diào yú dǎo jí qí fù shǔ dǎo yǔ guī shǔ kǎo ―― cóng míng dài chén kǎn《 shǐ liú qiú lù》 tán qǐ
tí yào : diào yú dǎo jí qí fù shǔ dǎo yǔ de zhù quán wèn tí , zài xiàn jīn de zhōng rì guān xì zhōng cún zài zhēng yì。 1534 nián zhōng guó míng dài liú qiú cè fēng shǐ chén kǎn shàng chéng de《 shǐ liú qiú lù》 zhōng , biàn duì zhōng liú jiāng jiè zuò yòu míng què jìzǎi , hòu shì zhōng、 rì、 liú qiú sān guó de zhèng fǔ guān yuán、 xué zhě nǎi zhì dǎo mín shuǐ fū yì jiē yǐ wéi shì。 zhè chōng fēn zhèng míng : diào yú dǎo jí qí fù shǔ dǎo yǔ yuán běn biàn shì zhōng guó lǐng tǔ , lì shǐ jìzǎi de gǔ mǐ shān ( xiàn jīn de jiǔ mǐ dǎo ) cái shì gǔ dài liú qiú wáng guó de xī bù jiāng tǔ。 “ gǔ rén rì yǐ yuǎn , qīng shǐ zì bù mǐn ”。 zhǐ yòu zūn zhòng lì shǐ , cái néng rèn shí hé jiě jué xiàn shí wèn tí。
guān jiàn cí : diào yú dǎo shǐ liú qiú lù zhōng guó lǐng tǔ
zhī gǔ bù zhī jīn , wèi zhī lù chén ; zhī jīn bù zhī gǔ , wèi zhī máng gǔ”。 zhè shì dōng hàn sī xiǎng jiā wáng chōng de míng yán。 zài xiàn jīn wō guó duì wǒ diào yú dǎo zhù quán chí yòu yì yì de qíng kuàng xià , wén gǔ 'ér zhī jīn , jù yòu zhòng yào de xiàn shí yì yì。 wèicǐ , běn wén nǐ cóng míng dài cè fēng shǐ chén kǎn zài《 shǐ liú qiú lù》 zhōng de jì qǐ , jiān jí gǔ dài wō guó hé liú qiú wáng guó de lì shǐ jìzǎi , shuō míng liú qiú wáng guó de jiāng jiè fàn wéi , yǐ zhèng míng zì gǔ yǐ lái diào yú dǎo biàn shì zhōng guó de lǐng tǔ。
yī、 gǔ mǐ shān“ nǎi shǔ liú qiú zhě” shì zhōng liú jiāng jiè
1534 nián ( míng jiā jìng shí sān nián ), chén kǎn chū shǐ guī lái , zài qí jìn chéng de《 shǐ liú qiú lù》 zhōng , jí tōng cháng suǒ shuō de“ fù mìng shū” zhōng , duì chū shǐ liú qiú yòu yī dà duàn míng què 'ér xiáng xì de jì shù。 wō guó xué zhě yǐn zhèng jiào shǎo , jiān yòu xù yì shān jiǎn zhě , cí zhuǎn lù rú xià :
jiā jìng bǐng xū (1526 nián ) dōng , liú qiú guó zhōng shān wáng shàng zhēn hōng。 yuè wù zǐ (1528 nián ), shì zǐ shàng qīng biǎo qǐng xí fēng …… ( jiā jìng shí yī nián ) méng qīnchāi chén děng kè zhèng fù shǐ jī pěng zhào chì , qián wǎng liú qiú , fēng shàng qīng wéi zhōng shān wáng。 chén děng suí jí cí cháo qián lái fú jiàn zào chuán , chuán wán zhī rì guò hǎi xíng lǐ。…… ( jiā jìng shí sān nián wǔ yuè ) wǔ rì shǐ fā zhōu…… bā rì chū hǎi kǒu , fāng yī wàng wāng yáng yǐ。 shuǐ shùn 'ér wéi , bō tāo yì bù xiōng yǒng…… wéi tiān guāng yǔ shuǐ guāng xiāng jiē 'ěr , yún wù biàn huàn wú qióng , rì yuè chū méi kě hài…… suī ruò kě lè , zhōng bù néng shì rán yú huái。 jiǔ rì yǐn yǐn jiàn yī xiǎo shān , nǎi xiǎo liú qiú ( tái wān ) yě。 shí rì nán fēng shèn xùn , zhōu xíng rú fēi…… guò píng jiā shān ( péng jiā shān ), guò diào yú yǔ ( diào yú dǎo ), guò huáng máo yǔ ( huáng wěi yǔ ), guò chì yǔ ( chì wěi yǔ ), mù bù xiá jiē , yī zhòu yè jiān sān rì zhī lù chéng…… shí yī rì xī , jiàn gǔ mǐ shān , nǎi shǔ liú qiú zhě。 yí rén gē wǔ yú zhōu , xǐ dá yú jiā。 yè xíng chè xiǎo , fēng zhuǎn 'ér dōng , jìn xún tuì chǐ , shī qí gù chù。 yòu jìng yī rì , shǐ zhì qí shān ( gǔ mǐ shān )。 yòu yí rén jià chuán lái wèn , yí tōng shì yǔ zhī yǔ 'ér qù。 shí sān rì , fēng shǎo zhù shùn , jí dǐ qí guó。 nài hé yòu zhuǎn 'ér běi , shuò bù kě xíng。 yù bó shān lù , xiǎn shí luàn fú yǔ xià , jǐn bì zhī , yuǎn bù gǎn jìn , zhōu dàng bù níng。 cháng nián zhí duǒ shèn jiān , yǔ fēng wéi dí , bù néng jìn yì bù néng tuì , shàng xià yú cǐ shān zhī cè。 rán fēng shèn lì…… xiāng chí zhì shí sì rì xī , zhōu cì cì yòu shēng , ruò yòu fēn bēng zhī shì。…… zhòng yuē bù kě zhī yǐ , qí hū tiān fēi 'ér hào…… yú shì , yòu chàng yì zhě yuē : fēng nì zé dàng , shùn zé 'ān , hé huí yǐ cóng shùn , rén xīn shǎo níng , yī？ yòu bèi , shàng kě tú yě。 yòu yī zhí duǒ 'ér yún : hǎi yǐ shān wéi lù , yī shī cǐ shān , jiāng wú suǒ guī , piào yú tā guó , wèi kě zhī yě , piào yú luò？ , wèi kě zhī yě , shǒu cǐ shàng kě yǐ shēng , shī cǐ kǒng wú yǐ jiù。 yí tōng shì cóng bàng zàn zhī。 yú děng yì zhī qí yán yòu jù。 dàn zhòng gǔ lì tí hào bù zhǐ , gū cóng zhòng yǐ shū qí jù , bǐ yì miǎnqiǎng cóng zhī。 xuánzhuàn zhī hòu , zhōu guǒ bù dàng…… zhòng xīn suì dìng。 yì wǔ , fēng zì nán lái , zhōu bù kě wǎng , yòu cóng 'ér běi。 shǐ huǐ bù shǎo dài yě。 jì shí liù rì dàn , dāng jiàn gǔ mǐ shān , zhì qī sì wàng , wéi shuǐ tà wú suǒ jiàn。 zhí duǒ zhě yuē : jīn jiāng hé guī ? zhòng shǐ fú qí xiān jiàn , fǎng huáng zhí zhú , wú rú zhī hé。 yú děng yì yōu zhī , jí lìng rén shàng wéi yǐ chān qù yuǎn jiàn yī xiǎo diān wēi lù , ruò yòu xiǎo shān fú yú qí bàng。 xún zhī yí rén , nǎi yuē : cǐ rè bì shān yě , yì běn guó suǒ shǔ , dàn guò běn guó sān bǎi lǐ , zhì cǐ kě yǐ wú yōu , ruò gèng cóng dōng , jí wō guó yǐ。 shēn kè , guǒ zhì qí dì bó yǐ。 shí bā rì , shì zǐ qiǎn fǎ sī guān yī yuán , lái jù niú yáng jiǔ mǐ guā cài……。 tōng shì zhì cí yuē : tiān shǐ yuǎn lín , shì zǐ bù shèng xīn yǒng , wén fēng bó wéi cóng zhě jīng , shì zǐ yì bù zì 'ān…… jǐn qiǎn xiǎo chén jù cài guǒ , jiāng wèn 'ān zhī jìng。 yú děng 'ài qí cí yǎ ,(
líng ) shòu zhī shí , yú zhī zhōu yǐ guò wáng ( guó ) zhī dōng。 yù dé dōng fēng , wéi shùn xià rì , chéng bù yì dé yě。 shì zǐ fù qiǎn yí zhòng sì qiān rén , jià xiǎo chuán sì shí sōu , yǐ dà lǎn yǐn yú zhī zhōu…… chuán fēn zuǒ yòu , gè wéi yī lǎn…… yī zhòu yī yè , yì xíng bǎi yú lǐ。 shí jiǔ rì , fēng nì shèn , bù kě yǐ rén lì shèng , suì bó yú yí shān zhī 'ào。…… èr shí sān rì , shì zǐ fù qiǎn wáng qīn yī yuán , yì yǐ shù zhōu 'ér lái…… fǎ sī guān zuǒ yòu xún dū , gǔ yǐ zuò qì , zì yè dá dàn……。 yú děng 'èr shí wǔ rì fāng dá bó chuán zhī suǒ , míng yuē nà bà gǎng ①。
chén kǎn suǒ wèi“ shí yī rì xī , jiàn gǔ mǐ shān , nǎi shǔ liú qiú zhě” , yǐ jí“ yòu jìng yī rì , shǐ zhì qí shān…… fēng shǎo zhù shùn , jí dǐ qí guó” de xù shù , shí jì jiǎng de zhèng shì zhōng liú jiāng jiè。 yīn wéi zhōng liú zhī jiān méi yòu dì sān guó , suǒ yǐ méi yòu rèn hé kě zuò huái yí zhī chù。 qià rú liú qiú《 wàn guó jīn liáng zhōng》 míng wén suǒ chēng :“ liú qiú guó zhě , nán hǎi shèng dì…… yǐ dà míng wéi fǔ chē , yǐ rì yù wéi chún chǐ , zài cǐ zhōng jiān yǒng chū zhī péng lāi dǎo yě。” ② rán 'ér , wō guó guó shì guǎn dà xué jiào shòu 'ào yuán mǐn xióng què chēng : chén kǎn de《 shǐ liú qiú lù》 zhù yào shì guān xīn chū shǐ háng lù ③。 yán wài zhī yì , zài yú fǒu dìng chén kǎn duì zhōng liú jiāng jiè de míng què jìzǎi。 cóng 'ér yě jiù xiàn rù liǎo cuò wù zhī zhōng。
qí yī ,“ shí yī rì xī , jiàn gǔ mǐ shān , nǎi shǔ liú qiú zhě” , yòng yǔ kěn dìng , wú shāo jiǎ jiè。 àn zhào wō guó xué zhě de yì fǎ shì :“ shí yī rì xī , gǔ mǐ shān を み る。 nǎi ち liú qiú に shǔ する zhě な り” ④。 zhè shì shú zhī hàn yǔ de wō guó xué zhě dōukě yǐ míng bái de。 ào yuán jiào shòu rú guǒ bù dài piān jiàn , dāng yìng míng bái chén kǎn zhè zhǒng jìzǎi de hán yì。 qí 'èr , chén kǎn suí hòu jì chēng :“ yí rén gē wǔ yú zhōu , xǐ dá yú jiā。” zhè shì liú qiú rén de qièshēn shí gǎn , yě cóng lìng yī cè miàn zhèng shí liǎo gǔ mǐ shān zuò wéi zhōng liú jiāng jiè de shì shí。 ér qiě yǔ“ yí tōng shì” suǒ zàn tóng de“ yī shī cǐ shān ( gǔ mǐ shān )” , jì xù wǎng běi ,“ piào yú tā guó , wèi kě zhī yě” , jù yòu nèi zài de、 bù kě fēn gē de lián xì。 qí sān , chén kǎn zuò wéi cè fēng shǐ jié , qí guó jìng yì shí fēi cháng qīng chǔ。 rú gāi shū nèi hán de《 tiān fēi líng yìng jì》 zhōng jì chēng :“ liú qiú guó qǐng fēng , shàng mìng kǎn jì xíng rén gāo jūn chéng , wǎng jiāng [ qí ] shì , fēi háng wàn lǐ , fēng tāo pǒ cè…… jiāng zhì qí guó , nì shuǐ dàng zhōu…… qún qǐ shén fēng , dìng sài？ nǎi dé dá。” zhè zhōng jiān de“ jiāng zhì qí guó” , yě zhèng shì qián wén suǒ shù de“ dāng jiàn gǔ mǐ shān” zhī shí。 yě jiù shì shuō , chén kǎn de《 shǐ liú qiú lù》 jué fēi suǒ wèi zhù yào guān xīn háng lù , ér shì yǐ qí míng què de jiāng tǔ yì shí , kěn dìng dì jìzǎi liǎo dāng shí zhōng liú liǎng guó de biān jiè。 zhàn qián , wō guó téng tián yuán chūn zài qí zhù shù de《 wō guó jiāo tōng zhī yán jiū》 (1938 nián chéng shū ) zhōng , wèile bǎ diào yú dǎo liè rù wō guó de bǎn tú , yě céng yǐn zhèng chén kǎn de《 shǐ liú qiú lù》 , dàn què xù yì shān diào liǎo“ jiàn gǔ mǐ shān nǎi shǔ liú qiú zhě” de míng què jìzǎi , yǐ jí“ yí rén gē wǔ yú wǔ , xǐ dá yú jiā” de míng què jì shí①。 téng tián de zhè zhǒng shǒu fǎ , shí lìng zhèng zhí xué zhě chǐ xiào。 shù shí nián guò qù liǎo , ào yuán jiào shòu fàn liǎo tóng yàng de cuò wù。
èr、 chén kǎn duì liú qiú jiāng tǔ de jì shí
rén men zhī dào , zì zhōng guó míng dài hóng wǔ wǔ nián (1372 nián ), xíng rén yáng zài shòu mìng xié dài guó shū chū shǐ liú qiú zhī hòu , liú qiú wáng biàn kāi shǐ jiē shòu zhōng guó huáng dì de cè fēng , bìng xiàng zhōng guó nà gòng chēng chén , cǎi yòng zhōng guó fǎ dìng nián hào、 zhēngshuò。 shí zhì qīng dài guāng xù nián jiān , cháng dá wǔ bǎi yú nián , yī zhí chǔyú zhōng guó de cè fēng tǐ zhì zhī xià , shì wéi zhōng guó de chén shǔ zhī guó。 rú hóng xī yuán nián (1425 nián ) zhōng guó rén zōng huáng dì pài qiǎn nèi guān chái shān fēng shàng bā zhì wéi zhōng shān wáng , bìng yù jì xiān wáng shàng sī shào shí , qí zhào chì yuē :“ xī wǒ huáng kǎo tài zōng wén huáng dì , gōng yīng tiān mìng , tǒng yù wàn fāng , sī shī yī shì , yuǎn 'ěr tóng rén。 ěr fù liú qiú zhōng shān wáng sī shào , cōng míng xián dá , mào dǔ zhōng chéng , jìng tiān shì shàng , yì jiǔ fú xiè , cháo gòng yòu cháng , wǎng qiān yú zhí…… niàn 'ěr fù gào zhōng yǐ yú zài suì , fēi yòu sì dí zhī xián , hé yīng chuán xí zhī zhòng。 cí tè qiǎn guān chái shān jī chì , mìng 'ěr shì zǐ shàng bā zhì wéi liú qiú guó zhōng shān wáng , yǐ jì qí shì yú xì , lì zhōng lì xiào , gé shǒu fān fú” yún yún②。 rán
ér , liú qiú wáng guó yōng yòu zì jǐ de jiāng tǔ lǐng dì , zhōng guó zhèng fǔ bìng bù gān shè liú qiú wáng guó de nèi zhèng。 1716 nián wán chéng de《 zhōng shān wáng fǔ xiāng qīng chuán zhí nián pǔ》 xù chēng :“ xī chéng zhōu qiǎn guān , sān gōng liù qīng , fēn zhí shuài shǔ , yǐ chàng jiǔ zhōu zhī mù , fù zhèn jì gāng 'ér sì hǎi zhào mín zì zhì yǐ。 wéi wǒ zhōng shān , suī hǎi wài yī cuō shì , zhì guó gāng jì , qǐ yì kě bù jǔ xíng zāi。 kuàng dà míng yǐ lái , shì chéng fēng jué , chēng dōng nán fān píng zhī bāng , gù shè yī xiāng sān qīng , fēn zhí lǐ zhèng shì , zhèn gāng sù jì , kāng chéng mín rén , qí suǒ yóu lái zhě jiù yǐ”③。 yě jiù shì shuō , liú qiú wáng guó zì lǐ qí zhèng , yóu lái jiǔ yǐ。 chén kǎn de《 shǐ liú qiú lù》 zài zhè yī fāng miàn yě zuò liǎo rú shí de jìzǎi : liú qiú guó zài quán zhōu zhī dōng , zì fú zhōu shì zhī , zé zài dōng běi。…… qí jūn chén zhī fēn , suī fēi huá xià zhī yán , ér shàng xià zhī jié , yì yòu děng jí zhī biàn。 wáng zhī xià zé wáng qīn , zūn 'ér bù yǔ zhèng yě。 cì fǎ sī guān、 cì chá xí guān , xíng míng yě。 cì nà bà gǎng guān , sī qián gǔ yě。 cì 'ěr mù guān , fǎng wèn yě。 cǐ jiē shì guān 'ér wéi wǔ zhí zhě yě。 ruò dà fū、 zhǎngshǐ、 tōng shì děng guān , zé zhuān sī cháo gòng zhī shì , shè yòu dìng yuán 'ér wéi zhī zhí zhě yě。…… zhì yú fù liǎn , zé qiè gǔ rén jǐng tián zhī yí fǎ , dàn míng yì wèi jiě bèi , wáng jí chén mín gè fēn qí tǔ , yǐ wéi lù shí。…… shān chuān zé nán yòu tài píng shān , xī yòu gǔ mǐ shān、 mǎ chǐ shān , běi yòu liú huáng shān、 rè bì shān、 huī jiā shān、 yí shān、 qī dǎo shān…… zhè xiē jìzǎi , jìn yī bù shuō míng liǎo 'ào yuán jiào shòu de qián shù shuō fǎ háo wú gēn jù。 ér qí zhōng yòu guān liú qiú wáng guó shān chuān de jì shù , gèng shì xiàn jīn kǎo chá gǔ dài liú qiú wáng guó jiāng tǔ fàn wéi de lì zhèng : qí yī , suǒ wèi“ nán yòu tài píng”。 zhè shì dāng shí liú qiú wáng guó de nán bù jiāng tǔ。 jù liú qiú shǒu lǐ wáng gōng zhèng diàn lán gān míng wén jìzǎi (1477― 1522 nián shàng zhēn wáng zhì shì qī jiān ):“ xī nán yòu guó , míng yuē tài píng shān。 hóng zhì gēng shēn chūn , qiǎn zhàn chuán yī bǎi sōu gōng zhī , qí guó rén shù jiàng qí 'ér fú cóng。 yì nián , háng hǎi lái xiàn suì gòng。”④ qí zhōng de“ hóng zhì gēng shēn” , shì zūn cóng míng xiào zōng de hóng zhì nián hào , shí wéi 1500 nián。 cài duó běn《 zhōng shān shì pǔ》 shàng zhēn wáng juàn nèi yì chēng :“ liú qiú guó guǎn xiá zhī dǎo , míng yuē gōng gǔ , cì yuē bā zhòng shān , měi suì nà gòng。” ⑤ chōng shéng chū shēn de xué zhě què rèn , dāng shí de“ shān” , shí wéi dǎo、 guó huò cūn luò zhī yì ,“ tài píng shān
” jí xiàn jīn de gōng gǔ dǎo、 bā zhòng shān dǎo de zǒng chēng。 yóu cǐ kě jiàn , chén kǎn de“ nán yòu tài píng shān” de jì shù , bù jǐn yǔ xiàn jīn bǎo cún de míng wén xiāng fú , ér qiě yǔ dāng shí liú qiú wáng guó de shí jì jiāng tǔ lǐng yù shì yī zhì de。
qí 'èr , chén kǎn jìzǎi de“ xī yòu gǔ mǐ shān、 mǎ chǐ shān” , jí liú qiú wáng guó de xī bù shǔ dì。 dāng dài xué zhě què rèn , gǔ mǐ shān jí xiàn jīn de jiǔ mǐ dǎo , ér mǎ chǐ shān zé shì xiàn jīn de qìng liáng jiān zhū dǎo。 cóng liǎng zhě de shí jì wèi zhì 'ér yán , gǔ mǐ shān zài xī , mǎ chǐ shān zài dōng , qià hǎo gòu chéng xiàn jīn chōng shéng běn dǎo de xī bù wài wéi。 jù liú qiú dì 'èr bù guó shǐ《 zhōng shān shì pǔ》 jìzǎi :“ yīng zǔ dēng wèi (1264― 1274 nián ), shī rén fū zhì , xù mín jìn xián , xíng cuò bù yòng , guó rén dà fú。 xī běi dà dǎo、 jiǔ mǐ dǎo děng chù , yì shǐ lái cháo , ér guó dà zhì yǐ。”① xiǎn 'ér yì jiàn , chén kǎn suǒ jì shù de liú qiú“ xī yòu gǔ mǐ shān、 mǎ chǐ shān” , yě shì fú hé shí jì de , bìng yǔ qián shù de“ jiàn gǔ mǐ shān , nǎi shǔ liú qiú zhě” , jù yòu tóng yàng de hán yì。
qí sān ,“ běi yòu liú huáng shān、 rè bì shān……” zhè shì dāng shí liú qiú wáng guó de běi fāng lǐng tǔ。 liú qiú dì sān bù guó shǐ《 qiú yáng》 jì chēng :“ xián chún wǔ nián (1269 nián ), jiǔ mǐ、 qìng liáng jiān、 yī bǐ wū děng dǎo , jiē shǐ rù gòng” ;“ qī nián , dà dǎo děng chù , jiē shǐ rù gòng…… cì hòu , měi nián rù gòng” ,“ wáng mìng fǔ chén yú bó cūn jiàn gōng guǎn , shè guān lì zhì zhū dǎo zhī shì”②。 zhè zhōng jiān de“ yī bǐ wū” jí chén kǎn jì shù de rè bì shān , yě jiù shì xiàn jīn de yī píng wū dǎo , ér“ dà dǎo děng chù” , xì zhǐ xiàn jīn xǐ jiè ( yě chēng qí jiè、 guǐ jiè )、 yǎn měi dà dǎo děng dǎo yǔ。 wō guó cháng mén běn《 píng jiā wù yǔ》 ( tuī dìng wéi shí sān shì jì zhōng qī chéng shū ) zhōng yě chēng :“ guǐ jiè yòu shí 'èr dǎo , rù kǒu wǔ dǎo cóng wō guó , nèi qī dǎo bù cóng wǒ cháo。”③ zhè“ nèi qī dǎo” zhōng biàn bāo kuò xiàn jīn de liú huáng dǎo , jí chén kǎn jìzǎi de liú huáng shān。 yóu cǐ kě jiàn , chén kǎn duì dāng shí liú qiú wáng guó de běi fāng lǐng tǔ de jìzǎi yě shì zhēn shí de。 suǒ yǐ , dāng nián chén kǎn suǒ chéng de shǐ chuán piào zhì rè bì shān zhī jì ,“ yí rén” yì wèi“ běn guó ( liú qiú ) suǒ shǔ。” dāng nián yǔ chén kǎn tóng xíng de fù shǐ gāo chéng , zài《 shǐ liú qiú lù》 de hòu xù zhōng tán dào :“ tiān xià shì , lǚ zhī 'ér hòu zhī , jí zhī 'ér hòu yù , wèi yòu bù shēn shì zhī 'ér zhī qí rán zhě。”“ jīn xià wǔ yuè , zhì qí guó tǔ…… qí jiān dé yú jiàn wén zhī , jiǔ xún fǎng zhī , zhēn zhě sì yǔ zhū ( shū ) suǒ zài shāo bù tóng…… yīn jì shǐ shì 'ér fù zhī zhū shū。” yě jiù shì shuō , chén kǎn《 shǐ liú qiú lù》 de jìzǎi shì yuán yú shēn lín qí jìng , shì jīng guò shí jì kǎo chá 'ér jìzǎi de。 zhè jìn yī bù shuō míng : chén kǎn de《 shǐ liú qiú lù》 zhī suǒ yǐ néng gòu zuò chū qièhé shí jì de jìzǎi , bìng fēi zhǐ shì yuán yú zì gǔ yǐ lái zhōng guó rén duì liú qiú jí qí jiāng jiè lǐng yù de liǎo jiě , ér qiě shì yuán yú chén kǎn děng rén dǐ dá liú qiú zhī hòu , duì liú qiú wáng guó de xíng diǎn zhì dù、 shān chuān lǐng dì yòu suǒ“ xún fǎng”、“ jiàn wén” suǒ zhì。 cóng zhè gè yì yì shàng jiǎng , chén kǎn duì liú qiú jiāng jiè de jì shí , nǎi shì zhōng liú liǎng guó zhèng fǔ guān yuán yǐ zhì dǎo mín shuǐ fū de gòng shí , jù yòu què záo wú wù de jià zhí。
sān、 hòu shì duì chén kǎn jìzǎi díquè rèn rú
shàng suǒ shù , yóu yú chén kǎn de《 shǐ liú qiú lù》 yuán yú shí jiàn , tè bié shì yòu guān duì dāng shí liú qiú wáng guó lǐng tǔ de jìzǎi , nǎi shì jī yú shí dì kǎo chá。 yīn 'ér jì shì zhǔn què , bìng dé dào liǎo hòu shì de pǔ biàn rèn tóng。 xiàn yǐ zhōng、 rì、 liú sān guó guān yuán、 xué zhě de zhù shù wéi lì :( yī ) qīng dài kāng xī wǔ shí bā nián (1719 nián ), xú bǎo guāng zuò wéi cè fēng fù shǐ yǔ zhèng shǐ hǎi bǎo yī dào qián wǎng liú qiú。 tóng nián liù yuè chū dǐ dá nà bà , yì nián 'èr yuè qǐ chéng guī guó hòu , zài qí jìn chéng de《 zhōng shān chuán xìn lù》 de xù yán zhōng , jì shù liǎo biān zuǎn gāi shū de jù tǐ guò chéng : liú qiú jiàn zì《 suí shū》 , qí chuán shèn lüè。《 běi shǐ》、《 táng shū》、 sòng yuán zhū shǐ yīn zhī。 zhèng shǐ 'ér wài , rú dù shì《 tōng diǎn》、《 jí shì yuān hǎi》、《 xīng chá shèng lǎn》、《 yíng chóng lù》 děng shū suǒ zài shān chuān fēng sú wù chǎn , jiē duō chuǎn lòu……。 jiā jìng jiá wǔ (1534 nián ), chén gěi shì kǎn fèng shǐ , shǐ yòu lù , guī shàng yú cháo。 qí shū yún : fǎng qí shān chuān fēng sú rén wù zhī xiáng , qiě bó qún shū zhī miù , yǐ chéng jì lüè zhì yì 'èr juàn , mò zài ( liú qiú ) guó yǔ guó zì。 ér jīn , chāo běn shí cún 'èr sān yǐ…… jīn chén fèng mìng , wéi jiǎn tǎo chén hǎi bǎo fù yǐ wǎng , zì jǐ hài (1719 nián ) liù yuè shuò zhì guó , hòu xùn yú nián , zhì gēng zǐ (1720 nián ) èr yuè shí liù rì shǐ xíng , jì zài zhōng shān fán bā yuè yuè。 fēng yàn zhī xiá , xiān zhì yǔ guó wáng , qiú shì《 zhōng shān shì jiàn》 jí shān chuān tú jí , yòu shí yǔ qí dà fū zhī tōng wén zì yì cí zhě biàn yóu shān hǎi jiān , yuǎn jìn xíng shì jiē zài mù zhōng。 kǎo qí zhì dù lǐ yí , guān fēng wèn sú , xià zhì yī wù yì zhuàng , bì xún míng yǐ dé qí shí , jiàn wén hù zhèng。 yǔ zhī wǎng fù , qù yí cún xìn。 yīn bìng hǎi xíng zhēn dào fēng yàn zhū yí tú zhuàng bìng liè , biān wéi liù juàn①。
xú bǎo guāng suǒ jìn chéng de《 zhōng shān chuán xìn lù》 , hé dāng nián chén kǎn jìn chéng de《 shǐ liú qiú lù》 yī yàng , yě shì jīng guò shí dì kǎo chá , jiǔ jīng“ xún fǎng” ér chéng。 cóng 'ér yě jiù gòu chéng liǎo liǎng zhě de yī zhì xìng hé kě xìn xìng。 tè bié shì yòu guān liú qiú wáng guó shān chuān shǔ dì de jìzǎi , yóu yú xú bǎo guāng zhì liú zài liú qiú de shí jiān gèng cháng , yīn 'ér jiào zhī chén kǎn de jì shù gèng wéi xiáng jìn。 qí zhōng míng què jìzǎi“ liú qiú shǔ dǎo sān shí liù , shuǐ chéng nán běi sān qiān lǐ , dōng xī liù bǎi lǐ , yuǎn jìn huán liè” děng děng。 suí hòu , zé jù tǐ dì jìzǎi liǎo sān shí liù dǎo de míng chēng , bìng fù yòu dì tú②。 jí :“
dōng sì dǎo”――― gū dá jiā ( yì wéi jiǔ gāo )、 jīn qí nú ( yì wéi jīn jiān )、 bā má ( yì wéi bīn dǎo )、 yī jì ;“
zhèng xī sān dǎo”――― mǎ chǐ 'èr shān ( dōng mǎ chǐ shān dà xiǎo wǔ dǎo , xī mǎ chǐ shān dà xiǎo sì dǎo )、 gū mǐ shān ;“
xī běi wǔ dǎo”――― dù nà qí shān ( yì yuē dù míng xǐ dǎo )、 ān gēn ní shān ( píng yuē sù guó dǎo , yòu wéi 'ān hù rén · yǔ dù nà qí )、 yǐ shān ( yì yuē yǐ shì má、 yuē yī jiāng dǎo )、 yè bì shān ( shì míng yī píng wū dǎo )、 liú huáng shān ( yòu míng hēi dǎo shān , yì míng niǎo dǎo );“
dōng běi bā dǎo”――― yóu lùn、 yǒng liáng bù ( é wéi yī lán bù )、 dù gū ( yì yuē dé dǎo )、 yóu lǚ、 wū qí nú、 jiā qí lǚ má、 dà dǎo ( tǔ míng wū fù shì má )、 qí jiè ;“ nán qī dǎo”――― tài píng shān ( yī míng má gū shān )、 yī qí má ( yì yuē yī jiā jiān )、 yī liáng bǎo、 gū lǐ má ( yì yuē gǔ
lǐ jiān )、 dá lá má、 miàn nà、 wū gá mí ;“ xī nán jiǔ dǎo”――― bā zhòng shān ( yī míng běi mù shān、 tǔ míng yí shī jiā jì yòu míng yé mǎ )、 wū bā má 'èr dǎo ( yì yuē yǔ bō jiān )、 bā dù má ( yì yuē bō dù jiān )、 yóu nà gū ní、 gū mí、 dá qí dù nú ( yì wéi fù wǔ )、 gū lǚ shì má ( yì wéi
jiǔ lǐ dǎo )、 ā lá gū sī gǔ ( yì yuē xīn chéng )、 bā tī lǚ má ( yì yuē bō zhào jiān )。
xú bǎo guāng suǒ jìzǎi de liú qiú sān shí liù dǎo , rú kuò hào nèi suǒ shì , yuán běn biàn yòu zhǒng zhǒng bù tóng de chēng wèi , xiàn jīn yě nán miǎn rú shì。 dàn qí zhōng suǒ jìzǎi de“ zhèng xī sān dǎo” , què yǔ chén kǎn suǒ jìzǎi de yǐ gǔ ( gū ) mǐ shān wéi jiè quán rán xiāng tóng , wú fēi shì jiāng mǎ chǐ shān xiáng fēn wéi dōng xī liǎng shān、 gè hán xiǎo dǎo 'ér yǐ。 zhè bù jǐn shì duì chén kǎn jìzǎi de rèn tóng , ér qiě jìn yī bù zhèng shí liǎo gū ( gǔ ) mǐ shān zhèng shì zhōng liú fēn jiè zhī dì。 xú bǎo guāng zài lì jǔ liú qiú de“ dōng běi bā dǎo” zhī hòu , hái tè bié jìzǎi“ qí jiè yì míng guǐ jiè , qù zhōng shān jiǔ bǎi lǐ , wéi liú qiú dōng běi zuì yuǎn zhī jiè” ,“ yǐ shàng bā dǎo , guó rén chēng zhī yuē wū fù shì má”。“ cǐ wài , jí wéi tǔ gá lá , yì zuò dù jiā lá , qī dǎo yǐ” ,“ yǐ fēi liú qiú shǔ dǎo , gù bù zài”③。 zhè tóng chén kǎn suǒ jìzǎi de liú qiú“ běi yòu liú huáng shān、 rè bì shān、 huī jiā shān、 yí shān、 qī dǎo shān……” , yǐ jí qián shù wō guó cháng mén běn《 píng jiā wù yǔ》 de jìzǎi yě shì xiāng hù wěn hé de。 cǐ wài , xú bǎo guāng zài《 zhōng shān chuán xìn lù》 zhōng , hái zhuān mén duì liú qiú guān yuán、 dì lǐ xué zhě chéng shùn zé (1663― 1734 nián ) de《 zhǐ nán guǎng yì》 zuò liǎo zhù shì。 tā zài yǐn shù“《 zhǐ nán guǎng yì》 yún , fú zhōu wǎng liú qiú , yóu mǐn 'ān zhèn chū wǔ hǔ mén , dōng shā wài kāi yáng…… yòng yǐ mǎo zhēn liù gèng , qǔ gū mǐ shān” de xíng wén xià biān , míng què dì zhù shì liǎo gū mǐ shān nǎi shì“ liú qiú xī nán fāng jiè shàng zhèn shān” de nèi róng④。 wō guó zhù míng lì shǐ xué jiā jǐng shàng qīng jiào shòu hé guó nèi tóng xíng zhuān jiā rèn dìng : zhè shì xú bǎo guāng zài biān zuǎn《 zhōng shān chuán xìn lù》 shí bǔ zhù de。 zhè zhǒng míng què de zhù shì , zhì shǎo jù yòu liǎngchóng hán yì : dì yī , xú bǎo guāng yǐ qí qīn shēn de jīng lì , duì gū mǐ shān de dì lǐ wèi zhì , zuò liǎo jí wéi míng què de rèn dìng , yě jí zài cì què rèn gū mǐ shān shì zhōng guó yǔ liú qiú wáng guó de fēn jiè dì ; dì 'èr , cóng《 zhōng shān chuán xìn lù》 de biān zuǎn guò chéng lái kàn , xú bǎo guāng zài nèi hán“ zhēn lù” de juàn yī zhōng tán dào :“ fēng xìn kǎo yǐ xià zhì cǐ , jiē《
zhǐ nán guǎng yì》 suǒ zài , huò cǎi jìn jì fāng shū , huò chū hǎi shī duǒ gōng suǒ jì , qí yǔ bù jìn yǎ xùn 'ér cān kǎo duō yàn , jīn fù cǐ yǐ gào hòu lái zhě。”①《 zhōng shān chuán xìn lù》 hái jìn yī bù tán dào :“ jīn cóng guó wáng suǒ qǐng , shì dì tú。 wáng mìng zǐ jīn dà fū chéng shùn zé wéi tú , jìng zhàng yòu qí , dōng xī nán běi , fāng wèi lüè dìng , dàn zhù sān shí liù dǎo tǔ míng 'ér yǐ。”② cóng zhè gè yì yì shàng jiǎng ,《 zhōng shān chuán xìn lù》 suǒ jìzǎi de gū mǐ shān nǎi shì“ liú qiú xī nán fāng jiè shàng zhèn shān” de míng què zhù shì , shì xú bǎo guāng yǔ chéng shùn zé děng liú qiú guān yuán、 hǎi shī děng rén de gòng shí huò rèn dìng。 ér qiě , zhè zhǒng míng què de zhù shì jìzǎi , yòu shì cóng liú qiú wáng guó de jiǎo dù , duì chén kǎn suǒ jìzǎi de zhōng liú jiāng jiè , zuò liǎo háo wú yí wèn díquè rèn。 ( èr ) yōng zhèng 'èr nián (1725 nián ), shí zhí liú qiú wáng shàng jìng zhì shì qī jiān , liú guān zǐ jīn dà fū jiā shòu fǎ sī pǐn xián、 guó shī cài wēn , shòu mìng xiū chéng liú qiú dì 'èr bù guó shǐ―――《 zhōng shān shì pǔ》。 qí xù yán jì chēng : zì
shùn tiān jiàn zuò 'ér lái , guó sú gé biàn , zhèng fǎ qǐn jù。 qì wǒ shǐ zǔ jīn wán wáng chéng tiān mìng , dēng dà wèi , jí qián wáng zhī dà chéng , chuàng wàn shì zhī hóng yè , lǐyuè zhèng xíng , jiào huà zhī zhì , làn rán dà xīng…… chuán zhì zhì wáng , gōng féng huáng qīng dìng dǐng , wén míng yì kāi , zú yǐ lì dài shì gōng jí zǔ dé zōng gōng , zhāo mù qīn shū zhī fēi qīng , tè mìng 'àn sī xiàng xiàng xián shǐ yòng fān zì , zhù《 zhōng shān shì jiàn》 yī bù。 rán qián dài jì jí , pō zhì yān méi , xiàng xián shēn wéi zhī tàn。 jì 'ér zhēn wáng sì lì , sī wén dà míng , rú rì zhōng tiān , réng mìng zǒng zōng zhèng shàng hóng dé děng gǎi yǐ hàn zì , chóngxiū shì jiàn。 yán yuē《 zhōng shān shì pǔ》。 shí , chén wēn zhī fù、 zǐ jīn dà fū cài duó , fèng mìng shǒu xiū shì pǔ , yì yǐ qián dài nán kǎo 'ér tàn yān。 fāng jīn gōng yù shèng shàng diàn xià xiū dé chóng dào , bǎi dù xī jǔ , kāng xī jǐ hài shòu fēng zhī shí , chén wēn zài cè shǐ xú gōng chù , huò liú qiú yán gé zhì jí shǐ lù děng shū , wěi qū dú zhī , shǐ zhī xiàng xián suǒ zhù shì jiàn , guǒ yòu wù chā , jiān duō quē jué…… chén wēn fèng mìng gǎi xiū shì pǔ。 gài shì pǔ yě , zuǎn qián mó , guāng hòu xù , ér chuí jiàn yú wàn shì , chéng fēi chén wēn xiǔ cái zhī suǒ jí。 rán 'ér jīn bù zhèng yān , zé qián dài lǚ lì zhī shì , qí hé yǐ dé míng zhī。 yuán yǐ
qí suǒ huò zhī shū , yǔ fū běn guó jì chuán jí suí、 táng、 sòng、 yuán zhī shǐ , bó cǎi bàng sōu , hù zhì cān kǎo。 xī zhī suǒ wù , jīn shǐ zhèng zhī , xī zhī suǒ quē , jīn shǐ zhī , yǐ chéng quán bù…… fú yuàn jū jīn jī gǔ , zōng qiān shèng zhī xīn yǐ wéi xīn , xiū jǐ zhì rén , jí bǎi wáng zhī shàn yǐ wéi shàn , ér zhèng zhì zhī měi , lín zhǐ zhī xiáng , yǔ tiān dì jù zhòng yǐ。”③
zhè duàn zì xù , jiǎng de suī shì liú qiú guó shǐ de xíng chéng jīng guò , dàn yě míng què liǎo shì pǔ nǎi shì cān zhuó gǔ jīn nèi wàizhuàn jì、 shǐ shū , jiā yǐ“ hù zhì cān kǎo” , shì jīng guò“ xī zhī suǒ wù , jīn shǐ zhèng zhī , xī zhī suǒ quē , jīn shǐ bǔ zhī” de guò chéng 'ér wán chéng de。 zhè shuō míng《 zhōng shān shì pǔ》 de wán chéng , zài liú qiú wáng guó de lì shǐ shàng , nǎi shì yī jiàn dà shì。 jīn rì guān zhī ,《 zhōng shān shì pǔ》 yě shì liú qiú wáng guó de zhòng yào diǎn jí。 qí duì běn guó suǒ shǔ de shān chuān jiāng tǔ , yě yòu míng què jìzǎi :“ chéng huà nián jiān ( zhōng guó míng xiàn zōng nián hào , shí wéi 1465― 1487 nián ), wǒ shǐ zǔ wáng , yǐ yù suǒ cè guān gōng chéng tiān mìng , chuàng yè chuí tǒng , jìng nèi sān fǔ sān shí liù dǎo , yī shì tóng rén , mí jiān xiá 'ěr”④ , bìng fù yòu tú huì―――《 liú qiú yú tú》 , qīng chǔ dì biāo chū liǎo liú qiú běn dǎo jí zhōu wéi sān shí liù dǎo de míng chēng , jí : běi qǐ qí jiè ( sú jiào guǐ jiè )、 wū shì má ( sú jiào dà dǎo )、 jiā qí lǚ má ( sú jiào yuán lù jiān )、 wū qí nú ( sú jiào chōng yě )、 yóu lǚ ( sú jiào yǔ lù )、 yǒng liáng bù、 yóu lùn ( sú jiào yǔ lùn )、 dù gū ( sú jiào dé niǎo )、 liú huáng dǎo ( sú jiào niǎo dǎo )、 yè bì ( sú jiào yī bǐ wū )…… nán zhì yóu nà gū ní ( sú jiào yǔ nà guó )、 bā dù má ( sú jiào jiū jiān )、 gū lǚ shì má ( sú jiào hēi dǎo )、 bā tī lǚ má ( sú jiào bō zhào jiān ) děng děng , ér tú zhōng de xī bù dǎo yǔ , zé zhèng shì chén kǎn zài《 shǐ liú qiú lù》 zhōng rèn dìng de gū ( gǔ ) mǐ ( sú jiào jiǔ mǐ )。 jìn 'ér ,《 zhōng shān shì pǔ》 zài suǒ jìzǎi de sān shí liù dǎo zhī hòu , hái zhuān mén zuò liǎo rú xià shuō míng :“ fán guǎn xiá zhī dǎo , xīng luó qí bù , huán guó rú fān , jiē gé hǎi zhī dì yě , yī fú róng mào , zì gǔ zhì jīn , zǒng shòu zhōng shān yī tǒng zhī zhì , ér yǔ tā guó bù lèi。 zì míng yǐ lái , zhōng huá rén suǒ chēng liú qiú sān shān liù liù dǎo zhě , jí shì yě。”⑤ yě jiù shì shuō , cài wēn fèng mìng biān zuǎn guó shǐ shí , zài cì què
rèn liǎo chén kǎn jìzǎi de gǔ mǐ shān“ nǎi shǔ liú qiú zhě” de shì shí , cóng 'ér yě shǐ chén kǎn de jìzǎi jù yòu liǎo zhōng liú shuāng fāng zhèng fǔ rèn dìng de hán yì。
《 zhōng shān chuán xìn lù》 de biān zuǎn guò chéng lái kàn , xú bǎo guāng zài nèi hán“ zhēn lù” de juàn yī zhōng tán dào :“ fēng xìn kǎo yǐ xià zhì cǐ , jiē《 zhǐ nán guǎng yì》 suǒ zài , huò cǎi jìn jì fāng shū , huò chū hǎi shī duǒ gōng suǒ jì , qí yǔ bù jìn yǎ xùn 'ér cān kǎo duō yàn , jīn fù cǐ yǐ gào hòu lái zhě。”①《 zhōng shān chuán xìn lù》 hái jìn yī bù tán dào :“ jīn cóng guó wáng suǒ qǐng , shì dì tú。 wáng mìng zǐ jīn dà fū chéng shùn zé wéi tú , jìng zhàng yòu qí , dōng xī nán běi , fāng wèi lüè dìng , rán dàn zhù sān shí liù dǎo tǔ míng 'ér yǐ。”② cóng zhè gè yì yì shàng jiǎng ,《 zhōng shān chuán xìn lù》 suǒ jìzǎi de gū mǐ shān nǎi shì“ liú qiú xī nán fāng jiè shàng zhèn shān” de míng què zhù shì , shì xú bǎo guāng yǔ chéng shùn zé děng liú qiú guān yuán、 hǎi shī děng rén de gòng shí huò rèn dìng。 ér qiě , zhè zhǒng míng què de zhù shì jìzǎi , yòu shì cóng liú qiú wáng guó de jiǎo dù , duì chén kǎn suǒ jìzǎi de zhōng liú jiāng jiè , zuò liǎo háo wú yí wèn díquè rèn。 ( èr ) yōng zhèng 'èr nián (1725 nián ), shí zhí liú qiú wáng shàng jìng zhì shì qī jiān , liú guān zǐ jīn dà fū jiā shòu fǎ sī pǐn xián、 guó shī cài wēn , shòu mìng xiū chéng liú qiú dì 'èr bù guó shǐ―――《 zhōng shān shì pǔ》。 qí xù yán jì chēng : zì shùn tiān jiàn zuò 'ér lái , guó sú gé biàn , zhèng fǎ qǐn jù。 qì wǒ shǐ zǔ jīn wán wáng chéng tiān mìng , dēng dà wèi , jí qián wáng zhī dà chéng , chuàng wàn shì zhī hóng yè , lǐyuè zhèng xíng , jiào huà zhī zhì , làn rán dà xīng…… chuán zhì zhì wáng , gōng féng huáng qīng dìng dǐng , wén míng yì kāi , zú yǐ lì dài shì gōng jí zǔ dé zōng gōng , zhāo mù qīn shū zhī fēi qīng , tè mìng 'àn sī xiàng xiàng xián shǐ yòng fān zì , zhù《 zhōng shān shì jiàn》 yī bù。 rán qián dài jì jí , pō zhì yān méi , xiàng xián shēn wéi zhī tàn。 jì 'ér zhēn wáng sì lì , sī wén dà míng , rú rì zhōng tiān , réng mìng zǒng zōng zhèng shàng hóng dé děng gǎi yǐ hàn zì , chóngxiū shì jiàn。 yán yuē《 zhōng shān shì pǔ》。 shí , chén wēn zhī fù、 zǐ jīn dà fū cài duó , fèng mìng shǒu xiū shì pǔ , yì yǐ qián dài nán kǎo 'ér tàn yān。 fāng jīn gōng yù shèng shàng diàn xià xiū dé chóng dào , bǎi dù xī jǔ , kāng xī jǐ hài shòu fēng zhī shí , chén wēn zài cè shǐ xú gōng chù , huò liú qiú yán gé zhì jí shǐ lù děng shū , wěi qū dú zhī , shǐ zhī xiàng xián suǒ zhù shì jiàn , guǒ yòu wù chā , jiān duō quē jué…… chén wēn fèng mìng gǎi xiū shì pǔ。 gài shì pǔ yě , zuǎn qián mó , guāng hòu xù , ér chuí jiàn yú wàn shì , chéng fēi chén wēn xiǔ cái zhī suǒ jí。 rán 'ér jīn bù zhèng yān , zé qián dài lǚ lì zhī shì , qí hé yǐ dé míng zhī。 yuán yǐ qí suǒ huò zhī shū , yǔ fū běn guó jì chuán jí suí、 táng、 sòng、 yuán zhī shǐ , bó cǎi bàng sōu , hù zhì cān kǎo。 xī zhī suǒ wù , jīn shǐ zhèng zhī , xī zhī suǒ quē , jīn shǐ bǔ zhī , yǐ chéng quán bù…… fú yuàn jū jīn jī gǔ , zōng qiān shèng zhī xīn yǐ wéi xīn , xiū jǐ zhì rén , jí bǎi wáng zhī shàn yǐ wéi shàn , ér zhèng zhì zhī měi , lín zhǐ zhī xiáng , yǔ tiān dì jù zhòng yǐ。”③ zhè
duàn zì xù , jiǎng de suī shì liú qiú guó shǐ de xíng chéng jīng guò , dàn yě míng què liǎo shì pǔ nǎi shì cān zhuó gǔ jīn nèi wàizhuàn jì、 shǐ shū , jiā yǐ“ hù zhì cān kǎo” , shì jīng guò“ xī zhī suǒ wù , jīn shǐ zhèng zhī , xī zhī suǒ quē , jīn shǐ bǔ zhī” de guò chéng 'ér wán chéng de。 zhè shuō míng《 zhōng shān shì pǔ》 de wán chéng , zài liú qiú wáng guó de lì shǐ shàng , nǎi shì yī jiàn dà shì。 jīn rì guān zhī ,《 zhōng shān shì pǔ》 yě shì liú qiú wáng guó de zhòng yào diǎn jí。 qí duì běn guó suǒ shǔ de shān chuān jiāng tǔ , yě yòu míng què jìzǎi :“ chéng huà nián jiān ( zhōng guó míng xiàn zōng nián hào , shí wéi 1465― 1487 nián ), wǒ shǐ zǔ wáng , yǐ yù suǒ cè guān gōng chéng tiān mìng , chuàng yè chuí tǒng , jìng nèi sān fǔ sān shí liù dǎo , yī shì tóng rén , mí jiān xiá 'ěr”④ , bìng fù yòu tú huì―――《 liú qiú yú tú》 , qīng chǔ dì biāo chū liǎo liú qiú běn dǎo jí zhōu wéi sān shí liù dǎo de chēng , jí : běi qǐ qí jiè ( sú jiào guǐ jiè )、 wū shì má ( sú jiào dà dǎo )、 jiā qí lǚ má ( sú jiào yuán lù jiān )、 wū qí nú ( sú jiào chōng yě )、 yóu lǚ ( sú jiào yǔ lù )、 yǒng liáng bù、 yóu lùn ( sú jiào yǔ lùn )、 dù gū ( sú jiào dé niǎo )、 liú huáng dǎo ( sú jiào niǎo dǎo )、 yè bì ( sú jiào yī bǐ wū )…… nán zhì yóu nà gū ní ( sú jiào yǔ nà guó )、 bā dù má ( sú jiào jiū jiān )、 gū lǚ shì má ( sú jiào hēi dǎo )、 bā tī lǚ má ( sú jiào bō zhào jiān ) děng děng , ér tú zhōng de xī bù dǎo yǔ , zé zhèng shì chén kǎn zài《 shǐ liú qiú lù》 zhōng rèn dìng de gū ( gǔ ) mǐ ( sú jiào jiǔ mǐ )。 jìn 'ér ,《 zhōng shān shì pǔ》 zài suǒ jìzǎi de sān shí liù dǎo zhī hòu , hái zhuān mén zuò liǎo rú xià shuō míng :“ fán guǎn xiá zhī dǎo , xīng luó qí bù , huán guó rú fān , jiē gé hǎi zhī dì yě , yī fú róng mào , zì gǔ zhì jīn , zǒng shòu zhōng shān yī tǒng zhī zhì , ér yǔ tā guó bù lèi。 zì míng yǐ lái , zhōng huá rén suǒ chēng liú qiú sān shān liù liù dǎo zhě , jí shì yě。”⑤ yě jiù shì shuō , cài wēn fèng mìng biān zuǎn guó shǐ shí , zài cì què
rèn liǎo chén kǎn jìzǎi de gǔ mǐ shān“ nǎi shǔ liú qiú zhě” de shì shí , cóng 'ér yě shǐ chén kǎn de jìzǎi jù yòu liǎo zhōng liú shuāng fāng zhèng fǔ rèn dìng
de hán yì。
(1850 nián , fù gāng shǒu？ jiàozhèng ) zhōng , yědōu fù yòu liú qiú wáng guó shǔ dì dì tú。 rán 'ér , yī gè gòng tóng de tè diǎn shì , quán bù jì chēng liú qiú sān shí liù dǎo , ér qiě cóng zhèng què de dì lǐ wèi zhì lái kǎo chá , qí xī bù de dǎo yǔ , yòu dōushì gū mǐ shān。 shàng shù sān bù zhù shū zhōng shāo yòu bù tóng de , zé shì《 liú qiú rù gòng jì lüè》 de fù tú nèi , huì yòu cóng fú jiàn yán 'àn xiàng wài yán zhǎn de wǔ shān : huā píng shān、 péng jiā shān、 diào yú tái、 huáng wěi shān、 chì wěi shān。 dàn suǒ jì míng chēng jūn zài biǎo shì dì lǐ wèi zhì de juàn xíng zhī wài , yòng yǐ hé yī lǜ biāo zài juàn nèi de liú qiú sān shí liù dǎo de míng chēng xiāng qū bié。 cǐ wài , zài shàng shù wǔ shān de zuǒ cè , huì yòu cóng dà lù xiàng wài yán zhǎn de lǐ má shān、 tái shān、 yú shān、 fèng wěi shān、 nán qǐ shān , yě shì bǎ míng chēng biāo zài biǎo shì dǎo yǔ de juàn xíng zhī wài。 jìn 'ér , gāi tú zài juàn nèi biāo zhù qí jiè de dǎo yǔ xià biān , hái míng què jìzǎi :“ yóu cǐ wéi liú qiú zhī dì , wǔ jiān qiē yě” ; zài juàn nèi biāo zhù“ dé zhī dǎo” ( dù gū ) de xià biān , hái jì chēng :“ cóng qí jiè zhì dù míng xǐ wéi shí yī dǎo , nǎi dà dǎo zhī pèi , shí yī dǎo zhī cūn shù , jì 'èr bǎi liù shí cūn , tǔ rén chēng zhī wéi xiǎo liú qiú。 nán fāng tái wān zhī nán bù yòu xiǎo liú qiú shān , yǔ zhī bù tóng。”① shàng shù“ liú qiú dú wù” zuò zhě zhī yī de mǐ shān zǐ , shì wō guó duì liú guān xì mìqiè de sà zhōu rén , qí shū zhōng duì liú qiú sān shí liù dǎo de jì shù , yě kě yǐ shuō shì cóng dì sān zhě de jiǎo dù , jí cóng wō guó sà mó fān de jiǎo dù , yàn zhèng liǎo chén kǎn duì gǔ dài zhōng liú jiāng jiè de jìzǎi。 zhè shuō míng zhì shǎo shì cóng chén kǎn jìn chéng《 shǐ liú qiú lù》 kāi shǐ , zhōng liú liǎng guó de jiāng jiè biàn shì míng què de。 ěr hòu , lì shí shàng xià shù bǎi nián , liú qiú wáng guó de xī bù jiāng tǔ biàn shì gǔ mǐ shān , jí xiàn jīn de jiǔ mǐ dǎo。 ( wǔ )1970 nián , wō guó qián wài wù shěng guān yuán、 zhù míng wài jiāo shǐ jiā lù dǎo shǒu zhī zhù , chū bǎn liǎo《 wō guó wài jiāo shǐ》 dì 3 juàn , qí zhōng dì sì zhāng wéi“ liú qiú zhū dǎo guī shǔ wèn tí” , bìng fù yòu《 liú qiú zhū dǎo tú》。 nèi zhōng xiáng xì liè chū liǎo yǎn měi dà dǎo、 chōng shéng qún dǎo、 gōng gǔ qún dǎo děng sān dà qún dǎo de dǎo yǔ míng chēng , qí xī bù jiāng jiè yě shì zì gǔ yǐ lái biàn bèi què rèn de jiǔ mǐ dǎo , ér méi yòu liè rù diào yú dǎo děng dǎo yǔ yě jí xiàn jīn wō guó mǒu xiē zhù shū zhōng suǒ wèi de“ jiān gé qún dǎo”。 zhè jìn yī bù shuō míng , zhǐ yào bù shì bié yòu yòng xīn , rèn hé yī wèi liú qiú wèn tí de yán jiū zhě , dōubù néng bù chéng rèn diào yú dǎo jí qí fù jìn xiǎo dǎo yǔ ( tǒng chēng diào yú dǎo qún dǎo ) zì gǔ biàn shì zhōng guó lǐng tǔ。 yǐ shàng zhǒng zhǒng shuō míng : chén kǎn de《 shǐ liú qiú lù》 bù jǐn míng què dì jìzǎi liǎo zhōng liú liǎng guó de jiāng jiè , zhèng míng liǎo diào yú dǎo qún dǎo shì zhōng guó de lǐng tǔ , ér qiě dé dào liǎo hòu shì zhōng、 rì、 liú qiú sān guó xué zhě、 guān yuán nǎi zhì zhōng liú liǎng guó zhèng fǔ díquè rèn。“ gǔ rén rì yǐ yuǎn , qīng shǐ zì bù mǐn”。 zhǐ yòu zūn zhòng lì shǐ , cái néng rèn shí hé jiě jué xiàn shí wèn tí。
tí yào : diào yú dǎo jí qí fù shǔ dǎo yǔ de zhù quán wèn tí , zài xiàn jīn de zhōng rì guān xì zhōng cún zài zhēng yì。 1534 nián zhōng guó míng dài liú qiú cè fēng shǐ chén kǎn shàng chéng de《 shǐ liú qiú lù》 zhōng , biàn duì zhōng liú jiāng jiè zuò yòu míng què jìzǎi , hòu shì zhōng、 rì、 liú qiú sān guó de zhèng fǔ guān yuán、 xué zhě nǎi zhì dǎo mín shuǐ fū yì jiē yǐ wéi shì。 zhè chōng fēn zhèng míng : diào yú dǎo jí qí fù shǔ dǎo yǔ yuán běn biàn shì zhōng guó lǐng tǔ , lì shǐ jìzǎi de gǔ mǐ shān ( xiàn jīn de jiǔ mǐ dǎo ) cái shì gǔ dài liú qiú wáng guó de xī bù jiāng tǔ。 “ gǔ rén rì yǐ yuǎn , qīng shǐ zì bù mǐn ”。 zhǐ yòu zūn zhòng lì shǐ , cái néng rèn shí hé jiě jué xiàn shí wèn tí。
guān jiàn cí : diào yú dǎo shǐ liú qiú lù zhōng guó lǐng tǔ
zhī gǔ bù zhī jīn , wèi zhī lù chén ; zhī jīn bù zhī gǔ , wèi zhī máng gǔ”。 zhè shì dōng hàn sī xiǎng jiā wáng chōng de míng yán。 zài xiàn jīn wō guó duì wǒ diào yú dǎo zhù quán chí yòu yì yì de qíng kuàng xià , wén gǔ 'ér zhī jīn , jù yòu zhòng yào de xiàn shí yì yì。 wèicǐ , běn wén nǐ cóng míng dài cè fēng shǐ chén kǎn zài《 shǐ liú qiú lù》 zhōng de jì qǐ , jiān jí gǔ dài wō guó hé liú qiú wáng guó de lì shǐ jìzǎi , shuō míng liú qiú wáng guó de jiāng jiè fàn wéi , yǐ zhèng míng zì gǔ yǐ lái diào yú dǎo biàn shì zhōng guó de lǐng tǔ。
yī、 gǔ mǐ shān“ nǎi shǔ liú qiú zhě” shì zhōng liú jiāng jiè
1534 nián ( míng jiā jìng shí sān nián ), chén kǎn chū shǐ guī lái , zài qí jìn chéng de《 shǐ liú qiú lù》 zhōng , jí tōng cháng suǒ shuō de“ fù mìng shū” zhōng , duì chū shǐ liú qiú yòu yī dà duàn míng què 'ér xiáng xì de jì shù。 wō guó xué zhě yǐn zhèng jiào shǎo , jiān yòu xù yì shān jiǎn zhě , cí zhuǎn lù rú xià :
jiā jìng bǐng xū (1526 nián ) dōng , liú qiú guó zhōng shān wáng shàng zhēn hōng。 yuè wù zǐ (1528 nián ), shì zǐ shàng qīng biǎo qǐng xí fēng …… ( jiā jìng shí yī nián ) méng qīnchāi chén děng kè zhèng fù shǐ jī pěng zhào chì , qián wǎng liú qiú , fēng shàng qīng wéi zhōng shān wáng。 chén děng suí jí cí cháo qián lái fú jiàn zào chuán , chuán wán zhī rì guò hǎi xíng lǐ。…… ( jiā jìng shí sān nián wǔ yuè ) wǔ rì shǐ fā zhōu…… bā rì chū hǎi kǒu , fāng yī wàng wāng yáng yǐ。 shuǐ shùn 'ér wéi , bō tāo yì bù xiōng yǒng…… wéi tiān guāng yǔ shuǐ guāng xiāng jiē 'ěr , yún wù biàn huàn wú qióng , rì yuè chū méi kě hài…… suī ruò kě lè , zhōng bù néng shì rán yú huái。 jiǔ rì yǐn yǐn jiàn yī xiǎo shān , nǎi xiǎo liú qiú ( tái wān ) yě。 shí rì nán fēng shèn xùn , zhōu xíng rú fēi…… guò píng jiā shān ( péng jiā shān ), guò diào yú yǔ ( diào yú dǎo ), guò huáng máo yǔ ( huáng wěi yǔ ), guò chì yǔ ( chì wěi yǔ ), mù bù xiá jiē , yī zhòu yè jiān sān rì zhī lù chéng…… shí yī rì xī , jiàn gǔ mǐ shān , nǎi shǔ liú qiú zhě。 yí rén gē wǔ yú zhōu , xǐ dá yú jiā。 yè xíng chè xiǎo , fēng zhuǎn 'ér dōng , jìn xún tuì chǐ , shī qí gù chù。 yòu jìng yī rì , shǐ zhì qí shān ( gǔ mǐ shān )。 yòu yí rén jià chuán lái wèn , yí tōng shì yǔ zhī yǔ 'ér qù。 shí sān rì , fēng shǎo zhù shùn , jí dǐ qí guó。 nài hé yòu zhuǎn 'ér běi , shuò bù kě xíng。 yù bó shān lù , xiǎn shí luàn fú yǔ xià , jǐn bì zhī , yuǎn bù gǎn jìn , zhōu dàng bù níng。 cháng nián zhí duǒ shèn jiān , yǔ fēng wéi dí , bù néng jìn yì bù néng tuì , shàng xià yú cǐ shān zhī cè。 rán fēng shèn lì…… xiāng chí zhì shí sì rì xī , zhōu cì cì yòu shēng , ruò yòu fēn bēng zhī shì。…… zhòng yuē bù kě zhī yǐ , qí hū tiān fēi 'ér hào…… yú shì , yòu chàng yì zhě yuē : fēng nì zé dàng , shùn zé 'ān , hé huí yǐ cóng shùn , rén xīn shǎo níng , yī？ yòu bèi , shàng kě tú yě。 yòu yī zhí duǒ 'ér yún : hǎi yǐ shān wéi lù , yī shī cǐ shān , jiāng wú suǒ guī , piào yú tā guó , wèi kě zhī yě , piào yú luò？ , wèi kě zhī yě , shǒu cǐ shàng kě yǐ shēng , shī cǐ kǒng wú yǐ jiù。 yí tōng shì cóng bàng zàn zhī。 yú děng yì zhī qí yán yòu jù。 dàn zhòng gǔ lì tí hào bù zhǐ , gū cóng zhòng yǐ shū qí jù , bǐ yì miǎnqiǎng cóng zhī。 xuánzhuàn zhī hòu , zhōu guǒ bù dàng…… zhòng xīn suì dìng。 yì wǔ , fēng zì nán lái , zhōu bù kě wǎng , yòu cóng 'ér běi。 shǐ huǐ bù shǎo dài yě。 jì shí liù rì dàn , dāng jiàn gǔ mǐ shān , zhì qī sì wàng , wéi shuǐ tà wú suǒ jiàn。 zhí duǒ zhě yuē : jīn jiāng hé guī ? zhòng shǐ fú qí xiān jiàn , fǎng huáng zhí zhú , wú rú zhī hé。 yú děng yì yōu zhī , jí lìng rén shàng wéi yǐ chān qù yuǎn jiàn yī xiǎo diān wēi lù , ruò yòu xiǎo shān fú yú qí bàng。 xún zhī yí rén , nǎi yuē : cǐ rè bì shān yě , yì běn guó suǒ shǔ , dàn guò běn guó sān bǎi lǐ , zhì cǐ kě yǐ wú yōu , ruò gèng cóng dōng , jí wō guó yǐ。 shēn kè , guǒ zhì qí dì bó yǐ。 shí bā rì , shì zǐ qiǎn fǎ sī guān yī yuán , lái jù niú yáng jiǔ mǐ guā cài……。 tōng shì zhì cí yuē : tiān shǐ yuǎn lín , shì zǐ bù shèng xīn yǒng , wén fēng bó wéi cóng zhě jīng , shì zǐ yì bù zì 'ān…… jǐn qiǎn xiǎo chén jù cài guǒ , jiāng wèn 'ān zhī jìng。 yú děng 'ài qí cí yǎ ,(
líng ) shòu zhī shí , yú zhī zhōu yǐ guò wáng ( guó ) zhī dōng。 yù dé dōng fēng , wéi shùn xià rì , chéng bù yì dé yě。 shì zǐ fù qiǎn yí zhòng sì qiān rén , jià xiǎo chuán sì shí sōu , yǐ dà lǎn yǐn yú zhī zhōu…… chuán fēn zuǒ yòu , gè wéi yī lǎn…… yī zhòu yī yè , yì xíng bǎi yú lǐ。 shí jiǔ rì , fēng nì shèn , bù kě yǐ rén lì shèng , suì bó yú yí shān zhī 'ào。…… èr shí sān rì , shì zǐ fù qiǎn wáng qīn yī yuán , yì yǐ shù zhōu 'ér lái…… fǎ sī guān zuǒ yòu xún dū , gǔ yǐ zuò qì , zì yè dá dàn……。 yú děng 'èr shí wǔ rì fāng dá bó chuán zhī suǒ , míng yuē nà bà gǎng ①。
chén kǎn suǒ wèi“ shí yī rì xī , jiàn gǔ mǐ shān , nǎi shǔ liú qiú zhě” , yǐ jí“ yòu jìng yī rì , shǐ zhì qí shān…… fēng shǎo zhù shùn , jí dǐ qí guó” de xù shù , shí jì jiǎng de zhèng shì zhōng liú jiāng jiè。 yīn wéi zhōng liú zhī jiān méi yòu dì sān guó , suǒ yǐ méi yòu rèn hé kě zuò huái yí zhī chù。 qià rú liú qiú《 wàn guó jīn liáng zhōng》 míng wén suǒ chēng :“ liú qiú guó zhě , nán hǎi shèng dì…… yǐ dà míng wéi fǔ chē , yǐ rì yù wéi chún chǐ , zài cǐ zhōng jiān yǒng chū zhī péng lāi dǎo yě。” ② rán 'ér , wō guó guó shì guǎn dà xué jiào shòu 'ào yuán mǐn xióng què chēng : chén kǎn de《 shǐ liú qiú lù》 zhù yào shì guān xīn chū shǐ háng lù ③。 yán wài zhī yì , zài yú fǒu dìng chén kǎn duì zhōng liú jiāng jiè de míng què jìzǎi。 cóng 'ér yě jiù xiàn rù liǎo cuò wù zhī zhōng。
qí yī ,“ shí yī rì xī , jiàn gǔ mǐ shān , nǎi shǔ liú qiú zhě” , yòng yǔ kěn dìng , wú shāo jiǎ jiè。 àn zhào wō guó xué zhě de yì fǎ shì :“ shí yī rì xī , gǔ mǐ shān を み る。 nǎi ち liú qiú に shǔ する zhě な り” ④。 zhè shì shú zhī hàn yǔ de wō guó xué zhě dōukě yǐ míng bái de。 ào yuán jiào shòu rú guǒ bù dài piān jiàn , dāng yìng míng bái chén kǎn zhè zhǒng jìzǎi de hán yì。 qí 'èr , chén kǎn suí hòu jì chēng :“ yí rén gē wǔ yú zhōu , xǐ dá yú jiā。” zhè shì liú qiú rén de qièshēn shí gǎn , yě cóng lìng yī cè miàn zhèng shí liǎo gǔ mǐ shān zuò wéi zhōng liú jiāng jiè de shì shí。 ér qiě yǔ“ yí tōng shì” suǒ zàn tóng de“ yī shī cǐ shān ( gǔ mǐ shān )” , jì xù wǎng běi ,“ piào yú tā guó , wèi kě zhī yě” , jù yòu nèi zài de、 bù kě fēn gē de lián xì。 qí sān , chén kǎn zuò wéi cè fēng shǐ jié , qí guó jìng yì shí fēi cháng qīng chǔ。 rú gāi shū nèi hán de《 tiān fēi líng yìng jì》 zhōng jì chēng :“ liú qiú guó qǐng fēng , shàng mìng kǎn jì xíng rén gāo jūn chéng , wǎng jiāng [ qí ] shì , fēi háng wàn lǐ , fēng tāo pǒ cè…… jiāng zhì qí guó , nì shuǐ dàng zhōu…… qún qǐ shén fēng , dìng sài？ nǎi dé dá。” zhè zhōng jiān de“ jiāng zhì qí guó” , yě zhèng shì qián wén suǒ shù de“ dāng jiàn gǔ mǐ shān” zhī shí。 yě jiù shì shuō , chén kǎn de《 shǐ liú qiú lù》 jué fēi suǒ wèi zhù yào guān xīn háng lù , ér shì yǐ qí míng què de jiāng tǔ yì shí , kěn dìng dì jìzǎi liǎo dāng shí zhōng liú liǎng guó de biān jiè。 zhàn qián , wō guó téng tián yuán chūn zài qí zhù shù de《 wō guó jiāo tōng zhī yán jiū》 (1938 nián chéng shū ) zhōng , wèile bǎ diào yú dǎo liè rù wō guó de bǎn tú , yě céng yǐn zhèng chén kǎn de《 shǐ liú qiú lù》 , dàn què xù yì shān diào liǎo“ jiàn gǔ mǐ shān nǎi shǔ liú qiú zhě” de míng què jìzǎi , yǐ jí“ yí rén gē wǔ yú wǔ , xǐ dá yú jiā” de míng què jì shí①。 téng tián de zhè zhǒng shǒu fǎ , shí lìng zhèng zhí xué zhě chǐ xiào。 shù shí nián guò qù liǎo , ào yuán jiào shòu fàn liǎo tóng yàng de cuò wù。
èr、 chén kǎn duì liú qiú jiāng tǔ de jì shí
rén men zhī dào , zì zhōng guó míng dài hóng wǔ wǔ nián (1372 nián ), xíng rén yáng zài shòu mìng xié dài guó shū chū shǐ liú qiú zhī hòu , liú qiú wáng biàn kāi shǐ jiē shòu zhōng guó huáng dì de cè fēng , bìng xiàng zhōng guó nà gòng chēng chén , cǎi yòng zhōng guó fǎ dìng nián hào、 zhēngshuò。 shí zhì qīng dài guāng xù nián jiān , cháng dá wǔ bǎi yú nián , yī zhí chǔyú zhōng guó de cè fēng tǐ zhì zhī xià , shì wéi zhōng guó de chén shǔ zhī guó。 rú hóng xī yuán nián (1425 nián ) zhōng guó rén zōng huáng dì pài qiǎn nèi guān chái shān fēng shàng bā zhì wéi zhōng shān wáng , bìng yù jì xiān wáng shàng sī shào shí , qí zhào chì yuē :“ xī wǒ huáng kǎo tài zōng wén huáng dì , gōng yīng tiān mìng , tǒng yù wàn fāng , sī shī yī shì , yuǎn 'ěr tóng rén。 ěr fù liú qiú zhōng shān wáng sī shào , cōng míng xián dá , mào dǔ zhōng chéng , jìng tiān shì shàng , yì jiǔ fú xiè , cháo gòng yòu cháng , wǎng qiān yú zhí…… niàn 'ěr fù gào zhōng yǐ yú zài suì , fēi yòu sì dí zhī xián , hé yīng chuán xí zhī zhòng。 cí tè qiǎn guān chái shān jī chì , mìng 'ěr shì zǐ shàng bā zhì wéi liú qiú guó zhōng shān wáng , yǐ jì qí shì yú xì , lì zhōng lì xiào , gé shǒu fān fú” yún yún②。 rán
ér , liú qiú wáng guó yōng yòu zì jǐ de jiāng tǔ lǐng dì , zhōng guó zhèng fǔ bìng bù gān shè liú qiú wáng guó de nèi zhèng。 1716 nián wán chéng de《 zhōng shān wáng fǔ xiāng qīng chuán zhí nián pǔ》 xù chēng :“ xī chéng zhōu qiǎn guān , sān gōng liù qīng , fēn zhí shuài shǔ , yǐ chàng jiǔ zhōu zhī mù , fù zhèn jì gāng 'ér sì hǎi zhào mín zì zhì yǐ。 wéi wǒ zhōng shān , suī hǎi wài yī cuō shì , zhì guó gāng jì , qǐ yì kě bù jǔ xíng zāi。 kuàng dà míng yǐ lái , shì chéng fēng jué , chēng dōng nán fān píng zhī bāng , gù shè yī xiāng sān qīng , fēn zhí lǐ zhèng shì , zhèn gāng sù jì , kāng chéng mín rén , qí suǒ yóu lái zhě jiù yǐ”③。 yě jiù shì shuō , liú qiú wáng guó zì lǐ qí zhèng , yóu lái jiǔ yǐ。 chén kǎn de《 shǐ liú qiú lù》 zài zhè yī fāng miàn yě zuò liǎo rú shí de jìzǎi : liú qiú guó zài quán zhōu zhī dōng , zì fú zhōu shì zhī , zé zài dōng běi。…… qí jūn chén zhī fēn , suī fēi huá xià zhī yán , ér shàng xià zhī jié , yì yòu děng jí zhī biàn。 wáng zhī xià zé wáng qīn , zūn 'ér bù yǔ zhèng yě。 cì fǎ sī guān、 cì chá xí guān , xíng míng yě。 cì nà bà gǎng guān , sī qián gǔ yě。 cì 'ěr mù guān , fǎng wèn yě。 cǐ jiē shì guān 'ér wéi wǔ zhí zhě yě。 ruò dà fū、 zhǎngshǐ、 tōng shì děng guān , zé zhuān sī cháo gòng zhī shì , shè yòu dìng yuán 'ér wéi zhī zhí zhě yě。…… zhì yú fù liǎn , zé qiè gǔ rén jǐng tián zhī yí fǎ , dàn míng yì wèi jiě bèi , wáng jí chén mín gè fēn qí tǔ , yǐ wéi lù shí。…… shān chuān zé nán yòu tài píng shān , xī yòu gǔ mǐ shān、 mǎ chǐ shān , běi yòu liú huáng shān、 rè bì shān、 huī jiā shān、 yí shān、 qī dǎo shān…… zhè xiē jìzǎi , jìn yī bù shuō míng liǎo 'ào yuán jiào shòu de qián shù shuō fǎ háo wú gēn jù。 ér qí zhōng yòu guān liú qiú wáng guó shān chuān de jì shù , gèng shì xiàn jīn kǎo chá gǔ dài liú qiú wáng guó jiāng tǔ fàn wéi de lì zhèng : qí yī , suǒ wèi“ nán yòu tài píng”。 zhè shì dāng shí liú qiú wáng guó de nán bù jiāng tǔ。 jù liú qiú shǒu lǐ wáng gōng zhèng diàn lán gān míng wén jìzǎi (1477― 1522 nián shàng zhēn wáng zhì shì qī jiān ):“ xī nán yòu guó , míng yuē tài píng shān。 hóng zhì gēng shēn chūn , qiǎn zhàn chuán yī bǎi sōu gōng zhī , qí guó rén shù jiàng qí 'ér fú cóng。 yì nián , háng hǎi lái xiàn suì gòng。”④ qí zhōng de“ hóng zhì gēng shēn” , shì zūn cóng míng xiào zōng de hóng zhì nián hào , shí wéi 1500 nián。 cài duó běn《 zhōng shān shì pǔ》 shàng zhēn wáng juàn nèi yì chēng :“ liú qiú guó guǎn xiá zhī dǎo , míng yuē gōng gǔ , cì yuē bā zhòng shān , měi suì nà gòng。” ⑤ chōng shéng chū shēn de xué zhě què rèn , dāng shí de“ shān” , shí wéi dǎo、 guó huò cūn luò zhī yì ,“ tài píng shān
” jí xiàn jīn de gōng gǔ dǎo、 bā zhòng shān dǎo de zǒng chēng。 yóu cǐ kě jiàn , chén kǎn de“ nán yòu tài píng shān” de jì shù , bù jǐn yǔ xiàn jīn bǎo cún de míng wén xiāng fú , ér qiě yǔ dāng shí liú qiú wáng guó de shí jì jiāng tǔ lǐng yù shì yī zhì de。
qí 'èr , chén kǎn jìzǎi de“ xī yòu gǔ mǐ shān、 mǎ chǐ shān” , jí liú qiú wáng guó de xī bù shǔ dì。 dāng dài xué zhě què rèn , gǔ mǐ shān jí xiàn jīn de jiǔ mǐ dǎo , ér mǎ chǐ shān zé shì xiàn jīn de qìng liáng jiān zhū dǎo。 cóng liǎng zhě de shí jì wèi zhì 'ér yán , gǔ mǐ shān zài xī , mǎ chǐ shān zài dōng , qià hǎo gòu chéng xiàn jīn chōng shéng běn dǎo de xī bù wài wéi。 jù liú qiú dì 'èr bù guó shǐ《 zhōng shān shì pǔ》 jìzǎi :“ yīng zǔ dēng wèi (1264― 1274 nián ), shī rén fū zhì , xù mín jìn xián , xíng cuò bù yòng , guó rén dà fú。 xī běi dà dǎo、 jiǔ mǐ dǎo děng chù , yì shǐ lái cháo , ér guó dà zhì yǐ。”① xiǎn 'ér yì jiàn , chén kǎn suǒ jì shù de liú qiú“ xī yòu gǔ mǐ shān、 mǎ chǐ shān” , yě shì fú hé shí jì de , bìng yǔ qián shù de“ jiàn gǔ mǐ shān , nǎi shǔ liú qiú zhě” , jù yòu tóng yàng de hán yì。
qí sān ,“ běi yòu liú huáng shān、 rè bì shān……” zhè shì dāng shí liú qiú wáng guó de běi fāng lǐng tǔ。 liú qiú dì sān bù guó shǐ《 qiú yáng》 jì chēng :“ xián chún wǔ nián (1269 nián ), jiǔ mǐ、 qìng liáng jiān、 yī bǐ wū děng dǎo , jiē shǐ rù gòng” ;“ qī nián , dà dǎo děng chù , jiē shǐ rù gòng…… cì hòu , měi nián rù gòng” ,“ wáng mìng fǔ chén yú bó cūn jiàn gōng guǎn , shè guān lì zhì zhū dǎo zhī shì”②。 zhè zhōng jiān de“ yī bǐ wū” jí chén kǎn jì shù de rè bì shān , yě jiù shì xiàn jīn de yī píng wū dǎo , ér“ dà dǎo děng chù” , xì zhǐ xiàn jīn xǐ jiè ( yě chēng qí jiè、 guǐ jiè )、 yǎn měi dà dǎo děng dǎo yǔ。 wō guó cháng mén běn《 píng jiā wù yǔ》 ( tuī dìng wéi shí sān shì jì zhōng qī chéng shū ) zhōng yě chēng :“ guǐ jiè yòu shí 'èr dǎo , rù kǒu wǔ dǎo cóng wō guó , nèi qī dǎo bù cóng wǒ cháo。”③ zhè“ nèi qī dǎo” zhōng biàn bāo kuò xiàn jīn de liú huáng dǎo , jí chén kǎn jìzǎi de liú huáng shān。 yóu cǐ kě jiàn , chén kǎn duì dāng shí liú qiú wáng guó de běi fāng lǐng tǔ de jìzǎi yě shì zhēn shí de。 suǒ yǐ , dāng nián chén kǎn suǒ chéng de shǐ chuán piào zhì rè bì shān zhī jì ,“ yí rén” yì wèi“ běn guó ( liú qiú ) suǒ shǔ。” dāng nián yǔ chén kǎn tóng xíng de fù shǐ gāo chéng , zài《 shǐ liú qiú lù》 de hòu xù zhōng tán dào :“ tiān xià shì , lǚ zhī 'ér hòu zhī , jí zhī 'ér hòu yù , wèi yòu bù shēn shì zhī 'ér zhī qí rán zhě。”“ jīn xià wǔ yuè , zhì qí guó tǔ…… qí jiān dé yú jiàn wén zhī , jiǔ xún fǎng zhī , zhēn zhě sì yǔ zhū ( shū ) suǒ zài shāo bù tóng…… yīn jì shǐ shì 'ér fù zhī zhū shū。” yě jiù shì shuō , chén kǎn《 shǐ liú qiú lù》 de jìzǎi shì yuán yú shēn lín qí jìng , shì jīng guò shí jì kǎo chá 'ér jìzǎi de。 zhè jìn yī bù shuō míng : chén kǎn de《 shǐ liú qiú lù》 zhī suǒ yǐ néng gòu zuò chū qièhé shí jì de jìzǎi , bìng fēi zhǐ shì yuán yú zì gǔ yǐ lái zhōng guó rén duì liú qiú jí qí jiāng jiè lǐng yù de liǎo jiě , ér qiě shì yuán yú chén kǎn děng rén dǐ dá liú qiú zhī hòu , duì liú qiú wáng guó de xíng diǎn zhì dù、 shān chuān lǐng dì yòu suǒ“ xún fǎng”、“ jiàn wén” suǒ zhì。 cóng zhè gè yì yì shàng jiǎng , chén kǎn duì liú qiú jiāng jiè de jì shí , nǎi shì zhōng liú liǎng guó zhèng fǔ guān yuán yǐ zhì dǎo mín shuǐ fū de gòng shí , jù yòu què záo wú wù de jià zhí。
sān、 hòu shì duì chén kǎn jìzǎi díquè rèn rú
shàng suǒ shù , yóu yú chén kǎn de《 shǐ liú qiú lù》 yuán yú shí jiàn , tè bié shì yòu guān duì dāng shí liú qiú wáng guó lǐng tǔ de jìzǎi , nǎi shì jī yú shí dì kǎo chá。 yīn 'ér jì shì zhǔn què , bìng dé dào liǎo hòu shì de pǔ biàn rèn tóng。 xiàn yǐ zhōng、 rì、 liú sān guó guān yuán、 xué zhě de zhù shù wéi lì :( yī ) qīng dài kāng xī wǔ shí bā nián (1719 nián ), xú bǎo guāng zuò wéi cè fēng fù shǐ yǔ zhèng shǐ hǎi bǎo yī dào qián wǎng liú qiú。 tóng nián liù yuè chū dǐ dá nà bà , yì nián 'èr yuè qǐ chéng guī guó hòu , zài qí jìn chéng de《 zhōng shān chuán xìn lù》 de xù yán zhōng , jì shù liǎo biān zuǎn gāi shū de jù tǐ guò chéng : liú qiú jiàn zì《 suí shū》 , qí chuán shèn lüè。《 běi shǐ》、《 táng shū》、 sòng yuán zhū shǐ yīn zhī。 zhèng shǐ 'ér wài , rú dù shì《 tōng diǎn》、《 jí shì yuān hǎi》、《 xīng chá shèng lǎn》、《 yíng chóng lù》 děng shū suǒ zài shān chuān fēng sú wù chǎn , jiē duō chuǎn lòu……。 jiā jìng jiá wǔ (1534 nián ), chén gěi shì kǎn fèng shǐ , shǐ yòu lù , guī shàng yú cháo。 qí shū yún : fǎng qí shān chuān fēng sú rén wù zhī xiáng , qiě bó qún shū zhī miù , yǐ chéng jì lüè zhì yì 'èr juàn , mò zài ( liú qiú ) guó yǔ guó zì。 ér jīn , chāo běn shí cún 'èr sān yǐ…… jīn chén fèng mìng , wéi jiǎn tǎo chén hǎi bǎo fù yǐ wǎng , zì jǐ hài (1719 nián ) liù yuè shuò zhì guó , hòu xùn yú nián , zhì gēng zǐ (1720 nián ) èr yuè shí liù rì shǐ xíng , jì zài zhōng shān fán bā yuè yuè。 fēng yàn zhī xiá , xiān zhì yǔ guó wáng , qiú shì《 zhōng shān shì jiàn》 jí shān chuān tú jí , yòu shí yǔ qí dà fū zhī tōng wén zì yì cí zhě biàn yóu shān hǎi jiān , yuǎn jìn xíng shì jiē zài mù zhōng。 kǎo qí zhì dù lǐ yí , guān fēng wèn sú , xià zhì yī wù yì zhuàng , bì xún míng yǐ dé qí shí , jiàn wén hù zhèng。 yǔ zhī wǎng fù , qù yí cún xìn。 yīn bìng hǎi xíng zhēn dào fēng yàn zhū yí tú zhuàng bìng liè , biān wéi liù juàn①。
xú bǎo guāng suǒ jìn chéng de《 zhōng shān chuán xìn lù》 , hé dāng nián chén kǎn jìn chéng de《 shǐ liú qiú lù》 yī yàng , yě shì jīng guò shí dì kǎo chá , jiǔ jīng“ xún fǎng” ér chéng。 cóng 'ér yě jiù gòu chéng liǎo liǎng zhě de yī zhì xìng hé kě xìn xìng。 tè bié shì yòu guān liú qiú wáng guó shān chuān shǔ dì de jìzǎi , yóu yú xú bǎo guāng zhì liú zài liú qiú de shí jiān gèng cháng , yīn 'ér jiào zhī chén kǎn de jì shù gèng wéi xiáng jìn。 qí zhōng míng què jìzǎi“ liú qiú shǔ dǎo sān shí liù , shuǐ chéng nán běi sān qiān lǐ , dōng xī liù bǎi lǐ , yuǎn jìn huán liè” děng děng。 suí hòu , zé jù tǐ dì jìzǎi liǎo sān shí liù dǎo de míng chēng , bìng fù yòu dì tú②。 jí :“
dōng sì dǎo”――― gū dá jiā ( yì wéi jiǔ gāo )、 jīn qí nú ( yì wéi jīn jiān )、 bā má ( yì wéi bīn dǎo )、 yī jì ;“
zhèng xī sān dǎo”――― mǎ chǐ 'èr shān ( dōng mǎ chǐ shān dà xiǎo wǔ dǎo , xī mǎ chǐ shān dà xiǎo sì dǎo )、 gū mǐ shān ;“
xī běi wǔ dǎo”――― dù nà qí shān ( yì yuē dù míng xǐ dǎo )、 ān gēn ní shān ( píng yuē sù guó dǎo , yòu wéi 'ān hù rén · yǔ dù nà qí )、 yǐ shān ( yì yuē yǐ shì má、 yuē yī jiāng dǎo )、 yè bì shān ( shì míng yī píng wū dǎo )、 liú huáng shān ( yòu míng hēi dǎo shān , yì míng niǎo dǎo );“
dōng běi bā dǎo”――― yóu lùn、 yǒng liáng bù ( é wéi yī lán bù )、 dù gū ( yì yuē dé dǎo )、 yóu lǚ、 wū qí nú、 jiā qí lǚ má、 dà dǎo ( tǔ míng wū fù shì má )、 qí jiè ;“ nán qī dǎo”――― tài píng shān ( yī míng má gū shān )、 yī qí má ( yì yuē yī jiā jiān )、 yī liáng bǎo、 gū lǐ má ( yì yuē gǔ
lǐ jiān )、 dá lá má、 miàn nà、 wū gá mí ;“ xī nán jiǔ dǎo”――― bā zhòng shān ( yī míng běi mù shān、 tǔ míng yí shī jiā jì yòu míng yé mǎ )、 wū bā má 'èr dǎo ( yì yuē yǔ bō jiān )、 bā dù má ( yì yuē bō dù jiān )、 yóu nà gū ní、 gū mí、 dá qí dù nú ( yì wéi fù wǔ )、 gū lǚ shì má ( yì wéi
jiǔ lǐ dǎo )、 ā lá gū sī gǔ ( yì yuē xīn chéng )、 bā tī lǚ má ( yì yuē bō zhào jiān )。
xú bǎo guāng suǒ jìzǎi de liú qiú sān shí liù dǎo , rú kuò hào nèi suǒ shì , yuán běn biàn yòu zhǒng zhǒng bù tóng de chēng wèi , xiàn jīn yě nán miǎn rú shì。 dàn qí zhōng suǒ jìzǎi de“ zhèng xī sān dǎo” , què yǔ chén kǎn suǒ jìzǎi de yǐ gǔ ( gū ) mǐ shān wéi jiè quán rán xiāng tóng , wú fēi shì jiāng mǎ chǐ shān xiáng fēn wéi dōng xī liǎng shān、 gè hán xiǎo dǎo 'ér yǐ。 zhè bù jǐn shì duì chén kǎn jìzǎi de rèn tóng , ér qiě jìn yī bù zhèng shí liǎo gū ( gǔ ) mǐ shān zhèng shì zhōng liú fēn jiè zhī dì。 xú bǎo guāng zài lì jǔ liú qiú de“ dōng běi bā dǎo” zhī hòu , hái tè bié jìzǎi“ qí jiè yì míng guǐ jiè , qù zhōng shān jiǔ bǎi lǐ , wéi liú qiú dōng běi zuì yuǎn zhī jiè” ,“ yǐ shàng bā dǎo , guó rén chēng zhī yuē wū fù shì má”。“ cǐ wài , jí wéi tǔ gá lá , yì zuò dù jiā lá , qī dǎo yǐ” ,“ yǐ fēi liú qiú shǔ dǎo , gù bù zài”③。 zhè tóng chén kǎn suǒ jìzǎi de liú qiú“ běi yòu liú huáng shān、 rè bì shān、 huī jiā shān、 yí shān、 qī dǎo shān……” , yǐ jí qián shù wō guó cháng mén běn《 píng jiā wù yǔ》 de jìzǎi yě shì xiāng hù wěn hé de。 cǐ wài , xú bǎo guāng zài《 zhōng shān chuán xìn lù》 zhōng , hái zhuān mén duì liú qiú guān yuán、 dì lǐ xué zhě chéng shùn zé (1663― 1734 nián ) de《 zhǐ nán guǎng yì》 zuò liǎo zhù shì。 tā zài yǐn shù“《 zhǐ nán guǎng yì》 yún , fú zhōu wǎng liú qiú , yóu mǐn 'ān zhèn chū wǔ hǔ mén , dōng shā wài kāi yáng…… yòng yǐ mǎo zhēn liù gèng , qǔ gū mǐ shān” de xíng wén xià biān , míng què dì zhù shì liǎo gū mǐ shān nǎi shì“ liú qiú xī nán fāng jiè shàng zhèn shān” de nèi róng④。 wō guó zhù míng lì shǐ xué jiā jǐng shàng qīng jiào shòu hé guó nèi tóng xíng zhuān jiā rèn dìng : zhè shì xú bǎo guāng zài biān zuǎn《 zhōng shān chuán xìn lù》 shí bǔ zhù de。 zhè zhǒng míng què de zhù shì , zhì shǎo jù yòu liǎngchóng hán yì : dì yī , xú bǎo guāng yǐ qí qīn shēn de jīng lì , duì gū mǐ shān de dì lǐ wèi zhì , zuò liǎo jí wéi míng què de rèn dìng , yě jí zài cì què rèn gū mǐ shān shì zhōng guó yǔ liú qiú wáng guó de fēn jiè dì ; dì 'èr , cóng《 zhōng shān chuán xìn lù》 de biān zuǎn guò chéng lái kàn , xú bǎo guāng zài nèi hán“ zhēn lù” de juàn yī zhōng tán dào :“ fēng xìn kǎo yǐ xià zhì cǐ , jiē《
zhǐ nán guǎng yì》 suǒ zài , huò cǎi jìn jì fāng shū , huò chū hǎi shī duǒ gōng suǒ jì , qí yǔ bù jìn yǎ xùn 'ér cān kǎo duō yàn , jīn fù cǐ yǐ gào hòu lái zhě。”①《 zhōng shān chuán xìn lù》 hái jìn yī bù tán dào :“ jīn cóng guó wáng suǒ qǐng , shì dì tú。 wáng mìng zǐ jīn dà fū chéng shùn zé wéi tú , jìng zhàng yòu qí , dōng xī nán běi , fāng wèi lüè dìng , dàn zhù sān shí liù dǎo tǔ míng 'ér yǐ。”② cóng zhè gè yì yì shàng jiǎng ,《 zhōng shān chuán xìn lù》 suǒ jìzǎi de gū mǐ shān nǎi shì“ liú qiú xī nán fāng jiè shàng zhèn shān” de míng què zhù shì , shì xú bǎo guāng yǔ chéng shùn zé děng liú qiú guān yuán、 hǎi shī děng rén de gòng shí huò rèn dìng。 ér qiě , zhè zhǒng míng què de zhù shì jìzǎi , yòu shì cóng liú qiú wáng guó de jiǎo dù , duì chén kǎn suǒ jìzǎi de zhōng liú jiāng jiè , zuò liǎo háo wú yí wèn díquè rèn。 ( èr ) yōng zhèng 'èr nián (1725 nián ), shí zhí liú qiú wáng shàng jìng zhì shì qī jiān , liú guān zǐ jīn dà fū jiā shòu fǎ sī pǐn xián、 guó shī cài wēn , shòu mìng xiū chéng liú qiú dì 'èr bù guó shǐ―――《 zhōng shān shì pǔ》。 qí xù yán jì chēng : zì
shùn tiān jiàn zuò 'ér lái , guó sú gé biàn , zhèng fǎ qǐn jù。 qì wǒ shǐ zǔ jīn wán wáng chéng tiān mìng , dēng dà wèi , jí qián wáng zhī dà chéng , chuàng wàn shì zhī hóng yè , lǐyuè zhèng xíng , jiào huà zhī zhì , làn rán dà xīng…… chuán zhì zhì wáng , gōng féng huáng qīng dìng dǐng , wén míng yì kāi , zú yǐ lì dài shì gōng jí zǔ dé zōng gōng , zhāo mù qīn shū zhī fēi qīng , tè mìng 'àn sī xiàng xiàng xián shǐ yòng fān zì , zhù《 zhōng shān shì jiàn》 yī bù。 rán qián dài jì jí , pō zhì yān méi , xiàng xián shēn wéi zhī tàn。 jì 'ér zhēn wáng sì lì , sī wén dà míng , rú rì zhōng tiān , réng mìng zǒng zōng zhèng shàng hóng dé děng gǎi yǐ hàn zì , chóngxiū shì jiàn。 yán yuē《 zhōng shān shì pǔ》。 shí , chén wēn zhī fù、 zǐ jīn dà fū cài duó , fèng mìng shǒu xiū shì pǔ , yì yǐ qián dài nán kǎo 'ér tàn yān。 fāng jīn gōng yù shèng shàng diàn xià xiū dé chóng dào , bǎi dù xī jǔ , kāng xī jǐ hài shòu fēng zhī shí , chén wēn zài cè shǐ xú gōng chù , huò liú qiú yán gé zhì jí shǐ lù děng shū , wěi qū dú zhī , shǐ zhī xiàng xián suǒ zhù shì jiàn , guǒ yòu wù chā , jiān duō quē jué…… chén wēn fèng mìng gǎi xiū shì pǔ。 gài shì pǔ yě , zuǎn qián mó , guāng hòu xù , ér chuí jiàn yú wàn shì , chéng fēi chén wēn xiǔ cái zhī suǒ jí。 rán 'ér jīn bù zhèng yān , zé qián dài lǚ lì zhī shì , qí hé yǐ dé míng zhī。 yuán yǐ
qí suǒ huò zhī shū , yǔ fū běn guó jì chuán jí suí、 táng、 sòng、 yuán zhī shǐ , bó cǎi bàng sōu , hù zhì cān kǎo。 xī zhī suǒ wù , jīn shǐ zhèng zhī , xī zhī suǒ quē , jīn shǐ zhī , yǐ chéng quán bù…… fú yuàn jū jīn jī gǔ , zōng qiān shèng zhī xīn yǐ wéi xīn , xiū jǐ zhì rén , jí bǎi wáng zhī shàn yǐ wéi shàn , ér zhèng zhì zhī měi , lín zhǐ zhī xiáng , yǔ tiān dì jù zhòng yǐ。”③
zhè duàn zì xù , jiǎng de suī shì liú qiú guó shǐ de xíng chéng jīng guò , dàn yě míng què liǎo shì pǔ nǎi shì cān zhuó gǔ jīn nèi wàizhuàn jì、 shǐ shū , jiā yǐ“ hù zhì cān kǎo” , shì jīng guò“ xī zhī suǒ wù , jīn shǐ zhèng zhī , xī zhī suǒ quē , jīn shǐ bǔ zhī” de guò chéng 'ér wán chéng de。 zhè shuō míng《 zhōng shān shì pǔ》 de wán chéng , zài liú qiú wáng guó de lì shǐ shàng , nǎi shì yī jiàn dà shì。 jīn rì guān zhī ,《 zhōng shān shì pǔ》 yě shì liú qiú wáng guó de zhòng yào diǎn jí。 qí duì běn guó suǒ shǔ de shān chuān jiāng tǔ , yě yòu míng què jìzǎi :“ chéng huà nián jiān ( zhōng guó míng xiàn zōng nián hào , shí wéi 1465― 1487 nián ), wǒ shǐ zǔ wáng , yǐ yù suǒ cè guān gōng chéng tiān mìng , chuàng yè chuí tǒng , jìng nèi sān fǔ sān shí liù dǎo , yī shì tóng rén , mí jiān xiá 'ěr”④ , bìng fù yòu tú huì―――《 liú qiú yú tú》 , qīng chǔ dì biāo chū liǎo liú qiú běn dǎo jí zhōu wéi sān shí liù dǎo de míng chēng , jí : běi qǐ qí jiè ( sú jiào guǐ jiè )、 wū shì má ( sú jiào dà dǎo )、 jiā qí lǚ má ( sú jiào yuán lù jiān )、 wū qí nú ( sú jiào chōng yě )、 yóu lǚ ( sú jiào yǔ lù )、 yǒng liáng bù、 yóu lùn ( sú jiào yǔ lùn )、 dù gū ( sú jiào dé niǎo )、 liú huáng dǎo ( sú jiào niǎo dǎo )、 yè bì ( sú jiào yī bǐ wū )…… nán zhì yóu nà gū ní ( sú jiào yǔ nà guó )、 bā dù má ( sú jiào jiū jiān )、 gū lǚ shì má ( sú jiào hēi dǎo )、 bā tī lǚ má ( sú jiào bō zhào jiān ) děng děng , ér tú zhōng de xī bù dǎo yǔ , zé zhèng shì chén kǎn zài《 shǐ liú qiú lù》 zhōng rèn dìng de gū ( gǔ ) mǐ ( sú jiào jiǔ mǐ )。 jìn 'ér ,《 zhōng shān shì pǔ》 zài suǒ jìzǎi de sān shí liù dǎo zhī hòu , hái zhuān mén zuò liǎo rú xià shuō míng :“ fán guǎn xiá zhī dǎo , xīng luó qí bù , huán guó rú fān , jiē gé hǎi zhī dì yě , yī fú róng mào , zì gǔ zhì jīn , zǒng shòu zhōng shān yī tǒng zhī zhì , ér yǔ tā guó bù lèi。 zì míng yǐ lái , zhōng huá rén suǒ chēng liú qiú sān shān liù liù dǎo zhě , jí shì yě。”⑤ yě jiù shì shuō , cài wēn fèng mìng biān zuǎn guó shǐ shí , zài cì què
rèn liǎo chén kǎn jìzǎi de gǔ mǐ shān“ nǎi shǔ liú qiú zhě” de shì shí , cóng 'ér yě shǐ chén kǎn de jìzǎi jù yòu liǎo zhōng liú shuāng fāng zhèng fǔ rèn dìng de hán yì。
《 zhōng shān chuán xìn lù》 de biān zuǎn guò chéng lái kàn , xú bǎo guāng zài nèi hán“ zhēn lù” de juàn yī zhōng tán dào :“ fēng xìn kǎo yǐ xià zhì cǐ , jiē《 zhǐ nán guǎng yì》 suǒ zài , huò cǎi jìn jì fāng shū , huò chū hǎi shī duǒ gōng suǒ jì , qí yǔ bù jìn yǎ xùn 'ér cān kǎo duō yàn , jīn fù cǐ yǐ gào hòu lái zhě。”①《 zhōng shān chuán xìn lù》 hái jìn yī bù tán dào :“ jīn cóng guó wáng suǒ qǐng , shì dì tú。 wáng mìng zǐ jīn dà fū chéng shùn zé wéi tú , jìng zhàng yòu qí , dōng xī nán běi , fāng wèi lüè dìng , rán dàn zhù sān shí liù dǎo tǔ míng 'ér yǐ。”② cóng zhè gè yì yì shàng jiǎng ,《 zhōng shān chuán xìn lù》 suǒ jìzǎi de gū mǐ shān nǎi shì“ liú qiú xī nán fāng jiè shàng zhèn shān” de míng què zhù shì , shì xú bǎo guāng yǔ chéng shùn zé děng liú qiú guān yuán、 hǎi shī děng rén de gòng shí huò rèn dìng。 ér qiě , zhè zhǒng míng què de zhù shì jìzǎi , yòu shì cóng liú qiú wáng guó de jiǎo dù , duì chén kǎn suǒ jìzǎi de zhōng liú jiāng jiè , zuò liǎo háo wú yí wèn díquè rèn。 ( èr ) yōng zhèng 'èr nián (1725 nián ), shí zhí liú qiú wáng shàng jìng zhì shì qī jiān , liú guān zǐ jīn dà fū jiā shòu fǎ sī pǐn xián、 guó shī cài wēn , shòu mìng xiū chéng liú qiú dì 'èr bù guó shǐ―――《 zhōng shān shì pǔ》。 qí xù yán jì chēng : zì shùn tiān jiàn zuò 'ér lái , guó sú gé biàn , zhèng fǎ qǐn jù。 qì wǒ shǐ zǔ jīn wán wáng chéng tiān mìng , dēng dà wèi , jí qián wáng zhī dà chéng , chuàng wàn shì zhī hóng yè , lǐyuè zhèng xíng , jiào huà zhī zhì , làn rán dà xīng…… chuán zhì zhì wáng , gōng féng huáng qīng dìng dǐng , wén míng yì kāi , zú yǐ lì dài shì gōng jí zǔ dé zōng gōng , zhāo mù qīn shū zhī fēi qīng , tè mìng 'àn sī xiàng xiàng xián shǐ yòng fān zì , zhù《 zhōng shān shì jiàn》 yī bù。 rán qián dài jì jí , pō zhì yān méi , xiàng xián shēn wéi zhī tàn。 jì 'ér zhēn wáng sì lì , sī wén dà míng , rú rì zhōng tiān , réng mìng zǒng zōng zhèng shàng hóng dé děng gǎi yǐ hàn zì , chóngxiū shì jiàn。 yán yuē《 zhōng shān shì pǔ》。 shí , chén wēn zhī fù、 zǐ jīn dà fū cài duó , fèng mìng shǒu xiū shì pǔ , yì yǐ qián dài nán kǎo 'ér tàn yān。 fāng jīn gōng yù shèng shàng diàn xià xiū dé chóng dào , bǎi dù xī jǔ , kāng xī jǐ hài shòu fēng zhī shí , chén wēn zài cè shǐ xú gōng chù , huò liú qiú yán gé zhì jí shǐ lù děng shū , wěi qū dú zhī , shǐ zhī xiàng xián suǒ zhù shì jiàn , guǒ yòu wù chā , jiān duō quē jué…… chén wēn fèng mìng gǎi xiū shì pǔ。 gài shì pǔ yě , zuǎn qián mó , guāng hòu xù , ér chuí jiàn yú wàn shì , chéng fēi chén wēn xiǔ cái zhī suǒ jí。 rán 'ér jīn bù zhèng yān , zé qián dài lǚ lì zhī shì , qí hé yǐ dé míng zhī。 yuán yǐ qí suǒ huò zhī shū , yǔ fū běn guó jì chuán jí suí、 táng、 sòng、 yuán zhī shǐ , bó cǎi bàng sōu , hù zhì cān kǎo。 xī zhī suǒ wù , jīn shǐ zhèng zhī , xī zhī suǒ quē , jīn shǐ bǔ zhī , yǐ chéng quán bù…… fú yuàn jū jīn jī gǔ , zōng qiān shèng zhī xīn yǐ wéi xīn , xiū jǐ zhì rén , jí bǎi wáng zhī shàn yǐ wéi shàn , ér zhèng zhì zhī měi , lín zhǐ zhī xiáng , yǔ tiān dì jù zhòng yǐ。”③ zhè
duàn zì xù , jiǎng de suī shì liú qiú guó shǐ de xíng chéng jīng guò , dàn yě míng què liǎo shì pǔ nǎi shì cān zhuó gǔ jīn nèi wàizhuàn jì、 shǐ shū , jiā yǐ“ hù zhì cān kǎo” , shì jīng guò“ xī zhī suǒ wù , jīn shǐ zhèng zhī , xī zhī suǒ quē , jīn shǐ bǔ zhī” de guò chéng 'ér wán chéng de。 zhè shuō míng《 zhōng shān shì pǔ》 de wán chéng , zài liú qiú wáng guó de lì shǐ shàng , nǎi shì yī jiàn dà shì。 jīn rì guān zhī ,《 zhōng shān shì pǔ》 yě shì liú qiú wáng guó de zhòng yào diǎn jí。 qí duì běn guó suǒ shǔ de shān chuān jiāng tǔ , yě yòu míng què jìzǎi :“ chéng huà nián jiān ( zhōng guó míng xiàn zōng nián hào , shí wéi 1465― 1487 nián ), wǒ shǐ zǔ wáng , yǐ yù suǒ cè guān gōng chéng tiān mìng , chuàng yè chuí tǒng , jìng nèi sān fǔ sān shí liù dǎo , yī shì tóng rén , mí jiān xiá 'ěr”④ , bìng fù yòu tú huì―――《 liú qiú yú tú》 , qīng chǔ dì biāo chū liǎo liú qiú běn dǎo jí zhōu wéi sān shí liù dǎo de chēng , jí : běi qǐ qí jiè ( sú jiào guǐ jiè )、 wū shì má ( sú jiào dà dǎo )、 jiā qí lǚ má ( sú jiào yuán lù jiān )、 wū qí nú ( sú jiào chōng yě )、 yóu lǚ ( sú jiào yǔ lù )、 yǒng liáng bù、 yóu lùn ( sú jiào yǔ lùn )、 dù gū ( sú jiào dé niǎo )、 liú huáng dǎo ( sú jiào niǎo dǎo )、 yè bì ( sú jiào yī bǐ wū )…… nán zhì yóu nà gū ní ( sú jiào yǔ nà guó )、 bā dù má ( sú jiào jiū jiān )、 gū lǚ shì má ( sú jiào hēi dǎo )、 bā tī lǚ má ( sú jiào bō zhào jiān ) děng děng , ér tú zhōng de xī bù dǎo yǔ , zé zhèng shì chén kǎn zài《 shǐ liú qiú lù》 zhōng rèn dìng de gū ( gǔ ) mǐ ( sú jiào jiǔ mǐ )。 jìn 'ér ,《 zhōng shān shì pǔ》 zài suǒ jìzǎi de sān shí liù dǎo zhī hòu , hái zhuān mén zuò liǎo rú xià shuō míng :“ fán guǎn xiá zhī dǎo , xīng luó qí bù , huán guó rú fān , jiē gé hǎi zhī dì yě , yī fú róng mào , zì gǔ zhì jīn , zǒng shòu zhōng shān yī tǒng zhī zhì , ér yǔ tā guó bù lèi。 zì míng yǐ lái , zhōng huá rén suǒ chēng liú qiú sān shān liù liù dǎo zhě , jí shì yě。”⑤ yě jiù shì shuō , cài wēn fèng mìng biān zuǎn guó shǐ shí , zài cì què
rèn liǎo chén kǎn jìzǎi de gǔ mǐ shān“ nǎi shǔ liú qiú zhě” de shì shí , cóng 'ér yě shǐ chén kǎn de jìzǎi jù yòu liǎo zhōng liú shuāng fāng zhèng fǔ rèn dìng
de hán yì。
(1850 nián , fù gāng shǒu？ jiàozhèng ) zhōng , yědōu fù yòu liú qiú wáng guó shǔ dì dì tú。 rán 'ér , yī gè gòng tóng de tè diǎn shì , quán bù jì chēng liú qiú sān shí liù dǎo , ér qiě cóng zhèng què de dì lǐ wèi zhì lái kǎo chá , qí xī bù de dǎo yǔ , yòu dōushì gū mǐ shān。 shàng shù sān bù zhù shū zhōng shāo yòu bù tóng de , zé shì《 liú qiú rù gòng jì lüè》 de fù tú nèi , huì yòu cóng fú jiàn yán 'àn xiàng wài yán zhǎn de wǔ shān : huā píng shān、 péng jiā shān、 diào yú tái、 huáng wěi shān、 chì wěi shān。 dàn suǒ jì míng chēng jūn zài biǎo shì dì lǐ wèi zhì de juàn xíng zhī wài , yòng yǐ hé yī lǜ biāo zài juàn nèi de liú qiú sān shí liù dǎo de míng chēng xiāng qū bié。 cǐ wài , zài shàng shù wǔ shān de zuǒ cè , huì yòu cóng dà lù xiàng wài yán zhǎn de lǐ má shān、 tái shān、 yú shān、 fèng wěi shān、 nán qǐ shān , yě shì bǎ míng chēng biāo zài biǎo shì dǎo yǔ de juàn xíng zhī wài。 jìn 'ér , gāi tú zài juàn nèi biāo zhù qí jiè de dǎo yǔ xià biān , hái míng què jìzǎi :“ yóu cǐ wéi liú qiú zhī dì , wǔ jiān qiē yě” ; zài juàn nèi biāo zhù“ dé zhī dǎo” ( dù gū ) de xià biān , hái jì chēng :“ cóng qí jiè zhì dù míng xǐ wéi shí yī dǎo , nǎi dà dǎo zhī pèi , shí yī dǎo zhī cūn shù , jì 'èr bǎi liù shí cūn , tǔ rén chēng zhī wéi xiǎo liú qiú。 nán fāng tái wān zhī nán bù yòu xiǎo liú qiú shān , yǔ zhī bù tóng。”① shàng shù“ liú qiú dú wù” zuò zhě zhī yī de mǐ shān zǐ , shì wō guó duì liú guān xì mìqiè de sà zhōu rén , qí shū zhōng duì liú qiú sān shí liù dǎo de jì shù , yě kě yǐ shuō shì cóng dì sān zhě de jiǎo dù , jí cóng wō guó sà mó fān de jiǎo dù , yàn zhèng liǎo chén kǎn duì gǔ dài zhōng liú jiāng jiè de jìzǎi。 zhè shuō míng zhì shǎo shì cóng chén kǎn jìn chéng《 shǐ liú qiú lù》 kāi shǐ , zhōng liú liǎng guó de jiāng jiè biàn shì míng què de。 ěr hòu , lì shí shàng xià shù bǎi nián , liú qiú wáng guó de xī bù jiāng tǔ biàn shì gǔ mǐ shān , jí xiàn jīn de jiǔ mǐ dǎo。 ( wǔ )1970 nián , wō guó qián wài wù shěng guān yuán、 zhù míng wài jiāo shǐ jiā lù dǎo shǒu zhī zhù , chū bǎn liǎo《 wō guó wài jiāo shǐ》 dì 3 juàn , qí zhōng dì sì zhāng wéi“ liú qiú zhū dǎo guī shǔ wèn tí” , bìng fù yòu《 liú qiú zhū dǎo tú》。 nèi zhōng xiáng xì liè chū liǎo yǎn měi dà dǎo、 chōng shéng qún dǎo、 gōng gǔ qún dǎo děng sān dà qún dǎo de dǎo yǔ míng chēng , qí xī bù jiāng jiè yě shì zì gǔ yǐ lái biàn bèi què rèn de jiǔ mǐ dǎo , ér méi yòu liè rù diào yú dǎo děng dǎo yǔ yě jí xiàn jīn wō guó mǒu xiē zhù shū zhōng suǒ wèi de“ jiān gé qún dǎo”。 zhè jìn yī bù shuō míng , zhǐ yào bù shì bié yòu yòng xīn , rèn hé yī wèi liú qiú wèn tí de yán jiū zhě , dōubù néng bù chéng rèn diào yú dǎo jí qí fù jìn xiǎo dǎo yǔ ( tǒng chēng diào yú dǎo qún dǎo ) zì gǔ biàn shì zhōng guó lǐng tǔ。 yǐ shàng zhǒng zhǒng shuō míng : chén kǎn de《 shǐ liú qiú lù》 bù jǐn míng què dì jìzǎi liǎo zhōng liú liǎng guó de jiāng jiè , zhèng míng liǎo diào yú dǎo qún dǎo shì zhōng guó de lǐng tǔ , ér qiě dé dào liǎo hòu shì zhōng、 rì、 liú qiú sān guó xué zhě、 guān yuán nǎi zhì zhōng liú liǎng guó zhèng fǔ díquè rèn。“ gǔ rén rì yǐ yuǎn , qīng shǐ zì bù mǐn”。 zhǐ yòu zūn zhòng lì shǐ , cái néng rèn shí hé jiě jué xiàn shí wèn tí。