běi sòng sì dà bù shū zhī yī ﹐ shǐ xué lèi shū。 jǐng dé 'èr nián (1005)﹐ sòng zhēn zōng zhào héng mìng wáng qīn ruò ﹑ yáng yì﹑ sūn shì děng shí bā rén yī tóng biān xiū lì dài jūn chén shì jì。 cǎi zhí quán shì liǎo jīng﹑ shǐ﹑《 guó yǔ》﹑《 guǎn zǐ》﹑《 mèng zǐ》﹑《 hán fēi zǐ》﹑《 huái nán zǐ》﹑《 yàn zǐ chūn qiū》﹑《 lǚ shì chūn qiū》﹑《 hán shī wàizhuàn》 hé lì dài lèi shū﹑《 xiū wén diàn yù lǎn》﹐ fēn lèi biān zuǎn。 yòng biān nián tǐ hé lièzhuàn tǐxiàng jié hé﹐ gòng lè chéng yī qiān yī bǎi líng sì mén。 mén yòu xiǎo xù﹐ shù qí zhǐ guī。 fēn wéi dì wáng﹑ rùn wèi﹑ jiàn wěi﹑ liè guó jūn﹑ chǔ gōng﹑ zōng shì﹑ wài qī﹑ zǎi fǔ﹑ jiàngshuài﹑ tái shěng﹑ bāng jì﹑ xiàn guān﹑ jiàn zhèng﹑ cí chén﹑ guó shǐ﹑ zhǎng lǐ﹑ xué xiào﹑ xíng fǎ﹑ qīng jiān﹑ huán wèi﹑ quán xuǎn﹑ gòng jǔ﹑ fèng shǐ﹑ nèi chén﹑ mù shǒu﹑ lìng cháng﹑ gōng chén﹑ mù fǔ﹑ péi chén﹑ zǒng lù﹑ wài chén děng sān shí yī bù。 bù yòu zǒng xù﹐ yán qí jīng zhì。 lì bā nián chéng shū﹐ zǒng jì yòu yī qiān juàn﹐ zhào tí míng《 cè fǔ yuán guī》。“ cè fǔ” shì dì wáng cáng shū de dì fāng﹐“ yuán guī” shì dà guī﹐ gǔ dài yòng yǐ zhàn bǔ guó jiā dà shì。 yì jí zuò wéi hòu shì dì wáng zhì guó lǐ zhèng de jiè jiàn。 yóu yú gāi shū zhēng yǐn fán fù﹐ yě chéng wéi hòu shì wén rén xué shì﹐ yùn yòng diǎn gù﹐ yǐn jù kǎo zhèng de yī bù zhòng yào cān kǎo shù jù。 qí zhōng táng﹑ wǔ dài shǐ shì bù fēn﹐ shì《 cè fǔ yuán guī》 de jīng huá suǒ zài﹐ bù shǎo shǐ liào wéi gāi shū suǒ jǐn jiàn﹐ jí shǐ yǔ zhèng shǐ chóngfù zhě﹐ yì yòu jiàokān jià zhí。
　　《 cè fǔ yuán guī》 mù lù
　　《 cè fǔ yuán guī》 běi sòng běn yǐ wú qián zhì﹐ nán sòng běn jǐn cún bā juàn﹐ míng chāo běn chuǎn cuò pō duō﹐ zhì bù néng jùdòu。 lù xīn yuán cáng yòu běi sòng cán běn sì bǎi bā shí sān juàn﹐ yǔ chóng zhēn běn jiàokān﹐ jiāng sòng běn duō chū yè shù﹑ tiáo shù zhuàn chéng《 〈 cè fǔ yuán guī 〉 tí bá》﹐ hòu qí shū liú rù rì běn jìng jiā táng。 zhāng yuán jì dōng dù fǎng shū﹐ xiàng jìng jiā táng jiè zhào sì bǎi sì shí sì juàn﹐ yòu xiàng guó nèi cáng shū jiā jiè zhào yī bǎi líng liù juàn﹐ gòng wǔ bǎi wǔ shí juàn。 fù zēng xiāng jù zhàoxiàng máo yàng xiào yú chóng zhēn běn shàng﹐ gāi shū cáng yú běi jīng tú shū guǎn。 1960 nián zhōng huá shū jú yǐng yìn chóng zhēn běn﹐ jù lù xīn yuán bá suǒ zài﹐ jiāng sòng běn duō chū de yè shù﹑ tiáo shù﹐ xiào yú měi juàn zhī hòu﹐ jí jīn tōng xíng běn。
　　 ◎ zuò zhě jiè shào
　　 yáng yì
　　 yáng yì (974 ～ 1020)　 běi sòng wén xué jiā， xī □ tǐ shī gē zhù yào zuò jiā。 zì dà nián。 jiàn zhōu pǔ chéng（ jīn shǔ fú jiàn pǔ chéng xiàn） rén。 nián shí yī， tài zōng wén qí míng， zhào sòng jué xià shì shī fù， shòu mì shū shěng zhèng zì。 chún huà zhōng cì jìn shì， céng wéi hàn lín xué shì jiān shǐ guǎn xiū zhuàn， guān zhì gōng bù shì láng。 xìng gěng jiè， shàng qì jié， zài zhèng zhì shàng zhī chí chéngxiàng kòu□ dǐ kàng liáo bīng rù qīn。 yòu fǎn duì sòng zhēn zōng dà xīng tǔ mù， qiú xiān sì shén de mí xìn huó dòng。 zú shì wén， rén chēng yáng wén gōng。
　　 yáng yì bó lǎn qiǎngjì， yóu cháng yú diǎn zhāng zhì dù。 zéngshēn yù xiū《 tài zōng shí lù》， zhù xiū《 cè fǔ yuán guī》。 tā zài shǐ guǎn xiū shū shí， céng yǔ qián wéi yǎn、 liú yún děng rén chànghè。 tā jiāng chànghè shī biān wéi《 xī□ chóu chàng jí》。 jí nèi shī gē zhòng diāo zhuó yòng diǎn , pū chén cí zǎo， jiǎng jiū shēng lǜ , bèi chēng wéi xī□ tǐ , zài sòng chū shī tán shàng yǐng xiǎng pō dà。 zài xī□ shī rén zhōng , yáng yì shì bǐ jiào tū chū de yī gè , zhū xī píng zhī wéi qiǎo zhōng yóu yòu hùn chéng dǐ yì sī , piánqiǎo dé lái bù jué (《 zhū zǐ yǔ lèi》 juàn yī bǎi sān shí jiǔ )。 rú《 yīn rén huà jiàn xī jiù jū》 tīng huà wú lú yì cuì wēi , shí céng xuán pù jiàn yán fēi。 fēng hé lín lái pī jīn jiǔ , yuè shè xī guāng jī làng guī。 lù wǎn huāng liáng mí cǎo dài , yǔ qiáng yīn shī cháng tái yī。 zhōng nián yǐ jié nán zhī liàn， gèng xiàn gāo hóng bì yì fēi。 jiù yǔ zhū xī de píng jià fú hé。 tā yòu yǐ pián wén míng shì。
　　 zhù zuò duō yì , jīn cún《 wǔ yí xīn jí》 20 juàn , yòu《 pǔ chéng yí shū》 běn，《□ zǎo táng sì kù quán shū cuì yào》 běn。 yòu yòu《 yáng wén gōng tán yuàn》 15 juàn， jì shù píng shēng jiàn wén， yuán shū yǐ yì。《 sòng cháo shì shí lèi yuàn》 jí《 shuō fú》 děng shū zhōng shàng cún 100 duō tiáo；《 lèi shuō》 yě yǐn 60 duō tiáo , dàn yòu shān jié。《 tán yuàn》 shè jí wén rén yì shì、 mín qíng fēng sú、 lǐ xiàng suǒ shì， yòu wén xué shǐ liào jià zhí。
　　 wáng qīn ruò
　　 wáng qīn ruò（ ９ ６ ２ － １ ０２ ５）， zì dìng guó。 běi sòng xīn yù rén（ jīn xīn yú dōng mén wáng jiā rén）。 guān lì sān cháo， céng qián hòu sān cì wéi zǎixiàng（ bāo kuò yī cì wéi fù zǎixiàng）， bó zǐ yī cháng yòu yī ròu liú， shí rén mù wéi“ yǐng xiāng”。 tā cóng xiǎo hěn cōng míng， huì dú shū zuò wén。 tā shí bā suì nà nián， sòng tài zōng shuài jūn jìn bīng tài yuán， tā zuò《 píng jìn fù lùn》 jìn xiàn huáng shàng。 hòu wéi kāi fēng mǒu mén kè zuò yòu yī píng lián yuē：“ lóng dài wǎn yān guī dòng fǔ， yàn tuō hé sè guò héng yáng。” shòu dào rén men de chēng yù。 tài zōng chún huà sān nián（ gōng yuán９９２ nián） zhōng liǎo jìn shì。 jù shuō， dāng shí zài diàn shì zhōng hái kǎo liǎo dì yī míng， zhōng liǎo zhuàng yuán； zhǐ yīn tā yǔ tóng zhōng yī jiá de yuán zhōu chuāng yǒu xǔ zài liǎng rén tài gāo xīng liǎo， zòng qíng hē jiǔ， tǎn fù shī lǐ， tài zōng nù， xià zhǐ zài shì， diū liǎo zhuàng yuán。 yīn wáng ruò qīn cōng míng，“ zhì shù guò rén”， zài tā wéi guān de sān shí duō nián zhōng， hǎo shǐ guǐ bǎ xì， zài hǎo xiē shì qíng shàng biǎo xiàn“ jiān xié xiǎn wěi”， shí rén chēng tā wéi“ wǔ guǐ” zhī yī。“ jiān xié xiǎn wěi” guǐ bǎ xì wáng qīn ruò de“ jiān xié xiǎn wěi” biǎo xiàn zài nà lǐ？ xiàn zhù yào gēn jù《 sòng shǐ ． wáng qīn ruò chuán》 jǔ jǐ gè lì zǐ。
　　 yī yuē tóu jī qǔ qiǎo， yāo tā rén zhī gōng wéi yǐ gōng。
　　 èr yuē yíng hé dì yì， dà gǎo huāng dàn wú jī de mí xìn huó dòng。
　　 sān yuē tiǎo bō líjiàn， chán yǔ shāng rén dǎ jī zhèng dí。
　　 sì yuē jīnchántuōqiào， jià huò yú rén。
　　 wǔ yuē yòu gōng qiǎng wéi zì jǐ， yòu fá guī jiù tā rén。
　　 wáng qīn ruò zhū yú shàng shù de“ jiān xié xiǎn wěi”， dà zhōng xiáng fú qī nián mǎ zhī jié yǔ wáng yī qǐ dà shū mì yuàn rèn shì shí， mǎ pǔ dāng zhe zhēn zōng de miàn jìn xíng jiē lù chǒu dǐ， pǔ shǐ wáng yī dù bà liǎo zǎixiàng； dàn yīn wáng néng wěi qū、 qiǎo hé dì yì， mài lì wéi zhēn zōng shàng yù huáng zūn hào、 jiàn xiáng yuán guān děng děng， ér wáng běn shēn cóng nián yòu qǐ jiù chóng xìn dào jiào，（ nián qīng shí， zài yí chūn de hú gǎng sì hé fèng xīn lín shū yuàn dú guò shū， zhè liǎng dì dōushì dāng shí yòu míng de dào jiào suǒ zài dì， kě néng shēn hòu yǐng xiǎng）， tè bié shì dāng liǎo dà guān hòu， gèng“ hǎo shén xiān zhī shì”（ zhù yòu《 tiān shū yí zhì》、《 wǔ yuè guǎng wén jì》 děng shū， xiào kān dào shū shù bǎi juàn），“ qíng rén yǎn lǐ chū xī shī”， yīn cǐ zhēn zōng duì tā yòu zhǒng tè shū gǎn qíng， bà xiāng hòu bù jiǔ， yòu guān fù yuán zhí， zhòng dēng xiàngwèi， tā de wò chuò xíng jìng bù néng dé dào chè dǐ jiē lù。 zhēn zōng sǐ， rén zōng jí wèi， qīn ruò yòu xiàn《 qiān xù tú》， lùn shù“ píng shí bǎi guān xù jìn， jiē yòu cháng fǎ”， dé dào rén huáng xīn shǎng， jiā shàng tài hòu cóng zhōng cì yǐ qīng lái， qīn ruò réng dé wéi zǎixiàng， bìng fēng wéi jì guó gōng， ēn chǒng rì lóng。 qīn ruò zuì hòu rǎn jí guī jiā，“ dì lín wèn， cì bái jīn wǔ qiān liǎng”， jì zú， zèng tài shī、 zhōng shū lìng， shì wén mù， lù qīn shǔ、 qīn xìn 'èr shí yú rén rù guān。“ guó cháo yǐ lái zǎixiàng xué 'ēn， wèi yòu qīn ruò bǐ zhě”。 zài cǐ qíng kuàng zhī xià， qīn ruò de wò chuò dé jìng gèng dé bù dào jiē lù。 zhǐ shì dào liǎo yǐ hòu， rén zōng de tóu nǎo lěng jìng xià lái zǎixiàng kě néng tīng dào gè fāng de fǎn yìng， tā zì jǐ yě yòu suǒ jué chá、 tǐ yàn， cái duì fǔ chén yuē：“ qīn ruò jiǔ zài zhèng fǔ， guān qí suǒ wéi， zhēn jiān xié yě。” huáng dì lǎo zǐ kāi liǎo kǒu， dāng shí sè zhèng bù xié de zǎixiàng wáng céng cái duì rén zōng yuē：“ qīn ruò yǔ dīng wèi、 lín tè、 dōng péng nián、 liú chéng（ tǔ jiā guī）， shí wèi zhī ‘ wáng guǐ ’。 jiān xié xiǎn wěi， chéng rú shèng yù。”
　　 wáng qīn ruò suī wéi“ wǔ guǐ zhī yī”， dàn yě zuò guò yī xiē hǎo shì。 tā yǔ yáng yì děng zhù chí xiū zuǎn de《 cè fǔ yuán guī》 dà bù tóu lèi shū， duì sòng qián shǐ jí de ji yì hé jiàokān gōng zuò biàn hěn yòu jià zhí。 tā zhōng jìn shì hòu wéi bó zhōu pàn guān、 jiān huì tíng cāng shí， yī nián tiān jiǔ yǔ， gǔ nán gān， cāng sī yǐ lǎo bǎi xìng sòng lái de gǔ bù gān jù jué shōu nà。 hǎo xiē rén yuǎn dào sòng lái yīn hòu shōu liáng pán chán wán liǎo， zhēn shì fā jí。 qīn ruò liǎo jiě dào zhè qíng kuàng， lìng cāng sī quán bù shōu xià。 wéi shǐ zhè bǐ gǔ bù zhì méi làn biàn zhì， zài lìng fàng yī chù de tóng shí， yòu zòu qǐng fán lái cāng yào liáng zhě， bù fēn xiān hòu， yī liè xiān zhī shī gǔ。 zhēn zōng jiàn shū dà xǐ， shuō tā yòu xiāng cái， gǎi pàn sān sī。 ......
　　◎ gǔ dài zhù míng de lèi shū hé cóng shū
　　 suǒ wèi lèi shū， jiù shì cǎi zhí qún shū， ji lù gè mén lèi huò mǒu yī mén lèi de zī liào， suí lèi xiāng cóng 'ér jiā yǐ biān pái， yǐ biàn yú xún jiǎn、 zhēng yǐn de yī zhǒng gōng jù shū。
　　 lèi shū 'àn qí nèi róng hé biān pái fāng shì bù tóng， yòu yì xì、 xíng xì、 yīn xì sān lèi。 yì xì lèi shū jiù shì 'àn cái liào de yì lèi fēn bù biān pái， rú tiān wén、 dì lǐ、 rén shì lèi。 měi xì zhōng yòu fēn ruò gān xiǎo lèi， rú tiān wén fēn yòu rì、 yuè、 xīng、 shí děng； shí yòu fēn chūn、 xià、 qiū、 dōng děng。 gǔ dài lèi shū dà duō shǔ cǐ lèi。 qí zhōng yǐ qǔ cái fàn wéi fēn， yòu zōng hé xìng hé zhuān kē xìng liǎng zhǒng。 yīn xì lèi shū shì cóng gǔ shū zhōng zhāi qǔ 'èr zhì sì zì de duǎn yǔ， àn mò yī zì de yùn biān rù mǒu yùn， zhù yào gōng biān zuǎn zì、 cí diǎn zhǎo zī liào chū chù suǒ yòng。 rú yuán dài de《 yùn fǔ qún yù》、 qīng dài de《 pèi wén yùn fǔ》。 xíng xì lèi shū shì zì xíng biān lèi， jí jiāng liǎng gè zì zǔ chéng de cí yǔ 'àn qí shàng yī zì guī rù tóng yī zì de lèi zhōng， ér jǔ chū bāo hán zhè gè cí yǔ de shī wén piān mù， rú qīng dài de《 pián zì lèi biān》。 qí zuò yòng yǔ yīn xíng lèi shū lüè tóng。
　　 wǒ guó gǔ dài lèi shū zhī zǔ， dāng shǒu tuī wèi shí zhī《 huáng lǎn》。 jiù jù《 sān guó zhì · wèi zhì · wén dì jì》 zài： wèi wén dì cáo pī shí“ shǐ zhū rú zhuàn jí jīngzhuàn， suí lèi xiāng cóng， fán qiān yú piān”。 cǐ shū zǎo yǐ sàn yì， hòu shì suī yòu yī xiē ji yì běn， dàn suǒ cún bù duō， nán yǐ kuī qí quán mào。 liù cháo shí qī yě yòu hěn duō lèi shū， rú běi qí hòu zhù wǔ píng sān nián chì zhuàn de《 xiū wén diàn yù lǎn》， juàn yì hěn duō， wéi táng、 sòng lèi shū suǒ qǔ， jīn yǐ yì。 lìng rú qí、 liáng jiān de《 gǔ jīn tóng xìng míng lù》、 liáng cháo de《 huá lín biàn lüè》 děng jiē shì。
　　 táng dài guān xiū lèi shū yòu sān bù， jí 'ōu yáng xún děng fèng chì zhuàn《 yì wén lèi jù》， xǔ jìng zōng děng fèng chì zhuàn《 wén guǎn cí lín》， xú jiān fèng chì zhuàn《 chū xué jì》。 sī zhuàn de yòu 'èr bù： yú shì nán zhuàn《 běi táng shū chāo》 hé bái jū yì zhuàn《 bái kǒng liù tiē》。
　　《 yì wén lèi jù》， táng gāo zǔ shí biān， 100 juàn。 gāi shū cóng 1400 duō zhǒng gǔ jí zhōng fēn lèi zhāi lù， fēn suì shí、 zhèng zhì、 chǎn yè děng 48 bù， shì shí jū qián， shī wén liè hòu， nèi róng fēng fù。 qí zhōng zhēng yǐn de gǔ dài diǎn jí， jīn duō sàn yì， wèiwǒ men bǎo cún liǎo bù shǎo zhēn guì cái liào。
　　《 wén guǎn cí lín》， táng gāo zōng shí biān。 1000 juàn。 fēn lèi biān zuǎn zì xiān qín dào táng dài gè tǐ shī wén。 yuán shū běi sòng shí yǐ sàn yì。 liú chuán zài rì běn de cán běn yuē yòu shù shí juàn， qí zhōng dà bù fēn yǐ chóngxīn chuán rù wǒ guó。 gè cán juàn fēn bié yòu《 yì cún cóng shū》《 yuè yǎ táng cóng shū 'èr biān》《 gǔ yì cóng shū》《 shì yuán cóng shū》 děng kè běn。
　　《 běi táng shū chāo》， shì táng chū de yú shì nán rèn suí cháo mì shū lǎng shí biān ji。 160 juàn。 gāi shū cóng dāng shí gè lèi shū jí zhōng zhāi lù míng yán jiā jù， fán 852 lèi， gōng dāng shí zuò wén cǎi zhí cí zǎo zhī yòng。
　　 sòng dài lèi shū biān zuǎn guī mó kōng qián， chǎn shēng liǎo xǔ duō dà xíng lèi shū。 jiào wéi zhù míng de yòu：
　　《 tài píng yù lǎn》， 1000 juàn。 sòng tài píng xīng guó 'èr nián（ 977 nián） xià zhào mìng lǐ fǎng děng rén biān xiū， lì shí bā nián 'ér chéng。 chū míng《 tài píng zǒng lèi》， tài zōng lìng rén rì jìn sān juàn yuè lǎn。“ cǐ shū qiān juàn， zhèn yù yī nián dú biàn”， gù gǎi tí jīn míng。 yòu jiǎn chēng“ yù lǎn”。 shì shū fēn 55 mén， gè mén zhī xià yòu fēn ruò gān lèi， yòu xiē lèi xià yòu yòu zǐ mù， dà xiǎo lèi mù gòng jì yuē 5474 lèi。《 yù lǎn》 zhēng yǐn gǔ shū 1690 yú zhǒng。 kě jiàn qí bù jǐn shì yī bù zhòng yào de zōng hé xìng zī liào gōng jù shū， ér qiě shì bǎo cún gǔ dài yì shū zuì wéi fēng fù de lèi shū zhī yī。
　　《 cè fǔ yuán guī》， 1000 juàn。 sòng zhēn zōng mìng lìng wáng qīn ruò、 yáng yì děng ji。 shǐ yú jǐng dé 'èr nián（ 1005 nián）， lì shí bā nián yú tài zhōng xiáng fú liù nián jí 1013 nián xiū chéng。 fēn 31 mén， 1104 mén。 jiāng lì dài shì jì， zì shàng gǔ zhì wǔ dài， fēn mén shùn xù pái liè。 suǒ cǎi yǐ shǐ jí wéi zhù， jiān qǔ jīng、 zǐ yǐn wén duō zhěng zhāng zhěng jié， duì sòng yǐ qián shǐ ji de jiàokān gōng zuò yòu jiào gāo jià zhí。
　　《 shān táng kǎo suǒ》 yī míng《 qún shū kǎo suǒ》， 212 juàn。 nán sòng zhāng rú yú sī zhuàn。 gòng fēn 46 mén， suǒ yǐn jīng shǐ bǎi jiā zhī shū， dū fù yòu ji shū rén de duàn yǔ。
　　《 yù hǎi》， 200 juàn。 nán sòng wáng yìng lín sī zhuàn。 fēn tiān wén、 dì lǐ、 guān zhì、 shí huò děng 21 mén。 gāi shū duì sòng dài shǐ shì dà duō cǎi yòng《 shí lù》 hé《 guó shǐ rì lì》， yòu jiào gāo de shǐ liào jià zhí。 juàn mò hái fù yòu《 cí xué zhǐ nán》 sì juàn， bìng yòu ji zhě suǒ zuò《 shī kǎo》 jí《 shī dì lǐ kǎo》 děng 13 zhǒng。
　　 míng qīng liǎng dài guān xiū hé sī ji de lèi shū gèng shì hàn niú chōng dòng。 zhè lǐ zhǐ jiè shào liǎng bù zuì fù dài biǎo xìng de lèi shū ──《 yǒng lè dà diǎn》 hé《 gǔ jīn tú shū jí chéng》。
　　《 yǒng lè dà diǎn》， 22937 juàn， 11095 cè， zì shù sān yì qī qiān wàn zuǒ yòu。 míng chéng zǔ yǒng lè yuán nián（ gōng yuán 1403） zhào lìng dà chén jiě jìn biān zuǎn《 wén xiàn dà chéng》， cì nián jùn gōng。 yǒng lè sān nián， zài lìng zhòng xiū， yǒng lè liù nián xiū chéng， mìng míng wéi《 yǒng lè dà diǎn》。 gāi shū jí zhōng tú shū bā qiān yú zhǒng， yǐ hóng wǔ zhèng yùn jiāng yòu guān zī liào zhěng biān。 qí tǐ lì shì“ yòng yùn yǐ tǒng zì， yòng zì yǐ xì shì”， jí yǐ hóng wǔ zhèng yùn wéi gāng， àn yùn fēn liè dān zì。 měi yī dān zì xià xiáng zhù yīn yùn xùn shì， lù yòu zhuàn lì jiē cǎo gè zhǒng zì tǐ， zì xià jiāng yòu guān rén wù shì jiàn、 zhì dù míng wù、 shān chuān hé liú、 tiān wén dì lǐ、 shī cí gē fù、 hào lìng wén zhāng， suí zì suǒ hán zhī lèi shōu zài。《 yǒng lè dà diǎn》 piān fú hào fán， nèi róng shí fēn fēng fù， bǎo liú liǎo bù shǎo gǔ jí。 kě xī zhèng běn huǐ yú míng mò， fù běn yě zài bā guó lián jūn qīn rù běi jīng shí bèi xǐ jié， xiàn jǐn cún qī bǎi yú juàn。
　　《 gǔ jīn tú shū jí chéng》。 qīng kāng xī shí chén mèng léi děng biān。 kāng xī sì shí wǔ nián shū chéng， cì míng《 gǔ jīn tú shū jí chéng》。 yōng zhèng shí fù mìng jiǎng tíng xī děng zhòng xīn zēng shān rùn sè。 yuán shū fēn liù biān， sān shí sì zhì， xiū dìng hòu de gāi shū gǎi wéi sān shí 'èr diǎn， 6109 bù réng jiù， gòng yī wàn juàn。 quán shū tǐ lì yǐ liù huì biān wéi zǒng gāng（ lì xiàng、 fāng yú、 míng lún、 bó wù、 lǐ xué、 jīng jì）， gè biān xià fēn diǎn， jì sān shí 'èr diǎn。 diǎn xià fēn bù， fán liù qiān yú。 bù xià yòu fēn bié liè yòu huì kǎo， zǒng lùn、 tú biǎo、 lièzhuàn、 yì wén、 zào jù、 jì shì、 zá lù、 wài piān děng xì mù。 suǒ yǐn tú shū zī liào， yī lǜ zhù míng chū chù。《 gǔ jīn tú shū jí chéng》 juàn zhì hào hàn zhèng rú yōng zhèng suǒ chēng zàn：“ guàn chuān gǔ jīn， huì hé jīng shǐ， tiān wén dì lǐ， jiē yòu tú jì。 xià zhì shān chuān cǎo mù， bǎi gōng zhì zào， hǎi xī mì fǎ， mǐbù bèi jù。 xún wéi diǎn jí zhī dà guān。” wéi shì jiè wén huà shǐ shàng suǒ hǎn jiàn。
　　 cóng shū huò chēng“ cóng kè”、“ cóng liè”、“ huì kè shū”。 jí hé qún shū wéi yī shū huò yī tào shū 'érguàn yǐ zǒng míng。 cóng shū 'àn shū de xìng zhì fēn lèi， bù biàn dòng yuán shū de nèi róng。 yī bān yòu zōng hé xìng de cóng shū（ rú míng dài biān ji de《 hàn wèi cóng shū》、 qīng dài de《 sì kù quán shū》） hé xìng zhì xiāng jìn de cóng shū。（ rú 'àn sì bù fēn lèi biān ji de jīng bù、 shǐ bù、 zǐ bù de cóng shū《 shí sān jīng zhù shū》《 shǐ xué cóng shū》 děng）。 lüè xì jiā fēn lèi， zé kě fēn wéi yǐ bǎn běn wéi zhù de cóng shū rú《 sì bù cóng kān》《 bǎi nà mù 'èr shí sì shǐ》； àn nèi róng biān ji de cóng shū rú qīng rén biān ji de jīng xué cóng shū《 gǔ jīng jiě huì hán》《 huáng qīng jīng jiě》《 xiǎo xué huì hán》《 zhèng yì táng quán shū》； àn dì yù biān ji de cóng shū rú shàng shù de《 hàn wèi cóng shū》； shōu lù zhuān rén de cóng shū lèi sì xuǎn jí、 quán jí rú《 zhāng shì yí shū》（ zhāng xué chéng）《 zhāng shì cóng shū》（ zhāng bǐng lín） děng děng。
　　 guān yú cóng shū qǐ yuán yú hé shí， xué shù jiè lì lái cún zài fēn qí。 qīng dài qián jiā xué zhě yǐ wéi shǐ yú sòng xián chún nián jiān zuǒ guī shōu lù táng sòng rén yě shǐ zá shuō de《 bǎi chuān xué hǎi》； guāng xù shí， miù quán sūn rèn wéi sòng jiā tài zhōng yú dǐng sūn、 yú jīng biān ji de《 rú xué jǐng yǔ》 wèicóng shū zhī shǐ。《 sì kù quán shū zǒng mù》 zé shuō“《 dì xué》 252 juàn， shì cóng shū zhī zǔ。” gèng yòu rén rèn wéi《 shàng shū》《 lǐ jì》 shì“ cóng shū de qǐ yuán”。 zhòng shuō fēn yún， mò zhōng yī shì。
　　《 sì kù quán shū》 shì wǒ guó gǔ dài zuì dà de yī bù cóng shū。 qián lóng sān shí bā nián（ 1773 nián）， cháo tíng kāi shè sì kù quán shū guǎn， kāi shǐ biān zuǎn《 sì kù quán shū》， rèn mìng huáng shì jùn wáng jí dà xué shì wéi zǒng cái， liù bù shàng shū， shì láng rèn fù zǒng cái。 shí jì shàng zhù yào de jiào zuǎn zhě shì zǒng zuǎn guān jì yún、 lù xī xióng hé zǒng xiào guān lù fèi chí， ér yǐ jì yún chū lì zuì duō。 zài dān rèn zuǎn xiū zhí wù de sān bǎi liù shí rén zhōng， jù jí liǎo bù shǎo dāng shí zhù míng xué zhě rú dài zhèn、 shào jìn hán、 yáo nài、 zhū yún、 wáng niàn sūn、 rèn dà chūn、 wēng fāng gāng děng。
　　《 sì kù quán shū》 de dìng míng， běn yú táng xuán zōng zài liǎng bù fēn sì kù yǐ zhù jīng、 shǐ、 zǐ、 jí sì bù shū。 tā gēn jù de shū běn bāo kuò chì zhuàn běn（ yuē 'èr bǎi yú zhǒng）、 nèi fǔ běn（ jí cháo tíng cáng shū， yuē sān wàn duō zhǒng）、《 yǒng lè dà diǎn》 běn（ yuē wǔ bǎi duō zhǒng）、 gè shěng bǎo jìn běn（ jí yóu gè dì zhēng jí de yí shū， jì yī wàn duō zhǒng）、 sī rén jìn xiàn běn（ gè dì cáng shū jiā jìn xiàn zhī shū）， yǐ jí tōng xíng běn（ fāng shì liú xíng shū jí） děng liù zhǒng。 cóng qián lóng sān shí bā nián qǐ kāi shǐ biān zuǎn dào qián lóng sì shí liù nián quán shū wán chéng yī fèn（ gòng zhì qī fèn）， qián hòu yuē fèi shí shí nián zhī jiǔ， zǒng jì suǒ shōu zhù lù zhī shū 3470 zhǒng， 79016 juàn， 36078 cè。 cún mù 6766 bù， 93556 juàn。 fēn jīng、 shǐ、 zǐ jí zhù lù、 shōu cáng。 quán shū gòng chāo chéng zhèng běn qī fèn（ lìng yòu dǐ běn yī fèn， fēn bié cáng yú běi jīng wén yuān gé、 yuán míng yuán wén yuān gé、 rè hé xíng gōng wén jīn gé， fèng tiān péi dū wén sù gé（ yǐ shàng zǒng chēng nèi tíng sì gé）、 háng zhōu xī hú xíng gōng wén lán gé、 zhèn jiāng jīn shān wén zōng gé、 yáng zhōu dà guān táng wén huì gé（ yǐ shàng jí suǒ wèi jiāng zhè sān gé）。 zhè qī bù shū yòu sì bù yǐ huǐ（ wén zōng、 wén huì huǐ yú tài píng tiān guó zhàn zhēng、 wén yuán gé huǐ yú yīng fǎ lián jūn jié lüè yuán míng yuán， wén lán yuán běn sàn yì， xiàn cún de shì hòu rén chāo bǔ běn）。
　　《 sì kù quán shū》 jiāng qīng dài yǐ qián de diǎn jí jiā yǐ shōu jí、 zhěng lǐ hé chāo xiě， duì yú bǎo cún gǔ dài wén huà yí chǎn yòu zhe hěn dà de gōng jì。 dàn shì， yīnggāi qiáng diào， qīng tíng biān zuǎn《 sì kù quán shū》， duì yú cún“ dǐ chù běn cháo zhī yǔ” de shū jí huò xiāo huǐ， huò shān wān， huò cuàn gǎi， yě yòu cuī cán wén huà de yī miàn。 jù《 jìn shū zǒng mù tǒng jì》 zài， quán huǐ shū 2453 bù， chōu huǐ 402 bù， wān gǎi shū 1918 bù。 quán huǐ shū de yuē zhàn《 sì kù quán shū》 cún shū、 cún mù shū zǒng shù de wǔ fēn zhī yī。 duì gǔ dài wén huà de cuī cán de chéng dù sī háo bù yà yú qín shǐ huáng fén shū。
　　 gǔ dài cóng shū shì zǔ guó gǔ dài wén huà bǎo kù zhōng yī bǐ wèi wéi dà guān de zhēn guì yí chǎn， jù shàng hǎi zhōng huá jú 1958 nián── 1962 nián chū bǎn de《 zhōng guó cóng shū zōng lù》 tǒng jì， quán guó sì shí yī suǒ tú shū guǎn shōu cáng de cóng shū yòu 4797 nián， zǐ mù qī wàn yú tiáo， qí zhōng gǔ jí yòu sān wàn bā qiān duō zhǒng。 zhēn shì hàn niú chōng dòng， bù shèng méi jǔ。　

　　◎ dì wáng bù · zǒng xù
　　 xī luò chū shū jiǔ zhāng， shèng rén zé zhī， yǐ wéi shì dà fǎ。 qí chū yī yuē wǔháng： yī yuē shuǐ， èr yuē huǒ， sān yuē mù， sì yuē jīn， wǔ yuē tǔ。 dì wáng zhī qǐ， bì chéng qí wáng qì。 dà gǔ zhī shì， hóng huāng pǔ lüè， bù kě dé 'ér xiáng yān。 páo xī shì zhī wáng tiān xià yě， jì tiān zhī tǒng wéi bǎi wáng xiān， shí chéng mù dé， yǐ jiàn dà hào。 sān fén suǒ jì， yǔn jū qí shǒu。 gài wǔ jīng zhī yùn， yǐ xiāng shēng wéi dé。 mù shēng huǒ， huǒ shēng tǔ， tǔ shēng jīn， jīn shēng shuǐ， shuǐ shēng mù， chéng shí dié wáng， yǐ zhāo tǒng xù。 gù chuàng yè shòu mìng zhī zhù， bì tuī běn hū lìshǔ， cān kǎo hū zhǐ yìng， jī qí xíng cì。 shàng chéng tiān tǒng， chūn qiū zhī dà jū zhèng， guì qí tǐ yuán 'ér jiàn jí yě。 qián zhì zhī lùn rùn wèi， wèi qí fēi cì 'ér bù dāng yě。 gòng gōng shì rèn zhì， xíng yǐ yù jiǔ yù， bà 'ér bù wáng， suī chéng tài hào zhī hòu， ér bù chǐ wǔ dé zhī xù。 shén nóng shì yǐ huǒ chéng mù， gù wéi yán dì； xuān yuán yòu tǔ dé zhī ruì， gù hào huáng dì； shàohào yǐ jīn dé wáng， gù hào yuē jīn tiān shì； zhuān Xū yǐ shuǐ dé wáng， hào yuē gāo yáng shì； dì kù yǐ mù dé wáng， hào yuē gāo xīn shì。 dì yáo yǐ huǒ dé wáng， hào yuē táo táng shì。 dì shùn yǐ tǔ dé wáng， hào yuē yòu yú shì。 yáo yú shì yǐ shàng， jiē chéng yùn gèng qǐ， yìng qī zhèng wèi。 cān liè wǔ chén zhī cì， ér kè dāng tǒng jì。 zhì yú zhēngshuò、 fú sè zhī gǎi dù， róng sì cháo huì zhī suǒ shàng， jì jí sī yì， hǎn dé 'ér shù yān， xià hòu shì shòu yòu yú zhī chán， shì wèi jīn dé， zhèng yòng jiàn yín， qí sè shàng hēi； shāng tānɡ dài xià yǐ shuǐ dé wáng， zhèng yòng jiàn chǒu， qí sè shàng bái； zhōu wǔ yǐ mù dé wáng， zhèng yòng jiàn zǐ， qí sè shàng chì。 sān dài zhī jì， gè jū yī tǒng， cuò zōng qí shù， yǐ tōng qí biàn。 shùn sān wēi zhī xù， jí sān cái zhī zhì， xián xiǎng zuò cháng jiǔ， gài dé fū tiān lì zhī zhèng yě。 sān jì zhī shuāi， qín jiān tiān xià， dú tuī wǔ shèng bù dāng。 zhèng tǒng hàn zǔ yǐ duàn shé zhī fú， shàng xì chéng zhōu， shì wéi huǒ dé， qǐ zì pèi zhōng， qí zhì jiē chì。 zhì wén dì shí， lǔ rén gōng sūn chén tuī zhōng shǐ zhī chuán， wèi hàn chéng qín， dāng yòng tǔ dé， tǔ dé zhī yìng， huáng lóng dāng jiàn， yí gǎi zhèng shuò， fú sè shàng huáng。 shí chéngxiàng zhāng cāng yǐn hé jué jīn yáng shì， yǐ wéi hàn dāng shuǐ dé， yǐ shí yuè wéi zhèng， qí sè wài hēi nèi chì， suì bà gōng sūn chén zhī yì。 míng nián huáng lóng jiàn， chéng jì nǎi yòng tǔ xíng， gǎi lì fú sè， ér jiǎ yì yì yǐ wéi rán。 xiào wǔ zhèng lì， yǐ zhēngyuè wéi suì shǒu， sè shàng huáng， shù yòng wǔ， gài yǐ qín wéi shuǐ dé， jù hàn tǔ 'ér kè zhī， cóng suǒ bù shèng， suì shùn huáng dé。 liú xiàng fù zǐ yǐ wéi dì chū hū zhèn， gù páo xī shì xìng shòu mù dé， yǐ mǔ chuán zǐ， zhōng 'ér fù shǐ。 zì nóng xuān lì táng yú sān dài， hàn dé huǒ xíng， shàng hé tiān tǒng， dāng shí suī jiàn， jué yì wèi kè， zūn xíng shì zǔ， zhōng xīng nǎi yòng qí shuō。 wèi shì shǐ jī， yòu huáng xīng zhī yìng。 yòu tài shǐ chéng xǔ zhī yán， wù yín huáng lóng jiàn， cǐ shòu mìng zhī fú zuì zhù míng zhě yě。 yòu《 yì yùn qī chèn》 yòu“ huáng qì shòu zhēn rén chū” zhī yán。 yòu tài wēi zhōng， huáng dì zuò cháng míng， chì dì zuò cháng bù jiàn， yǐ wéi huáng jiā xīng 'ér chì jiā shuāi wáng zhī jiàn。 yòu yíng huò shī sè， shí yòu yú nián， sū lín dǒng bā děng， yòu yán wèi zhī shì zú chū zì zhuān Xū， yǔ shùn tóng zǔ。 shùn yǐ tǔ dé chéng yáo zhī huǒ， jīn wèi yì yǐ tǔ dé chéng hàn zhī huǒ， yú xíng yùn hé， yú yáo shùn shòu shòu zhī cì。 jì 'ér shòu hàn chán， gǎi yuán huáng chū。 yì gèng zhèng shuò， yì fú sè， shū huī hào， tóng lǜ dù liàng， yǐ chéng tǔ xíng， yǐ xià shù wéi dé tiān， jí yòng xià zhèng， ér fú sè shàng huáng。 rán shàng xún hàn zhēngshuò， fú zhī gǎi yě。 míng dì zài dōng gōng， zhù lùn yǐ wéi wǔ dì sān wáng， suī tóng qì gòng zǔ， zǔ bù xiāng xí， zhēngshuò zì yí gǎi biàn， yǐ míng shòu mìng zhī yùn。 jí wèi jiǔ zhī， cóng gāo táng lóng zhī yì， nǎi tuī sān tǒng zhī cì， yǐ wèi dé dì tǒng， suì yòng jiàn chǒu zhī yuè wéi zhēngyuè， fú sè shàng qīng， xī shēng yòng bái， róng shì chéng hēi shǒu bái mǎ， jiàn dà chì zhī ， cháo huì jiàn dà bái zhī 。 qí wáng sì wèi， yǐ xià zhèng dé tiān， gǎi yòng jiàn yín wéi zhēngyuè。 jìn wǔ tài shǐ 'èr nián， yòu sī jǔ táng yáo shùn yǔ， bù yì zuò gǎi zhì， zhì yú tānɡ wǔ， shǐ tuī xíng shù。 jīn jìn jì sān huáng shùn yǔ zhī jì， yìng tiān shòushàn， yí yòng qián dài zhēngshuò fú sè， rú yú zūn táng gù shì。 ér shǐ chén zhī jì， jìn wéi jīn xíng， fú sè shàng chì。 hòu wèi dào wǔ tiān xīng chū， shǐ zhào yòu sī， yì dìng xíng cì。 yòu sī yuē： guó jiā jì huáng dì zhī hòu， yí wéi tǔ dé， yòu tǔ chù zhī ruì， jí huáng xīng zhī fú。 suì cóng tǔ dé。 fú sè shàng huáng， shù yòng wǔ， xī shēng yòng bái， xíng xià zhī zhèng。 xiào wén tài hé zhōng xià zhào， yǐ qiū zé chū zhì， pèi shàng yí dìng， wǔ dé xiāng xí， lùn yòu yì cháng。 dì lìng bǎi bì jí yì， gāo lǘ yǐ wéi hàn yòng huǒ dé， zhǐ zhǎn shé zhī fú， shàng jì yú zhōu， qì qín zhī bào， yuè 'è chéng shàn， bù yǐ shì cì wéi zhèng。 zì shí jué hòu， nǎi yǐ wéi cháng。 wèi chéng hàn huǒ shēng tǔ， gù wèi wéi tǔ dé； jìn chéng wèi tǔ shēng jīn， gù jìn wéi jīn dé； zhào chéng jìn jīn shēng shuǐ， gù zhào wéi shuǐ dé； yàn chéng zhào shuǐ shēng mù， gù yàn wéi mù dé； qín chéng yàn mù shēng huǒ， gù qín wéi huǒ dé。 jīn wèi yí chéng qín wéi tǔ dé。 lǐ biāo、 cuī guāng děng， yǐ wéi yí shào jìn jīn dé， bù dāng cì yú jiàn wěi。 jiàn yì gè shū， chēng nián bù dìng。 jì 'ér mù liàng děng dà chén gòng yì， yí shàng chéng jìn shì， dìng wéi shuǐ dé。 xiào wén xià zhào， tè cóng qí shuō。 hòu zhōu gé mìng， yòu chì què zhī xiáng， qún chén zòu yì， qǐng gèng zhèng shuò， dìng wéi mù xíng， yǐ chéng shuǐ dé， fú sè shàng wū。 suí wén shòushàn， cì yòng huǒ dé， yǐ yòu chì guāng zhī ruì， chē fú jīng qí， xī jiē shàng chì。 ér dì fú róng fú， xī jiē yǐ huáng。 táng shì chéng tǒng， shèng dé zài tǔ。 zhì kāi yuán zhōng， yòu qǐng gǎi wéi jīn dé zhě， zhōng bào bà zhī。 tiān bǎo zhōng， lìng zhū wèi fēi sè fān， gǎi wéi chì huáng sè， yǐ yìng tǔ dé。 zhū liáng jiàn guó， rú qín zhī bào， suī zhái zhōng xià， bù dāng zhèng wèi。 tóng guāng zuǎn fú， zài chéng jué xù。 jìn chéng táng hòu， shì wéi jīn dé， hàn shì chéng jìn， shí dāng shuǐ xíng。 zhōu zǔ jí wèi zhī chū， yòu sī dìng wéi mù dé。 zì fú xī shì yǐ mù wáng， zhōng shǐ zhī chuán， xún huán wǔ zhōu， zhì yú huáng cháo。 yǐ yán líng shòu mìng， chì jīng yìng chèn， chéng huǒ dé 'ér wáng。 hùn yī qū xià， zhái tǔ zhōng 'ér lín wàn guó， dé tiān tǒng zhī zhèng xù yǐ。 fán dì wáng bù yī bǎi 'èr shí bā mén。
　　 dì wáng bù · dì xì
　　 fū jié shéng zhī chū， pǔ lüè máng mèi mò huò， ér xiáng shū qì zhī。 hòu biàn xìng shòu shì， kě dé 'ér jì。 tài hào zhī qián， pǔ dié gài jué， dì hóng zhī hòu， shì xù jù cún。 sī mǎ qiān zhù zhī《 shǐ jì》， yǐ cún xì biǎo。 míng hū shòu tiān mìng， yīng dì qī zhě， gài yǐ zǔ zōng shí yòu mào dé， suǒ yǐ hòu shì chéng hū fā xiáng。 ruò nǎi hòu jì bō zhí zhōu shì， yú shì lóng xīng。 táng yáo wén sī， hàn xù yáo qí zēng shèng。 gài guā dié zhī xiāngzhǔ， gù luó tú 'ér yòu róng。 wèi jìn yǐ hái， fāng cè kě kǎo， wǎng bù miǎn jiè xiān liè， dàn qǐ pī tú。 ruò nǎi lěi jī zhī yì chuán jì zhī shèng gài yáo dé yòu hòu bó yuán yòu qiǎn shēn píng jiù liè zhě fān yǎn wú shì zī zhě shuāi tì jīn bìng kǎo jiù shǐ pī dì xiáng jiū chū zhōng shuài yòng lùn cì bǐ yòu tiáo 'ér bù wěn shù bǎi shì 'ér kě zhī yǐ。
　　 tài hào páo xī shì fēng xìng， mǔ yuē huá xū， zuò wǎng gǔ yǐ tián yú qǔ xī shēng， gù tiān xià hào yuē páo xī shì（ yī yún： qǔ xī shēng yǐ chōng páo chú， gù yuē páo xī shì。 shì wéi xī huáng hòu shì。 yīn miù， wèi zhī fú xī， huò wèi zhī mì xī）， yī hào huáng xióng shì， jì tiān 'ér wáng。 gù yuē dì tài hào。 páo xī shì méi， nǚ wā shì lì， wéi nǚ huáng（ yī yún nǚ dì）， yì fēng xìng， chéng páo xī zhì dù。 nǚ wā shì méi， cì yòu dà tíng shì、 bǎi huáng shì、 zhōng yāng shì、 lì lù shì、 lí lián shì、 hè xū shì、 zūn lú shì、 hún dùn shì、 hào yīng shì、 yòu cháo shì、 zhū xiāng shì、 gětiān shì、 yīn kāng shì、 wú huái shì， fán shí wǔ shì， jiē xí páo xī zhī hào。
　　 yán dì shén nóng shì， jiāng xìng， mǔ yuē rèn jǐ， yòu qiáo shì nǚ， wéi shǎo diǎn fēi shēng。 dì yǐ huǒ chéng mù， gù wéi yán dì（ yī yún nán fāng shēng xià）。 jiào mín gēng nóng， gù tiān xià hào yuē shén nóng shì（ yī yún nóng huáng， huò yún dì yán）。 běn qǐ liè shān shì， huò chēng zhī。 yī hào kuí kuí shì， nà bēn shuǐ shì nǚ， yuē tīng tán shēng dì lín kuí， cì dì chéng， cì dì míng， cì dì zhí， cì dì jì， cì dì lǐ， cì dì yú wǎng。 zì yán dì zhì yú wǎng， fán bā shì。
　　 huáng dì xuān yuán shì， shǎo diǎn zhī zǐ（ yòu xióng guó jūn shǎo diǎn zhī zǐ）， xìng gōng sūn（ yī yún jī xìng）， mǔ yuē fù bǎo， jū xuān yuán zhī qiū， yīn yǐ wéi míng（ yī yún yòu xuān miǎn zhī fú， gù tiān xià hào yuē xuān yuán shì）， yòu tǔ dé zhī ruì， gù hào huáng dì。 yī hào dì hóng shì（ yì yuē guī cáng shì）， zài wèi bǎi nián， nián bǎi yī shí suì（ huò yún shòu sān bǎi suì）。
　　 shàohào jīn tiān shì， huáng dì zhī zǐ。 huáng dì qǔ xī líng zhī nǚ， shì wéi léi zǔ（ yī zuò zǔ）， wéi zhèng fēi。 shēng 'èr zǐ， qí yī yuē xuán 'áo， shì wéi qīng yáng， jiàng jū jiāng shuǐ， jí shàohào yě。 yì yú qióng sāng， yǐ dēng dì wèi， gù wèi zhī qióng sāng dì。 yǐ jīn chéng tǔ， gù tiān xià hào yuē jīn tiān shì（ jīn zhù xī fāng qiū， gù yuē shàohào）， zài wèi bǎi nián（ yī yún bā shí sì nián）。
　　 zhuān Xū gāo yáng shì， jī xìng， huáng dì zhī sūn， chāng yì zhī zǐ。 chāng yì qǔ shǔ shān shì nǚ， yuē chāng pú（ wèi zhī nǚ shū）， shēng dì， yǐ shuǐ chéng jīn， tiān xià hào yuē gāo yáng shì。 zài wèi qī shí bā nián， nián jiǔ shí bā suì。
　　 dì kù gāo xīn shì， jī xìng， huáng dì zhī zēngsūn， fù yuē qiáo jí， qiáo jí fù yuē xuán 'áo。 dì yú zhuān Xū wéi zú zǐ（ qí mǔ bù jiàn）， yǐ shuǐ chéng mù， tiān xià hào yuē gāo xīn shì。 zài wèi qī shí wǔ nián， nián bǎi wǔ suì（ yī yún： shēng shí wǔ 'ér zuǒ zhuān Xū sān shí dēng dì wèi）。
　　 dì yáo táo táng shì， yī qí xìng， dì kù zhī zǐ。 dì kù qǔ chén fēng shì， shēng fàng xūn， jū zǐ shì shēng zhì（ yī yún dì kù nà sì fēi， yòu tái shì nǚ yuē jiāng yuán， shēng hòu jì； cì yòu shì nǚ yuē jiǎn dí， shēng qì； cì chén fēng shì nǚ yuē qìng dū， shēng fàng xūn； cì jū zǐ shì nǚ shēng zhì）， zhì yú xiōng dì zuì cháng， jí wèi fēng fàng xūn wéi táng hóu， zhì zài wèi yī nián 'ér fàng xūn lì， shì wéi yáo dì。 yǐ huǒ chéng mù， tiān xià hào yuē táo táng shì， zài wèi jiǔ shí bā nián， nián bǎi yī shí bā suì。
　　 dì shùn yòu yú shì， yáo xìng， fù yuē gǔ sǒu， gǔ sǒu fù yuē qiáo niú， qiáo niú fù yuē jù wàng， jù wàng fù yuē jìng kāng， jìng kāng fù yuē qióng chán， qióng chán fù yuē dì zhuān Xū， zhuān Xū fù yuē chāng yì， yǐ zhì shùn， qī shì yǐ。 zì qióng chán yǐ zhì dì shùn， jiē wēi wéi shù rén， yáo chán shùn yǐ tiān xià， yǐ tǔ chéng huǒ tiān xià， hào yuē yòu yú shì。 shǐ， shùn shēng sān shí zhǐ yōng（ yán qí shǐ jiàn shì yòng）， sān shí zài wèi（ lì shì 'èr nián shè zhèng 'èr shí bā nián）， wǔ shízǎi zhì fāng， nǎi sǐ（ fāng， dào yě。 shùn jí wèi wǔ shí nián shēng dào nán fāng xún shòu， sǐ yú cāng wú zhī yě， ér zàng yān。） nián bǎi yī shí 'èr suì，（ tōng fú yáo sàng sān nián yě。 yī yún shùn nián 'èr shí， yǐ xiào wén nián， sān shí yáo jǔ zhī， nián wǔ shí chēng xíng tiān zǐ shì， nián liù shí yī， dài yáo jiàn dì wèi sān shí jiǔ nián， nián bǎi suì）。
　　 yǔ xià hòu shì， sì xìng， fù yuē gǔn， gǔn zhī fù yuē dì zhuān Xū， zhuān Xū zhī fù yuē chāng yì， chāng yì zhī fù yuē huáng dì。 yǔ zhě， huáng dì zhī xuán sūn 'ér dì zhuān Xū zhī sūn yě。 yǔ zhī céng dà fù chāng yì jí fù gǔn， jiē bù dé zài dì wèi， wéi rén chén， shùn chán yǔ yǐ tiān xià， yǐ jīn chéng tǔ， tiān xià hào yuē xià hòu shì。 yǔ nián bā shí liù， shè xíng tiān zǐ shì wǔ nián， nián jiǔ shí yú。 shùn sàng míng， nián jí zhēn nián， bǎi suì yǔ qǔ tú shān shì zhī nǚ， shēng qǐ， zài wèi jiǔ nián。 qǐ shēng tài kāng， zài wèi 'èr shí jiǔ nián。 tài kāng dì zhòng kāng， zài wèi shí sān nián， zhòng kāng shēng xiāng（ yī míng xiāng 'ān）， zài wèi 'èr shí bā nián， xiāng yí fù zǐ mǔ， yòu réng shì zhī nǚ shēng shǎo kāng， zài wèi 'èr shí yī nián， shǎo kāng shēng níng（ yī zuò zhù， yòu zuò jì zhù， huò yuē sōng màn）， zài wèi shí qī nián。 níng shēng huái（ yī zuò mǎng， yī zuò kuí， huò yuē zǔ wǔ）， zài wèi 'èr shí liù nián， huái shēng máng（ yī yún huāng hé， huò yuē dì huāng）， zài wèi shí bā nián， máng shēng xiè（ yī yún xiè zōng）， zài wèi shí liù nián。 xiè shēng bù jiàng（ huò yuē jiāng shù）， zài wèi wǔ shí jiǔ nián。 bù jiàng dì jiōng（ yī zuò jiōng， yòu zuò bǐng， huò yuē gāo yáng）， zài wèi 'èr shí yī nián。 jiōng shēng jǐn（ yī zuò ＜ chǎng mò ＞， huò yuē jǐn jiāng）， zài wèi 'èr shí nián。 bù jiàng shēng kǒng jiá， zài wèi sān shí yī nián。 kǒng jiá shēng gāo（ yī míng gāo miáo）， zài wèi shí yī nián， gāo shēng fā（ yī míng hòu jìng， huò yuē fā huì）， zài wèi shí yī nián。 fā shēng lǚ guǐ， shì wéi jié（ shì fǎ， zéi rén duō shā yuē jié） zài wèi wǔ shí sān nián， wéi tānɡ suǒ miè（ yǔ zì wù xū suì jiàn guó， jìn jǐ yǒu shí wǔ dài shí qī wáng， tōng yì zhuó sì bǎi sān shí 'èr nián）。
　　 yīn tānɡ zǐ xìng qí xiān qì， mǔ yuē jiǎn dí， yòu shì zhī nǚ（ yòu zài bù zhōu zhī běi）。 wéi dì kù cì fēi， sān rén xíng yù， jiàn xuán niǎo duò qí luǎn， jiǎn dí qǔ tūn zhī， yīn yùn， shēng qì。 qì cháng 'ér zuǒ yǔ zhì shuǐ， yòu gōng dì shùn， nǎi mìng qì yuē： bǎi xìng bù qīn， wǔ pǐn bù xùn， rǔ wéi sī tú， jìng fū wǔ jiào。 zài kuān fēng yú shāng（ shāng jīn zài luò shāng shì yě）， cì xìng zǐ shì（ zǔ yǐ xuán niǎo shēng zǐ yě）。 qì xīng yú táng yú dà yǔ zhī jì， gōng yè zhù yú bǎi xìng， bǎi xìng yǐ píng。 qì shēng zhāo míng， zhāo míng shēng xiāng tǔ（ xiāng tǔ jiù qì fēng yú shāng， yī yún 'ě bó jū shāng qiū， xiāng tǔ yīn zhī）， xiāng tǔ shēng chāng ruò（ yī yún jǐng ruò）， chāng ruò shēng cáo yǔ（ yī yún gēn yǔ）， cáo yǔ shēng ｛ mián jù ｝，（｛ mián jù｝ wéi sī kōng， qín qí guān shì， sǐ yú shuǐ zhōng， yīn rén jiāo zhī）｛ mián jù｝ shēng zhèn， zhèn shēng wēi， wēi shēng bào dīng， bào dīng shēng bào yǐ， bào yǐ shēng bào bǐng， bào bǐng shēng zhù rén， zhù rén shēng zhù guǐ， zhù guǐ zhī fēi yuē fú dū， shēng tiān yǐ（ yǐ yǐ yuē zhù）， shì wéi chéng tānɡ。 zì qì zhì tānɡ shí sì shì。 tānɡ jiàn tiān zǐ wèi shí sān nián， nián bǎi suì。 tài zǐ tài dīng wèi lì 'ér zú， yú shì nǎi lì tài dīng zhī dì。 wài bǐng zài wèi sān nián， wài bǐng dì zhòng rén zài wèi sì nián， zhòng rén xiōng tài dīng zhī zǐ tài jiá， zài wèi shí sì nián， nián bǎi suì。 tài jiá shēng wò dīng， zài wèi sān shí nián（ yī yún 'èr shí jiǔ nián）， wò dīng shēng tài gēng， zài wèi 'èr shí wǔ nián， tài gēng shēng xiǎo jiá（ yī yún dì）， zài wèi shí qī nián（ yī yún sān shí nián）， xiǎo jiá dì yōng sì， zài wèi shí 'èr nián。 yōng sì dì tài wù， zài wèi qī shí wǔ nián。 tài wù shēng zhòng dīng， zài wèi shí yī nián（ yī yún shí 'èr nián）， zhòng dīng dì wài rén， zài wèi shí wǔ nián。 wài rén dì hé jiá， zài wèi jiǔ nián。 hé jiá shēng zǔ yǐ， zài wèi shí jiǔ nián。 zǔ yǐ shēng zǔ xīn， zài wèi shí liù nián。 zǔ xīn dì wò jiá（ yī yún kāi jiá）， zài wèi 'èr shí wǔ nián。 wò jiá xiōng zǔ xīn zhī zǐ zǔ dīng， zài wèi sān shí 'èr nián。 zǔ dīng dì wò jiá zhī zǐ nán gēng， zài wèi 'èr shí jiǔ nián。 zǔ dīng zhī zǐ yáng jiá， zài wèi qī nián。 yáng jiá dì pán gēng， zài wèi 'èr shí bā nián。 pán gēng dì xiǎo xīn， zài wèi 'èr shí yī nián。 xiǎo xīn dì xiǎo yǐ， zài wèi 'èr shí nián（ yī yún 'èr shí yī nián）。 xiǎo yǐ shēng wǔ dīng， zài wèi wǔ shí jiǔ nián， nián bǎi suì。 wǔ dīng shēng zǔ gēng， zài wèi qī nián。 zǔ gēng dì zǔ jiá， zài wèi sān shí sān nián， zǔ jiá shēng lǐn xīn（ yī yún féng xīn）， zài wèi liù nián。 lǐn xīn dì gēng dīng， zài wèi 'èr shí yī nián。 gēng dīng shēng wǔ yǐ， zài wèi sì nián。 wǔ yǐ shēng tài dīng（ yī míng wén dīng）， zài wèi sān nián。 tài dīng shēng dì yǐ， zài wèi sān shí qī nián。 dì yǐ shēng shòu xīn， tiān xià wèi zhī zhòu（ shì fǎ， cán yì sǔn shàn yuē zhòu）， zài wèi sān shí 'èr nián。（ tānɡ zì yǐ wèi suì jiàn guó， jìn wù yín， zǐ sūn shí qī dài， sān shí wáng， gòng liù bǎi sì shí wǔ nián）。
　　 zhōu wén wáng jī xìng qí xiān hòu jì míng qì qí mǔ yòu tái shì nǚ yuē： jiāng yuán（ jiāng xìng yuán zì， huò yuē： shì hào） jiāng yuán wéi dì kù yuán fēi jiāng yuán chū yě jiàn jù rén jì xīn xīn rán shuō yù jiàn zhī jiàn zhī 'ér shēn dòng rú yùn zhě jū qī 'ér shēng zǐ yǐ wéi bù xiáng qì zhī 'ài xiàng mǎ niú guò zhě jiē bì bù jiàn xǐ zhì zhī lín zhōng huì shān lín duō rén qiān zhī 'ér qì qú zhōng bīng shàng fēi niǎo yǐ qí yì fù jiàn zhī jiāng yuán yǐ wéi shén suì shōu yǎng zhī chū yù qì zhī yīn míng yuē： qì qì wéi 'ér shí xīn qǐ rú jù rén zhī zhì qí yóu xì hǎo zhǒng shù｛ cǎo má｝ shū mài jí wéi chéng rén suì hǎo gēng nóng xiāng dì zhī yí yí qī zhě jià sè yān mín jiē fǎ zé zhī dì yáo wén zhī jǔ qì wéi nóng shī tiān xià dé qí lì yòu gōng dì shùn yuē： qì lí mín shǐ jī（ yī yún： zǔ jī zǔ shǐ yě。） ěr hòu jì bō shí bǎi qī fēng qì yú tái（ jīn jì xiāng zài fú fēng） hào yuē： hòu jì bié xìng jī shì hòu jì zhī xīng zài táo táng yú xià zhī jì jiē yòu lìng dé hòu jì shēng bù bù mò nián xià hòu shì zhèng shuāi qù jì bù wù 'ér bù yǐ shī qí guān 'ér bēn róng dí bù shēng jū jū shēng gōng liú gōng liú suī zài róng dí zhī jiān fù xiū hòu jì zhī yè wù gēngzhòng xíng dì yí zì qī jù dù wèi qǔ cái yòng xíng zhě yòu zī jū zhě yòu xùjī mín lài qí qìng bǎi xìng huái zhī duō xǐ 'ér bǎo guī yān zhōu dào zhī xīng zì cǐ shǐ gù shī rén gē lè sī qí dé gōng liú zú qìng jié lì guó yú bīn（ xīn píng qī xiàn zhī dōng běi yòu bīn tíng） qìng jié shēng huáng pú huáng pú shēng jiāng fú jiāng fú shēng huǐ yáng yú（ yī zuò tǐ yáng yú） huǐ yáng yú shēng gōng fēi gōng fēi shēng gāo yǔ（ gāo yǔ néng shuài jì zhě yě。 zhōu rén bào zhī） gāo yǔ shēng yà yǔ yà yǔ shēng gōng shū zǔ lèi gōng shū zǔ lèi shēng gǔ gōng fù fù xiū hòu jì gōng liú zhī yè jī dé xíng yì guó rén jiē dài zhī xūn yù róng dí gōng zhī yù dé cái wù yǔ zhī yǐ fù gōng zhī yù dé dì yǔ mín mín jiē nù yù zhàn gǔ gōng yuē： yòu mín lì jūn jiāng yǐ lì zhī jīn róng dí suǒ wéi gōng zhàn yǐ wú dì yǔ mín mín zhī zài wǒ yǔ qí zài bǐ hé yì mín yù yǐ wǒ gù zhàn shā rén fù zǐ 'ér jūn zhī yú bù rěn wéi nǎi yǔ sī shǔ suì qù bīn dù qī jù（ shuǐ zài dù yáng qí shān dù yáng xiàn zài fú fēng） yú liáng shān zhǐ yú qí xià（ shān zài fú fēng měi yáng xī běi qí nán yòu zhōu yuán shǐ gǎi guó yuē： zhōu） bīn rén jǔ guó fú lǎo xié ruò jìn fù guī gǔ gōng yú qí xià jí tā bàng guó wén gǔ gōng rén yì duō guī zhī， yú shì gǔ gōng nǎi biǎn róng dí zhī sú 'ér yíng zhù chéng guō shì wū 'ér yì bié jū zhī（ fēn bié 'ér wéi yì luò yě。） zuò wǔ guān yòu sī（ tiān zǐ zhī wǔ guān： yuē sī tú、 sī mǎ、 sī kōng、 sī shì、 sī kòu， diǎn sī wǔ zhòng， cǐ yīn shí zhì yě。） mín jiē gē lè zhī sòng， qí dé gǔ gōng yòu zhǎngzǐ yuē tài bó， cì yuē yú zhòng， tài jiāng shēng shàozǐ， jì lì jì lì qǔ tài rèn（ tài jiāng yòu tái shì zhī nǚ tài rèn zhì rénshì zhī zhōng nǚ） jiē xián fù rén shēng chāng yòu shèng ruì gǔ gōng yuē： wǒ dāng yòu xīng zhě qí zài chāng hū！ zhǎngzǐ tài bó yú zhòng zhī gǔ gōng yù lì jì lì yǐ chuán chāng 'èr rén nǎi wáng rú jīng mán wén shēn duàn （ cháng zài shuǐ zhōng gù duàn qí wén qí shēn yǐ xiàng lóng zǐ gù bù jiàn shāng hài） yǐ ràng jì lì jì lì lì shì wéi gōng jì gōng jì xiū gǔ gōng yí dào dǔ yú xíng yì zhū hóu shùn zhī gōng jì zú zǐ chāng lì shì wéi xī bó xī bó yuē： wén wáng zūn hòu jì gōng liú zhī yè zé gǔ gōng， gōng jì zhī fǎ shǐ zì qí xià xǐ dū fēng shī rén dào xī bó gài shòu mìng zhī nián chēng wáng 'ér duàn yú ruì zhī sòng（ yú zài hé dōng tài yáng xiàn ruì zài féng yì lín jìn xiàn） zài wèi wǔ shí nián tài zǐ fā lì shì wéi wǔ wáng zài wèi qī nián wǔ wáng shēng chéng wáng zài wèi sān shí qī nián chéng wáng shēng kāng wáng zài wèi 'èr shí liù nián kāng wáng shēng zhāo wáng zài wèi wǔ shí yī nián zhāo wáng shēng mù wáng zài wèi wǔ shí wǔ nián nián bǎi sì suì mù wáng shēng gōng wáng zài wèi shí 'èr nián gōng wáng shēng yì wáng zài wèi 'èr shí wǔ nián gōng wáng dì xiào wáng zài wèi shí wǔ nián yì wáng tài zǐ yí wáng zài wèi shí liù nián yí wáng shēng lì wáng zài wèi sān shí qī nián lì wáng shēng xuān wáng zài wèi sì shí liù nián xuān wáng shēng yōu wáng zài wèi shí yī nián yōu wáng shēng píng wáng zài wèi wǔ shí yī nián píng wáng shēng tài zǐ xiè fù zǎo sǐ lì qí zǐ shì wéi huán wáng zài wèi 'èr shí sān nián huán wáng shēng zhuāng wáng zài wèi shí wǔ nián zhuāng wáng shēng jì wáng zài wèi wǔ nián jì wáng shēng huì wáng zài wèi 'èr shí wǔ nián huì wáng shēng xiāng wáng zài wèi sān shí sān nián xiāng wáng shēng qǐng wáng zài wèi liù nián qǐng wáng shēng kuāng wáng zài wèi liù nián kuāng wáng dì dìng wáng zài wèi 'èr shí yī nián dìng wáng shēng jiǎn wáng zài wèi shí sì nián jiǎn wáng shēng líng wáng zài wèi 'èr shí qī nián líng wáng shēng jǐng wáng zài wèi 'èr shí wǔ nián jǐng wáng shēng dào wáng zài wèi yī nián dào wáng dì jìng wáng zài wèi sì shí sì nián jìng wáng shēng yuán wáng zài wèi qī nián yuán wáng shēng zhēn dìng wáng zài wèi 'èr shí bā nián zhēn dìng wáng shēng 'āi wáng zài wèi jiǔ shí rì 'āi wáng dì sī wáng zài wèi bǎi wǔ shí rì sī wáng dì kǎo wáng（ yī yún kǎo zhé wáng） zài wèi shí wǔ nián kǎo wáng shēng wēi liè wáng zài wèi 'èr shí sì nián wēi liè wáng shēng 'ān wáng（ yī zuò yuán 'ān。 yòu zuò yuán 'ān） zài wèi 'èr shí liù nián 'ān wáng shēng liè wáng（ yī zuò yí liè） zài wèi qī nián liè wáng dì xiǎn wáng（ yī zuò xiǎn shèng） zài wèi sì shí bā nián xiǎn wáng shēng shèn jìng wáng（ yī zuò shùn jìng） zài wèi liù nián shèn jìng wáng shēng nǎn wáng zài wèi wǔ shí nián（ zhōu zì wǔ wáng jǐ xī suì jiàn guó zhì nǎn wáng sān shí yī dài sān shí qī wáng gòng bā bǎi liù shí qī nián） hàn gāo zǔ pèi fēng yì zhōng yáng lǐ rén xìng liú shì mǔ 'ǎo（ shǐ shī qí xìng） qí xiān liú lěi xué rǎo lóng shì kǒng jiá fàn shì qí hòu yě。 jìn dà fū fàn xuān zǐ yuē： zǔ zì yú yǐ shàng wéi táo táng shì zài xià wéi yù lóng shì（ jí liú lěi yě。） zài shāng wéi shǐ wéi shì（ guó míng zài dōng jùn bái mǎ xiàn dōng nán） zài zhōu wéi táng dù shì（ èr guó míng táng tài yuán jìn yáng xiàn dù jīng zhào dù xiàn） jìn zhù xià méng wéi fàn shì fàn shì wéi jìn shì shī（ yán jìn wéi bà wáng fàn shì wéi jìn qīng） lǔ wén gōng shì bēn qín hòu guī yú jìn qí chù zhě wéi liú shì liú xiàng yún： zhàn guó shí liú shì zì qín bēn yú wèi qín miè wèi qiān dà liáng dū yú fēng gù zhōu shì shuō yōng chǐ yuē： fēng gù liáng dì yě。 gāo zǔ běn xì chū zì táng dì jiàng jí yú zhōu zài qín zuò liú shè wèi 'ér dōng suì wéi fēng gōng fēng gōng gài tài shàng huáng fù qí qiān rì qiǎn fén mù zài fēng xiān yān jí gāo zǔ jí wèi zhì cí sì guān zé yòu qín jìn liáng jīng zhī shì shì cí tiān dì zhuì zhī yǐ sì（ zhuì yán bù jué yě。） gāo zǔ chū fēng hàn wáng wǔ nián píng xiàng jí jí huáng dì wèi zài wèi tōng wéi wáng shí 'èr nián nián liù shí 'èr tài zǐ lì shì wéi huì dì dì lǚ hòu zhī zǐ zài wèi qī nián gāo zǔ zhōng zǐ wén dì lì mǔ yuē： bó tài hòu zài wèi 'èr shí sān nián nián sì shí qī tài zǐ lì shì wéi jǐng dì mǔ yuē： dòu huáng hòu zài wèi shí liù nián nián sì shí bā zhōng zǐ wǔ dì lì mǔ yuē： wáng měi rén zài wèi wǔ shí sì nián nián liù shí jiǔ shàozǐ zhāo dì lì mǔ yuē： zhào yú zài wèi shí sān nián nián 'èr shí liù wú zǐ lì wǔ dì sūn chāng yì wáng hè fù yuē： chāng yì 'āi wáng zài wèi 'èr shí qī rì lì wǔ dì wèi tài zǐ zhī sūn shǐ huáng sūn zhī zǐ shì wéi xuān dì mǔ yuē： wáng wēng xū zài wèi 'èr shí wǔ nián nián sì shí sān tài zǐ lì shì wéi yuán dì mǔ yuē： gōng 'āi xǔ huáng hòu zài wèi shí liù nián nián sì shí sān tài zǐ lì shì wéi chéng dì mǔ yuē： wáng huáng hòu zài wèi 'èr shí liù nián nián sì shí liù wú zǐ lì yuán dì shù sūn dìng táo gōng wáng zǐ shì wéi 'āi dì mǔ yuē： dīng jī zài wèi liù nián nián 'èr shí liù wú zǐ lì yuán dì shù sūn zhōng shān xiào wáng zǐ shì wéi píng dì mǔ yuē： wèi jī zài wèi wǔ nián nián sì shí wú zǐ wáng mǎng lì xuān dì xuán sūn rú zǐ jí wèi shǐ shēng 'èr suì rú zǐ fù tí zǔ xūn jiē wéi guǎng qī hóu zēngzǔ chǔ xiào wáng 'áo xuān dì zǐ yě。 zài wèi sì nián wéi wáng mǎng suǒ miè mǎng sǐ píng líng fāng wàng fù lì rú zǐ wéi dì shù yuè yù hài nián 'èr shí 'èr（ hàn zì gāo zǔ yǐ wèi suì jiàn guó zhì rú zǐ jǐ sì fán shí dài shí wǔ dì 'èr bǎi yī shí yī nián）。
　　 hòu hàn guāng wǔ nán yáng cài yáng xiàn rén（ nán yáng jùn jīn dèng zhōu xiàn yě。 cài yáng xiàn gù chéng zài suí zhōu zǎo yáng xiàn xī nán） gāo zǔ jiǔ shì zhī sūn yě。 chū zì jǐng dì shēng cháng shā dìng wáng fā（ cháng shā xiàn jīn tán zhōu xiàn） fā shēng chōng líng jié hóu mǎi（ chōng líng xiāng míng běn shǔ líng líng yuán dì tè xǐ nán yáng réng hào chōng líng gù chéng jīn zài suí zhōu jí yáng xiàn jiǎn） mǎi shēng yù lín tài shǒu wài wài shēng jù lù dū wèi huí（ jù lù jùn zài xíng zhōu xiàn yě。 dū wèi běn jùn wèi qín guān yě。 zhǎng） huí shēng nán dùn lìng qīn（ nán dùn xiàn shǔ rǔ nán jùn gù chéng zài jīn chén zhōu dùn chéng xiàn xī） qīn shēng guāng wǔ mǔ yuē： wén dū nán yáng fán zhòng zhī nǚ wáng mǎng mò yǔ gēngshǐ jǔ yì bīng xīng fù cháng 'ān gēngshǐ wéi chì méi suǒ pò guāng wǔ jí huáng dì wèi píng chì méi zài wèi sān shí sān nián nián liù shí 'èr tài zǐ lì shì wéi míng dì mǔ yuē： yīn huáng hòu zài wèi shí bā nián nián sì shí bā tài zǐ lì shì wéi zhāng dì mǔ yuē： jiǎ guì rén zài wèi shí sān nián nián sān shí yī dì sì zǐ lì shì wéi hé dì mǔ yuē： liáng guì rén zài wèi shí qī nián nián sān shí 'èr shàozǐ lì shì wéi shāng dì mǔ yuē： dèng huáng hòu lì bǎi qī shí rì nián 'èr suì zhāng dì sūn qīng hé xiào wáng zǐ lì shì wéi 'ān dì mǔ yuē： zuǒ jī zài wèi yī shí jiǔ nián nián sān shí 'èr zhāng dì sūn jì běi wáng zǐ běi xiāng hóu lì 'èr bǎi qī shí rì 'ān dì fèi tài zǐ jì yīn wáng lì shì wéi shùn dì mǔ yuē： lǐ shì zài wèi shí jiǔ nián nián sān shí tài zǐ lì shì wéi chōng dì mǔ yuē： yú guì rén zài wèi yī nián nián sān suì zhāng dì xuán sūn qiānshèng zhēn wáng céng sūn lè 'ān yí wáng sūn bó hǎi xiào wáng zǐ lì shì wéi zhì cháng shā xiàn jīn tán zhōu xiàn chōng líng xiāng míng běn shǔ líng líng yuán dì tè xǐ nán yáng réng hào chōng líng gù chéng jīn zài suí zhōu zǎo yáng xiàn dōng jù lù jùn zài xíng zhōu xiàn yě。 dū wèi běn jùn wèi qín guān yě。 zhǎng zuǒ shǒu diǎn wǔ zhí zhì bǐ 'èr qiān shí jǐng dì gēngmíng dū wèi nán dùn xiàn shǔ rǔ nán jùn gù chéng zài jīn chén zhōu dùn chéng xiàn xī dì mǔ yuē： chén fū rén zài wèi yī nián nián jiǔ suì zhāng dì zēngsūn hé jiān xiào wáng sūn lí wú hóu zǐ lì shì wéi huán dì mǔ yuē： shì zài wèi 'èr shí yī nián nián sān shí liù zhāng dì xuán sūn hé jiān xiào wáng zēngsūn jiě dòu tíng hóu sūn lì shì wéi líng dì mǔ yuē： dǒng fū rén zài wèi 'èr shí 'èr nián nián sān shí sì zǐ hóng nóng wáng lì zài wèi bǎi sān shí bā rì wáng dì chén liú wáng lì shì wéi xiàn dì mǔ yuē： wáng měi rén zài wèi sān shí yī nián nián sì shí chán yú wèi wèi wén dì fēng wéi shān yáng gōng míng dì qīng lóng 'èr nián hōng nián wǔ shí sì（ hòu hàn zì guāng wǔ yǐ yǒu suì zhì xiàn dì gēng zǐ fán bā dài shí sì dì gòng yī bǎi jiǔ shí liù nián）。
　　 wèi tài zǔ xìng cáo shì hàn xiāng cān zhī hòu qí xiān chū yú huáng dì dāng gāo yáng shì lù zhōng zhī zǐ yuē： ān shì wéi cáo xìng zhōu wǔ wáng kè yīn cún xiān shì zhī hòu fēng cáo kuài yú zhū chūn qiū zhī shì yǔ yú méng huì dài zhì zhàn guó wéi chǔ suǒ miè zǐ sūn fēn liú huò jiā yú pèi hàn zǔ zhī qǐ cáoshēn yǐ gōng fēng píng yáng hóu shì xí jué tǔ jué 'ér fù shào huán dì shì cáo téng wéi zhōng cháng shì dà cháng qiū fēng fèi tíng hóu yǎng zǐ sōng sì guān zhì tài wèi mò néng shěn qí shēng chū běn mò（ yī yún： sōng xià hóu shì zhī zǐ zhī shū fù tài zǔ yú wéi cóng fù xiōng dì） sōng shēng tài zǔ shì hàn wéi chéngxiàng fēng wèi wáng jiàn 'ān 'èr shí wǔ nián hōng nián liù shí liù tài zǐ sì chéngxiàng wèi wèi wáng qí nián shòu hàn chán shì wéi wén dì mǔ yuē： biàn huáng hòu zài wèi qī nián nián sì shí tài zǐ lì shì wéi míng dì mǔ yuē： wén zhāo zhēn huáng hòu zài wèi shí sì nián nián sān shí liù wú zǐ yǎng zǐ qí wáng wéi tài zǐ zài wèi shí wǔ nián wéi sī mǎ jǐng wáng suǒ fèi nián 'èr shí sān wén dì sūn dōng hǎi dìng wáng zǐ gāo guì xiāng gōng lì zài wèi qī nián nián 'èr shí tài zǔ sūn yàn wáng zì zǐ cháng dào xiāng gōng lì zài wèi qī nián nián 'èr shí chán yú jìn wǔ dì fēng wéi chén liú wáng hōng nián wǔ shí liù（ wèi zì wén dì kù zǐ suì zhì chén léi wáng yǐ yǒu suì fán sì dài wǔ dì sì shí liù nián）。
　　 jìn xuān dì hé nèi wēn xiàn xiào jìng lǐ rén xìng sī mǎ shì qí xiān chū zì dì gāo yáng zhī zǐ zhòng lí wéi xià guān zhù róng lì táng yú xià shāng shì xù qí zhí jí zhōu yǐ xià guān wéi sī mǎ qí hòu chéng bó xiū fù zhōu xuān wáng shí yǐ shì guān kè píng xú fāng xī yǐ guān zú yīn 'ér wéi shì chǔ hàn jiān sī mǎ qióng wéi zhào jiāng yǔ zhū hóu fá qín qín wáng lì wéi yīn wáng dū hé nèi hàn yǐ qí dì wéi jùn zǐ sūn suì jiā yān zì qióng bā shì shēng zhēng xī jiāng jūn jūn zì shū píng jūn shēng yù zhōu tài shǒu liàng zì gōng dù liàng shēng yǐng chuān tài shǒu juàn zì yuán yì juàn shēng jīng zhào yǐn fáng zì dá gōng dì jí fáng zhī dì 'èr zǐ yě。 shì wèi wéi tài fù dū dū zhōng wài zhū jūn lù shàng shū shì jiā xiàngguó fēng 'ān píng jùn gōng gù ràng jiā píng sān nián hōng nián qī gōng xǐngshì mì mò yòu zhī qí suǒ yáo lái zhě wèi zì wén dì gēng zǐ suì zhì chén liú wáng yǐ yǒu suì fán sì dài wǔ dì sì shí liù nián shí sān zhuī shì xuān dì shì zǐ yǐ fǔ jūn dàjiàng jūn fǔ zhèng mǔ yuē： xuān mù zhāng huáng hòu míng nián qiān dàjiàng jūn jiā shì zhōng dū dū zhōng wài zhū jūn shì lù shàng shū shì lěi jiā xiàngguó gù cí zhèng yuán 'èr nián hōng nián sì shí bā zhuī shì jǐng dì mǔ dì jì wéi dàjiàng jūn jiā shì zhōng dū dū zhōng wài zhū jūn lù shàng shū shì fǔ zhèng lěi jiā xiàngguó fēng jìn wáng xián xī 'èr nián hōng nián wǔ shí wǔ zhuī shì wén dì shì zǐ sì xiàngguó jìn wáng wèi mǔ yuē： wén míng huáng hòu qí nián shòu wèi chán shì wéi wǔ dì zài wèi 'èr shí liù nián nián wǔ shí wǔ tài zǐ lì shì wéi huì dì mǔ yuē： wǔ yuán yáng huáng hòu zài wèi shí liù nián nián sì shí bā huáng tài dì wǔ dì dì 'èr shí wǔ zǐ lì shì wéi huái dì mǔ yuē： wáng tài fēi zài wèi qī nián nián sān shí wǔ dì sūn wú xiào wáng《 yàn zǐ》 chū jì qín wáng lì shì wéi mǐn dì zài wèi wǔ nián nián shí bā wéi liú cōng suǒ hài xuān dì zēngsūn láng yá gōng wáng jìn zhī zǐ lì wéi jìn wáng míng nián jí huáng dì wèi shì wéi dōng jìn yuán dì mǔ yuē： xià hóu tài fēi zài wèi wǔ nián nián sì shí qī tài zǐ lì shì wéi míng dì mǔ yuē： yù zhāng jùn jūn xún shì zài wèi sān nián nián 'èr shí qī tài zǐ lì shì wéi chéng dì mǔ yuē： míng mù yǔ huáng hòu zài wèi shí qī nián nián 'èr shí 'èr mǔ dì láng yá wáng lì shì wéi kāng dì zài wèi 'èr nián nián 'èr shí sān tài zǐ lì shì wéi mù dì mǔ yuē： kāng xiàn chǔ huáng hòu zài wèi shí qī nián nián shí jiǔ chéng dì zhǎngzǐ láng yá wáng lì shì wéi 'āi dì mǔ yuē： zhāng tài fēi zài wèi sì nián nián 'èr shí wǔ mǔ dì láng yá wáng lì zài wèi liù nián dà sī mǎ huán wēn fèi wéi hǎi xī xiàn gōng dà yuán shí yī nián hōng nián sì shí wǔ yuán dì shàozǐ láng yá wáng lì shì wéi jiǎn wén dì mǔ yuē： jiǎn wén xuān zhèng tài hòu zài wèi 'èr nián nián wǔ shí sān tài zǐ lì shì wéi xiào wǔ dì mǔ yuē： xiào wǔ lǐ tài hòu zài wèi 'èr shí sì nián nián sān shí wǔ tài zǐ lì shì wéi 'ān dì mǔ yuē： ān dé chén tài hòu zài wèi 'èr shí 'èr nián nián sān shí qī mǔ dì dà sī mǎ láng yá wáng lì shì wéi gōng dì zài wèi 'èr nián chán yú sòng qí nián yù hài nián sān shí liù（ jìn zì wǔ dì yǐ yǒu suì zhì gōng dì gēng shēn fán qī shì shí wǔ dì yī bǎi wǔ shí liù nián）。
　　 hòu wèi dào wǔ xìng tuò bá shì qí xiān chū zì huáng dì huáng dì yòu zǐ 'èr shí wǔ rén huò nèi liè zhū huá huò wài fēn yīfù chāng yì shàozǐ shòu fēng běi tǔ guó yòu dà xiān bēi shān yīn yǐ wéi hào qí hòu shì wéi jūn cháng tǒng yōu dū zhī běi guǎng mò zhī yě xùmù qiān xǐ shè liè wéi yè chún pǔ wéi sú jiǎn yì wéi huà bùwèi wén zì kè mù jì qì 'ér yǐ shì shì yuǎn jìn rén xiāng chuán shòu rú shǐ guān zhī jì lù yān huáng dì yǐ tǔ dé wáng běi sú wèi tǔ wéi tuò wèi hòu wéi bá gù yǐ wéi shì qí yì shǐ jūn rù shì yáo shì zhú nǚ bá yú ruò shuǐ zhī běi mín lài qí qín dì shùn jiā zhī mìng wéi tián zǔ yuán lì sān dài yǐ jí qín hàn xūn yù xiǎn yǔn shān róng xiōng nú zhī shǔ lěi dài cán bào zuò hài zhōng zhōu 'ér shǐ jūn zhī yì bù jiāo nán xià shì yǐ zǎijí wú wén yān jī liù shí qī shì zhì chéng huáng dì tún lì cōng míng wǔ lüè yuǎn jìn suǒ tuī tǒng guó sān shí liù dà xìng jiǔ shí jiǔ wēi zhèn běi fāng mò bù shuài fú qí hòu yòu jié dì dài zhuāng dì guān míng dì lóu 'ān dì yuè xuān dì tuī yín， yú shì nán qiān dà zé fāng qiān yú lǐ jué tǔ míng rù jù。 yòu yòu jǐng dì lì yuán dì hóu hé dì sì dìng dì jī xī dì gài wēi dì kuài xiàn dì lín shí yòu shén rén yán yú guó yuē： cǐ tǔ huāng xiá wèi zú yǐ jiàn dū yì yí fù xǐ jū xiàn dì nián shí shuāi lǎo nǎi yǐ wèi shòu zǐ shèng wǔ dì jié fén xiàn dì mìng lìng nán yí shān gǔ gāo shēn jiǔ nán bā zǔ， yú shì yù zhǐ yòu shén shòu qí xíng sì mǎ qí shēng lèi niú xiān xíng dǎo yǐn lì nián nǎi chū shǐ jū xiōng nú zhī gù dì qí qiān xǐ cè lüè duō chū xuān xiàn 'èr dì gù shí rén bìng hào yuē： tuī yín gài sú yún： zuānyán zhī yì chū shèng wǔ dì cháng shuài shù wàn qí tián yú shān zé jiàn zī hǔ zì tiān 'ér xià jì zhì jiàn měi fù rén shì wèi shèn shèng dì yì 'ér wèn zhī duì yuē： wǒ tiān nǚ yě。 shòu mìng xiāng 'ǒu suì tóng qǐn sù dàn qǐng hái yuē： míng nián zhōu shí fù chù cǐ chù yán zhōng 'ér bié qù rú fēng yǔ jí qī dì zhì xiān suǒ tián chù guǒ fù xiāng jiàn tiān nǚ yǐ suǒ shēng nán shòu dì yuē： cǐ jūn zhī zǐ yě。 shàn yǎng shì zhī zǐ sūn xiāng chéng dāng shì wéi dì wáng yǔ qì 'ér qù zǐ jí shǐ zǔ shén yuán lì wēi yě。 gù shí rén yàn yún： jié fén huáng dì wú fù jiā lì wēi huáng dì wú jiù jiā shén yuán shēng 'ér yīng ruì yuán nián suì zài gēng zǐ xiān shì xī bù nèi qīn guó mín lí sàn yǐ yú méi lù huí bù dà rén dòu bīn shǐ zǔ yòu xióng jié zhī dù shí rén mò cè hòu yǔ bīn gōng xī bù bīn jūn bài shī mǎ bù zǒu shǐ zǔ shǐ rén yǐ suǒ chéng jùn mǎ gěi zhī bīn guī lìng qí bù nèi qiú yǔ mǎ zhī rén dāng jiā zhòng shǎng shǐ zǔ yǐn 'ér bù yán jiǔ zhī bīn nǎi zhī dà jīng jiāng fēn guó zhī bàn yǐ fèng shǐ zǔ shǐ zǔ bù shòu nǎi jìn qí 'ài nǚ bīn yóu sī bào 'ēn gù wèn suǒ yù shǐ zǔ qǐng shuài suǒ bù běi jū cháng chuān bīn nǎi jìng cóng jī shí shù suì dé wēi dà qià zhū jiù bù mín xián lái guī fú 'èr shí jiǔ nián bīn lín zhōng jiè qí 'èr zǐ shǐ jǐn fèng shǐ zǔ qí zǐ bù cóng nǎi yīn móu wéi nì shǐ zǔ zhào shā zhī jìn bìng qí zhòng zhū bù dà rén xī jiē kuǎn fú kòng hóng shàng mǎ 'èr shí yú wàn sān shí jiǔ nián qiān yú dìng xiāng zhī shèng lè sì yuè jì tiān zhū bù jūn cháng jiē lái zhù jì wéi bái bù dà rén guān wàng bù zhì， yú shì zhǐ 'ér lù zhī yuǎn jìn sù rán mò bù zhèn shè shǐ zǔ nǎi gào zhū dà rén yuē： wǒ lì guān qián shì xiōng nú tà dùn zhī tú gǒu tān cái lì chāo lüè biān mín suī yòu suǒ dé 'ér qí sǐ shāng bù zú xiāng bǔ gèng zhāo kòu chóu bǎi xìng tú tàn fēi cháng jì yě， yú shì yǔ wèi xiāng qīn shén yuán xiǎng guó wǔ shí bā nián nián bǎi sì suì zǐ zhāng dì xī lù lì zhū bù lí pàn guó nèi fēn rǎo xiǎng guó jiǔ nián dì píng dì chuò lì xióng wǔ yòu móu lüè wēi dé fù jǔ xiǎng guó qī nián shén yuán sūn（ tài zǐ zhuī shì wén dì shā mò zhī zǐ） huì dì fú lì cōng zhé dà dù wéi zhū fù xiōng suǒ zhòng zhèng chóng kuān jiǎn bǎi xìng huái fú xiǎng guó yī nián shén yuán zǐ zhāo dì lù guān lì fēn guó wéi sān bù dì zì yǐ yī bù jū dōng zài shàng gǔ běi rú yuán zhī xī dōng jiē yǔ wén bù yǐ wén dì zhī cháng zǐ huán dì yī tǒng yī bù jū dài jùn zhī cān hé bēi běi yǐ huán dì dì mù dì yī lú tǒng yī bù jū dìng xiāng zhī shèng lè gù chéng zì shǐ zǔ yǐ lái yǔ jìn hé hǎo bǎi xìng ān cái chù fù shí kòng xián qí shì sì shí yú wàn zhāo dì tǒng bù shí sān nián mù dì tiān zī yīng tè yǒng lüè guò rén suì zǒng shè sān bù wéi yī tǒng sān nián bái bù dà rén pàn rù xī hé tiě mù liú hǔ jǔ zhòng yú yàn mén yìng zhī gōng jìn xīn xīng yàn mén sān jùn bìng zhōu cì shǐ liú kūn lái qǐ shī dì shǐ dì zǐ píng wén huáng dì shuài qí 'èr wàn zhù kūn jī zhī dà pò bái bù cì gōng liú hǔ tú qí yíng luò hǔ shōu qí yú jìn xī zǒu dù hé cuàn jū shuò fāng jìn huái dì jìn dì dà dān yú fēng dài gōng dì yǐ fēng yì qù guó xuán yuǎn mín bù xiāng jiē nǎi cóng kūn qiú jù zhù xíng běi zhī dì kūn zì yǐ fù wén zhī dà xǐ nǎi xǐ mǎ yì yīn guǎn lóu fán fán guō wǔ xiàn zhī mín yú xíng nán gèng lì chéng yì jìn xiàn qí dì dōng jiē dài jùn xī lián xī hé shuò fāng fāng shù bǎi lǐ dì nǎi xǐ shí wàn jiā yǐ chōng zhī bā nián jìn mǐn dì wéi dài wáng zhì guān shǔ shí dài héng shān 'èr jùn dì xiǎng guó jiǔ nián zǐ jìn gēn lì yuè yú 'ér hōng jìn gēn zǐ shǐ shēng héng dì hòu lì zhī qí dōng jìn gēn zǐ。 yòu hōng sī dì zǐ píng wén dì yù lǜ lì zī zhì xióng zhuàng shèn yòu wēi lüè yuán nián suì zài dīng chǒu 'èr nián liú hǔ jù shuò fāng lái qīn xī bù dì nì jī dà pò zhī hǔ dān qí dùn zǒu qí cóng dì lù gū shuài bù luò nèi fù dì yǐ nǚ qī zhī xī jiān wū sūn gù dì dōng tūn wù jí yǐ xī kòng hóng shàng mǎ jiāng yòu bǎi wàn xiǎng guó wǔ nián huán dì zhōng zǐ huì dì hè rén rǔ lì yǐ wǔ nián wéi yuán nián zhèng shì tài hòu lín cháo sì nián dì shǐ lín cháo yǐ zhū bù rén qíng wèi xī kuǎn shùn nǎi zhù chéng yú dōng mù láng shān xǐ dū zhī xiǎng guó wǔ nián dì yì dì gē nà lì wǔ nián chū jū yú yǔ wén bù hè lán jí zhū bù dà rén gòng lì píng wén dì zhǎngzǐ yì huái shì wéi liè dì sān nián shí hǔ qiǎn jiāng lǐ mù shuài qí wǔ qiān nà liè dì yú dà níng guó rén liù qiān yú luò pàn yì dì yì dì chū jū yú mù róng bù liè dì fù wèi yǐ sān nián wéi hòu yuán nián chéng xīn shèng yuèchéng zài chéng dōng nán shí lǐ shì nián píng wén dì cì zǐ zhāo chéng dì shí yì jiān lì dì shēng 'ér qí wěi kuān rén dà dù xǐ nù bù xíng yú sè shēn cháng bā chǐ lóng zhǔn lóng yán lì wěi dì wò zé rǔ chuí zhì xí liè dì gù mìng shǐ dì mí zì yì yè fèng yíng jí wèi yú fán zhī běi shí nián shí jiǔ chēng jiàn guó yuán nián 'èr nián chūn shǐ zhì bǎi guān fēn zhǎng zhòng zhí sān nián chūn yí dū yú zhōng zhī shèng lè gōng xiǎng guó 'èr shí jiǔ nián wéi fú jiān suǒ pò guó zhòng lí sàn jiān shǐ liú kù rén liú wèi chén shè guó shì qī nián jiān bài yú huái nán mù róng wén děng shā kù rén kù rén dì juàn shè guó shì jiǔ nián kù rén zǐ xiǎn shā juàn 'ér dài zhī míng nián zhāo chéng dí sūn jí wèi yú niú chuān jiàn yuán dēng guó fán jiǔ nián。 yòu gǎi huáng shǐ fán 'èr nián。 yòu gǎi tiān xīng shì nián jí huáng dì wèi gǎi guó hào wèi qiān dū píng chéng shì wéi dào wǔ huáng dì fù yuē： xiàn míng huáng dì mǔ yuē： xiàn míng hè huáng hòu bìng zhuī zūn chéng dì yǐ xià jí hòu hào shì dào wǔ zài wèi shí sì nián nián sān shí jiǔ zhǎngzǐ xiàngguó dàjiàng jūn qí wáng lì shì wéi míng yuán dì mǔ yuē： liú guì rén zài wèi shí wǔ nián nián sān shí 'èr zhǎngzǐ tài píng wáng jiān guó shì wéi dà wǔ dì mǔ yuē： mì dù huáng hòu zài wèi 'èr shí jiǔ nián nián sì shí wǔ dí sūn lì shì wéi wén chéng dì fù yuē： jǐng mù huáng dì mǔ yuē： gōng lǘ huáng hòu zài wèi shí sì nián nián 'èr shí liù tài zǐ lì shì wéi xiàn wén dì mǔ yuē： lǐ guì rén zài wèi liù nián chuán guó yú tài zǐ shì wéi xiào wén dì nián 'èr shí 'èr xiào wén mǔ yuē： lǐ fū rén zài wèi 'èr shí jiǔ nián gǎi guó xìng yuē： yuán shì nián sān shí sān tài zǐ lì shì wéi xuān wǔ dì mǔ yuē： gāo fū rén zài wèi shí liù nián nián sān shí sān tài zǐ lì shì wéi xiào míng dì mǔ yuē： hú chōng huá zài wèi shí sān nián nián shí jiǔ xiào wén zēngsūn jīng zhào wáng yú sūn táo wáng bǎo huī zǐ liú lì wéi yòu dì zài wèi liù shí rì wéi 'ěr zhū róng suǒ hài xiàn wén sūn péng chéng wáng xié dì sān zǐ lì shì wéi xiào zhuāng dì mǔ yuē： lǐ fēi zài wèi sān nián nián 'èr shí sì wéi 'ěr zhū zhào suǒ hài 'ěr zhū shì lóng lì tài wǔ xuán sūn cháng píng wáng yè zài wèi liù shí rì fèi zhī。 yòu lì xiàn wén zhī sūn guǎng líng wáng yǔ zhī zǐ shì wéi qián fèi dì mǔ yuē： wáng shì zài wèi yī nián nián 'èr shí wǔ wéi gāo huān suǒ hài lì zhāng wǔ wáng chí dì sān zǐ shì wéi hòu fèi dì mǔ yuē： chéng shì zài wèi 'èr nián nián 'èr shí xùn wèi yú xiào wén zhī sūn guǎng píng wáng huái dì sān zǐ shì wéi chū dì mǔ yuē： lǐ shì qiān dū cháng 'ān wéi yǔ wén tài suǒ zài wèi wǔ nián nián 'èr shí wǔ tài lì xiào wén sūn jīng zhào wáng yú zhī zǐ shì wéi xī wèi wén dì mǔ yuē： yáng shì zài wèi shí qī nián nián sì shí wǔ zhǎngzǐ lì shì wéi fèi dì mǔ yuē： yǐ fú hòu zài wèi sān nián dì lì shì wéi gōng dì zài wèi sān nián chán yú hòu zhōu（ hòu wèi zì bǐng shēn suì dào wǔ jiàn guó zhì gōng dì bǐng zǐ suì fán qī dài shí bā dì gòng yī bǎi liù shí yī nián）。
　　 hòu zhōu tài zǔ wén dì xìng yǔ wén shì dài jùn wǔ chuān rén yě。 qí xiān chū zì yán dì shén nóng shì wéi huáng dì suǒ miè zǐ sūn dùn jū shuò yě yòu gé wū tù zhě xióng wǔ duō suàn lüè xiān bēi mù zhī fèng yǐ wéi zhù suì zǒng shí 'èr bù luò shì wéi dà rén qí hòu pǔ huí yīn shòu dé yù xǐ sān niǔ yòu wén yuē： huáng dì xǐ pǔ huí yì zhī yǐ wéi tiān shòu qí sú wèi tiān yuē： yǔ yīn hào yǔ wén guó bìng yǐ wéi shì yān pǔ huí zǐ mò nà zì yīn shān nán xǐ shǐ jū liáo xī shì yuē： xiàn hóu wéi wèi jiù shēng zhī guó jiǔ shì zhì hóu dòu guī wéi mù róng huàng suǒ miè qí zǐ líng shì yàn bài fù mǎ dū wèi fēng xuán tù gōng wèi dào wǔ jiāng gōng zhōng shān líng cóng mù róng bǎo yù zhī bǎo bài shuài jiá qí wǔ bǎi guī wèi bài dū mù zhù cì jué 'ān dìng hóu tiān xīng chū xǐ háo jié yú dà dū líng suí lì qiān wǔ chuān yān líng shēng xì xì shēng tāo bìng yǐ wǔ lüè chēng tāo shēng gōng rèn xiá yòu qì gǔ zhèng guāng mò wò yě zhèn rén pò liù hàn pī líng zuò luàn yuǎn jìn duō yìng zhī qí wěi shǔ wáng wèi kě gū tú dǎng zuì shèng gōng nǎi jiū hé xiāng lǐ zhǎn kě gū qí zhòng nǎi sàn hòu bì dì zhōng shān suì yáng yǎo yú xiān yú lǐ lǐ lìng gōng hái tǒng qí bù zhòng hòu wéi dìng zhōu jūn suǒ pò méi yú zhèn wǔ chéng chū zhuī zūn yuē： dé huáng dì tài zǔ dé huáng dì zhī zǐ shì xī wèi wéi tài shī dà zhǒng zǎi dàjiàng jūn fēng 'ān dìng gōng gōng dì sān nián hōng shì zǐ sì dàjiàng jūn wèi qí nián shòu wèi chán jí tiān wáng wèi shì wéi xiào mǐn dì zhuī zūn tài zǔ wéi wén wáng wǔ chéng chū zhuī zūn wén huáng dì xiào mǐn mǔ yuē： wén huáng hòu zài wèi 'èr bǎi qī shí rì wéi yǔ wén yán yì suǒ fèi tài zǔ zhǎngzǐ dàjiàng jūn níng dū jùn gōng lì shì wéi míng dì mǔ yuē： yáo fū rén jí tiān wáng wèi sì nián nián 'èr shí qī tài zǔ dì sì zǐ dàjiàng jūn lǔ guó gōng lì shì wéi wǔ dì mǔ yuē： chì nú tài hòu jí huáng dì wèi shí bā nián nián sān shí liù tài zǐ lì shì wéi xuān dì mǔ yuē： lǐ tài hòu zài wèi 'èr nián chuán wèi yú tài zǐ shì wéi jìng dì xuān dì zì chēng tài shàng huáng nián 'èr shí 'èr jìng dì mǔ yuē： zhū huáng hòu zài wèi 'èr nián chán yú suí（ hòu zhōu zì mǐn dì dīng chǒu suì jiàn guó zhì jìng dì xīn chǒu fán sān dài wǔ dì 'èr shí wǔ nián）。
　　 suí gāo zǔ wén dì xìng yáng shì xián nóng huá yīn rén hàn tài wèi zhèn bā dài sūn xuàn shì yàn wéi běi píng tài shǒu xuàn shēng yuán shòu hòu wèi dài wéi wǔ chuān zhèn sī mǎ zǐ sūn yīn jiā yān yuán shòu shēng tài yuán tài shǒu huì gǔ huì gǔ shēng píng yuán tài shǒu liè liè shēng níng yuǎn jiāng jūn zhēn zhēn shēng dà sī kōng suí guó gōng zhōng cóng zhōu tài zǔ qǐ yì guān xī cì xìng pǔ liù rú shì kāi huáng chū zhuī shì wǔ yuán huáng dì zhōng shēng gāo zǔ shòu zhōu chán jí huáng dì wèi fù xìng yáng shì mǔ yuē： lǚ huáng hòu zài wèi 'èr shí sì nián nián liù shí sì tài zǐ lì shì wéi yì dì mǔ yuē： dú gū huáng hòu zài wèi shí sì nián táng gāo zǔ lì dì zhī sūn yuán dé tài zǐ zhāo zhī zǐ shì wéi gōng dì mǔ yuē： wéi fēi zài wèi 'èr nián chán yú táng fēng wéi juàn fù guó gōng míng nián hōng nián shí wǔ（ suí zì gāo dì jǐ yǒu jiàn guó zhì gōng dì wù yín fán sān dài sān dì sān shí bā nián）。
　　 táng gāo zǔ shén yáo dì xìng lǐ shì lǒng xī dí dào rén qí xiān chū zì zhuān Xū zhuān Xū shēng dà yè dà yè shēng nǚ huá nǚ huá shēng jiù yáo qí zǐ sūn mián lì yú xià dài wéi lǐ guān suì wéi lǐ shì yīn mò yòu lǐ zhǐ zhě zhí dào bù róng huò zuì yú zhòu zǐ lì zhēn táonàn yú yī hóu zhī xū shí lǐ shí dé quán。 yòu gǎi lǐ wéi lǐ shì zhōu shí yòu lǐ shì chù zhě shēng zǐ yuē： zhòng 'ěr zì bó yáng zhōu zhù xià shǐ dào jiā chēng lǎo jūn qín jiāng lǐ xìn jí qí hòu yě。 xìn zēngsūn guǎng wéi hàn qián jiāng jūn zì cǐ hòu dài wéi mù shǒu guǎng shí liù yè sūn lǐ shì wéi liáng wǔ zhāo wáng hōng zǐ xīn sì wèi wéi jù qú méng xùn suǒ miè xīn zǐ zhòng 'ěr bēn yú jiāng nán shì sòng wéi rǔ nán jùn shǒu fù guī yú wèi bài hóng nóng tài shǒu zèng yù zhōu cì shǐ shēng xī qǐ jiā jīn mén zhèn jiāng hòu yǐ liáng jiā zǐ zhèn yú wǔ chuān dū dū jūn róng bǎi xìng zhī wù zhōng yú wèi yīn suì jiā yān shēng tiān xī shì wèi wéi chuáng zhù dà tǒng shí zhuī zèng sī kōng gōng shēng tài zǔ jǐng huáng dì hǔ shǎo tì tǎng yòu dà zhì hǎo dú shū 'ér bù cún zhāng jù yóu shàn shè qīng cái zhòng yì yǎ shàng míng jié shēn wéi tài bǎo hè bá yuè suǒ zhòng yuán hào zhī rù luò yě。 cóng yuè jī píng zhī yǐ gōng fēng jìn shòu xiàn kāi guó zǐ shí yì sān bǎi hù bài níng shuò jiāng jūn tún qí xiào wèi fù yǔ yuè pò mòqí guǐ nú liú zhèn lǒng xī lěi qiān dōng yōng zhōu cì shǐ xún zhuǎn wèi jiāng jūn hè bá yuè jì zhèn lǒng yòu yǐ tài zǔ wéi zuǒ xiāng dà dū dū wěi yǐ nèi wài jūn shì yuè xún wéi hóu mò chén yuè suǒ hài tài zǔ kū zhī shèn tòng yīn huái fù chóu zhī zhì shí yuè xiōng shèng zài jīng zhōu tài zǔ xīng yè fù gào quàn shèng rù guān shōu yuè zhī zhòng shèng bù néng cóng 'é 'ér zhōu wén dì qǐ bīng tú yuè tài zǔ wén zhī zì jīng zhōu hái zhì wén xiāng wéi gāo huān jiāng suǒ huò sòng yì luò yáng wèi wǔ dì jiāng shōu guān yòu jiàn tài zǔ shèn xǐ bài wéi wèi jiāng jūn cì yǐ jīn bó zhèn guān zhōng yīn yǔ zhōu wén dì píng hóu mò chén yuè yù gāo huān rù luò tài zǔ shuài shī yíng wèi wǔ dì yú tóng guān yǐ gōng bài xiāo qí jiāng jūn jiā yí tóng sān sī yù líng zhōu cì shǐ cáo ní yōng bīng zuò luàn tài zǔ shuài bīng jī zhī shí yòu pò yě tóu zéi tún jù sài xià tài zǔ qiǎn shǐ yù zhī jiē lái jiàng fú suì zhǐ qí zhòng bìng lì gōng ní sì xún 'ér kè líng zhōu píng huì 'ā zhì luó bù luò bié dào duàn qí guī lù tài zǔ qīn shuài xiāo ruì xí jī dà pò zhī xī lǔ qí zhòng jìn fēng cháng 'ān xiàn hóu shí yì wǔ bǎi hù tài zǔ bù shòu ràng yú xiōng zǐ kāng shēng zhōu wén dì xǔ zhī hòu cóng wén dì pò gāo huān yú shā yuàn zhǎn jí jū duō yòu zéi shuài liáng qǐ dìng jù hé zhōu zuò luàn tài zǔ yǐ běn guān jiān shàng shū zuǒ pú shè wéi lǒng yòu xíng tái zǒng bīng yǐ jī zhī bù jiāng wū jūn cháng mìng qián yǔ qǐ dìng xiāng lián yīn tú bù guǐ tài zǔ zhǎn zhī yǐ lìng sān jūn zéi wén 'ér dà jù bù gǎn zhàn dùn zǒu hé běi tài zǔ jiāng jì shī yú hé qǐ dìng shuài zhòng jiàng huò nán nǚ shù wàn kǒu yǐ shí sān fǔ jìn wèi kāi fǔ yí tóng sān sī yú rú gù nán qí zhōu bīng yáng pén shēng mǎ sēng děng jù zhòng fǎn yǔ liáng hàn zhōng xiāng yǐng xiǎng tài zǔ yǐ hái shī biàn dào jī zhī jūn dà sàn qiǎn rén yù yǐ huò fú pén shēng qiǎn shǐ wěi jiàng tài zǔ chá zhī qí huái zhà yīn lìng jūn yuē： zéi jì jiàng kě xiū shì fàng mǎ yǐ sì hái qī qiǎn qí shǐ fǎn pén shēng dà xǐ suì bùwèi bèi fàng bīng yú wài yíng qiú liáng shí tài zǔ yīn 'ér qū zhī tiān jiāng xiǎo wéi chéng yǐ hé wài bīng bù dé hái chéng zhōng dà rǎo yīn lìng zhuàng shì pái tà 'ér rù wú gǎn dòng zhě jūn lìng yán sù qiū háo bù fàn， yú shì 'ān ji qí zhòng liú bié rén zhèn shǒu fú pén shēng yǐ guī zhōu wén dì jiā tàn zhī qiǎn shǐ láo wèn xún shòu qí zhōu cì shǐ yù mò zhé hòu chì kòu qín zhōu tài zǔ。 yòu tǎo zhī jūn lín zéi jìng hòu chì jù 'ér jiàng guī shōu qí jīng zú shù qiān rén huì dīng mǔ yōu 'āi huǐ guò lǐ jí zàng tè gěi wēn nüè jīng chē tài zǔ yīn lú yú mù cè fù tǔ chéng fén yōu zhào qǐ lìng shì shì cháng yǔ zhōu wén dì yuè wǔ yú běi shān xià shí yòu rén wéi bào suǒ shì wú gǎn jiù zhě tài zǔ bù xiá chí zhàng qū wǎng zhuō bào shā zhī zhōu wén dì dà yuè yuē： gōng zhī míng hǔ xìn bù xū yě。 hòu xǐ fēng zhào jùn gōng lì wèi qín 'èr zhōu cì shǐ fù jī pàn hú píng zhī xǐ fēng lǒng xī gōng jìn bài tài wèi qiān yòu jūn dà dū dū zhù guó dàjiàng jūn shàoshī zhōu shòu wèi chán lù zuǒ mìng gōng jū dì yī zhuī fēng táng guó gōng shēng shì zǔ yuán huáng dì bǐng shì zǔ xìng zhì xiào chén shēn yòu shí liàng shǎo wéi zhōu wén dì suǒ lǐ zài wèi shí qī nián fēng rǔ yáng xiàn bó shí yì wǔ bǎi hù xún bài fǔ jūn dàjiàng jūn dà dū dū tōng zhí sàn qí cháng shì 'é zhuǎn chē qí dàjiàng jūn xí fēng lǒng xī gōng qiān piàoqí dàjiàng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī shì zhōng suí shòushàn xí fēng táng guó gōng bài yù zhōng zhèng dà fū lì zhōu cì shǐ 'ān zhōu zǒng guǎn wéi zhèng jiǎn jìng shèn huò dāng shí zhī yù xún qiān zhù guó dàjiàng jūn zèng shàobǎo tóng huá děng bā zhōu cì shǐ gāo zǔ jí yuán huáng dì zhī shì zǐ mǔ yuē： yuán zhēn huáng hòu qī suì xí fēng táng guó gōng yì níng 'èr nián shòu suí chán jí huáng dì wèi zài wèi jiǔ nián chuán wèi yú huáng tài zǐ shì wéi tài zōng nián qī shí tài zōng mǔ yuē： dòu huáng hòu zài wèi 'èr shí sān nián nián wǔ shí qī tài zǐ lì shì wéi gāo zōng mǔ yuē： wén dé zhǎngsūn huáng hòu zài wèi sān shí sì nián nián wǔ shí liù tài zǐ lì sān shí liù rì mǔ wǔ tài hòu fèi wéi lú líng wáng lì cì zǐ xiàngwáng liù nián。 yòu jiàng wéi huáng sì cì xìng wǔ shì tài hòu suì gé mìng chēng zhōu fán shí wǔ nián fù yǐ lú líng wáng wéi tài zǐ xún jí huáng dì wèi shì wéi zhōng zōng zài wèi liù nián nián wǔ shí wǔ tài zǐ lì shì wéi shǎo dì mǔ wéi shù rén lín cháo fán shí qī rì xiàngwáng dì sān zǐ lín zī wáng lóng jī píng wéi shì luàn fèng xiàngwáng， jí huáng dì wèi， shì wéi ruì zōng， zài wèi sān nián， nián wǔ shí jiǔ tài zǐ lì， shì wéi xuán zōng mǔ， yuē zhāo chéng dòu huáng hòu， zài wèi sì shí sì nián， chuán wèi yú tài zǐ， shì wéi sù zōng。 xuán zōng chēng tài shàng huáng， nián qī shí bā。 sù zōng mǔ yuē yuán xiàn yáng huáng hòu， zài wèi qī nián， nián wǔ shí 'èr tài zǐ lì， shì wéi dài zōng。 mǔ yuē zhāng jìng wú huáng hòu， zài wèi shí qī nián， nián wǔ shí sì tài zǐ lì， shì wéi dé zōng， mǔ yuē ruì zhēn shěn tài hòu， zài wèi 'èr shí liù nián， nián liù shí sì tài zǐ lì， shì wéi shùn zōng。 mǔ yuē zhāo dé wáng huáng hòu， zài wèi bǎi bā shí rì， chuán wèi yú tài zǐ， shì wéi xiàn zōng。 shùn zōng chēng tài shàng huáng， nián sì shí liù。 xiàn zōng mǔ yuē zhuāng xiàn wáng tài hòu， zài wèi shí wǔ nián， nián sì shí sān tài zǐ lì， shì wéi mù zōng， mǔ yuē yì 'ān guō tài huáng hòu， zài wèi sì nián， nián sān shí tài zǐ lì， shì wéi jìng zōng。 mǔ yuē gōng xī wáng tài hòu， zài wèi 'èr nián， nián shí bā， dì mù zōng dì 'èr zǐ jiāng wáng lì， shì wéi wén zōng。 mǔ yuē zhēn xiàn xiāo huáng hòu， zài wèi shí sì nián， nián sān shí 'èr dì mù zōng dì wǔ zǐ yǐng wáng lì， shì wéi wǔ zōng。 mǔ yuē xuān yì wéi huáng hòu， zài wèi sì nián nián sān shí 'èr xiàn zōng dì shí sān zǐ huáng tài shū lì shì wéi xuān zōng mǔ yuē： xiào míng zhèng huáng hòu zài wèi shí sān nián nián wǔ shí tài zǐ lì shì wéi yì zōng mǔ yuē： yuán zhāo cháo tài hòu zài wèi shí sì nián nián sì shí yī tài zǐ lì shì wéi xī zōng mǔ yuē： huì 'ān wáng huáng hòu zài wèi shí wǔ nián nián 'èr shí qī mǔ dì lì shì wéi zhāo zōng zài wèi shí liù nián nián sān shí bā dì jiǔ zǐ huī wáng lì shì wéi 'āi dì mǔ yuē： jī shàn hé tài hòu zài wèi sì nián chán yú liáng liáng fēng wéi jì yīn wáng míng nián hōng nián shí qī（ táng zì gāo zǔ wù yín suì jiàn guó zhì 'āi dì dīng mǎo fán shí wǔ dài 'èr shí dì tōng wǔ hòu gé mìng gòng 'èr bǎi jiǔ shí nián）。
　　 hòu táng tài zǔ wǔ dì běn xìng zhū yé shì qí xiān lǒng yòu jīn chéng rén yě。 shǐ zǔ bá yě táng zhēn guān zhōng wéi mò lí jūn shǐ cóng tài zōng tǎo gāolí xuē yán tuó yòu gōng wéi jīn fāng dào fù dū yán yì yīn jiā yú guā zhōu tài zōng píng xuē yán tuó zhū bù yú 'ān xī běi tíng zhì dū yán yì yǐ shǔ zhī fēn tóng luó pú gǔ zhī rén zhì shā tuó dū dū fǔ gài běi tíng yòu qì yuē： shā tuó gù yīn yǐ wéi míng yān yǒng huī zhōng yǐ bá yě wéi dū dū qí hòu zǐ sūn wǔ shì xiāng chéng zēngzǔ jìn zhōng zhēn yuán zhōng jì wéi shā tuó fǔ dū dū jì 'ér wéi tǔbō suǒ xiàn nǎi jǔ qí zú qī qiān zhàng xǐ yú gān zhōu jìn zhōng xún shuài bù zhòng sān wàn dōng bēn 'é 'ér tǔbō zhuī bīng dà zhì jìn zhōng zhàn méi zǔ zhí yí jí jìn zhōng zhī cháng zǐ yě。 shōu hé yú zhòng zhì yú líng zhōu dé zōng mìng wéi yīn shān fǔ dū dū yuán hé chū rù wéi jīn wú jiāng jūn qiān wèi zhōu cì shǐ dài běi xíng yíng zhāo fǔ shǐ zhuāng zōng jí wèi zhuī shì wéi zhāo liè huáng dì miào hào yì zǔ liè kǎo guó chāng běn míng chì xīn shì táng shuò zhōu cì shǐ xián tōng zhōng tǎo páng xūn yòu gōng rù wéi jīn wú shàngjiàng jūn cì xìng lǐ shì míng guó chāng réng xì zhèng wáng yī fáng chū wéi zhèn wǔ jié dù shǐ xún wéi tǔbō suǒ xí tuì bǎo yú shén wǔ chuān jí wǔ huáng zhèn tài yuán biǎo wéi dài běi jūn jié dù shǐ zhōng hé sān nián hōng zhuāng zōng jí wèi zhuī shì wéi wén huáng dì miào hào xiàn zǔ tài zǔ jí xiàn zǔ zhī dì sān zǐ yě。 mǔ yuē： qín shì shì táng wéi hé dōng jié dù shǐ lěi fēng jìn wáng tiān sì nián táng 'āi dì yǐ chán yú liáng gǎi yuán kāi píng 'ér tài zǔ yóu chēng tiān zhì wǔ nián hōng nián wǔ shí sān zhǎngzǐ sì jìn wáng wèi shì wéi zhuāng zōng tóng guāng chū zhuī shì wéi wǔ huáng dì miào hào tài zǔ zhuāng zōng mǔ yuē： zhēn jiǎn cáo huáng hòu tiān èr shí nián jí huáng dì wèi yú yè dū qí nián píng liáng zài wèi sì nián nián sì shí sān fān hàn mǎ bù zǒng guǎn lǐ sì yuán wéi sān jūn suǒ lì bǎi liáo quàn jìn shì wéi míng zōng míng zōng běi dài rén shēng yú yìng zhōu zhī jīn chéng xiàn shì shì tài zǔ jí qí cì xìng yě。 suì biān rù shǔ jí sì dài zǔ yù zèng lín zhōu cì shǐ tiān chéng chū zhuī zūn wéi xiào gōng huáng dì miào hào huì zǔ zēngzǔ 'áo zèng shuò zhōu cì shǐ zhuī zūn wéi xiào zhì huáng dì miào hào yì zǔ zǔ yǎn zèng wèi zhōu cì shǐ zhuī zūn wéi xiào jìng huáng dì miào hào liè zǔ kǎo ní zèng fén zhōu cì shǐ zhuī zūn wéi xiào chéng huáng dì chū xiào chéng shì xiàn zǔ wéi 'ài jiāng xiàn zǔ zhī shī zhèn wǔ wéi tù hún suǒ gōng bù xià lí sàn xiào chéng dú fèn zhōng yì jiě wèi zhōu zhī wéi míng zōng jí xiào chéng zhī yuán zǐ mǔ yuē： liú shì zhuī zūn xiào chéng yì huáng hòu zài wèi bā nián nián liù shí qī dì sān zǐ sòng wáng lì shì wéi mǐn dì mǔ yuē： zhāo yì huáng hòu zài wèi bǎi wǔ shí rì chū bēn yú wèi zhōu tài hòu lìng jiàng wéi 'è wáng hōng nián 'èr shí yī míng zōng yǎng zǐ lù wáng lì shì wéi mò dì xìng wáng shì zhèn zhōu rén mǔ yuē： xuān xiàn wèi huáng hòu zài wèi sān nián nián wǔ shí sān jìn gāo zǔ rù luò zì fén（ hòu táng zì zhuāng zōng guǐ wèi suì jiàn guó zhì mò dì bǐng shēn fán sān dài sì zhù shí sì nián）。
　　 jìn gāo zǔ xìng shí shì běi jīng jìn yáng rén yě。 běn wèi dà fū xī zhī hòu zhì hàn fèn zì hé nèi xǐ jiā cháng 'ān yǔ zǐ qìng děng dé wèi jù shèng shí hào wàn shí jūn hàn shuāi guān fǔ luàn zǐ sūn liú xǐ xī yì yòu jū gān zhōu zhě sì dài zǔ yǐ táng yuán hé zhōng yǔ shā tuó jūn dū dū zhū yé shì líng wǔ rù fù xiàn zōng jiā zhī lì wéi hé dōng yīn shān fǔ xiào yǐ biān gōng lěi guān zhì shuò zhōu cì shǐ tiān fú 'èr nián zhuī zūn xiào 'ān huáng dì miào hào jìng zǔ sān dài zǔ chēn zǎo hōng zèng yòu sàn qí cháng shì zhuī zūn xiào jiǎn huáng dì miào hào sù zǔ zǔ yù rèn zhèn wǔ fáng yù shǐ zèng shàng shū yòu pú shè zhuī zūn xiào píng huáng dì miào hào ruì zǔ kǎo shào yōng fān zì yuē： niè liè jī shàn qí shè yòu jīng yuǎn dà lüè shǐ cóng hòu táng tài zǔ píng dìng cháo zéi jí shì zhuāng zōng jù liáng rén zhàn shàng dǎng bǎi rén tǎo jì mén liú shǒu guāng yòu gōng gōng yǔ zhōu dé wēi xiāng yà dé wēi zhèn jì zhuāng zōng chéng zhì shòu píng zhōu cì shǐ xíng shì duō kàng yú dé wēi dé wēi dá qí míng cháng yǐ lǐ xià zhī 'é gǎi zhōu cì shǐ hōng yú rèn zèng tài fù zhuī zūn xiào yuán huáng dì miào hào xiàn zǔ gāo zǔ jí xiàn zǔ dì 'èr zǐ yě。 mǔ yuē： hé shì zhuī shì xiào yuán yì huáng hòu gāo zǔ shì hòu táng shàng míng zōng nǚ yǒng níng gōng zhù wéi hé dōng jié dù shǐ jiān zhōng shū lìng fēng zhào guó gōng qīng tài sān nián qì dān qiú cháng yé lǜ shì zhì tài yuán cè lì wéi dà jìn huáng dì shì nián rù luò zài wèi qī nián nián wǔ shí yī cóng zǐ qí wáng lì shì wéi shǎo dì fù yuē： jìng rú wéi zhuāng zōng qí jiāng zǎo hōng mǔ yuē： ān tài fēi zài wèi wǔ nián wéi yé lǜ shì suǒ xiàn（ jìn zì gāo zǔ bǐng shēn suì jiàn guó zhì shǎo dì bǐng wǔ fán 'èr dài 'èr zhù shí yī nián）。
　　 hàn gāo zǔ xìng liú shì qí xiān běn shā tuó bù rén yě。 sì dài zǔ tuān zhuī zūn wéi míng yuán huáng dì miào hào wén zǔ zēngzǔ 'áng zèng tài bǎo zhuī zūn wéi gōng xī huáng dì miào hào dé zǔ zǔ zhuàn zèng tài fù zhuī zūn wéi zhāo xiàn huáng dì miào hào yì zǔ kǎo zhēng diǎn shì hòu táng wǔ huáng wéi liè xiào zèng tài shī zhuī zūn wéi zhāng shèng huáng dì miào hào xiǎn zǔ gāo zǔ jí xiǎn zǔ zhī zǐ mǔ yuē： ān shì zhuī shì zhāng yì huáng hòu gāo zǔ shì jìn wéi hé dōng jié dù shǐ tài wèi jiān zhōng shū lìng fēng běi píng wáng kāi yùn sì nián zhēngyuè jìn shàozhù wéi yé lǜ shì suǒ xiàn 'èr yuè gāo zǔ jí huáng dì wèi yú tài yuán chēng tiān fú shí 'èr nián wǔ yuè zhì dōng jīng zài wèi 'èr nián nián wǔ shí sì dì 'èr zǐ zhōu wáng lì shì wéi yǐn dì mǔ yuē： lǐ tài hòu zài wèi sān nián chán yú zhōu（ hàn zì gāo zǔ dīng wèi suì jiàn guó zhì gēng xū fán 'èr dài 'èr zhù gòng sì nián） zhōu tài zǔ xìng guō shì xíng zhōu yáo shān rén。 huò yún běn cháng shì zǐ， yòu suí mǔ guō shì gù mào qí xìng gāo zǔ guǎng shùn chū zhuī zūn wéi ruì hé huáng dì miào hào xìn zǔ zēngzǔ chén zèng tài bǎo zhuī zūn wéi míng xiàn huáng dì miào hào xī zǔ zǔ yùn zèng tài fù zhuī zūn wéi yì shùn huáng dì miào hào yì zǔ kǎo jiǎn zèng tài shī zhuī zūn wéi zhāng sù huáng dì miào hào qìng zǔ chū táng xián tōng zhōng dài běi xú fāng yòng bīng fá pàn xìn zǔ xī zǔ cóng róng shī jiē zhàn yǐ yǒng gǎn zhī míng yì zǔ shì hòu táng wǔ huáng wéi zhàng zhōng qīn xìn qián níng zhōng cóng zhēng zé lù xíng luò lěi shòu hé nèi mǎ bù jūn dū yú hòu wǔ huáng píng 'ān jìng sī zài dìng xíng luò yí shòu xíng zhī jūn zhí yīn bǔ jū yáo shān xiàn wǔ huáng jīng qǐ bà tú guān bīng dà lǔ liú rén gōng lù liáng yàn jì kuī sì zhōng yuán liáng shì cán shí liǎng hé xún gē bù xī qìng zǔ wéi wǔ huáng nèi yá 'ài jiāng zhuān zhǎng qīn jūn zhǐ huī suǒ xíng wú bù jǐng cóng gōng chéng yě zhàn yǒng jué chóng gāo tiān fù zhōng wǔ huáng bīng chū jū yōng shān běi kè jié yǐ qìng zǔ wéi shùn zhōu cì shǐ tài zǔ jí qìng zǔ zhī zǐ mǔ yuē： wáng shì zhuī shì zhāng dé huáng hòu tài zǔ shì hàn wéi shū mì shǐ jiān shì zhōng qián sì nián shòu hàn chán zài wèi sì nián nián wǔ shí yī yǎng zǐ kāi fēng yǐn jìn wáng lì shì wéi shì zōng běn xìng chái shì gài tài zǔ shèng mù huáng hòu zhī zhí zài wèi liù nián nián sān shí jiǔ zǐ liáng wáng lì shì wéi gōng dì zài wèi yī nián chán yú dà sòng。（ zhōu zì tài zǔ xīn hài suì jiàn guó zhì gōng dì gēng shēn fán sān dài sān zhù gòng shí nián）。