dì yī zhāng
　　 dào kě dào， fēi cháng dào。 míng kě míng， fēi cháng míng。 wú， míng tiān dì zhī shǐ。 yòu， míng wàn wù zhī mǔ。 gù cháng wú， yù yǐ guān qí miào。 cháng yòu， yù yǐ guān qí jiào。 cǐ liǎng zhě， tóng chū 'ér yì míng， tóng wèi zhī xuán。 xuán zhī yòu xuán， zhòng miào zhī mén。
　　 běn wén dì yī zhāng， shǒu xiān tí chū lǎo zǐ《 dào dé jīng》 de “ dào ” yǔ “ míng ” liǎng gè guān jiàn míng cí， yě shì lián chuàn guàn tōng quán shū bā shí yī zhāng mài luò de xiàn suǒ。 ér qiě yě shì qiān gǔ yǐ lái， yán jiū lǎo zǐ xué shù de zhēng duān zhī suǒ zài。
　　 tóu tóu shì dào
　　 xiàn zài wǒ men yě lái còu rè nào， jiǎng《 lǎo zǐ》， shǒu xiān yào bù pà lǎo zǐ xiào diào tā de cháng méi， gèng yào xiàng yán jiū lǎo zǐ de xué zhě men， dào qiàn wàn fēn， yǐ wài xíng rén wàng shuō nèi hánghuà， làn gān chōng shù， bùzúwèi píng。 dàn shì wǒ men yòu bù dé bù bǎ chuán tǒng wén huà zhōng de “ dào ” zì yǔ “ tiān ” zì xiān jiǎng qīng chǔ， cái hǎo kāi shǐ。
　　 dú zhōng guó shū， rèn zhōng guó zì， bù guǎn shí dài zěn yàng yǎn biàn， duì yú zhōng guó wén zì de liù shū —— xiàng xíng、 zhǐ shì、 huì yì、 xíng shēng、 zhuǎn zhù、 jiǎ jiè， bù néng bù liú yì。 zhì shǎo， dú gǔ dài wén zì zhāng fǎ suǒ xiě chéng de gǔ shū， bì xū jù bèi yòu《 shuō wén》 liù shū de cháng shí。
　　 zài gǔ shū zhōng， “ dào ” yǔ “ tiān ” zì， dào chù kě yǐ kàn dào。 dàn yīn shàng gǔ wén zì yǐ jiǎn huà wéi yuán zé， yī gè fāng kuài de zhōng wén zì， biàn bāo hán rén men yì shí sī xiǎng zhōng de yī gè zhěng tǐ guān niàn； yòu shí zhǐ yòng yī gè zhōng wén zì， dàn tòu guò jiǎ jiè、 zhuǎn zhù de zuò yòng， yòu lìng wài bāo hán liǎo hǎo jǐ gè guān niàn。 bù xiàng wài wén huò xiàn dài yǔ wén， yòng hǎo jǐ gè， shèn zhì yī 'èr shí gè zì， cái biǎo dá chū yī gè guān niàn。 yīn cǐ， yǐ xiàn dài rén lái dú gǔ shū， nán miǎn huì zēng jiā bù shǎo sī suǒ hé kǎo jù shàng de má fán。 tóng yàng dì， wǒ men yòng xiàn dài yǔ tǐ xiě chū de wén zì， zì yǐ wéi hěn míng bái， kǒng pà jiāng lái yě yào zēng jiā hòu shì rén de xǔ duō má fán。 bù guò， rén rú bù zuò zhè xiē suǒ suì de shì， zì zhǎo má fán， nà jiù yě tài wú liáo， huì jué dé huó zhe méi shì kě zuò shìde。
　　 lì rú “ dào ” zì。 zài chuán tǒng de gǔ shū zhōng， dà yuē biàn yòu sān zhǒng yì yì yǔ yòng fǎ。
　　（ yī） “ dào ” jiù shì dào， yě biàn shì rén shì jiān suǒ yào xíng zǒu de dào lù de dào。 yóu rú yuán rén mǎ zhì yuǎn zài《 qiū sī qū》 zhōng suǒ xiě de “ kū téng lǎo shù hūn yā， xiǎo qiáo liú shuǐ rén jiā， gǔ dào xī fēng shòu mǎ， xī yáng xī xià， duàn cháng rén zài tiān yá。 ” zhè gè “ gǔ dào xī fēng shòu mǎ ” de dào， biàn shì dào lù de dào。 zhào《 shuō wén》 yì yì de zhù shì jiù shì： “ dào zhě， jìng lù yě。 ”
　　（ èr） “ dào ” shì dài biǎo chōu xiàng de fǎ zé、 guī lǜ， yǐ jí shí jì de guīju， yě kě yǐ shuō shì xué lǐ shàng huò lǐ lùn shàng bù kě biàn yì de yuán zé xìng de dào。 rú zǐ chǎn zài《 zuǒzhuàn》 zhōng suǒ shuō de： “ tiān dào yuǎn， rén dào 'ěr。 ” rú zǐ sī zài《 zhōng yōng》 shǒu zhāng zhōng suǒ shuō： “ tiān mìng zhī wèi xìng， shuài xìng zhī wèi dào。 ” sūn zǐ suǒ shuō： “ bīng zhě， guǐ dào yě。 ” děng děng。
　　（ sān） “ dào ” shì zhǐ xíng 'ér shàng de dào。 rú《 yì · xì chuán》 suǒ shuō： “ xíng 'ér shàng zhě wèi zhī dào， xíng 'ér xià zhě wèi zhī qì。 ” yòu rú dào shū suǒ shuō： “ lí yòu lí wú zhī wèi dào。 ” zhè biàn tóng yú fó jīng shàng suǒ shuō de： “ jí yòu jí kōng， jí kōng jí yòu。 ” xuán miào yōu wēi， shēn bù kě cè liǎo！
　　 yòu rén jiě shì《 lǎo zǐ》 dì yī zhāng shǒu jù de dì 'èr gè “ dào ” zì， biàn shì yī bān suǒ wèi “ cháng yán dào ” de yì sī， yě jiù shì shuō huà de yì sī。 qí shí， zhè shì bù dà hé lǐ de。 yīn wéi bǎ shuō huà huò huà shuō yòng “ dào ” zì lái dài biǎo， nà shì táng sòng zhī jiān de kǒu tóu yǔ。 rú kè jiā huà、 yuè yǔ zhōng biàn bǎo liú zhe。 zhì yú táng sòng jiān de zhù zuò， zài yǔ lù zhōng jīng cháng chū xiàn yòu： “ dào lái！ dào lái！ ”“ sù dào！ sù dào！ ” děng jù zǐ。 míng rén xiǎo shuō shàng， gèng duō “ mǒu mǒu dào ” huò “ mǒu rén shuō dào ” děng yòng yǔ。 rú guǒ shàng sù dào chūn qiū zhàn guó shí dài， shí gé jǐ qiān nián， kǒu yǔ wán quán yǔ hòu shì bù tóng。 nà gè shí hòu biǎo shì shuō huà de yòng zì， dū yòng “ yuē ” zì。 rú “ zǐ yuē ”、 “ mèng zǐ yuē ” děng děng， rú cǐ，《 lǎo zǐ》 yuán wén “ dào kě dào ” de dì 'èr gè “ dào ” zì shì fǒu kě zuò “ shuō ” zì jiě shì， zhū wèi yìng kě chù lèi bàng tōng， bù dài xì shuō liǎo。
　　 jiǎng dào zhè lǐ， shùn biàn yě bǎ gǔ shū shàng de “ tiān ” zì tí yī tí。 gǔ shū shàng de “ tiān ” zì， dà yuē yě gài kuò liǎo wǔ lèi nèi hán：（ yī） tiān wén xué shàng wù lǐ shì jiè de tiān tǐ zhī tiān， rú《 zhōu yì》 qián guà guà cí “ tiān xíng jiàn ” de “ tiān ”。（ èr） jù yòu zōng jiào sè cǎi， xìn yǎng shàng de zhù zǎi zhī tiān， rú《 zuǒzhuàn》 suǒ shuō de “ wú tiān bù diào ”。（ sān） lǐ xìng shàng de tiān， rú《 shī jīng》 xiǎo jié de “ cāng tiān cāng tiān ”。（ sì） xīn lǐ xìng qíng shàng de tiān， rú《 tài shì》 hé《 mèng zǐ》 de “ tiān shì zì wǒ mín shì， tiān tīng zì wǒ mín tīng ”。（ wǔ） xíng 'ér shàng de tiān， rú《 zhōng yōng》 suǒ wèi “ tiān mìng zhī wèi xìng ”。
　　 shǒu xiān liǎo jiě liǎo zhè xiē yòng zì， nà me， dāng wǒ men kàn dào gǔ shū de “ dào ” yǔ “ tiān ”， shèn zhì zài tóng yī jù zhōng， yòu shí bǎ tā dāng dòng cí huò xíng róng cí yòng， yòu shí yòu bǎ tā dāng míng cí yòng， jiù bù huì hùn xiáo bù qīng liǎo。
　　 jiǎ dìng wǒ men yào wèn，《 lǎo zǐ》 běn shū dì yī zhāng shǒu jù zhōng liǎng gè “ dào ” zì， yīngdāng zuò nǎ zhǒng jiě shì cái qiàdàng？ wǒ zhǐ néng shuō： zhǐ yòu qīn jiàn lǎo zǐ， lái wèn gè qīng chǔ。 bù rán dōushì tā shuō lǎo zǐ， huò wǒ shuō lǎo zǐ， gū qiě bèi cǐ yī gé， bié chéng yī jiā yī yán， néng shuō dào lǐ shì tōng dá， yě jiù chàbù duō liǎo， hé bì gù zhí chéng jiàn， zhuī jiū bù xiū ní！ nǐ qiān wàn bù yào wàng jì lǎo zǐ zì shuō de “ dào cháng wú wéi ”、 “ dào cháng wú míng ”， yǐ jí “ dào fǎ zì rán ” děng de guān niàn。
　　 yòu wú zhù bīn
　　 guān yú yǔ zhòu wàn wù de “ yòu shēng yú wú， wú zhōng shēng yòu ” de xíng shàng yǔ xíng xià wèn tí， yǐ xī yáng zhé xué de zhì xué xí guàn lái shuō， qí zhōng jiù bāo hán liǎo zōng jiào zhé xué zhōng yǔ zhòu wàn yòu de lái yuán lùn， yǐ jí chún cuì zhé xué de wéi xīn、 wéi wù、 yī yuán、 duō yuán、 yòu shén、 wú shén děng xué shuō de xún tàn。
　　 jiǎ dìng yǔ zhòu wàn wù què shì cóng běn wú zhōng 'ér shēng chū wàn yòu wàn lèi。 wú zhōng hé yǐ shēng yòu？ biàn shì yī gè mò dà de wèn tí。 yǐ zōng jiào shén xué de lì lùn， cóng wú shēng yòu， shì yóu dì yī yīn de zhù zǎi de shén suǒ fā shēng。 dàn zài fó xué zhōng， jì bù chéng rèn shén wǒ shì dì yī yīn， yě bù chéng rèn yòu yī qíng xù huà de quán wēi zhù zǎi suǒ néng zuǒ yòu； kě shì yòu bù fǒu rèn xíng 'ér xià shén wǒ de cún zài。 zhǐ shuō “ yīn zhōng yòu guǒ， guǒ jí wéi yīn ” de yīn guǒ hù biàn， wàn yòu de xíng chéng， yòu shēng yú kōng， kōng jí shì yòu， yīn yuán hé hé， “ yuán qǐ xìng kōng， xìng kōng yuán qǐ ”。 yīn cǐ， yǔ lǎo zǐ de yòu、 wú hù wéi yīn guǒ lùn， qià qià xiāng jìn。 suǒ yǐ hòu lái fó xué shū rù zhōng guó， yǔ lǎo zhuāng xué shuō yī pāi jí hé， xiāng hù gòng cún liǎo。
　　 zhè gè yòu wú hù wéi shēng miè de guān niàn， cóng zhōu mò 'ér dào xiàn dài， jǐ qiān nián lái， yī zhí chéng wéi zhōng guó wén huà zhōng pǔ biàn píng mín huà de zhé xué sī xiǎng， zài zhōng guó lì dài de wén xué shī cí huò xué shù shǐ shàng， dào chù kě jiàn， yóu qí míng、 qīng yǐ hòu yòu míng de xiǎo shuō， rú《 hóng lóu mèng》、《 xī yóu jì》 děng děng。《 hóng lóu mèng》 kāi tóu de yī sēng yī dào de kāi chǎng bái， yǔ yòu míng de mèng yóu tài xū huàn jìng， yǐ jí “ jiǎ zuò zhēn shí zhēn yì jiǎ， wú wéi yòu chù yòu hái wú ” nǎi zhì jiǎ tuō lín dài yù de bǐ xià fǎn mà jiǎ bǎo yù： “ wú duān nòng bǐ shì hé rén？ chāoxí nán huá zhuāng zǐ wén。 bù huǐ zì jiā wú jiàn shí， què jiāng chǒu yǔ dī tā rén ” děng děng lǎo zhuāng yǔ chán dào sī xiǎng， jīhū fǔ shí jiē shì。 nán guài hòu rén yòu qiáng diào《 hóng lóu mèng》 shì yī bù dào shū。 shèn zhì gǎn shàng xiàn dài de shí máo， yòu shuō shì yī bù chán xué liǎo！
　　 xián huà bù shuō， shū guī zhèng chuán， yóu《 lǎo zǐ》 dì yī zhāng de “ yòu、 wú ” yǔ “ yòu míng、 wú míng ” wèn tí gào yī duàn luò。 gēn zhe 'ér lái de， biàn shì “ cháng wú、 cháng yòu ” de fù dài wèn tí。 wǒ men jì yǐ rèn kě shǒu zhāng de “ wú ” yǔ “ yòu ” liǎng gè zì gè zì biāo chéng yī jù， gòu chéng yī gè guān niàn。 dāng rán wén cóng zì shùn， xià miàn jùdòu， yě shǐ chéng rèn shì “ cháng wú ” yǔ “ cháng yòu ”， ér bù zhào yī bān chuán xí， dú chéng “ cháng wú yù ” yǔ “ cháng yòu yù ” liǎo。 bù guò， yǐ yī bān cóng shì xué xí xiū dào huò zhuān jiǎng xiū xīn yǎng xìng zhī dào de lì chǎng lái jiǎng， rèn dìng “ cháng wú yù ” yǔ “ cháng yòu yù ” de jùdòu cái shì duì de。 nà yě bù cuò， fǎn zhèng zēng zēng jiǎn jiǎn， dōuzài xún zhāng zhāi jù zhī jiān wán nòng wén zì de bǎ xì， rú yǐ lǎo zǐ kàn lái， yīngdāng shì “ zhī zhě bù yán， yán zhě bù zhī ” liǎo！
　　 qián miàn yǐ jīng shuō dào běn wú shì tiān dì de yuán shǐ， miào yòu shì wàn wù wàn yòu de lái yuán。 yīn cǐ， tā gēn zhe jiù shuō： “ gù cháng wú， yù yǐ guān qí miào。 cháng yòu， yù yǐ guān qí xí。 ”“ gù ” zì， dāng rán biàn shì wén zhāng jù fǎ de jiè cí， yě jiù shì xiàn dài yǔ wén guàn yòng de “ suǒ yǐ ” de yì sī。 lǎo zǐ zhè jù huà yòng bái huà wén lái shuō， jiù shì —— rén men yào xiǎng tǐ rèn dà dào yòu wú zhī jì， bì xū yào xiū yǎng dào cháng wú de jìng jiè， cái néng guān chá —— tǐ chá dào yòu shēng yú wú de miào yòng。 zài shuō， rú guǒ yào xiǎng tǐ rèn dào wú zhōng rú hé shēng yòu， yòu bì xū yào jiā gōng， dàn cóng yòu chù lái guān chá zhè gè “ yòu ” ér zhōng guī yú běn lái “ wú ” de biān jì。 “ jiào ” zì， jiù shì biān jì de yì sī。
　　 xuán yuán zhī miào
　　 hǎo liǎo， dào cǐ wǒ men yǐ jīng kàn chū《 lǎo zǐ》 běn shū zài dì yī zhāng zhōng de sān duàn yào diǎn。 zhēn yòu yī yǔ zhōng jù bèi sān xuán mén， yī xuán mén jù bèi sān yào yì de shēn bù kě cè。
　　 shǒu duàn， tā tí chū “ dào ”， tóng shí tí shì wǒ men， bù kě zhí zhe dào shì yī bān de cháng dào。 zài hòu yǔ zhōng yòu fù dài shuō míng， zài bù dé yǐ de biǎo dá zhōng， tí chū liǎo yī gè “ dào ” zì； jiē zhe yòu qiáng diào， bù kě zhí zhù míng xiāng 'ér xún dào。 qí cì， biàn shuō dào xíng 'ér shàng dào yǔ xíng 'ér xià wàn yòu míng qì de guān xì， shì yòu wú xiāng shēng， mián mián bù duàn de。
　　 dì 'èr duàn， gào sù wǒ men， zài xíng 'ér xià de qíng kuàng xià 'ér yào tǐ rèn xíng 'ér shàng dào， bì xū cóng cháng wú de jìng jiè zhōng qù tǐ rèn tā de dào tǐ。 dàn shì rú yào gèng tòu chè jīng bì， yòu xū yào zài cháng yòu zhī zhōng lǐng wù tā de wú biān wú jì。
　　 dì sān duàn， zài fǎn fù shuō míng yòu wú zhī jiān de hù wéi yīn guǒ， rú yī hū yī xī zhī zì rán wǎng fù。 yīn cǐ 'ér shuō chū： “ cǐ liǎng zhě tóng chū 'ér yì míng， tóng wèi zhī xuán。 xuán zhī yòu xuán， zhòng miào zhī mén。 ” jiǎng dào zhè lǐ， yòu yào ràng wǒ men màn màn lái， xiān jiě jué qí zhōng yī gè zì hé yī gè jùdòu de wèn tí liǎo。
　　 gǔ shū de “ xuán ” zì， cóng táng、 sòng yǐ hòu， wǎng wǎng yǔ “ yuán ” zì hùn yòng hù jiàn， hěn duō nián qīng rén dà wéi kùn huò。 qí shí， “ xuán ” zì shì zhèng xiě， “ yuán ” zì shì tì dài pǐn， shì tōng yòng zì。 yīn wéi zài jiā zú dì wáng zhuān zhì shí dài de lì shǐ shàng， zuò xīng duì huáng shàng míng zì hé miào hào de zūn jìng， rén men bù kě suí biàn zhí hū， yě bù kě dī xiě。 bù rán， jiù fàn liǎo “ dà bù jìng ” de lǜ lìng， shèn zhì huì shā tóu。 shā liǎo tóu， dāng rán bù néng shuō huà chī fàn liǎo。 táng míng huáng de miào hào jiào “ xuán zōng ”， suǒ yǐ zài táng xuán zōng yǐ hòu， suǒ yòu shū xiě “ xuán ” zì de dì fāng， yī lǜ yào gǎi zuò “ yuán ” zì， yǐ miǎn fàn “ dà bù jìng ” de jì huì。 yīn cǐ hòu shì suǒ jiàn de gǔ shū， “ xuán ”“ yuán ” bù fēn， huò zhě “ xuán ”“ yuán ” tóng yòng liǎo。
　　 zài zhě， yòu guān zhè jǐ jù de jùdòu， cóng qián wǒ yòu yī wèi lǎo shī duì wǒ shuō： “ cǐ liǎng zhě tóng ” yìng dú chéng yī jù， “ chū 'ér yì míng ” dú chéng yī jù。 bù kě dú zuò “ cǐ liǎng zhě tóng chū 'ér yì míng。 ” wèn lǎo shī wèishénme yào zhè yàng dú？ tā shuō， zhè zhǒng jùdòu cái néng xiǎn chū yòu wú tóng yuán de miào yòng yǔ shēn yì， ér qiě zài wén qì lái jiǎng， tòu chè 'ér yòu lì。 rú cǐ yún yún， dāng rán yòu tā de dú dào jiàn jiě。 hòu lái， wǒ yě kàn dào jīng gǔ rén juàn diǎn guò de jǐ běn gǔ běn《 lǎo zǐ》， yě shì zhè yàng jùdòu。 dàn wǒ què rèn wéi zhè shì xí guàn zuò gǔ wén wén zhāng de shǒu fǎ， yì yì bìng wú tài duō chā bié。 yào tóng biàn tóng， yào tóng chū yě kě yǐ。 zhè lǐ wǒ méi yòu gù zhí dìng jiàn， xué lǎo zǐ de yǔ qì shuō yī jù： “ wú kě wú bù kě。 ”
　　 jiāo dài liǎo zhè xiē yì jiàn， zài lái jiǎng lǎo zǐ shǒu zhāng yuán wén de dì sān duàn。 tā zài shuō míng yòu wú xiāng shēng hù yòng de dào miào。 biàn shuō “ wú ” zhī yǔ “ yòu ”， zhè liǎng zhě shì yī tǐ tóng yuán， yīn wéi zuò yòng yǔ xiàn xiàng bù tóng， suǒ yǐ cóng wú míng zhī shǐ 'ér dào yòu míng zhī jì， bì xū yào gè yǐ bù tóng de mìng míng jiā yǐ fēn bié。 rú guǒ yào zhuī sù yòu wú tóng tǐ， jiū jìng shì zěn yàng tóng zhōng yòu yì de？ nà biàn yù zuàn yù shēn， yǒng yuǎn yě shuō bù wán。 suǒ yǐ， zài tā tóng tǐ tóng yuán de yì tóng miào yòng zhī jì， gěi tā xià gè xíng róng cí， biàn jiào zuò “ xuán ”。 shuō liǎo yī gè xuán， yòu bù shì yī yuán、 liǎng yuán kě yǐ jiū jìn de， suǒ yǐ yòu zài sān fǎn fù dì shuō， xuán de lǐ miàn hái yòu xuán， fēn xī dào kōng wú de lǐ miàn hái yòu kōng wú， miào yòu zhī zhōng hái yòu miào yòu。 yóu zhè yàng qù tǐ rèn dào de tǐ yòng， yòu wú xiāng shēng， zhēn shì miào zhōng yòu miào， miào dào jí diǎn gèng yòu miào chù。
　　 dàn yě yòu bù zǒu zhé xué sī biàn de lù xiàn， zhǐ cóng wén zì jié gòu de nèi hán qù liǎo jiě， yě jiù kě tōng tā de dà yì liǎo！ “ xuán ” zì de běn shēn， tā biàn shì xiàng xíng zì， bāo kuò liǎo huì yì de zuò yòng。
　　 yǐ zhào gǔ xiě， tā shì gōng xíng tài， yě děng yú yī gè huán jié jiē lián yī gè huán jié， qián yīn hòu guǒ， hù wéi yīn yuán， yǒng yuǎn shì wú shǐ wú zhōng， wú qióng wú jìn。 yīn cǐ， hòu shì yóu dào jiā yī biàn 'ér chéng wéi dào jiào de dào shì men， shǒu lǐ ná zhe yī gè wéi lián huán juàn zài wán， děng yú fó jiào hé shàng men shǒu lǐ ná zhe de niàn fó zhū， yī niàn jiē zhe yī niàn， tóng yàng dōushì dài biǎo rú huán zhī wú duān， yǒng wú qióng jìn de biāo jì。
　　 yòu yòu zhǐ cóng “ xuán ” zì xùn gǔ de nèi hán zuò jiě shì， rèn wéi “ xuán ” zì shì jí qí xì xiǎo de shēng wù， jīhū xì xiǎo dào miǎo bù kě jiàn de chéng dù。 yīn cǐ yòu yòu jiā shàng xiàn dài de xīn guān niàn， rèn wéi “ xuán ” zì de nèi hán， děng yú shì xì bāo huò wēi shēng wù de xíng róng zì， biàn bǎ yǐ chū hán gǔ guān yǐ wài de lǎo zǐ， qīng qīng yī chě， xiàng xī fāng de wéi wù sī xiǎng qù guī duì， yìng shuō lǎo zǐ de《 dào dé jīng》 jī běn shàng shì jiàn lì zài wéi wù zhé xué de jī chǔ shàng de。

　　dì 'èr zhāng
　　 tiān xià jiē zhī měi zhī wéi měi， sī 'è yǐ。 jiē zhī shàn zhī wéi shàn， sī bù shàn yǐ。 gù yòu wú xiāng shēng， nán yì xiāng chéng， cháng duǎn xiāng jiào， gāo xià xiāng qīng， yīn shēng xiānghè， qián hòu xiāng suí。 shì yǐ shèng rén chù wú wéi zhī shì， xíng bù yán zhī jiào， wàn wù zuò yān 'ér bù cí。 shēng 'ér bù yòu， wéi 'ér bù shì， gōng chéng 'ér fú jū。 fū wéi fú jū， shì yǐ bù qù。
　　 zhēn shàn měi de jià zhí dìng lùn hé zài？
　　《 lǎo zǐ》 shǒu zhāng jì tí chū “ dào ” yǔ “ míng ” de hán yì， dàn tóng shí yòu xiāng tóng yú “ yīn míng ” de fǎ zé， néng jiàn néng pò， zì shuō liǎo yī gè dào， zì yòu tuī fān liǎo dào de míng xiāng。 yě rú tóng zhèng fǎn hé de “ luó ji ” biàn zhèng， bù zì lì yú bù biàn de kěn dìng yǔ fǒu dìng xíng tài。 rú zhū zǒu pán， wú yòu fāng suǒ。 suǒ wèi de “ dào ”， nǎi “ zhì dào ” de dìng míng， dōushì wèile biǎo dá de fāng biàn， gū qiě míng zhī wéi “ dào ” ér yǐ。 “ dào ” shì “ biàn dòng bù jū， zhōu liú liù xū ” de， míng xiāng zhǐ shì rén wéi yì shí de sù zào 'ér yǐ。 jiào tā shì “ dào ”， yǐ jīng shì tóu shàng 'ān tóu， zǎo yǐ zhe xiāng liǎo。 yào xiǎng míng bái zhè gè bù kě jiàn、 bù kě dé de “ dào ”， zhǐ yòu zài yòng shàng qù tǐ huì， cái néng liǎo jiě yòu wú tóng chū 'ér yì míng de dào miào。 yīn cǐ dì 'èr zhāng biàn tuī chū měi yǔ shàn de dào lǐ， jiā yǐ chǎn fā。
　　 měi yǔ shàn， běn lái shì gǔ jīn zhōng wài rén suǒ jǐng yǎng、 chóng bài， jí lì zhuī qiú de jìng jiè。 rú xī yáng wén huà yuān yuán de xī là zhé xué zhōng， biàn yǐ zhēn shàn měi wéi zhé xué de gē de。 zhōng guó de shàng gǔ wén huà， yě yòu tóng yàng de biāo bǎng， yóu qí duì rén shēng zhé xué de yào qiú， bì xū dá yú zhì shàn， shēng huó yǔ xíng wéi， bì xū yào qiú dào zhì měi de jìng jiè。 shèn zhì sàn yú zhū zǐ bǎi jiā de xué shù sī xiǎng zhōng， yědōu suí chù kě jiàn， bù xū — yī liè jǔ， lìng jiā jiè shào。
　　 xiàn zài cóng hòu shì dào jiā suǒ biāo bǎng de xiū dào， yǔ xué shù sī xiǎng shàng de yìng yòng liǎng miàn lái jiǎng， yě biàn kě yǐ zhī dào tā de dà yào。 zhì yú jìn 'ér duō fāng fā míng， yǐ gè zhǒng bù tóng de jiǎo dù lái shuō míng gè gè chù jiǎo， nà jiù zài shén 'ér míng zhī， wú wǎng 'ér bù zì dé liǎo。
　　 xiān cóng xiū dào fāng miàn lái jiǎng， wú lùn hòu shì nǎ yī zhǒng zōng jiào， huò jiào yù zhé xué， dū huì shù lì yī gè měi hé shàn de jià gòu（ biāo de）。 shū bù zhī biàn shēng yú dìng， èr yóu yī qǐ。 fán shì rén wéi suǒ wèi de měi yǔ shàn de dào， yī luò hén jì， zǎo yǐ chéng wéi bù měi bù shàn de xiān qū liǎo。 xiū dào de rén， dà duō shù dū bǎ dào de jìng jiè， xiān yóu zì jǐ de zhù guān guān niàn， jiàn lì qǐ yī gè zhì zhēn、 zhì shàn、 zhì měi de gòu xiǎng。 yě kě yǐ shuō shì zì jǐ shǒu xiān jiàn lì qǐ yī gè dào de huàn jìng， wàng zì zhuī qiú。 qí shí， yī cún cǐ niàn， zǎo yǐ lí dào tài yuǎn liǎo。 yīn cǐ lǎo zǐ biàn shuō： “ měi zhī wéi měi， sī 'è yǐ。 shàn zhī wéi shàn， sī bù shàn yǐ。 ”
　　 suí lǎo zǐ zhī hòu， hòu lái cóng yìn dù chuán lái de fó jiā xué shuō， yě tóng yàng yòu cǐ lǐ lùn。 lì rú dà chéng fó xué suǒ wèi dào tǐ de “ zhēn rú ”， zhè gè míng cí běn shēn biàn zì shuō míng zhǐ shì míng yán de jiàn lì， bù kě rèn wéi què yòu yī gè gù dìng bù biàn de “ zhēn rú ” cún zài。 zhēn zhě rú yě， rú qí zhēn yě。 rú guǒ bǎ “ zhēn rú ” què dìng zài měi shàn de fàn chóu， zhè gè zhēn yě jiù bù rú rú zì zài liǎo。 zhè shì xǔ duō xiū dào zhě zài sī xiǎng guān niàn yǔ jiàn jiě shàng nán yǐ bì miǎn de dà wèn tí。 yīn cǐ fó xué yǐ jiě tuō “ jiàn huò ”—— lǐ jiě shàng de kùn rǎo； “ sī huò ”—— guān niàn shàng de kùn rǎo， wéi wú wéi fǎ， wéi jiàn dào de zhòng xīn suǒ zài。 pì rú wǔ zhǒng “ jiàn huò ” zhōng de “ jiàn qǔ jiàn ” yǔ “ jìn jiè qǔ jiàn ”， jiù dū shǔ yú sī xiǎng jiàn jiě shàng de mí huò。 yóu cǐ kě jiàn fó jiā xué shuō yǔ lǎo zǐ xiāng tí bìng lùn， bìng fēi 'ǒu rán。 lǎo zǐ shì yòng guī nà fāng fǎ lái jiǎn dān zhǐ shì， fó jiā zé yòng yǎn yì fāng fǎ lái jīng xiáng fēn xī。 wú guài sòng rú zhōng de fǎn duì pài， jiù fó lǎo bìng chēng， tóng shí pái chì liǎo。
　　 shàn fǎn 'ér bù měi
　　 dà dào wú míng， bìng fēi rú yī bān fán fū sú zǐ men suǒ rèn wéi de cháng dào。 shénme shì cháng dào ní？ biàn shì píng cháng rén men wéi xíng 'ér shàng dào suǒ jiàn lì qǐ de zhì zhēn、 zhì shàn、 zhì měi de míng xiāng jìng jiè。 zhè yàng yī lái， zǎo yǐ lí dào gèng yuǎn liǎo。
　　 yòu gè zhēn shàn měi de tiān táng， biàn yòu chǒu lòu、 zuì 'è、 xū wěi de dì yù yǔ tā duì lì。 tiān táng gù rán hǎo， dàn què yòu rén piān yào sǐ yě bù yàn dì yù。 jí lè shì jiè gù rán shǐ rén xiàn mù， xīn xiàng wǎng zhī， dàn què yòu rén yuàn yì yǒng yuǎn mù yù zài wú biān kǔ hǎi zhōng， yǐ kǔ wéi lè。 yǔ qí shè yī 'ér qǔ yī， zǎo yǐ bèi dào 'ér chí。 bù rú liǎng liǎng xiāng wàng， bù zhí zhe yú zhēn jiǎ、 shàn 'è、 měi chǒu， biàn kě dé qí dào miào 'ér xiāo yáo zì zài liǎo。
　　 rú guǒ cóng xué shù sī xiǎng shàng de guān diǎn lái jiǎng， jì rán měi yǔ chǒu、 shàn yǔ 'è， dōushì xíng 'ér xià rén wéi de xiāng duì jiǎ lì， gēn běn jí wú jué duì biāo zhǔn。 nà me， jiàn lì yī gè shàn de diǎn xíng， nà gè shàn biàn huì wéi rén lì yòng， chéng wéi zuò 'è duō duān de dǎng jiàn pái liǎo。 jiàn lì yī gè měi de biāo zhǔn， nà gè měi biàn huì nào chū “ dōng shī xiào pín ” de lòu xí。 yòu liǎng zé lì shǐ gù shì， nóng suō chéng sì jù míng yán， jiù kě shuō míng： “ měi zhī wéi měi， sī 'è yǐ。 shàn zhī wéi shàn， sī bù shàn yǐ ” de dào lǐ， nà jiù shì “ zhòu wéi cháng yè zhī yǐn， tōng guó zhī rén jiē shī rì ”， “ chǔ wáng hǎo xì yāo， gōng rén duō 'è sǐ ”。 xiàn zài yǐn yòng tā lái zuò wéi jīng yàn zhé xué de míng què xiě zhào， shuō míng wéi rén shàng zhě， wú lùn zài nǎ yī fāng miàn， dōubù kě yòu piān hǎo yǔ piān 'ài de qū xiàng。 jí shǐ shì piān zhòng yú rén yì dào dé、 zì yóu mín zhù， yě huì bèi rén lì yòng 'ér jiǎ mào wéi shàn， biàn wéi zào niè zuò 'è de jiè kǒu liǎo。
　　 tóng yàng dì， ài měi chéng pǐ， pǐ hǎo biàn shì dà bìng。 cóng lì shǐ jīng yàn de gè rén gù shì lái shuō：
　　 yuán cháo mò qī de yī wèi dà míng shì —— dà huà jiā ní yún lín。 tā fēi cháng 'ài měi hǎo jié。 tā zì jǐ shǐ yòng de wén fáng sì bǎo —— bǐ、 mò、 zhǐ、 yàn， měi tiān dōuyào yòu liǎng wèi zhuān rén lái jīng guǎn， suí shí fù zé cā xǐ gān jìng。 tíng yuàn qián miàn zāi de wú tóng shù， měi tiān zǎo wǎn yě yào pài rén tiǎo shuǐ kāi xǐ gān jìng， yīn cǐ yìng bǎ wú tóng shùgàn jìng sǐ liǎo。 yòu yī cì， tā liú yī wèi hǎo péng yǒu zài jiā lǐ zhù sù， dàn yòu pà nà gè péng yǒu bù gān jìng， yī yè zhī jiān， qīn zì qǐ lái shì chá sān sì cì。 hū rán tīng dào péng yǒu zài chuáng shàng ké sòu liǎo yī shēng， yú shì dān xīn dé tōng xiāo bù néng chéng mián。 děng dào tiān liàng， biàn jiào yōng rén xún zhǎo zhè wèi péng yǒu tù de tán zài nǎ lǐ， yào qīng lǐ gān jìng。 yōng rén men zhǎo biàn liǎo suǒ yòu dì fāng， yě zhǎo bù chū nà wèi xiān shēng tù tán de hén jì， yòu pà tā shēng qì mà rén， zhǐ hǎo zhǎo liǎo yī piàn luò yè， shāo wēi yòu diǎn zàng de hén jì， ná gěi tā kàn shuō zhǎo dào liǎo。 tā biàn lì kè bì shàng yǎn jīng， méng zhù bí zǐ， jiào yōng rén bǎ zhè piàn shù yè sòng dào sān lǐ wài qù diū diào。
　　 yuán mò qǐ yì de zhāng shì chéng de xiōng dì zhāng shì xìn， yīn wéi yǎng mù ní yún lín de huà， tè dì pài rén sòng liǎo juàn hé hòu zhòng de jīn bì qù， qǐng tā huà yī zhāng huà。 shuí zhī ní yún lín dà fā pí qì shuō： “ ní zàn（ yún lín míng） bù néng wéi wáng mén huà shī。 ” dāng chǎng sī liè liǎo sòng lái de juàn。 nòng dé shì xìn dà nù， huái hèn zài xīn。 yòu yī tiān， zhāng shì xìn hé yī bān wén rén dào tài hú shàng yóu lè， fàn zhōu zhōng liú， lìng wài yī zhǐ xiǎo chuán shàng chuán lái yī gǔ tè bié de xiāng wèi。 zhāng shì xìn shuō： “ zhè zhǐ chuán shàng， bì yòu gāo rén yǎ shì。 ” lì kè kào lǒng qù kàn gè qīng chǔ， bù liào zhèng shì ní yún lín。 zhāng shì xìn yī jiàn， biàn jiào cóng rén zhuā tā guò lái， yào bá dāo shā liǎo tā。 jīng dà jiā kěn qiú qǐng miǎn， cái dà dǎ yī dùn biān zǐ liǎo shì。 ní yún lín bèi dǎ dé hěn tòng， dàn què shǐ zhōng yī shēng bù kēng。 hòu lái yòu rén wèn tā： “ dǎ dé tòng liǎo， yě yìng gāi jiào yī shēng。 ” ní yún lín biàn shuō： “ yī chū shēng， biàn tài sú liǎo。 ”
　　 ní yún lín yīn wéi tài 'ài měi hǎo jié liǎo， suǒ yǐ duì yú nǚ sè， píng cháng hěn shǎo jiē jìn。 zhè zhèng rú qīng chū míng shì yuán méi suǒ shuō de： “ xuǎn shī rú xuǎn sè， zǒng jué dòng xīn nán。 ” dàn yòu yī cì， tā hū rán kàn zhōng liǎo jīn líng de yī wèi xìng zhào de gē jī， jiù bǎ tā yuē dào bié shù lái liú sù。 dàn shì， yòu pà tā bù qīng jié， xiān jiào tā hǎohǎo xǐ gè zǎo。 xǐ wán liǎo， shàng liǎo chuáng， yòng shǒu cóng tóu mō dào jiǎo， yī biān mō， yī biān wén， shǐ zhōng rèn wéi tā nǎ lǐ bù gān jìng， yào tā zài xǐ zǎo， xǐ hǎo liǎo yòu mō yòu wén， hái shì rèn wéi bù gān jìng， yào zài xǐ。 xǐ lái xǐ qù， tiān yě liàng liǎo， tā yě suàn liǎo。
　　 shàng miàn suí biàn jǔ lì lái shuō “ měi zhī wéi měi， sī 'è yǐ ” de gù shì。 xiàn zài zài liè jǔ yī zé gù shì lái shuō míng “ shàn zhī wéi shàn， sī bù shàn yǐ ”。
　　 sòng dài de dà rú chéng yí， zài zhé zōng shí dài， chū rèn jiǎng guān。 yòu yī tiān shàng diàn wéi zhé zōng huáng dì jiǎng wán liǎo shū， hái wèi cí tuì， zhé zōng 'ǒu rán zhàn qǐ xiū xī yī xià， kào zài lán gān shàng， kàn dào liǔ tiáo yáo yè shēng zī， biàn shùn shǒu zhé liǎo yī zhī liǔ tiáo bǎ wán。 chéng yí kàn dào liǎo， lì kè duì zhé zōng shuō： “ fāng chūn fā shēng， bù kě wú gù tuī zhé。 ” nòng dé zhé zōng tí xiào jiē fēi， hěn bù gāo xīng， suí jí bǎ liǔ tiáo zhì zài dì shàng， huí dào nèi gōng qù liǎo。
　　 yīn cǐ hòu lái yòu rén shuō， jiǎng kǒng mén de dào lǐ， wú lùn zěn yàng shuō， yě bù zhì chāo guò mèng zǐ。 ér mèng zǐ duì qí xuān wáng shuō， hàosè、 hǎo huò yědōu wú fáng， zhǐ yào kuò chōng suǒ hǎo de xīn yǔ tiān xià tóng lè jiù duì liǎo。 piān shì dǎo méi de sòng zhé zōng， yù dào liǎo chéng fū zǐ， yī gēn liǔ tiáo yě bù xǔ dòng。 dāng liǎo huáng dì de， pèng dào rú cǐ zhè bān de dà rú， zhēn shì kǔ zāi！
　　 yóu yú zhè xiē lì shǐ gù shì de qǐ fā， biàn kě liǎo jiě zhuāng zǐ suǒ shuō de “ wéi shàn wú jìn míng， wéi 'è wú jìn xíng ” de dào lǐ， yě zhèng shì “ shàn zhī wéi shàn， sī bù shàn yǐ ” de lìng yī miàn yǐn shēn liǎo。
　　 zài cóng rén lèi xīn tài de guǎng yì lái jiǎng， ài měi， shì xiǎng shòu yù de bì rán qū xiàng。 xiàng shàn， shì yào hǎo xīn lǐ de zì rán biǎo xiàn。 “ yuàn tiān cháng shēng hǎo rén， yuàn rén cháng zuò hǎo shì ”， nà shì lǐ xiǎng guó zhōng suǒ yòu zhēn shàn měi de yuàn wàng， kě bù kě néng zài zhè gè rén wén shì jiè shàng chū xiàn， zhè shì yī gè tiān dà de wèn tí。 wǒ men shùn biàn fān kāi lì shǐ yī kàn， qín shǐ huáng de 'ēpáng gōng， suí chǎng dì de mí lóu hé tā suǒ kāi qǐ de yùn hé liǎng 'àn de suí dī， lǐ hòu zhù de fèng gé lóng lóu， yǐ jí tā jí lì qiú gōng qiú měi de cí jù， sòng huī zōng de liáng yuè yǔ tā de shū bǐ hé shū fǎ， cí diào tài hòu de yuán míng yuán hé tā de huā niǎo， luó mǎ dì guó shèng jí shí qī de diāo kè、 jiàn zhù， shèn zhì chí míng dāng shì rú niǔ yuē de mó tiān dà shà， huá shèng dùn de bái gōng， mò sī kē de kè lǐ mǔ lín gōng， yědōu shì bèi shì rén rèn wéi shì yī dài de měi huò quán lì de biāo jì， dàn cóng rén lèi de lì shǐ jīng yàn lái zhān qián gù hòu， shuí néng bǎo zhèng jiāng lái shì fǒu hái suàn shì zhì shàn zhì měi de yóu wù ní？ táng rén hán cóng yòu yī shǒu liǔ zhī cí shuō：
　　 liáng yuàn suí dī shì yǐ kōng， wàn tiáo yóu wǔ jiù chūn fēng。
　　 hé xū sī xiǎng qiān nián shì， shuí jiàn yáng huā rù hàn gōng。
　　 lǎo zǐ què yòng gēngshēn kè 'ér jiān ruì de bǐ chù zhǐ chū： “ gù yòu wú xiāng shēng， nán yì xiāng chéng， cháng duǎn xiāng jiào， gāo xià xiāng qīng， yīn shēng xiānghè， qián hòu xiāng suí。 shì yǐ shèng rén chù wú wéi zhī shì， xíng bù yán zhī jiào， wàn wù zuò yān 'ér bù cí。 shēng 'ér bù yòu， wéi 'ér bù shì， gōng chéng 'ér fú jū。 fū wéi fú jū， shì yǐ bù qù。 ”
　　 yóu《 lǎo zǐ》 de shǒu zhāng 'ér jiē lián zhè yī zhāng de quán duàn， hěn míng xiǎn dì kàn chū tā shuō zì xíng 'ér shàng dào de wú míng kāi shǐ， yī zhí dào xíng 'ér xià de míng shí xiāng zá， zài dào “ tóng chū 'ér yì míng ” yīn guǒ xiāng duì de dào lǐ， zì shǐ zhì zhōng， shì yào rén cōng zuò huò shǒu、 mò wéi zuì kuí de jiào shì。 dàn shì， tā shuō guī shuō， hòu shì yòng guī yòng， wán quán bù shì lǎo zǐ shuō de nà yàng。
　　 yòu wú xiāng shēng
　　 cóng rén lèi de jīng yàn lái jiǎng， tiān dì wàn wù de cóng yòu hái wú， shì hěn zì rán de shì shí。 dàn shì yào shuō dào wàn wù de yòu， shì cóng wú zhōng chū shēng， shí zài shì yī jiàn bù kě sī yì de shì。 yīn cǐ， gǔ jīn zhōng wài de chóng xìn wéi wù lùn zhě， chú liǎo jué duì fǒu dìng wú zhōng shēng yòu zhī wài， biàn gěi lǎo zǐ jiā shàng dǐng “ xū wú zhù yì ” de mào zǐ。 yóu yòu shèn zhě， bǎ lǎo zǐ guī dào wéi wù sī xiǎng de fàn wéi。 duàn dìng lǎo zǐ de “ wú ” biàn shì méi yòu， gèng bù guǎn tā “ xiāng shēng ” liǎng zì de nèi hán。 bù guò， zhēn yào zhǐ chū yòu yǔ wú shì zěn yàng xiāng shēng de dào lǐ， zōng hé dōng xī wén huà shù qiān nián de zhé xué， yě shí zài zuò bù liǎo yī gè míng què de jié lùn。 chú fēi jiāng lái de lǐ lùn wù lǐ yǔ zhé xué huì hé， huò zhě huì yòu gè míng què de jiāo dài。 rú guǒ miǎnqiǎng yòng xiàn dài wù lǐ zhī shí lái jiě shì， rèn wéi zhì néng hù biàn de yuán lǐ， biàn shì yòu wú xiāng shēng de shuō míng， nà yě shì bìng bù tòu chè， ér nán yǐ kěn dìng de shuō míng。 kuàng qiě wù lǐ xué shàng de dìng lǜ， hái shì wèi dìng zhī yì， tā suí shí zài zài qiú shēn rù。
　　 cháng shǐ zhǐ cóng chuán tǒng dào jiā guān niàn lái shuō míng “ yòu wú xiāng shēng ” de yuán lǐ， zì zhuāng zǐ、 liè zǐ děng kāi shǐ， dōushì yòng “ shén huà ”、 “ qì huà ” lái zuò shuō míng。 zhì yú “ shén ” yǔ “ qì ” de wèn tí， jiū jìng shǔ yú wù zhì？ huò shì wù lǐ gōng néng de zuò yòng？ biàn yòu qiān shè dào lìng yī wèn tí shàng qù liǎo， zàn qiě bù shuō。 zài dào jiā zhōng， bǐ jiào jiē jìn lǐ lùn wù lǐ sī xiǎng de， yīngdāng yǐ wǔ dài tán qiào de《 huà shū》 wéi shǒu。 qí zhōng de《 dào huà》 shuō：
　　 dào zhī wěi yě， xū huà shén， shén huà qì， qì huà xíng， xíng shēng 'ér wàn wù suǒ yǐ sài yě。
　　 dào zhī yòng yě， xíng huà qì， qì huà shén， shén huà xū， xū míng 'ér wàn wù suǒ yǐ tōng yě。
　　 shì yǐ gǔ shèng rén qióng tōngsāi zhī duān， dé zào huà zhī yuán， wàng xíng yǐ yǎng qì， wàng qì yǐ yǎng shén， wàng shén yǐ yǎng xū， xū shí xiāng tōng， shì wèi dà tóng。
　　 gù cáng zhī wéi yuán jīng， yòng zhī wéi wàn líng， hé zhī wéi tài yī， fàng zhī wéi tài qīng。 shì yǐ kǎn lí xiāozhǎng yú yī shēn， fēng yún fā xiè yú qī qiào， zhēn qì xūn zhēng 'ér shí wú hán shǔ， chún yáng liú zhù 'ér mín wú sǐ shēng， shì wèi shén huà zhī dào zhě yě。
　　 tán zǐ de “ dào huà ” xué shuō， yě kě yǐ shuō shì dài biǎo liǎo lì lái dào jiā de yī guàn sī xiǎng， rú guǒ shuō tā shì wéi wù lùn， dàn tā suǒ tí chū de shén， fēi wù lǐ。 shén yǔ wù shì yòu míng xiǎn de jiè shuō。 rú guǒ shuō tā shì wéi xīn lùn， shén yǔ xīn de guān xì， jiū jìng rú hé？ shén yǔ xīn shì yī huò 'èr？ yì chéng wéi hòu shì fó dào liǎng jiā zhēng duān de zhēngjié。 kě shì zhè xiē jiǎng lái jiǎng qù， dào dǐ dū qiān shè dào “ dào tōng tiān dì yòu xíng wài， sī rù fēng yún biàn tài zhōng ” de xíng 'ér shàng xué， ér qiě dōushì xìng huò bù xìng qù zuò shén xiān men de dà shì。 zhì yú yī bān fán fū sú zǐ men duì lǎo zǐ de “ yòu wú xiāng shēng ” děng dào lǐ， què lǎo lǎo shí shí fǎn yòng wéi dì wáng shù de wàn líng dān， yīn cǐ qiān gǔ yǐ lái， biàn shǐ lǎo zǐ bèi shàng yīn móu yǔ qī shì dào míng de dà hēi guō， nà shì shì shí jù zài， zhèng jù què qiē de。
　　 lǎo zǐ bèi shàng lì shǐ de làn zhàng
　　 xiàn zài wǒ men zài huí zhuǎn lái kàn kàn zhè wèi xiān shèng —— lǎo zǐ de zhé xué dà dào lǐ， rú hé bèi lì shì de dà guó shǒu —— dì wáng men yòng dào dà zhèng zhì、 dà móu lüè shàng qù。 sān dài yǐ shàng， lì shǐ jiǔ yuǎn， zī liào bù tài wán quán， gū qiě zhì 'ér bù lùn。 sān dài yǐ xià， cóng shāng tānɡ、 zhōu wǔ de zhēng zhū kāi shǐ， yī zhí dào qín hàn yǐ hòu， fán shì chuàng yè de dà guó shǒu —— jiàn lì tǒng yī shì xì de dì wáng， méi yòu nǎ gè bù shēn tōng lǎo zǐ、 huò 'àn hé huáng lǎo zhī dào “ yòu wú xiāng shēng …… qián hòu xiāng suí ” de lù xiàn de。
　　 dà shùn qǐ zì tián jiān， chì shǒu kōng quán， yǐ zhòng xiào dào dé xíng de chéng jiù， jì chéng dì yáo 'ér yòu tiān xià。 dà yǔ shì yǐ wéi fù shú zuì de xīn qíng， pián shǒu zhī zú， zhì hé zhì shuǐ de láo kǔ gōng gāo， yòu jì dà shùn zhī hòu 'ér yòu tiān xià。 zhè dāng rán dōushì wú zhōng shēng yòu， “ nán yì xiāng chéng ” bái shǒu chuàng yè de shèng dì míng wáng hángdào de dà bǎng yàng。
　　 gēn zhe 'ér lái de， tānɡ yǐ yī lǚ zhī shī， wén wáng yǐ bǎi lǐ zhī dì， yǐ jī dé xíng rén wéi dà móu lüè， yīn cǐ 'ér “ nán yì xiāng chéng， cháng duǎn xiāng jiào， gāo xià xiāng qīng， yīn shēng xiānghè， qián hòu xiāng suí ” ér wéi yòu tiān xià， kāi qǐ dé zhì de cháng yuǎn guī mó。
　　 cóng cǐ yǐ hòu， huàfēn shí dài de chūn qiū bà zhù men， dōushì zǒu “ yòu wú xiāng shēng， nán yì xiāng chéng， cháng duǎn xiāng jiào， gāo xià xiāng qīng， yīn shēng xiānghè， qián hòu xiāng suí ” quán shù fēn zhēng de lù xiàn， hù zhēng xióng cháng。 suǒ wèi shàng gǔ de dào huà yǔ dé zhì， zǎo yǐ chéng wéi lì shǐ shàng de chén jì， xué shù shàng de míng cí， tú yòu kōng yán， jiē wú shí yì liǎo。 yīn cǐ dū xiǎng guó bù jiǔ， shì xì yě lǚ yì bù dìng。
　　 děng cì yǐ jiàng， qín shǐ huáng de cán shí tūn bìng liù guó de móu lüè， hàn gāo zǔ liú bāng de shǒu tí sān chǐ jiàn， qǐ zì cǎo mǎng， jiàng qín miè chǔ。 shèn zhì cáo cāo fù zǐ de yīn móu cuàn wèi， liú yù de xiào fǎ cáo mán， yǐ jí táng tài zōng lǐ shì mín de fǎn suí， zhào kuāng yìn de huáng páo jiā shēn， hū bì liè de shēng dōng jī xī， zhū yuán zhāng de fèn qǐ huái sì， duō 'ěr ɡǔn de chéng jī rù guān， kāng xī de dì wáng shù， dōushì shēn míng huáng lǎo， yòng zuò tāo lüè de dà yuán zé， shī chéng lǎo zǐ de “ yòu wú xiāng shēng， nán yì xiāng chéng ” děng yuán lǐ 'ér jiàn lì shì xì jī yè。
　　 zài zhè xiē lì lái dà guó shǒu de chuàng yè míng wáng dāng zhōng， zuì tǎn shuài 'ér kěn shuō chū lǎo shí huà de， yòu liǎng gè rén， yī gè shì cáo pī， yī gè shì táng tài zōng de fù qīn lǐ yuān。 dāng cáo pī yìng bī liú bāng de mò dài zǐ sūn hàn xiàn dì shànwèi de shí hòu， tā zhì dé yì mǎn dì shuō： “ shùn yǔ shòushàn， wǒ jīn fāng zhī。 ” wǒ dào xiàn zài， cái zhēn zhèng zhī dào shàng gǔ shùn yǔ de shànràng shì zěn me huí shì。 tóng yī dào lǐ， dāng nián lǐ shì mín zài sān qiǎngpò tā de fù qīn lǐ yuān qǐ lái zào fǎn， shèn zhì bù zé shǒu duàn lì yòng nǚ sè pò shǐ tā fù qīn shàngdàng。 lǐ yuān zhǐ hǎo duì lǐ shì mín shuō： “ pò jiā wáng qū， yóu rǔ wéi zhī。 huà jiā wèiguó， yì yóu rǔ wéi zhī。 ” yào bǎ tiān xià guó jiā biàn chéng lǐ shì de shì xì， zhǐ hǎo yóu nǐ qù zuò zhù； huò zhě bǎ wǒ men nòng dé jiā pò rén wáng， yě zhǐ hǎo yóu nǐ qù fù zé liǎo。
　　 qí shí， lǎo zǐ suī rán shuō de shì tiān dì jiān yīn guǒ xún huán wǎng fù de dà yuán zé， dàn hěn bù xìng de， bèi cōng míng jiǎo kuài zhě yòng zuò qī shì dào guó de dà yīn móu， shí zài hé lǎo zǐ háo bù xiāng gān， lǎo zǐ shí zài bù yìng fù cǐ zénàn de。
　　 zǒng zhī， lì shǐ shàng zhè xiē dài dài xiāng fǎng de yīn móu huò dà móu lüè de zhé xué nèi hán， zǎo yǐ yóu zhuāng zǐ de bǐ xià jiē chuān。 zhuāng zǐ shuō： “ qiè gōu zhě zhū， qiè guó zhě wéi zhū hóu， zhū hóu zhī mén 'ér rén yì cún yān。 ”“ gù yuē： yú bù kě tuō yú yuān， guó zhī lì qì， bù kě yǐ shì rén。 ”
　　 qí cì， zài táng dài shī rén men de cí zhāng zhé xué zhōng， yě kě jiàn qí gěng gài。 rú táng yàn qiān de《 guò cháng líng》： “ ěr wén míng zhù tí sān chǐ， yǎn jiàn yú mín dào yī bēi。 yú gǔ fǔ rú qí shòu mǎ， bà líng cán rì zhòng huí tóu。 ” zhāng hè de《 fén shū kēng》： “ zhú bó yān xiāo dì yè xū， guān hé kōng suǒ zǔ lóng jū。 kēng huī wèi lěng shān dōng luàn， liú xiàng yuán lái bù dú shū。 ” yòu yòu《 pí líng dēng gāo》： “ chén tǔ shí fēn guī jǔ zǐ， qián kūn dà bàn shǔ tōu 'ér。 cháng yáng yǔ liè xū liú běn， kāi jì zhòng wéi jué xià qī。 ”
　　 hǎo de shī cí wén xué， dū fù yú zhé xué de qǐ shì， suǒ yǐ kǒng zǐ yào 'ér zǐ kǒng lǐ xué shī， bìng fēi shì yào tā zuānniújiǎo jiān qù zuò gè shī rén 'ér yǐ。 liǎo jiě liǎo zhè xiē dào lǐ， dāng rán yě dú tōng liǎo《 zhuāng zǐ · zá piān》 zhōng de《 dào zhí》 piān， bìng fēi fěng cì。 tóng shí yě kě zhī shí dá kāi de “ qǐ zì pǐ fū fāng jiàn yì， yù fēi tiān zǐ bùwèi lóng ” de sī xiǎng， tóng yàng dōushì “ qián kūn dà bàn shǔ tōu 'ér ” de tōu 'ér zhé xué suǒ yǎn biàn chū lái de。
　　 cǐ wài zài xī fāng rú luó mǎ de kǎi sǎ dà dì、 yà lì shān dà dà dì、 wū dà wéi dà dì、 ná pò lún děng， yědōu bù chū cǐ lì。 suī rán tā men bù zhī dào dōng fāng yòu dào jiā de lǎo zǐ， dàn dōng fāng yòu fán rén， xī fāng yòu jǐ rén， rén tóng cǐ xīn， xīn tóng cǐ lǐ， rú chū yī zhé。 rú guǒ shuō zhè xiē dōushì rén lèi lì shǐ de róng yào， huò zhě rèn wéi shì rén wén wén huà de bēi 'āi， yědōu wú kě wú bù kě。 dàn zǒng bù néng jiào lǎo zǐ bèi cǐ hēi guō， jiā yǐ qī shì dào míng de zuì guò bā！（ yī xiào）
　　 qí shí， yóu dào de yǎn huà 'ér wéi dé， dé zài yǎn huà 'ér wéi rén、 yì、 lǐ、 lè， zài yóu rén yì lǐyuè yǎn huà 'ér wéi quán shù， zhèng biǎo shì rén lèi de xīn lù lì chéng， měi xià yù kuàng， xiàn nì yù shēn。 dàn suǒ wèi “ shù huà ” de miào yòng， yì shì “ yòu wú xiāng shēng ”， “ tóng chū 'ér yì míng ”。 tán qiào de《 huà shū》 lùn “ shù huà ”， biàn shì hěn hǎo de shuō míng。 rú yún：
　　 shuǐ dòu kě yǐ xià nì， chǔ kāng kě yǐ liáo shā。 sī wù yě， shǐ zhì ‘ yú rén， yòu fù yòng yú rén。 fǎ běn wú zǔ， shù běn wú zhuàng， shī zhī yú xīn， dé zhī yú xiàng。
　　 yáng wéi yīn suǒ fú， nán wéi nǚ suǒ zhì， gāng wéi róu suǒ kè， zhì wéi yú suǒ dé。 yǐ shì yòng zhī zé zhōng gǔ kě shǐ zhī yǎ， chē gǔ kě shǐ zhī dǒu， qī zǐ kě shǐ zhī gǎi yì。 jūn chén kě shǐ zhī lí hé。
　　 wàn wù běn xū， wàn fǎ běn wú， dé xū wú zhī qiào zhě， zhī fǎ shù zhī yào hū！
　　 liú shuǐ xíng yún yǒng bù jū
　　 rú guǒ cóng zhōng guó chuán tǒng wén huà sī xiǎng de běn yì lái kàn lǎo zǐ， tā suǒ shuō de， wán quán xiāng tóng yú zhōu wén wáng、 zhōu gōng（ jī dàn）、 kǒng zǐ děng zǔ shù chuán tǒng wén huà de sī xiǎng。 zài《 zhōu yì》 de guà、 jiāo cí zhōng， zài sān shēn shù yǔ zhòu de yī qiē fǎ zé， shǐ zhōng bù lí xún huán wǎng fù de yīn guǒ dìng lǜ。
　　 yòu yǔ wú， shì bǐ cǐ hù wéi yīn guǒ， xiāng shēng hù biàn de。 tā de zhòng diǎn， zài xiāng shēng de zhè gè “ shēng ” zì。 dāng rán yě kě yǐ shuō shì hù wéixiàng miè， dàn wǒ men de chuán tǒng wén huà shì cǎi yòng shēng de yī miàn， bìng bù cǎi yòng miè de yī miàn。
　　 nán yǔ yì， běn lái hù wéi chéng gōng de yuán zé， tā de zhòng diǎn zài nán yì xiāng chéng de zhè gè “ chéng ” zì。 tiān xià méi yòu róng yì chéng jiù de shì， dàn tiān xià shì dāng zài chéng gōng de yī chà nà， shì fēi cháng róng yì de， ér qiě fán shì de kāi shǐ， kàn láidōu hěn róng yì， zuò lái què dōudà nán。 dàn “ tú nán yú yì ”， què zhèng shì chéng gōng de yào jué。
　　 gāo yǔ xià， běn lái jiù shì xiāng qīng 'ér zì rán guī yú píng děng de。 tā de zhòng diǎn， zài xiāng qīng de zhè gè “ qīng ” zì。 gāo gāo zài shàng， dī dī zài xià， cóng biǎo miàn kàn lái， jué duì bù shì qí yī píng děng de。 dàn tiān dì yǔ zhòu， běn lái biàn zài zhōu yuán xuánzhuàn zhōng。 fán shì chóng gāo bì yòu qīng dǎo， fù guī yú píng。 jí shǐ bù qīng dǎo 'ér guī yú píng， zài hú xíng de huí xuán lǜ zhōng， gāo xià běn lái tóng guī yú yī lǜ， fó shuō “ shì fǎ píng děng， wú yòu gāo xià ” yě biàn shì tóng cǐ yì yì。《 yì jīng》 tài guà jiǔ sān jiāo de jiāo cí shàng shuō “ wú píng bù pò， wú wǎng bù fù ” yě tóng cǐ lǐ。
　　 yīn yǔ shēng xiānghè， cái gòu chéng zì rán jiè hé xié de yīn lǜ。 yīn cǐ yòu yòu “ qín wú shēng， shòu wú yīn ” de shuō fǎ。《 lǐ jì》 zhōng de《 lè jīng》 shuō： “ gǎn yú wù 'ér dòng， gù xíng wéi shēng。 shēng xiāng yìng， gù shēng biàn， biàn chéng fāng wèi zhī yīn。 ”
　　 qián yǔ hòu， běn lái shì xiāng suí 'ér lái， xiāng suí 'ér qù， méi yòu jiè xiàn de， wú lùn shì shí jiān de huò kōng jiān de qián hòu， dōushì rén wéi de jiè bié。 tā de zhòng diǎn， zài zhè gè xiāng suí de “ suí ” zì。 qián qù hòu lái， hòu lái yòu qián qù， shí kōng rén wù de jiǎo bù， yǒng yuǎn shì bù duàn dì zhuī suí huí zhuǎn， ér wú xiū zhǐ。
　　 zǒng zhī， lǎo zǐ zhǐ chū wú lùn yòu wú、 nán yì、 gāo xià、 yīn shēng、 qián hòu děng xiàn xiàng jiè de zhǒng zhǒng， dōuzài zì rán huí xuán de guī lǜ zhōng xiāng hù wéi yòng， hù wéi yīn guǒ。 méi yòu yī gè jué duì de shàn huò bù shàn， měi huò bù měi de jiè xiàn。 yīn cǐ， tā jiào rén yào rèn shí dào de miào yòng， xiào fǎ tiān dì yǔ zhòu de zì rán fǎ zé， bù zhí zhe， bù luò piān， bù zì sī， bù zhàn yòu， wéi 'ér wú wéi。 suǒ yǐ tā biàn shuō： “ shì yǐ shèng rén chù wú wéi zhī shì， xíng bù yán zhī jiào。 wàn wù zuò yān 'ér bù cí。 shēng 'ér bù yòu， wéi 'ér bù shì， gōng chéng 'ér fú jū。 fū wéi fú jū， shì yǐ bù qù。 ”
　　 suǒ wèi “ chù wú wéi zhī shì ” shì shuō wéi 'ér wú wéi de yuán zé， yī qiē zuò wéi， yìng rú xíng yún liú shuǐ， yì suǒ dāng wéi， lǐ suǒ yìng wéi， zuò yīngdāng zuò de shì。 zuò guò liǎo， rú yàn guò cháng kōng， fēng lái zhú miàn， bù zhe sī háo hén jì， bù yòu xiān jiè zài xiōng zhōng。
　　 suǒ wèi “ xíng bù yán zhī jiào ”， shì shuō wàn shì yǐ yán jiào bù rú shēn jiào， guāng shuō bù zuò， huò zuò 'ér hòu shuō， wǎng wǎng dōushì tú fèi chún shé 'ér yǐ。 yīn cǐ， rú tuī chóng dào jiā、 shàn xué lǎo zǐ zhī jiào de sī mǎ zǐ cháng（ qiān）， zài tā de zì xù zhōng， yǐn yòng kǒng zǐ zhī yì shuō： “ wǒ yù zài zhī kōng yán， bù rú jiàn zhī yú xíng shì zhī shēnqiè zhe míng yě。 ” dōushì tóng yī dào lǐ。
　　 yǐn 'ér shēn zhī， lǎo zǐ yòu shuō： “ wàn wù zuò yān 'ér bù cí， shēng 'ér bù yòu， wéi 'ér bù shì。 ” bǐ rú zhè gè tiān dì jiān de wàn wù， tā mendōu bù cí láo cuì dì zài zào zuò。 dàn zào zuò liǎo yǐ hòu， suī rán shēngzhǎng bù yǐ 'ér bìng bù jù wéi jǐ yòu， zuò liǎo yě bù zì shì yòu gōng yú rén， huò zì shì yòu gōng yú tiān dì。 tā men zǒng bù bǎ zào zuò chéng gōng de chéng guǒ jù wéi jǐ yòu。 “ fú jū ” de “ jū ” zì， biàn shì zhàn zhù de yì sī。 zhèng yīn wéi tiān dì wàn wù rú cǐ zhè bān， bù zì zhàn wéi jǐ yòu de zài zuò wéi， fǎn 'ér shǐ rén men gèng zūn jìng， gèng tǐ rèn zì rán de wěi dà， shǐ zhōng bù néng lí kāi tā 'ér lìng móu shēng cún。 suǒ yǐ shàng gǔ shèng rén， wù dào cǐ lǐ， biàn xiào fǎ zì rán fǎ zé， yòng lái chǔlǐ rén shì， “ chù wú wéi zhī shì， xíng bù yán zhī jiào ”， shì wéi shàng zhì。