shuō míng
　　 běn shū zhī gòu sī yuē shǐ yú 1941 nián， cì nián zhuóbǐ， 1949 nián 6 yuè wán chéng。 qí xiě zuò jīng guò jù jiàn zuò zhě zì xù。 1949 nián 11 yuè chéng dū lù míng shū diàn chū bǎn shù pái běn， wén zì duō cuò luò。 yīn shí féng jiě fàng zhàn zhēng， liú chuán bù guǎng。 1987 nián 6 yuè， shàng hǎi xué lín chū bǎn shè jù zuò zhě shēng qián dìng zhèng chū bǎn héng pái běn， gāi shè biān zhě céng zuò gè bié shān gǎi。 1990 nián shōu rù《 liáng shù míng quán jí》 dì sān juàn shí， yòu jù lù míng shū diàn bǎn zài cì zuò wén zì hé biān pái shàng de dìng zhèng， bìng huī fù shān lüè zì jù。 xiàn jù《 quán jí》 wén běn shōu rù běn juàn， bìng zài cì jù lù míng shū diàn běn hé xué lín chū bǎn shè běn zuò wén zì shàng de dìng zhèng hé fù yuán。 yòu， běn shū bù fènnèi róng céng zhuān wén kān bù yú《 wén huà zá zhì》 děng kān wù。
　　 zì xù
　　 zhè shì wǒ jì《 dōng xī wén huà jí qí zhé xué》 ( zuò yú 1920-1921)，《 zhōng guó mín zú zì jiù yùn dòng zhī zuì hòu jué wù》 ( zuò yú 1929-1931)，《 xiāng cūn jiàn shè lǐ lùn》 ( zuò yú 1932-1936)， ér hòu zhī dì sì běn shū。 xiān shì 1941 nián chūn jiān zài guǎng xī dà xué zuò guò liǎng gè yuè zhuān tí jiǎng yǎn。 cì nián chūn nǎi zài guì lín kāi shǐ zhuóbǐ。 zhì 1944 nián lù xù xiě chéng liù zhāng， yuē bā wàn zì， yǐ rì kòu qīn guì chuò bǐ。 shèng lì hòu bēn zǒu guó nèi hé píng， yòu wèi xiá zhí bǐ。 1946 nián 11 yuè wǒ cóng nán jīng fǎn lái běi bèi， zhòng lǐ jiù yè， qiě zuò qiě jiǎng。 rán yú guì lín jiù gǎo jǐn yòng zuò cái liào， zài zǔ zhì shàng què shì chóngxīn lái guò。 zhì jīn --1949 nián 6 yuè -- nǎi gào wán chéng， jì shǒu wěi lì shí jiǔ nián。
　　 qián hòu sì běn shū， zài nèi róng shàng bù shǎo chóngjiàn huò fù shù zhī chù。 cǐ gài yǐ qí jiān wèn tí běn xiāng guān lián， huò qiě zhí shì yī gè wèn tí； ér zài wǒ sī xiǎng lì chéng shàng， yòu shì yī mài yǎn lái， jìn qián hòu shēn qiǎn jīng cū yòu shū， gēn běn jiàn dì dà zhì wèi biàn， tè bié dì sì shì xián jiē dì sān 'ér zuò， qí jiān gèng duō guān xì。 suǒ yǐ zhuī shàng qù kàn dì sān běn shū， shì míng bái dì sì běn shū de suǒ yào。 dì sān běn shū yī míng《 zhōng guó mín zú zhī qián tú》。 nèi róng fēn shàng xià liǎng bù： shàng bàn bù wéi rèn shí zhōng guó wèn tí zhī bù， xià bàn bù wéi jiě jué zhōng guó wèn tí zhī bù。 -- yīn yào jiě jué yī gè wèn tí， bì xū xiān rèn shí cǐ yī wèn tí。 zhōng guó wèn tí gài cóng jìn bǎi nián shì jiè dà jiāo tōng， xī yáng rén de shì lì hé xī yáng wén huà màn yán dào dōng fāng lái， nǎi fā shēng de。 yào rèn shí zhōng guó wèn tí， jí bì dé míng bái zhōng guó shè huì zài jìn bǎi nián suǒ yǐn qǐ zhī biàn huà jí qí nèi wài xíng shì。 ér míng bái dāng chū wèi céng biàn de lǎo zhōng guó shè huì， yòu wéi míng bái qí biàn huà zhī qián tí。 xiàn zài zhè běn《 zhōng guó wén huà yào yì》， zhèng shì qián shū jiǎng lǎo zhōng guó shè huì de tè zhēng zhī fàng dà， huò jiā xiáng。
　　 yú cǐ jiàn chū wǒ bù shì “ wéi xué wèn 'ér xué wèn ” de。 wǒ shì gǎn shòu zhōng guó wèn tí zhī lá jī， qiē zhì zhōng guó wèn tí zhī jiě jué， cóng 'ér gēn zhuī dào qí lì shǐ， qí wén huà， bù néng bù yòng fān xīn， xún gè míng bái。 shénme“ shè huì fā zhǎn shǐ”， shénme“ wén huà zhé xué”， wǒ dāng chū dū wèi céng shè xiǎng dào zhè xiē。 cóng yī miàn shuō， qí dòng jī tài jiē jìn shí yòng ( zhè zhèng shì zhōng guó rén de duǎn chù )， bùzúwèi chǎn shēng xué wèn de gēn yuán。 dàn cóng lìng yī miàn shuō， tā què bù shì shū běn shàng de zhī shí， bù shì xué jiū shì de yán jiū； ér shì cóng huó wèn tí hé huó cái liào， zhāoxī wù mèi yǐ qiú zhī yī diǎn xīn dé。 qí zhōng yòu zhěng gè shēng mìng zài， bìng fēi piān yú tóu nǎo yī miàn zhī huó dòng； qí zhōng yòu zhěng zhěng sì shí nián shēng huó tǐ yàn zài， bìng bù shì yī xiē kōng míng cí jiǎ gài niàn。
　　 wǒ shēng 'ér wéi zhōng guó rén， qià féng dào jìn shù shí nián zhōng guó wèn tí jí duān yán zhòng zhī qiū， qí wéi zhōng guó wèn tí suǒ kùn nǎo zì shì dāng rán。 wǒ de jiā tíng huán jìng hé zuì 'āi jìn de shè huì huán jìng， dū shǐ wǒ cóng yòu xiǎo shí biàn zhī zhù yì zhè wèn tí。 (1)( jù jiàn yú《 wǒ de zì xué xiǎo shǐ》 dì sì dì wǔ liǎng jié。 ) wǒ huǎng rú hěn zǎo biàn zhì shēn wèn tí zhī zhōng， duì yú dà jú shí shì zhī liú xīn， ruò chū zì tiān xìng。 suī zài nián yú bàn bǎi zhī jīn tiān， zì tàn“ wǒ zhōng shì yī gè sī xiǎng de rén 'ér fēi xíng dòng de rén； wǒ dāng jìn lì yú sī xiǎng 'ér yǐ xíng dòng ràng zhū bàng rén”， rán wǒ què zì yòu jí cān jiā xíng dòng。 (2)( cǐ zhǐ bā suì shí zài běi jīng shì sàn fā chuán dān 'ér shuō， shì jiàn《 wǒ de zì xué xiǎo shǐ》。 ) wǒ yī xiàng xǐ huān xíng dòng 'ér bù gān yú zuò tán。 yòu chū shì sī xiǎng， biàn yòu chū shì shēng huó； yòu gé mìng sī xiǎng， biàn yòu gé mìng shí jiàn。 tè bié wèile zhōng guó wèn tí， chū lù suǒ zhǐ， fù zhī kǒng hòu； yī shēng láo rǎng， yì kě gài jiàn。 (3)( shàonián shí xiān rè xīn yú jūn zhù lì xiàn yùn dòng， cì cān yù 1911 nián gé mìng， 1927 nián yǐ hòu kāi shǐ xiāng cūn yùn dòng， 1937 nián yǐ hòu wéi kàng zhàn bēn zǒu， qí zhōng bāo hán guó nèi tuán jié yùn dòng jí xún lì yú dí hòu。 zhì shèng lì hòu yòu bēn zǒu hé píng。 )
　　 jiù zài wéi zhōng guó wèn tí 'ér láo rǎng bēn zǒu zhī qián ruò hòu， bì yòu wǒ de zhù jiàn ruò xīn dé。 yuán lái cǐ yī xiàn shí wèn tí， zhōng guó rén shuí bù shēn yù qí jiān ? dàn huò zé bù zhù bù chá； huò zé duō yī xiē gǎn chù， duō yī xiē fǎnxǐng。 duō gǎn chù duō fǎnxǐng zhī hòu， qí sī xiǎng xíng dòng biàn yòu bù dé gǒu tóng yú rén zhě。 zòng bù xíng jiàn yú wài， ér qí zhōng zhī suǒ cún， wèi xǔ yī lì xiāng kàn。 shì zhī wèi yòu zhù jiàn， shì zhī wèi yòu xīn dé。 wǒ biàn shì cóng gǎn chù 'ér fā wéi xíng dòng， cóng xíng dòng 'ér yòu xīn dé， jī xīn dé 'ér wéi zhù jiàn， cóng zhù jiàn gèng yòu xíng dòng； …… rú shì niǎn zhuǎn zēng shàng， xún huán lěi jìn 'ér bù yǐ。 qí jiān wèi cháng bù dú shū。 dàn dú shū， zhǐ zài zhè lǐ miàn dú shū； wéi xué， zhǐ zài zhè lǐ miàn wéi xué。 bù shì fàn fàn dì dú， fàn fàn dì xué。 zhì yú jīn rì， zài jiàn jiě sī xiǎng shàng， qí suǒ rù yù shēn， qí tǐ xì zī dà， wú suī yù zì wèi qí suǒ zhī yǐ cóng tā rén， qí kě dé hū !
　　 shuō wǒ jīn rì jiàn jiě sī xiǎng， yī qiē chǎn shēng yú wèn tí lá jī， xíng dòng fǎn yìng zhī jiān， zì shì bù cuò。 rán què xū zhī， jìn shòu bī yú xiàn shí wèn tí zhī xià， láo rǎng yú xiàn shí wèn tí zhī zhōng， shì chǎn bù chū shénme shēn kè jiàn jiě sī xiǎng de； hái yào néng chāo chū qí wài， jìng xīn yǐ guān zhī， cái xíng。
　　 yú shì jiù yào xù míng wǒ shàonián shí， zài gǎn shòu zhōng guó wèn tí lá jī shāo hòu， yòu céng yú rén shēng wèn tí shēn yòu gǎn chù， fǎn fù qióng jiū， bù néng zì jǐ。 (1)( rén shēng wèn tí zhī fán mèn yuē shǐ yú shí qī suì shí， zhì 'èr shí suì 'ér qīng xīn yú chū shì， xún qiú fó fǎ。 ) rén shēng wèn tí jiào zhī dāng qián zhōng guó wèn tí yuǎn wéi guǎng fàn、 gēn běn、 shēn chè。 zhè yàng biàn bùwèi xiàn shí wèn tí zhī suǒ yòu。 zì jǐ huí gù guò qù sì shí yú nián， zǒng zài zhè liǎng wèn tí zhōng chén sī， shí 'ér qū zhòng yú cǐ， shí 'ér qū zhòng yú bǐ， niǎn zhuǎn qǐ fú suī wú yī dìng， ér cǐ qiān bǐ yǐn， qià hǎo xiāng zī wéi yòng。 bìng qiě wǒ shì jì hàodòng yòu néng jìng de rén。 yī shēng zhī zhōng， shí 'ér láo rǎng bēn zǒu， shí 'ér tuì chù jìng sī， dòng jìng xiāngjiàn， sān fān wǔ cì bù zhǐ。 (2)( guò qù wán quán jìng xià lái zì xiū sī kǎo， yòu sān shí qī： ( yī ) zài 1912 nián hòu zhì 1916 nián qián； ( èr ) zài 1925 nián chūn zhì 1928 nián chūn； ( sān ) zài 1946 nián tuì chū guó nèi hé tán zhì jīn tiān。 ) shì yǐ dòng bù máng dòng， xiǎng bù kōng xiǎng。 qí xìng miǎn yú suí sú qiǎn bó zhě， lài yòu cǐ yě。
　　 jiù yǐ rén shēng wèn tí zhī fán mèn bù jiě， lìng wǒ bù zhī bù jué zǒu xiàng zhé xué， chū rù hū dōng xī bǎi jiā。 rán yī dàn yú rén shēng dào lǐ ruò yòu suǒ huì， zé yì bù fù duō qiú。 jiǎ rú shì zhé xué wéi rén rén yīnggāi dǒng dé yī diǎn de xué wèn， zé wǒ zhèng shì zhè yàng dǒng dé yī diǎn 'ér yǐ。 zhè shì yǔ zhuān mén zhì zhé xué de rén bù tóng chù。 yòu dāng qí chén qián yú rén shēng wèn tí， fǎn fù hū chū shì yǔ rù shì， qí suǒ zhì lì zhě， gài bù tú zài jiàn wén sī biàn zhī nèi； jiàn wén sī biàn 'ér wài， dà yòu shì zài。 zhè yòu shì yǔ yī bān zhé xué jiā bù tóng chù。 yì tóng dé shī， qiě zhì wù lùn。 zú zhī， duì rén shēng wèn tí wǒ yòu liǎo wǒ de jiàn jiě sī xiǎng， gèng yòu liǎo wǒ jīn rì de wéi rén xíng shì。 tóng yàng dì， yǐ zhōng guó wèn tí jǐ shí nián lái zhī jíqiè bù dé jiě jué， shǐ wǒ bù néng bù yòu suǒ xíng dòng， bìng dān wán yú zhèng zhì、 jīng jì、 lì shǐ、 shè huì wén huà zhū xué。 rán yī dàn yú zhōng guó qián tú chū lù ruò yòu suǒ jiàn， zé yì bù fù yǐ xué wèn wéi shì。 jiū jìng shénme suàn xué wèn， shénme bù suàn xué wèn， qiě zhì wù lùn。 zú zhī， duì zhōng guó wèn tí wǒ yòu liǎo wǒ de jiàn jiě sī xiǎng， gèng yòu liǎo jīn rì wǒ de zhù zhāng hé xíng dòng。
　　 suǒ yǐ“ wǒ wú yì hū xué wèn”，“ wǒ bù shì xué wèn jiā”，“ yǐ zhé xué jiā kàn wǒ fēi zhī wǒ zhě”，…… rú cǐ lěi cì zì bái ( jiàn qián chū gè shū )， zài wǒ jué fēi wú wèi de shēng míng。 wǒ xī wàng wǒ de péng yǒu， yù dào yòu rén wèn tí： liáng mǒu jiū shì zěn yàng yī gè rén ? biàn wèiwǒ huí dá shuō：
　　“ tā shì yī gè yòu sī xiǎng de rén。”
　　 huò shuō：
　　“ tā shì yī gè yòu sī xiǎng， yòu qiě běn zhe tā de sī xiǎng 'ér xíng dòng de rén。”
　　 zhè yàng biàn qiàrúqífèn， zuì hǎo bù guò。 rú qí shuō：
　　“ tā shì yī gè sī xiǎng jiā， tóng shí yòu shì yī shè huì gǎi zào yùn dòng zhě。”
　　 nà biàn shì shí fēn gōng wéi liǎo。
　　 zhè běn shū zhù yào zài xù shù wǒ duì yú zhōng guó lì shǐ hé wén huà de jiàn jiě， nèi róng pō shè jí gè mén xué wèn。 chū bùwèi xué zhě zhuān jiā zhī zuò， ér xué zhě zhuān jiā zhèng kě yú cǐ dà yòu suǒ zī qǔ。 wǒ xī wàng dú zhě xiān yòu cǐ liǎo jiě， ér hòu dú wǒ de shū， shù bù zhì kàn dé guò gāo huò guò dī。
　　“ rèn shí lǎo zhōng guó， jiàn shè xīn zhōng guó” -- zhè shì wǒ de liǎng jù kǒu hào。 jì zhè běn shū 'ér hòu， wǒ jiāng xiě《 xiàn dài zhōng guó zhèng zhì wèn tí yán jiū》 yī shū。 gài jìn jǐ shí nián lái zhèng zhì shàng fēn yún rǎo rǎng， zǒng bù shàng guǐ dào， shí wéi zhōng guó wèn tí kǔ mèn zhī jiāo diǎn。 xīn zhōng guó zhī jiàn shè， bì zì qí zhèng zhì shàng yòu bàn fǎ shǐ。 cǐ wú kě yí yě。 rán yī dàn yú lǎo zhōng guó yòu rèn shí hòu， zé yú jìn jǐ shí nián zhōng guó suǒ yǐ fēn rǎo bù xiū zhě， jiāng bì huǎng rán yòu wù， zhuó rán yòu jiàn； ér qí jīn hòu zhèng zhì shàng rú hé shì lù， rú hé bù shì lù， yì suì yòu kě dé 'ér yán zhě。 wú shì yǐ jiāng jì cǐ 'ér qǐng jiào yú dú zhě。
　　1949 nián 10 yuè 10 rì shù míng zì jì
　　 chóngyìn《 zhōng guó wén huà yào yì》 zì xù
　　 yú yī xiàng yǐ“ rèn shí lǎo zhōng guó， jiàn shè xīn zhōng guó” wéi hào zhào， yīn yòu《 zhōng guó wén huà yào yì》 zhī zhù shù yǐ qiú jiào yú guó rén。 chū bǎn yóu chéng dū lù míng shū diàn yìn xíng， wéi shù wú duō， què duō cuò zì luò zì， cí yòng dìng zhèng chóngyìn yú hù shàng， cóng guǎng qí liú tōng zhī zhōng duō dé guó rén zhī cì jiào yān， shì qǐ wéi zhù zhě gè rén zhī xìng xié !
　　1986 nián 2 yuè liáng shù míng

　　yī cǐ suǒ yún zhōng guó wén huà
　　 wén huà， jiù shì wú rén shēng huó suǒ yǐ kào zhī yī qiē。 rú wú rén shēng huó， bì yǐ kào yú nóng gōng shēng chǎn。 nóng gōng rú hé shēng chǎn， fán qí suǒ yòu qì jù jì shù jí qí xiāng guān zhī shè huì zhì dù děng děng， biàn dōushì wén huà zhī yī dà zhòng yào bù fēn。 yòu rú wú rén shēng huó， bì yǐ kào yú shè huì zhī zhì 'ān， bì yǐ kào yú shè huì zhī yòu tiáo lǐ yòu zhì xù 'ér hòu kě。 nà me， suǒ yòu chǎn shēng cǐ zhì 'ān cǐ tiáo lǐ zhì xù， qiě wéi chí tā de， rú guó jiā zhèng zhì， fǎ lǜ zhì dù， zōng jiào xìn yǎng， dào dé xí guàn， fǎ tíng jǐng chá jūn duì děng， yì mò bùwèi wén huà zhòng yào bù fēn。 yòu rú wú rén shēng lái yī wú suǒ néng， yī qiēdōu kào hòu tiān xué xí 'ér hòu néng zhī。 yú shì yī qiē jiào yù shè shī， suì bù kě shǎo； ér wén huà zhī chuán bō yǔ bù duàn jìn bù， yì jí zài cǐ。 nà dāng rán， ruò wén zì、 tú shū、 xué shù、 xué xiào， jí qí xiāng lèi xiāng guān zhī shì， gèng shì wén huà liǎo。
　　 sú cháng yǐ wén zì、 wén xué、 sī xiǎng、 xué shù、 jiào yù、 chū bǎn děng wéi wén huà， nǎi shì xiá yì de。 wǒ jīn shuō wén huà jiù shì wú rén shēng huó suǒ yǐ kào zhī yī qiē， yì zài zhǐ shì rén men， wén huà shì jí qí shí zài de dōng xī。 wén huà zhī běn yì， yìng zài jīng jì、 zhèng zhì， nǎi zhì yī qiē wú suǒ bù bāo。
　　 rán zé， ruò yīnyuè xì jù jí yī qiē yóu yì， shì fǒu yì zài wú rén shēng huó suǒ yǐ kào zhī liè ? dá： cǐ chéng wéi wú rén suǒ xiǎng shòu， sì bù hǎo shuō wéi“ suǒ yǐ kào”。 rán 'ér rén shēng xū yào， qǐ tú yī shí 'ér zhǐ ? gù liú xíng yòu“ jīng shén shí liáng” zhī yǔ。 cóng qí tiáo chàng hán yǒng wú rén zhī jīng shén， ér péi yǎng zēng yì wú rén zhī jīng lì yǐ yán zhī， zé shuō wéi yī zhǒng yǐ kào， yì wèi wéi bù kě 'ěr。
　　 cǐ yún zhōng guó wén huà， shì shuō wǒ men zì jǐ de wén huà， yǐ bié yú wài lái de wén huà 'ér yán； zhè yì jiù shì tè zhǐ wú zhōng guó rén sù xī shēng huó suǒ yǐ kào zhī yī qiē。 wén huà běn cóng chuán dì jiāo tōng 'ér yòu， yú cǐ 'ér qiú“ zì yòu”“ wài lái” zhī huàfēn， dài bù kě néng。 bù guò yǐ jìn bǎi nián shì jiè dà jiāo tōng， zhōng guó suǒ shòu biàn yú xī yáng zhě tài dà， jǐ jìn shī qí gù bù， gù dà lüè huá qǔ wèi shòu jìn bǎi nián yǐng xiǎng biàn huà zhī gù yòu zhě mù wéi zhōng guó wén huà rú shì 'ér yǐ。
　　 yòu wén huà wú suǒ bù bāo， běn shū què bù néng fàn jí yī qiē。 zhōng guó jì yī xiàng xiáng yú rén shì 'ér hū yú wù lǐ， zhè lǐ yì tè jiù qí shè huì rén shēng lái tǎo lùn， rú shì 'ér yǐ。
　　 èr zhōng guó wén huà gè xìng shū qiáng
　　 cóng wén huà bǐ jiào shàng lái kàn， zhōng guó wén huà gài jù yòu jí qiáng dù zhī gè xìng， cǐ kě yú xià liè gè céng jiàn zhī：
　　 yī、 zhōng guó wén huà dú zì chuàng fā， màn màn xíng chéng， fēi cóng tā shòu。 fǎn zhī， rú rì běn wén huà、 měi guó wén huà děng， jí duō cóng tā shòu yě。
　　 èr、 zhōng guó wén huà zì jù tè zhēng ( rú wén zì gòu zào zhī tè shū， rú fǎ xué shàng suǒ wèi fǎ xì zhī tè shū， rú shì zhǒng zhǒng shèn duō )， zì chéng tǐ xì， yǔ qí tā wén huà chā yì jiào dà。 běn lái cǐ wén huà yǔ bǐ wén huà zhī jiān， wú bù yòu chā yì， yì wú bù yòu lèi tóng。 zì lái gōng rèn zhōng guó、 yìn dù、 xī yáng bìng liè wéi shì jiè sān dà wén huà xì tǒng zhě， shí yǐ qí chā yì tè dà 'ér zì chéng tǐ xì zhī gù。
　　 sān、 lì shǐ shàng yǔ zhōng guó wén huà ruò xiān ruò hòu zhī gǔ dài wén huà， rú 'āi jí、 bā bǐ lún、 yìn dù、 bō sī、 xī là děng， huò yǐ yāo zhé， huò yǐ zhuǎn yí， huò shī qí dú lì zì zhù zhī mín zú shēng mìng。 wéi zhōng guó néng yǐ qí zì chuàng zhī wén huà mián yǒng qí dú lì zhī mín zú shēng mìng， zhì yú jīn rì kuī rán dú cún。
　　 sì、 cóng zhōng guó yǐ wǎng lì shǐ zhēng zhī， qí wén huà shàng tóng huà tā rén zhī lì zuì wéi wěi dà。 duì yú wài lái wén huà， yì néng bāo róng xī shōu， ér chū bù wéi qí dòng yáo biàngēng。
　　 wǔ、 yóu qí wěi dà de tóng huà lì， gù néng xī shōu ruò gān lín bāng wài zú， ér róng chéng hòu lái zhī guǎng dà zhōng huá mín zú。 cǐ wèi zhōng guó wén huà fēi wéi shí jiān mián yán zuì jiǔ， yì kōng jiān shàng zhī tuò dà yì bù kě jí ( yóu zhōng guó wén huà xíng chéng zhī yī dà dān wèi shè huì， zhàn shì jiè rén kǒu zhī jí dà shù zì )。
　　 liù、 zhōng guó wén huà zài qí mián cháng zhī shòu mìng zhōng， hòu yī dà duàn ( hòu 'èr qiān yú nián ) dài bù fù yòu hé gǎi biàn yǔ jìn bù。 sì xiǎn shì qí zì shēn nèi bù jù yòu gāo dù zhī tuǒdàng xìng tiáohé xìng， yǐ zhēn yú wén huà chéng shú zhī jìng zhě。
　　 qī、 zhōng guó wén huà fàng shè yú sì zhōu zhī yǐng xiǎng， jì yuǎn qiě dà。 běi zhì xī bó lì yà， nán qì nán yáng qún dǎo， dōng jí cháo xiān rì běn， xī dá cōng lǐng yǐ xī， jiē zài qí wén huà yǐng xiǎng juàn nèi。 qí lín jìn rú yuè nán rú cháo xiān gù wú lùn； shāo yuǎn rú rì běn rú xiān luó miǎn diàn děng； yì tài bàn yǐ zhōng guó wén huà guò huó。 gèng yuǎn rú 'ōu zhōu， sù qí jìn dài wén míng zhī yóu lái， yì shòu yòu zhōng guó zhī shèn dà yǐng xiǎng。 jìn dài wén míng zhào shǐ yú shí sì wǔ liù shì jì zhī wén yì fù xīng； wén yì fù xīng， shí dé lì yú zhōng guó ruò gān wù zhì fā míng ( tè rú zào zhǐ jí yìn shuà děng shù ) zhī chuán xí， yǐ wéi qí wù zhì jī chǔ。 zài zé shí qī bā shì jì zhī suǒ wèi qǐ méng shí dài lǐ xìng shí dài zhě， yì shí dé lì yú zhōng guó sī xiǎng ( tè rú rú jiā ) zhī qǐ fā， yǐ wéi qí jīng shén lái yuán。 (1)( cān kàn zhū qiān zhī zhù《 zhōng guó sī xiǎng duì yú 'ōu zhōu wén huà zhī yǐng xiǎng》， shāng wù yìn shū guǎn chū bǎn。 )
　　 zhōng guó wén huà zhī xiāng xíng jiàn chù， zhōng guó wén huà yīn wài lái wén huà zhī yǐng xiǎng 'ér qǐ biàn huà， yǐ zhì gēn běn dòng yáo， jiē zhǐ shì zuì jìn yī bǎi yú nián zhī shì 'ér yǐ。
　　 sān shì xún qiú qí tè zhēng
　　 wǒ men yú cǐ， bù jìn dì yuàn wèn： hé wèi zhōng guó wén huà ? tā zhǐ shì dì lǐ shàng mǒu kōng jiān， lì shǐ shàng mǒu qī jiān， nà yī dà duī dōng xī má ? yì shàng yòu qí yī zhǒng yì yì huò jīng shén kě zhǐ ? cóng shàng shù zhōng guó wén huà gè xìng zhī qiáng lái shuō， pō shǐ rén xiǎng jiàn qí zhí jī shēn hòu， gù 'ěr fā huī chū lái de nǎi rú cǐ jiān zhuó wěi dà； qí jiān cóng běn dào mò， cóng biǎo dào lǐ， zhèng bì yòu yī zhǒng yì yì huò jīng shén zài。 jiǎ ruò yòu de huà， shì bù shì kě yǐ zhǐ diǎn chū lái， shǐ dà jiā dòng rán liǎo wù qí rú shì rú shì zhī gù， ér yuè rán yòu yī shēng dòng dì yì yì huò jīng shén， yìng yú xīn mù jiān ? héng héng běn shū《 zhōng guó wén huà yào yì》 jiù xiǎng shì wéi jìn xíng zhè yī gōng zuò。
　　 wǒ men gōng zuò de jìn xíng： dì yī bù， jiāng zhōng guó wén huà zài wài miàn róng yì kàn chū de， cháng cháng bèi rén zhǐ shuō de nà xiē tè yì chù， yī yī xún qiú 'ér luó liè qǐ lái。 zhè zhǒng luó liè， cóng zuì zhù zhě yǐ cì jí yú bù shèn zhòng yào zhě， kě yǐ liè chū xǔ duō xǔ duō， jìn bù bì jū dìng qí duō shǎo。 bù guò， dāng nǐ luó liè zhī hòu， zì rán biàn kàn chū mǒu diǎn yǔ mǒu diǎn xiāng guān lián， kě yǐ guī bìng； mǒu diǎn yǔ mǒu diǎn huò jìng wéi yī shì。 rú cǐ， yì jiù bù shèn duō liǎo。 dì 'èr bù， niān qǔ qí zhōng mǒu yī tè diǎn wéi yán jiū rù shǒu， shè fǎ jiě shì tā de lái yóu。 qián hòu zuǒ yòu tuī chǎn yìn zhèng， yù yǐn yù shēn； gèng jìn 'ér jiě shì jí yú qí tā tè diǎn。 qí tā tè diǎn， jiǎ rú yīn zhī 'ér yì dé jiě dá， jí zài jìn 'ér tuī jí qí tā。 zǒng zhī， zuì hòu wǒ men ruò néng fā jiàn zhè xǔ duō tè diǎn， shí bù wài dǎ cóng yī chù 'ér lái； xǔ duō tè zhēng guàn chuàn qǐ lái， yuán dū běn yú wéi yī zhī zǒng tè zhēng； nà jiù shì xún dào liǎo jiā。 zhōng guó wén huà biàn tōng tǐ dòng rán míng bái， ér qí yào yì kě yǐ zài wò。
　　 zhè bù guò dà zhì jìhuà rú cǐ， qí yú qū zhé， suí wén zì xiáng yú hòu。
　　 běn shū zhuóbǐ yú kàng zhàn zhī dì wǔ nián (1941)。 wǒ men yǎn kàn zhe jiào hòu qǐ de 'ōu zhōu zhàn zhēng， jǐ duō guó jiā yī gè jiē yī gè xiān hòu bèi xiāo miè， zhēn shì jīng xīn； ér zhōng guó què yǐ rán yì lì yú qí dōng bù tǔ dì shàng。 lùn jūn bèi guó jì， lùn jīng jì、 zhèng zhì、 wén huà zhǒng zhǒng lì liàng， wǒ men hé céng gǎn dé shàng nà xiē guó jiā ? rán tā men huò zé jǐ tiān 'ér wáng yī gè guó jiā， huò zé jǐ xīng qī 'ér wáng yī gè guó jiā， huò zé jǐ gè yuè 'ér wáng yī gè guó jiā； dú zhōng guó zhī chí zhì wǔ nián liǎo， hái wèi jiàn yá shuǐ + yǐ。 xiǎn rán duì zhào chū， bùwèi bié de， zhǐ shì zhōng guó guó tài dà 'ér tā men guó xián xiǎo 'ér yǐ。 guó xiǎo， méi yòu tuì lù， méi yòu hòu jì， biàn wán liǎo。 guó dà， jìn nǐ dí rén zhàn bì shèng gōng bì qǔ， què wú nài wǒ yī zài tuì shǒu yǐ hòu， tǔ dì yǐ rán shèn guǎng， rén kǒu yǐ rán shèn duō， zī yuán yǐ rán shèn fù。 zài wǒ hái kě chēng chí， ér zài dí rén què yǐ gǎn zhàn xiàn chě dé tài cháng， shí jiān tuō dé tài jiǔ， bù jìn wàng yáng xīng tàn liǎo。 píng shí wǒ men de guó dà， zì jǐ yì bù jué； cǐ shí zé gǎn chù qīnqiè， jǐng rán yòu wù。
　　 zhè zì shì zǔ zōng de yí yè， wén huà de chéng guǒ， ér hòu rén shí qí fú。 dàn xì xiǎng qǐ lái， shí qí fú zhě yì wèi cháng bù shòu qí lěi。 zhōng guó zhī bù yì wáng zhě zài cǐ， zhōng guó zhī bù yì xīng huò yì zài cǐ。 pì rú duō nián yǐ lái zhōng guó zuì dà wèn tí， jiù shì bù tǒng yī。 lì rú zhōng guó zhǐ yòu guǎng xī yī shěng zhè bān dà， bù shì zǎo jiù tǒng yī liǎo má ? jú miàn tài dà liǎo， lǐng xiù bù yì dé rén。 kě yǐ wéi xiǎo jú miàn lǐng xiù zhě， zài dà jú miàn zhōng wèi bì néng xíng。 jí lìng qí rén běn zhì shàng néng xíng， ér jī yuán huì hé zī wàng yǎng chéng yì bèi xū shí jiān， dà fēi yì shì。 qiě rén duō zé wèn tí duō， jú miàn dà zé wèn tí dà。 yī chù yòu wèn tí， quán jú shòu yǐng xiǎng； zhōng shū bù jiù xù， gè chù nán jìn xíng。 yóu qí kě zhù yì zhě， zài xiǎo tuán tǐ zhōng， měi yī fènzǐ kě jué zhī tā de zé rèn。 tuán tǐ yù dà， zé tuán tǐ zhōng měi yī fènzǐ de zé rèn gǎn jué yù qīng wēi； tuán tǐ tài dà liǎo， mián + jìn zhì yú wú gǎn jué。 yī gè dà jiā tíng de rén， yì yú lǎnsǎn； yī gè dà jiā tíng de shì， yì yú huāng fèi， jiù shì wèicǐ。 fǎn zhī yī xiǎo jiā rén jiù hěn róng yì zhèn zuò。 ruò fēn xī zhī， yòu kě zhǐ chū liǎng miàn： yī miàn shì gǎn jué lì chí dùn； yī miàn shì huó yuè lì jiǎn dī。 cóng qián guǎng xī yòu liǎng nián zhàn luàn biàn quán shěng， ér zài běi jīng zhǐ wǒ men hé guǎng xī yòu guān xì de rén zhī dào， dà duō shù rén zé wú wén wú dǔ。 dāng dōng běi sì shěng wéi dí rén qīn zhàn， lín jìn gè shěng shòu dào wēi xié， shàng shí shí yòu suǒ gǎn jué； yuǎn chù nán fāng gè shěng biàn rì jiàn dàn wàng， ér wú suǒ jué。 zhè dū shì guó tài dà， rén men gǎn jué chí dùn zhī lì。 yòu shí gǎn jué dào wèn tí liǎo， ér méi yòu jiě jué wèn tí de yǒng qì yǔ xīng qù； huò zhě yī shí xīng fèn， bēn zǒu huó dòng 'ér bù néng chí jiǔ； zé jiē wéi huó dòng lì pín fá zhī zhèng。 yóu rú lì qì xiǎo de rén， wàng zhe qiān jūn zhòng dān bù zuò rǎng bì zhī xiǎng； huò zhě rǎng bì 'ér qǐ， shì yī shì， zhōng yú fèi rán， xū zhī bēn zǒu huó dòng， bù pà yù zhe rén fǎn duì， ér pà dé bù dào shénme fǎn yìng。 dé bù dào shénme fǎn yìng， biàn bù xiǎng zài gān。 zài tài dà de guó dù nèi rú zhōng guó zhě， què měi měi shì zhè yàng。
　　 guó dà， jì zú wéi fú， yòu zú wéi huò， bì bù róng děng xián shì zhī； qí suǒ yǐ zhì cǐ， yì bì fēi 'ǒu rán。 wú rén zhèng kě jǔ cǐ wéi zhōng guó wén huà zhī yī dà tè zhēng， ér jiā yǐ yán jiū。 wǎng rì liǔ yí zhǐ xiān shēng zhù《 zhōng guó wén huà shǐ》， jiù céng jǔ sān shì yǐ wéi wèn：
　　 zhōng guó fú yuán guǎng mào， shì hǎn qí pǐ； shì wèn qián rén suǒ yǐ kāi tuò cǐ tuán jié cǐ zhě， guǒ yóu hé dào ?
　　 zhōng guó zhǒng zú fù zá， zhì kě jīng yì。 jí yǐ hàn zú yán zhī， xī shōu tóng huà wú lǜ bǎi shù； zhì jīn mǐn rán xiāng wàng， shì wèn qí róng nà gōu tōng， guǒ yóu hé dào ?
　　 zhōng guó kāi huà shèn zǎo， qí suǒ yǐ nián shì +? jiǔ yuǎn， xiāng chéng wù tì， qì jīn yóu cún zhě， yòu guǒ yóu hé dào ?
　　 cǐ sān gè wèn tí， biàn shì sān dà tè zhēng。 zài xiáng yán zhī：
　　 yī、 guǎng tǔ zhòng mín， (1)( zhōng guó jiāng tǔ wéi sì bǎi sān shí wàn fāng yīng lǐ， huò yī qiān yī bǎi yī shí wàn fāng gōng lǐ， dà yú 'ōu zhōu quán tǔ。 zhàn qián rì běn dì guó miàn jī， yuē wéi wǒ bǎi fēn zhī liù； zhǐ wǒ dōng běi sì shěng jǐ yǐ bèi zhī。 zhōng guó rén kǒu， jù zhōng yāng yán jiū yuàn shè huì kē xué yán jiū suǒ 'èr shí 'èr nián gū jì， wéi sì wàn wàn sān qiān wàn rén， jū quán shì jiè rén kǒu wǔ fēn zhī yī。 ) wéi yī dà tè zhēng；
　　 èr、 ruò dà mín zú zhī tóng huà róng hé， wéi yī dà tè zhēng； héng héng rú sū lián yì guǎng tǔ zhòng mín， rán qí tóng huà róng hé， zài guò qù sì bù dài wǒ；
　　 sān、 lì shǐ cháng jiǔ， bìng shì zhōng mò yǔ zhī bǐ， wéi yī dà tè zhēng。
　　 cóng yǐ shàng sān tè zhēng kàn， wú yí dì yòu yī wěi dà lì liàng yùn yù yú qí zhōng。 dàn cǐ wěi dà lì liàng guǒ hé zài， jìng zhǐ bù chū。
　　 rú wú rén suǒ zhī， zhī shí shí wéi rén lèi wén huà lì liàng zhī suǒ zài； xī yáng rén“ zhī shí jí qiáng lì” (Knowledgeispower) zhī yán jí shì。 zhōng guó wén huà zài guò qù zhī suǒ yǐ jiàn yōu shèng， wú yí dì yì zhèng yòu zhī shí lì liàng zài nèi。 dàn zhōng guó rén sì fēi yǐ zhī shí jiàn cháng zhī mín zú。 cǐ guān yú qí kāi huà shèn zǎo， wén huà shòu mìng jí cháng， ér zú bù néng chǎn shēng kē xué， kě yǐ zhī dào。 kē xué shì zhī shí zhī zhèng guǐ huò diǎn fàn， zhǐ yòu kē xué， cái suàn què shí 'ér yòu xì tǒng de zhī shí。 zhǐ yòu kē xué， zhī shí cái dé qí xiàng qián fā zhǎn zhī dào。 zhōng guó rén shǐ zhōng zǒu bù shàng kē xué dào lù， biàn jiàn qí cháng chù bù zài cǐ。
　　 yòu rú wú rén suǒ zhī， jīng jì lì liàng shì jí dà de， jīn shì wéi rán， gǔ shí yì rán。 rán shì wèn qí shì fǒu zài cǐ ní ? wú yí dì zhōng guó guò qù zhī zhì shèng yú lín bāng wài zú， zhèng yòu qí jīng jì yīn sù zài nèi。 rán shuō dào jīng jì， shǒu zài gōng shāng yè， zhōng guó shǐ zhōng mò shǒu qí gǔ pǔ de nóng yè shè huì bù biàn， sù bù shàn fā cái。 rú hé néng guī zhī yú jīng jì lì liàng ?
　　 rán zé shì fǒu zài jūn shì hé zhèng zhì ní ? dāng rán， méi yòu jūn shì hé zhèng zhì de lì liàng， zhōng guó shì bù huì cún zài bìng qiě fā zhǎn de。 bù guò rénrén jiē zhī， zhōng guó wén huà zuì fù yú hé píng jīng shén； zhōng guó rén qiě shī zhī wén ruò。 zhōng guó zhèng zhì xiàng zhù yú xiāo jí wú wéi； zhōng guó rén qiě yì quē fá zǔ zhì lì。 ruò jìng shuō zhōng guó wén huà zhī lì liàng， zài yú qí jūn shì jí zhèng zhì fāng miàn， sì yì wèi de dāng。
　　 qià xiāng fǎn dì， ruò jiù zhī shí、 jīng jì、 jūn shì、 zhèng zhì， yī yī shù lái， bù dú fēi qí suǒ cháng， qiě wù níng dōushì tā de duǎn chù。 bì xū zài zhè yǐ wài qù xiǎng。 dàn chú cǐ sì zhě yǐ wài， hái yòu shénme chēng dé qǐ shì qiáng dà lì liàng ní ? shí yòu xún xiǎng bù chū。 yī miàn míng míng bái bái yòu wú bǐ zhī wěi dà lì liàng， yī miàn yòu dídí què què zhǐ bù chū qí lì liàng jìng zài nǎ lǐ， qǐ fēi guài shì ! yī miàn dídí què què zhǐ bù chū qí lì liàng lái， yī miàn yòu míng míng bái bái jiàn qí lì liàng wěi dà wú bǐ， zhēn shì guài zāi ! guài zāi !
　　 jí cǐ biàn dāng shì zhōng guó wén huà yī dà tè zhēng héng héng dì sì tè zhēng。 jǐ shí wǒ men jiě dá liǎo zhè gè wèn tí， dà yuē yú zhōng guó wén huà yào yì yì zì dòng dá 'ér wú suǒ yí。
　　 rú wǒ men suǒ xí wén， shì jiè shàng rén kàn zhōng guó wéi yī bù kě jiě zhī mí， zhè shì zì xī yǐ rán， ér yīn cǐ cì kàng zhàn gèng yòu yǐn qǐ lái de。 tè bié zài hàoxué shēn sī de xué zhě jiān， yī zhí méi yòu gǎi biàn。 xī zhōng guó rén shēn chù jú zhōng， zì rán bù yì gǎn jué dào cǐ， ér qiǎn bó de nián qīng rén zé gèng mǒ shā zhōng guó wén huà de tè shū。 zhù zhě wǎng nián (1930) céng wéi wén zhǐ chū liǎng dà gǔ guài diǎn， zhǐ yǐn bù kěn yòng xīn de rén qù yòng xīn。 liǎng dà gǔ guài diǎn shì：
　　 yī、 lì jiǔ bù biàn de shè huì， tíng zhì bù jìn de wén huà；
　　 èr、 jīhū méi yòu zōng jiào de rén shēng。
　　 xiàn zài jí yǐ cǐ wéi dì wǔ jí dì liù tè zhēng， shāo shuō míng yú cì。
　　 xiān shuō guān yú zōng jiào yī diǎn。 zhōng guó wén huà nèi zōng jiào zhī quē fá， zhōng guó rén zhī yuǎn yú zōng jiào， zì lái wèixǔ duō xué zhě suǒ tóng kàn dào de。 cóng shí qī bā shì jì， zhōng guó sī xiǎng hé qí shè huì qíng zhuàng jiàn chuán dào xī yáng shí qǐ， yī bān yìn xiàng jiù shì rú cǐ。 zhí zhì zuì jìn， yīng guó luó sù (B.Russell) lùn zhōng guó chuán tǒng wén huà yòu sān tè diǎn (1)( luó sù zài qí suǒ zhù《 zhōng guó zhī wèn tí》 yī shū zhōng， lùn zhōng guó chuán tǒng wén huà tè diǎn yòu sān： ( yī ) wén zì yǐ fú hào gòu chéng， bù yòng zì mǔ pīn yīn； ( èr ) yǐ kǒng zǐ lún lǐ wéi zhǔn zé 'ér wú zōng jiào； ( sān ) zhì guó zhě wéi yóu kǎo shì 'ér qǐ zhī shì rén， fēi shì xí zhī guì zú。 )， hái shì shuō zhōng guó“ yǐ kǒng zǐ lún lǐ wéi zhǔn zé 'ér wú zōng jiào”， wéi qí zhōng zhī yī。 gù rán yì yòu rén shuō zhōng guó shì duō zōng jiào de (2)( cān kàn wáng zhì xīn biān《 zhōng guó zōng jiào sī xiǎng shǐ dà gāng》， zhōng huá shū jú chū bǎn。 )； zhè kàn sì xiāng fǎn， qí shí zhèng hǎo xiāng fā míng。 yīn wéi zhōng guó wén huà shì tǒng yī de， jīn jì shuō qí zōng jiào duō 'ér bù yī， bù shì zhèng míng tā bìng bù tǒng yī yú yī zōng jiào liǎo má ? bù shì zhèng míng zōng jiào zài nà lǐ miàn qià bù jū zhòng yào liǎo má ? qiě zōng jiào xìn yǎng guì hū zhuān yī， tóng yī shè huì 'ér bù shì tóng yī zōng jiào， zuì yì yǐn qǐ chōng tū； dàn xiàng 'ōu zhōu yǐ jí shì jiè gè chù lì shǐ shàng wéi zōng jiào zhēng duān 'ér yǎn zhī wú shù cǎn jù yǔ cháng qī zhàn huò， zài zhōng guó dú jí shǎo jiàn。 zhè lǐ zōng jiào suī duō 'ér néng xiāng 'ān， shèn zhì xiāng 'ān yú yī jiā zhī zhōng， yú yī rén zhī shēn。 nà mò， qí zōng jiào yì wèi bù shì yì jiù tài xī bó liǎo má ?
　　 zì xī yáng wén huà zhī dōng lái， guó rén yù yǐ xī yáng jūn bèi dài tì guò zhōng guó jūn bèi， yù yǐ xī yáng zhèng zhì dài tì guò zhōng guó zhèng zhì， yù yǐ xī yáng jīng jì dài tì guò zhōng guó jīng jì， yù yǐ xī yáng jiào yù dài tì guò zhōng guó jiào yù…… zhǒng zhǒng yùn dòng céng shèng qǐ 'ér wèi yòu yǐ； dú shǎo yù yǐ xī yáng zōng jiào dài tì zhōng guó zōng jiào de shèng dà yùn dòng。 cǐ zhèng wéi zhōng guó rén quē fá zōng jiào xīng wèi， qiě yǐ zōng jiào zài xī yáng yì yǐ guò shí zhī gù。 rán yóu cǐ bù fā shēng bǐ jiào tǎo lùn， ér zhōng guó wú zōng jiào zhī kě yì， nǎi bù wéi rén suǒ téng shuō， zé shì yī jiàn kě xī de shì。 guān yú cǐ wèn tí， dì liù zhāng jiāng yú tǎo lùn， zhè lǐ gèng bù duō jí。
　　 cì yán zhōng guó wén huà tíng zhì bù jìn， shè huì lì jiǔ xiān biàn yī diǎn。 zhè hán kuò liǎng wèn tí zài nèi： yī shì hòu liǎng qiān nián de zhōng guó， jìng rán bù jiàn jìn bù zhī kě guài； zài yī shì cóng shè huì shǐ shàng jiǎng， jìng nán pàn duàn tā shì shénme shè huì zhī kě guài。 yīn wéi jiǎng shè huì shǐ zhě dū kàn rén lèi shè huì zì gǔ qì jīn yī bù jìn yī bù， dà zhì kě fēn wéi jǐ jiē duàn； dú zhōng guó nà liǎng qiān duō nián， què nán yú pàn tā wéi mǒu jiē duàn。 liǎng wèn tí zì yòu fēn bié， shì qíng què shì yī jiàn shì qíng， cí fēn bié jǔ lì yǐ míng zhī。
　　 lì rú féng yǒu lán shì shù《 zhōng guó zhé xué shǐ》， shàng qǐ zhōu qín xià zhì qīng mò， zhǐ huàfēn wéi liǎng dà jiē duàn。 zì kǒng zǐ dào huái nán wáng wéi“ zǐ xué shí dài”， lì shǐ shí jiān bù guò sì bǎi yú nián， zì dǒng zhòng shū dào kāng yòu wéi wéi“ jīng xué shí dài”， lì shǐ shí jiān cháng jí 'èr qiān yú nián。 jí zhōng guó zhǐ yòu shàng gǔ zhé xué jí zhōng gǔ zhé xué， ér méi yòu jìn gǔ zhé xué。 yīn wéi jìn gǔ shí qī suǒ chǎn shēng de zhé xué， hé zhōng gǔ de hái shì méi dà fēn bié； jìn guǎn 'èr qiān duō nián zhī cháng， yì zhǐ kě zuò yī duàn suàn。 xī yáng biàn bù rán。 jìn gǔ zhé xué zhōng gǔ zhé xué bù wéi chǎn shēng shí dài bù tóng， jīng shén miàn mù yì yì。 zhè shì zhōng guó méi yòu de。 féng shì bìng shēn lùn： zhōng guó zhí zhì zuì jìn， wú lùn rèn hé fāng miàn jiē shàng zài zhōng gǔ shí dài。 zhōng guó zài xǔ duō fāng miàn bù jí xī yáng， gài zhōng guó lì shǐ quē yī jìn gǔ shí dài， zhé xué fāng miàn tè qí yī duān 'ér yǐ。 (1)( jiàn féng yǒu lán zhù《 zhōng guó zhé xué shǐ》 dì 495 yè， shāng wù yìn shū guǎn chū bǎn。 ) cǐ jí qián yī wèn tí zhī tí chū。 suǒ wèi zhōng guó lì shǐ quē yī jìn gǔ shí dài， shì shuō lì shǐ shí jiān rù liǎo jìn gǔ， ér zhōng guó wén huà gè fāng miàn què hái shì zhōng gǔ nà yàng zǐ， méi yòu zǒude chū lái， jìn yī xīn jiē duàn。 zhè zhǒng tíng zhì bù jìn， yuǎn cóng xī hàn zhí zhì qīng mò， shǒu wěi yòu liǎng qiān nián yǐ shàng。
　　 wǎng shí yán jǐ dào xiān shēng suǒ yì xī yáng míng zhù zhōng， yòu yīng rén zhēn kè sī《 shè huì tōng quán》 yī shū， suàn shì jiǎng shè huì fā zhǎn shǐ de。 dà zhì shuō rén lèi shì yóu tú téng shè huì 'ér zōng fǎ shè huì， yóu zōng fǎ shè huì 'ér jūn guó shè huì； zhì yú fú chí ( fēng jiàn ) zé wéi zōng fǎ yǔ jūn guó jiān zhī rùn wèi。 yán xiān shēng gēn jù qí shuō lái kàn zhōng guó， dì yī biàn gǎn jué dào cháng qī tíng zhì zhī kě guài。 tā zài yì xù zhōng shuō：
　　 yóu táng yú yǐ qì yú zhōu， zhōng jiān 'èr qiān yú nián， jiē fēng jiàn zhī shí dài； ér suǒ wèi zōng fǎ yì yú cǐ shí zuì bèi。 qí shèng rén zōng fǎ shè huì zhī shèng rén yě； qí zhì dù diǎn jí zōng fǎ shè huì zhī zhì dù diǎn jí yě。 wù qióng zé bì biàn， shāng jūn shǐ huáng dì lǐ sī qǐ， ér jùn xiàn fēng yù， qiān mò tǔ tián， fán shī shū， kēng rú shì， qí fǎ yù guó zhù 'ér wài wú zhǐ chǐ zhī shì。 cǐ jì qí suǒ wéi， fēi jiāng zhuǎn zōng fǎ zhī gù， yǐ wéi jūn guó shè huì zhě yú。 nǎi yóu qín yǐ zhì yú jīn， yòu 'èr qiān yú suì yǐ。 jūn cǐ tǔ zhě bù yī jiā， qí zhōng zhī yī zhì yī luàn cháng zì ruò。 dú zì jīn zhòu qí zhèng fǎ， shěn qí fēng sú， yǔ qí xiù jié zhī mín suǒ yán yì sī wéi zhě， zé yóu rán yī zōng fǎ zhī mín 'ér yǐ yǐ。 rán zé cǐ yī qī zhī tiān yǎn， qí yán yuán bù qù， cún zài cǐ tǔ zhě， gài sì qiān shù bǎizǎi 'ér yòu yú yě。
　　 qí cì， tā biàn gǎn jué dào nán yú pàn duàn zhōng guó jiū zài shè huì zhōng shàng nǎ yī jiē duàn。 tā zhǐ néng shuō：
　　 fū zhī nà gù zōng fǎ zhī shè huì， ér jiàn rù yú jūn guó zhě； zōng 'ér hé zhī， zōng fǎ jū qí qī， ér jūn guó jū qí sān。
　　 cǐ jí hòu yī wèn tí zhī tí chū liǎo。
　　 hòu yī wèn tí zhī tí chū， shí yǐ mín shí qī zhì 'èr shí 'èr nián zhī yī qī jiān zuì wéi rè nào。 yòu míng zhī《 zhōng guó shè huì shǐ lùn zhàn》 jí zài cǐ shí， lùn zhàn wén zhāng ji yìn zhì sì jù cè， ér qí yú zhuān zhù jí sǎnjiàn zhě shàng duō。 zhè shì chū yú jiǎng shè huì shǐ de gèng yòu lì de yī pài héng héng mǎ kè sī pài zhī suǒ wéi。 gài dāng guó mín cháng jūn běi fá zhī hòu， gé mìng lǐ lùn fā shēng zhēng zhí， yào zhuī wèn zhōng guó shè huì shì shénme shè huì， fāng kě lùn dìng zhōng guó gé mìng yīnggāi shì shénme gé mìng。 yīn wéi zhào mǎ kè sī pài de jiǎng fǎ， ruò shì fēng jiàn shè huì biàn dāng xíng zī chǎn jiē jí gé mìng； ruò shì zī běn shè huì biàn dāng xíng wú chǎn jiē jí gé mìng。 cóng hū qián zhě， zé zī chǎn jiē jí wéi gé mìng zhù lì； cóng hū hòu zhě， zé zī chǎn jiē jí wéi gé mìng duì xiàng。 yī chū yī rù zhī jiān， kě yǐ biàn chéng xiāng fǎn de zhù zhāng。 yòu fēi tú zuò lì shǐ xué wèn yán jiū， ér shì yào yìng yòng yú xiàn qián shí xiàn， guān xì zhēn shì tài dà。 dàn zhōng guó jiū jìng shì shénme shè huì ní ? què yì lùn bù yī， shuídōu rèn bù qīng。 cóng yáo yuǎn zài mò sī kē zhǐ huī zhōng guó gé mìng de dì sān guó jì， zhí dào guó nèi de gòng chǎn dǎng guó mín dǎng yī qiē gé mìng jiā， jù sòng bù xiū， yǐ cǐ fēn chéng bì lěi， yǎn wéi pài bié。 yú shì《 zhōng guó shè huì shǐ lùn zhàn》 biān ji zhě wáng lǐ xī shì， jiù yòu zhè yàng shuō huà：
　　 zì qín dài zhì yā piàn zhàn zhēng yǐ qián zhè yī duàn lì shǐ， shì zhōng guó shè huì xíng tài fā zhǎn shǐ zhōng zhī yī duàn mí de shí dài。 zhè mí de yī duàn， yì shì zuì zhòng yào de yī duàn。 qí suǒ yǐ zhòng yào zhě， shì yīn wéi zhè yī gè shí dài yòu bǐ jiào kě zhēng xìn de shǐ liào， kě píng jiè lái jiě dá qín yǐ qián de lì shǐ； bìng qiě zhè shì jiào jiē jìn xiàn dài de yī duàn； bù míng liǎo zhè yī duàn， biàn wú yǐ píng jiè qù jiě shì xiàn dài shè huì de lái zōng。 zhè yī duàn lì shǐ jì shì bǎ wò zhōng guó lì shǐ de shū niǔ， què shì zhè gè shí dài yán cháng dào 'èr qiān duō nián， wèishénme huì yòu 'èr sān qiān nián bù biàn de shè huì ? zhè shì yī gè mí huò rén de wèn tí。 duō shǎo zhōng wài yán jiū lì shǐ de xué zhě， mí wǎng zài zhè lì shǐ de ní kēng !(1)( jiàn wáng lǐ xī zuò《 zhōng guó shè huì xíng tài fā zhǎn shǐ zhī mí de shí dài》 yī wén，《 zhōng guó shè huì shǐ lùn zhàn》 dì sān ji， shàng hǎi shén zhōu guó guāng shè chū bǎn。 )
　　 lùn zhě jì bù yì pàn dìng qí wèishénme shè huì， zé jué guǐ qí cí， qiáng wéi shēng jiě， rú yún“ biàn zhì de fēng jiàn shè huì”，“ bàn fēng jiàn”，“ qián zī běn zhù yì shí dài”，“ fēng jiàn zhì dù bù cún zài 'ér fēng jiàn shì lì yóu cún”…… zhǒng zhǒng bù yī 'ér zú。 gèng yòu xiē xué zhě ( sū lián de jí zhōng guó de ) rú mǎ zhā 'ěr (Madjer) kē jīn (Kokin) děng， zé yǐn jù mǎ kè sī céng yòu“ yà xì yī yà shēng chǎn fāng fǎ” yī shuō， yǐ dōng fāng shè huì ( yìn dù、 zhōng guó děng ) wéi tè shū zhī lì。 zhōng guó zài jìn bǎi nián qián， méi yòu shòu xī yáng zī běn zhù yì yǐng xiǎng zhī zhěng gè shí qī jiē shǔ yú cǐ。 (2)( cān kàn cén jì yì kē jīn zhě《 zhōng guó gǔ dài shè huì》， lí míng shū jú chū bǎn。 ) ér suǒ wèi dōng fāng shè huì， zé cháng qī tíng zhì bù qián， gù wéi qí tè sè zhī yī。
　　 zài zé， zhōng guó de jiā zú zhì dù zài qí quán bù wén huà zhōng suǒ chù dì wèi zhī zhòng yào， jí qí gēn shēn dǐ gù， yì shì shì jiè wén míng de。 zhōng guó lǎo huà yòu“ guó zhī běn zài jiā” jí“ jī jiā 'ér chéng guó” zhī shuō； zài fǎ zhì shàng， míng rèn jiā wéi zǔ zhì dān wèi。 (1)( jiàn chén gù yuǎn zhù《 zhōng guó fǎ zhì shǐ》 dì 74 yè， shāng wù yìn shū guǎn chū bǎn。 ) zhōng guó suǒ yǐ zhì jīn bèi rén mù zhī wéi zōng fǎ shè huì zhě， yì jí zài cǐ。 yán jiū zhōng guó fǎ zhì shǐ zhě shuō：
　　 cóng lái zhōng guó shè huì zǔ zhì， qīng gè rén 'ér zhòng jiā zú， xiān jiā zú 'ér hòu guó jiā。 qīng gè rén， gù 'ōu xī zhī zì yóu zhù yì suì mò néng zhāng； hòu guó jiā， gù jìn dài zhī guó jiā zhù yì suì fēi suǒ sù xí。…… shì yǐ jiā zú běn wèi wéi zhōng guó shè huì tè sè zhī yī。 ( chén gù yuǎn zhù《 zhōng guó fǎ zhì shǐ》 dì 63 yè )
　　 yán jiū zhōng guó mín zú xìng zhě shuō：
　　 zhōng guó yǔ xī fāng yòu yī gēn běn bù tóng diǎn： xī fāng rèn gè rén yǔ shè huì wéi liǎng duì lì zhī běn tǐ， ér zài zhōng guó zé yǐ jiā zú wéi shè huì shēng huó de zhòng xīn， xiāo nà liǎo zhè liǎng fāng duì lì de xíng shì。 ( zhuāng yì xuān zhù《 mín zú xìng yǔ jiào yù》 dì 560 yè )
　　 fán cǐ suǒ shuō， dà zhì dōushì hěn duì de。 ér yán zhī shēnqiè shàn qiǎo zhě， yòu mò rú lú zuò fú xiān shēng：
　　 jiā tíng shēng huó shì zhōng guó rén dì yīchóng de shè huì shēng huó； qīn wēi lín lǐ péng yǒu děng guān xì shì zhōng guó rén dì 'èrchóng de shè huì shēng huó。 zhè liǎngchóng shè huì shēng huó， jí zhōng liǎo zhōng guó rén de yào qiú， fàn wéi liǎo zhōng guó rén de huó dòng， guī dìng liǎo qí shè huì de dào dé tiáo jiàn hé zhèng zhì shàng de fǎ lǜ zhì dù。 ( zhōng lüè ) rén měi zé bèi zhōng guó rén zhǐ zhī yòu jiā tíng， bù zhī yòu shè huì； shí zé zhōng guó rén chú liǎo jiā tíng， méi yòu shè huì。 jiù nóng yè yán， yī gè nóng yè jīng yíng shì yī gè jiā tíng。 jiù shāng yè yán， wài miàn shì shāng diàn， lǐ miàn jiù shì jiā tíng。 jiù gōng yè yán， yī gè jiā tíng lǐ 'ān liǎo jǐ bù zhì jī， biàn shì gōng chǎng。 jiù jiào yù yán， jiù shí jiào sàn guǎn shì zài zì jǐ jiā tíng lǐ， jiào zhuān guǎn shì zài rén jiā jiā tíng lǐ。 jiù zhèng zhì yán， yī gè yá mén wǎng wǎng jiù shì yī gè jiā tíng； yī gè guān lì lái liǎo， jiù shì yī gè jiāzhǎng lái liǎo。 ( zhōng lüè ) rén cóng jiàng shēng dào lǎo sǐ de shí hòu， tuō lí bù liǎo jiā tíng shēng huó， yóu qí tuō lí bù liǎo jiā tíng de xiāng hù yǐ lài。 nǐ kě yǐ méi yòu zhí yè， rán 'ér bù kě yǐ méi yòu jiā tíng， nǐ de yī shí zhù dū gōngjǐ yú jiā tíng dāng zhōng。 nǐ bìng liǎo， jiā tíng biàn shì yī yuàn， jiā rén biàn shì kānhù。 nǐ shì jiā tíng péi yù dà de， nǐ lǎo liǎo， zhǐ yòu jiā tíng yǎng nǐ， nǐ sǐ liǎo， zhǐ yòu jiā tíng tì nǐ bàn sāngshì。 jiā tíng yì xǔ yǐ lài nǐ chéng gōng， jiā tíng yì yù bāng zhù nǐ chéng gōng。 nǐ xū yòng jìn lì liàng qù wéi chí jīng yíng nǐ de jiā tíng。 nǐ xū wéi tā zēng jiā cái fù， nǐ xū wéi tā tí gāo dì wèi。 bù dàn nǐ de jiā tíng zhè yàng yǎng wàng yú nǐ， shè huì zhòng rén yì shì yǐ nǐ de jiā tíng xīng bài wéi jiǎng chéng。 zuì hǎo shì nǐ néng xīng jiā； qí cì shì nǐ néng guǎn jiā； zuì tàn xī de shì bù xìng 'ér bài jiā。 jiā tíng shì zhè yàng zhěng gè bāo wéi liǎo nǐ， nǐ wàn wàn bù néng bǎi tuō。 ( zhōng lüè ) jiā tíng shēng huó de yǐ lài guān xì zhè yàng qiáng yòu lì， yòu liǎo tā cháng cháng kě yǐ pò huài qí tā shè huì guān xì， zhì shǎo shì zhōng jiān yī céng zhàng bì。 ( lú zuò fú zhù《 zhōng guó de jiàn shè wèn tí yǔ rén de xùn liàn》， shēng huó shū diàn chū bǎn )
　　 wǒ men jí yǐ cǐ liè wéi dì qī tè zhēng。
　　 jiù wú rén wén jiàn suǒ jí， yī bān tán dào zhōng guó wén huà 'ér mù wéi kě guài zhě， qí shì shàng duō duō。 lì rú zhōng guó kāi huà jì zǎo， yuǎn zài hàn táng， wén huà yǐ jí gāo， xué shù shèn fù， ér zú wèi chǎn shēng kē xué， jí yī kě guài zhī shì。
　　 zhōng guó rén zì gǔ zài wù zhì fāng miàn de fā zhǎn yǔ fā jiàn， yuán shì hěn duō。 zài 16 shì jì yǐ qián de xī yáng， zhèng duō dé lì yú zhōng guó zhè xiē fā míng zhī chuán guò qù。 jǔ qí zhù zhě， rú ( yī ) luó pán zhēn ( èr ) huǒ yào ( sān ) chāo piào ( sì ) huó zì bǎn yìn shuà shù ( wǔ ) suàn pán děng jiē shì， ér ( liù ) zào zhǐ yóu qí zhòng yào。 wēi 'ěr sī zài qí lì shǐ dà gāng dì sān shí sì zhāng dì sì jié HowPaperLiberatedtheHumenMind shuō dé zuì míng bái： tā yǐ wéi 'ōu zhōu wén yì fù xīng， kě yǐ shuō shì wán quán dé lì yú zhōng guó zào zhǐ zhī chuán rù。 hái yòu tiě zhī yě liàn， jù shuō yì shì zhōng guó xiān fā míng de。 cóng zhè lèi shì qíng shuō qù， wù zhì kē xué biàn zài zhōng guó yīnggāi kě yǐ chǎn shēng chū lái， hé yǐ jìng bù rán ?
　　《 shǐ jì · biǎn què cāng gōng chuán》， céng shuō dào gǔ shí yú fú de rén tǐ jiě pōu shù。《 hòu hàn shū · huá tuó chuán》 gèng qīng chǔ dì shuō：
　　 zhēn yào suǒ bù néng jí zhě， nǎi lìng xiān yǐ jiǔ fú máfèisǎn， jì zuì wú suǒ jué， yīn kū pò fù bèi， gē jī jù。 ruò zài cháng wèi zé duàn jié jiān xǐ， chú qù jí huì， jì 'ér féng hé， fū yǐ shén gāo， sì wǔ rì chuàng yù， yī yuè zhī jiān jiē píng fù。
　　 zhè míng míng shì shí dì kān yàn hé kē xué jiā zhī suǒ wéi， rú qí hái bù gòu kē xué， yě shì kē xué suǒ cóng chū liǎo。 hé yǐ hòu shì yī jiā zhuǎn bù jiàn yòu zhè shì， ér quán bù guī rù yī tào xuán xué guān niàn de yùn yòng。
　　 lùn lǐ hé shù lǐ， dōushì kē xué de gēn jī。 zhè zhǒng xué wèn de fā dá yǔ jìn bù， dū hé qí tā zì rán kē xué shè huì kē xué zhī jìn bù fā dá xiāng yìng bù lí。 zhōng guó jiǎng lùn lǐ zài zhōu qín zhī jì bǎi jiā zhēng míng de shí hòu， dǎo hái yòu xiē； hòu lái jìng wú rén jiǎng qǐ。 suàn shù suī bù duàn yòu rén jiǎng， yì céng zào yú hěn gāo jìn bù； dàn zhōng bù fā dá， ér qiě hòu lái yì xiān jìn bù， shèn zhì yú shī chuán。 lì rú nán běi cháo shí hòu nán qí rén zǔ chōng zhī de yuánzhōulǜ， jù shuō“ wéi dì wǔ shì jì shì jiè zuì jīng zhě， qí shí yìn dù 'ōu xī jiē suǒ bù jí， zú yǐ bì nì tiān xià。” ( jiàn máo yǐ shēng xiān shēng《 zhōng guó yuánzhōulǜ lüè shǐ》 yī wén， zài zài《 kē xué》 zá zhì dì sān juàn dì sì qī )。 tā de chuàng jiàn， jù shuō“ zài xī yáng 1573 nián dé rén ValentinOtto shǐ lùn jí zhī， hòu yú wǒ yī qiān nián yòu yú。” ( jiàn lǐ yǎn zhù《 zhōng guó suàn xué shǐ》。 ) jìn nǐ rú cǐ gāo míng， wú nài kōng jiān shàng bù néng tuī guǎng fā dá， shí jiān shàng bù néng jì xù jìn bù， yì jiù wán liǎo。 lèi cǐ tuì 'ér bù jìn de xiàn xiàng， dāng rán shì zhōng guó bù néng yòu kē xué chéng gōng zhī yóu lái； dàn yuán hé yòu cǐ xiàn xiàng， wǒ men bù néng bù guài 'ér wèn zhī。
　　 zǒng shàng suǒ shuō， zhōng guó xué shù bù xiàng zhe kē xué qián jìn zhè yī wèn tí， wǒ men liè wéi dì bā tè zhēng。
　　 jì cǐ yòu yìng zhǐ chū mín zhù、 zì yóu、 píng děng yī lèi guān niàn yào qiú， jí qí xíng zhū fǎ zhì rú 'ōu zhōu suǒ yòu zhě， shǐ zhōng bù jiàn yú zhōng guó， yì shì shǔ kě yì。 zì yóu yī cí， zài 'ōu zhōu rén shì nà yàng míng bái què shí， shì nà bān bǎo guì zhēn zhòng， yòu qiě shì kǒu zhōng bǐ xià xíng cháng rì yòng bù lí； nǎi zài zhōng guó jìng wú xiàn chéng cí yǔ shì yǔ xiāng dāng， kě yǐ fān yì chū lái。 zuì chū chuán rù zhōng tǔ， jīng yán jǐ dào xiān shēng yì chéng“ zì yáo” èr zì， qí hòu nǎi yǐ“ zì yóu” èr zì yán yòng xià lái。 zhāng dōng sūn xiān shēng jìn zhù《 lǐ xìng yǔ mín zhù》 yī shū， qí dì wǔ zhāng lùn“ zì yóu yǔ mín zhù” yòu yún：“ wǒ gǎn shuō zhōng guó zì gǔ jí wú xī fāng nà yàng de zì yóu guān niàn。……” tā fèi xǔ duō yán jiū zhèng míng zhōng guó zhǐ yòu“ wú rén 'ér bù zì dé” de“ zì dé” yī cí， sì lüè kě xiāng dāng； cǐ wài biàn méi yòu liǎo。 shì wèn： ruò fēi liǎng fāng shè huì gòu zào jiǒng yì， hé zhì bǐ cǐ xīn lǐ tóu nǎo rú cǐ bù néng xiāng yìng ? wǒ men bù néng shuō zhè qià zhèng míng zhōng guó guò qù shì fēng jiàn shè huì， fēng jiàn wén huà zhōng dāng rán méi yòu jìn dài zhī zì yóu guān niàn。 xī fāng zì yóu guān niàn gèng gǔ zhī yuān yuán bù shuō， dāng zhōng shì jì rén men xiàng guì zú lǐng zhù yǐ wǔ lì zhēng qǔ huò hé píng gòu mǎi zì yóu， jí chéng lì liǎo bù zhī duō shǎo zhī xiàn zhāng jí qì yuē， gù fēi hū rán chū xiàn yú jìn dài zhě。
　　 kuàng qiě zhōng guó ruò shǔ fēng jiàn shè huì， fēng jiàn shè huì de rén qiú zì yóu rú jī kě， zé dāng qīng jì xī yáng jìn dài cháo liú chuán lái， biàn yìng yǒng yuè huān xǐ yú jiě fàng zhī dào lín， hé yǐ zhōng guó rén de fǎn yìng jìng dà bù rán。 yán jǐ dào xiān shēng céng xíng róng nà shí zhōng guó rén“ wén xī zhé píng děng zì yóu zhī shuō， cháng kǒu kǒu + qù shé jiáo， hài rán bù wù qí yì zhī suǒ zhōng。” (1)( yán yì mèng dé sī jiū zhù《 fǎ yì》 dì shí jiǔ juàn， dì shí qī zhāng， shāng wù yìn shū guǎn chū bǎn。 ) wǒ zài《 dōng xī wén huà jí qí zhé xué》 zhōng， yì shuō guò：
　　 quán lì、 zì yóu zhè lèi guān niàn， bù dàn shì zhōng guó rén xīn mù zhōng cóng lái suǒ méi yòu de， bìng qiě shì zhì jīn kàn liǎo bù dé qí jiě de。…… tā duì yú xī fāng rén zhī yào qiú zì yóu， zǒng huái liǎng zhǒng tài dù： yī zhǒng shì dàn mò dé hěn， bù dǒng yào zhè gè zuò shénme； yī zhǒng shì chī jīng dé hěn， yǐ wéi zhè qǐ bù luàn tiān xià !
　　 bù wéi dāng shí yī bān rén rú cǐ， yóu kě zhù yì zhě， jí fān yì jiè shào zì yóu zhù yì zhī yán xiān shēng ( xiǎo mù lè ［ J.S.Mill ］《 zì yóu lùn》［ OnLiberty］， yán yì《 qún jǐ quán jiè lùn》 ) jìng yì shuō“ xiǎo jǐ zì yóu shàng fēi jí wù” de huà。 qiě bù wéi wéi xīn pài rú cǐ， jí zài zhōng guó gé mìng wéi yī xiān dǎo de sūn zhōng shān xiān shēng de yì jiàn， yì jìng xiāng tóng。 tā hái xián zhōng guó rén zì yóu tài duō， ér yào dǎ pò gè rén zì yóu， jié chéng jiān gù tuán tǐ。 (2)( jiàn sūn zhōng shān xiān shēng jiǎng sān mín zhù yì zhī mín quán zhù yì zhōng。 ) zhè xiē yì jiàn zhī zhèng què yǔ fǒu， fēi zhè lǐ suǒ jí lùn； dàn zhì shǎo kě yǐ zhèng míng zì yóu zhī yào qiú zài lì shǐ shàng shǐ zhōng méi yòu bèi tí chū guò， zú zhèng zhōng guó shè huì zhī chū qí。 píng děng yǔ mín zhù 'èr cí yì fēi zhōng guó rén suǒ xí yòng zhě； dàn píng děng jīng shén mín zhù jīng shén， zài zhōng guó què bù gǎn shēng shū。 cǐ qí zhèng jù shèn duō， cān kàn liáng rèn gōng《 xiān qín zhèng zhì sī xiǎng shǐ》 děng shū kě dé qí gài， bù fán méi jǔ。 dà yuē zài gǔ dài， zé mèng zǐ suǒ fā huī zuì míng chè bù guò， rú“ mín wéi guì， shè jì cì zhī， jūn wéi qīng”，“ jūn zhī shì chén rú cǎo jiè， zé chén shì jūn rú kòu chóu”，“ wén zhū yī fū zhòu yǐ， wèi wén shì jūn yě” děng shì。 qí zài jìn shì， zé huáng lí zhōu《 míng yí dài fǎng lù》 suǒ fā huī， gèng tòng kuài tòu bì。 yīn cǐ， mèng zǐ jiù céng bèi chè fèi sì diǎn， ér《 míng yí dài fǎng lù》 zé bèi qīng jì gé mìng dǎng rén dà liàng fān yìn chuán bō， yǐ xiān qǐ gé mìng sī cháo。 suī rán rú cǐ， què yào xiǎo dé qí suǒ fā huī jǐn zhì mín yòu (ofthepeople) yǔ mín xiǎng (forthepeople) zhī yì sī 'ér zhǐ， ér mín zhì (bythepeople) zhī zhì dù huò bàn fǎ， zé shǐ zhōng bù jiàn yòu rén tí dào guò。 gèng què qiē dì shuō： zhōng guó rén yì céng wéi shí xiàn mín yòu mín xiǎng 'ér qiú xiē bàn fǎ shè xiē zhì dù， dàn qí bàn fǎ zhì dù， què zǒng méi xiǎng dào rén mín kě yǐ zì jǐ zuò zhù zhī pèi zhè fāng miàn lái， rú jǔ xíng tóu piào biǎo jué， huò dài yì zhì děng。 yī shí méi xiǎng dào yóu kě shuō， hé yǐ shǐ zhōng zǒng xiǎng bù dào cǐ ? zhè biàn shì zuì qí guài zhī chù。 ruò bìng mín yòu mín xiǎng yì sī 'ér wú zhī， gēn běn xiāng yuǎn yóu kě shuō。 hěn zǎo hěn zǎo jiù yǐ jiē jìn， què yòu shǐ zhōng dòu bù lǒng。 jiǎ rú bù shì liǎng fāng shè huì gòu zào jiǒng shū， hé zhì bǐ cǐ xīn lǐ tóu nǎo yòu rú cǐ bù néng xiāng yìng ní ? yòu rén shuō： zhōng guó shè huì zhōng guó zhèng zhì wèi cháng fǎn mín zhù huò bù mín zhù， zhǐ bù shǒu shì mín zhù zhī lìng yī fāng shì， xī yáng de jiào zuò“ dé mó kè lā xī”， zhè biàn kě jiào zuò“ dé mó kè lā dōng” héng héng cǐ wéi shí yú nián qián lín lì rú xiān shēng duì wǒ jiǎng de huà。 suī yún xiào tán， yì kě jiàn zhōng guó shè huì zhī tè shū， yòu shí zhě dà zhì dū jué chá dào。
　　 wǒ men jí yǐ mín zhù、 zì yóu、 píng děng yī lèi yào qiú bù jiàn tí chū， jí qí fǎ zhì zhī bù jiàn xíng chéng， wéi zhōng guó wén huà dì jiǔ tè zhēng。 rán 'ér hé dì bā dì jiǔ liǎng tè zhēng 'ér guān zhī， kē xué yǔ mín zhù zhī bù chū xiàn， zhèng yòu bù wài qián shù dì wǔ tè zhēng suǒ wèi zhōng guó zhǐ yòu zhōng gǔ shǐ 'ér wú jìn dài shǐ， wén huà tíng zhì nà yī wèn tí。 suǒ yǐ zhè xiē tè zhēng fēn bié lái shuō yì kě， guī bìng qǐ lái yì kě。 rú cǐ kě fēn kě hé zhī lì， shì hěn duō de， yǐ hòu réng yào xù dào。
　　 dāng 1944 nián měi guó huá lāi shì fù zǒng tǒng lái zhōng guó yóu chéng dū shí， fā biǎo yòu《 zhōng guó mín zhù de qián tú》 yī wén， yì zài yú 6 yuè 26 rì chéng dū gè bào。 wén míng zhǐ chēng zhōng guó yuán shì xī fāng mín zhù zhèng zhì de zhù yào gǔ lì zhě， ér qiě shì jiànjiē de chuàng zào zhě。 zuì chū lǐng dǎo gé mìng bìng jiàn lì lì xiàn zhèng fǔ de měi guó rén， qí sī xiǎng yǔ xíng dòng de jī chǔ wéi xī fāng zhèng zhì sī xiǎng jiā suǒ diàn dìng； ér xī fāng zhèng zhì sī xiǎng què shì shòu dào zhōng guó yòu lì de qǐ fā。 xī pǔ tōng rén bù liú xīn zhè duàn xī yáng shǐ， dāng shí duì yú tā de huà bù miǎn gǎn dào máng rán。 zhè shì zhǐ 'ōu zhōu shí qī bā shì jì de shì qíng 'ér shuō， nà shí 'ōu zhōu rén zhèng shì qīng dǎo yú zhōng guó wén huà de。 dú zhě qǔ zhū qiān zhī zhù《 zhōng guó sī xiǎng duì yú 'ōu zhōu wén huà zhī yǐng xiǎng》 yī shū， jiǎn kàn“ qǐ méng yùn dòng yǔ zhōng guó wén huà”，“ zhōng guó zhé xué yǔ fǎ guó gé mìng”，“ zhōng guó zhé xué yǔ dé guó gé mìng” gè zhāng kě dé qí lüè。
　　 xiàn zài wǒ men qiě shì kàn bǐ shí 'ōu zhōu rén yǎn zhōng suǒ jiàn zhōng guó wén huà zhī tè diǎn shì shénme。 bǐ shí 'ōu zhōu rén suǒ zuì xīn yú zhōng guó zhě， gù bù zhǐ yī fāng miàn； ér zhōng guó de shè huì yǔ zhèng zhì， fā shēng zhī lá jī zuò yòng zuì dà。 zài cǐ shè huì yǔ zhèng zhì fāng miàn zuì yǐn tā men zhù yì zhě， yuē wéi xià liè jǐ diǎn：
　　 yī、 zhèng zhì zhī gēn běn fǎ zé yǔ lún lǐ dào dé xiāng jié hé， èr zhě yī zhì 'ér bù fēn， ér lún lǐ xué yǔ zhèng zhì xué zhōng zhī wéi tóng yī de xué wèn héng héng zhè shì shì jiè suǒ zhī zhī wéi yī guó jiā。
　　 èr、 cǐ zhèng zhì yǔ lún lǐ de gòng tóng jī chǔ， zài yú zhōng guó rén suǒ chēng zhī“ tiān lǐ tiān zé”， lǐ xìng yú shì duì yú jūn zhù de quán lì fā shēng liǎo bù kě sī yì de xiào guǒ。
　　 sān、 tā men kàn zhōng guó suǒ wèi tiān lǐ tiān zé， qià biàn shì tā men suǒ shuō de“ zì rán fǎ”， yīn 'ér xiāng xìn zhōng guó zhī wén wù zhì dù yì yǔ zì rán tóng qí yōu jiǔ 'ér bù biàn。
　　 róng guó jiā yǔ shè huì rén lún zhī zhōng， nà zhèng zhì yǔ lǐ sú jiào huà zhī zhōng， ér yǐ dào dé tǒng kuò wén huà， huò zhì shǎo shì zài quán bù wén huà zhōng dào dé qì fēn tè zhòng， què wéi zhōng guó de shì shí。“ lún lǐ xué yǔ zhèng zhì xué zhōng zhī wéi tóng yī de xué wèn”， yú rú jiā guān niàn yī yǔ dào zhe。 mèng dé sī jiū zhù《 fǎ yì》， lùn jí zhōng guó wén wù zhì dù 'ér shǐ yì zhě yán xiān shēng bù néng bù“ dī shǒu xià xīn fú qí wěi shí” zhě zài cǐ。 liáng rèn gōng xiān shēng zhù《 xiān qín zhèng zhì sī xiǎng shǐ》 suǒ wéi tí chū“ dé zhì zhù y씓 lǐ zhì zhù yì” děng míng cí zhě zài cǐ。 qí wén shèn fán， bù qù zhēng yǐn。 wǒ men zài zhǐ yào jǔ zhēng yī jiàn shì héng héng
　　 fǎ xué jiā tán shì jiè fǎ xì， huò liè jǔ shí liù xì jiǔ xì bā xì， huò zhì shǎo sān xì sì xì， ér tōng cháng zé yuē shì jiè wǔ dà fǎ xì。 bù lùn shì duō shì shǎo， zǒng zhī zhōng guó fǎ xì què bì zhàn yī wèi zhì。 zhè bù zhǐ wéi zhōng guó fǎ xì shì lì suǒ bèi zhī guǎng dà， gèng wéi zhōng guó fǎ xì zhǎn rán dú lì zì jù tè cǎi。 qí tè shū zhī diǎn， jù shuō shì：
　　 yī、 jiàn guó zhī jī chǔ yǐ dào dé lǐ jiào lún cháng， ér bù yǐ fǎ lǜ； gù fǎ lǜ jǐn lì yú fǔ zhù dì wèi。……
　　 èr、 lì fǎ zhī gēn jù yǐ dào dé lǐ jiào lún cháng， ér bù yǐ quán lì。 gè guó fǎ lǜ zài bǎo zhàng rén quán， mín fǎ zé yǐ wù quán zhài quán wéi xiān， ér qīn zú jì chéng cì zhī。 cǐ fǎ lǜ jiàn zhù yú quán lì zhī shàng yě， wǒ guó zé fǎn shì ( yǐ yì wù bù yǐ quán lì )……
　　 sān、 fǎ lǜ jí lì yú fǔ zhù dào dé lǐ jiào lún cháng zhī dì wèi， gù qí fǎ cháng jiǎn， cháng lì jiǔ bù biàn ( cóng hàn dài yǐ qì qīng mò bù biàn…… (1)( jiàn yáng hóng liè zhù《 zhōng guó fǎ lǜ sī xiǎng shǐ》 dì yī zhāng dǎo yán zhōng， shāng wù yìn shū guǎn chū bǎn。 )
　　 shuō zhì cǐ， wǒ men jìn kě què yán dào dé qì fēn tè zhòng wéi zhōng guó wén huà zhī yī dà tè zhēng。 héng héng wǒ men liè tā wéi dì shí tè zhēng。
　　 rán 'ér wǒ men ruò huí xiǎng qián liè dì liù tè zhēng héng héng zhōng guó quē fá zōng jiào héng héng zé jiāng huǎng rán dì shí dì liù liǎng diǎn， shí wéi yī shì； bù guò yī wéi qí zhèng miàn， yī wéi qí fù miàn 'ěr。 jí zōng jiào quē fá wéi fù miàn， dào dé tè zhòng wéi zhèng miàn， yòu dà kě yǐ guī bìng qǐ lái。 bù guò zài jìn xíng yán jiū shàng， fēn bié yì yòu fēn bié de hǎo chù。
　　 dì jiǔ tè zhēng dì shí tè zhēng， qí nèi róng jiē shè jí zhèng zhì。 yīn 'ér shǐ wǒ men lián xiǎng dào zhōng guó rén de guó jiā。 cóng qián zhōng guó rén shì yǐ tiān xià guān niàn dài tì guó jiā guān niàn de。 tā niàn niàn zhǐ zhù wàng“ tiān xià tài píng”， cóng lái bù céng xiǎng shénme“ guó jiā fù qiáng”。 zhè yǔ 'ōu zhōu rén quán rán liǎng fù tóu nǎo， suī bù wú gǔ rén wěi dà lǐ xiǎng zuò yòng yú qí jiān， dàn tā què shì fǎn yìng zhe 'èr qiān nián lái de shì shí de。 cǐ shì shí zhī zào chéng， huò yóu yú dì lǐ shàng róng yì xíng chéng dà yī tǒng zhī jú， yòu lì shǐ shàng chú duǎn shí qī wài quē fá guó jì jiān de jìng zhēng， yǐ jí qí tā děng děng， cǐ shí shàng nán shēn jiū qí gù。 zǒng zhī， shì shí shàng zhōng guó fēi yī bān guó jiā lèi xíng zhōng zhī yī guó jiā， ér shì chāo guó jiā lèi xíng de。 zì lái 'ōu měi rì běn xué zhě， pō yòu rén jiàn dào cǐ diǎn， ér zài guó nèi yì céng yòu rén zhǐ chū guò。
　　 dé guó 'ào běn hǎi mò 'ěr (FeranzOppenheimer) de míng zhù《 guó jiā lùn》， shì cóng shè huì xué lái jiǎng guó jiā zhī fā shēng hé fā zhǎn yǐ zhì qí jiāng lái de。 tā rèn wéi qí jiāng lái qū shì， yào chéng wéi yī zhǒng“ zì yóu shì mín tuán tǐ”。 nà shí， jiāng wú guó jiā 'ér zhǐ yòu shè huì。 dàn zhōng guó cóng tā kàn lái， què zǎo jiù jìn yú tā suǒ wèi zì yóu shì mín tuán tǐ liǎo。 (1)( cān kàn táo xī shèng yì 'ào běn hǎi mò 'ěr zhù《 guó jiā lùn》 dì 92 yè jí 208 yè， xīn shēng mìng shū jú chū bǎn。 ) yǒu rén chén jiā yì xiān shēng zài mín shí jiǔ nián xiě gěi wǒ de xìn， céng yòu xià miàn yī duàn：
　　 luó sù (B.Russell) chū zhì zhōng guó zài shàng hǎi yǎn shuō shí， jí yòu lěng jùn zhī yǔ yuē“ zhōng guó shí wéi yī wén huà tǐ 'ér fēi guó jiā”。 bù nìng zhòu dǔ cǐ jīng rén zhī jù， jí mò'érzhìzhī， yǐ wéi luó sù yǎn guāng hé shēn ruì zhì cǐ ! qí hòu， fàn guān 'ōu xī xué zhě lùn wú guó wén huà zhī shū， shǐ zhī cǐ yǔ yǐ yòu xiān luó sù 'ér dào zhī zhě。 ( jiàn《 cūn zhì yuè kān》 yī juàn yī qī )
　　 qí hòu dà yuē zài mín 'èr shí sān nián měi guó shè huì xué jiā pài kè (RobertE.Park) zài yàn jīng dà xué jiǎng xué yī nián， lín mò chū yī jí kān， yì jiàn yòu lèi sì de huà。 dà yì yì yán zhōng guó bù shì yī guó jiā， ér shí wéi yī dà wén huà shè huì， rú tóng 'ōu xī zhī wéi yī dà wén huà shè huì zhě rán。
　　 rì běn sù xué cháng gǔ chuān rú shì xián， zé shuō guò yī jù miào yǔ：
　　 jìn dài de yīng guó rén， yǐ guó jiā wéi“ bì yào zhī 'è” (necessaryevil)； zhōng guó rén zì 'èr qiān nián zhī gǔ xī， què zǎo bǎ guó jiā dàngzuò“ bù bì yào zhī 'è” liǎo。 (《 dōng xī xué zhě zhī zhōng guó gé mìng lùn》 dì 152 yè， xīn shēng mìng shū jú bǎn )
　　 qīng huá dà xué shǐ xué jiào shòu léi hǎi zōng xiān shēng， yú qí zhù zuò zhōng zé shuō：
　　 èr qiān nián lái de zhōng guó， zhǐ néng shuō shì yī gè páng dà de shè huì， yī gè jù yòu sōng sàn zhèng zhì xíng tài de dà wén huà qū， yǔ zhàn guó qī xióng huò jìn dài xī yáng liè guó， jué rán bù tóng。
　　 tā yǐ wéi dà jiā zú zhì chéng rán shì zhōng guó shè huì yī láo gù de 'ān dìng lì， shǐ dé tā jīng guò wú shù dà xiǎo biàn luàn réng bù jiě tǐ； rán 'ér què shì yǔ guó jiā gēn běn bù bìng lì de。 zhōng guó zì chūn qiū yǐ hòu， zōng fǎ shuāi luò， nǎi jiàn guó jiā chú xíng； zhàn guó qī xióng shǐ wéi zhēn tǒng yī wán bèi de guó jiā； dào hàn dài jiā zú fù shèng， yòu bù chéng yī gè guó jiā liǎo。 (1)( jiàn léi hǎi zōng zhù《 zhōng guó wén huà yǔ zhōng guó de bīng》 zhī zhōng guó de jiā zú yī piān， shāng wù yìn shū guǎn chū bǎn。 )
　　 jìn zé yòu yòu luó mèng cè xiān shēng zhù《 zhōng guó lùn》 yī shū， qiáng diào zhōng guó wéi“ tiān xià guó”。 tā shuō zhōng guó yī miàn yòu qí tiān xià xìng， yī miàn yòu yòu qí guó jiā xìng， suǒ yǐ shì“ tiān xià guó”。 yī mín zú zì zhì qí zú zhě， wéi zú guó ( mín zú guó jiā )； yī mín zú tǒng zhì tā mín zú zhě， wéi dì guó； yī mín zú lǐng xiù tā zú yǐ qiú gòng zhì zhě， wéi tiān xià guó。 tiān xià guó chāo zú guó 'ér fǎn dì guó， shì guó jiā zhī jìn bù de xíng shì， yì huò xǔ shì zuì jìn bù de xíng shì ( tā sì yǐ sū lián shǔ yú cǐ shì )。 fán yǐ wéi zhōng guó“ hái bù shì yī gè guó jiā” zhě， dà cuò wù； tā nǎi shì zǒude tài yùn liǎo， chāo guò qù liǎo。 (2)( jiàn luó mèng cè zhě《 zhōng guó lùn》， shāng wù yìn shū guǎn chū bǎn。 )
　　 guān yú cǐ wèn tí， wǒ men hòu miàn yào tǎo lùn， zhè lǐ bù zài duō xù。 yǐ shàng gè jiā shuō fǎ zì bì gè yòu qí suǒ jiàn， ér qí rèn dìng zhōng guó wéi yī tè shū zhī shì， bù shǔ pǔ tōng guó jiā lèi xíng， què xiāng tóng。 wǒ men jí yǐ cǐ liè wéi zhōng guó wén huà dì shí yī tè zhēng。
　　 shàng miàn tí dào de léi hǎi zōng xiān shēng， yòu《 zhōng guó wén huà yǔ zhōng guó de bīng》 yī shū chū bǎn。 tā gēn jù lì shǐ， zhǐ chū zhōng guó zì dōng hàn yǐ jiàng wéi wú bīng de wén huà。 qí suǒ wèi wú bīng de， shì shuō zhǐ yòu liú máng dāng bīng， bīng fěi bù fēn， jūn mín hù xiāng chóu shì， huò yīn wú bīng kě yòng 'ér lì yòng yì zú wài bīng， nà zhǒng biàn tài jú miàn。 yòu bīng de zhèng cháng jú miàn， dà zhì fēn liǎng zhǒng： yī zhǒng shì bīng yǔ mín fēn， bīng wéi shè huì shàng jí zhuān yè， cǐ jí gǔ zhī fēng jiàn shè huì； yī zhǒng shì bīng mín hé yī， quán guó jiē bīng， jìn dài guó jiā lèi duō rú cǐ。 zhōng guó lì shǐ shàng zhè liǎng zhǒng jú miàn dū céng yòu guò， dàn hòu shì què méi yòu liǎo， zhōng guó zhī jī ruò zài cǐ。 suī rán pō yòu rén fǒu rèn qí shuō， dàn wǒ men gǎn jué yì zhí dé zhù yì yán jiū。 wǒ men liè tā wéi dì shí 'èr tè zhēng。
　　 wǎng nián lì shǐ xué jiào shòu qián mù xiān shēng céng yòu yī lùn wén， chēng zhōng guó wén huà wéi“ xiào de wén huà”。 (1)( sān shí nián shí yī yuè chóngqìng《 dà gōng bào》 xīng qī lùn wén。 ) jìn zé zhé xué jiào shòu xiè yòu wěi xiān shēng， yòu yòu《 xiào yǔ zhōng guó wén huà》 yī shū chū bǎn。 tā qiáng diào shuō：
　　 zhōng guó wén huà zài mǒu yī yì yì shàng， kě wèi wéi“ xiào de wén huà”。 xiào zài zhōng guó wén huà shàng zuò yòng zhì dà， dì wèi zhì gāo； tán zhōng guó wén huà 'ér hū shì xiào， jí fēi yú zhōng guó wén huà zhēn yòu suǒ zhī。 ( xiè zhù《 xiào yǔ zhōng guó wén huà》， qīng nián jūn chū bǎn shè chū bǎn )
　　 tā yú shì cóng dào dé、 zōng jiào、 zhèng zhì gè fāng miàn， fēn bié jiā yǐ lùn zhèng yǐ chéng qí shuō， cǐ bù zhēng yǐn。 cǐ shū yǔ qián miàn léi shì yī shū， jiē shì xiē sàn piān lùn wén zhī huì yìn běn； kě xī fēi xì tǒng de zhù zuò， shū bù zú yǐ fā huī zhè liǎng dà lùn tí。 rán qí wèn tí zhī tí chū， zǒng shì yòu yì sī de。 wǒ men liè tā wéi zhōng guó wén huà dì shí sān tè zhēng。
　　 yòu yòu jiǎng xīng yù xiān shēng zhù《 zhōng guó yǐn shì yǔ zhōng guó wén huà》 yī shū chū bǎn。 tā zhǐ chū“ yǐn shì” zhè yī míng cí hé tā suǒ dài biǎo de yī lèi rén wù， shì zhōng guó shè huì de tè chǎn； ér zhōng guó yǐn shì de fēng gé hé yì jìng， yì jué fēi 'ōu měi rén suǒ néng liǎo jiě。 suī zài rén shù shàng tā men zhàn jí shǎo shù； rán 'ér zhōng guó de yǐn shì yǔ zhōng guó de wén huà què yòu xiāng dāng guān xì。 zhè xiē huà bù wú shì chù， xī yuán shū jiē wèi néng rèn zhēn dì yú yǐ lùn zhèng fā huī。 wǒ men jīn qǔ tā wéi dì shí sì tè zhēng， ér yán jiū zhī。
　　 rú shàng zhī lì， zài qù xún qǔ yī xiē tè zhēng， hái kě yǐ yòu； dàn wǒ men gū zhǐ yú cǐ liǎo。
　　 sì cān kǎo zuǒ zhèng de zī liào
　　 zài wǒ men yán jiū jìn chéng zhōng， wǒ men jiāng yǐ mín zú pǐn xìng de yōu diǎn jí liè diǎn， wéi cān kǎo zuǒ zhèng de zī liào。 yōu diǎn liè diǎn yòu shí bù kě fēn； wǒ men yì fēi zhù yì qí yōu liè。 bù guò tōng cháng bèi rén zhǐ shuō shí， zǒng wéi qí tè yōu huò shū liè 'ér hòu yǐn qǐ lái shuō tā， zhèng què dì shuō jiù shì tè shū zhī diǎn。 mín zú pǐn xìng shàng zhè xiē tè shū zhī diǎn， dà duō shì yóu mín zú wén huà táo zhù 'ér chéng。 suǒ yǐ zuì hǎo yòng tā lái wéi lùn jiū wén huà zhī zuǒ zhù， yóu yīn guǒ yìn zhèng 'ér shì lǐ yì zhāng。 xiàn zài guó nèi liú xīn yán jiū mín zú pǐn xìng de， yòu liǎng wèi xiān shēng： yī wèi shì cóng yōu shēng xué shàng lái yòng xīn de pān guāng dàn xiān shēng， zhù yòu《 mín zú tè xìng yǔ mín zú wèi shēng》、《 rén wén shǐ guān》 děng shū。 yī wèi shì cóng jiào yù xué shàng lái yòng xīn de zhuāng zé xuān xiān shēng， zhù yòu《 mín zú xìng yǔ jiào yù》 yī jù cè。 liǎng wèi dū céng bǎ wài guó rén duì zhōng guó rén zhī zhǒng zhǒng kàn fǎ ( cóng tǐ zhì dào xīn lǐ )， jiā yǐ sōu jí， gōngjǐ wǒ men bù shǎo zī liào。 yóu yǐ zhuāng zhù sōu tǎo jí qín， chú luó liè xī yáng rén rì běn rén zhōng guó rén xǔ duō rén shì zhǒng zhǒng zhù zuò yì lùn wài， bìng jiù zhōng guó xì jù、 xiǎo shuō、 shén huà、 mí yǔ、 yàn yǔ、 gé yán、 lián yǔ、 gē yáo děng fēn xī qǔ zhēng。 yòu cǐ yī shū， bù chì dé dào xǔ duō shū。 yòu dāng rì kòu qīn zhàn huá běi yù jì xù zhēng fú zhōng guó shí， céng zuò《 zhī nà rén xīn lǐ zhī yán jiū》， yìn xíng xiē xiǎo cè， gōngjǐ qí lái huá shì bīng jí qiáo mín zhī yòng， qí zhōng xù shù yì xì gēn jù qí duō nián jīng yàn tǐ huì zhī suǒ dé； yú dí rén shēn xīn zhī zhōng， wǒ men dà zú yǐ zì jìng。 cǐ wài fāng jiān yòu nèi shān wán zào、 yuán niú / wù + xīn bīng wèi、 dù biān xiù fāng děng gè jiā zhù zuò zhī yì běn。 (1)( nèi shān wán zào zhù《 yī gè rì běn rén de zhōng guó guān》， yóu bǐng qí yòu yì běn。 dù biān xiù fāng zhù《 zhōng guó guó mín xìng lùn》， gāo míng yì běn， běi xīn shū jú chū bǎn。 yuán niú / wù + xīn bīng wèi zhù《 zhōng guó mín zú xìng zhī jiě pōu》， wú zǎo xī yòu yì běn。 ) suī qí yì jiàn yǐ wéi zhuāng zhù jí dí kòu xiǎo cè suǒ zhāi qǔ， rán yuán shū réng zhí yī yuè。
　　 jīn zōng hé gè fāng zhī suǒ jiàn， dé qí bǐ jiào gōng rèn de tè diǎn yuē rú xià。
　　( yī ) zì sī zì lì cǐ zhǐ shēn jiā niàn zhòng、 bù jiǎng gōng dé、 yī pán sǎnshā、 bù néng hé zuò、 quē fá zǔ zhì néng lì， duì guó jiā jí gōng gòng tuán tǐ quē fá zé rèn gǎn， xún sī fèi gōng jí tān sī děng。
　　( èr ) qín jiǎn cǐ zhǐ xí xìng qín jiǎn、 kè kǔ nài láo、 zī zī bù juàn、 hǎo jié shěng yǐ zhì yú lìn sè、 jí yòu shí lì zhù yì shí yòng zhù yì zhī jīng shén děng。
　　( sān ) ài jiǎng lǐ mào cǐ yī miàn zhǐ fán wén rù jié、 xū qíng kè tào、 zhòng xíng shì、 ài miàn zǐ yǐ zhì yú qī wěi； yī miàn yì zhǐ níng xī shēng shí lì 'ér yào miàn zǐ， wéi zhēng yī kǒu qì 'ér qīng jiā dàng chǎn děng。
　　( sì ) hé píng wén ruò cǐ zhǐ wēn shùn hé píng、 chǐ yú yòng bào、 zhòng wén qīng wǔ、 wén yǎ 'ér bù miǎn xiān ruò、 tè xǐ tiáohé tuǒ xié； zhōng yōng jí jūn héng、 bùwèi yǐ shèn、 shì kě 'ér zhǐ děng。
　　( wǔ ) zhī zú zì dé cǐ zhǐ zhī zú 'ān mìng， yòu zì dé zhī qù， pín 'ér lè、 pín 'ér wú yuàn、 ānfèn shǒu jǐ、 jìn rén shì tīng tiān mìng、 tián dàn 'ér 'àihào zì rán fēng jǐng、 bù jīn shàng quán lì、 shǎo yǐ rén lì shèng tiān zhī xiǎng děng。
　　( liù ) shǒu jiù cǐ zhǐ hàogǔ bó jīn、 yīn xí gǒu 'ān、 jí shǎo jìn qǔ mào xiǎn jīng shén、 ān tǔ zhòng qiān、 yī dòng bù rú yī jìng děng。
　　( qī ) mǎ hǔ ( mó hú ) cǐ zhǐ mǎ hǔ rén + lóng dòng、 bù qiú jīng què、 bù zhòng shì shí jiān、 bù jiǎng shù zì、 fū yǎn yīn xún、 bù chè dǐ、 bù dà fēn bǐ cǐ、 méi yòu yī dìng guī lǜ děng。
　　( bā ) jiān rěn jí cán rěn cán rěn zhǐ duì rén huò duì wù quē fá tóng qíng； cǐ zuì wéi xī yáng rén suǒ zhǐ chì qiǎn zé zhě。 jiān rěn zé wèi zì jǐ néng rěn nài zhì shèn gāo zhī chéng dù。 kè jǐ、 zì miǎn、 rěn rǔ、 chī kuī děng jiē shǔ yú cǐ。 duì wài duì nèi liǎng miàn shí yì xiāng lián zhī shì。
　　( jiǔ ) rèn xìng jí tánxìng rèn xìng zhǐ yú láo rèn， tánxìng zé bìng yòu tánlì。 cǐ bù dú yú qí gè rén shēng mìng jiàn zhī， quán mín zú quán lì shǐ qià yì zhèng míng rú cǐ。 cǐ bù dú qí xīn lǐ jīng shén fāng miàn wéi rán， yú qí tǐ zhì jí shēng lǐ xiàn xiàng yì zhèng míng rú cǐ。 yīn yòu“ wēn dùn tānɡ”“ niú pí táng” děng chēng yù。
　　( shí ) yuán shú lǎo dào cǐ gài wéi zhōng guó mín zú pǐn xìng zhī zǒng kuò de tè zhēng， gù liè yǐ wéi diàn。 qí hán yì yòu： yōu yōu rán bù huāng bù máng、 wěn jiàn、 lǎo chéng chí zhòng、 xīn yǎn duō、 yòu fēn cùn、 jìn qíng jìn lǐ、 bù piān bù qī、 bù lù guī jiǎo 'ér jù yòu zuì dà zhī shì yìng xìng jí qián lì。
　　 shàng lái shí diǎn， yuē dé qí yào。 zhè jì shì zhōng guó wén huà suǒ jié zhī guǒ， zài wǒ men lùn jiū zhōng guó wén huà yào yì shí， yīngdāng bǎ tā běn yuán dū yú jué tōng， yào yú qí běn mò yīn guǒ zhī jiān méi yòu bù qià bù guàn zhī chù cái xíng。
　　 zài zé， wǒ men de yán jiū dà tǐ yǐ shè huì rén shēng wéi zhù， yú wài zhào gù wèi néng zhōu biàn。 lì rú zhōng guó yǔ yán wén zì zhī tè shū， shì jiè suǒ zhòng shì， qí wéi zhōng guó wén huà yī dà chéngfèn zì wú yí yì。 dàn zhù zhě zì kuì wài xíng， què bù gǎn jiā yǐ lùn liè。 cǐ wài rú wén xué、 rú luó ji、 rú zhé xué、 rú yīnyuè、 rú huì huà、 diāo kè、 táo cí、 gōng shì jiàn zhù、 yuán lín bù zhì、 rú yī yào、 rú tǐ yù quán shù、 rú nóng yè gōng yè， yǐ zhì zhǒng zhǒng fāng miàn， zhōng guó yì mò bù zì yòu qí tè shū zhī diǎn。 suǒ yòu zhè xiē bù tóng fāng miàn zhī xǔ duō bù yī lèi de tè diǎn， bì yǔ cǐ suǒ lùn jiū zhī shè huì rén shēng de tè diǎn， jiē yòu qí gǔ zǐ lǐ xiāng tōng zhī wài。 lùn qǐ lái， zhè xiē dōushì wǒ men cān kǎo zuǒ zhèng de zī liào。 jiǎ ruò dū ná lái hù zī yìn zhèng， hù xiāng fā míng， bì gèng kě dà yòu suǒ wù， bì yú zhōng guó wén huà yào yì gèng jiàn zhī de zhēn。 xī hū nán dé zhè yàng bó xué 'ér wú suǒ bù tōng de tōng rén， dà yuē shì yào kào qún cè qún lì， zuò jí tǐ yán jiū lái wán chéng liǎo。
　　 zǒng 'ér yán zhī， wǒ xiāng xìn quán bù zhōng guó wén huà shì yī gè zhěng tǐ ( zhì shǎo qí gè bù mén gè fāng miànxiàng lián guàn )。 tā wéi zhōng guó rén suǒ xiǎng yòng， yì chū yú zhōng guó rén zhī suǒ chuàng zào， fù zhuǎn 'ér táo zhù liǎo zhōng guó rén。 tā yòu xǔ duō xǔ duō tè zhēng。 bèi shì rén zhǐ mù 'ér shǔshuō。 zhè xiē tè zhēng jiū suǒ cóng lái， yī yī jiē shì nán tí， rán 'ér wǒ qǐ tú jiě dá zhè xiē nán tí héng héng suǒ yòu nán tí， wǒdōu xiǎng yào jiě dá。 bù dàn cǐ， wǒ bìng xiǎng xún dé qí zǒng gēn yuán， yǐ yī gè gēn běn lǐ yóu jiě dá zhī。 zhè běn shū jí yī chū bù zhī cháng shì。