yī
cài dōng fān， 1877 nián ( qīng guāng xù sān nián， suì dīng chǒu )6 yuè 13 rì shēng yú zhè jiāng shěng shān yīn xiàn lín pǔ niú chǎng tóu ( jīn shǔ xiāo shān xiàn ) yī gè diàn yuán de jiā tíng lǐ， yòu míng chūn shòu， shāo cháng qǔ míng chéng， hào dōng fān（ yòu zuò dōng fān）。 tā chuàng zuò liǎo 11 bù、 1040 huí、 600 yú wàn zì de yǎn yì tǐ lì shǐ xiǎo shuō：《 zhōng guó lì dài tōng sú yǎn yì》， jì shù liǎo cóng gōng yuán qián 221 nián dào gōng yuán 1920 nián（ mín guó 9 nián） jiān fā shēng de zhòng dà lì shǐ shì jiàn hé zhòng yào lì shǐ rén wù。 tā shì wǒ guó jìn dài zhòng yào de lì shǐ xué jiā hé yǎn yì zuò jiā。
cài dōng fān xiǎo shí hòu jiā jìng bǐ jiào pín hán， qiú xué zhī lù lì jìn jiān xīn。 wèile tì fù mǔ zhì bìng， tā shèn zhì hái tì rén zuò guò kē kǎo qiāng shǒu； 23 suì shí， yǐ gòng shēng cháo kǎo yōu děng de shēn fèn bèi pài qiǎn dào jiāng xī shěng yǐ zhī xiàn hòu bǔ。
cài dōng fān zài nà lǐ dài liǎo bù dào yī gè yuè， jiù yīn wéi kàn bù guàn guān chǎng de hēi 'àn chēng bìng huí jiā。 xīn hài gé mìng hòu， tā lái dào shàng hǎi， yǔ hǎo yǒu shào xī yōng yī qǐ biān zhuàn tú shū。 nà gè shí hòu， cài dōng fān duì gé mìng qián jǐng shí fēn lè guān， tā biān zhuàn de tú shū《 zhōng děng xīn lùn shuō wén fàn》 jiù hěn néng fǎn yìng zhè yī diǎn。 kě xī hǎo jǐng bù cháng， jiē xià lái yī lián chuàn de zhèng zhì biàn gù shǐ tā de rè xuè xùn sù lěng què， “ jìng guān zhī， jiàn dé qīng xǐng zhī shí ”， qiě kàn tā zài《 mín guó tōng sú yǎn yì》 kāi piān zhōng de miáo xiě：
xiǎo zǐ měi yì qǐ xīn hài nián jiān， yī shēng pī lì， fā xiǎng wǔ chāng， quán guó rén shì， bēn zǒu hū yìng …… wú lùn shēn jiè xué jiè， shāng jiè gōng jiè， méi yī gè bù xǐ xíng yú sè， tīng dé mín jūn dà shèng， rén rén pāi shǒu， gè gè téng huān， ǒu rán mín jūn xiǎo cuò， biàn dū jí shǒu cù 'é， wú xiàn yōu chóu…… bǎ 'èr bǎi liù qī shí nián de qīng shì jiāng shān， yī gǔ nǎo 'ér duó hái， sì qiān liù bǎi duō nián de huáng dì zhì dù， yī gǔ nǎo 'ér sǎo qīng。 wǒ guó sì wàn wàn tóng bāo， zǒng dào shì mín guó zhào xīng， zhèn shuò jīn gǔ， cóng cǐ guāng tiān huà rì， hán xià wú chén， dà jiā hǎo 'ān xiǎng tài píng liǎo。 dāng shí wǒ yě yòu cǐ wàng xiǎng。
shuí zhī mín guó yuán 'èr nián， nǐ yě jí huì， wǒ yě jié shè， gè zì mìng wéi zhèng dǎng， fēn mén bié hù， hù xiāng dǐ fěi， yǐ bǎ gòng hé 'èr zì， piē zài nǎo hòu…… nà zú zhì duō néng de yuán xiàng chéng…… jìng zhàng zhe bīng lì， zhú qù yì yuán， qǔ xiāo guó huì…… jìng yù jiāng xīn kǔ jīng yíng de zhōng huá mín guó， jù wéi yuán shì yī rén de sī chǎn……
……
nán fāng yě dǎng pài fēn zhēng， shénme diān xì， shénme guì xì， shénme yuè xì， kǒu shé bù zú， jì yǐ wǔ lì。 fēng cǎi bǎi huā chéng mì hòu， wéi shuí xīn kǔ wéi shuí tián， ké！ hǎohǎo yī zuò zhōng guó jiāng shān， bèi zhè bān qiáng yòu lì de dà rén xiān shēng， nào dào sì fēn wǔ liè， bù kě jiū jié， gòng hé zài nǎ lǐ？ mín zhù zài nǎ lǐ？ zhuǎn lìng wú zhī wú shí de bǎi xìng， fǎn shuō shì qián qīng zhì dù， méi yòu zhè bān xiā nào， àn dì lǐ yuàn huǐ dé hěn。
jù yòu qiáng liè 'ài guó sī xiǎng hé shì yè xīn de cài dōng fān， kàn tòu nà suǒ wèi“ mín zhù” zhēn xiāng zhī hòu， jué xīn yào zuò yī xiē shí shì lái jī lì guó mín de 'ài guó rè qíng。 tā duì“ liù jīng bù néng jiào， dāng yǐ xiǎo shuō jiào zhī； zhèng shǐ bù néng rù， dāng yǐ xiǎo shuō rù zhī”（ liáng qǐ chāo：《 yì yìn zhèng zhì xiǎo shuō xù》） de shuō fǎ fēi cháng rèn tóng， jué dé“ zhè cái shì shú 'ān shǐ shí de xué rén wù chū de zhēn lǐ， shēn xī shè huì de zhì zhě zhǎo dào de shí jìng”。
díquè， kè guān rèn shí lì shǐ， duì yī gè rén nǎi zhì yī gè mín zú yòu hěn dà xiàn shí zhǐ dǎo yì yì。 táng tài zōng shuō dé hǎo：“ yǐ tóng wéi jiàn， kě zhèng yī guān； yǐ gǔ wéi jiàn， kě zhī xīng tì； yǐ rén wéi jiàn， kě míng dé shī。”（ ōu yáng xiū、 sòng qí：《 xīn táng shū • lièzhuàn dì 'èr shí 'èr》） zhōng guó lì shǐ shàng jiù wáng tú cún de shì jì bù shèng méi jǔ， zài mín zú dà wēi jī de shí kè yǐ qí jī lì guó mín de 'ài guó rè qíng， shí zài shì shì bàn gōng bèi， zài hǎo yě méi yòu liǎo。
wèn tí zài yú， jìzǎi shǐ shí de shū jí héng héng què qiē shuō jiù shì yán gé yì yì shàng de zhèng shǐ， quán bù dōushì yòng diǎn yǎ shēn 'ào de wén yán xiě chéng。 zài nà gè zhī shí jī běn bèi jīng yīng jiē céng lǒng duàn de nián dài， pǔ tōng lǎo bǎi xìng méi yòu bàn fǎ tōng guò yuè dú， zhí jiē yǔ zhēn shí de lì shǐ miàn duì miàn， zì rán yě jiù bù cún zài kè guān rèn shí tā bìng shǐ zhī zhuǎn huà wéi nèi xīn lì liàng de kě néng。 miàn duì zhè zhǒng qíng kuàng， liáng qǐ chāo cái“ bǎo hán wú nài hé xī jì” shuō chū nà yàng de huà。
shǒu kěn liǎo yì yì， bǎi dào cài dōng fān miàn qián de yǐ rán yòu liǎng tiáo dào。 yī tiáo shì jié hé fēng xíng mín jiān de xì jù、 huà běn shèn zhì kǒu tóu chuán shuō， chuàng zuò wén xué yì shù jià zhí jiào gāo de xiǎo shuō（ zhè yī lèi de dài biǎo shì luó guàn zhōng de《 sān guó yǎn yì》）； lìng yī tiáo shì pāo kāi huò zhě shuō ruò huà wén xué yào sù， zūn zhòng lì shǐ yuán mào， bù jiǎ huá shì， bù shì xū wěi， lì qiú“ wú yī shì wú shǐ liào lái lì”， chuàng zuò“ tōng sú huà de shǐ shū”（ zhè yī lèi de dài biǎo shì féng mèng lóng děng rén de《 dōng zhōu liè guó zhì》）。
tā jiāng rú hé xuǎn zé？
èr
dá 'àn qí shí hěn jiǎn dān。
cài dōng fān zuò wéi jù yòu“ shǐ jiā” bǐng xìng de wén rén， tā dāng rán bù huì bǎ yī xiē dào tīng tú shuō de shì qíng jìzǎi dào yōng yòu yán sù yì yì de zuò pǐn zhōng qù。 tā shuō“ yǐ zhèng shǐ wéi jīng， wù qiú què záo， yǐ yì wén wéi wěi， bù shàng xū wū”（ cài dōng fān：《 táng shǐ tōng sú yǎn yì • zì xù》）， yīngshì duì zì jǐ jí zuò pǐn de jī běn yào qiú； suǒ yǐ tā gēn běn wú yì yú rén wù、 qíng jié、 gāo cháo、 pū diàn zhè xiē xiǎo shuō yào sù。 tā zuì wéi zhuóyì de shì duì shǐ shì“ jǐ jīng sōu tǎo， jǐ jīng kǎo zhèng， jù zhèng gù qī hé shí， suǒ lù yì bì qiú zhēn； zhì guān yú dì wáng zhuān zhì zhī mó lì， yóu zài sān zhì yì， xuán wéi jiǒng jiè”（ cài dōng fān：《 qīng shǐ tōng sú yǎn yì • zì xù》）。 yóu cǐ kě jiàn， èr yuè hé píng jià cài dōng fān de xiǎo shuō“ zài wén xué xìng shàng…… shì zhōng píng zhī zuò”， bù dàn méi yòu rèn hé qīng shì zhī yì， gèng kě yǐ suàn dé shàng shì cài dōng fān de zhī jǐ liǎo。 cài dōng fān de yǎn yì zuò pǐn， zài yī bān qíng kuàng xià， shì kě yǐ dàngzuò lì shǐ lái dú de。
dàn shì， wǒ men jué duì bù kě yǐ jiù rú cǐ piàn miàn dì rèn wéi cài dōng fān shì yī gè ní gǔ、 jiào tiáo de zuò jiā。 cài dōng fān wú lùn xùn gǔ hái shì lì shǐ guān dōuyòu tā nán néng kě guì de líng huó yī miàn。
xiān shuō xùn gǔ。 dāng yù dào zhèng shǐ yǔ yì wén héng héng jí jīng、 wěi chōng tū zhī shí， tā bìng bù huì yī wèi mí xìn zhèng shǐ； ér shì tōng guò yùn yòng zì jǐ fēng fù de zhī shí quán héng， zuò chū shì hé de pàn duàn。 yòng wú zé de huà lái shuō， jiào“ zé shàn 'ér cóng”，“ lì rú：《 sòng shǐ tōng sú yǎn yì》 dì sān shí qī huí xiě dào zhī guǎng dé jūn zhū shòu chāng qì guān xún mǔ shì shí， tā（ cài dōng fān） xià zhù wén shuō： ‘《 sòng shǐ • shòu chāng běn chuán》 wèi liú shì fāng shēn jí chū， shòu chāng shēng shù suì hái jiā。 dàn jù wáng chēng（ zhù： xì“ chēng” zhī wù）《 dōng dū shì lüè》、 sū shì《 zhì lín》 jiē yún shòu chāng sān suì chū mǔ， jīn cóng zhī。 ’”（ wú zé：《 cài dōng fān yǔ 〈 zhōng guó lì dài tōng sú yǎn yì 〉》）。 zhè bù dàn bù yǐng xiǎng xiǎo shuō de yán jǐn， gèng xiǎn dé“ jìn rén lǐ、 hé rén qíng”。 zhè chōng fēn shuō míng liǎo cài dōng fān shì yī wèi sī biàn de、 lì qiú kè guān wán měi de lì shǐ xiǎo shuō zuò zhě。
cài dōng fān de lì shǐ guān， bǐ qǐ dāng shí jué dà duō shù de rén yě bù zhī jìn bù duō shǎo。 bù shuō tā duì“ mín guó” de jīng cǎi quán shì， dān dān kàn tā jiě xī“ huáng dì”， jiù zú yǐ zhēn dà jiā zhī jìng。 qiě kàn：
zhè huáng dì liǎng zì de tóu xián， bìng bù shì gōng dé zào jiù， shí zài shì xīng xuè zhù chéng。 shì kàn bào qín lì shǐ， yòu shèn me huáng yóu？ yòu shèn me dì dé？ wú fēi chèn zhe luàn shì fēn fēn de shí hòu， kào liǎo yī xiē wǔ lì， jiǎo xìng chéng gōng， tā suì 'áng rán zì dà， wéi wǒ dú zūn。 hái yòu yī zhǒng qiān gǔ jì niàn de shì qíng， jiù shì wǒ guó de jūn zhù zhuān zhì， shí shì yíng zhèng yī rén， wán quán zào chéng。 cóng qián huáng dì kāi guó yǐ lái， bān dìng guó fǎ， yuán shì jūn zhù zhèng tǐ， lì dài fèng wéi zhǔn shéng， dàn jiū wèi cháng yòu“ yán mò yú wéi， dú duàn dú xíng” de sī xiǎng。 yáo zhì jiàn gǔ， lì bàng mù， shùn xún sì yuè， zī shí yòu 'èr mù， yǔ bài chāng yán， tānɡ gǎi guò bù jiù， zhōu yòu xún qún chén xún qún lì xún wàn mín de zhì dù， jiǎn cè liú chuán， zhì jīn wù tì。 kě jiàn gǔ shí de shèng dì míng wáng， suī rán zūn wéi tiān zǐ， guǎn xiá jiǔ zhōu， jiū jìng yě yào jí sī guǎng yì， yǐ cóng yú lùn， hǎo mín suǒ hǎo， è mín suǒ 'è， cái néng cháng zhì jiǔ 'ān， zuò yī wèi shēng píng zhù zǐ， yí móu yǒng yuǎn， chuán jí zǐ sūn。 kàn guān tīng shuō！ zhè biàn shì kāi míng zhuān zhì， bù shì jué duì zhuān zhì li。（ cài dōng fān：《 qián hàn tōng sú yǎn yì》）
yī fān kuài lùn， jiāng nà xiē“ chū shēng shí yòu rú hé yì xiāng” yòu“ mǒu mǒu xīngxiù xià fán” de“ tiān zǐ” wěi zhuāng huó tuō tuō bō làxià lái， lù chū yī shēn wū zāo pí ròu， dà bái yú tiān xià。 dú lái lìng rén hān chàng bù yǐ。
zhè zhǒng bǐ diào yǐ jí zhè zhǒng liáng xīn， dào xiàn zài réng huì shǐ xǔ duō rén shēn gǎn hàn yán。
cóng 1915 nián kāi shǐ dòng bǐ xiě《 qīng shǐ tōng sú yǎn yì》 dào 1926 nián 9 yuè wán chéng zuì hòu yī bù《 hòu hàn tōng sú yǎn yì》， cài dōng fān yòng liǎo 11 nián shí jiān， wán chéng liǎo zhè yī tào 11 bù hóng piān jù zhì， suǒ shè jí de cháo dài zhī guǎng， rén wù shì jiàn zhī duō， kě wèi kōng qián。 dào liǎo 1935 nián， huì wén táng shū jú jiāng qí jiā shàng xǔ jǐn fù xù de《 mín guó tōng sú yǎn yì》 hòu 40 huí， yú yǐ quán bù gǎi yìn， zǒng shū míng dìng wéi xiàn zài dà jiā suǒ shú zhī de《 zhōng guó lì dài tōng sú yǎn yì》。 shū jí chū bǎn hòu， lì jí fēng xíng dà jiāng nán běi， shēn shòu gè gè jiē céng de guó mín xǐ 'ài。
cài dōng fān， 1877 nián ( qīng guāng xù sān nián， suì dīng chǒu )6 yuè 13 rì shēng yú zhè jiāng shěng shān yīn xiàn lín pǔ niú chǎng tóu ( jīn shǔ xiāo shān xiàn ) yī gè diàn yuán de jiā tíng lǐ， yòu míng chūn shòu， shāo cháng qǔ míng chéng， hào dōng fān（ yòu zuò dōng fān）。 tā chuàng zuò liǎo 11 bù、 1040 huí、 600 yú wàn zì de yǎn yì tǐ lì shǐ xiǎo shuō：《 zhōng guó lì dài tōng sú yǎn yì》， jì shù liǎo cóng gōng yuán qián 221 nián dào gōng yuán 1920 nián（ mín guó 9 nián） jiān fā shēng de zhòng dà lì shǐ shì jiàn hé zhòng yào lì shǐ rén wù。 tā shì wǒ guó jìn dài zhòng yào de lì shǐ xué jiā hé yǎn yì zuò jiā。
cài dōng fān xiǎo shí hòu jiā jìng bǐ jiào pín hán， qiú xué zhī lù lì jìn jiān xīn。 wèile tì fù mǔ zhì bìng， tā shèn zhì hái tì rén zuò guò kē kǎo qiāng shǒu； 23 suì shí， yǐ gòng shēng cháo kǎo yōu děng de shēn fèn bèi pài qiǎn dào jiāng xī shěng yǐ zhī xiàn hòu bǔ。
cài dōng fān zài nà lǐ dài liǎo bù dào yī gè yuè， jiù yīn wéi kàn bù guàn guān chǎng de hēi 'àn chēng bìng huí jiā。 xīn hài gé mìng hòu， tā lái dào shàng hǎi， yǔ hǎo yǒu shào xī yōng yī qǐ biān zhuàn tú shū。 nà gè shí hòu， cài dōng fān duì gé mìng qián jǐng shí fēn lè guān， tā biān zhuàn de tú shū《 zhōng děng xīn lùn shuō wén fàn》 jiù hěn néng fǎn yìng zhè yī diǎn。 kě xī hǎo jǐng bù cháng， jiē xià lái yī lián chuàn de zhèng zhì biàn gù shǐ tā de rè xuè xùn sù lěng què， “ jìng guān zhī， jiàn dé qīng xǐng zhī shí ”， qiě kàn tā zài《 mín guó tōng sú yǎn yì》 kāi piān zhōng de miáo xiě：
xiǎo zǐ měi yì qǐ xīn hài nián jiān， yī shēng pī lì， fā xiǎng wǔ chāng， quán guó rén shì， bēn zǒu hū yìng …… wú lùn shēn jiè xué jiè， shāng jiè gōng jiè， méi yī gè bù xǐ xíng yú sè， tīng dé mín jūn dà shèng， rén rén pāi shǒu， gè gè téng huān， ǒu rán mín jūn xiǎo cuò， biàn dū jí shǒu cù 'é， wú xiàn yōu chóu…… bǎ 'èr bǎi liù qī shí nián de qīng shì jiāng shān， yī gǔ nǎo 'ér duó hái， sì qiān liù bǎi duō nián de huáng dì zhì dù， yī gǔ nǎo 'ér sǎo qīng。 wǒ guó sì wàn wàn tóng bāo， zǒng dào shì mín guó zhào xīng， zhèn shuò jīn gǔ， cóng cǐ guāng tiān huà rì， hán xià wú chén， dà jiā hǎo 'ān xiǎng tài píng liǎo。 dāng shí wǒ yě yòu cǐ wàng xiǎng。
shuí zhī mín guó yuán 'èr nián， nǐ yě jí huì， wǒ yě jié shè， gè zì mìng wéi zhèng dǎng， fēn mén bié hù， hù xiāng dǐ fěi， yǐ bǎ gòng hé 'èr zì， piē zài nǎo hòu…… nà zú zhì duō néng de yuán xiàng chéng…… jìng zhàng zhe bīng lì， zhú qù yì yuán， qǔ xiāo guó huì…… jìng yù jiāng xīn kǔ jīng yíng de zhōng huá mín guó， jù wéi yuán shì yī rén de sī chǎn……
……
nán fāng yě dǎng pài fēn zhēng， shénme diān xì， shénme guì xì， shénme yuè xì， kǒu shé bù zú， jì yǐ wǔ lì。 fēng cǎi bǎi huā chéng mì hòu， wéi shuí xīn kǔ wéi shuí tián， ké！ hǎohǎo yī zuò zhōng guó jiāng shān， bèi zhè bān qiáng yòu lì de dà rén xiān shēng， nào dào sì fēn wǔ liè， bù kě jiū jié， gòng hé zài nǎ lǐ？ mín zhù zài nǎ lǐ？ zhuǎn lìng wú zhī wú shí de bǎi xìng， fǎn shuō shì qián qīng zhì dù， méi yòu zhè bān xiā nào， àn dì lǐ yuàn huǐ dé hěn。
jù yòu qiáng liè 'ài guó sī xiǎng hé shì yè xīn de cài dōng fān， kàn tòu nà suǒ wèi“ mín zhù” zhēn xiāng zhī hòu， jué xīn yào zuò yī xiē shí shì lái jī lì guó mín de 'ài guó rè qíng。 tā duì“ liù jīng bù néng jiào， dāng yǐ xiǎo shuō jiào zhī； zhèng shǐ bù néng rù， dāng yǐ xiǎo shuō rù zhī”（ liáng qǐ chāo：《 yì yìn zhèng zhì xiǎo shuō xù》） de shuō fǎ fēi cháng rèn tóng， jué dé“ zhè cái shì shú 'ān shǐ shí de xué rén wù chū de zhēn lǐ， shēn xī shè huì de zhì zhě zhǎo dào de shí jìng”。
díquè， kè guān rèn shí lì shǐ， duì yī gè rén nǎi zhì yī gè mín zú yòu hěn dà xiàn shí zhǐ dǎo yì yì。 táng tài zōng shuō dé hǎo：“ yǐ tóng wéi jiàn， kě zhèng yī guān； yǐ gǔ wéi jiàn， kě zhī xīng tì； yǐ rén wéi jiàn， kě míng dé shī。”（ ōu yáng xiū、 sòng qí：《 xīn táng shū • lièzhuàn dì 'èr shí 'èr》） zhōng guó lì shǐ shàng jiù wáng tú cún de shì jì bù shèng méi jǔ， zài mín zú dà wēi jī de shí kè yǐ qí jī lì guó mín de 'ài guó rè qíng， shí zài shì shì bàn gōng bèi， zài hǎo yě méi yòu liǎo。
wèn tí zài yú， jìzǎi shǐ shí de shū jí héng héng què qiē shuō jiù shì yán gé yì yì shàng de zhèng shǐ， quán bù dōushì yòng diǎn yǎ shēn 'ào de wén yán xiě chéng。 zài nà gè zhī shí jī běn bèi jīng yīng jiē céng lǒng duàn de nián dài， pǔ tōng lǎo bǎi xìng méi yòu bàn fǎ tōng guò yuè dú， zhí jiē yǔ zhēn shí de lì shǐ miàn duì miàn， zì rán yě jiù bù cún zài kè guān rèn shí tā bìng shǐ zhī zhuǎn huà wéi nèi xīn lì liàng de kě néng。 miàn duì zhè zhǒng qíng kuàng， liáng qǐ chāo cái“ bǎo hán wú nài hé xī jì” shuō chū nà yàng de huà。
shǒu kěn liǎo yì yì， bǎi dào cài dōng fān miàn qián de yǐ rán yòu liǎng tiáo dào。 yī tiáo shì jié hé fēng xíng mín jiān de xì jù、 huà běn shèn zhì kǒu tóu chuán shuō， chuàng zuò wén xué yì shù jià zhí jiào gāo de xiǎo shuō（ zhè yī lèi de dài biǎo shì luó guàn zhōng de《 sān guó yǎn yì》）； lìng yī tiáo shì pāo kāi huò zhě shuō ruò huà wén xué yào sù， zūn zhòng lì shǐ yuán mào， bù jiǎ huá shì， bù shì xū wěi， lì qiú“ wú yī shì wú shǐ liào lái lì”， chuàng zuò“ tōng sú huà de shǐ shū”（ zhè yī lèi de dài biǎo shì féng mèng lóng děng rén de《 dōng zhōu liè guó zhì》）。
tā jiāng rú hé xuǎn zé？
èr
dá 'àn qí shí hěn jiǎn dān。
cài dōng fān zuò wéi jù yòu“ shǐ jiā” bǐng xìng de wén rén， tā dāng rán bù huì bǎ yī xiē dào tīng tú shuō de shì qíng jìzǎi dào yōng yòu yán sù yì yì de zuò pǐn zhōng qù。 tā shuō“ yǐ zhèng shǐ wéi jīng， wù qiú què záo， yǐ yì wén wéi wěi， bù shàng xū wū”（ cài dōng fān：《 táng shǐ tōng sú yǎn yì • zì xù》）， yīngshì duì zì jǐ jí zuò pǐn de jī běn yào qiú； suǒ yǐ tā gēn běn wú yì yú rén wù、 qíng jié、 gāo cháo、 pū diàn zhè xiē xiǎo shuō yào sù。 tā zuì wéi zhuóyì de shì duì shǐ shì“ jǐ jīng sōu tǎo， jǐ jīng kǎo zhèng， jù zhèng gù qī hé shí， suǒ lù yì bì qiú zhēn； zhì guān yú dì wáng zhuān zhì zhī mó lì， yóu zài sān zhì yì， xuán wéi jiǒng jiè”（ cài dōng fān：《 qīng shǐ tōng sú yǎn yì • zì xù》）。 yóu cǐ kě jiàn， èr yuè hé píng jià cài dōng fān de xiǎo shuō“ zài wén xué xìng shàng…… shì zhōng píng zhī zuò”， bù dàn méi yòu rèn hé qīng shì zhī yì， gèng kě yǐ suàn dé shàng shì cài dōng fān de zhī jǐ liǎo。 cài dōng fān de yǎn yì zuò pǐn， zài yī bān qíng kuàng xià， shì kě yǐ dàngzuò lì shǐ lái dú de。
dàn shì， wǒ men jué duì bù kě yǐ jiù rú cǐ piàn miàn dì rèn wéi cài dōng fān shì yī gè ní gǔ、 jiào tiáo de zuò jiā。 cài dōng fān wú lùn xùn gǔ hái shì lì shǐ guān dōuyòu tā nán néng kě guì de líng huó yī miàn。
xiān shuō xùn gǔ。 dāng yù dào zhèng shǐ yǔ yì wén héng héng jí jīng、 wěi chōng tū zhī shí， tā bìng bù huì yī wèi mí xìn zhèng shǐ； ér shì tōng guò yùn yòng zì jǐ fēng fù de zhī shí quán héng， zuò chū shì hé de pàn duàn。 yòng wú zé de huà lái shuō， jiào“ zé shàn 'ér cóng”，“ lì rú：《 sòng shǐ tōng sú yǎn yì》 dì sān shí qī huí xiě dào zhī guǎng dé jūn zhū shòu chāng qì guān xún mǔ shì shí， tā（ cài dōng fān） xià zhù wén shuō： ‘《 sòng shǐ • shòu chāng běn chuán》 wèi liú shì fāng shēn jí chū， shòu chāng shēng shù suì hái jiā。 dàn jù wáng chēng（ zhù： xì“ chēng” zhī wù）《 dōng dū shì lüè》、 sū shì《 zhì lín》 jiē yún shòu chāng sān suì chū mǔ， jīn cóng zhī。 ’”（ wú zé：《 cài dōng fān yǔ 〈 zhōng guó lì dài tōng sú yǎn yì 〉》）。 zhè bù dàn bù yǐng xiǎng xiǎo shuō de yán jǐn， gèng xiǎn dé“ jìn rén lǐ、 hé rén qíng”。 zhè chōng fēn shuō míng liǎo cài dōng fān shì yī wèi sī biàn de、 lì qiú kè guān wán měi de lì shǐ xiǎo shuō zuò zhě。
cài dōng fān de lì shǐ guān， bǐ qǐ dāng shí jué dà duō shù de rén yě bù zhī jìn bù duō shǎo。 bù shuō tā duì“ mín guó” de jīng cǎi quán shì， dān dān kàn tā jiě xī“ huáng dì”， jiù zú yǐ zhēn dà jiā zhī jìng。 qiě kàn：
zhè huáng dì liǎng zì de tóu xián， bìng bù shì gōng dé zào jiù， shí zài shì xīng xuè zhù chéng。 shì kàn bào qín lì shǐ， yòu shèn me huáng yóu？ yòu shèn me dì dé？ wú fēi chèn zhe luàn shì fēn fēn de shí hòu， kào liǎo yī xiē wǔ lì， jiǎo xìng chéng gōng， tā suì 'áng rán zì dà， wéi wǒ dú zūn。 hái yòu yī zhǒng qiān gǔ jì niàn de shì qíng， jiù shì wǒ guó de jūn zhù zhuān zhì， shí shì yíng zhèng yī rén， wán quán zào chéng。 cóng qián huáng dì kāi guó yǐ lái， bān dìng guó fǎ， yuán shì jūn zhù zhèng tǐ， lì dài fèng wéi zhǔn shéng， dàn jiū wèi cháng yòu“ yán mò yú wéi， dú duàn dú xíng” de sī xiǎng。 yáo zhì jiàn gǔ， lì bàng mù， shùn xún sì yuè， zī shí yòu 'èr mù， yǔ bài chāng yán， tānɡ gǎi guò bù jiù， zhōu yòu xún qún chén xún qún lì xún wàn mín de zhì dù， jiǎn cè liú chuán， zhì jīn wù tì。 kě jiàn gǔ shí de shèng dì míng wáng， suī rán zūn wéi tiān zǐ， guǎn xiá jiǔ zhōu， jiū jìng yě yào jí sī guǎng yì， yǐ cóng yú lùn， hǎo mín suǒ hǎo， è mín suǒ 'è， cái néng cháng zhì jiǔ 'ān， zuò yī wèi shēng píng zhù zǐ， yí móu yǒng yuǎn， chuán jí zǐ sūn。 kàn guān tīng shuō！ zhè biàn shì kāi míng zhuān zhì， bù shì jué duì zhuān zhì li。（ cài dōng fān：《 qián hàn tōng sú yǎn yì》）
yī fān kuài lùn， jiāng nà xiē“ chū shēng shí yòu rú hé yì xiāng” yòu“ mǒu mǒu xīngxiù xià fán” de“ tiān zǐ” wěi zhuāng huó tuō tuō bō làxià lái， lù chū yī shēn wū zāo pí ròu， dà bái yú tiān xià。 dú lái lìng rén hān chàng bù yǐ。
zhè zhǒng bǐ diào yǐ jí zhè zhǒng liáng xīn， dào xiàn zài réng huì shǐ xǔ duō rén shēn gǎn hàn yán。
cóng 1915 nián kāi shǐ dòng bǐ xiě《 qīng shǐ tōng sú yǎn yì》 dào 1926 nián 9 yuè wán chéng zuì hòu yī bù《 hòu hàn tōng sú yǎn yì》， cài dōng fān yòng liǎo 11 nián shí jiān， wán chéng liǎo zhè yī tào 11 bù hóng piān jù zhì， suǒ shè jí de cháo dài zhī guǎng， rén wù shì jiàn zhī duō， kě wèi kōng qián。 dào liǎo 1935 nián， huì wén táng shū jú jiāng qí jiā shàng xǔ jǐn fù xù de《 mín guó tōng sú yǎn yì》 hòu 40 huí， yú yǐ quán bù gǎi yìn， zǒng shū míng dìng wéi xiàn zài dà jiā suǒ shú zhī de《 zhōng guó lì dài tōng sú yǎn yì》。 shū jí chū bǎn hòu， lì jí fēng xíng dà jiāng nán běi， shēn shòu gè gè jiē céng de guó mín xǐ 'ài。
zuò pǐn dà huò chéng gōng， cài dōng fān què yīn wéi jī nián de láo zuò 'ér huàn shàng liǎo yán zhòng de wèi bìng。 wán chéng zhù zuò hòu de dì 'èr nián jí 1927 nián， cài dōng fān tuō zhe bìng qū huí dào jiā xiāng lín pǔ zhèn， xiān zuò xiǎo xué guó wén lǎo shī， hòu lái bàn liǎo yī gè míng jiào“ kūn yuán” de máo jīn chǎng， xiǎng yào jiè cǐ dài dòng xiāng rén fā zhǎn jīng jì。 kě xī kàng rì zhàn zhēng xuán jí bào fā， lín pǔ lún xiàn， tā bù dé bù“ lí kāi jiā xiāng， niǎn zhuǎn bìnàn， shòu jìn diān pèi liú lí zhī kǔ”（ wú zé：《 cài dōng fān yǔ〈 zhōng guó lì dài tōng sú yǎn yì〉》）。
cài dōng fān zài kàng zhàn shèng lì qián xī de 1945 nián chūn， hé shù bǎi nián qián de lù yóu yī yàng， huái zhe guó chóu jiā hèn bēi fèn lí shì。 duì yú tā qù shì de xì jié， wǒ xiǎng bù fáng yǐn yī duàn wén zhāng lái zuò wéi jì niàn：
（ 19） 44 nián shēn qiū， yòu yī tiān lái liǎo sì gè qīng zhuàng nián nóng mín， zì chēng shì fù yáng zǐ làng lái de， yīn wéi lǎo fù yòu bìng…… tè lái qǐng zǔ fù（ jí cài dōng fān） qù gěi tā men de fù qīn kàn bìng。 dāng shí zǔ fù suī zì jué shēn tǐ bù shì…… réng jiān jué qián qù。 lǎo nóng de bìng shì zhì hǎo liǎo， kě shì tā zì jǐ huí lái hòu， jiù fā“ sān rì nüè” ( jí“ sì rì liǎng tóu” de nüè jí )， cóng cǐ měi gé sān tiān fā yī cì nüè jí。 dào liǎo nián dǐ， jiù wò chuáng bù qǐ…… 1945 nián nóng lì zhēngyuè 'èr shí yī rì bàn yè， tā kè rán yǔ shì cháng cí liǎo。（ cài fú yuán：《 zǔ fù cài dōng fān》）
sān
cài dōng fān de zuò pǐn shēn kè yǐng xiǎng liǎo mín guó yǐ lái de jǐ dài guó rén。
jù xiāng guān zī liào jìzǎi， 1937 nián 1 yuè， máo zé dōng wèile jiě jué yán 'ān gànbù xué xí zhōng guó lì shǐ de xū yào zhì diàn lǐ kè nóng， yào tā gòu mǎi“ zhōng guó lì shǐ yǎn yì” liǎng tào。 tā suǒ shuō de yǎn yì， jiù shì cài dōng fān de《 zhōng guó lì dài tōng sú yǎn yì》。 máo zé dōng běn rén yě jiāng zhè tào shū zhēn cáng， bìng shí kè zhì yú wò shì chuáng tóu， yǐ biàn yuè dú。
cóng máo zé dōng hún hòu yuān shēn de wén xué sù yǎng hé lì shǐ gōng dǐ， jí kě fǎn guān chū cài dōng fān zuò pǐn de jià zhí。 èr yuè hé shuō“ dú cǐ shū kě yǐ rù mén mín zú lì shǐ”； gè rén yǐ wéi， tā bù jǐn kě yǐ rù mén mín zú lì shǐ， gèng shì mín zú lì shǐ yī fèn jí jù cān kǎo jià zhí de fēng fù de zī liào。 zài mǒu zhǒng yì yì shàng， tā shèn zhì kě yǐ yǔ 'èr shí sì shǐ děng liàng qí guān。
jìn nián lái， shuō shǐ、 jiǎng shǐ de yǐng xiàng、 tú shū yuè lái yuè liú xíng， hěn duō dú zhě zǎo yǐ jīng bù mǎn zú yú jiē shòu tā rén yòng xiàn dài de yǎn guāng、 gè rén huà de guān diǎn pǐn dú de lì shǐ。 tā men kě wàng yǔ zhēn shí de lì shǐ tiē dé gèng jìn， méi yòu gé hé dì guān chá tā、 liǎo jiě tā、 shěn dú tā， fā jué wán quán shǔ yú zì jǐ de lì shǐ bǎozàng。
cài dōng fān de zuò pǐn dāng rán shì zhè yàng de yī gè píng tái。 dàn shì， jí biàn zhè tào cóng shū míng hào“ tōng sú”， qí wén zì yě yīn wéi nián dài de biàn qiān 'ér bù zài tōng sú； zài jiā shàng tā de xiàn suǒ yòu shí xiǎn dé guò yú fán fù nǎi zhì wú zá， shǐ dé rú jīn xǔ duō qīng shàonián dú zhě yǔ tā jiàn xíng jiàn yuǎn。 zhè shí zài shì mò dà de yí hàn。 yú shì wǒ men cái jué dìng yāo qǐng shēn 'ān lì shǐ de xué zhě， zài bǎo liú yuán shū jī běn tè sè de tóng shí， shān chú yī xiē fán wú de zhī xiàn， jìn xíng liǎo gèng tiē jìn shí xià de gǎi biān， yǐ qī fèng xiǎng dà zhòng。
gǎi biān qián rén lì shǐ zhù zuò， qí shí zǎo yǐ yòu zhī，《 bǎi yáng bǎn zī zhì tōng jiàn》 kān chēng diǎn fàn， gè lèi bái huà dú běn、 gù shì dú běn gèng nán jì qí shù； dàn gǎi biān cài dōng fān zhù zuò shàng shǔ shǒu cì。
chú liǎo qián wén tí dào de wén zì de bái huà hé xiàn suǒ de jiǎn huà， jī yú fāng biàn dú zhě yuè dú tiáo lǐ de kǎo lǜ， biān zhě hái duì cóng shū jìn xíng liǎo tǐ lì shàng de chǔlǐ， jí yǐ zhòng dà lì shǐ shì jiàn huò zhòng yào lì shǐ rén wù wéi zhù xiàn， jiāng měi bù shū huàfēn chéng ruò gān bù fēn。 jī běn bǎo chí měi yī zhāng jié shì yī gè wán zhěng de shì jiàn， měi yī bù fēn shì yī gè dà de wán zhěng shì jiàn； ér gè bù fēn jié hé wéi zhěng bù xiǎo shuō， zé chéng wéi yī gè yòu jī de zhěng tǐ。
pì rú《 hòu hàn de gù shì》， biān zhě jiāng qí fēn wéi《 guāng wǔ zhōng xīng》《“ qī”“ huàn” zhuān quán》《 cáo wèi cuàn hàn》 hé《 sān guó guī jìn》 sì dà bù fēn。 qí zhōng《 guāng wǔ zhōng xīng》 shì jìzǎi liú xiù chóngjiàn liú hàn wáng cháo zhè yī shí qī de zhòng dà lì shǐ shì jiàn；《“ qī”“ huàn” zhuān quán》 zé héng guàn liǎo wài qī hé huàn guān lún liú bǎ chí cháo zhèng de dà bàn gè dōng hàn shí qī， zhè yī shí qī de lì shǐ shì jiàn zhù xiàn léi tóng， hěn yòu gòng tōng gòng jiàn zhī chù， gù liè wéi yī bù；《 cáo wèi cuàn hàn》 shì jìzǎi dōng hàn mò nián jūn fá sì qǐ， cáo wèi dú xiù jiāng běi， zuì zhōng cáo pī qǔ dài hàn xiàn dì chēng dì， ér yǔ cǐ tóng shí xī nán liú bèi、 dōng nán sūn quán gè zì jiàn guó de shì jiàn；《 sān guó guī jìn》 zé wéi fēn gē liǎo dōng hàn de sān guó huà shàng jù hào。
zài wén zì bái huà de dà qián tí xià， biān zhě bǎo liú liǎo cài dōng fān zì xù de yuán wén。 bù shì shuō zhè xiē wén zì bù néng yì bái， guān jiàn zài yú zhǐ yòu yuán wén cái néng wán zhěng biǎo dá chū cài dōng fān zhuàn xiě gāi zuò pǐn de chū zhōng、 mìng yì hé lì chǎng。
tóng shí yě bǎo liú liǎo gè gè cháo dài dì wáng shì xí tú。
yóu yú shí jiān cāng cù， biān zhě shuǐ píng yòu xiàn， cuò lòu zì rán zài suǒ nán miǎn。 suǒ yǐ， jì xī wàng dú zhě péng yǒu néng gòu xǐ huān， gèng kě wàng dà jiā néng gòu bù lìn cì jiào。
2007 nián 9 yuè 19 rì
cài dōng fān zài kàng zhàn shèng lì qián xī de 1945 nián chūn， hé shù bǎi nián qián de lù yóu yī yàng， huái zhe guó chóu jiā hèn bēi fèn lí shì。 duì yú tā qù shì de xì jié， wǒ xiǎng bù fáng yǐn yī duàn wén zhāng lái zuò wéi jì niàn：
（ 19） 44 nián shēn qiū， yòu yī tiān lái liǎo sì gè qīng zhuàng nián nóng mín， zì chēng shì fù yáng zǐ làng lái de， yīn wéi lǎo fù yòu bìng…… tè lái qǐng zǔ fù（ jí cài dōng fān） qù gěi tā men de fù qīn kàn bìng。 dāng shí zǔ fù suī zì jué shēn tǐ bù shì…… réng jiān jué qián qù。 lǎo nóng de bìng shì zhì hǎo liǎo， kě shì tā zì jǐ huí lái hòu， jiù fā“ sān rì nüè” ( jí“ sì rì liǎng tóu” de nüè jí )， cóng cǐ měi gé sān tiān fā yī cì nüè jí。 dào liǎo nián dǐ， jiù wò chuáng bù qǐ…… 1945 nián nóng lì zhēngyuè 'èr shí yī rì bàn yè， tā kè rán yǔ shì cháng cí liǎo。（ cài fú yuán：《 zǔ fù cài dōng fān》）
sān
cài dōng fān de zuò pǐn shēn kè yǐng xiǎng liǎo mín guó yǐ lái de jǐ dài guó rén。
jù xiāng guān zī liào jìzǎi， 1937 nián 1 yuè， máo zé dōng wèile jiě jué yán 'ān gànbù xué xí zhōng guó lì shǐ de xū yào zhì diàn lǐ kè nóng， yào tā gòu mǎi“ zhōng guó lì shǐ yǎn yì” liǎng tào。 tā suǒ shuō de yǎn yì， jiù shì cài dōng fān de《 zhōng guó lì dài tōng sú yǎn yì》。 máo zé dōng běn rén yě jiāng zhè tào shū zhēn cáng， bìng shí kè zhì yú wò shì chuáng tóu， yǐ biàn yuè dú。
cóng máo zé dōng hún hòu yuān shēn de wén xué sù yǎng hé lì shǐ gōng dǐ， jí kě fǎn guān chū cài dōng fān zuò pǐn de jià zhí。 èr yuè hé shuō“ dú cǐ shū kě yǐ rù mén mín zú lì shǐ”； gè rén yǐ wéi， tā bù jǐn kě yǐ rù mén mín zú lì shǐ， gèng shì mín zú lì shǐ yī fèn jí jù cān kǎo jià zhí de fēng fù de zī liào。 zài mǒu zhǒng yì yì shàng， tā shèn zhì kě yǐ yǔ 'èr shí sì shǐ děng liàng qí guān。
jìn nián lái， shuō shǐ、 jiǎng shǐ de yǐng xiàng、 tú shū yuè lái yuè liú xíng， hěn duō dú zhě zǎo yǐ jīng bù mǎn zú yú jiē shòu tā rén yòng xiàn dài de yǎn guāng、 gè rén huà de guān diǎn pǐn dú de lì shǐ。 tā men kě wàng yǔ zhēn shí de lì shǐ tiē dé gèng jìn， méi yòu gé hé dì guān chá tā、 liǎo jiě tā、 shěn dú tā， fā jué wán quán shǔ yú zì jǐ de lì shǐ bǎozàng。
cài dōng fān de zuò pǐn dāng rán shì zhè yàng de yī gè píng tái。 dàn shì， jí biàn zhè tào cóng shū míng hào“ tōng sú”， qí wén zì yě yīn wéi nián dài de biàn qiān 'ér bù zài tōng sú； zài jiā shàng tā de xiàn suǒ yòu shí xiǎn dé guò yú fán fù nǎi zhì wú zá， shǐ dé rú jīn xǔ duō qīng shàonián dú zhě yǔ tā jiàn xíng jiàn yuǎn。 zhè shí zài shì mò dà de yí hàn。 yú shì wǒ men cái jué dìng yāo qǐng shēn 'ān lì shǐ de xué zhě， zài bǎo liú yuán shū jī běn tè sè de tóng shí， shān chú yī xiē fán wú de zhī xiàn， jìn xíng liǎo gèng tiē jìn shí xià de gǎi biān， yǐ qī fèng xiǎng dà zhòng。
gǎi biān qián rén lì shǐ zhù zuò， qí shí zǎo yǐ yòu zhī，《 bǎi yáng bǎn zī zhì tōng jiàn》 kān chēng diǎn fàn， gè lèi bái huà dú běn、 gù shì dú běn gèng nán jì qí shù； dàn gǎi biān cài dōng fān zhù zuò shàng shǔ shǒu cì。
chú liǎo qián wén tí dào de wén zì de bái huà hé xiàn suǒ de jiǎn huà， jī yú fāng biàn dú zhě yuè dú tiáo lǐ de kǎo lǜ， biān zhě hái duì cóng shū jìn xíng liǎo tǐ lì shàng de chǔlǐ， jí yǐ zhòng dà lì shǐ shì jiàn huò zhòng yào lì shǐ rén wù wéi zhù xiàn， jiāng měi bù shū huàfēn chéng ruò gān bù fēn。 jī běn bǎo chí měi yī zhāng jié shì yī gè wán zhěng de shì jiàn， měi yī bù fēn shì yī gè dà de wán zhěng shì jiàn； ér gè bù fēn jié hé wéi zhěng bù xiǎo shuō， zé chéng wéi yī gè yòu jī de zhěng tǐ。
pì rú《 hòu hàn de gù shì》， biān zhě jiāng qí fēn wéi《 guāng wǔ zhōng xīng》《“ qī”“ huàn” zhuān quán》《 cáo wèi cuàn hàn》 hé《 sān guó guī jìn》 sì dà bù fēn。 qí zhōng《 guāng wǔ zhōng xīng》 shì jìzǎi liú xiù chóngjiàn liú hàn wáng cháo zhè yī shí qī de zhòng dà lì shǐ shì jiàn；《“ qī”“ huàn” zhuān quán》 zé héng guàn liǎo wài qī hé huàn guān lún liú bǎ chí cháo zhèng de dà bàn gè dōng hàn shí qī， zhè yī shí qī de lì shǐ shì jiàn zhù xiàn léi tóng， hěn yòu gòng tōng gòng jiàn zhī chù， gù liè wéi yī bù；《 cáo wèi cuàn hàn》 shì jìzǎi dōng hàn mò nián jūn fá sì qǐ， cáo wèi dú xiù jiāng běi， zuì zhōng cáo pī qǔ dài hàn xiàn dì chēng dì， ér yǔ cǐ tóng shí xī nán liú bèi、 dōng nán sūn quán gè zì jiàn guó de shì jiàn；《 sān guó guī jìn》 zé wéi fēn gē liǎo dōng hàn de sān guó huà shàng jù hào。
zài wén zì bái huà de dà qián tí xià， biān zhě bǎo liú liǎo cài dōng fān zì xù de yuán wén。 bù shì shuō zhè xiē wén zì bù néng yì bái， guān jiàn zài yú zhǐ yòu yuán wén cái néng wán zhěng biǎo dá chū cài dōng fān zhuàn xiě gāi zuò pǐn de chū zhōng、 mìng yì hé lì chǎng。
tóng shí yě bǎo liú liǎo gè gè cháo dài dì wáng shì xí tú。
yóu yú shí jiān cāng cù， biān zhě shuǐ píng yòu xiàn， cuò lòu zì rán zài suǒ nán miǎn。 suǒ yǐ， jì xī wàng dú zhě péng yǒu néng gòu xǐ huān， gèng kě wàng dà jiā néng gòu bù lìn cì jiào。
2007 nián 9 yuè 19 rì