán shǐ》《 zhōu yì qiǎn shì》《 yì xué dà xiàng yào cān》 děng bā shí bā zhǒng zhī duō。 guān nèi běn yòu《 zhào 'ěr fēng chuán》 de chuán wén cháng dá 'èr qiān sì bǎi zì， ér guān wài 'èr cì běn yā suō zhì jiǔ bǎi 'èr shí zì， bù chì jiǎn qù liǎo yī bàn yǐ shàng。 guān nèi běn《 zhào 'ěr fēng chuán》 zuò zhě yǐ zhào 'ěr fēng wéi qīng shǐ guǎn guǎn cháng zhào 'ěr xùn zhī qīn dì， zuò cǐ cháng chuán， bù miǎn yòu yíng hé tǎo hǎo guǎn cháng zhī xián， gù yǐ shān xuē wèishì。
　　
　　 jīn liáng chóngyìn běn（ guān wài 'èr cì běn）。 1934 nián， jīn liáng zài dōng běi kān xíng， jué dà bù fēn yǐ guān wài běn， zhǐ shì qù diào liǎo zhì juàn 29-34 de《 shí xiàn zhì》 liù juàn，《 gōng zhù biǎo · xù》 děng bù fēn， zēng jiā liǎo zhū yún děng sān chuán， zǒng juàn shù wéi 529 juàn。
　　
　　 shàng hǎi lián hé shū diàn yǐng yìn běn。 1942 nián chū bǎn， duì guān nèi、 guān wài liǎng běn de bù tóng chù jiā yǐ xuǎn zé， duō chù cǎi yòng liǎo guān nèi běn。 tā tóng 'èr shí sì shǐ《 xīn yuán shǐ》 hé wéi“ èr shí liù shǐ”， gù yì chēng wéi“ niàn liù shǐ běn”。
　　
　　 rì běn yìn běn。 jù shuō yòu liǎng gè běn zǐ， yī wéi dà běn liǎng cè， yī wéi xiǎo běn 'èr cè， cóng“ guān wài yī cì běn” fān yìn 'ér lái。
　　
　　 xiāng gǎng wén xué yán jiū shè yìn běn。 1960 nián chū bǎn， yǐ guān wài yī cì běn fù zǐ。
　　
　　 zhōng huá shū jú běn。 zhōng huá shū jú zǔ zhì shǐ xué gōng zuò zhě， yǐ guān wài 'èr cì běn wéi gōng zuò běn， jiāng《 qīng shǐ gǎo》 zuò liǎo biāo diǎn、 fēn duàn， tā men shěn chá liǎo guān nèi běn、 guān wài yī cì běn、 guān wài 'èr cì běn sān zhǒng běn zǐ de piān mù， nèi róng shàng de bù tóng， zuò liǎo fù zhù， lù chū yì wén， yǐ jìn liàng fǎn yìng gè zhǒng běn zǐ de yōu diǎn， duì shǐ wén de tuō、 wù、 yǎn、 dǎo hé yì tǐ、 gǔ tǐ zì zuò liǎo jiàogǎi； qīng cháo de bì huì zì， jìn liàng gǎi huí， duì yǐ fā xiàn de yóu yú xíng、 duàn cuò pái zào chéng shì lǐ bù hé de dì fāng， jìn xíng liǎo chá hé jiàozhèng， duì yú shǐ shí cuò wù jí tóng yīn yì yì de rén míng、 dì diǎn、 guān míng、 bù luò míng chēng děng， yī bān bù yú gǎi dòng， dàn dà yě zuò liǎo yī dìng de tǒng yī gōng zuò。 yú 1977 nián chū bǎn， zhè shì cǐ shū wèn shì 50 nián lái zuì hǎo de bǎn běn。（《 zhōng guó tōng shǐ dì shí yī juàn - jìn dài qián biān ( shàng cè )》）
　　
　　 tái běi xīn wén fēng chū bǎn gōng sī yìn běn。 1981 nián yìn xíng， liǎng dà cè。 xì jù guān wài 'èr cì běn kè yìn 'ér chéng， jì 529 juàn， yòu jīn liáng de xiào kān jì。
　　
　　 cǐ wài， zhāng qí yún、 xiāo yī shān、 péng guó dòng děng rén zài tái wān jiāng《 qīng shǐ gǎo》 lüè jiā xiū gǎi hé bǔ chōng， jiāng qí lièzhuàn fēn lèi yú yǐ tiáozhěng 'ér chéng， míng yuē《 qīng shǐ》， yú liù shí nián dài chū bǎn， jì 550 juàn
　　
　　《 qīng shǐ gǎo》 huì jí liǎo bǐ jiào fēng fù de qīng shǐ zī liào。 yóu yú qīng cháo miè wáng shí， qīng tíng dàng 'àn、 sī jiā zhù shù hé wén huà diǎn jí bǎo cún dé bǐ jiào wán zhěng， zhè jiù wéi biān xiě《 qīng shǐ gǎo》 tí gōng liǎo chōng shí de yuán shǐ zī liào。 dāng shí de zhù yào shǐ liào yòu：《 qīng shí lù》， cóng tài zǔ dào xuān tǒng fán shí 'èr cháo， gòng sì qiān sì bǎi juàn；《 qīng guó shǐ》， jì、 chuán、 zhì、 biǎo jù quán， qīng wáng qián， qīng cháo guó shǐ guǎn yǐ biān chéng qī bǎi wǔ shí sì juàn； qīng zhào shū， yòu chēng《 shèng xùn》， gòng yī qiān liù bǎi 'èr shí sì juàn； qīng diǎn zhì sì qiān jiǔ bǎi sān shí bā juàn； qīng cháo rén wù zhuànjì、 míng rén nián pǔ děng 'èr qiān duō juàn； qīng jì shì shǐ shū《 dōng huá lù》 děng qiān juàn yǐ shàng。 cǐ wài， guān fāng duì mǒu yī jù tǐ shì jiàn de jì lüè， sī rén jì mǒu yī shì jiàn de shǐ mò， gèng shì shǔbù shèngshǔ。 zǒng zhī，《 qīng shǐ gǎo》 qǔ cái“ yǐ shí lù wéi zhù， jiān cǎi guó shǐ jiù zhì jí běn chuán， ér cān yǐ gè zhǒng jìzǎi， yǔ fū zhēng fǎng suǒ dé， wù qiú chuán xìn。”《 qīng shǐ gǎo》 jí zhōng bìng xì tǒng zhěng lǐ liǎo yòu qīng yī dài de shǐ liào， wéi hòu rén yán jiū qīng dài lì shǐ jī lěi liǎo fēng fù de sù cái， zhè shì yīnggāi kěn dìng de。《 qīng shǐ gǎo》 biān xiě de tǐ lì dà zhì qǔ fǎ《 míng shǐ》， dàn yòu yòu suǒ chuàng xīn。 rú běn jì bù fēn bù jǐn zhú nián jìzǎi liǎo huáng dì de jūn guó dà shì， ér qiě zài qián dài xùn jūn hái jiàn zài、 wú shì kě chēng shí， chuàng liǎo“ xuān tǒng jì” de xīn gé jú； gè zhì、 biǎo zhōng chú jì lù tiān wén、 dì lǐ、 lǐyuè、 xuǎn jǔ、 yì wén、 shí huò jí huáng zǐ、 gōng zhù、 wài qī、 fēng chén děng gè fāng miàn huó dòng wài， xīn xiū de jiāo tōng zhì、 bāng jiāo zhì jí biǎo zhōng de jūn jī dà chén、 lǐ fān yuàn， dōushì qián shǐ suǒ wèi yòu de。 lièzhuàn zhōng chuàng lì liǎo chóu rén、 fān bù、 shǔ guó sān chuán， fǎn yìng liǎo qīng dài shè huì de xīn fā zhǎn。 lìng wài， duì yú fǎn qīng dǒu zhēng de zhòng yào rén wù rú zhāng huáng yán、 zhèng chéng gōng、 lǐ dìng guó、 hóng xiù quán děng，《 qīng shǐ gǎo》 yědōu liè liǎo chuán。 zhè xiē dōushì zhí dé chēng zàn de。 dàn shì， yóu yú cān jiā xiū shǐ de rén duō shì qīng cháo de“ yí chén”， yīn cǐ shū zhōng guàn chuānzhuó fǎn duì mín zhù gé mìng， sòng yáng qīng cháo zhèng tǒng de sī xiǎng。 lì rú wū miè míng mò nóng mín qǐ yì jūn wéi“ tǔ zéi”， chēng tài píng jūn wéi“ yuè fěi”， shì xīn hài gé mìng wéi“ chàng luàn”。 ér duì dì guó zhù yì de qīn huá zuì xíng hé qīng cháo tǒng zhì zhě de fǎn dòng xíng jìng què duō chù yǐn mán， qīng xiàng xìng cuò wù xiǎn 'ér yì jiàn。 duì cǐ， lián dāng shí de nán jīng guó mín zhèng fǔ rén yuán dū jí wéi bù mǎn。 1929 nián 12 yuè 14 rì， gù gōng bó wù yuàn yuàn cháng yì péi jī liè jǔ liǎo shí jiǔ tiáo lǐ yóu， chéng qǐng zhèng fǔ xià lìng jìn zhǐ《 qīng shǐ gǎo》 fā xíng， qí zhōng yòu； fǎn gé mìng、 miè shì xiān liè、 chēng yáng zhū yí lǎo、 gǔ lì fù bì、 fǎn duì hàn zú、 wéi mǎn qīng huì děng nèi róng。 suǒ yǐ， sī xiǎng guān diǎn yǔ lì chǎng cuò wù shí shì cǐ shū de zhù yào wèn tí。 tóng shí， yóu yú《 qīng shǐ gǎo》 shì zhòng rén biān zuǎn 'ér chéng， biān xiě shí bǐ cǐ quē shǎo zhào yìng， gèng yīn shí jú dòng dàng， cāng cù chéng shū， wèi jīng zhù biān zǒng yuè shěn dìng biàn“ suí xiū suí kè， bù fù yòu zhěng lǐ zhī xiá”， guò yú cū lòu。 yīn cǐ， tǐ lì bù yī， fán jiǎn shī dāng， shǐ shí zhī zhōng yě yòu bù shǎo cuò wù。 qí shí， zhè yǔ zhào 'ěr xùn de zhù dǎo sī xiǎng yòu guān。 yīn wéi tā bǎ cǐ shū kàn zuò shì“ jí jiù zhī zhāng”，“ bìng fēi shì wéi chéng shū”， zhǐ shì xiǎng yǐ cǐ zuò wéi“ dà lù chuí lún zhī xiān dǎo”， duì yú shū zhōng suǒ yòu shū lüè pí miù chù，“ jìng qǐ hǎi nèi zhū jūn zǐ qièshí jiū zhèng， yǐ kuāng bù dài， yòng wéi hòu lái xiū zhèng zhī gēn jù。” xiǎn rán， àn qí běn yì。《 qīng shǐ gǎo》 zhǐ shì lèi sì xiàn dài de yī bù zhēng qiú yì jiàn gǎo。 zhè yàng， yì péi jī suǒ zhǐ zé de“ tǐ lì bù hé， rén míng xiān hòu bù yī zhì， yī rén liǎng chuán， mù lù yǔ shū bù hé， jì biǎo chuán zhì hù bù xiāng hé， yòu rì wú yuè， rén míng cuò wù， ní gǔ bù huà， jiǎn lòu， hū lüè” děng miù wù yě jiù chéng liǎo xiān tiān xìng de wèn tí。 zhì yú yí lòu、 diān dǎo、 wén lǐ bù tōng děng xiàn xiàng gèng zhǔyì liào zhōng shì。
　　
　　 zì 1914 nián shè lì qīng shǐ guǎn qǐ， lì shí shí sì nián xiū chéng。 xiān hòu cān jiā suō xiě de yòu kē shào mǐn děng yī bǎi duō rén。 běn shū tǐ lì yī rú lì dài de zhèng shǐ， fēn wéi běn jì、 zhì、 biǎo、 lièzhuàn sì gè bù fēn， gòng wǔ bǎi 'èr shí jiǔ juàn。 rán 'ér，《 qīng shǐ gǎo》 xiū zuǎn shí， zuǎn xiū zhě duō wéi qīng shì yí lǎo， juàn liàn qīng cháo de xīn tài shèn zhòng， gù shū zhōng hěn duō fǎn duì gé mìng、 wū miè xiān liè、 yú yáng qīng cháo zhī cí， zhèng zhì lì chǎng yòu hěn dà wèn tí。 qí cì， dāng shí qīng cháo de dàng 'àn shàng wèi qīng lǐ， xiū shǐ zhě zhǐ néng gēn jù yuán guó shǐ guǎn zhōng de gǎo jiàn hé yòu guān shǐ jí， bù néng zhí jiē lì yòng yuán shǐ dàng 'àn， gù jià zhí jiào xùn。 zài cì，《 qīng shǐ gǎo》 chéng shū shí， guó mín dǎng de běi fá jūn jí jiāng rù běi jīng， cāng cù fù yìn， wèi néng duì quán shū tǒng yī xiū gǎi hé rèn zhēn jiàokān， gù shǐ shí、 rén míng、 dì míng、 nián yuè rì de cuò wù yí lòu bǐ bǐ jiē shì。 zhào 'ěr xùn zài《 fā kān zhuì yán》 zhōng zhǐ chū， běn shū shì“ zuò wéi shǐ gǎo pī lù” de“ jí jiù zhī zhāng”，“ bìng fēi shì wéi chéng shū”。《 qīng shǐ gǎo》 chū bǎn hòu zhī yì nián， jí 1929 nián， gù gōng bó wù yuàn yuàn cháng yì péi jī chéng wén guó mín dǎng xíng zhèng yuàn， jiàn yì jìn zhǐ《 qīng shǐ gǎo》 de fā xíng，《 qīng shǐ gǎo》 suì chéng jìn shū。 yì péi jī zài chéng wén zhōng shuō： cǐ shū“ xì yòng wáng qīng yí lǎo zhù chí qí shì， …… bǐ bèi zì xǔ zhōng yú qián cháo， nǎi yǐ fěi bàng mín guó wéi néng shì， bìng bù gù qí jì shí zhōu sù zhī xián， suì zhì guāi miù bǎi chū， kāi qiān bǎi nián wèi yòu zhī qí…… gù qí tǐ lì wén zì zhī cuò miù bǎi chū， yóu shǔ zhǐ bù shèng qū。 cǐ shū ruò rèn qí fā xíng， shí wéi mín guó zhī qí chǐ dà rǔ”。
　　
　　《 qīng shǐ gǎo》 de biān zuǎn zhě míng què zhàn zài qīng cháo yī biān， fǎn duì xīn hài gé mìng， gù 'ér duì qīng mò gé mìng huó dòng shǎo xiě huò bù xiě， rú xīng zhōng huì、 tóng méng huì de chéng lì、 mín bào de chū bǎn、 xīn hài qián de qǐ yì huó dòng， jīhū quándōu méi yòu jìzǎi， kàn bù chū qīng cháo shì zěn yàng bèi tuī fān de。 jí shǐ yòu yī diǎn jìzǎi， yě yǔ hán biǎn yì， rú xiě wǔ chāng qǐ yì，“ bā yuè jiá yín， gé mìng dǎng móu luàn yú wǔ chāng， shì jué， bǔ sān shí 'èr rén， zhū liú rǔ kuí děng sān rén…… bǐng chén， zhāng biāo yǐ bīng fěi gòu biàn， qì yíng qián táo…… sì shì xíng shěng gè yōng bīng jù dì， hào dú lì， jǔ wéi kuí zhě， jiē chēng dū dū”， liáo liáo shù shí zì， xiū shǐ zhě fǎn duì gé mìng de lì chǎng shí fēn xiān míng。 duì gé mìng zhōng xī shēng de liè shì， mù wéi“ fěi dǎng”。 duì yú sūn zhōng shān dāng xuǎn lín shí dà zǒng tǒng zhè yī zhòng yào shǐ shì， gāi shū chēng：“ jiá xū gè shěng dài biǎo shí qī rén kāi xuǎn jǔ lín shí dà zǒng tǒng xuǎn jǔ huì yú shàng hǎi， jǔ lín shí dà zǒng tǒng， lì zhèng fǔ yú nán jīng， dìng hào yuē zhōng huá mín guó”， gù yì bù xiě sūn zhōng shān de míng zì， shǐ rén bù míng bái lín shí dà zǒng tǒng shì shuí。 sūn zhōng shān shì tuī fān qīng cháo de gé mìng lǐng xiù，《 qīng shǐ gǎo》 zhōng“ sūn wén” de míng zì jǐn yī jiàn。 guāng xù sān shí nián“ wǔ yuè bǐng xū， yì zhǐ tè shè wù xū dǎng jí， chú kāng yòu wéi、 liáng qǐ chāo、 sūn wén wài， chǐ zhí zhě fù yuán xián， tōng jī jiān jìn biān guǎn zhě shì miǎn zhī”（《 dé zōng běn jì 'èr》）。 zhè shì cí xǐ tài hòu xià zhǐ shè miǎn wù xū dǎng rén shí， tè bié zhǐ míng kāng、 liáng、 sūn sān rén dà nì bù shè， zhè cái tí dào sūn wén de míng zì。
　　
　　 xiāng fǎn， gāi shū biān zuǎn zhě duì duì kàng gé mìng zhě zé dà jiā gē sòng biǎo yáng。《 qīng shǐ gǎo》 juàn 469， wéi 'ēn míng、 duān fāng、 sōng shòu、 zhào 'ěr fēng、 lù zhōng qí děng yī pī bèi gé mìng zhě jī bì de dū fǔ xiě zhuànjì， huò chēng“ bù qū yù hài”， huò chēng“ mà bù jué kǒu”， huò chēng“ zhōng xiào jié yì cuì yú yī mén”， piān mò lùn yuē“ huò kāng kǎi juān qū， huò cóng róng jiù yì， shì tiān xià yǐ dà jié， chuí jué gāng cháng。 shù jǐ shì yǐ fù zhèn yān”。 zhè xiē chuī pěng zhī cí， fǎn yìng liǎo xiū shǐ zhě yōng hù qīng cháo、 fǎn duì gé mìng de yí lǎo xīn tài。
　　
　　《 qīng shǐ gǎo》 jì shù lǐ zì chéng、 zhāng xiàn zhōng、 nán míng、 bái lián jiào、 tài píng tiān guó děng shǐ shì shí yī gài chēng“ fěi”、“ nì”、“ kòu”、“ zéi”， lì chǎng yì jí wéi xiān míng。《 qīng shǐ gǎo》 jìzǎi mín guó yǐ hòu de shì， bù yòng mín guó jì nián， ér yòng gān zhī jì nián。 rú mín guó yuán nián chēng“ rén zǐ nián”， mín guó 'èr nián chēng“ guǐ chǒu nián”， mín guó sān nián chēng“ jiá yín nián”， biǎo shì bù chéng rèn zhōng huá mín guó， bù fèng mín guó zhēngshuò。《 qīng shǐ gǎo》 shì mín guó zhèng fǔ chū qián pìn qǐng zhuàn xiū de， tā men jìng rán wū miè xīn hài gé mìng， fǎn duì mín guó。 suǒ yǐ yì péi jī zài qǐng fēng jìn《 qīng shǐ gǎo》 de chéng wén zhōng shuō： xiū shǐ zhě“ ruò zài qián dài， qí shēn bì shòu dà bì， qí shū dāng rán fén huǐ。 xiàn jīn wǒ zhèng fǔ bù zuì qí rén， yǐ shǔ kuān rén zhī zhì， zhì qí shū zé jué bù yí zài shī xíng hǎi nèi， yí xiào hòu rén， wéi wú mín guó zhī diàn， yí jiāng bèi pàn zhī《 qīng shǐ gǎo》 yī shū yǒng yuǎn fēng cún， jìn qí fā xíng”。
　　
　　 zhòng suǒ zhōu zhī， zài wǎn qīng shí qī， dì guó zhù yì qīn lüè zhōng guó， qīng cháo sàng quán rǔ guó。《 qīng shǐ gǎo》 què wéi qīng cháo huì， wǎng wǎng qīng miáo dàn xiě， yǔ yān bù xiáng。 rú yā piàn zhàn zhēng hòu qiān dìng nán jīng tiáo yuē，《 xuān zōng běn jì》 zhōng jǐn shū（ dào guāng 'èr shí sān nián）“ bā yuè wù yín， qí yīng zòu guǎng zhōu、 fú zhōu、 xiàmén、 níng bō、 shàng hǎi gè hǎi kǒu， yǔ yīng guó dìng yì tōng shāng”。 liáo liáo 50 zì， zhǐ tí dào wǔ kǒu tōng shāng， ér duì yú guān xì zhòng dà de gē ràng xiāng gǎng、 xié dìng guān shuì、 péi cháng jūn fèi yān fèi děng jūn wèi tí jí。
　　《 qīng shǐ gǎo》 de biān zuǎn zhě yóu yú zhī shí jié gòu de xiàn zhì， duì wài guó qíng kuàng bù liǎo jiě， gù 'ér duì yù wài de jì shù cuò wù yě hěn duō。 rú shuō“ é guó jiè jìn dà xī yáng zhě， chóng tiān zhù jiào”（《 bāng jiāo zhì yī》）， qí shí 'é guó jìn bō luó de hǎi， jù dà xī yáng shèn yuǎn， xìn yǎng dōng zhèng jiào， ér fēi tiān zhù jiào。 yòu wǎn qīng yáng wù yùn dòng zhōng， shè gōng chǎng， kāi kuàng shān， jiàn tiě lù， zào lún chuán， kāi shǐ qǐ dòng zhōng guó jìn dài huà de bù fá。《 qīng shǐ gǎo》 jǐn lì《 jiāo tōng zhì》 yǐ gài kuò dāng shí de gōng kuàng jiāo tōng jiàn shè， ér duì dāng shí guī mó jù dà de shàng hǎi zhì zào jú、 fú zhōu chuán zhèng jú、 hàn yě píng qǐ yè、 kāi luán méi kuàng、 jī lóng méi kuàng、 dà shēng shā chǎng、 huá shèng shā chǎng děng jūn shì 'ér bù jiàn。 zhè xiē qǐ yè biāo zhì zhe zhōng guó jìn dài huà de jiān nán qǐ bù，《 qīng shǐ gǎo》 quán wú jìzǎi， shí wéi zhòng dà de yí lòu。
　　
　　 xīn jiāng yú guāng xù jiǔ nián jiàn xíng shěng， tái wān yú guāng xù shí yī nián jiàn xíng shěng， zhè jǐ hū shì zhòng suǒ gòng zhī de。 ér《 qīng shǐ gǎo · dì lǐ zhì》 què shuō“ mù zōng（ tóng zhì） zhōng xīng yǐ hòu， tái wān、 xīn jiāng gǎi liè xíng shěng”， bǎ tái wān、 xīn jiāng jiàn shěng de shí jiān， tí qián dào liǎo tóng zhì shí。 zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén chéng lì yú xián fēng mò nián， ér《 qīng shǐ gǎo · zhí guān zhì》 chēng“ yán jí dé zōng（ guāng xù）， wài huàn niè jì， yì shǔ shǐ lì”。 àn“ yì shǔ” jí zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén zhī jiǎn chēng， zhè lǐ yòu bǎ tā chéng lì de shí jiān， tuī chí dào liǎo guāng xù shí。
　　
　　《 hé qú zhì》 jìzǎi quán guó hé liú de qíng kuàng， què zhǐ jì liǎo huáng hé、 huái hé、 yùn hé、 yǒng dìng hé sì tiáo。 wǒ guó zuì cháng de hé liú cháng jiāng yí lòu shī zài， qí tā xiàng zhū jiāng、 hēi lóng jiāng、 sōng huā jiāng、 yǎ lǔ cáng bù jiāng děng dà jiāng dà hé quándōu bù jiàn zōng yǐng， qǐ bù xiào huà！
　　
　　《 tiān wén zhì》 zhǐ jì dào qián lóng mò nián， qián lóng yǐ hòu yī bǎi duō nián wú tiān wén kě chá。 yuán yīn shì wài guó chuán jiào shì rèn zhí qīn tiān jiān qī jiān， yòu tiān wén jì lù， ér chuán jiào shì lí kāi hòu， tiān wén shī zài， zī liào kòngquē， gù zhǐ yòu bàn bù《 tiān wén zhì》。
　　
　　《 shí xiàn zhì》 nèi biān rù liǎo sān juàn bā xiàn biǎo， zhè shì zhōng xué shēng shù xué jiào kē shū zhōng de duì shù biǎo， hé qīng shǐ fēng mǎ niú bù xiāng jí。 xiū shǐ zhě quē fá zì rán kē xué zhī shí， bǎ tā sài jìn liǎo《 qīng shǐ gǎo》 shí shǔ bù lún bù lèi。
　　
　　 qīng cháo tǒng zhì qī jiān， cún zài nán míng zhèng quán， bāo kuò hóng guāng、 lóng wǔ、 yǒng lì sān cháo， lì shí shí bā nián。 yòu tài píng tiān guó zhèng quán lì shí shí sì nián。《 qīng shǐ gǎo》 jiǎn dān chǔlǐ， nán míng zhèng quán zhǐ shè lì zhāng huáng yán、 lǐ dìng guó、 zhèng chéng gōng sān piān zhuànjì， ér tài píng tiān guó jǐn shè hóng xiù quán yī piān zhuànjì。 lièzhuàn de shè zhì yě shí fēn líng luàn， yī rén lì 'èr chuán zhě gòng shí sì rén（ wáng zhào yuán、 wū shí hǎdá、 mǎ sān jùn、 ān lù、 zhōu chūn、 lè shàn、 lán dǐng yuán、 hú chéng nuò、 sū nà、 huì lún、 luó bì、 ā shí tǎn、 xiè qǐ kūn）。 yòu yòu yìng lìzhuàn 'ér bù lì chuán zhě， rú wēng fāng gāng、 zhū yún（ hòu yòu rén zēng bǔ）、 lǚ liú liáng、 tán zhōng lín jūn wú chuán。 yán fù shì wǎn qīng zhù míng sī xiǎng jiā， yì jiè xī fāng wén huà dào zhōng guó， yǐng xiǎng shèn dà， yě wú zhuān chuán， jǐn zài lín shū zhī xià liè yòu fù chuán。《 qīng shǐ gǎo》 de liè nǚ chuán， lú liè fù nǚ 'èr sān bǎi rén， dà duō shì zhàng fū zǎo sǐ、 shǒu jié bù jià huò fū sǐ xùn jié， chún shǔ xuān yáng gāng cháng lǐ jiào、 sān cóng sì dé de fēng jiàn zāo pò， gèng wú kě qǔ zhī chù。
　　
　　《 qīng shǐ gǎo》 yī shū jìzǎi zhī shǐ shì， yòu hěn duō shī shí zhī chù， zhì yú rén míng、 dì míng、 nián yuè rì zhī 'é wù， gèng shǔbù shèngshǔ。 rú《 huáng zǐ biǎo》 zài yán xìn“ yōng zhèng yuán nián xí bèi lè， xún yǐ gōng fēng jùn wáng。 liù nián yīn zuì gé jué”， wù。 yán xìn zhī zuì gāo fēng jué wéi bèi lè， wèi fēng jùn wáng。 yōng zhèng sān nián gé jué， fēi liù nián。《 gōng zhù biǎo》 zài xuān zōng（ dào guāng） dì liù nǚ shòu 'ēn gù lún gōng zhù，“ dào guāng shí nián shí 'èr yuè shēng， xián fēng jiǔ nián sì yuè hōng， nián sān shí bā”， wù。 àn qí shēng zú nián jì suàn， xū suì jǐn sān shí suì 'ér fēi sān shí bā suì。《 shì zǔ běn jì yī》 chēng： shùn zhì 'èr nián liù yuè，“（ lǐ） zì chéng cuàn jiǔ gōng shān， zì yì sǐ”， wù。 àn： lǐ zì chéng wéi dì zhù wǔ zhuāng suǒ jī shā， fēi zì yì。 shùn zhì 'èr nián shí yuè“ gù míng táng wáng zhū yù zhāo jù fú jiàn”， wù。 àn： táng wáng míng zhū yù jiàn， fēi yù zhāo。《 shèng zǔ běn jì》 kāng xī wǔ nián sān yuè“ yǐ hú bài wéi zhí lì zǒng dū”， wù。 àn： shì nián zhí lì zǒng dū wéi zhū chāng zuò， fēi hú bài。 kāng xī shí qī nián qī yuè，“ shì yuè， wú sān guì jiàn hào yú héng zhōu”， wù。 àn： wú sān guì jiàn hào chēng dì， zài kāng xī shí qī nián sān yuè， fēi qī yuè。 kāng xī shí jiǔ nián sān yuè“ wú dān fù zhòng qìng、 dá zhōu、 fèng xiāng， zhū zhōu xiàn xī dìng”， wù。 àn： sì chuān wú fèng xiāng xiàn， yìng wéi dōng xiāng。 kāng xī 'èr shí jiǔ nián“ róng qīn wáng cháng nìngwéi 'ān yuǎn dàjiàng jūn， jiǎn qīn wáng lá bù、 xìn jùn wáng 'è zhá fù zhī”， wù， cháng níng yìng wéi 'ān běi dàjiàng jūn， fēi 'ān yuǎn dàjiàng jūn， lá bù yǐ sǐ yú kāng xī 'èr shí nián， qí dì yǎ bù xí fēng jiǎn qīn wáng， cǐ chù yìng wéi yǎ bù， fēi lá bù。 yòu《 ruǎn yuán chuán》 chēng：“ jí qīng dài tiān wén、 lǜ suàn zhū jiā zuò《 chóu rén chuán》， yǐ zhāng jué xué”， wù。 àn： ruǎn yuán suǒ zuò《 chóu rén chuán》， wéi jìzǎi wǒ guó lì dài kē xué jiā zhī zhuànjì， fēi jǐn jì yòu qīng yī dài。《 bāng jiāo zhì》 zài“ yīng yòu lǐ guó tài zhě， jiā yìng zhōu rén yě， shì yǎng shí wài yáng”， wù。 àn： lǐ tài guó yì yì lǐ tài guó， céng zài zhōng guó rèn dì yī rèn zǒng shuì wù sī， yīng guó rén， bìng fēi huá yì， yǔ guǎng dōng jiā yìng zhōu méi yòu guān xì。 xiàng zhè lèi shǐ shí、 rén míng、 dì míng、 shí jiān de cuò wù， bǐ bǐ jiē shì， nán yǐ lǚ shù。 wāng zōng yǎn xiān shēng xiáng xì jiàokān liǎo bù fēn《 qīng shǐ gǎo》， zhāi chū shàng qiān tiáo cuò wù， jí chéng yī shū， míng《 dú qīng shǐ gǎo zhá jì》。 tā píng lùn shuō“ fān yuè suǒ jí， fán nián fèn、 guān jué、 rén、 dì、 shū míng， wù dǎo yǎn duó zhī chù， bù shèng tiáo jǔ。 shǐ shí dǐ wǔ， tǐ lì guāi miù， yì duō yòu zhī。”
　　
　　《 qīng shǐ gǎo》 jì shì shàng qǐ nǔ 'ěr hā chì chēng dì， xià zhì xuān tǒng sān nián qīng cháo miè wáng shí wéi zhǐ。 qí zhōng yī xiē lièzhuàn hái shè jí dào xīn hài gé mìng yǐ hòu de zhāng xūn fù bì、 pǔ yí lí gōng hòu chū zǒu tiān jīn、 wáng guó wéi tóu běi jīng kūn míng hú zì shā děng shì jiàn。 běn shū dà bù fēn yǐ jù《 qīng shí lù》《 xuān tǒng zhèng jì》《 qīng huì diǎn》《 guó shǐ lièzhuàn》 hé yī xiē dàng 'àn zī liào xiě chéng， biān zhě duì zhè xiē shǐ liào huì jí qǐ lái， chū bù zuò liǎo zhěng lǐ， shǐ dú zhě néng gòu dé dào bǐ jiào xiáng xì xì tǒng de yòu guān qīng dài lì shǐ de sù cái。 ér qiě yòu xiē zhì hé qīng mò rén wù de lièzhuàn， bìng fēi qǔ cái yú cháng jiàn de shǐ liào， dāng lìng yòu suǒ běn。 yīn cǐ， běn shū réng yòu tā de cān kǎo jià zhí。
　　
　　 jìn guǎn《 qīng shǐ gǎo》 cún zài xǔ duō quē xiàn， kě shì， zài jīn tiān hái méi yòu bié de qīng shǐ néng tì dài tā shí， zhè bù wèi dìng gǎo de zhèng shǐ。 yě jiù chéng liǎo wǒ men yán jiū qīng shǐ de yī bù hěn yòu jià zhí de shǐ shū。
　　
　　1914 nián 3 yuè， zhào 'ěr xùn bèi yuán shì kǎi zhào wéi qīng shǐ guǎn guǎn cháng。 tā shàng rèn yǐ hòu， pìn qīng cháo yí lǎo、 zhù míng xué zhě kē shào mǐn、 miù quán sūn děng 100 duō rén， gōng zuò rén yuán 200 duō rén， míng yù zhí wèi 300 duō rén， zǔ chéng cuàn xiū bān zǐ， kāi shǐ biān xiū qīng shǐ。 shì zhí jūn fá hùn zhàn， guó lì shuāi wēi， jīng fèi jí wéi jǐn zhāng， tè bié shì 1917 nián hòu， fèi yòng jīhū dào háo wú zhuóluò de dì bù。 zhào 'ěr xùn duì qīng wáng cháo xīn huái juàn liàn zhī qíng， rèn wéi shì guān yī dài guó shǐ，“ shī jīn bù xiū， hòu yè yì nán zhù shǒu”， zài kùn nán yě“ bù gǎn wěi xiè”。 yī fāng miàn jié yuē kāi zhī， dūn cù tóng rén jiā kuài jìn dù、 duō jìn yì wù， yī fāng miàn yǐ qí zī wàng xiàng gè jūn fá mù juān， bìng yán：“ bù néng kān《 qīng shǐ》， dú bù néng kān《 qīng shǐ gǎo》 hū！” zhōng yú 1927 nián biān chéng《 qīng shǐ gǎo》， wéi yán jiū qīng cháo lì shǐ tí gōng liǎo quán wēi shǐ liào。 dāng nián 9 yuè 3 rì zhào 'ěr xùn zài běi jīng bìng shì， shí nián 83 suì。 yì nián，《 qīng shǐ gǎo》 zhèng shì fù yìn chū bǎn。
　　
　　 suǒ pìn biān zuǎn rén yuán
　　 guǎn cháng： zhào 'ěr xùn
　　 zǒng zuǎn： guō céng xīn shěn céng zhí bǎo xī fán zēng xiáng kē shào mǐn wú tíng xiè miù quán sūn
　　 zuǎn xiū jiān zǒng zuǎn： lǐ jiā jū láo nǎi xuān yú shì méi jīn zhào fān wú shì jiàn lǐ ruì qīng qí líng táo bǎo lián yú shì lēng wáng nǎi zhēng xiè yuǎn hán zhū zhōng qí wēn sù yáng zhōng xī yuán lì zhǔn wàn běn duān dèng bāng shù qín shù shēng wáng dà jūn zhāng yù wáng shì tōng gù yuàn
　　 xié xiū： sòng shū shēng táng yàn zōng shùn nián lǐ bǎo xún 'ān wéi jùn zhāng zhòng xīn yú bì yún yáo yǒng pǔ luó dūn róng wú guǎng pèi yuán jīn kǎi wú huái qīng zhāng shū yún zhāng cǎi tián zhāng qǐ hòu hán pǔ cún chén jìng dì chén yì yuán jiā gǔ lán yù lǐ yuè ruì
　　 hòu lái tiān pìn zhě
　　 mǎ qí chǎng táng 'ēn pǔ liú shī péi huáng yì céng xià céng yòu wáng shù nán xià sūn tóng wú chāng shòu shì liáng ruì xún yáo yǒng gài dài xī zhāng zhū shī zhé shào ruì péng tán jī liú shù píng hé zhèn yí chén céng zé chén tián
　　 shòu pìn wèi dào huò dào guǎn wèi jiǔ zhě
　　 jiǎn cháo liàng yuán kè wén zhū kǒng zhāng wáng chóng liè chén néng yí fāng lǚ zhōng shāng yǎn yíng qín wàng lán shǐ 'ēn hào（ péi） táng bāng zhì chén céng jǔ lǚ yù yú jiā xī wáng yǐ mǐn
　　 jiàokān jiān xié xiū： wáng qìng píng qí zhōng jiá wú qiú yè 'ěr kǎi tián yìng huáng lǐ jǐng lián fù zēng yù hé bǎo lín（ luò） chéng chāng xú hóng bǎo zhào shì jùn yáng jìn jīn zhào fēng hú sì fēn zhū xī zǔ lǐ zhé míng zhū fāng yí
　　 tí diào： chén hàn dì lǐ jīng shē jīn hái zhōu zhào xiáng shào zhāng
　　 shōu zhǎng： xiè xù fán huáng bǎo qí yǐn liáng wáng wén zhù shàng xī chéng róng jùn cáo wén xiè wén bǐng mèng zhāo yōng
　　 shōu zhǎng jiàoduì kē cháng： dǒng jùn qīng zhōu yǎng gōng qín huà tián jīn shàn liú jǐng fú zhào bǎi píng shǐ xī huá céng shù chuán zhū yǐ rén huì chéng hú qìng sōng liú jì wǔ yuán zhī xī yìn zhāng yù zǎo jīn liáng
　　
　　 yǐ shàng shòu pìn zhě 131 rén， shí jì dào guǎn gōng zuò zhě qián hòu gòng 117 rén， qí zhōng zhuàn gǎo zhě 68 rén， shōu zhǎng、 tí diào děng 30 yú rén。
　　 2 míng yù zǒng zuǎn、 zuǎn xiū gù wèn yī bǎi duō rén， bù zài cǐ liè。
　　 3 qián hòu sān qī shí jì zhuàn gǎo zhě
　　 dì yī qī： 1914 héng 1916 nián tǐ lì chū dìng， kāi guǎn jīng fèi chōng zú， gù zhuàn gǎo rén zuì duō， gòng 66 rén dào guǎn， qí zhōng zǒng zuǎn 8 rén， zuǎn xiū 15 rén， xié xiū 43 rén。
　　 dì 'èr qī： 1917 héng 1926 nián， yīn shòu shí jú yǐng xiǎng， jīng fèi zhī chù， xīn shuǐ dié jiǎn， tíng xīn zì qù zhě zhòng duō， zhuàn gǎo rén jǐn shèng 24 rén， xīn zēng pìn xié xiū 2 rén， gòng yòu zhuàn gǎo zhě 26 rén， qí zhōng zǒng zuǎn 8 rén， zuǎn xiū 7 rén， xié xiū 11 rén。
　　 dì sān qī： 1926 héng 1928 nián， cǐ shí guǎn zhōng jǐn shèng 14 rén jiān shǒu zhuàn gǎo， qí zhōng zǒng zuǎn 4 rén， zuǎn xiū 3 rén， xié xiū 7 rén。
　　3、 biān zuǎn rén yuán de jī běn qíng kuàng jí xiāng hù guān xì。
　　
　　 cān jiā qīng shǐ gǎo biān zuǎn de rén yuán， àn dāng shí biāo zhǔn， zhè xiē rén“ dāng yòu xué shù wén zhāng， néng tōng shǐ lì wéi shàng xuǎn， ér yǐ yòu wén cǎi jiān néng qián xīn zhuàn shù zhě wéi cì”。 dàn zhè jǐn shì duì zhuàn gǎo zhě de qǐ mǎ yào qiú， cóng suǒ pìn zhuàn gǎo zhě de shí jì qíng kuàng kàn， hái xiǎn shì chū xià liè jǐ gè tè diǎn：
　　
　　1. yí chén jū duō
　　 zhuàn gǎo zhě zhōng， yǐ qīng cháo zhèng tú chū shēn de guān huàn jū duō， yě yòu shǎo shù qí rén yīn zǔ bèi、 fù bèi jū gōng wèi xiǎn yìn jí zǐ sūn wéi guān zhě。
　　 kē shào mǐn guāng xù bǐng xū（ 1886） kē jìn shì， lì guān hàn lín yuàn shì jiǎng、 rì jiǎng qǐ jū zhù guān děng。
　　 wáng shù nán guāng xù bǐng xū（ 1886） kē jìn shì， lì guān hù bù zhù shì、 zhī xiàn、 lán zhōu dào、 xīn jiāng bù zhèng shǐ， xuān tǒng gēng xū（ 1910） bà rèn hái jīng， mín guó shí suì bù fù chū。
　　 wú tíng xiè guāng xù jiá wǔ（ 1894） shùn tiān xiāng shì jǔ rén， lì guān zhī fǔ、 xún jǐng bù láng zhōng， mín guó shí rèn guó wù yuàn tǒng jì jú jú cháng。
　　 xià sūn tóng guāng xù rén chén（ 1892） kē jìn shì， xuǎn hàn lín yuàn shù jí shì， shòu biān xiū， yǔ xiū《 guó shǐ huì diǎn》， wén yuān gé xiào lǐ。 lì guān zhī fǔ、 hù níng shào tái dào。 xīn hài gé mìng hòu， cí guān guī lǐ。
　　 miù quán sūn guāng xù bǐng zǐ（ 1876） ēn kē jìn shì， gǎi shù jí shì， cì nián sàn guǎn yī děng， shòu zhí biān xiū。 gēng zǐ zhī biàn hòu， zhāng zhī dòng zài hú nán tuī xíng xīn zhèng， miù jī jí zàn xiāng， bìng fù rì běn kǎo chá xué wù， huí guó hòu chuàng bàn jiāng nán tú shū guǎn。
　　 qín shù shēng guāng xù bǐng xū（ 1886） kē jìn shì， lì guān yún nán fǔ zhī fǔ、 tiáohù yí dōng（ xī） dào， tè zhǐ yǐ dào yuán bǔ yòng， zhuó yí nán dào、 qiān yún nán 'àn chá shǐ， gēng xū（ 1910） gǎi tí fǎ shǐ， xīn hài gǎi shòu guǎng dōng tí xué shǐ， gé mìng jūn qǐ， tàn shí shì bù kě wéi， bì jū hù shàng， zì shì bù tán shì shì。
　　 wú shì jiàn rén chén（ 1892） kē jìn shì， shòu zhí biān xiū， chōng huì diǎn guǎn hàn wén zǒng xiào， bìng wǔ yīng diàn zǒng zuǎn， tí dū jiāng xī xué zhèng， shǔ lǐ hú nán tí xué shǐ。 wǔ chāng qǐ yì hòu zòu qǐng kāi quē yǔn zhǔn， zhì hù shì fèng fù mǔ qǐ jū。
　　 shì liáng guì zhōu 'àn chá shǐ chéng líng zhī sūn， guāng xù nián jiān， yīn qí rén gù， yìn fèng tiān xiàn lìng hòu zhuó dōng yí dào， shān xī hé dōng dào， hú běi jīng yí dào、 jiāng sū xú zhōu dào děng zhí。
　　 ruì xún dà xué shì qí shàn zhī sūn， wū lǔ mù qí dū tǒng gōng táng zhī zǐ， guāng xù bǐng xū（ 1886） kē jìn shì， jiàn zhì nèi gé xué shì， chū rèn kē bù duō cān zàn dà chén， bù jiǔ bèi rén yǐ“ fù rèn sāo rǎo tái zhàn” hé guān， zì jù shū kàng biàn， yù fú shàng yì， suì fèi zhì bù fù yòng。
　　 zhuàn gǎo zhě zài qīng cháo wéi guān de jīng lì hé bèi jǐng， shǒu xiān shǐ tā men duì qián cháo cún yī zhǒng tè shū de gǎn qíng， gē sòng qīng cháo、 xuān yáng zhōng jūn shì tā men de gòng tóng mù biāo，“ xiū gù guó zhī shǐ， jí yǐ 'ēn gù guó”。 qí cì， tā men shú xī qīng cháo diǎn zhì， liǎo jiě zhèng tǐ yùn xíng guò chéng， yòu duō wéi wén zhí guān yuán， yòu de hái zhí jiē rèn guó shǐ guǎn biān shǐ xiū zhì zhī zhí。 dāng shì zhě xiū dāng cháo shǐ， chéng liǎo xiū zhōng guó gǔ shǐ de tè lì， tí gāo liǎo xiū shǐ de sù dù hé shǐ shí de kě kào xìng。 wéi guān de bèi jǐng shǐ tā men zhōng de dà duō shù rén jù yòu hěn qiáng de zǔ zhì néng lì， zài shì shì duō biàn， bīng huāng mǎ luàn de tiáo jiàn xià， xié diào guān xì， xiǎng jìn bàn fǎ， shǐ《 qīng shǐ gǎo》 dé yǐ chéng shū。
　　
　　2. wén rén wéi zhù
　　 zhù yào zhuàn gǎo zhě zhōng dà duō gōng míng chū shēn， bó xué duō wén， guó xué dǐ yùn jiào shēn， yòu de shì dāng shì gōng rèn de zhuān jiā xué zhě， tā men wéi《 qīng shǐ gǎo》 zuǎn xiū diàn dìng liǎo jiān shí de sī xiǎng wén huà jī chǔ。
　　 kē shào mǐn yuán shǐ zhuān jiā， jí 30 yú nián xīn lì， zhēng wài jí、 kǎo dà diǎn、 bó cǎi yì cún jiù wén， zhuàn chéng《 xīn yuán shǐ》 257 juàn。 1920 nián xú shì chāng chū zī wéi zhī kān kè， bìng yǐ dà zǒng tǒng shēn fèn bān lìng， yǐ《 xīn yuán shǐ》 zēng rù niàn sì shǐ， ér wéi niàn wǔ shǐ。 rì běn dōng jīng dì guó dà xué yīn cǐ tè zèng kē shào mǐn míng yù wén xué bó shì。 yòu zì kè shī jí《 liǎo yuán jí》， zhù yòu《 wén xuǎn bǔ zhù》 děng shū。
　　 wáng shù nán nián qīng shí suí dú lián chí shū yuàn， shēn dé zēngguófān、 lǐ hóng zhāng shǎng shí。 dān xīn zhù shù， zhì lǎo bù shǎo chuò， yóu yǐ xiǎo xué tè jīng， cháng yǐ《 ěr yǎ》、《 guǎng yǎ》、《 xià xiǎo zhèng》 zhū shū dìng zhèng jīng wén， zài wǎn qīng xué jiè dú shù yī zhì。 qí zhù shū gòng 53 zhǒng， 685 juàn， nèi róng shè jí xùn gǔ、 suàn shù、 dì yú děng fāng miàn。
　　 wáng shì tōng fǎ xué jiā， qīng mò rèn xíng bù zhù shì， cān jī lǜ lì， chōng xiū dìng fǎ lǜ guǎn zuǎn xiū， gēngdìng xīn lǜ。 hòu zhuó xíng bù yuán wài láng， tí diào fǎ lǜ xué táng。 xué bù chéng lì zhī chū， wǎng rì běn kǎo chá xué wù， zòu qǐng diào chá fǎ diǎn， zǒng bàn fǎ lǜ guǎn。 mín guó shí rèn sī fǎ cì cháng dài lǐ bù wù， yīn fǎn duì yuán chēng dì， suì xiè bìng qù guān。 yù xiū《 sì kù shū mù》， hé zhuàn ji《 qīng rú xué 'àn》《 qīng shī chāo》 děng， zì zhù《 zhì 'ān shī wén jí》。
　　 zhū kǒng zhāng zēngguófān dū shī wǎn nán， yán lǎn rén cái， yì 'ān qìng shàng shū， bèi zēngguófān suǒ qì zhòng。 hòu yù rù zēngguófān mù， wěi xiāng xiào jiāng nán guān shū jú。 zhù yòu《 shuō wén cuì》， ji yòu《 shí sān jīng hàn zhù》 děng。
　　 zhū xī zǔ jīng shǐ xué jiā， wǎn qīng cáng shū jiā。 xué zhì shǐ yú rì běn zǎo dào tián dà xué， shī cóng zhāng bǐng lín， chuàng zhì hàn yǔ zhù yīn zì mǔ。 rèn běi jīng dà xué zhōng guó wén xué xì、 shǐ xué xì xì zhù rèn、 jiào shòu。 chàng dǎo yǔ tǐ wén， zhù zhāng zhì shǐ dāng jiān zhì zhèng zhì、 jīng jì、 fǎ lǜ、 shè huì zhū xué。 zhù yào zhù shù yòu《 míng jì shǐ jí tí bá》、《 jí zhǒng shū kǎo》 děng 11 zhǒng， 58 juàn。
　　 liú shī péi zhù chí《 jǐng zhōng rì bào》， chuàng bàn《 tiān yì bào》、《 héng bào》， céng zài sì chuān guó xué yuàn jiǎng xué， hòu rèn běi jīng dà xué jiào shòu。 zhù shù fán qún jīng xiǎo xué、 xué shù jí wén cí、 qún shū xiào shì、 shī wén jí、 dú shū jì děng 60 yú zhǒng。
　　 láo nǎi xuān xuān tǒng yuán nián rèn xiàn zhèng biān chá guǎn cān yì guān， jiān zī zhèng yuàn shuò xué tōng rú yì yuán， hòu zhuó dà xué táng zǒng jiān dū， shǔ xué bù fù dà chén。 qí zhù zuò duō sàn yì， xiàn cún《 yí 'ān lù》、《 gǔ chóu suàn kǎo shì》 děng 14 zhǒng， 43 juàn。
　　 wú shì jiàn gǔ wén zì xué jiā， hàn lín yuàn biān xiū， huì diǎn guǎn hàn wén zǒng xiào， wǔ yīng diàn zǒng zuǎn， céng wǎng rì běn kǎo chá xué wù。 duì zhōng dǐng wén zì pō yòu yán jiū， zhuàn《 shāng zhōu yí qì shì lì》， yòu zhù shù 11 zhǒng 152 juàn。
　　 wú tíng xiè qīng mò rèn mín zhèng bù yòu cān yì， jiān xiàn zhèng biān chá guǎn biān ji， fǎ zhì jú cān yì。 mín guó shí rèn guó wù yuàn tǒng jì jú jú cháng。 duì jìn dài zhǎng gù yán jiū jiào duō， zhù shù yòu《 míng chūn qiū cǎo》、《 wàn lì bǎi guān biǎo》 děng 9 zhǒng 100 yú juàn。
　　 luó dūn róng mín guó shí rèn zǒng tǒng fǔ mì shū， céng wéi yuán kè dìng lǎo shī。 hòu rè zhōng yú xìqǔ chuàng zuò， céng wéi chéng yàn qiū biān《 hóng fú chuán》、《 kǒng què dōng nán fēi》 děng xì。
　　 yáo yǒng pǔ jīng shǐ xué jiā， zhuān zhì jīng yú zhù shū， bàng jí zǐ shǐ、 xiǎo xué、 yīn yùn zì chéng yī jiā， lì zhù guǎng dōng qǐ fèng shū yuàn、 shān dōng dà xué、 ān huī gāo děng xué táng、 běi jīng dà xué fǎ zhèng xué xiào、 dōng nán dà xué、 ān huī dà xué jiǎng xí。 suǒ zhù shū yòu《 shàng shū yì lüè》、《 tuì sī xuān yì shuō》 děng 18 zhǒng yuē shù bǎi yú juàn。
　　 yuán jiā gǔ hàn lín yuàn biān xiū， xiān hòu rèn xué bù biān yì tú shū jú jú cháng， guó shǐ guǎn xié xiū。 tōng yīn yùn zhī xué， yóu zhòng《 guǎng yùn》。 zhù yòu《 diān yì》、《 wò xuě táng shī jí》 děng 7 zhǒng 49 juàn。
　　 miù quán sūn hàn lín yuàn yī děng biān xiū， wǎn qīng cáng shū dà jiā， mù lù xué jiā。 shì jiāng nán tú shū guǎn hé jīng shī tú shū guǎn de zhù chuàng rén zhī yī。 lì zhù nán jīng、 zhōng shān、 luò yuán、 jīng xīn děng shū yuàn jiǎng xí， bì shēng yán jiū wén shǐ， kǎo lù jīn shí， jiàodìng jiù jí， zhuàn《 shū mù dá wèn》， biān zuǎn《 shùn tiān fǔ zhì》 děng gòng 25 zhǒng， yuē 315 juàn。
　　 jīn zhào fēng wén shǐ xué jiā、 shū fǎ jiā， hàn lín yuàn shù jí shì， liú xué rì běn。 chōng dà xué táng jiào wù tí diào， xiān hòu jiān chōng guó shǐ guǎn xié xiū， biān shū chù xié xiū， shí lù guǎn zuǎn xiū， wǔ yīng diàn jiàoduì gè zhí。 zhù yòu《 xiào bǔ sān guó jiāng yù zhì》、《 ěr yǎ guō zhù bǔ》 děng。 16
　　 mǎ qí chǎng xué bù zhù shì， jīng xué jiā， shī cóng tóng chéng gǔ wén pài wú zhì fǔ。《 yì》、《 shū》、《 shī》、《 lǐ》， jiē yòu chéng shū， gòng 17 zhǒng 300 yú juàn。
　　《 qīng shǐ gǎo》 de zhù yào zhuàn gǎo zhě yǐ wén rén wéi zhù， tā men shú dú jīng shǐ， yuǎn chóng kǒng mèng， jìn xiào wàn（ sī tóng）， dà duō yīng rèn shǐ（ wén） zhí， jūn sǐ chén rǔ de fēng jiàn sī xiǎng gēn shēn dì gù， suī rán《 qīng shǐ gǎo》 de zuǎn xiū wèitā men tí gōng liǎo zhǎn shì zì shēn cái huá de jī huì， dàn chén fǔ de guān niàn shǐ shǐ gǎo de sī xiǎng xìng hé xué shù shuǐ píng shòu dào yán zhòng yǐng xiǎng。
　　
　　3. guān xì mìqiè
　　《 qīng shǐ gǎo》 zhù yào zhuàn gǎo zhě zhōng de wén rén hé guān huàn， yóu zhào 'ěr xùn zhù zǎi 'ér chéng， wén rén zhù yào yǐ tóng chéng gǔ wén pài wéi zhù， yě yòu yī xiē qí jí wén rén。 shí jì zhuàn gǎo zhōng tóng chéng pài duō zhù wén， zhù xiě hàn chuán、 lièzhuàn； qí jí wén rén duō zhù yì， zhù xiě mǎn chuán、 běn jì。 xī rì suī rán mǎn hàn guān huàn jiān zhèng zhì shàng de fáng fàn gēn shēn dì gù， xué shù shàng de mén hù zhī jiàn yòu yóu lái yǐ jiǔ， dàn liǎng pài de xué shù zhǐ qù zài biān zuǎn qīng shǐ shí jiàn qū yī zhì。 zǒng zhī， liǎng pài de chéng yuán guān xì jiào wéi mìqiè， zhū rú tóng chū yī mén， fù zǐ xiāng suí， xiōng dì xiāng cóng， xiāng lín tóng hū， shī shēng xiāng wàng， gōng míng tóng kē， tóng xué xiāng yìng， kě wèi rén cái jǐjǐ。
　　 tóng chéng gǔ wén pài zài qīng dài wén tán zhàn yòu zhù yào wèi zhì，“ tiān xià wén zhāng， qí chū yú tóng chéng hū”。 qīng shǐ gǎo zhù yào zhuàn gǎo zhě zhōng dà duō chū cǐ mén xià。 kē shào mǐn guī yǐ tóng chéng gǔ wén pài mén xià， qǔ tóng chéng dà jiā wú zhì fǔ zhī nǚ wéi qī。 mǎ qí chǎng、 yáo yǒng pǔ、 yáo yǒng gài jiē wéi tóng chéng rén， sān rén tóng xiāng tóng lǐ yòu tóng wéi wú zhì fǔ gāo zú， èr yáo wéi bāo xiōng dì， tóng chéng dà jiā yáo nài hòu yì， yáo yǒng gài yòu wéi mǎ qí chǎng qī dì。 xià sūn tóng zhī mǔ yáo tài fū rén wéi yáo nài zhī yì， zì xiǎo shòu jiào yú qí xià。 xià sūn tóng yǔ miù quán sūn wéi tóng xiāng， qí sān mèi jià yǔ miù quán sūn。 zhū kǒng zhāng wéi zhū shī zhé zhī fù， zhū jiā shì xí tóng chéng gǔ wén， zhū fāng yí wéi zhū shī zhé táng xiōng， xià sūn tóng“ sān nǚ wěi lín， shì zhū fāng dài”， gù zhū shī zhé chēng xià shì wéi“ xià rùn zhàng”。 qín shù shēng wéi gù shǐ tóng chéng pài chuán rén， zhū shī zhé wéi qí mén xià dì zǐ， qiě wéi qí xù。 bā qí jí wén rén zhōng， shì liáng wéi zhào 'ěr xùn biǎo zhí， ruì xún yǔ（ luò） chéng chāng wéi biǎo xiōng dì。 wú tíng xiè、 jīn liáng wéi zhào 'ěr xùn mù fǔ zhōng rén。 wáng shù nán、 kē shào mǐn、 qín shù shēng、 ruì xún wéi guāng xù shí 'èr nián tóng bǎng jìn shì。 xià sūn tóng、 wú shì jiàn wéi guāng xù shí bā nián tóng bǎng jìn shì。 qín shù shēng、 kē shào mǐn 'èr rén rù shì hòu， shī cí chànghè， zhí zhì qín zhōng， zhāng 'ěr tián céng shī qín shù shēng。
　　
　　 zǒng zhī， qīng shǐ guǎn rén zhōng de zǔ chéng jié gòu hé rén yuán de qíng kuàng suī“ yuǎn bù rú xiū míng shǐ rén cái”， dàn zhù yào zhuàn gǎo zhě zhōng， tè bié shì dì sān qī biān zuǎn rén yuán zhōng， qīng cháo yí chén jū duō， qián cháo wén rén wéi zhù， qiě xiāng hù jiān guān xì mìqiè， xiǎn shì qí dú yòu de tè diǎn， wéi《 qīng shǐ gǎo》 zài qí jūn fá hùn zhàn， jīng fèi kū jié de tiáo jiàn xià chéng shū chuàng zào liǎo tiáo jiàn，“ zài guǎn zhī yuán， děng yú bàn jìn yì wù， jiē wéi zàn chéng qīng shǐ bì chéng zhī rén”。