guānyúwǒmen dēnglù EN
shǒuyè>> wénxué>> 农业类>> fàn shèng zhī Fan Shengzhi   zhōng guó China   西汉末   (?qián20nián)
fàn shèng zhī shū
　　《 fàn shèng zhī shū》 shì xī hàn wǎn qī de yī bù zhòng yào nóng xué zhù zuò， yī bān rèn wéi shì wǒ guó zuì zǎo de yī bù nóng shū。《 hàn shū ‧ yì wén zhì》 zhù lù zuò “《 fàn shèng zhī》 shí bā piān ”，《 fàn shèng zhī shū》 shì hòu shì de tōng chēng。 zuò zhě fàn shèng zhī， hàn chéng dì shí rén， céng wéi yì láng， zài jīn shǎn xī guān zhōng píng yuán dì qū jiào mín gēngzhòng， huò dé fēng shōu。 gāi shū shì tā duì xī hàn huáng hé liú yù de nóng yè shēng chǎn jīng yàn hé cāo zuò jì shù de zǒng jié， zhù yào nèi róng bāo kuò gēng zuò de jī běn yuán zé、 bōzhòng rì qī de xuǎn zé、 zhǒng zǐ chǔlǐ、 gè bié zuò wù de zāi péi、 shōu huò、 liú zhǒng hé zhù cáng jì shù ﹑ qū zhǒng fǎ děng。 jiù xiàn cún wén zì lái kàn ﹐ yǐ duì gè bié zuò wù de zāi péi jì shù de jìzǎi jiào wéi xiáng xì。 zhè xiē zuò wù yòu hé﹑ shǔ﹑ mài﹑ dào﹑ bài﹑ dà dòu﹑ xiǎo dòu﹑ xǐ﹑ má﹑ guā﹑ hù﹑ yù﹑ sāng děng shí sān zhǒng。 qū zhǒng fǎ ( jí qū tián fǎ ) zài gāi shū zhōng zhàn yòu zhòng yào dì wèi。 cǐ wài， shū zhōng tí dào de sōu zhǒng fǎ﹑ gēng tián fǎ﹑ zhòngmài fǎ﹑ zhòngguā fǎ﹑ zhǒng hù fǎ﹑ suì xuǎn fǎ﹑ tiáojié dào tián shuǐ wēn fǎ﹑ sāng miáo jié qián fǎ děng， dōubù tóng chéng dù dì tǐ xiàn liǎo kē xué de jīng shén。
　　
　　 fàn shū zǎo yì， běi wèi jiǎ sī xié《 qí mín yào shù》 duō suǒ zhǐ yǐn。 qīng rén ji yì běn yǐ hóng yí suǒ ji wéi yōu。 jīn rén shí shēng hàn zhuàn yòu《 fàn shèng zhī shū jīn shì》﹑ wàn guó dǐng zhuàn yòu《 fàn shèng zhī shū ji shì》。
　　
　　 zuò zhě shì jì hé sī xiǎng
　　
　　《 fàn shèng zhī shū》 de zuò zhě fàn shèng zhī， zhèng shǐ zhōng méi yòu tā de chuán， gǔ jí zhōng yòu guān tā de shì jì de jìzǎi yě liáo liáo wú jǐ。 tā shì xī hàn mò nián rén，《 hàn shū · yì wén zhì》 zhù shuō tā zài hàn chéng dì shí dāng guò yì láng。 zǔ jí zài shān dōng fàn shuǐ yī dài。《 guǎng yùn》 yún juàn 'èr fán dì 'èr shí jiǔ zài， fàn xìng“ chū dūn huáng、 jì běi 'èr wàng。 huáng fǔ mì yún： ‘ běn xìng fán shì， zāo qín luàn， bì dì yú fàn shuǐ， yīn gǎi yān。 hàn yòu fàn shèng zhī， zhuàn shū yán zhòngzhí zhī shì， zǐ ji wéi dūn huáng tài shǒu， zǐ sūn yīn jiā yān。 ’” fàn shuǐ shì jǐshuǐ de zhī liú， zài shān dōng cáo xiàn běi sì shí lǐ， yǔ dìng táo xiàn jiāo jiè。 fàn shèng zhī suī shì shān dōng rén， dàn zài lì shǐ shàng liú xià yìn jì de zhù yào huó dòng què shì zài xī hàn jīng shī dì qū zhǐ dǎo nóng yè shēng chǎn。《 hàn shū · yì wén zhì》 zhù yuē；“ liú xiàng《 bié lù》 yún， shǐ jiào tián sān fǔ， yòu hǎo tián zhě shī zhī。 xǐ wéi yù shǐ。”《 jìn shū · shí huò zhì》 wèi：“ xī zhě qīng chē shǐ zhě [1] fàn shèng zhī dū sān fǔ zhòngmài， ér guān zhōng suì ráng。” tā zài zhè xiē huó dòng zhōng suǒ jī lěi de jīng yàn hé zī liào， shì zhuàn xiě nóng shū de jī chǔ； ér tā yě shì zhù yào kào《 fàn shèng zhī shū》 ér wén míng hòu shì de。
　　
　　 cóng xiàn cún yòu guān《 fàn shèng zhī shū》 de zī liào kàn， fàn shèng zhī jù yòu tū chū de zhòng nóng sī xiǎng。 tā shuō：“ shén nóng zhī jiào， suī yòu shí chéng tānɡ chí， dài jiá bǎi wàn， ér yòu wú sù zhě， fú néng shǒu yě。 fū gǔ bó shí tiān xià zhī mìng。” [2] bǎ liáng shí bù bó kàn zuò guó jì mín shēng de mìng mài suǒ xì， shì dāng shí yī xiē jìn bù sī xiǎng jiā de gòng shí； fàn shèng zhī de tè diǎn shì bǎ tuī guǎng xiān jìn de nóng yè kē xué jì shù zuò wéi fā zhǎn nóng yè shēng chǎn de zhòng yào tú jìng。 tā céng jīng biǎo zhāng yī míng yì míng de wèi wèi：“ wèi wèi qián shàng cán fǎ， jīn shàng nóng fǎ。 mín shì rén suǒ hū lüè， wèi wèi qín zhī， zhōng guó 'ài mín zhī zhì。” [3] zài zhè lǐ， tā bǎ tuī guǎng xiān jìn nóng yè kē jì， fā zhǎn nóng yè shēng chǎn tí gāo dào“ zhōng guó 'ài mín” de gāo dù。 kě yǐ shuō，《 fàn shèng zhī shū》 zhèng shì zài zhè zhǒng sī xiǎng de zhǐ dǎo xià xiě chéng de。
　　
　　
　　 bèi jǐng hé tiáo jiàn
　　
　　 chūn qiū zhàn guó shí qī， yǐ tiě qì hé niú gēng de tuī guǎng wéi zhù yào biāo zhì， wǒ guó de nóng yè shēng chǎn lì zài fā shēng liǎo yī gè fēi yuè。 dàn dāng shí de tiě nóng jù yǐ xiǎo xíng de jué、 chā、 chú zhī lèi wéi duō， tiě lí shù liàng hěn shǎo， ér qiě xíng zhì yuán shǐ， niú gēng de tuī guǎng hái shì hěn chū bù de。 cháng qī de zhàn zhēng yòu shǐ xīn de shēng chǎn lì suǒ bāo hán de néng liàng bù néng chōng fēn fā huī chū lái。 qín de tǒng yī běn lái gěi shēng chǎn lì de fā zhǎn chuàng zào liǎo yòu lì de tiáo jiàn， dàn qín cháo de kē méi bào liǎn， wú xiàn duódì shǐ yòng mín lì， yòu zào chéng liǎo shè huì shēng chǎn de pò huài。 liú bāng jié shù liǎo chǔ hàn xiāng zhēng de jú miàn， chóngxīn tǒng yī liǎo zhōng guó， shè huì jìn rù liǎo yī gè xiāng duì wěn dìng de shí qī。 hàn chū tǒng zhì zhě xī shōu liǎo wáng qín de jiào xùn， shí xíng liǎo“ xiū yǎng shēng xī” de zhèng cè， zhòng shì duì nóng yè shēng chǎn de bǎo hù hé quàn dǎo， shè huì jīng jì huò dé liǎo huī fù hé fā zhǎn。 dào liǎo hàn wǔ dì shí qī， shēng chǎn lì yòu shàng liǎo yī gè xīn de tái jiē， yǐ“ ǒu lí” de fā míng hé tuī guǎng wéi biāo zhì， tiě lí niú gēng zài huáng hé liú yù huò dé liǎo pǔ jí， bìng xiàng qí tā dì qū tuī guǎng kāi qù。 chūn qiū zhàn guó yǐ lái shēng chǎn lì yuè jìn suǒ yùn hán de néng liàng， zhì cǐ chōng fēn dì bèng fā chū lái， nóng yè shēng chǎn huò dé quán fāng wèi de fā zhǎn， shāng pǐn jīng jì yě chéng xiàn chū yī piàn fán róng。 nóng yè shēng chǎn lì de zhè zhǒng kōng qián de fā zhǎn， wéi nóng yè kē jì de fā zhǎn tí gōng liǎo xīn de jīng yàn hé xīn de jī chǔ。《 fàn shèng zhī shū》 zhèng shì zài zhè xīn de jī chǔ shàng duì xīn de jīng yàn suǒ zuò de xīn de zǒng jié。
　　
　　 zài zhàn guó qín hàn nóng yè jīng jì de fā zhǎn zhōng， guān zhōng dì qū chǔyú lǐng xiān de dì wèi。 shāng yàng biàn fǎ hòu， qín guó cháng qī shí xíng jiǎng lì gēng zhàn de zhèng cè， nóng yè jīng jì fā zhǎn hěn kuài， niú gēng yě bǐ guān dōng liù guó yòu jiào dà chéng dù de tuī guǎng， zhèng guó qú de jiàn chéng yòu dà dà jiā qiáng liǎo qín guó de jīng jì shí lì， diàn dìng liǎo qín tǒng yī liù guó de jī chǔ。 qín dì guó jiàn lì hòu， fù yì de zhòng fù zhù yào yā zài yuán shān dōng liù guó de tóu shàng， duì yuán qín guó běn tǔ de jīng jì zé cǎi qǔ liǎo bǎo hù zhèng cè， dà liàng de qiān mín yòu shǐ qín běn tǔ de rén lì zī yuán hé cái lì zī yuán huò dé bǔ chōng， yīn cǐ， zài shān dōng liù guó nóng yè jīng jì bīn yú bēng kuì de tóng shí， guān zhōng dì qū de jīng jì què xiāng duì wěn dìng hé yòu suǒ fā zhǎn； cóng 'ér zài chǔ hàn zhàn zhēng zhōng chéng wéi zhī chí liú bāng qǔ dé zhàn zhēng shèng lì de kě kào hòu fāng。 chóngxīn tǒng yī hòu de hàn dì guó， jì xù jiàn dū guān zhōng； guān zhōng yòu chéng wéi hàn cháo zhèng fǔ fā zhǎn nóng yè shēng chǎn lì de zhòng diǎn dì qū huò dé quán guó gè dì rén lì wù lì de zhī chí。 xī hàn shí qī， guān zhōng dì qū xīng jiàn liǎo yī xì liè dà xíng shuǐ lì gōng chéng， dōng mài de zhòngzhí yòu liǎo hěn dà fā zhǎn， zhào guò zǒng jié de“ ǒu lí” hé dài tián fǎ yě shì shǒu xiān zài guān zhōng dì qū tuī guǎng de。 guān zhōng chéng liǎo“ gāo rǎng wò yě qiān lǐ” de shǒu fù zhī qū。 jù sī mǎ qiān de gū jì，“ guān zhōng zhī dì [4]， yú tiān xià sān fēn zhī yī， ér rén zhòng bù guò shí sān； rán liàng qí fù， shí jū qí liù”（《 shǐ jì · huò zhí lièzhuàn》）。 fàn shèng zhī zài zhè yī dì qū fù zé quàn nóng gōng zuò， shǐ tā zài jī huì jiē chù hé liǎo jiě dāng shí zuì xiān jìn de nóng yè shēng chǎn jì shù。
　　
　　 wǒ guó zì zhàn guó yǐ hòu， huáng hé liú yù jìn rù dà guī mó kāi fā de xīn jiē duàn， gēng dì dà wéi kuò zhǎn， gōu xù nóng tián zhú jiàn fèi qì， gān hàn yòu chéng wéi nóng yè shēng chǎn zhōng de zhù yào wēi xié。 zài fàn shèng zhī cóng shì quàn nóng huó dòng de guān zhōng dì qū， qíng kuàng gèng shì zhè yàng。 zhè lǐ jiàng shuǐ liàng bù duō， fēn bù yòu bù jūn yún， hàn lào jiāo tì fā shēng， yóu yǐ hàn de wēi xié zuì dà。 guàn gài gōng chéng suī yòu jiào dà fā zhǎn， dàn hàn dì bì jìng shì dà duō shù， xū yào jìn kě néng dì jiē nà hé bǎo chí tiān rán de jiàng shuǐ， bāo kuò měi nián xī běi jì fēng sòng lái de dōng xuě。 zǒng zhī， zhè shì yī gè diǎn xíng de hàn nóng qū； zhè zhǒng zì rán tiáo jiàn zài hěn dà chéng dù shàng zhì yuē zhe nóng yè jì shù fā zhǎn de fāng xiàng。
　　
　　 fàn shèng zhī shēng huó de shí dài， hái xiàng nóng yè shēng chǎn hé nóng yè kē jì tí chū liǎo yī xiē xīn de wèn tí hé xīn de yào qiú。 yī shì rén kǒu de xùn sù zēng jiā。 jù《 hàn shū · dì lǐ zhì》 suǒ zài， hàn píng dì nián jiān zài jí mín hù wéi yī qiān 'èr bǎi duō wàn， kǒu shù wéi wǔ qiān jiǔ bǎi duō wàn， zhè shì hàn dài rén kǒu de zuì gāo fēng。 duì liáng shí de xū qiú liàng yě yīn cǐ yuè lái yuè dà。 èr shì xī hàn zhōng qī yǐ hòu， tǔ dì jiān bìng rì yì fā zhǎn， dà liàng nóng mín sàng shī tǔ dì， shè huì shàng chū xiàn yán zhòng de liú mín wèn tí。 chéng dì shí， suī rán“ tiān xià wú bīng gé zhī shì， hào wéi 'ān lè”（《 hàn shū · shí huò zhì》）， dàn gèng dà de shè huì wēi jī yě zài yùn niàng zhī zhōng。 hàn cháo tǒng zhì zhě miàn lín yī gè rú hé 'ān zhì wú dì huò shǎo dì nóng mín， wěn dìng hé fā zhǎn nóng yè shēng chǎn de wèn tí。
　　
　　《 fàn shèng zhī shū》 jiù shì zài shàng shù shè huì bèi jǐng xià chū xiàn de， zhè xiē bèi jǐng zài《 fàn shèng zhī shū》 zhōng dū liú xià liǎo yìn jì。
　　
　　
　　 liú chuán hé shī yì
　　
　　《 fàn shèng zhī shū》 yuán míng shì《 fàn shèng zhī shí bā piān》（《 hàn shū · yì wén zhì》 nóng jiā lèi），《 fàn shèng zhī shū》 yī míng shǐ jiàn yú《 suí shū · jīng jí zhì》， hòu lái chéng wéi gāi shū de tōng chēng。
　　
　　 gāi shū zài hàn dài yǐ yōng yòu chóng gāo de shēng yù； lǚ lǚ wéi xué zhě suǒ yǐn shù。 rú dōng hàn zhù míng xué zhě zhèng xuán zhù《 zhōu lǐ · dì guān · cǎo rén》 yún：“ tǔ huà zhī fǎ， huà zhī shǐ měi， ruò fàn shèng zhī shù yě。” táng jiǎ gōng yàn shū yún：“ hàn shí nóng shū shù jiā， fàn shèng（ zhī） wéi shàng。” zhèng xuán zhù《 lǐ jì · yuè lìng》 mèng chūn zhī yuè“ cǎo mù méng dòng” yòu yún：“ cǐ yáng qì zhēng dá， kě gēng zhī hòu yě。《 nóng shū》 yuē：‘ tǔ cháng mào jué， chén gēn kě bá， gēng zhě jí fā。’” kǒng yíng dá shū wèi：“ zhèng suǒ yǐn《 nóng shū》， xiān shī yǐ wéi《 fàn shèng zhī shū》 yě。” qí shuō shì。
　　
　　 dōng hàn shí qī lìng yī wèi zhù míng xué zhě cuī shí zài qí suǒ zhù《 sì mín yuè lìng》 zhōng yì yǐ《 fàn shèng zhī shū》 wéi qí zhòng yào yǐ jù。 cí bǎ《 sì mín yuè lìng》 měi yuè tǔ rǎng gēng zuò 'ān pái yǔ《 fàn shèng zhī shū》 de yòu guān jìzǎi biǎo [5] liè rú xià， yǐ biàn bǐ jiào：
　　
　　《 fàn shèng zhī shū》 hé《 sì mín yuè lìng》 guān yú tǔ rǎng gēng zuò de jìzǎi
　　
　　《 sì mín yuè lìng》
　　
　　《 fàn shèng zhī shū》
　　
　　 zhēngyuè
　　
　　 yǔ shuǐ zhōng， dì qì shàng téng， tǔ cháng mào jué（ nóng shū yuē： zhuó yī chǐ 'èr cùn， jué mái yú dì， lìng chū dì 'èr cùn， zhēngyuè bīng shì， tǔ fén qǐ méi jué yě） chén gēn kě bá， jí zī qiáng tǔ hēi lú zhī tián。
　　
　　 chūn dì qì tōng， kě gēng jiān yìng qiáng dì hēi lú tǔ。
　　
　　 chūn hòu dì qì tōng： zhuó jué mù， cháng chǐ 'èr cùn， mái chǐ jiàn qí 'èr cùn； lì chūn hòu， tǔ kuài sàn， shàng méi jué， chén gēn kě bá。 cǐ shí。 …… yǐ shí gēng， yī 'ér dāng sì……
　　
　　 èr yuè
　　
　　 yīn dòng bì shì， kě zī měi tián、 huǎn tǔ jí hé zhǔ xiǎo chù（ quàn nóng shǐ zhě fàn shèng zhī fǎ）。
　　
　　 sān yuè
　　
　　 xìng huā shèng， kě zī shā、 bái、 qīng tǔ zhī tián（ fàn shèng zhī yuē：“ xìng huā rú shū， kě gēng bái shā yě。”）。
　　
　　 xìng shǐ huá róng， zhé gēng qīng tǔ ruò tǔ。
　　
　　 wǔ yuè
　　
　　 kě zī mài tián。
　　
　　 fán mài tián， cháng yǐ wǔ yuè gēng， liù yuè， zài gēng。 qī yuè wù gēng！ jǐn mó píng yǐ dài shí。
　　
　　 liù yuè
　　
　　 kě zī mài tián。
　　
　　 qī yuè
　　
　　 zī mài tián。 [6]
　　
　　 yǐ shàng zī liào， chú“ qī yuè zī mài tián” kě cún yí wài， qí yú kě yǐ shuō shì quán bù yuán yú《 fàn shū》。 qí zhōng“ èr yuè： yīn dòng bì shì， kě zī měi tián huǎn tǔ jí hé zhǔ xiǎo chù（ quàn nóng shǐ zhě fàn shèng zhī fǎ）” yī jié， suī bù yī dìng shì《 fàn shū》 yuán wén， dàn kěn dìng yuán yú《 fàn shū》； sān yuè yǐn fàn shèng zhī“ xìng huā rú shū， kě gēng bái shā yě” yī yǔ yě kě néng shì《 fàn shèng zhī shū》 de yì wén。 zhè xiē dōukě bǔ chōng jīn rén suǒ ji《 fàn shèng zhī shū》 zhī bù zú。
　　
　　《 fàn shèng zhī shū》 zài wèi jìn nán běi cháo shí qī réng rán bèi shòu zhòng shì。 rú běi cháo xiāo dà huán yún：“ huò shū xún fàn shì zhī shū。”（《 běi shǐ》 juàn 29《 xiāo dà huán chuán》） jiǎ sī xié xiě zuò《 qí mín yào shù》， yě dà liàng yǐn yòng《 fàn shèng zhī shū》 de cái liào； wǒ men jīn tiān suǒ néng kàn dào de《 fàn shèng zhī shū》 de yì wén， zhù yào jiù shì《 qí mín yào shù》 bǎo cún xià lái de。
　　
　　 suí táng shí qī， gāi shū réng zài liú chuán。《 suí shū · jīng jí zhì》、《 jiù táng shū · jīng jí zhì》、《 xīn táng shū · yì wén zhì》 dōuyòu zhù lù。 táng dài hé běi sòng chū nián de yī xiē lèi shū， rú《 běi táng shū chāo》、《 yì wén lèi jù》、《 chū xué jì》、《 tài píng yù lǎn》、《 shì lèi fù》 děng， duì tā duō suǒ zhēng yǐn。 dà gài sòng rén zōng shí qī kāi shǐ liú xíng jiàn shǎo， cǐ shí chéng shū de《 chóng wén zǒng mù》 wèi jiàn zhù lù。 hòu lái zhù míng de sī jiā mù lù rú cháo gōng wǔ de《 jùn zhāi dú shū zhì》、 chén zhèn sūn de《 zhí jùn shū lù jiě tí》 dū wèi zài cǐ shū， jǐn 'ǒu jiàn yú zhèng qiáo de《 tōng zhì》。 sòng yǐ hòu de guān sī mù lù zài yě méi yòu tí dào《 fàn shèng zhī shū》。 kàn lái cǐ shū shì zài liǎng sòng zhī jì wáng yì de。 [7]
　　
　　
　　 ji yì yǔ zhěng lǐ yán jiū
　　
　　 shí jiǔ shì jì qián bàn qī， chū xiàn liǎo《 fàn shèng zhī shū》 de sān zhǒng ji yì běn： yī shì hóng yí xuān ji lù de《 fàn shèng zhī shū》 èr juàn， biān zài tā 1811 nián suǒ kè de《 jīng diǎn jí lín》 zhōng； èr shì sòng bǎo chún 1919 nián ji lù de《 hàn fàn shèng zhī yí shū》： sān shì mǎ guó hàn ji lù de《 fàn shèng zhī shū》 èr juàn， biān kān zài tā de《 yù hán shān fáng ji yì shū》 zhōng， shí jiān dà yuē shì shí jiǔ shì jì qián bàn qī zhī mò。 tā men de cái liào lái yuán zhù yào shì《 qí mín yào shù》， ér suǒ gēn jù de shì bù hǎo de bǎn běn， gù wèn tí jiào duō。 qí zhōng hóng、 mǎ 'èr shì suǒ ji jiào hǎo， sòng shì suǒ ji zuì chā。 [8]
　　
　　 zhōng huá rén mín gòng hé guó jiàn lì yǐ hòu， zǔ guó nóng yè yí chǎn de zhěng lǐ yán jiū shòu dào kōng qián de zhòng shì， yī xiē xué zhě zhì lì yú yùn yòng xiàn dài kē xué zhī shí zhěng lǐ hé yán jiū《 fàn shèng zhī shū》， duì《 fàn shèng zhī shū》 jìn xíng chóngxīn de ji yì hé jiàodìng， qí zhōng zuì zhòng yào de chéng guǒ shì shí shēng hàn de《 fàn shèng zhī shū jīn shì》（ kē xué chū bǎn shè， 1956 nián chū bǎn） hé wàn guó dǐng de《 fàn shèng zhī shū ji shì》（ zhōng huá shū jú， 1957 nián chū bǎn； nóng yè chū bǎn shè， 1980 nián xīn 'èr bǎn）。
　　
　　 shí shēng hàn de《 fàn shèng zhī shū jīn shì》 gòng ji dé sān qiān wǔ bǎi yú zì， fēn zuò 101 tiáo， àn zhào 1、 gēng zuò， 2、 xuǎn zé bōzhòng rì qī， 3、 chǔlǐ gǔ wù zhǒng zǐ、 4、 gè bié zuò wù zāi péi jì shù， 5、 shōu huò， 6、 liú zhǒng jí zhù cáng， 7、“ qū zhǒng fǎ” de cì xù chóngxīn biān cì。 měi tiáo xiān liè zhèng wén， cì liè xiàn dài kǒu yǔ de“ shì wén”， bìng fù yǐ xiào jì hé zhù shì。 zài“ zhèng wén hé jīn shì” zhī hòu， shì zǒng tǐ yán jiū de《 〈 fàn shèng zhī shū 〉 dǐ fēn xī》 yī wén。 gāi shū de yīng yì běn 1959 nián yóu kē xué chū bǎn shè chū bǎn。
　　
　　 wàn guó dǐng de《 fàn shèng zhī shū ji shì》 ji dé yuán wén 3696 zì。 tā cān zhào《 qí mín yào shù》， bǎ《 fàn shū》 yuán wén fēn wéi 18 jié： 1、 gēng tián， 2、 shōu zhǒng， 3、 sōu zhǒng fǎ， 4、 qū tián fǎ， 5、 hé， 6、 shǔ， 7、 mài， 8、 dào， 9、 bài， 10、 dà dòu， 11、 xiǎo dòu， 12、 xǐ， 13、 má， 14、 guā， 15、 hù， 16、 yù， 17、 sāng， 18、 zá xiàng。 měi jié yòu bāo kuò sān gè bù fēn， yī shì zhèng wén， bìng fù yǐ jiàokān jì hé zhù shì， èr shì yì wén， sān shì tǎo lùn， shēn rù tàn tǎo《 fàn shèng zhī shū》 zhōng de yòu guān wèn tí。
　　
　　 zhè liǎng gè ji shì běn de tè diǎn， yī shì zhù yì xuǎn yòng shàn běn， bìng zuò liǎo bǐ jiào rèn zhēn de jiàodìng， yīn 'ér bǐ qián rén de ji běn wán shàn hé jīng shěn dé duō； èr shì bǎ ji yì zhěng lǐ hé yán jiū xiāng jié hé， bìng lì tú yùn yòng xiàn dài nóng yè kē xué zhī shí duì《 fàn shèng zhī shū》 jìn xíng xīn de chǎn fā。 zhè liǎng běn shū wéi hòu rén duì《 fàn shèng zhī shū》 de jìn yī bù yán jiū diàn dìng liǎo jī ? ５ jiǎo chá yù zuó chā ぶ luó fǎng chén yóu mù xiū tóu yīng xié huáng ?
　　 guó wài yòu xiē xué zhě， yóu qí shì dōng lín rì běn de xué zhě， yě zhì lì yú《 fàn shèng zhī shū》 de yì jiè hé yán jiū。 tián dǎo xiù fū、 zhì tián róng zǐ gēn jù shí shēng hàn de xiào shì běn fān yì liǎo《 fàn shèng zhī shū》， 1992 nián yóu nóng wén róng xié chū bǎn。 rì běn xué zhě duì《 fàn shèng zhī shū》 de yán jiū zé zhù yào jí zhōng zài dài tián fǎ hé qū tián fǎ de wèn tí shàng。 [9]　
　　
　　
　　 nèi róng xiáng jiě
　　
　　 xiàn cún《 fàn shèng zhī shū》 de zhù yào nèi róng：
　　
　　 cóng shí shēng hàn hé wàn guó dǐng de ji lù de《 fàn shèng zhī shū》 zī liào kàn， xiàn cún《 fàn shèng zhī shū》 de nèi róng zhù yào bāo kuò yǐ xià sān gè bù fēn：
　　
　　 dì yī bù fēn， gēng zuò zāi péi tōng lùn。 [10]《 fàn shèng zhī shū》 shǒu xiān tí chū liǎo gēng zuò zāi péi de zǒng yuán zé：“ fán gēng zhī běn， zài yú qù shí， hé tǔ， wù fèn zé， zǎo chú zǎo huò” [11]；“ dé shí zhī hé， shì dì zhī yí， tián suī bó 'è， shōu kě mǔ shí shí。” [12] rán hòu fēn bié lùn shù liǎo tǔ rǎng gēng zuò de yuán zé hé zhǒng zǐ chǔlǐ de fāng fǎ。 qián zhě， zhuózhòng chǎn shù liǎo tǔ rǎng gēng zuò de shí jī hé fāng fǎ， cóng zhèng fǎn liǎng gè fāng miàn fǎn fù shuō míng zhèng què zhǎng wò shì yí de tǔ rǎng gēng zuò shí jī de zhòng yào xìng。 hòu zhě bāo kuò zuò wù zhǒng zǐ de xuǎn zé、 bǎo cáng hé chǔlǐ； ér zhuózhòng jiè shào liǎo yī zhǒng tè shū de zhǒng zǐ chǔlǐ fāng fǎ ── sōu zhǒng fǎ。 cǐ wài hái shè jí bōzhòng rì qī de xuǎn zé děng。 [13]
　　
　　 dì 'èr bù fēn， zuò wù zāi péi fēn lùn。 [14] fēn bié jiè shào liǎo hé、 shǔ、 mài、 dào、 bài、 dà dòu、 xiǎo dòu、 xǐ、 má、 guā、 hù、 yù、 sāng děng 13 zuò wù de zāi péi fāng fǎ， nèi róng shè jí gēng zuò、 bōzhòng、 zhōng gēng、 shī féi、 guàn gài、 zhí wù bǎo hù、 shōu huò děng shēng chǎn huán jié。
　　
　　 dì sān bù fēn， tè shū zuò wù gāo chǎn zāi péi fǎ── qū tián fǎ。 [15] zhè shì《 fàn shèng zhī shū》 zhōng fēi cháng tū chū de yī gè bù fēn，《 fàn shèng zhī shū》 xiàn cún de sān qiān duō zì zhōng， yòu guān qū zhǒng fǎ de wén zì， duō dá yī qiān duō zì； ér qiě zài hòu shì de nóng shū hé lèi shū zhōng duō bèi zhēng yǐn。
　　
　　
　　 chéng jiù hé dì wèi
　　
　　《 fàn shèng zhī shū》 yuán lái fēn shí bā piān， zài《 hàn shū · yì wén zhì》 suǒ zhù lù de jiǔ zhǒng nóng jiā zhù zuò zhōng， tā de piān shù jǐn cì yú“《 shén nóng》 èr shí piān”。 xiàn cún《 fàn shèng zhī shū》 de yǐ shàng nèi róng， jǐn jǐn shì yuán shū de yī bù fēn， yǐ zhì yī xiǎo bù fēn。 dàn jǐn cóng zhè yī xiǎo bù fènnèi róng yǐ jīng kě yǐ kàn chū， tā suǒ fǎn yìng nóng yè kē xué jì shù， yǔ qián dài nóng shū xiāng bǐ， dá dào yī gè xīn de shuǐ píng。
　　
　　 zài《 fàn shèng zhī shū》 zhī qián zuì yòu dài biǎo xìng de nóng xué wén xiàn shì《 lǚ shì chūn qiū · rèn dì》 děng sān piān。《 fàn shèng zhī shū》 suǒ tí chū de“ fán gēng zhī běn， zài yú qù shí， hé tǔ， wù fèn、 zé， zǎo chú， zǎo huò” de gēng zuò zāi péi zǒng yuán zé， bāo kuò liǎo“ qù shí”、“ hé tǔ”、“ wù fèn”、“ wù zé”、“ zǎo chú”、“ zǎo huò” děng liù gè jì shù huán jié， bù dàn bǎ《 rèn dì》 děng sān piān de jīng huá dū gài kuò liǎo jìn qù， ér qiě bāo hán liǎo gèng wéi fēng fù hé shēn kè de nèi róng。
　　
　　 rú zhōng guó chuán tǒng nóng xué yī guàn zhòng shì duì nóng shí de zhǎng wò，《 fàn shèng zhī shū》 gài kuò wéi“ qù shí” de yuán zé。《 shěn shí》 piān zhǐ tán dào“ dé shí zhī jià” hé“ shī shí zhī jià” de lì hài duì bǐ，《 fàn shèng zhī shū》 zé jù tǐ lùn shù liǎo gēng zuò、 bōzhòng、 zhōng gēng、 shī féi、 shōu huò děng gè xiàng nóng huó shì qī de zhǎng wò。 jiù tǔ rǎng gēng zuò de shì qī 'ér lùn， bù dàn yòu shí lìng de yào qiú、 wù hòu de biāo zhì， ér qiě yòu yòng mù jué cè hòu de jù tǐ fāng fǎ。
　　
　　 guān yú tǔ rǎng gēng zuò，《 lǚ shì chūn qiū · rèn dì》 tí chū：“ fán gēng zhī dà fāng： lì zhě yù róu， róu zhě yù lì； xī zhě yù láo， láo zhě yù xī； jí zhě yù féi， féi zhě yù jí； jí zhě yù huǎn， huǎn zhě yù jí； shī zhě yù zào， zào zhě yù shī。”《 fàn shèng zhī shū》 yòng“ hé tǔ” liǎng gè zì jìn xíng gài kuò， bù dàn jìn dé qí jīng suǐ， ér qiě tí gāo liǎo yī bù。《 fàn shèng zhī shū》 hái zǒng jié liǎo“ qiáng tǔ 'ér ruò zhī”，“ ruò tǔ 'ér qiáng zhī” děng jù tǐ de gēng zuò jì shù， bǎ《 rèn dì》《 biàn tǔ》 zhū piān“ shēn gēng shú yōu” jì shù fā zhǎn wéi“ gēng、 mó、 lìn” xiāng jié hé de zhǎn xīn tǐ xì， ér yáng qì liǎo quǎn mǔ jié gòu de xíng shì， shǐ běi fāng hàn dì gēng zuò jì shù jìn rù yī gè xīn de jiē duàn。
　　
　　《 rèn dì》 zhū piān méi yòu tán dào shī féi hé guàn gài， zhàn guó shí qí tā wén xiàn yòu tán dào shī féi hé guàn gài de， dàn hěn shǎo shè jí shī féi hé guàn gài de jù tǐ jì shù； ér《 fàn shèng zhī shū》 bù dàn bǎ shī féi hé guàn gài zuò wéi gēng zuò zāi péi de jī běn cuò shī zhī yī， ér qiě jì shù liǎo shī féi hé guàn gài de jù tǐ jì shù。《 fàn shèng zhī shū》 tí chū de“ wù fèn、 zé” de jì shù yuán zé， shì zhǐ jìn lì bǎo chí tǔ rǎng de féi wò hé shī rùn， bāo kuò liǎo guàn gài hé shī féi， dàn bù xiàn yú guàn gài hé shī féi。 shì shí shàng，《 fàn shèng zhī shū》 gèng zhòng shì tōng guò jīng xì gēng zuò de cuò shī， qiān fāng bǎi jì shǐ tǔ rǎng jiē nà kě néng jiē nà de yī qiē jiàng shuǐ（ bāo kuò jiàng yǔ hé jiàng xuě）， bìng jiǎn shǎo zì rán zhēng fā， yǐ bǎo zhèng zuò wù shēngzhǎng duì shuǐfèn de xū yào。 yǔ《 rèn dì》 zhū piān zhòng diǎn jiǎng nóng tián de pái lào xǐ jiǎn bù tóng，《 fàn shèng zhī shū》 nóng yè jì shù de zhōng xīn huán jié shì fáng hàn bǎo shāng。
　　
　　 zhōng guó gǔ dài nóng yè yòu shí xíng zhōng gēng de yōu jiǔ chuán tǒng，《 fàn shèng zhī shū》 jì chéng liǎo zhè yī chuán tǒng， bìng dì yī cì míng què bǎ“ zǎo chú” zuò wéi gēng zuò zāi péi de jī běn yuán zé zhī yī。“ zǎo chú” de mùdì， yī fāng miàn shì xiāo miè zá cǎo， fáng zhǐ《 lǚ shì chūn qiū · biàn tǔ》 suǒ shuō de“ cǎo qiè”； lìng yī fāng miàn shì qiē duàn tǔ rǎng biǎo céng de máo xì guǎn， yǐ jiǎn shǎo tǔ rǎng shuǐ fēn de zhēng fā， shì“ hé tǔ” hé bǎo“ zé” de shǒu duàn zhī yī。
　　
　　“ zǎo huò”， shì zhǐ jí shí xùn sù dì jìn xíng shōu huò：“ huò bù kě bù sù， cháng yǐ jí jí wéi wù。 máng zhāng yè huáng， jí huò zhī wú yí。” zhè yě shì duì yī zhǒng yòu yōu jiǔ lì shǐ de jì shù chuán tǒng de xīn gài kuò。
　　
　　 yǐ shàng gè xiàng jì shù yuán zé shì xiāng hù lián xì、 mì bù kě fēn de； guàn chè qí zhōng de yī gēn hóng xiàn jiù shì“ sān cái” lǐ lùn。“ qù shí” jiù shì zhǎng wò“ tiān shí”， tā tǐ xiàn zài gēng zuò、 bōzhòng、 shī féi、 guàn gài、 shōu huò děng gè gè huán jié zhōng。“ hé tǔ” jiù shì wéi zuò wù shēngzhǎng chuàng zào yī gè jié gòu liáng hǎo、 shuǐfèn、 wēn dù děng gè zhǒng tiáo jiàn xiāng hù xié diào tǔ rǎng huán jìng， yǐ chōng fēn fā huī“ dì lì”，“ qù sh픓 wù fèn zé” dōushì tā de shǒu duàn zhī yī。 ér wú lùn“ qù sh픓 hé tǔ” huò“ wù fèn z锓 zǎo chú zǎo huò”， dū yǐ fā huī rén de zhù guān néng dòng xìng wéi qián tí。 kě yǐ shuō《 fàn shèng zhī shū》 de“ gēng zhī běn” zhèng shì“ sān cái” lǐ lùn zài gēng zuò zāi péi fāng miàn de jù tǐ huà。
　　
　　《 fàn shèng zhī shū》 bù dàn zhòng shì duì nóng yè huán jìng de shì yìng yǔ gǎi zào， ér qiě zhuólì yú nóng yè shēng wù zì shēn de shēng chǎn néng lì de tí gāo。 yě jiù shì shuō， zài“ sān cái” lǐ lùn de tǐ xì zhōng， bù dàn zhù yì“ tiān、 dì、 rén” de yīn sù， ér qiě zhù yì“ jià” de yīn sù。 zài《 fàn shèng zhī shū》 zuò wù zāi péi tōng lùn bù fēn zhōng， dì yī cì jì shù liǎo suì xuǎn de jì shù， zuò wù zhǒng zǐ bǎo cáng de jì shù， bìng qiě xiáng xì jiè shào liǎo yòng gǔ zhī、 fèn zhī bàn zhǒng， yǐ tí gāo zhǒng zǐ shēng huó néng lì de fāng fǎ。 zài zuò wù zāi péi fēn lùn bù fēn zhōng， tí gāo zuò wù shēng chǎn néng lì de shēng wù jì shù cuò shī gèng shì lǚjiànbùxiǎn。
　　
　　《 fàn shèng zhī shū》 bù dàn tí chū liǎo zuò wù zāi péi de zǒng de yuán zé， ér qiě bǎ zhè xiē yuán zé guàn chè dào gè zhǒng jù tǐ zuò wù de zāi péi zhōng qù。。 rú guǒ shuō，《 lǚ shì chūn qiū · rèn dì》 děng sān piān shì zuò wù zāi péi tōng lùn， nà me，《 fàn shèng zhī shū》 yǐ jīng bāo kuò liǎo zuò wù zāi péi de tōng lùn hé gè lùn liǎo。《 fàn shèng zhī shū》 lùn jí de zuò wù yòu： liáng shí lèi de hé（ gǔ zǐ）、 shǔ、 sù mài（ dōng xiǎo mài）、 xuán mài（ chūn xiǎo mài）、 shuǐ dào、 xiǎo dòu、 dà dòu、 má（ dà má）， yóu liào lèi de hú má（ zhī má）、 rěn（ yóu sū zǐ）， xiān wéi lèi de xǐ（ xióng zhū dà má）， shū cài lèi de guā、 hù， yǐ jí yù、 bài、 sāng děng。 zhè xiē zuò wù de zāi péi fāng fǎ， jī běn shàng dōushì dì yī cì jiàn yú wén xiàn jìzǎi de， qí zhōng bāo hán liǎo xǔ duō zhòng yào de nóng yè kē jì chéng jiù。 lì rú， zài xiān qín shí dài yǐ jīng guān chá dào dà dòu gēn liú de jī chǔ shàng， zhǐ chū dà dòu zì shēn jù yòu féi lì──“ dòu yòu gāo”， bìng cóng 'ér tí chū duì dòu lèi de zhōng gēng yīnggāi yòu suǒ jié zhì de jì shù yuán zé。 zài shū cài zāi péi fāng miàn， dì yī cì jìzǎi liǎo hù de kào jiē hé guā、 xiè、 xiǎo dòu zhī jiān jiànzuò tào zhǒng de jì shù。 zài shuǐ dào zāi péi fāng miàn， dì yī cì jìzǎi liǎo tōng guò yán cháng huò suō duǎn shuǐ dào lái diào jié dào tián shuǐ wēn de jì shù děng。《 fàn shèng zhī shū》 duì dōng xiǎo mài zāi péi jì shù de lùn shù yóu xiáng， zhè hé fàn shèng zhī céng jīng zài guān zhōng tuī guǎng dōng xiǎo mài de jīng lì yòu guān。 xiǎo mài shì yuán chǎn yú xī yà dōng yǔ qū de yuè nián shēng zuò wù， bìng bù shì yìng huáng hé liú yù dōng chūn yǔ xuě xiāng duì xī quē de zì rán tiáo jiàn； dàn zhōng guó chuán tǒng zuò wù shì chūn zhǒng qiū shōu de yī nián shēng zuò wù， dōng mài de shōu huò zhèng zhí qīng huáng bù jiē shí qī， yòu“ xù jué jì fá” zhī gōng， yòu wéi shè huì suǒ pò qiē xū yào。 wǒ guó gǔ dài rén mín wèile tuī guǎng dōng mài zhòngzhí， kè fú liǎo chóngchóng kùn nán。 cóng《 fàn shèng zhī shū》 kàn， yǐ jīng xíng chéng liǎo shì yìng huáng hé liú yù zhōng yóu xiāng duì gān hàn de zì rán tiáo jiàn de yī xì liè dōng mài zāi péi jì shù cuò shī。 lì rú jí zǎo xià gēng， suì xuǎn yù zhǒng， shì shí bōzhòng， zì zhǒng kàng hàn， qiū tiān jí mài yōng gēn， dōng tiān yā xuě bǎo shāng děng děng。 zhū rú cǐ lèi de jì shù chéng jiù hái kě yǐ jǔ chū bù shǎo。 zhè xiē gè bié zuò wù zāi péi jì shù， guàn chè liǎo yīn shí、 yīn dì、 yīn wù zhì yí de jīng shén。
　　
　　《 fàn shèng zhī shū》 hái dì yī cì jìzǎi liǎo qū tián fǎ。 zhè shì shǎo zhǒng duō shōu、 kàng hàn gāo chǎn de zōng hé xìng jì shù。 qí tè diǎn shì bǎ nóng tián zuò chéng ruò gān kuān fú huò fāng xíng xiǎo qū， cǎi qǔ shēn fān zuò qū、 jí zhōng shī féi、 děng jù diǎn bō、 jí shí guàn gài děng cuò shī， duó qǔ gāo 'é fēng chǎn。 diǎn xíng dì tǐ xiàn liǎo zhōng guó chuán tǒng nóng xué jīng gēng xì zuò de jīng shén。 yóu yú zuò wù jí zhōng zhǒng zài yī gè gè xiǎo qū zhōng， biàn yú jiāo shuǐ kàng hàn， cóng 'ér bǎo zhèng zuì jī běn de shōu chéng。 tā yòu bù yī dìng yào qiú zài chéng piàn de gēng dì， bù yī dìng cǎi yòng tiě lí niú gēng， dàn yào qiú tóu rù dà liàng láo lì， bǐ jiào shì hé quē fá niú lì hé dà nóng jù、 jīng jì lì liàng bǐ jiào bó ruò de xiǎo nóng jīng yíng。 tā shì shì yìng yóu yú rén kǒu zēng jiā hé tǔ dì jiān bìng de fā zhǎn， xǔ duō nóng mín quē fá tǔ dì， ér zì rán zāi hài yòu shí yòu fā shēng de qíng kuàng 'ér chuàng zào chū lái de。 lì lái bèi zuò wéi yù hàn jì pín de jiù shì zhī fāng。 shì zuì néng fǎn yìng zhōng guó chuán tǒng nóng xué tè diǎn de jì shù zhī yī。
　　
　　 zǒng zhī，《 fàn shèng zhī shū》 shì jì《 lǚ shì chūn qiū · rèn dì》 děng sān piān yǐ hòu zuì zhòng yào de nóng xué zhù zuò。 tā shì zài tiě lí niú gēng jī běn pǔ jí tiáo jiàn xià duì wǒ guó nóng yè kē xué jì shù de yī gè jù yòu huàshídài yì yì de xīn zǒng jié， shì zhōng guó chuán tǒng nóng xué de jīng diǎn zhī yī。
　　
　　
　　 nóng yè jīng jì sī xiǎng jià zhí
　　
　　《 fàn shèng zhī shū》 bù dàn shì wěi dà de nóng xué zhù zuò， ér qiě zài jīng jì sī xiǎng fāng miàn yě yòu qí yī dìng de gòng xiàn。
　　
　　 shàng wén tán dào， fàn shèng zhī jīng jì sī xiǎng de hé xīn shì zhòng nóng。 zài zhòng nóng sī xiǎng de zhǐ dǎo xià， fàn shèng zhī fēi cháng zhòng shì bèi huāng fáng zāi。 fàn shèng zhī suǒ tí chàng de nóng yè jì shù， qí mù biāo yī shì gāo chǎn， èr shì yù zāi。 qū tián fǎ jiù shì diǎn xíng de yī lì。《 fàn shèng zhī shū》 shuō；
　　
　　 tānɡ yòu hàn zāi， yī yǐn zuò wéi qū tián， jiào mín fèn zhǒng， fù shuǐ jiāo jià。 qū tián yǐ fèn qì wéi měi， fēi bì xū liáng tián yě。 zhū shān líng， jìn yì gāo wēi、 qīng bǎn、 jí qiū chéng shàng， jiē kě wéi qū tián。
　　
　　 yī bān nóng tián gēng zuò jì shù yì yǐ fáng hàn bǎo shāng wéi zhōng xīn huán jié。 chú cǐ zhī wài， fàn shèng zhī hái zhù yì zài zuò wù 'ān pái shàng cǎi qǔ cuò shī。 wèicǐ， tā tí chàng shìdàng zhòngzhí dà dòu、 bài zǐ děng zuò wù yǐ bèi zāi huāng：
　　
　　 bài jì kān shuǐ hàn， zhǒng wú bù shú zhī shí， yòu tè zī mào shèng， yì shēng wú huì。 liáng tián mǔ dé 'èr sān shí hú。 yí zhǒng zhī bèi xiōng nián。
　　
　　 dà dòu bǎo suì yì wéi， yí gǔ zhī suǒ yǐ bèi xiōng nián yě。 jǐn jì jiā kǒu shù， zhǒng dà dòu， shuài rén wǔ mǔ， cǐ tián zhī běn yě。
　　
　　 wǒ guó zhàn guó shí dài jí yòu“ zhǒng gǔ bì zá wǔ zhǒng， yǐ bèi zāi hài”（《 hàn shū · shí huò zhì》） de chuán tǒng， dàn zài zhòngzhí jìhuà zhōng rú hé 'ān pái bèi huāng zuò wù de jù tǐ lùn shù， zé yǐ《 fàn shèng zhī shū》 wéi zuì zǎo。
　　
　　《 fàn shèng zhī shū》 zài jīng jì sī xiǎng shǐ shàng tū chū zhī diǎn shì yǐ jīng zhù yì dào tóu rù yǔ chǎn chū， chéng běn yǔ lì rùn de jì suàn。 qián zhě yòu gāi shū tí gōng de qū tián fǎ yòng gōng liàng、 xià zhǒng liàng hé mǔ chǎn liàng de shù zì， bìng kě jù cǐ jì suàn chū láo dòng shēng chǎn shuài hé xià zhǒng liàng yǔ shōu huò liàng zhī bǐ。 [17] guān yú chéng běn yǔ lì rùn de jì suàn，《 fàn shèng zhī shū》 yòu yǐ xià jìzǎi：
　　
　　 zhǒng hù fǎ， yǐ sān yuè gēng liáng tián shí mǔ。…… yī běn sān shí， yī qū shí 'èr shí， yī mǔ dé 'èr qiān bā bǎi bā shí shí， shí mǔ fán dé wǔ wàn qī qiān liù bǎi piáo。 piáo zhí shí qián， bìng zhí wǔ shí qī wàn liù qiān wén。 yòng cán shǐ 'èr bǎi shí， niú gēng、 gōng lì， zhí 'èr wàn liù qiān wén。 yú yòu wǔ shí wǔ wàn。 féi zhū、 míng zhú， lì zài qí wài（ shàng wén tán dào， hù de wàiqiào，“ pò yǐ wéi piáo。 qí zhōng bái fū， yǐ yǎng zhū zhì féi； qí bàn， yǐ zuò zhú zhì míng。”）。
　　
　　 zài zhè yī jì shù zhōng， yòu guān shēng chǎn chéng běn liè chū cán shǐ（ féi liào fèi）、 niú gēng（ yìng bāo kuò chù lì yǔ nóng jù de fèi yòng zài nèi） hé gōng lì（ sì hū shì gù yòng láo dòng lì de fèi yòng） sān xiàng， bìng jì suàn chū qí huò bì zhī chū zhī zǒng shù； zhè yǐ bāo hán liǎo nóng yè tóu rù de zhù yào nèi róng， dàn wèi tí jí zhǒng zǐ de zhī chū。 yòu guān shēng chǎn shōu rù liè chū liǎo chū shòu zhù chǎn pǐn hù piáo de huò bì shōu rù， fù chǎn pǐn“ bái fū” de“ féi zhū、 míng zhú” zhī lì suī yě gū jì zài nèi， dàn méi yòu jù tǐ jì suàn qí jià gé yǔ huò bì shōu rù。 kàn lái zhè yī jìzǎi suǒ fǎn yìng de shì yǐ chū shòu hù piáo wéi mùdì、 shǐ yòng gù yōng láo dòng lì jìn xíng de shāng pǐn xìng shēng chǎn， kě néng yīn wèishì zì jǐ liú zhǒng， suǒ yǐ méi yòu bǎ hù zhǒng de zhī chū jì suàn zài nèi， yòng bái fū féi zhū、 míng zhú， kě néng zhù yào yě shì zì shēn xiāo fèi， gù yě bù jì suàn zài huò bì shōu rù zhī nèi。 zhè lǐ guān yú chéng běn、 zhī chū hé lì rùn de jì suàn suī rán hái bù hěn wán bèi， dàn què shì yòu guān nóng yè shēng chǎn chéng běn děng xiàng jì suàn de zuì zǎo jì lù， zhè shì zhàn guó qín hàn shí dài shāng pǐn xìng nóng yè yòu liǎo yī dìng fā zhǎn de chǎn wù， biāo zhì zhe zhōng guó jīng jì sī xiǎng shǐ shàng nóng yè jīng jì hé suàn sī xiǎng de méng yá。
　　
　　
　　 bù zú zhī chù
　　
　　 yīngdāng zhǐ chū，《 fàn shèng zhī shū》 zài kē xué shàng qǔ dé zhòng dà chéng jiù de tóng shí， yě cún zài bù zú zhī chù。 zhè zhù yào biǎo xiàn zài liǎng gè fāng miàn：
　　
　　 yī shì shòu dāng shí liú xíng de yīn yáng wǔháng shuō de yǐng xiǎng， nèi róng zhōng jiā zá zhe mǒu xiē mí xìn hé bù kē xué de chéngfèn。《 fàn shèng zhī shū》 zhōng tán dào jiǔ gǔ bōzhòng rì qī de yí jì：
　　
　　 xiǎo dòu， jì mǎo； dào、 má jì chén； hé jì bǐng； shǔ jì chǒu； shú jì yín、 wèi； xiǎo mài jì xū； dà mài jì zǐ； dà dòu jì shēn、 mǎo。 fán jiǔ gǔ yòu jì rì； zhǒng zhī bù bì qí jì， zé duō shāng bài。 cǐ fēi xū yǔ yě！ qí zì rán zhě， shāo shǔ ráng zé hài hù。
　　
　　 xiǎo mài jì xū， dà mài jì zǐ； chú rì bù zhōng zhǒng。
　　
　　 zhè zhǒng yí jì zhī shuō shì cóng yīn yáng wǔháng shuō yǎn shēng chū lái de。 yuán shǐ de yīn yáng wǔháng shuō běn shì yī zhǒng duì zì rán jiè gè zhǒng shì wù de xìng zhì jí qí xiāng hù guān xì de pǔ sù de rèn shí， yǔ nóng yè shēng chǎn shí jiàn yòu mìqiè de lián xì。 dàn hòu lái jīng guò zǐ sī、 mèng zǐ、 zōu yǎn děng rén de gǎi zào， zài jīng qín hàn rú jiā de gǔ chuī， yīn yáng wǔháng xué shuō yǔ shí lìng xiāng jié hé， xíng chéng wú suǒ bù bāo de shì jiè mó shì， yìng yòng yú zì rán xiàn xiàng hé shè huì shēng huó gè gè lǐng yù de jiě shì。 zài zhè gè shì jiè mó shì zhōng， bù tóng shí lìng rén men de xíng shì gè yòu yí jì， rén men shì bù néng wéi bèi de。 guān yú gǔ wù zhòngzhí rì qī de yí jì zhī shuō， hěn zǎo jiù zài shè huì shàng liú chuán。 dāng shí rén men duì gè zhǒng shì wù xiāng hù lián xì de jù tǐ guī lǜ jí qí yuán yīn de zhī shí bì jìng bù duō， rú guǒ yòu yú yī shí huò jú bù de jīng yàn， bǎ tā kuò dà huà， huò yòng yì xiǎng de lián xì dài tì kè guān shì wù zhēn shí de lián xì， rèn shí jiù huì zǒu piān。 yǐ shàng gè zhǒng bù kē xué de shuō fǎ jiù shì zhè yàng chǎn shēng de。
　　
　　 èr shì wèile qǔ dé xuān chuán shàng de xiào guǒ 'ér chū xiàn de mǒu xiē xū kuā hé shī shí zhī chù。 zhè zhù yào shì zhǐ《 fàn shèng zhī shū》 zhōng suǒ jìzǎi de qū tián fǎ de chǎn liàng。 qū tián fǎ shì yī zhǒng jīng gēng xì zuò、 kàng hàn gāo chǎn de gēng zuò zāi péi fǎ， zhè shì méi yòu wèn tí de， dàn tā suǒ xuān chuán de chǎn liàng， shí yòu kuā dà zhī xián。《 fàn shèng zhī shū》 shuō：“ qū zhǒng， tiān hàn cháng gài zhī， yī mǔ cháng shōu bǎi hú。” zhè yī yòu rén de chǎn liàng， jǐ qiān nián lái xī yǐn zhe bù shǎo rén jìn xíng qū tián fǎ de shì yàn， dàn suī rán kě yǐ qǔ dé xiǎo miàn jī fēng chǎn de xiào guǒ， dàn dōuméi yòu néng gòu dá dào“ mǔ chǎn bǎi shí” de zhǐ biāo。 xiàn dài xué zhě yě céng wèicǐ zhēng lùn， yòu rén chēng zhī wéi“‘ mǔ chǎn bǎi hú’ zhī mí”。 qí shí shì bù kě xìn de。 jù jìn rén de jì suàn，“ mǔ chǎn bǎi hú” huàn suàn chéng jīn rì de shì zhì， hé měi shì mǔ 2887 jīn。 [22] zhè zài hàn dài de jì shù tiáo jiàn xià， què shí shì fěi yí suǒ sī de。 qí shí， cóng xiàn cún《 fàn shèng zhī shū》 de zī liào kàn， fàn shèng zhī běn rén yě méi yòu shí xiàn guò zhè yàng gāo de chǎn liàng。 fàn shèng zhī shuō：“ dé shí zhī hé， shì dì zhī yí， tián suī bó 'è， shōu kě mǔ shí shí。” yòu shuō：“ yàn měi tián zhì shí jiǔ shí， zhōng tián shí sān shí， bó tián shí yī shí。” qián zhě shì yī bān nóng zuò fǎ suǒ néng dá dào de gāo chǎn zhǐ biāo， hòu zhě zé kě néng shì fàn shèng zhī shì xíng qū tián fǎ shí jì dá dào de chǎn liàng。 kàn lái suǒ wèi“ mǔ chǎn bǎi hú”， huò zhě shì chuán wén zhōng lǐ xiǎng huà de chǎn liàng shù zì， huò zhě shì 'àn xiǎo qū suǒ céng dá dào de zuì gāo chǎn liàng tuī suàn chū lái de， ér bù shì shí jì néng gòu dá dào de píng jūn shuǐ píng。 gài xī hàn mò nián， yóu yú rén kǒu jī zēng， tǔ dì jiān bìng 'è xìng fā zhǎn， jiā zhī zì rán zāi hài bù shí fā shēng， xǔ duō nóng mín sàng shī tǔ dì， jīng jì xiàn yú kùn jìng。 fàn shèng zhī tuī guǎng qū tián fǎ de mùdì zhī yī， jiù shì wéi wú dì huò shǎo dì de nóng mín zhǎo yī tiáo chū lù， shǐ tā men néng gòu huó xià qù， yǐ wéi chí fēng jiàn tǒng zhì de wěn dìng。 tā suǒ shè jì de qū tián fǎ， qiáng diào bù yào qiú chéng piàn gēng dì， kě yǐ lì yòng biān jiǎo huāng dì， bù yào qiú tiě lí niú gēng， kě yǐ lì yòng rén lì zuò qū， yòng yì zhèng zài yú cǐ。 wèile zēng qiáng duì pín kǔ nóng mín de xī yǐn lì， zhuóyì xuàn rǎn qí gāo chǎn de xiào guǒ， yǐ zhì yǐ zhì bǎ lǐ xiǎng huà de、 zì jǐ yě méi yòu dá dào de gāo chǎn zhǐ biāo xiě dào shū zhōng。 zhè zhǒng zuò fǎ， shì yòu bèi yú tā zuò wéi yī gè nóng xué jiā suǒ fèng xíng de qiú shí jīng shén de。
　　
　　[1]“ qīng chē shǐ zhě” kě néng shì fàn shèng zhī“ jiào tián sān fǔ” shí de zhí wù； fàn shèng zhī yīngshì yǐ yì láng rèn“ qīng chē shǐ zhě” de。《 sì mín yuè lìng》“ èr yuè” yǐn shù《 fàn shèng zhī shū》 nèi róng shí chēng fàn shèng zhī wéi“ quàn nóng shǐ zhě”。 gài“ quàn nóng” shì qí rèn wù，“ qīng chē” wéi qí chéng zài gōng jù， yǐ biàn xún xíng gè dì zhí xíng quàn nóng de rèn wù yě。“ quàn nóng shǐ zhě” hé“ qīng chē shǐ zhě” shí jì shàng shì yī mǎ shì。
　　[2] jiàn wàn guó dǐng《 fàn shèng zhī shū ji shì》“ shí bā、 zá xiàng”， nóng yè chū bǎn shè， 1980 nián。
　　[3]《 tài píng yù lǎn》 juàn 821 yǐn《 fàn shèng zhī shū》。
　　[4] sī mǎ qiān suǒ shuō de“ guān zhōng zhī dì”， bāo kuò guān zhōng jí qí suǒ mìqiè xiāng lián xì de bā shǔ hé xī běi sì jùn。
　　[5] zī liào lái yuán： miù qǐ yú《 sì mín yuè lìng ji shì》， nóng yè chū bǎn shè， 1981 nián。； shí shēng hàn《 fàn shèng zhī shū jīn shì》， kē xué chū bǎn shè， 1956 nián。
　　[6]《 yù zhú bǎo diǎn》 zài《 sì mín yuè lìng》 qī yuè“ kuì mài tián”。《 sì mín yuè lìng ji shì》 jù wǔ yuè děng piān gǎi wéi“ zī mài tián”。 shí shēng hàn《 sì mín yuè lìng jiàozhù》 yì zuò“ zī mài tián”。 dàn《 fàn shū》 shuō：“ fán mài tián， cháng yǐ wǔ yuè gēng。 liù yuè， zài gēng。 qī yuè wù gēng！ jǐn mó píng yǐ dài shí
　　[7] wú shù píng：《 fàn shèng zhī shū shù lüè》，《 wén shǐ》 dì 16 ji。
　　[8] wàn guó dǐng《 fàn shèng zhī shū ji shì》， nóng yè chū bǎn shè， 1980 nián。 shí shēng hàn《 fàn shèng zhī shū jīn shì》， kē xué chū bǎn shè， 1956 nián。
　　[9] kě cān yuè xī dǎo dìng shēng《 zhōng guó jīng jì shǐ yán jiū》 dì sān zhāng“ dài tián fǎ de xīn jiě shì”。 gāi shū yòu féng zuǒ zhé děng de zhōng yì běn， nóng yè chū bǎn shè 1984 nián。
　　[10] dà tǐ shàng bāo kuò shí shēng hàn《 fàn shèng zhī shū jīn shì》 de dì 1、 2、 3、 6 jié； wàn guó dǐng《 fàn shèng zhī shū ji shì》 de dì 1、 2、 3 jié。
　　[11] guān yú zhè duàn wén zì， xué shù jiè yóu yú duì qí nèi róng lǐ jiě de bù tóng， chǎn shēng liǎo bù tóng de biāo diǎn fāng fǎ。 zhè lǐ cǎi yòng de shì shí shēng hàn de biāo diǎn fǎ。 bǎ tā yì chéng xiàn dài hàn yǔ， jiù shì：“ gēng zuò zāi péi de jī běn yuán zé shì： zhuā jǐn shí lìng， shǐ tǔ rǎng dá dào gāng róu shì zhōng de zuì jiā zhuàng tài， zhù zhòng shī féi hé bǎo chí tǔ rǎng de rùn zé， jí zǎo chú dì， jí zǎo shōu huò。” wàn guó dǐng de biāo diǎn fāng fǎ wéi：“ fán gēng zhī běn， zài yú qù shí hé tǔ， wù fèn zé， zǎo chú zǎo huò。” jīn yì wéi“ gēngzhòng de jī běn yuán zé shì， zhuā jǐn shìdàng shí jiànshǐ tǔ rǎng sōng hé， zhù yì féi liào hé shuǐfèn， jí zǎo chú dì， jí zǎo shōu huò。” zài zhè lǐ， wàn shì bǎ“ gēng” xiá yì dì lǐ jiě wéi tǔ rǎng gēng zuò， bǎ“ qù shí” jǐn jǐn lǐ jiě wéi“ hé tǔ” de yī zhǒng shǒu duàn。 dàn shí jì shàng zhè lǐ de“ gēng”， shì fàn zhǐ gēng zuò zāi péi， ér“ qù shí” de yào qiú bāo kuò liǎo gēng zuò zāi péi de gè gè huán jié， bù xiàn yú tǔ rǎng gēng zuò yī gè fāng miàn。
　　[12] zhè duàn wén zì， shí shēng hàn fàng zài“ fán gēng zhī běn， zài yú qù shí， hé tǔ， wù fèn zé， zǎo chú zǎo huò” zhī hòu； wàn guó dǐng zé fàng zài dì yī jié zuì hòu。 àn， zhè liǎng duàn wén zì dōushì jiǎng gēng zuò zāi péi de zǒng yuán zé， shì“ sān cái” lǐ lùn de jù tǐ huà。 shí shì de chǔlǐ bǐ jiào hé lǐ。
　　[13] guān yú bōzhòng rì qī de xuǎn zé， shí shēng hàn《 fàn shèng zhī shū jīn shì》 zhuān liè wéi dì 2 jié， gòng 3 tiáo， nèi róng dài yòu nóng hòu de yīn yáng wǔháng sè cǎi， shì jiǎng zhòngzhí yí jì de。 cǐ wài，“ huò bù kě bù sù， cháng yǐ jí jí wéi wù。 máng zhāng yè huáng， jí huò zhī wú yí” yī tiáo， yě yìng jū yú tōng lùn fàn wéi。
　　[14] dà tǐ bāo kuò shí shēng hàn《 fàn shèng zhī shū jīn shì》 de dì 4、 5 jié； wàn guó dǐng《 fàn shèng zhī shū ji shì》 de dì 5 héng 17 jié。
　　[15] dà tǐ bāo kuò shí shēng hàn《 fàn shèng zhī shū jīn shì》 de dì 7 jié； wàn guó dǐng《 fàn shèng zhī shū ji shì》 de dì 4 jié。
　　[16] běn jié zhù yào cān kǎo lù zhào fēng《 zhōng guó gǔ dài nóng shū de jīng jì sī xiǎng》 zhōng de yòu guān bù fēn， xīn huá chū bǎn shè， 1991 nián。
　　[17] kě cān tuō lù zhào fēng《 zhōng guó gǔ dài nóng shū de jīng jì sī xiǎng》 dì 26 héng 27 yè， xīn huá chū bǎn shè， 1991 nián。
　　[18]《 shuì hǔ dì qín mù zhú jiǎn》 zhōng tán dào wǔ gǔ yí jì yòu yǐ xià sì chù：
　　 hé liáng rì： jǐ hài、 guǐ hài、 wǔ yǒu、 wǔ chǒu。 hé jì rì： jì lóng yín， shú chǒu， dào hài， mài zǐ， shū、 dá mǎo， má chén， kuí guǐ hài。 gè cháng □ jì， bù kě zhǒng zhī jí chū huò chū rù zhī。 xīn mǎo， bù kě yǐ chū huò hé。
　　 wǔ zhǒng jì： bǐng jí yín hé， jiá jí zǐ mài， yǐ sì jí chǒu shǔ， chén má， mǎo jí xū shū（ shū）， hài dào。 bù rú kě yǐ shǐ zhǒng jí huò shǎng（ cháng）， qí suì huò fú shí。
　　 wǔ gǔ lóng rì： zǐ mài， chǒu shǔ， yín jì， chén má， shēn xū shū， rén chén guā， guǐ kuí。
　　 wǔ zhǒng jì rì： bǐng jí yín hé， jiá jí zǐ mài， yǐ sì jí chǒu shǔ， chén mǎo jí xū shū， hài dào， bù kě shǐ zhǒng huò， shǐ shǎng。 qí suì huò fú shí。 fán yòu rù yì（ yě）， bì yǐ suì hòu， yòu chū yì（ yě）， bì yǐ suì qián。
　　[19] jiǎ sī xié de yuán huà shì：“《 shǐ jì》 yuē：‘ yīn yáng zhī jiā， jū 'ér duō jì。’ zhǐ kě zhī qí gěng gài， bù kě wěi qū cóng zhī。 yàn yuē‘ yǐ shí jí zé’， wéi shàng cè yě。”（《 qí mín yào shù · zhǒng gǔ dì sān》）
　　[20]《 tài píng yù lǎn》 juàn 97 yǐn《 fēng sú tōng yì》：“ shāo ráng shā shǔ。 sú shuō jiā rén shāo shǔ ráng， zé shǐ tián zhōng hù kū sǐ yě。”
　　[21] yuán wén shì：“ yù zhī suì suǒ yí， yǐ bù náng shèng sù děng zhū wù zhǒng， píng liàng zhī， mái yīn dì。 dōng zhì hòu wǔ shí rì， fā qǔ， liàng zhī。 xī zuì duō zhě， suì suǒ yí yě。”
　　[22] chén shù píng：《 fàn shèng zhī shū shù lüè》《 wén shǐ》 dì 16 ji。
fàn shèng zhī shū
　　juàn shàng
　　
　　 gēng tián piān
　　
　　 fán gēng zhī běn， zài yú qù shí hé tǔ。 wù fèn zé， hàn chú huò chūn dòng jiě， dì qì shǐ tōng tǔ， yī hé。 jiě xià zhì tiān qì shǐ shǔ， yīn qì shǐ shèng， tǔ fù jiě。 xià zhì hòu jiǔ shí rì， zhòu yè fēn， tiān qì hé。 yǐ cǐ shí gēng tián， yī 'ér dāng wǔ， míng yuē gāo zé， jiē dé shí gōng。 chūn， dì qì tōng， kě gēng jiān yìng qiáng dì。 hēi lú tǔ zhé píng mó qí kuài yǐ shēng cǎo， cǎo shēng fù gēng zhī。 tiān yòu xiǎo yǔ， fù gēng hèzhī， wù lìng yòu kuài， yǐ dài shí， suǒ wèi qiáng tǔ 'ér ruò zhī yě。 chūn hòu dì qì shǐ tōng， zhuó jué mù chéng chǐ 'èr cùn， mái chǐ jiàn qí 'èr cùn。 lì chūn hòu tǔ kuài sàn， shàng méi jué， chén gēn kě bá， cǐ shí 'èr shí rì yǐ hòu， hé qì jí tǔ gāng， yǐ cǐ shí gēng， yī 'ér dāng sì。 hé qì qù， gēng， sì bù dāng yī。 xìng shǐ huá róng zhé gēng， qīng tǔ、 ruò tǔ wàng xìng huā luò fù gēng， gēng zhé lìn zhī。 cǎo shēng yòu yǔ zé gēng， zhòng lìn zhī。 tǔ shèn qīng zhě， yǐ niú yáng jiàn zhī， rú cǐ zé tǔ qiáng， cǐ wèi ruò tǔ 'ér qiáng zhī yě。 chūn qì wèi tōng， zé tǔ lì shì bù bǎo zé， zhōng suì bù yí jià， fēi fèn bù jiě， shèn wú hàn gēng， xū cǎo shēng zhì kě zhǒng shí， yòu yǔ jí zhǒng。 tǔ xiāng qīn， miáo dú shēng， cǎo huì làn， jiē chéng liáng tián， cǐ yī gēng 'ér dāng wǔ yě。 bù rú cǐ 'ér hàn gēng， kuài yìng miáo huì， tóng kǒng chū bù kě chú zhì， fǎn wéi bài tián。 qiū wú yǔ 'ér gēng， jué shàng qì， tǔ jiān hè， míng yuē zhī tián。 jí shèng dōng gēng， huì nǎi qì， tǔ kū zào， míng yuē fǔ tián。 fǔ tián yǔ zhī tián jiē shāng tián。 èr suì bù qǐ jià， zé yī suì xiū zhī。 fán zhǒng shí， wǔ yuè gēng， yī dāng sān； liù yuè gēng， yī dāng zài； ruò qī yuè gēng， wǔ bù dāng yī。 dōng yǔ xuě zhǐ， zhé yǐ lìn zhī， yǎn dì xuě， wù shǐ cóng fēng fēi qù。 hòu xuě fù lìn zhī， zé lì chūn bǎo zé， dòng chóng sǐ， lái nián yí jià。 dé shí zhī hé， shì dì zhī yí， tián suī bó 'è， shōu kě mǔ shí shí。
　　
　　 shōu zhǒng piān
　　
　　 qiān mǎ lìng jiù gǔ duī shí shù kǒu， yǐ mǎ jiàn guò wéi zhǒng。 wú zǐ fāng děng chóng yě。 zhǒng shāng wēn yù， rè zé shēng chóng yě。 qǔ mài zhǒng hòu shú， kě huò zé suì dà qiáng zhě， zhǎn shù lì shēng zhōng zhī gāo zào chù pù， shǐ jí zào wú lìng yòu bái yú， yòu zhé yáng zhì zhī。 qǔ gān 'ài zázàng zhī， mài yī shí， ài yī bǎ， cáng yǐ wǎ qì、 zhú qì， shùn shí zhǒng zhī， zé shōu cháng bèi。 qǔ hé zhǒng zé gāo dà zhě， zhǎn yī jié xià bǎ， xuán gāo zào chù， miáo zé bù bài。 yù zhī suì suǒ yí， yǐ bù náng shèng sù dài zhū wù， zhǒng píng liàng zhī， mái yīn dì。 dōng zhì hòu wǔ shí rì， fā qǔ liàng zhī xī zuì duō zhě， suì suǒ yí yě。
　　
　　 zhǒng gǔ piān
　　
　　 xiǎo dòu jì mǎo， dào má jì chén， hé jì bǐng， shǔ jì chǒu， shú jì yín wèi， xiǎo mài jì xū， dà mài jì zǐ， dà dòu jì shēn mǎo， fán jiǔ gǔ yòu jì rì。 zhǒng zhī bù bì qí jì， zé duō shāng bài， cǐ fēi xū yǔ yě。 qí zì rán zhě shāo shǔ jì zé hài hù。
　　
　　 zhǒng wú qī， yīn dì wéi shí。 sān yuè yú jiá shí yǔ gāo dì qiáng， kě zhǒng hé。 bó tián bù néng fèn zhě， yǐ yuán cán shǐ zá hé zhǒng zhī， zé hé bù chóng。 yòu qǔ mǎ gǔ cuò yī shí， yǐ shuǐ sān shí， zhǔ zhī sān fèi， lù qù zǐ， yǐ zhī kuì fù zǐ wǔ méi， sān sì rì qù fù zǐ， yǐ zhī hé cán shǐ、 yáng shǐ gè děng fēn， náo lìng dòng dòng rú chóu yù， xiānzhòng 'èr shí rì shí， yǐ sōu zhǒng rú mài fàn zhuàng， cháng tiān hàn zào shí， sōu zhī lì gān bó bù shù náo， lìng yì gān， míng rì fù sōu， tiān yīn yǔ zé wù sōu， liù qī sōu 'ér zhǐ， zhé ■ jǐn cáng， wù lìng fù shī。 zhì kě zhǒng shí， yǐ yú zhī sōu 'ér zhǒng zhī， zé hé jià bù huáng。 wú mǎ gǔ yì kě yòng xuě zhī， xuě zhī zhě， wǔ gǔ zhī jīng yě， shǐ jià nài hàn。 cháng yǐ dōng cáng xuě zhī， qì shèng mái yú dì zhōng。 zhì zhǒng rú cǐ， zé shōu cháng bèi。
　　
　　 zhí hé， xià zhì hòu bā shí、 jiǔ shí rì， cháng yè bàn hòu zhī tiān yòu shuāng， ruò bái shuāng xià yī píng míng shí， lìng liǎng rén chí cháng suǒ xiāng duì， gè chí yī duān yǐ gài hé zhōng， qù shuāng lù， rì chū nǎi zhǐ。 rú cǐ hé jià， wǔ gǔ bù shāng yǐ。
　　
　　 qū zhǒng fǎ piān
　　
　　 tānɡ yòu hàn zāi， yī yǐn zuò qū tián， jiào mín fèn zhǒng， fù shuǐ jiāo jià。 qū tián yǐ fèn qì wéi měi， fēi bì xū liáng tián yě。 zhū shān lín jìn yì， gāo wēi qīng bǎn， jí yè chéng shàng jiē kě wéi qū tián。 qū tián bù gēng bàng dì， shù jìn dì lì。 fán qū zhǒng bù xiān zhì dì， biàn huāng dì wéi zhī， yǐ mǔ wéi shuài， lìng yī mǔ zhī dì cháng shí bā zhàng， guǎng sì zhàng bā chǐ， dāng héng fēn shí bā zhàng， zuò shí wǔ dīng， dīng jiān fēn wéi shí sì dào， yǐ tōng xíng rén。 dào guǎng yī chǐ wǔ cùn， dīng jiē guǎng yī chǐ wǔ cùn， cháng sì zhàng bā chǐ， chǐ héng jiàn dīng zuò gōu， gōu yī chǐ， shēn yì yī chǐ， jī ráng yú gōu jiān， xiāng qù yì yī chǐ。 cháng xī yǐ yī chǐ dì jī ráng bù xiāng shòu， lìng hóng 'èr chǐ dì yǐ jī ráng。 zhǒng hé shǔ yú gōu jiān， jiā gōu wéi liǎng xíng， qù gōu liǎng biān gè 'èr cùn bàn， zhōng yāng xiāng qù wǔ cùn， bàng xíng xiāng qù yì wǔ cùn。 yī gōu róng sì shí sì zhū， yī mǔ hé wàn wǔ qiān qī bǎi wǔ shí zhū， zhǒng hé mài， lìng shàng yī cùn tǔ， bù kě lìng guò yī cùn， yì bù kě lìng jiǎn yī cùn。 fán qū zhǒng mài， lìng xiāng qù 'èr cùn， yīháng yī gōu róng wǔ shí 'èr zhū， yī mǔ fán sì wàn wǔ qiān wǔ bǎi wǔ shí zhū， mài shàng lìng tǔ hòu 'èr cùn。 fán qū zhǒng dà dòu， lìng xiāng qù yī chǐ yī cùn， yī gōu róng jiǔ zhū， yī mǔ fán liù qiān sì bǎi bā shí zhū。 qū zhǒng rěn， lìng xiāng qù sān chǐ， hú má xiāng qù yī chǐ。 qū zhǒng tiān hàn cháng gài zhī， yī mǔ cháng shōu bǎi hú。 shàng nóng fū qū fāng shēn gè liù cùn， jiān xiāng qù jiǔ cùn， yī mǔ sān qiān qī bǎi qū， yī rì zuò qiān qū， qū zhǒng sù 'èr shí lì。 měi fèn yī shēng， hé tǔ hèzhī， mǔ yòng zhǒng 'èr shēng， qiū shōu qū bié sān shēng。 sù mǔ shōu bǎi hú。 dīng nán cháng nǚ zhì shí mǔ， shí mǔ shōu qiān shí， suì shí sān shí liù shí， zhī 'èr shí liù nián。 zhōng nóng fū qū fāng qī cùn， shēn liù cùn， xiāng qù 'èr chǐ， yī mǔ qiān 'èr shí qī qū， yòng zhǒng yī shēng， shōu sù wǔ shí yī shí， yī rì zuò sān bǎi qū。 xià nóng fū qū fāng jiǔ cùn， shēn liù cùn， xiāng qù 'èr chǐ， yī mǔ wǔ bǎi liù shí qī qū， yòng zhǒng sù liù shēng， shōu 'èr shí bā shí， yī rì zuò 'èr bǎi qū。 qū zhōng cǎo shēng bá zhī， qū jiān cǎo yǐ huàhuà zhī； ruò yǐ chú chú， miáo cháng bù néng yún zhī zhě， yǐ jù dāo lián bǐ dì yì qí cǎo yǐ。 yàn měi tián zhì shí jiǔ shí， zhōng tián shí sān shí， bó tián yī shí shí。 yǐn zé qǔ jiǎn fǎ， shén nóng fù jiā zhī gǔ zhī、 fèn zhī zhǒng zhǒng， cuò mǎ gǔ、 niú、 yáng、 zhū、 mí、 lù gǔ yī dǒu， yǐ xuě zhī sān dǒu， zhǔ zhī sān fèi， qǔ zhī yǐ zì fù zǐ， shuài zhī yī dǒu， fù zǐ wǔ méi， zì zhī wǔ rì， qù fù zǐ， dǎo mí、 lù、 yáng shǐ， děng fēn zhì zhī zhōng， shú náo hèzhī。 hòu yàn wēn， yòu sōu pù， zhuàng rú hòu jì， fǎ jiē sōu zhī gān nǎi zhǐ。 ruò wú gǔ zhǔ， qiāo shèn hé sōu rú cǐ， zé yǐ qū zhǒng zhī dà hàn jiāo zhī， qí shōu zhì mǔ bǎi shí yǐ shàng， shí bèi yú hòu jì。 cǐ yán mǎ cán， jiē chóng zhī xiān yě； jí fù zǐ， lìng jià nài hàn， zhōng suì bù shī yú huò。 huò bù kě bù sù， cháng yǐ jí jí wéi wù， máng zhāng■ huáng jié， huò zhī wú yí。 huò hé zhī fǎ， shú guò bàn duàn zhī。
　　
　　 shǔ jì piān
　　
　　 shǔ zhě， shǔ yě。 zhǒng bì dài shǔ， xiān xià zhì 'èr shí rì， cǐ shí yòu yǔ， qiáng tǔ kě zhǒng， shǔ mǔ sān shēng。 shǔ xīn wèi shēng， yǔ guàn qí xīn， xīn shāng wú shí； shǔ xīn chū shēng， wèi tiān lù， lìng liǎng rén duì chí cháng suǒ gài qù qí lù， rì chū nǎi zhǐ。 fán zhǒng shǔ fù tǔ， chú zhì jiē rú hé fǎ， yù shū yú hé。
　　
　　 dà dòu piān
　　
　　 dà dòu bǎo suì， yì wéi yí， gǔ zhī suǒ yǐ bèi xiōng nián yě。 jǐn jì jiā kǒu shù zhǒng dà dòu， shuài rén wǔ mǔ， cǐ tián zhī běn yě。 sān yuè yú jiá shí yòu yǔ， gāo tián kě zhǒng dà dòu。 tǔ hé wú kuài， mǔ wǔ shēng， tǔ bù hé zé yì zhī zhǒng dà dòu。 xià zhì hòu 'èr shí rì shàng kě zhǒng， dài jiá 'ér shēng， bù zuò shēn gēng。 dà dòu xū jūn 'ér xī， dòu huā zēng jiàn rì， jiàn rì zé huáng làn 'ér gēn jiāo yě。 huò dòu zhī fǎ， jiá hēi 'ér jīng cāng zé shōu， wú yí， qí shí jiāng luò， fǎn shī zhī。 gù yuē： dòu shú yú chǎng。 yú chǎng huò dòu， jí qīng jiá zài shàng， hēi jiá zài xià。
　　
　　 qū zhǒng dà dòu fǎ， kǎn fāng、 shēn gè liù cùn， xiāng qù 'èr chǐ yī， mǔ dé qiān liù bǎi bā shí zhū。 qí kǎn chéng， qǔ měi fèn yī shēng， hé kǎn zhōng tǔ jiǎohuo， yǐ nèi kǎn zhōng， lín zhǒng wò zhī。 kǎn sān shēng shuǐ， kǎn nèi dòu sān lì， fù shàng tǔ wù hòu， yǐ zhǎng yì zhī， lìng zhǒng yǔ tǔ xiāng qīn。 yī mǔ yòng zhǒng yī shēng， yòng fèn shí liù shí bā dǒu。 dòu shēng wǔ liù yè chú zhī， hàn zhě gài zhī。 kǎn sān shēng shuǐ， dīng fū yī rén kě zhì wǔ mǔ。 zhì qiū yī mǔ zhōng shí liù shí， zhǒng zhī shàng tǔ， cái lìng bì dòu 'ěr。
　　
　　 xiǎo dòu piān
　　
　　 xiǎo dòu bù bǎo suì， nán dé。 shèn hēi shí zhù yǔ zhǒng， mǔ yī shēng dòu， shēng bù yè chú zhī， shēng wǔ liù yè yòu chú zhī。 dà dòu、 xiǎo dòu bù kě jìn zhì yě。 gǔ suǒ yǐ bù jìn zhì zhě， dòu shēng bù yè， dòu yòu gāo， jìn zhì zhī zé shāng gāo， shāng zé bù chéng。 ér mín jìn zhì， gù qí shōu hào zhé yě。 gù yuē： dòu bù kě jìn zhì。 yǎng měi tián mǔ kě shí shí， yǐ bó tián shàng kě mǔ qǔ wǔ shí。
　　
　　 má zǐ piān
　　
　　 zhǒng má yù diào hé tián， èr yuè xià xún、 sān yuè shàng xún bàng yǔ zhǒng zhī。 má shēng bù yè， chú zhī。 shuài jiǔ chǐ yī shù， shù gāo yī chǐ， yǐ cán shǐ fèn zhī， shù sān shēng。 wú cán shǐ， yǐ hǔn zhōng shú fèn fèn zhī yì shàn， shù yī shēng。 tiān hàn， yǐ liú shuǐ jiāo zhī， shù wǔ shēng； wú liú shuǐ， pù jǐng shuǐ shā qí hán qì yǐ jiāo zhī。 yǔ zé shì shí wù jiāo， jiāo bù yù shù。 yǎng má rú cǐ， měi tián zé mǔ wǔ shí shí jí bǎi shí， bó tián shàng sān shí shí。 huò má zhī fǎ， shuāng xià shí chéng， sù zhuó zhī， qí shù zài zhě， yǐ jù jù zhī。
　　
　　 zhǒng má piān
　　
　　 zhǒng xǐ， chūn dòng jiě， gēng zhì qí tǔ。 chūn cǎo shēng， bù fèn tián， fù gēng， píng mó zhī。
　　
　　 zhǒng xǐ tài zǎo， zé gāng jiān、 hòu pí、 duō jié； wǎn zé bù jiān。 níng shī yú zǎo， bù shī yú wǎn。 huò má zhī fǎ， suì bó bó rú huī， bá zhī。 xià zhì hòu 'èr shí rì 'òu xǐ， xǐ hé rú sī。
　　
　　 dà、 xiǎo mài piān
　　
　　 fán tián yòu liù dào， mài wéi shǒu zhǒng zhòngmài dé shí， wú bù shàn。 xià zhì hòu qī shí rì kě zhǒng， sù mài zǎo zhǒng， zé chóng 'ér yòu jié， wǎn zhǒng zé suì xiǎo 'ér shǎo shí。 dāng zhòngmài， ruò tiān hàn zài yǔ zé， zé bó zì mài zhǒng， yǐ cù jiāng bìng cán shǐ， yè bàn zì， xiàng chén sù tóu zhī， lìng yǔ bái lù jù xià。 cù jiāng lìng mài nài hàn， cán shǐ lìng mài fáng hán。 mài shēng huáng sè， shāng yú tài chóu。 chóu zhě， chú 'ér xī zhī。 qiū chú yǐ jí chái， lóu yǐ yōng mài gēn。 gù yàn yuē： zǐ yù fù， huáng jīn fù。 fù zhě， wèi qiū chú mài， yè chái yōng mài gēn yě。 zhì chūn dòng jiě， jí chái yè zhī， tū jué qí gān yè， xū mài shēng fù chú zhī。 zhì yú jiá shí， zhù yǔ zhǐ， hòu tǔ bái bèi fù chú， rú cǐ zé shōu bì bèi。 dōng yǔ xuě zhǐ， yǐ wù zhé lìn mài， shàng yǎn qí xuě。 wù lìng cóng fēng fēi qù， hòu xuě fù rú cǐ， zé mài nài hàn duō shí。 chūn dòng jiě， gēng rú tǔ zhǒng xuán mài。 mài shēng gēn mào shèng mǎng chú zhí sù mài。
　　
　　 qū mài zhǒng： qū dà xiǎo rú zhōng nóng fū qū， hé shōu， qū zhǒng fán zhǒng yī mǔ yòng zǐ 'èr shēng， fù tǔ hòu 'èr cùn， yǐ zú jiàn zhī， lìng zhǒng tǔ xiāng qīn。 mài shēng， gēn chéng， chú qū jiān qiū cǎo， yuán yǐ jí chái lǜ tǔ yōng mài gēn。 qiū hàn， zé yǐ sāng luò xiǎo jiāo zhī， qiū yǔ zé shì， wù jiāo zhī。 mài dòng， jiě jī chái lǜ zhī， tū jué qí kū yè。 qū jiān cǎo shēng chú zhī。 dà nán dà nǚ zhì shí mǔ， zhì wǔ yuè shōu， qū yī mǔ dé bǎi shí yǐ shàng， shí mǔ dé qiān shí yǐ shàng。 xiǎo mài jì xū， dà mài jì zǐ， chú rì bù zhōng zhǒng。
　　
　　 zhǒng dào piān
　　
　　 zhǒng dào， chūn dòng jiě， gēng fǎn qí tǔ。 zhǒng dào qū bù yù dà， dà zé shuǐ shēn qiǎn bù shì。 dōng zhì hòu yī bǎi yī shí rì kě zhǒng dào。 dào dì měi， yòng zhǒng mǔ sì shēng。 shǐ zhǒng dào yù shī， shī zhě quē qí chéng， lìng shuǐ dào xiāng zhí。 xià zhì hòu tài rè， lìng shuǐ dào cuò。
　　
　　 zhǒng bài piān
　　
　　 bài jì kān shuǐ hàn， zhǒng wú bù shú zhī shí。 yòu tè zī mào shèng， yì shēng wú huì， liáng tián mǔ dé 'èr sān shí hú， yí zhǒng zhī bèi xiōng nián。 bài zhōng yòu mǐ， shú dǎo qǔ mǐ， chuī shí zhī bù jiǎn sù mǐ， yòu kě niàng zuò jiǔ。
　　
　　《 fàn shèng zhī shū》　 hàn · fàn shèng zhī
　　
　　 juàn xià
　　
　　 zhòngguā piān
　　
　　 qū zhǒng guā yī mǔ， wéi 'èr shí sì kē。 qū fāng yuán sān chǐ， shēn wǔ cùn。 yī kē yòng yī shí fèn， fèn yǔ tǔ hé hé lìng xiāng bàn。 yǐ sān chǐ wǎ yōng mái zhù。 kē zhōng yāng lìng yōng kǒu shàng yǔ dì píng， chéngshuǐ yōng zhōng， lìng mǎn。 zhòngguā， yōng sì miàn gè yī zǐ， yǐ wǎ gài yōng kǒu， shuǐ huò jiǎn zēng， cháng lìng shuǐ mǎn。 zhǒng cháng yǐ dōng zhì hòu jiǔ shí rì、 bǎi rì dé wù chén rì zhǒng zhī。 yòu zhǒng xiè shí gēn， lìng zhōu huí yōng， jū guā zǐ wài。 zhì wǔ yuè guā shú， xiè kě bá mài zhī， yǔ guā xiāng bì。 yòu kě zhǒng xiǎo dòu yú guā zhōng， mǔ sì wǔ shēng， qí huò kě mài。 cǐ fǎ yí píng dì， guā shōu mǔ wàn qián。
　　
　　 zhǒng hù piān
　　
　　 zhǒng hù fǎ， yǐ sān yuè gēng liáng tián shí mǔ zuò qū， fāng、 shēn yī chǐ， yǐ chǔ zhù zhī， lìng kě jū zé。 xiāng zhī yī bù， qū zhǒng sì shí。 cán shǐ yī dǒu， yǔ tǔ fèn hé jiāo zhī， shuǐ 'èr shēng， suǒ gān chù fù jiāo zhī。 zhù sān shí， yǐ mǎ chuí tóu qí xīn， wù lìng màn yán duō shí， shí xì yǐ gǎo jiàn qí xià， wú lìng qīn tǔ， duō chuāng bān， dù kě zuò piáo。 yǐ shǒu mó qí yáng， cóng dì zhì dǐ， qù qí máo■， fù cháng qiě hòu。 bā yuè wēi shuāng xià shōu qǔ。 jué dì shēn yī zhàng， jiàn yǐ gǎo， sì biān gè hòu yī chǐ， yǐ shí zhì kǒng zhōng， lìng dǐ xià jù hù yīháng fù shàng tǔ hòu 'èr chǐ。 èr shí rì chū， huáng sè hǎo， pò yǐ wéi piáo。 qí zhōng bái fū yǐ yǎng zhū， zhì féi； qí bàn yǐ zuò zhú， zhì míng。 yī běn sān shí， yī qū shí 'èr shí， yī mǔ dé 'èr qiān bā bǎi bā shí shí， shí mǔ fán wǔ wàn qī qiān liù bǎi piáo。 piáo zhí shí qián， bìng zhí wǔ shí qī wàn liù qiān wén。 yòng cán shǐ 'èr bǎi shí， niú gēng gōng lì zhí 'èr wàn liù qiān wén， yú yòu wǔ shí wǔ wàn。 féi zhū、 míng zhú lì zài qí wài。
　　
　　 qū zhǒng hù fǎ， shōu zhǒng zǐ xū dà zhě， ruò xiān shòu yī dǒu zhě， dé shū yī shí； shōu yī shí zhě， dé shōu shí shí。 xiān jué dì zuò kēng， fāng、 yuán、 shēn gè sān chǐ， yòng cán shā yǔ tǔ xiānghè， lìng zhōng bàn， zhù kēng zhōng。 zú niè lìng jiān， yǐ shuǐ wò zhī。 hòu shuǐ jìn， jí xià hù zǐ shí kē， fù yǐ qián fèn fù zhī。 jì shēng cháng 'èr chǐ yú， biàn zǒng jù shí jīng yī chù， yǐ bù chán zhī wǔ cùn xǔ， fù yòng ní ní zhī。 bù guò shù rì， biàn hé wéi yī jīng。 liú qiáng zhě， yú xī qiā qù。 yǐn màn jié zǐ， zǐ wài zhī tiáo yì qiā qù zhī， wù lìng màn yán。 liú zǐ fǎ， chū shēng 'èr sān zǐ bù jiā， qù zhī。 qǔ dì sì wǔ liù qū liú sān zǐ jí zú。 hàn shí xū jiāo zhī， kēng pàn zhōu zā xiǎo qú zǐ shēn sì wǔ cùn， yǐ shuǐ tíng zhī， lìng qí yáo rùn。 bù dé kēng zhōng xià shuǐ。
　　
　　 zhǒng yù piān
　　
　　 zhǒng yù qū， fāng、 shēn jiē sān chǐ， qǔ dòu qí nèi， qū zhōng zú jiàn zhī， hòu chǐ wǔ cùn。 qū shàng shī， tǔ yǔ fèn hèzhī nèi qū zhōng， qí shàng lìng hòu 'èr chǐ 'èr cùn， yǐ shuǐ jiāo zhī， zú jiàn lìng bǎo zé。 qǔ wǔ yù yú zhì sì jiǎo jí zhōng yāng。 zú jiàn zhī， hàn shù jiāo zhī。 qí làn yù shēng， zǐ jiē cháng sān chǐ， yī qū shōu sān shí。
　　
　　 yòu zhǒng yù fǎ， yí zé féi huǎn tǔ jìn shuǐ chù， hé róu fèn zhī。 sān yuè zhù yǔ， kě zhǒng yù。 hàn zé jiāo zhī， yòu cǎo chú zhī， bù yàn shù duō。 zhì yù rú cǐ， qí shōu cháng bèi。
　　
　　 zhǒng sāng piān
　　
　　 zhǒng sāng fǎ， wǔ yuè qǔ shèn zhù shuǐ zhōng， jí yǐ shǒu zì zhī， yǐ shuǐ guàn xǐ， qǔ zǐ yīn gān， zhì féi tián sì shí mǔ， huāng tián jiǔ bù gēng zhě yóu shàn， hǎo gēng zhì zhī。 měi mǔ yǐ shǔ shèn zǐ gè sān shēng hé zhǒng zhī。 shǔ sāng dāng jù shēng， chú zhī sāng， lìng xī shū diào， shì shǔ shú huò zhī， sāng zhèng yǔ shǔ gāo píng， yīn yǐ lì lián mó dì yì zhī， pù lìng zào， hòu yòu fēngtiáo， fàng huǒ shāo zhī， cháng nì fēng qǐ huǒ。 sāng zhì zè shēng， yī mǔ shí sān bó cán。
　　
　　 zá piān shàng
　　
　　 shén nóng zhī jiào， suī yòu shí chéng tānɡ chí， dài jiá bǎi wàn， ér wú sù zhě， lǐ yǐ shǒu yě。
　　
　　 fū gǔ mìng， shí tiān xià zhī mìng。 wèi wèi qián shàng cán fǎ， jīn shàng nóng shì。 rén suǒ hū lüè， gù wèi qín zhī， kě wèi zhōng guó yōu mín zhī zhì。
　　
　　 zá piān xià
　　
　　 wú wáng bì kāi zhū yú gōu tōng yùn， zhì hǎi líng cāng běi yòu zhū cūn， yǐ cūn lì míng。 gù《 shǐ jì》 yún：“ hán gōu jí wú wáng fūchāi suǒ kāi cáo yùn， yǐ tōng shàng guó。”
　　
　　 nóng shì duò， yǔ qí lì xiāng shí bèi。
shǒuyè>> wénxué>> 农业类>> fàn shèng zhī Fan Shengzhi   zhōng guó China   西汉末   (?qián20nián)
dēnglù EN