wàn lì yě huò biān wéi míng rén bǐ jì。 sān shí juàn， yòu yòu bǔ yí sì juàn。 míng shěn dé fú zhuàn。 dé fú zì jǐng qiàn ﹐ míng zhè jiāng xiù shuǐ ( jīn jiā xīng ) rén， wàn lì sì shí liù nián (1618) jǔ rén。 jiā shì shì huàn﹐ suí fù yù yú jīng dǐ。 tóng dāng shí shì dà fū jí gù jiā yí lǎo ﹑ zhōng guān xūn qī duō yòu jiāo wǎng。 jìn sōu bó lǎn﹐ bó qià duō wén﹐ yóu míng yú shí shì hé cháo zhāng diǎn gù。 gōng míng bù jiù huí dào jiā xiāng xiù shuǐ yǐ hòu﹐ jiāng gù suǒ jiàn wén﹐ fǎng 'ōu yáng xiū《 guī tián lù》 zhī tǐ lì﹐ suí bǐ jì lù。 wàn lì sān shí sì zhì sān shí wǔ nián jiān zhuàn chéng gāi shū﹐ sān shí juàn﹐ shū míng yù “ yě zhī suǒ huò ” zhī yì﹐ sì shí qī nián yòu biān chéng《 xù biān》 shí 'èr juàn。 dé fú liú xīn shǐ shì﹐ pō jù tè shí。 gāi shū jì shù qǐ yú míng chū﹐ qì yú wàn lì mò nián﹐ nèi róng bāo kuò míng dài diǎn zhāng zhì dù﹑ rén wù shì jiàn﹐ diǎn gù yí wén﹑ jiē jí dǒu zhēng﹑ tǒng zhì jiē jí nèi bù fēn zhēng﹑ mín zú guān xì﹑ duì wài guān xì﹑ shān chuān fēng wù﹑ jīng shǐ zǐ jí﹑ gōng yì jì shù﹑ shì dào zōng jiào﹑ shén xiān guǐ guài děng zhū duō fāng miàn﹐ yóu xiáng yú míng cháo diǎn zhāng zhì dù hé diǎn gù yí wén。 suǒ jì dà dū bó qiú běn mò﹐ shōu qí shì 'ér shān qí wěi﹐ cháng zhě gù jiā xiáng﹐ ér yì zhě bù jiā lüè﹐ nèi róng xiáng shí﹐ zài míng dài bǐ jì zhōng kān chēng shàng chéng zhī zuò。 wéi yán jiū yòu míng yī dài lì shǐ de zhòng yào shǐ liào。
　　
　　 gāi shū zhù chéng hòu﹐ wèi jí kān kè。 hòu yòu míng mò kè dà zì běn﹐ liú chuán shèn hǎn。 qīng kāng xī jiān tóng xiāng qián fāng﹐ jiàn zhū yí zūn jiù chāo běn﹐ jí jù yǐ ji lù yú《 rì xià jiù wén》 zhōng。 rán yīn qí shū shì duō wěi zá﹐ nán yǐ chá kǎo﹐ yòu chóngxīn liè mén fēn bù﹐ shì yǐ lèi xù。 fēn wéi sān shí juàn﹐ mù wéi liè cháo﹑ gōng wéi﹑ zōng fān﹑ gōng zhù﹑ xūn qī﹑ nèi jiān﹑ nèi gé﹑ cí lín﹑ liù bù﹑ kē chǎng﹑ dū fǔ﹑ sī dào﹑ fǔ xiàn﹑ jī fǔ﹑ shì rén﹑ wài jùn﹑ shì dào﹑ tǔ sī﹑ fēng sú﹑ jì yì děng。 dé fú wǔ shì sūn shěn zhèn yòu sōu ji zhū jiā suǒ cáng﹐ dé 'èr bǎi sān shí yú tiáo﹐ biān wéi bā juàn﹐ hòu yǐ qián fāng tǐ lì﹐ biān chéng sì juàn fù hòu。 quán shū yǐ shī yuán shū de běn lái miàn mào。 qīng dào guāng jiān yòu qián táng yáo zǔ 'ēn fú lì shān fáng zhòng kè běn。 wèi fēn mén lèi de yuán kè běn﹐ zé hěn nán jiàn dào。 tōng xíng běn yòu 1959 nián běi jīng zhōng huá shū jú yǐ yáo shì kè běn wéi dǐ běn chū bǎn de qiān yìn biāo diǎn běn。
　　
　　 zuò zhě jiǎn jiè
　　
　　 shěn dé fú（ 1578 héng 1642） zì jǐng qiàn， yòu zì hǔ chén、 jǐng bó， míng zhè jiāng xiù shuǐ（ jīn jiā xīng） rén， wàn lì sì shí liù nián（ 1618） zhòngjǔ rén。 tā de zǔ fù、 fù qīn dōushì kē jǔ chū shēn， céng rèn zhí jiān sī cí lín， tā zì yòu shēngzhǎng yú běi jīng， céng dé yǐ zài guó zǐ jiān dú shū。 jù shuō tā cōng mǐn hàoxué， měi tiān dōuyào dú yī cùn hòu de shū jí。 tā de zhù zuò chú běn shū wài， hái yòu《 qīng quán táng jí》、《 bì zhǒu xuān shèng yǔ》 sān juàn、《 gù qū zá yán》 yī juàn、《 fēi fú yǔ lüè》 yī juàn，《 qín xǐ shǐ mò》 yī juàn。　　
　　
　　 yóu yú jiā tíng de yuán yīn， dé yǐ tóng dāng shí de xǔ duō shì dà fū、 gù jiā yí lǎo， cháo tíng xiǎn guì， gōng xūn zhī chén jí huáng qīn guó qī yòu jiào duō de jiāo wǎng， shú xī cháo tíng shì wù jí xǔ duō gōng tíng nèi mù。 yóu qí duì shí shì hé cháo zhāng diǎn gù shí fēn liǎo jiě hé shú xī。　　
　　
　　 shì tú wú wàng hòu， zuò zhě huí dào jiā xiāng xiù shuǐ， kāi shǐ píng jì yì duàn duàn xù xù dì xiě zuò jiù shì， yǐ zhào 'ōu yáng xiū《 guī tián lù》 de tǐ lì， jì lù zài jīng chéng de suǒ jiàn suǒ wén。
　　
　　 nèi róng jiǎn jiè
　　
　　 wàn lì sān shí sì nián dào sān shí wǔ nián jiān xiě chéng liǎo sān shí juàn， yóu yú shū zhōng suǒ jìzǎi de duō bàn shì wàn lì nián jiān de shì， jiā zhī zuò zhě gōng míng bù jiù jǐn shì gè xiù cái， yù“ yě zhī suǒ huò” de yì sī， bǎ zhè běn shū qǔ míng wéi《 wàn lì yě huò lù》。 wàn lì sì shí liù nián yòu biān chéng《 xù biān》 shí 'èr juàn， yǔ qián sān shí juàn hé wéi yī shū。 zuì chū de kè běn shì míng cháo de dà zì kè běn， měi juàn zì qǐ zhǐ， méi yòu fēn lèi。 liú chuán bìng bù guǎng fàn。 dào liǎo kāng xī 'èr shí wǔ nián， tóng xiāng rén qián fāng yīn wéi tā bù biàn chá yuè， jiù yǐ jù zhū yí zūn de jiù chāo běn， fēn lèi biān pái wéi sān shí juàn， sì shí bā mén， lìng yòu《 bǔ yí》 sì juàn。 sān shí juàn huò yǐ guān， huò yǐ rén， huò yǐ shì， huò yǐ wù， huò yǐ dì yù děng， fēn lèi biān pái， yòng mù huó zì kān kè fā xíng。 sì shí bā mén wéi liè cháo、 gōng wéi、 zōng fān、 gōng zhù、 xūn qī、 nèi jiān、 nèi gé、 cí lín、 lì bù、 hù bù、 hé cáo、 lǐ bù、 kē chǎng、 bīng bù、 xíng bù、 gōng bù、 tái shěng、 yán shì、 jīng zhí、 lì fǎ、 jìn wèi、 nìng xìng、 dū fǔ、 sī dào、 fǔ xiàn、 shì rén、 shān rén、 fù nǚ、 jì nǚ、 jī fǔ、 wài jùn、 fēng sú、 jì yì、 píng lùn、 zhù shù、 cí qū、 wán jù、 xié xuè、 chī bǐ、 shì dào、 shén xiān、 guǒ bào、 zhēng mèng、 guǐ guài、 shì jǐ xiáng、 pàn zéi、 tǔ sī、 wài guó。 qí zhōng liè cháo、 nèi gé、 cí lín、 lǐ bù suǒ zhàn fènliàng jiào zhòng。 dàn shì， zhè gè kè běn yòu xǔ duō tiáo mù bèi yí lòu liǎo。
　　
　　 dào liǎo kāng xī sān shí bā nián， shěn dé fú de dì wǔ shì sūn shěn zhèn， yǐ jù zhè gè běn zǐ， yòu huì jù shōu jí zhū jiā cáng běn， yī gòng sōu jí dào 'èr bǎi sān shí yú tiáo， biān chéng liǎo bā juàn。 hòu lái， yòu gēn jù qián fāng de tǐ lì， bǎ tā biān chéng sì juàn， fù zài shū hòu。 zhěng běn shū jīng guò hòu rén yī zài jiā gōng， zài yě kàn bù chū yuán shū de běn lái miàn mù liǎo。 wèi fēn lèi de kè běn yǐ jīng hěn nán jiàn dào liǎo， xiàn cún de yòu dào guāng nián jiān qián táng rén yáo zǔ 'ēn fú lì shān fáng de， yǐ jù qián shì lì biān wéi sì juàn fù kè yú sān shí juàn hòu de zhòng kè běn。 jīn tiān liú xíng de běn zǐ shì 1958 nián běi jīng zhōng huá shū jú gēn jù yáo shì kè běn chū bǎn de qiān yìn biāo diǎn běn。
　　
　　 gāi shū de jì shù qǐ yú míng chū， qì yú wàn lì mò nián， bāo kuò míng dài diǎn zhāng zhì dù、 rén wù shì jiàn、 diǎn gù yí wén、 jiē jí dǒu zhēng、 tǒng zhì jiē jí nèi bù fēn zhēng、 mín zú guān xì、 duì wài guān xì、 shān chuān fēng wù、 jīng shǐ zǐ jí、 gōng yì jì shù、 shì dào zōng jiào、 shén xiān guǐ guài děng zhū duō fāng miàn， yóu xiáng yú míng cháo de diǎn zhāng zhì dù hé diǎn gù yí wén。 shū zhōng suǒ jì dà dū bó qiú běn mò， shōu qí shì 'ér shān qí wěi， cháng zhě gù jiā xiáng、 ér yì zhě bù jiā lüè， nèi róng xiáng shí， yóu qí shì shì zōng、 shén zōng liǎng cháo de zhǎng gù， zuì wéi xiáng shàn， zài míng dài bǐ jì zhōng chēng dé shàng shì shàng chéng zhī zuò， shì yán jiū yòu míng yī dài lì shǐ de zhòng yào shǐ liào。
　　
　　 shū zhōng suǒ jìzǎi dedōu shì zuò zhě 'ěr wén mù dǔ de qīn shēn jīng lì， suǒ yǐ xù shù yòu xiē shǐ shì jiào《 míng shǐ》 gèng wéi xiáng xì， kě yǐ bǔ chōng zhèng shǐ zhōng de quē shī cuò wù。 shū zhōng nèi róng shí fēn fēng fù， cóng qián fāng suǒ fēn de sì shí bā mén zhōng， kě yǐ gài jiàn。 zài rén wù fāng miàn， shè jí dào huáng dì hòu fēi、 zōng shì xūn qīn、 dà jiān nìng xìng， nèi wài cháo chén、 wén rén shì nǚ， shān lín yǐn yì、 hé shàng dào rén。 zài jì shì fāng miàn， bù jǐn yòu cháo zhāng diǎn gù、 fēng tǔ rén qíng， yě yòu wén rén yǎ yì、 suǒ wén yí shì děng děng bù yī 'ér zú。
　　
　　 lì rú jì shù jiā jìng nián jiān zhāng guì zhī de héng xíng bà dào， huò wén mǐn de yīn xiǎn jì hèn， xú wén zhēng de xiàn mèi qǔ chǒng， wāng róng hé、 wāng jīn hóng de xié chǎn； lóng qìng nián jiān gāo wén xiāng de jiāo zòng zì sì； wàn lì nián jiān jǐshìzhōng wáng yuán hàn de tān lì， yǐ jí fèi liáo fǔ、 kān chǔ yù 'èr shì， wán hàn de tān lán xiōng hèn dōuyòu xiáng xì wán bèi de xù shù。 qīng dài biān xiū《 míng shǐ》， yòu bù shǎo chuán zhōng suǒ zài de shì shí， qí lái yuán jiē chū yú cǐ shū。
　　
　　 gāi shū de qǔ cái yě shí fēn guǎng fàn。 zài shū de zì xù zhōng， zuò zhě shuō：“ yú shēngzhǎng jīng dǐ， hái shí jí wén cháo jiā shī， jiā tíng jiān yòu qiè líng fù zǔ xù yán， yīn xǐ sòng shuō zhī。 bǐ chéng tóng， shì xiān rén qì yǎng， fù cóng xiāng bāng xiān dá piāo qiè yī 'èr yǎ tán， huò cóng lǒng mǔ lǎo nóng， tán shuō xiān bèi diǎn xíng jí suǒ yán shèng yǔ， wěi wěi wàng juàn。” cóng zhè duàn huà zhōng wǒ men kě yǐ kàn dào zuò zhě shōu jí sù cái de qú dào bù jǐn lái yuán yú zǔ fù、 fù qīn de rì cháng yán tán， lái yuán yǔ jiā tíng xiāng jiāo wǎng de péng yǒu， ér qiě hái cóng jiā xiāng de lǎo rén shèn zhì lǒng mǔ lǎo nóng nà lǐ shōu jí sù cái。 suǒ yǐ， cǐ shū duì zhèng shǐ shǎo xù huò bù xù de shè huì jiàn wén、 mín jiān qíng zhuàng， dà xiǎo tǒng zhì zhě de bēi liè xíng zhuàng dōuyòu jiào duō de jì shù。 shū zhōng miáo shù shì fēng rì xià， xié chǎn tāo tiān de qíng kuàng fēi cháng jù tǐ， bǐ rú“ wéi bó yán tǔ fān huān xiào， guāng lù sì shǎo qīng bái zhào cháng zhì yǐ fěn mò tú miàn”；“ jiāng líng gōng wò bìng dǐ dì， dà xiǎo chén gōng mò bù gōng jiào sī jiào， jié chéng qí dǎo。 yù shǐ zhū liǎn shǔ yuè mǎ shàng shǒu dǐng xiāng lú， bào chì rì zhōng， xíng bù jī nèi， yǐ dǎo zhù fèng zhāi。”
　　
　　 shū zhōng hái tí gōng liǎo jiā jìng、 wàn lì shí qī shàng zhì huáng dì、 shǒu fǔ， xià zhì 'àn yuàn、 hé shàng、 shú shī、 shì bīng yín fēng shèn shèng de pǔ biàn qíng kuàng。 chéng wéi yán jiū dāng shí chū xiàn de《 jīn píng méi》 děng xiǎo shuō、《 dōng guō jì》 děng xì jù de kě guì de bàng zhèng zī liào。 lìng wài， shū zhōng guān yú dào shì róng yào， yāo wàng zhī shuō shèng xíng yě yòu xiáng xì jìzǎi。 zhè xiē cái liào duì yú yán jiū míng dài zhōng yè yǐ hòu shén mó xiǎo shuō dà liàng chū xiàn de yuán yīn yě tí gōng liǎo bèi jǐng cái liào。 zuò zhě duì lì shǐ shì jiàn、 rén wù de píng jià yì lùn， yědōu jiào wéi gōng yǔn、 kè guān， bìng bù piàn miàn。 lì rú jì shù míng liè zhèng shǐ jiān chén chuán de yán sōng， jí xiě liǎo tā tān cán héng zì de liè jì， yě xiě liǎo tā zài jiā xiāng zuò hǎo shì， shòu dào xiāng rén de yōng dài。 ér jì shù xiǎng yòu gāng zhèng shèng yù de hǎi ruì bèi dàn hé zhī shì， yě xiě chū tā bù shí shí wù， bù jìn rén qíng de yī miàn。
　　
　　 zuò zhě zài shū zhōng hái duì mín gē、 xì diǎn、 xiǎo shuō de yǎn biàn jí qí chuàng zuò de qíng kuàng yòu yī xiē jìzǎi hé yì lùn， yě dà duō bǐ jiào zhòngkěn wěn tuǒ。 lùn shù liǎo mín gē cóng xuān dé、 chéng huà nián jiān de“ suǒ nán zhī”、“ bàng zhuāng tái”、“ shān pō yáng” sān zhǐ shèng xíng yú zhōng yuán de qū mù， dào jiā jìng shí liú xíng de“ nào wǔ gèng”、“ jì shēng cǎo”、“ luó jiāng nù”、“ kū huáng tiān”、“ qián hé yè”、“ fěn hóng lián”、“ tóng chéng gē”、“ yín niǔ sī” děng， dào wàn lì shí chū xiàn de“ dǎ zǎo 'ér”、“ guà zhī 'ér” de fā zhǎn guò chéng， tí gōng liǎo míng dài mín gē fā zhǎn de zhòng yào yǐ jù。
　　
　　 cǐ shū duì yú suǒ jì shì jiàn de kǎo zhèng yě shí fēn qièshì， zú yǐ zhēng xìn。 lì rú dì shí sān juàn jìzǎi liǎo míng cháo guān yuán pèi dài yá pái de qíng kuàng：“ táng sòng shì rén yāo dài zhī wài， yòu xuán yú dài， wéi jīn wéi yín， yǐ bié děng wēi。 běn cháo zài jīng cháo shì， jù pèi yá pái， rán dà xiǎo chén liáo jiē yī sè， wéi kè guān hào bié 'ěr。 rú gōng、 hóu bó wéi ‘ xūn ’ zì hào， fù mǎ zé wéi‘ qīn’ zì hào， wén chén zé wéi‘ wén’ zì hào， wǔ chén zé‘ wǔ’ zì hào， líng guān zé‘ lè’ zì hào， wéi nèi chén yòu bié wéi shì。 qí hòu gōng jiàng děng guān， suī fēi cháo cān guān yuán， yǐ chū rù nèi tíng， nán yǐ jī kǎo， nǎi zhì‘ guān’ zì hào pái yǔ zhī。”
　　
　　 píng jià yǐng xiǎng
　　
　　 běn shū shì yán jiū míng dài lì shǐ、 mín sú、 wén xué yì shù de zhòng yào bǐ jì zī liào， shēn shòu gǔ jīn xué zhě de zhòng shì。
　　　　
　　 míng mò xué zhě qián qiān yì céng gāo dù píng jià gāi shū， zhǐ chū shěn dé fú chuàng wèicǐ shū， yòu zhe chāo chū gāi shū jià zhí zhī shàng de yì yì。 tā shuō： yóu yú shòu míng dài fù gǔ pài wáng shì zhēn、 lǐ pān lóng de yǐng xiǎng， wú yuè xué zhě mí liàn gǔ dài diǎn jí， xiāng xiè bù dú táng hòu shū。 ér shěn dé fú dú néng duì jìn shì lì shǐ fā shēng xīng qù， jìn sōu bó lǎn， duì liǎng sòng yǐ lái de“ shǐshèng bié jí， gù jiā jiù shì”， dōunéng“ fū chén qí běn mò， shū tōng qí duān xù。”
　　
　　 hòu dài duì gāi shū de píng jià hěn gāo， lǐ cí míng zài《 ài lǐ lú rì jì》 zhōng jí lǐ shuō：“ zōng hé yòu míng yī dài cháo zhāng guó gù jí xiān bèi yì shì， yì lùn píng yǔn， ér kǎo zhèng qièshí， yuǎn chū《 bǐ shēng》、《 guó què》、《 gū shù 'āi tán》、《 shuāng huái suì chāo》 zhū shū zhī shàng。 kǎo míng shì zhě yǐ cǐ wéi yuān shù yān”。
　　
　　 wén huà yì shù bǎn de diǎn xiào zhě zhè yàng píng jià：《 wàn lì yě huò biān》 shì yī bù yòu yòng de shū。 wǒ zài gōng dú yán jiū shēng shí jí fān jiǎn cǐ shū， zhì jīn réng zhì yú 'àn tóu， zhèng yīn qí duì yú shí jì yán jiū zhōng yòu yòng。 shěn shì shū zhōng céng lùn liè“ féng jūn zhī 'è” yǔ“ féng xiāng zhī 'è”， shēng yán“ féng jūn zhī 'è qí zuì xiǎo， féng xiāng zhī 'è qí zuì dà”， jiàn qí qì jué féng yíng zhī zhì。 rán qí shū liú xíng yú shēn hòu， shí zhě bǎi jì sōu qiú， kè zhě yī bǎn zài bǎn， dú zhě lì sì bǎi nián 'ér yì zhòng， shì bù féng zhī féng yě。 dé fú yú jiǔ quán xià zhī zhī， bì yě xīn rán！
　　
　　（ tú） zhōng huá shū jú（ sān juàn běn） 1959 nián bǎn shū yǐng