《 dú shǐ fāng yú jì yào》， yuán míng《 èr shí yī shǐ fāng yú jì yào》。
　　 “ qiān gǔ jué zuò ”，“ hǎi nèi qí shū”
　　 yòu qīng yī dài dì lǐ zhù zuò céng chū bù qióng， qí zhōng， qīng chū gù zǔ yǔ dú zhuàn de《 dú shǐ fāng yú jì yào》 pō shòu hòu shì chēng dào， bèi yù wéi“ qiān gǔ jué zuò”、“ hǎi nèi qí shū”。
　　
　　 běn shū tè diǎn
　　《 dú shǐ fāng yú jì yào》 gòng 130 juàn（ hòu fù《 yú dì yào lǎn》 4 juàn）， yuē 280 wàn zì。 zōng guān quán shū yòu rú xià yī xiē tè diǎn：
　　 dì yī， xuǎn cái dé dāng， tǐ cái xīn yíng。《 dú shǐ fāng yú jì yào》 xuǎn qǔ cái liào yǔ yī bān dì zhì bù tóng。 zhuózhòng jì shù lì dài xīng wáng dà shì、 zhàn zhēng shèng fù yǔ dì lǐ xíng shì de guān xì， ér yóu guān shī cí zé dà duō“ tài qù zhī”。 qián 9 juàn zhuàn shù lì dài zhōu yù xíng shì。 jiē zhe， yǐ 114 juàn zhī duō， yǐ míng dài liǎng jīng shí sān bù zhèng shǐ sī jí suǒ shǔ fǔ zhōu xiàn wéi gāng， fēn xù qí sì zhì bā dào、 jiàn zhì yán gé、 fāng wèi、 gǔ jì、 shān chuān、 chéng zhèn、 guān 'ài、 yì zhàn děng nèi róng。 yǔ gè dì lǐ shí tǐ yòu guān de zhòng yào shǐ shí， fù xì yú gè lèi dì míng dì wù zhī xià。 bìng cháng zài xù shù zhōng zhǐ chū gāi dì lǐ shí tǐ dé míng de yuán yóu。 suí hòu， yǐ 6 juàn jì shù“ chuān dòu yì tóng”， zuò wéi“ zhāo jiǔ zhōu zhī mài luò”。 zuì hòu yī juàn shì chuán tǒng zhī shuō“ fēn yě”， zuò tiān dì duì yìng， yòu“ fǔ chá yǎng guān zhī yì”。 qián miàn lì dài zhōu yù xíng shì yǐ cháo dài wéi jīng， yǐ dì lǐ wéi wěi； hòu miàn fēn shěng zé yǐ zhèng qū wéi gāng， cháo dài wéi mù， quán shū jīng wěi jiāo cuò， gāng mù fēn míng， qiě zì zuò zì zhù， xù shù shēng dòng， jié gòu yán jǐn， dú zhī qù wèi wú qióng。
　　 dì 'èr， jù yòu nóng hòu de jūn shì dì lǐ sè cǎi。 gù zǔ yǔ zhù shù《 dú shǐ fāng yú jì yào》 de zhù yào mùdì zhī yī jì rán shì wéi fǎn qīng fù míng zhī xū， dāng rán shí fēn zhù zhòng duì yú jūn shì de jì shù。 tā jiàn yú míng cháo tǒng zhì zhě bù huì lì yòng shān chuān xíng shì xiǎn yào， wèi néng jì qǔ gǔ jīn yòng bīng chéng bài de jiào xùn， zuì hòu zāo zhì wáng guó de lì shǐ， zài shū zhōng zhuózhòng lùn shù zhōu yù xíng shì、 shān chuān xiǎn 'ài、 guān sài gōng shǒu， yǐn zhèng shǐ shì， tuī lùn chéng bài dé shī，“ yǐ gǔ jīn zhī shǐ， zhì zhī yǐ fāng yú”。 xiáng xì jìzǎi lì dài xīng wáng chéng bài yǔ dì lǐ huán jìng de guān xì， ér duì míng shèng gǔ jì de jìzǎi zé xiāng duì jiǎn dān dé duō。 bù jǐn qián miàn 9 juàn zhuān mén lùn shù lì dài zhōu yù xíng shì， ér qiě měi shěng měi fǔ jūn yǐ jiāng yù、 shān chuān xiǎn yào、 xíng shì dé shī kāi duān。 gè shěng xíng shì jí qí zài jūn shì shàng de zhòng yào xìng， jiē yòu zǒng xù yī piān jìn xíng lùn shù。《 lì dài zhōu yù xíng shì》 hé gè shěng shān chuān xiǎn yào zǒng lùn， jīhū měi piān dōushì shèn yòu jià zhí de jūn shì dì lǐ lùn wén。
　　 ér qiě měi xù shù mǒu yī dì lǐ shí tǐ shí， bì qióng gēn jiū yuán bèi shù qí jūn shì shàng de dì wèi hé jià zhí。 gù zǔ yǔ rèn wéi， dì lì shì xíng jūn zhī běn。 dì xíng duì yú bīng jiā， yòu rú rén wèile shēng cún xū yào yǐn shí， yuǎn xíng zhě xū kào zhōu chē yī yàng zhòng yào。 zhǐ yòu xiān zhī dì lì， cái néng xíng jūn， jiā shàng“ xiāng dǎo” de bāng zhù，“ fū rán hòu kě yǐ dòng wú bù shèng”。 zhè zhèng shì tā zài《 dú shǐ fāng yú jì yào》 zhōng， duì yú dì lǐ huán jìng yǔ zhàn zhēng dé shī chéng bài de guān xì zhuózhòng jì shù de chū zhōng。 nán guài zhāng zhī dòng rèn wéi“ cǐ shū zhuān wéi bīng shì 'ér zuò， yì bù zài dì lǐ kǎo zhèng。” liáng qǐ chāo yě rèn wéi，“ jǐng fàn zhī shū， shí wéi jí yòu bié cái zhī jūn shì dì lǐ”。
　　 dì sān， zhù zhòng rén dì guān xì de biàn zhèng sī wéi。 yǐ yán jiū tiān xiǎn dì lì wéi zhù de《 dú shǐ fāng yú jì yào》， shǐ zhōng guàn chuānzhuó tiān xiǎn dì lì zhǐ shì chéng bài dé shī de cóng shǔ tiáo jiàn， ér jué dìng de yīn sù hái zài yú shè huì hé rén shì de zhèng què sī xiǎng。 yīn wéi“ yīn yáng wú cháng wèi、 hán shǔ wú cháng shí、 xiǎn yì wú cháng chù”。 suī shì“ jīn chéng tānɡ chí” zhī gù， ruò“ bù dé qí rén yǐ shǒu zhī”， lián tóng“ péi lǒu zhī qiū”、“ fàn làn zhī shuǐ” dōubù rú。 rú ruò yòng rén dé dāng， zòng shǐ“ kū mù xiǔ zhū jiē kě yǐ wéi dí nán”。 yě jiù shì shuō， jué dìng zhàn zhēng shèng fù de yuán yīn， dì lǐ xíng shì gù rán zhòng yào， dàn dài bīngjiàng lǐng suǒ qǐ de zuò yòng gèng dà。 zài lùn shù lì dài dū chéng de biàn huà hé yuán yīn shí， gù zǔ yǔ rèn wéi shì yóu xǔ duō yīn sù jué dìng de， bìng fēi dì shì xiǎn gù jué dìng yī qiē。 shǒu xiān， dū chéng de xuǎn zé yǔ dāng shí de xíng shì yòu guān， cǐ shí kě yǐ jiàn dū de dì fāng， ér dào bǐ shí zé bù yī dìng shì yú jiàn dū， qí cì， shì fǒu shì hé jiàn dōubù dàn yào kàn dì shì shì fǒu xiǎn gù， gōng shǒu shì fǒu yòu lì， ér qiě yào kàn jiāo tōng shì fǒu fāng biàn， shēng chǎn shì fǒu fā dá， duì dí dǒu zhēng shì fǒu yòu lì。 yóu yú jiàn dū de gè zhǒng yīn sù shì zài jīng cháng biàn huà de， bù néng dān chún kǎo lǜ shān chuān dì shì。 tā de zhè zhǒng guān diǎn yǔ lì shǐ wéi wù zhù yì de guān diǎn jī běn shàng shì fú hé de。
　　 dì sì， zhù zhòng jīng shì zhì yòng， yòu guān guó jì mín shēng de wèn tí yóu qí zhòng shì。 gù zǔ yǔ rèn wéi： yú dì zhī shū bù dàn yào jìzǎi lì dài jiāng yù de yǎn biàn hé zhèng qū de yán gé， ér qiě hái yào bāo kuò hé qú、 shí huò、 tún tián、 mǎ zhèng、 yán tiě、 zhí gòng děng lì shǐ zì rán dì lǐ hé lì shǐ jīng jì dì lǐ de nèi róng。 dāng tā kāi shǐ zhuàn xiě shí de què duì cǐ shí fēn zhòng shì， dàn hòu lái yóu yú gè zhǒng yuán yīn， yuán gǎo duō yòu sàn yì， jiā shàng“ bìng qīn shì rǎo”， gù bù shàng bǔ zhuì， dàn qí dà lüè yì néng“ cuò jiàn yú piān zhōng”。 bù guò tā zài lùn shù gè dì de dì lǐ xíng shì shí， jìn liàng zuò dào yǐ dì lǐ tiáo jiàn wéi yìn zhèng， shǐ lì shǐ chéng wéi dì lǐ de xiàng dǎo， dì lǐ chéng wéi lì shǐ de tú jí， hù xiāng jǐn mì róng huì。 quán shū duì yú yòu guān guó jì mín shēng de duō xiě， wú guān de shǎo xiě， xiáng rén zhī suǒ lüè， lüè rén zhī suǒ xiáng， zhè yě shì《 dú shǐ fāng yú jì yào》 yòu bié yú qí tā dì lǐ zhù zuò zhī chù。 yóu yú huáng hé zhī huàn lì lái bù zhǐ， zhí jiē duì guó jì mín shēng chǎn shēng bù liáng yǐng xiǎng， yīn cǐ， gù zǔ yǔ zài《 dú shǐ fāng yú jì yào》 zhōng dà liàng ji lù qián rén zhì shuǐ de zhù zhāng， yǐ liú gěi hòu rén jiè jiàn。 tā shí fēn shǎng shí pān jì xùn de zhì hé fāng zhēn。 rèn wéi“ yǐ dī shù shuǐ， jiè shuǐ gōng shā， wéi yǐ shuǐ zhì shuǐ zhī liáng fǎ， qièyào 'ér bù kě yì yě。”（《 dú shǐ fāng yú jì yào》 juàn 126） shū zhōng duì pān jì xùn de zhù zhāng pō duō yǐn zhèng。 cǐ wài， shū zhōng duì cáo yùn de jìzǎi yě shí fēn zhòng shì。 gù zǔ yǔ rèn wéi cáo yùn xiāng dāng zhòng yào， yīn wéi“ tiān xià dà mìng， shí xì yú cǐ”。 dàn tā fǎn duì wèile cáo yùn 'ér zhì yùn hé yán xiàn bǎi xìng shēng mìng cái chǎn yú bù gù de guān diǎn。 zài《 chuān dòu yì tóng》 zhōng， tā yǐ zhěng zhěng yī juàn de piān fú， lùn shù cáo yùn hé hǎi yùn， yòu zài yòu guān zhōu xiàn xià， xiáng xì jìzǎi yùn hé de zhá、 bà、 dī fáng hé jì yùn zhū quán。 cǐ wài， duì yú míng dài nóng yè jīng jì fā zhǎn jiào kuài de sū sōng dì qū， yǐ jí yáng zhōu、 huái 'ān děng zhuǎn cáo chéng zhèn chōng yào dì wèi， shū zhōng dū yī yī zuò liǎo jìzǎi。 tóng shí，《 dú shǐ fāng yú jì yào》 yú nóng tián shuǐ lì de xīng fèi、 jiāo tōng lù xiàn de biàn qiān、 chéng yì zhèn shì de shèng shuāi， dū xiáng lüè dé dāng dì yòu suǒ jìzǎi。 yóu cǐ kě jiàn， bù dàn duì yú jūn shì dì lǐ、 yán gé dì lǐ fāng miàn《 dú shǐ fāng yú jì yào》 yòu shí fēn zhòng yào de jì shù， ér qiě zài jīng jì dì lǐ fāng miàn yì yòu xiāng dāng kě guān de nèi róng。
　　
　　 běn shū yì yì
　　 yǐ jūn shì dì lǐ wéi zhù， jí zì rán yǔ rén wén dì lǐ yú yī shēn de jù zhù héng héng《 dú shǐ fāng yú jì yào》 de zhuàn chéng， dāng rán yǔ gù zǔ yǔ běn rén de nǔ lì fēn bù kāi。
　　 wèile biān zhuàn zhè běn jù xíng lì shǐ dì lǐ zhù zuò， tā xiān hòu chá yuè liǎo 'èr shí yī shǐ hé 100 duō zhǒng dì zhì， bàng zhēng bó yǐn， qǔ cái shí fēn guǎng fàn。 tóng shí， tā yě bǐ jiào zhù zhòng zuò shí dì kǎo chá， měi fán wài chū yòu biàn bì rán guān lǎn chéng kuò， ér qiě duì yú shān chuān、 dào lǐ、 guān jīn wú bù zhù yì chá kàn。 bìng qiě shēn rù zuò diào chá， wú lùn guò wǎng shāng lǚ、 zhēng shù zhī fū， nǎi zhì yǔ kè rén tán lùn shí dū zhù yì duì dì lǐ zhuàng kuàng de yì tóng jìn xíng kǎo hé。 dàn wú lùn shí dì kǎo chá huò shì diào chá， yòu yú tiáo jiàn suǒ xiàn， tādōu zhǐ néng“ jiān yòu shè lì” ér yǐ。 zhù yào gōng zuò hái shì xiàn yú duì tú shū zī liào de tàn suǒ hé kǎo xiào。 jìn guǎn quán shū kǎo zhèng yán jǐn， miáo shù lùn zhèng yě duō què shí kě kào， dàn tā běn rén zǒng jué dé wèi néng shí fēn mǎn yì， yóu qí yǐ quē fá zhǐ yòu cóng shí dì kǎo chá zhōng cái néng huò dé de gǎn xìng zhī shí wéi hàn shì。 dāng rán， yóu yú shí dài yǔ tiáo jiàn de xiàn zhì， jiā shàng quán shū jǐn wéi gù zǔ yǔ yī rén dú zhuàn， nán miǎn yòu shū lòu、 miù wù zhī chù， dàn zhè xiē bìng fēi qí zhù liú， háo bù yǐng xiǎng tā shǎn yào yú lì shǐ dì lǐ jù zhù zhī lín de guāng huī。
　　《 dú shǐ fāng yú jì yào》 cháng qī yǐ lái yóu yú nèi róng fēng fù、 dì míng qí quán、 kǎo dìng jīng xiáng、 jié gòu yán mì， bù dàn shèng yú táng dài chéng shū de《 yuán hé jùn xiàn tú zhì》、 sòng dài chéng shū de《 tài píng huán yǔ jì》， ér qiě chāo yuè míng dài chéng shū de《 huán yǔ tōng zhì》、《 dà míng yī tǒng zhì》。 ruò yǔ qīng dài lì shǐ dì lǐ jù zhù、 guān xiū de《 dà qīng yī tǒng zhì》 xiāng bǐ， yě shì gè yòu qiān qiū， bìng bù xùn sè。 zhì jīn réng chéng wéi lì shǐ dì lǐ xué zhě nǎi zhì yán jiū lì shǐ、 jīng jì、 jūn shì de xué zhě men bì dú de zhòng yào cān kǎo shū。