《 sī mǎ fǎ》 shì wǒ guó gǔ dài liú chuán xià lái de yī bù zhù míng bīng shū。 jù《 shǐ jì ? sī mǎ ráng jū lièzhuàn》 jìzǎi: “ qí wēi wáng shǐ dà fū zhuī lùn gǔ zhě sī mǎ bīng fǎ, ér fù ráng jū yú qí zhōng, yīn hào yuē《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》。 ” sī mǎ ráng jū, chūn qiū mò qī qí guó rén。 běn xìng tián, míng ráng jū, céng lǐng bīng zhàn shèng jìn、 yàn, bèi qí jǐng gōng fēng wéi zhǎng guǎn jūn shì de dà sī mǎ, hòu rén zūn chēng wéi sī mǎ ráng jū。《 sī mǎ fǎ》 zuì zǎo zhù lù yú《 hàn shū ? yì wén zhì》 lǐ lèi, chēng《 jūn lǐ sī mǎ fǎ》, jì 155 piān。 zài cháng qī liú chuán guò chéng zhōng, gāi shū duō yòu sàn yì, zhì táng dài biān《 suí shū ? jīng jí zhì》 shí lù wéi 3 juàn 5 piān, liè rù zǐ bù bīng jiā lèi, chēng wéi《 sī mǎ fǎ》, jí jīn běn《 sī mǎ fǎ》 3 juàn 5 piān de yuán xíng。 gāi shū zì wèn shì yǐ lái, shòu dào lì dài tǒng zhì zhě jí bīng jiā、 xué zhě de gāo dù zhòng shì。 hàn wǔ dì céng“ zhì shàng wǔ zhī guān, yǐ《 sī mǎ bīng fǎ》 xuǎn rèn zhì bǐ bó shì。” sī mǎ qiān chēng gāi shū“ hóng kuò shēn yuǎn, suī sān dài zhēng fá, wèi néng jìng qí yì, rú qí wén yě。” běi sòng yuán fēng nián jiān,《 sī mǎ fǎ》 bèi liè wéi《 wǔ jīng qī shū》 zhī yī, zuò wéi kǎo shì wǔ chén, xuǎn bá jiànglǐng, zuānyán jūn shì de bì dú zhī shū。 yóu yú《 sī mǎ fǎ》 nián dài jiǔ yuǎn, wáng yì yán zhòng, duì yú gāi shū de zhēn wěi、 chéng shū nián dài、 zuò zhě děng wèn tí, lì dài xué zhě jūn yòu gè zhǒng bù tóng de kàn fǎ, tè bié shì míng qīng yǐ lái, biàn wěi chéng fēng,《 sī mǎ fǎ》 chéng liǎo yī bù dà yòu zhēng yì zhī shū。 yòu de xué zhě rèn wéi《 sī mǎ fǎ》 shì yī bù wěi shū; yòu de xué zhě rèn wéi shǐ shū zhōng de《 sī mǎ bīng fǎ》、《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》、《 sī mǎ fǎ》、《 jūn lǐ sī mǎ fǎ》 shì jǐ zhǒng bù tóng de shū; yòu de xué zhě rèn wéi jīn běn《 sī mǎ fǎ》 kě fēn wéi liǎng bù fēn, qián liǎng piān wéi gǔ《 sī mǎ fǎ》, hòu sān piān wéi《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》。 mù qián, guó nèi xué zhě yī bān rèn wéi jīn běn《 sī mǎ fǎ》 fēi wěi shū, lì shǐ shàng de《 sī mǎ bīng fǎ》、《 sī mǎ ráng jū bīng fǎ》、《 jūn lǐ sī mǎ fǎ》 jūn bāo hán yú《 sī mǎ fǎ》 zhī zhōng。 zuò zhě wéi sī mǎ ráng jū jí qí zhuī lùn zhě。 jìn guǎn yóu yú gāi shū wáng yì yán zhòng, 155 piān jǐn cún 5 piān, nèi róng bù quán, dàn tā suǒ jiē shì de jūn shì sī xiǎng hé cún zài jià zhí shì xiǎn 'ér yì jiàn de。
gēn jù yuán lǘ kūn、 zhāng wén cái zhù biān, liáo níng rén mín chū bǎn shè 2000 nián 1 yuè chū bǎn de《 zhōng guó bīng shū shí dà míng diǎn · sī mǎ fǎ》 sǎo xiào。
gēn jù yuán lǘ kūn、 zhāng wén cái zhù biān, liáo níng rén mín chū bǎn shè 2000 nián 1 yuè chū bǎn de《 zhōng guó bīng shū shí dà míng diǎn · sī mǎ fǎ》 sǎo xiào。
gǔ zhě, yǐ rén wéi běn, yǐ yì zhì zhī zhī wèi zhèng, zhèng bù huò yì zé quán。 quán chū yú zhàn, bù chū yú zhōng rén。 shì gù, shā rén 'ān rén, shā zhī kě yě; gōng qí guó, ài qí mín, gōng zhī kě yě; yǐ zhàn zhǐ zhàn, suī zhàn kě yě。 gù rén jiàn qīn, yì jiàn shuō, zhì jiàn shì, yǒng jiàn fāng, xìn jiàn xìn。 nèi dé 'ài yān, suǒ yǐ shǒu yě; wài dé wēi yān, suǒ yǐ zhàn yě。
zhàn dào: bù wéi shí, bù lì mín bìng, suǒ yǐ 'ài wú mín yě; bù jiā sàng, bù yīn xiōng, suǒ yǐ 'ài fū qí mín yě; dōng xià bù xīng shī, suǒ yǐ jiān 'ài qí mín yě。 gù guó suī dà, hàozhàn bì wáng; tiān xià suī 'ān, wàng zhàn bì wēi。 tiān xià jì píng, tiān xià dà kǎi。 chūn wéi qiū mí ①, zhū hóu chūn zhèn lǚ, qiū zhì bīng, suǒ yǐ bù wàng zhàn yě。
gǔ zhě, zhú bēn bù guò bǎi bù, zòng suí bù guò sān shè ②, shì yǐ míng qí lǐ yě; bù qióng bù néng 'ér 'āi lián shāng bìng, shì yǐ míng qí rén yě; chéng liè 'ér gǔ, shì yǐ míng qí xìn yě; zhēng yì bù zhēng lì, shì yǐ míng qí yì yě; yòu néng shè fú, shì yǐ míng qí yǒng yě; zhī zhōng zhī shǐ, shì yǐ míng qí zhì yě。 liù dé yǐ shí hé jiào, yǐ wéi mín jì zhī dào yě, zì gǔ zhī zhèng yě。
xiān wáng zhī zhì, shùn tiān zhī dào, shè dì zhī yí, guān mín zhī dé, ér zhèng míng zhì wù。 lì guó biàn zhí, yǐ jué fēn lù, zhū hóu yuè huái, hǎi wài lái fú, yù mǐ 'ér bīng qǐn, shèng dé zhī zhì yě。
qí cì, xián wáng zhì lǐyuè fǎ dù, nǎi zuò wǔ xíng, xīng jiá bīng yǐ tǎo bù yì。 xún shǒu xǐngfāng, huì zhū hóu, kǎo bù tóng。 qí yòu shī mìng、 luàn cháng、 bèi dé、 nì tiān zhī shí, ér wēi yòu gōng zhī jūn, biàn gào yú zhū hóu, zhāng míng yòu zuì。 nǎi gào yú huáng tiān shàng dì rì yuè xīng chén, dǎo yú hòu tǔ sì hǎi shén zhī shān chuān zhǒng shè, nǎi zào yú xiān wáng。 rán hòu zhǒng zǎi ③ zhēng shī yú zhū hóu yuē:“ mǒu wèiguó bù dào, zhēng zhī。 yǐ mǒu nián yuè shī yú mǒu guó, huì tiān zǐ zhèng xíng。” zhǒng zǎi yǔ bǎi guān bù lìng yú jūn yuē:“ rù zuì rén zhī dì, tiān bào shén zhī, wú xíng tián liè, wú huǐ tǔ gōng, wú fán qiáng wū, wú fá lín mù, wú qǔ liù chù hé shǔ qì xiè; jiàn qí lǎo yòu, fèng guī wú shāng; suī yù zhuàng zhě, bù xiào wù dí; dí ruò shāng zhī, yī yào guī zhī。” jì zhū yòu zuì, wáng jí zhū hóu xiū zhèng qí guó, jǔ xián lì míng, zhèng fù jué zhí。
wáng bà zhī suǒ yǐ zhì zhū hòu zhě liù: yǐ tǔ dì xíng zhū hóu, yǐ zhèng lìng píng zhū hóu, yǐ lǐ xìn qīn zhū hóu, yǐ cái lì yuè zhū hóu, yǐ móu rén wéi zhū hóu, yǐ bīng gé fú zhū hóu。 tóng huàn tóng lì yǐ hé zhū hòu, bǐ xiǎo shì dà ④ yǐ hé zhū hóu。
huì zhī yǐ fā jìn zhě jiǔ: píng ruò fàn guǎ zhě shěng zhī, zéi xián hài mín zé fá zhī, bào nèi líng wài zé tán zhī, yě huāng mín sàn zé xuē zhī, fù gù bù fú zé qīn zhī, zéi shā qí qīn zé zhèng zhī, fàng shì qí jūn zé cán zhī, fàn lìng líng zhèng zé dù zhī ⑤, wài nèi luàn, qín shòu xíng zé miè zhī。
【 zhù shì】
① chūn wéi qiū mí: chūn qiū yǐ qián de jūn shì liàn xí hé yǎn xí, tǒng cháng zài nóng xián shí yǐ tián liè de fāng shì jìn xíng。 qí zhōng chūn jì tián liè liàn bīng wéi“ wéi”, qiū jì jì tián liè yǎn xí wéi“ mí”。
② zhú bēn bù guò bǎi bù, zòng suí bù guò sān shè: zhuī jī bài táo de dí rén bù chāo guò yī bǎi bù, gēn zōng zhuī jī zhù dòng tuì què de dí rén bù chāo guó 90 lǐ。 bēn, táo zǒu。 suí, bù zhàn 'ér tuì。 sān shè, 90 lǐ, gǔ dài xíng jūn 30 lǐ wéi yī shè。
③ zhǒng zǎi: zhōu dài guān míng, xiāng dāng yú zǎixiàng。
④ bǐ xiǎo shì dà: qīn jìn xiǎo guó, shì fèng dà guó。 bǐ, qīn jìn。
⑤ dù zhī: fēng suǒ, gū lì。
zhàn dào: bù wéi shí, bù lì mín bìng, suǒ yǐ 'ài wú mín yě; bù jiā sàng, bù yīn xiōng, suǒ yǐ 'ài fū qí mín yě; dōng xià bù xīng shī, suǒ yǐ jiān 'ài qí mín yě。 gù guó suī dà, hàozhàn bì wáng; tiān xià suī 'ān, wàng zhàn bì wēi。 tiān xià jì píng, tiān xià dà kǎi。 chūn wéi qiū mí ①, zhū hóu chūn zhèn lǚ, qiū zhì bīng, suǒ yǐ bù wàng zhàn yě。
gǔ zhě, zhú bēn bù guò bǎi bù, zòng suí bù guò sān shè ②, shì yǐ míng qí lǐ yě; bù qióng bù néng 'ér 'āi lián shāng bìng, shì yǐ míng qí rén yě; chéng liè 'ér gǔ, shì yǐ míng qí xìn yě; zhēng yì bù zhēng lì, shì yǐ míng qí yì yě; yòu néng shè fú, shì yǐ míng qí yǒng yě; zhī zhōng zhī shǐ, shì yǐ míng qí zhì yě。 liù dé yǐ shí hé jiào, yǐ wéi mín jì zhī dào yě, zì gǔ zhī zhèng yě。
xiān wáng zhī zhì, shùn tiān zhī dào, shè dì zhī yí, guān mín zhī dé, ér zhèng míng zhì wù。 lì guó biàn zhí, yǐ jué fēn lù, zhū hóu yuè huái, hǎi wài lái fú, yù mǐ 'ér bīng qǐn, shèng dé zhī zhì yě。
qí cì, xián wáng zhì lǐyuè fǎ dù, nǎi zuò wǔ xíng, xīng jiá bīng yǐ tǎo bù yì。 xún shǒu xǐngfāng, huì zhū hóu, kǎo bù tóng。 qí yòu shī mìng、 luàn cháng、 bèi dé、 nì tiān zhī shí, ér wēi yòu gōng zhī jūn, biàn gào yú zhū hóu, zhāng míng yòu zuì。 nǎi gào yú huáng tiān shàng dì rì yuè xīng chén, dǎo yú hòu tǔ sì hǎi shén zhī shān chuān zhǒng shè, nǎi zào yú xiān wáng。 rán hòu zhǒng zǎi ③ zhēng shī yú zhū hóu yuē:“ mǒu wèiguó bù dào, zhēng zhī。 yǐ mǒu nián yuè shī yú mǒu guó, huì tiān zǐ zhèng xíng。” zhǒng zǎi yǔ bǎi guān bù lìng yú jūn yuē:“ rù zuì rén zhī dì, tiān bào shén zhī, wú xíng tián liè, wú huǐ tǔ gōng, wú fán qiáng wū, wú fá lín mù, wú qǔ liù chù hé shǔ qì xiè; jiàn qí lǎo yòu, fèng guī wú shāng; suī yù zhuàng zhě, bù xiào wù dí; dí ruò shāng zhī, yī yào guī zhī。” jì zhū yòu zuì, wáng jí zhū hóu xiū zhèng qí guó, jǔ xián lì míng, zhèng fù jué zhí。
wáng bà zhī suǒ yǐ zhì zhū hòu zhě liù: yǐ tǔ dì xíng zhū hóu, yǐ zhèng lìng píng zhū hóu, yǐ lǐ xìn qīn zhū hóu, yǐ cái lì yuè zhū hóu, yǐ móu rén wéi zhū hóu, yǐ bīng gé fú zhū hóu。 tóng huàn tóng lì yǐ hé zhū hòu, bǐ xiǎo shì dà ④ yǐ hé zhū hóu。
huì zhī yǐ fā jìn zhě jiǔ: píng ruò fàn guǎ zhě shěng zhī, zéi xián hài mín zé fá zhī, bào nèi líng wài zé tán zhī, yě huāng mín sàn zé xuē zhī, fù gù bù fú zé qīn zhī, zéi shā qí qīn zé zhèng zhī, fàng shì qí jūn zé cán zhī, fàn lìng líng zhèng zé dù zhī ⑤, wài nèi luàn, qín shòu xíng zé miè zhī。
【 zhù shì】
① chūn wéi qiū mí: chūn qiū yǐ qián de jūn shì liàn xí hé yǎn xí, tǒng cháng zài nóng xián shí yǐ tián liè de fāng shì jìn xíng。 qí zhōng chūn jì tián liè liàn bīng wéi“ wéi”, qiū jì jì tián liè yǎn xí wéi“ mí”。
② zhú bēn bù guò bǎi bù, zòng suí bù guò sān shè: zhuī jī bài táo de dí rén bù chāo guò yī bǎi bù, gēn zōng zhuī jī zhù dòng tuì què de dí rén bù chāo guó 90 lǐ。 bēn, táo zǒu。 suí, bù zhàn 'ér tuì。 sān shè, 90 lǐ, gǔ dài xíng jūn 30 lǐ wéi yī shè。
③ zhǒng zǎi: zhōu dài guān míng, xiāng dāng yú zǎixiàng。
④ bǐ xiǎo shì dà: qīn jìn xiǎo guó, shì fèng dà guó。 bǐ, qīn jìn。
⑤ dù zhī: fēng suǒ, gū lì。