zài shàng gǔ shí dài， rén men bǎ zì rán kàn dé hěn shén mì， rèn wéi zhěng gè yǔ zhòu yòu yī gè zhì gāo wú shàng de zhù zǎi， jiù shì dì huò shàng dì。 zài shàng gǔ wén xiàn lǐ， tiān hé dì cháng cháng chéng wéi tóng yì cí。 gǔ rén yòu rèn wéi gè zhǒng zì rán xiàn xiàng dōuyòu tā de zhù chí zhě， yú shì bǎ tā men rén gé huà liǎo， bìng fù yú yī dìng de míng zì， lì rú fēng shī wèi zhī fēi lián， yǔ shī wèi zhī yì（ píng yì）， yún shī wèi zhī fēng lóng， rì yù wèi zhī xī hé， yuè yù wèi zhī wàng shū ［ 1 ］， děng děng， jiù shì zhè zhǒng guān niàn de fǎn yìng。
dài wàng shū、 fāng wàng shū、 dīng wàng shū …… qǔ " wàng shū " wéi míng zhě duō zhì bù kě shù， ér què shǎo jiàn yòu yǐ " xī hé " wéi zūn huì de。 zú zhèng míng zhōng guó wén huà hái shì tóng yǐ yuè liàng wéi dài biǎo de yīn xìng wén míng gèng néng qīn hé。
zhè xiē dài yòu shén huà sè cǎi de míng zì， wéi gǔ dài zuò jiā suǒ yán yòng， chéng liǎo gǔ diǎn shī gē cí fù zhōng de cí zǎo， zhè shì yī fāng miàn。 lìng yī fāng miàn， wǒ guó shì shì jiè shàng zuì zǎo jìn rù nóng gēng shēng huó de guó jiā zhī yī， nóng yè shēng chǎn yào qiú yòu zhǔn què de nóng shì jì jié， suǒ yǐ gǔ rén guān cè tiān xiàng fēi cháng jīng qín， zhè jiù cù jìn liǎo gǔ dài tiān wén zhī shí de fā zhǎn。 gēn jù xiàn yòu kě xìn de shǐ liào lái kàn， yīn shāng shí dài de jiá gǔ kè cí zǎo jiù yòu liǎo mǒu xiē xīng míng hé rì shí、 yuè shí de jìzǎi，《 shàng shū》、《 shī jīng》、《 chūn qiū》、《 zuǒzhuàn》、《 guó yǔ》、《 ěr yǎ》 děng shū yòu xǔ duō guān yú xīngxiù de xù shù hé fēng fù de tiān xiàng jì lù，《 shǐ jì》 yòu《 tiān guān shū》，《 hàn shū》 yòu《 tiān wén zhì》。 wǒ men kě yǐ shuō yuǎn zài hàn dài wǒ guó de tiān wén zhī shí jiù yǐ jīng xiāng dāng fēng fù liǎo。
gǔ rén de tiān wén zhī shí yě xiāng dāng pǔ jí。 míng mò qīng chū de xué zhě gù yán wǔ shuō： sān dài yǐ shàng， rén rén jiē zhī tiān wén。 " qī yuè liú huǒ "， nóng fū zhī cí yě。 " sān xīng zài hù "， fù rén zhī yǔ yě。 " yuè lí yú bì "， shù zú zhī zuò yě。 " lóng wěi fú chén "， ér tóng zhī yáo yě。 hòu shì wén rén xué shì， yòu wèn zhī 'ér máng rán bù zhī zhě yǐ［ ２］。
xià、 shāng、 zhōu sān dài yǐ shàng shì yáo shùn zhì shì， shì wǒ guó gǔ shǐ zhōng de huáng jīn shí dài。 dàn nà shí méi yòu zhōng biǎo hé yuè lì， yào zhī dào shí jiān、 jì jié、 fāng wèi， dū dé yǎng kàn rì yuè xīng chén。 " rì chū 'ér zuò， rì rù 'ér xī "， zuò xī shí jiān biǎo huà zài tiān shàng。 suǒ yǐ " rén rén jiē zhī tiān wén "。 xiàn zài shuō tiān wén， yī jiǎng jiù shì " dà bào zhà "， jiù shì " hēi dòng "， zǎo yǐ tuō lí gǔ shí yòu shī yì de guǎng hán gōng hé shén huà bān de niú láng zhì nǚ liǎo。 zhè yàng de tiān wén， yào " rén rén jiē zhī "， chéng sī nán yǐ。
wǒ men xiàn zài xué xí gǔ dài hàn yǔ dāng rán bù shì xì tǒng xué xí wǒ guó gǔ dài de tiān wén xué， dàn shì liǎo jiě gǔ shū zhōng yī xiē cháng jiàn de tiān wén jī běn gài niàn， duì yú tí gāo yuè dú gǔ shū néng lì wú yí shì yòu bāng zhù de。 xiàn zài jiù qī zhèng、 èrshíbāxiù、 sì xiàng、 sān yuán、 shí 'èr cì、 fēn yě děng fēn bié jiā yǐ xù shù。
gǔ rén bǎ rì yuè hé jīn mù shuǐ huǒ tǔ wǔ xīng hé qǐ lái chēng wéi qī zhèng huò qī yào。 jīn mù shuǐ huǒ tǔ wǔ xīng shì gǔ rén shí jì guān cè dào de wǔ gè xíng xīng， tā men yòu hé qǐ lái chēng wéi wǔ wěi。
zhōng guó gǔ dài yòu qī yào rì， zài xī fāng yǔ zhī duì yìng de jiù shì Sunday， Monday， Tuesday…… nǎi zhì Saturday de qī tiān。 qī yào zhī shuō yǐng xiǎng pō guǎng， zhí dào xiàn zài， rì、 hán děng guó de rì lì shàng， hái zài shǐ yòng rì、 yuè、 jīn、 mù、 shuǐ、 huǒ、 tǔ lái biǎo shì yī zhōu de qī tiān。
jīn xīng gǔ yuē míng xīng， yòu míng tài bái， yīn wéi tā guāng sè yín bái， liàng dù tè qiáng。《 shī jīng》 " zǐ xīng shì yè， míng xīng yòu làn "［ 3］， " hūn yǐ wéi qī， míng xīng huáng huáng "［ 4］， dōushì zhǐ jīn xīng shuō de。 jīn xīng lí míng jiàn yú dōng fāng jiào qǐ míng， huáng hūn jiàn yú xī fāng jiào cháng gēng， suǒ yǐ《 shī jīng》 shuō " dōng yòu qǐ míng， xī yòu cháng gēng "［ 5］。 mù xīng gǔ míng suì xīng， jìng chēng wéi suì。 gǔ rén rèn wéi suì xīng shí 'èr nián rào tiān yī zhōu， měi nián xíng jīng yī gè tè dìng de xīng kōng qū yù， bìng jù yǐ jì nián［ 6］。 shuǐ xīng yī míng chén xīng， huǒ xīng gǔ míng yíng huò， tǔ xīng gǔ míng zhèn xīng huò tián xīng。 zhí dé zhù yì de shì， xiān qín gǔ jí zhōng tán dào tiān xiàng shí suǒ shuō de shuǐ bìng bù shì zhǐ xíng xīng zhōng de shuǐ xīng， ér shì zhǐ héng xīng zhōng de dìng xīng（ yíng shì）［ 7］，《 zuǒzhuàn · zhuāng gōng 'èr shí jiǔ nián》 " shuǐ hūn zhèng 'ér zāi "， jiù shì yī gè lì zǐ。 suǒ shuō de huǒ yě bìng bù shì zhǐ xíng xīng zhōng de huǒ xīng， ér shì zhǐ héng xīng zhōng de dà huǒ［ 8］，《 shī jīng》 " qī yuè liú huǒ "， jiù shì yī gè lì zǐ。
dài wàng shū、 fāng wàng shū、 dīng wàng shū …… qǔ " wàng shū " wéi míng zhě duō zhì bù kě shù， ér què shǎo jiàn yòu yǐ " xī hé " wéi zūn huì de。 zú zhèng míng zhōng guó wén huà hái shì tóng yǐ yuè liàng wéi dài biǎo de yīn xìng wén míng gèng néng qīn hé。
zhè xiē dài yòu shén huà sè cǎi de míng zì， wéi gǔ dài zuò jiā suǒ yán yòng， chéng liǎo gǔ diǎn shī gē cí fù zhōng de cí zǎo， zhè shì yī fāng miàn。 lìng yī fāng miàn， wǒ guó shì shì jiè shàng zuì zǎo jìn rù nóng gēng shēng huó de guó jiā zhī yī， nóng yè shēng chǎn yào qiú yòu zhǔn què de nóng shì jì jié， suǒ yǐ gǔ rén guān cè tiān xiàng fēi cháng jīng qín， zhè jiù cù jìn liǎo gǔ dài tiān wén zhī shí de fā zhǎn。 gēn jù xiàn yòu kě xìn de shǐ liào lái kàn， yīn shāng shí dài de jiá gǔ kè cí zǎo jiù yòu liǎo mǒu xiē xīng míng hé rì shí、 yuè shí de jìzǎi，《 shàng shū》、《 shī jīng》、《 chūn qiū》、《 zuǒzhuàn》、《 guó yǔ》、《 ěr yǎ》 děng shū yòu xǔ duō guān yú xīngxiù de xù shù hé fēng fù de tiān xiàng jì lù，《 shǐ jì》 yòu《 tiān guān shū》，《 hàn shū》 yòu《 tiān wén zhì》。 wǒ men kě yǐ shuō yuǎn zài hàn dài wǒ guó de tiān wén zhī shí jiù yǐ jīng xiāng dāng fēng fù liǎo。
gǔ rén de tiān wén zhī shí yě xiāng dāng pǔ jí。 míng mò qīng chū de xué zhě gù yán wǔ shuō： sān dài yǐ shàng， rén rén jiē zhī tiān wén。 " qī yuè liú huǒ "， nóng fū zhī cí yě。 " sān xīng zài hù "， fù rén zhī yǔ yě。 " yuè lí yú bì "， shù zú zhī zuò yě。 " lóng wěi fú chén "， ér tóng zhī yáo yě。 hòu shì wén rén xué shì， yòu wèn zhī 'ér máng rán bù zhī zhě yǐ［ ２］。
xià、 shāng、 zhōu sān dài yǐ shàng shì yáo shùn zhì shì， shì wǒ guó gǔ shǐ zhōng de huáng jīn shí dài。 dàn nà shí méi yòu zhōng biǎo hé yuè lì， yào zhī dào shí jiān、 jì jié、 fāng wèi， dū dé yǎng kàn rì yuè xīng chén。 " rì chū 'ér zuò， rì rù 'ér xī "， zuò xī shí jiān biǎo huà zài tiān shàng。 suǒ yǐ " rén rén jiē zhī tiān wén "。 xiàn zài shuō tiān wén， yī jiǎng jiù shì " dà bào zhà "， jiù shì " hēi dòng "， zǎo yǐ tuō lí gǔ shí yòu shī yì de guǎng hán gōng hé shén huà bān de niú láng zhì nǚ liǎo。 zhè yàng de tiān wén， yào " rén rén jiē zhī "， chéng sī nán yǐ。
wǒ men xiàn zài xué xí gǔ dài hàn yǔ dāng rán bù shì xì tǒng xué xí wǒ guó gǔ dài de tiān wén xué， dàn shì liǎo jiě gǔ shū zhōng yī xiē cháng jiàn de tiān wén jī běn gài niàn， duì yú tí gāo yuè dú gǔ shū néng lì wú yí shì yòu bāng zhù de。 xiàn zài jiù qī zhèng、 èrshíbāxiù、 sì xiàng、 sān yuán、 shí 'èr cì、 fēn yě děng fēn bié jiā yǐ xù shù。
gǔ rén bǎ rì yuè hé jīn mù shuǐ huǒ tǔ wǔ xīng hé qǐ lái chēng wéi qī zhèng huò qī yào。 jīn mù shuǐ huǒ tǔ wǔ xīng shì gǔ rén shí jì guān cè dào de wǔ gè xíng xīng， tā men yòu hé qǐ lái chēng wéi wǔ wěi。
zhōng guó gǔ dài yòu qī yào rì， zài xī fāng yǔ zhī duì yìng de jiù shì Sunday， Monday， Tuesday…… nǎi zhì Saturday de qī tiān。 qī yào zhī shuō yǐng xiǎng pō guǎng， zhí dào xiàn zài， rì、 hán děng guó de rì lì shàng， hái zài shǐ yòng rì、 yuè、 jīn、 mù、 shuǐ、 huǒ、 tǔ lái biǎo shì yī zhōu de qī tiān。
jīn xīng gǔ yuē míng xīng， yòu míng tài bái， yīn wéi tā guāng sè yín bái， liàng dù tè qiáng。《 shī jīng》 " zǐ xīng shì yè， míng xīng yòu làn "［ 3］， " hūn yǐ wéi qī， míng xīng huáng huáng "［ 4］， dōushì zhǐ jīn xīng shuō de。 jīn xīng lí míng jiàn yú dōng fāng jiào qǐ míng， huáng hūn jiàn yú xī fāng jiào cháng gēng， suǒ yǐ《 shī jīng》 shuō " dōng yòu qǐ míng， xī yòu cháng gēng "［ 5］。 mù xīng gǔ míng suì xīng， jìng chēng wéi suì。 gǔ rén rèn wéi suì xīng shí 'èr nián rào tiān yī zhōu， měi nián xíng jīng yī gè tè dìng de xīng kōng qū yù， bìng jù yǐ jì nián［ 6］。 shuǐ xīng yī míng chén xīng， huǒ xīng gǔ míng yíng huò， tǔ xīng gǔ míng zhèn xīng huò tián xīng。 zhí dé zhù yì de shì， xiān qín gǔ jí zhōng tán dào tiān xiàng shí suǒ shuō de shuǐ bìng bù shì zhǐ xíng xīng zhōng de shuǐ xīng， ér shì zhǐ héng xīng zhōng de dìng xīng（ yíng shì）［ 7］，《 zuǒzhuàn · zhuāng gōng 'èr shí jiǔ nián》 " shuǐ hūn zhèng 'ér zāi "， jiù shì yī gè lì zǐ。 suǒ shuō de huǒ yě bìng bù shì zhǐ xíng xīng zhōng de huǒ xīng， ér shì zhǐ héng xīng zhōng de dà huǒ［ 8］，《 shī jīng》 " qī yuè liú huǒ "， jiù shì yī gè lì zǐ。
gǔ rén guān cè rì yuè wǔ xīng de yùn xíng shì yǐ héng xīng wéi bèi jǐng de， zhè shì yīn wéi gǔ rén jué dé héng xīng xiāng hù jiān de wèi zhì héng jiǔ bù biàn， kě yǐ lì yòng tā men zuò biāo zhì lái shuō míng rì yuè wǔ xīng yùn xíng suǒ dào de wèi zhì。 jīng guò cháng qī de guān cè， gǔ rén xiān hòu xuǎn zé liǎo huáng dào chì dào fù jìn de 'èr shí bā gè xīngxiù zuò wéi " zuò biāo "［ 9］， chēng wéi 'èrshíbāxiù：
dōng fāng cāng lóng qī sù jiǎo kàng dī fáng xīn wěi jī
běi fāng xuán wǔ qī sù dǒu niú nǚ xū wēi shì bì
xī fāng bái hǔ qī sù kuí lóu wèi mǎo bì zī cān
nán fāng zhū què qī sù jǐng guǐ liǔ xīng zhāng yì zhěn
dōng fāng cāng lóng、 běi fāng xuán wǔ（ guī shé）、 xī fāng bái hǔ、 nán fāng zhū què， zhè shì gǔ rén bǎ měi yī fāng de qī sù lián xì qǐ lái xiǎng xiàng chéng de sì zhǒng dòng wù xíng xiàng， jiào zuò sì xiàng。
dōng、 běi、 xī、 nán de shùn xù zhì guān zhòng yào。《 néng duàn jīn gāng bān ruò bō luó mì duō jīng》：
（ shì zūn：） miào shēng， yú rǔ yì yún hé， dōng fāng xū kōng kě zhī liàng bù？
miào shēng yán： bù 'ěr， shì zūn。
（ shì zūn：） nán、 xī、 běi fāng， sì wéi、 shàng、 xià， shí fāng xū kōng， kě zhī liàng bù？
miào shēng yán： bù 'ěr， shì zūn。
zài zhè lǐ， shùn xù biàn chéng liǎo yìn dù de dōng、 nán、 xī、 běi， ér bù shì zhōng guó de dōng、 běi、 xī、 nán。 shì bù shì yīn wéi yī jū yà 'ōu dà lù zhī běi 'ér yī chù qí nán？ yǐ dōng fāng cāng lóng wéi lì， cóng jiǎo sù dào jī sù kàn chéng wéi yī tiáo lóng， jiǎo xiàng lóng jiǎo， dī fáng xiàng lóng shēn， wěi sù jí lóng wěi。 zài yǐ nán fāng zhū què wéi lì， cóng jǐng sù dào zhěn sù kàn chéng wéi yī zhǐ niǎo， liǔ wéi niǎo zuǐ， xīng wéi niǎo jǐng， zhāng wéi sù， yì wéi yǔ hé。 zhè hé wài guó gǔ dài bǎ mǒu xiē xīng zuò xiǎng xiàng chéng wéi mǒu xiē dòng wù de xíng xiàng（ rú dà xióng、 shī zǐ、 tiān xiē děng） hěn xiāng lèi sì。
shàng wén shuō guò， gǔ rén yǐ héng xīng wéi bèi jǐng lái guān cè rì yuè wǔ xīng de yùn xíng， ér 'èrshíbāxiù dōushì héng xīng。 liǎo jiě dào zhè yī diǎn， nà me gǔ shū shàng suǒ shuō de " yuè lí yú bì "、 " yíng huò shǒu xīn "、 " tài bái shí mǎo " zhè yī lèi guān yú tiān xiàng de huà jiù bù nán dǒng liǎo［ 10］。 " yuè lí yú bì " yì sī shì yuè liàng fù lì yú bì sù（ lí， lì yě）； " yíng huò shǒu xīn " shì shuō huǒ xīng jū yú xīn sù； " tài bái shí mǎo " shì shuō jīn xīng zhē bì zhù mǎo sù。 rú cǐ 'ér yǐ。 sū shì zài《 qián chì bì fù》 lǐ xiě dào： " shǎo yān， yuè chū yú dōng shān zhī shàng， pái huái yú dǒu niú zhī jiān。 " yě shì yòng de 'èrshíbāxiù zuò biāo fǎ。
èrshíbāxiù bù jǐn shì guān cè rì yuè wǔ xīng wèi zhì de zuò biāo， qí zhōng yòu xiē xīngxiù hái shì gǔ rén cè dìng suì shí jì jié de guān cè duì xiàng。 lì rú zài shàng gǔ shí dài， rén men rèn wéi chū hūn shí cān sù zài zhèng nán fāng jiù shì chūn jì zhēngyuè， xīn sù zài zhèng nán fāng jiù shì xià jì wǔ yuè［ 11］， děng děng。
gǔ rén duì yú 'èrshíbāxiù shì hěn shú xī de， yòu xiē xīngxiù yóu yú xīng xiàng tè shū， yǐn rén zhù mù， chéng liǎo gǔ diǎn shī gē miáo shù de duì xiàng。《 shī jīng》 " wéi nán yòu jī， bù kě yǐ bǒ yáng； wéi běi yòu dǒu， bù kě yǐ yì jiǔ jiāng "［ 12］， zhè shì zhǐ jī sù hé dǒu sù shuō de。 jī dǒu 'èr sù tóng chū xiàn yú nán fāng tiān kōng shí， jī sù zài nán， dǒu sù zài běi。 jī sù sì xīng lián xì qǐ lái xiǎng xiàng chéng wéi bòjī xíng， dǒu sù liù xīng lián xì qǐ lái xiǎng xiàng chéng wéi gǔ dài yǎo jiǔ de dǒu xíng。《 shī jīng》 " sān xīng zài tiān "、 " sān xīng zài yú "、 " sān xīng zài hù "， zé shì zhǐ cān sù 'ér yán［ 13］， yīn wéi cān sù yòu yào mùdì sān xīng lián chéng yī xiàn。 zhì yú yuèfǔ shī lǐ suǒ shuō de " qīng lóng duì dào yú "［ 14］， dào zhǐ huáng dào， qīng lóng zé zhǐ zhěng gè cāng lóng qī sù liǎo。 yòu de xīngxiù， bàn suí zhe dòng rén de shén huà gù shì， chéng wéi hòu shì zuò jiā yán yòng de diǎn gù。 kuài zhì rén kǒu de niú láng zhì nǚ gù shì bù bì xù shù［ 15］， èrshíbāxiù zhōng de cān xīn 'èr sù de chuán shuō yě shì cháng bèi hòu rén dāng zuò diǎn gù yǐn yòng de。《 zuǒzhuàn · zhāo gōng yuán nián》 shuō： xī gāo xīn shì yòu 'èr zǐ， bó yuē 'ě bó， jì yuē shí shěn（ ｃ ｈ é ｎ）， jū yú kuàng lín， bù xiāng néng yě， rì xún gān gē， yǐ xiāng zhēng tǎo。 hòu dì bù zāng， qiān 'ě bó yú shāng qiū， zhù chén（ zhù sì dà huǒ）， shāng rén shì yīn， gù chén wéi shāng xīng（ jí xīn sù）； qiān shí shěn yú dà xià（ jìn yáng）， zhù cān（ zhù sì shēnxīng）， táng rén shì yīn，…… gù cān wéi jìn xīng（ jí cān sù）。
dōng fāng cāng lóng qī sù jiǎo kàng dī fáng xīn wěi jī
běi fāng xuán wǔ qī sù dǒu niú nǚ xū wēi shì bì
xī fāng bái hǔ qī sù kuí lóu wèi mǎo bì zī cān
nán fāng zhū què qī sù jǐng guǐ liǔ xīng zhāng yì zhěn
dōng fāng cāng lóng、 běi fāng xuán wǔ（ guī shé）、 xī fāng bái hǔ、 nán fāng zhū què， zhè shì gǔ rén bǎ měi yī fāng de qī sù lián xì qǐ lái xiǎng xiàng chéng de sì zhǒng dòng wù xíng xiàng， jiào zuò sì xiàng。
dōng、 běi、 xī、 nán de shùn xù zhì guān zhòng yào。《 néng duàn jīn gāng bān ruò bō luó mì duō jīng》：
（ shì zūn：） miào shēng， yú rǔ yì yún hé， dōng fāng xū kōng kě zhī liàng bù？
miào shēng yán： bù 'ěr， shì zūn。
（ shì zūn：） nán、 xī、 běi fāng， sì wéi、 shàng、 xià， shí fāng xū kōng， kě zhī liàng bù？
miào shēng yán： bù 'ěr， shì zūn。
zài zhè lǐ， shùn xù biàn chéng liǎo yìn dù de dōng、 nán、 xī、 běi， ér bù shì zhōng guó de dōng、 běi、 xī、 nán。 shì bù shì yīn wéi yī jū yà 'ōu dà lù zhī běi 'ér yī chù qí nán？ yǐ dōng fāng cāng lóng wéi lì， cóng jiǎo sù dào jī sù kàn chéng wéi yī tiáo lóng， jiǎo xiàng lóng jiǎo， dī fáng xiàng lóng shēn， wěi sù jí lóng wěi。 zài yǐ nán fāng zhū què wéi lì， cóng jǐng sù dào zhěn sù kàn chéng wéi yī zhǐ niǎo， liǔ wéi niǎo zuǐ， xīng wéi niǎo jǐng， zhāng wéi sù， yì wéi yǔ hé。 zhè hé wài guó gǔ dài bǎ mǒu xiē xīng zuò xiǎng xiàng chéng wéi mǒu xiē dòng wù de xíng xiàng（ rú dà xióng、 shī zǐ、 tiān xiē děng） hěn xiāng lèi sì。
shàng wén shuō guò， gǔ rén yǐ héng xīng wéi bèi jǐng lái guān cè rì yuè wǔ xīng de yùn xíng， ér 'èrshíbāxiù dōushì héng xīng。 liǎo jiě dào zhè yī diǎn， nà me gǔ shū shàng suǒ shuō de " yuè lí yú bì "、 " yíng huò shǒu xīn "、 " tài bái shí mǎo " zhè yī lèi guān yú tiān xiàng de huà jiù bù nán dǒng liǎo［ 10］。 " yuè lí yú bì " yì sī shì yuè liàng fù lì yú bì sù（ lí， lì yě）； " yíng huò shǒu xīn " shì shuō huǒ xīng jū yú xīn sù； " tài bái shí mǎo " shì shuō jīn xīng zhē bì zhù mǎo sù。 rú cǐ 'ér yǐ。 sū shì zài《 qián chì bì fù》 lǐ xiě dào： " shǎo yān， yuè chū yú dōng shān zhī shàng， pái huái yú dǒu niú zhī jiān。 " yě shì yòng de 'èrshíbāxiù zuò biāo fǎ。
èrshíbāxiù bù jǐn shì guān cè rì yuè wǔ xīng wèi zhì de zuò biāo， qí zhōng yòu xiē xīngxiù hái shì gǔ rén cè dìng suì shí jì jié de guān cè duì xiàng。 lì rú zài shàng gǔ shí dài， rén men rèn wéi chū hūn shí cān sù zài zhèng nán fāng jiù shì chūn jì zhēngyuè， xīn sù zài zhèng nán fāng jiù shì xià jì wǔ yuè［ 11］， děng děng。
gǔ rén duì yú 'èrshíbāxiù shì hěn shú xī de， yòu xiē xīngxiù yóu yú xīng xiàng tè shū， yǐn rén zhù mù， chéng liǎo gǔ diǎn shī gē miáo shù de duì xiàng。《 shī jīng》 " wéi nán yòu jī， bù kě yǐ bǒ yáng； wéi běi yòu dǒu， bù kě yǐ yì jiǔ jiāng "［ 12］， zhè shì zhǐ jī sù hé dǒu sù shuō de。 jī dǒu 'èr sù tóng chū xiàn yú nán fāng tiān kōng shí， jī sù zài nán， dǒu sù zài běi。 jī sù sì xīng lián xì qǐ lái xiǎng xiàng chéng wéi bòjī xíng， dǒu sù liù xīng lián xì qǐ lái xiǎng xiàng chéng wéi gǔ dài yǎo jiǔ de dǒu xíng。《 shī jīng》 " sān xīng zài tiān "、 " sān xīng zài yú "、 " sān xīng zài hù "， zé shì zhǐ cān sù 'ér yán［ 13］， yīn wéi cān sù yòu yào mùdì sān xīng lián chéng yī xiàn。 zhì yú yuèfǔ shī lǐ suǒ shuō de " qīng lóng duì dào yú "［ 14］， dào zhǐ huáng dào， qīng lóng zé zhǐ zhěng gè cāng lóng qī sù liǎo。 yòu de xīngxiù， bàn suí zhe dòng rén de shén huà gù shì， chéng wéi hòu shì zuò jiā yán yòng de diǎn gù。 kuài zhì rén kǒu de niú láng zhì nǚ gù shì bù bì xù shù［ 15］， èrshíbāxiù zhōng de cān xīn 'èr sù de chuán shuō yě shì cháng bèi hòu rén dāng zuò diǎn gù yǐn yòng de。《 zuǒzhuàn · zhāo gōng yuán nián》 shuō： xī gāo xīn shì yòu 'èr zǐ， bó yuē 'ě bó， jì yuē shí shěn（ ｃ ｈ é ｎ）， jū yú kuàng lín， bù xiāng néng yě， rì xún gān gē， yǐ xiāng zhēng tǎo。 hòu dì bù zāng， qiān 'ě bó yú shāng qiū， zhù chén（ zhù sì dà huǒ）， shāng rén shì yīn， gù chén wéi shāng xīng（ jí xīn sù）； qiān shí shěn yú dà xià（ jìn yáng）， zhù cān（ zhù sì shēnxīng）， táng rén shì yīn，…… gù cān wéi jìn xīng（ jí cān sù）。