梁漱溟自述文录：我生有涯愿无尽 我生有涯愿无尽jiù yǐ rén shēng wèn tí zhǐ fán mèn bù jiě， lìng wǒ bù zhī bù jué zǒu xiàng zhé xué， chū rù hū bǎi jiā。 rán yī dàn yú rén shēng dào lǐ yòu suǒ huì， zé yì bù fù duō qiú。 jiǎ rú shì zhé xué wéi rén rén yīnggāi dǒng dé de yī diǎn xué wèn， zé wǒ zhèng shì zhè yàng dǒng dé yī diǎn 'ér yǐ。
rén zhī suǒ yǐ yòu xué wèn， qià wèitā shàn yú fā xiàn wèn tí， rèn hé wēi xì bù tóng de yì jiàn guān diǎn， tādōu néng jué chá chū lái， rèn zhēn zhuī qiú， bù hū lüè guò qù。 wèn tí shì gēn miáo， dà xué wèn xiàng shì yī kē dà shù， cóng gēn miáo shàng fā zhǎn zhǎngdà qǐ lái； ér huán jìng jiàn wén ( dú shū zài qí nèi )、 shēng huó shí jiàn， zé shì tā de zī yǎng zī liào， jiǔ 'ér jiǔ zhī zì rán wèi chéng yī dà xì tǒng。
wǒ shí zài méi yòu bàng de， wǒ zhǐ shì hǎo fā shēng wèn tí ?D?D yóu qí yì cóng shí jì rén shì shàng gǎn chù fā shēng wèn tí。 yòu wèn tí， jiù yào yòng xīn sī； yòng xīn sī， jiù yòu zì jǐ de zhù jiàn； yòu zhù jiàn， jiù cóng 'ér yòu xíng dòng fā chū lái。 wài rén kàn wǒ xiàng shì zài tán xué wèn， qí shí wǒ bù guò hǎo yòng xīn sī lái jiě jué wǒ de wèn tí 'ér yǐ， zhì bù zài xué wèn yě。
1938 nián wǒ fǎng wèn yán 'ān。 …… céng yǔ máo zhù xí huì jiàn bā cì， qí zhōng liǎng cì zuò jìng yè tán。 guān yú duì jiù zhōng guó de rèn shí， yì jiàn bù tóng， duō yòu zhēng lùn。 dàn tā cóng dí yǒu wǒ lì liàng duì bǐ、 qiáng ruò zhuǎn huà、 zhàn zhēng xìng zhì děng fēn xī rù shǒu， shuō míng zhōng guó bì shèng、 rì běn bì bài wèn tí， lìng wǒ fēi cháng pèi fú。
wǒ shǐ zhōng bù shì xué wèn zhōng rén， yě bù shì shì gōng zhōng rén。 wǒ xiǎng liǎo xǔ jiǔ， wǒ shì shénme rén ? wǒ dà gài shì wèn tí zhōng rén！
wǒ shēng yú jiá wǔ zhōng rì zhàn zhēng qián yī nián（ 1893 nián）。 cǐ cì zhàn zhēng yǐ hòu， guó jì qīn lüè rì jiā， guó shì wēi dài。 1937 nián “ qī qī ” shì biàn， wǒ guó yòu zāo shòu rì kòu cháng dá bā nián zhī jiǔ de rù qīn。 wǒ de dà bàn shēng qià shì zài zhè liǎng cì zhōng rì zhī zhàn zhōng dù guò de。 wǒ yuán míng huàn dǐng， zǔ jí guǎng xī guì lín。 dàn zì zēngzǔ qǐ lái jīng huì shì zhōng jìn shì hòu， jí huàn yóu yú běi fāng。 xiān fù míng jì， zì jù chuān， wéi qīng mò nèi gé zhōng shū， hòu jìn wéi hòu bǔ shì dú， qí gōng zuò zhù yào wéi huáng shǐ chéng chāo lù huáng jiā dàng 'àn。 xiān fù wéi rén zhōng hòu， fán shì rèn zhēn， jiǎng qiú shí xiào， yàn qì xū wén， tóng shí yòu zhòng xiá yì， guān xīn dà jú， chóng shàng wéi xīn。 yīn cǐ bù yào qiú zǐ nǚ dú sì shū wǔ jīng， ér sòng wǒ rù zhōng xī xiǎo xué táng、 shùn tiān zhōng xué táng děng， xí lǐ huà yīng wén， shòu xīn shì jiào yù。 zhè zài wǒ tóng bèi rén zhōng shì shǎo jiàn de。 yóu yú xiān fù duì zǐ nǚ cǎi qǔ xìn rèn yǔ fàng kuān tài dù， zhǐ yǐ biǎo míng zì jǐ yì jiàn wéi zhǐ， cóng bù jiā gān shè， tóng shí yòu shí kè guān xīn guó jiā qián tú， yǔ wǒ yì lùn guó jiā dà shì， zhè jì chéng quán liǎo wǒ de zì xué， yòu shǐ wǒ yǐn rán méng lù duì guó jiā shè huì de zé rèn gǎn， ér bǐ shì zhǐ móu yī rén yī jiā yī shí de“ zì liǎo hàn” shēng huó。 zhè zhǒng xiàng shàng xīn， cù shǐ wǒ zì zhōng xué qǐ jí duì rén shēng wèn tí hé shè huì wèn tí zhuī qiú bù yǐ。 yú shè huì wèn tí， zuì chū qīng xiàng biàn fǎ wéi xīn， hòu yòu zhuànxiàng gé mìng， bìng yú zhōng xué bì yè qián cān jiā liǎo tóng méng huì jīng jīn zhī bù， cóng shì tuī fān mǎn qīng de mì mì huó dòng。 xīn hài gé mìng bào fā， suì zài tóng méng huì《 mín guó bào》 rèn wài qín jì zhě， yīn 'ér dé qīn dǔ dāng shí zhèng tán shàng zhǒng zhǒng chǒu xíng。 zhè shí wǒ yòu dú liǎo rì rén xìng dé qiū shuǐ suǒ zhù《 shè huì zhù yì shén suǐ》， shòu shū zhōng fǎn duì sī yòu zhì zhù zhāng de yǐng xiǎng， yīn 'ér rè xīn shè huì zhù yì， céng xiě yòu《 shè huì zhù yì cuì yán》 xiǎo cè zǐ， xuān chuán fèi chú cái chǎn sī yòu zhì， yóu yìn fēn sòng péng yǒu。 1913 nián tuì chū《 mín guó bào》， zài gé mìng lǐ xiǎng yǔ xiàn shí de chōng tū zhōng， zì jǐ yuán yòu de chū shì sī xiǎng tái tóu， yú shì jū jiā qián xīn yán jiū fó diǎn， yóu zuì xīn shè huì zhù yì 'ér zhuǎn wéi qīng xiàng chū shì。 zài cǐ zhǒng sī xiǎng xià， 1916 nián wǒ xiě chéng bìng fā biǎo liǎo《 jiū yuán jué yí lùn》， wén zhōng pī píng gǔ jīn zhōng wài zhū zǐ bǎi jiā， dú tuī chóng fó fǎ。 suí hòu wǒ yǐ cǐ wén dāng miàn qiú jiào yú cài yuán péi xiān shēng， suì wéi xiān shēng yǐn rù běi dà rèn jiào。 1917 nián qǐ wǒ zài běi dà zhé xué xì， xiān hòu jiǎng shòu“ yìn dù zhé xué gài lùn”、“ rú jiā zhé xué” děng kè。 cǐ shí zhèng zhí“ wǔ sì” yùn dòng qián hòu， xīn sī cháo gāo zhǎng， qì fēn duì wǒ děng jiǎng shòu dōng fāng gǔ xué shù de rén lái shuō wú xíng zhōng cún zài zhe yā lì。 zài cǐ zhǒng qíng shì xià， wǒ kāi shǐ liǎo dōng xī wén huà de bǐ jiào yán jiū， hòu lái jí chǎn shēng liǎo gēn jù jiǎng yǎn jì lù zhěng lǐ 'ér chéng de《 dōng xī wén huà jí qí zhé xué》 yī shū。 shū zhōng wǒ tí chū liǎo rén lèi shēng huó de jī běn fāng shì kě fēn wéi sān dà lù xiàng de jiàn jiě， tóng shí zài rén shēng sī xiǎng shàng guī jié dào zhōng guó rú jiā rén shēng， bìng zhǐ chū shì jiè zuì jìn wèi lái jiāng shì zhōng guó wén huà de fù xīng。 zhè xiē jiàn jiě fǎn yìng zì jiā shēn shàng， biàn shì fàng qì chū jiā zhī niàn， bìng yú cǐ shū chū bǎn zhī 1921 nián jié hūn。 suí zhe zài běi dà rèn jiào shí jiān de tuī yí， wǒ rì yì bù mǎn yú xué xiào zhǐ shì jiǎng xí yī diǎn zhī shí jì néng de piān xiàng。 1924 nián wǒ zhōng yú cí qù běi dà jiào zhí， xiān qù shān dōng cáo zhōu bàn xué， hòu yòu huí jīng yǔ yī bān qīng nián péng yǒu xiāng jù gòng xué， yǐ shí xíng yǔ“ qīng nián wéi yǒu” hé“ jiào yù yìng zhào gù rén” de quán bù shēng huó de lǐ xiǎng。 1927 nián zài péng yǒu de quàn miǎn xià， wǒ nán xià dào běi fá hòu bù jiǔ de guǎng zhōu。 zài zhè lǐ wǒ yī miàn jué dé nán fāng fù yòu gé mìng zhāoqì， wéi quán guó dà jú hǎo zhuǎn dài lái yī xiàn shǔ guāng， yī miàn yòu bù tóng yì yǐ 'é wéi shī， mó fǎng guó wài， bèi qì zhōng guó gù yòu wén huà de zuò fǎ， yīn cǐ wǒ suī jiē bàn liǎo guǎng dōng shěng yī zhōng， dàn cǐ shí kǎo lǜ dé gèng duō de nǎi shì zì jǐ de“ xiāng zhì” zhù zhāng。 yǐ wǒ kàn lái， yóu yú zhōng xī wén huà de gēn běn chā yì， wéi yòu xiān zài guǎng dà nóng cūn tuī xíng xiāng zhì， zhú bù péi yǎng nóng mín xīn de zhèng zhì shēng huó xí guàn， xī fāng zhèng zhì zhì dù cái néng dé yǐ zài zhōng guó shí shī。 1929 nián wǒ zài kǎo chá liǎo táo xíng zhī de nán jīng xiǎo zhuāng xué xiào、 huáng yán péi xiān shēng jiāng sū kūn shān xiāng cūn gǎi jìn huì、 yàn yáng chū xiān shēng hé běi dìng xiàn píng jiào huì shí yàn qū jí shān xī cūn zhèng zhī hòu， shì féng péng yǔ tíng、 liáng zhòng huá chuàng bàn hé nán cūn zhì xué yuàn， wǒ yìng yāo rèn xué yuàn jiào wù cháng。 zhè shì wǒ tóu shēn shè huì gǎi zào huó dòng de kāi duān。 dàn yīn jūn fá jiǎng yán féng zhōng yuán dà zhàn， kāi xué wèi mǎn nián 'ér tíng bàn。 xuán yú 1931 nián yǔ tóng rén fù shān dōng zōu píng chuàng bàn shān dōng xiāng cūn jiàn shè yán jiū yuàn。 gāi yuàn shè yán jiū bù yǔ xiāng cūn fú wù rén yuán xùn liàn bù， bìng huá zōu píng xiàn wéi shí yàn qū（ hòu kuò dà wéi shí yú xiàn）。 shí yàn qū yòu shī fàn、 shí yàn xiǎo xué、 shì yàn nóng chǎng、 wèi shēng yuàn、 jīn róng liú tōng chù děng。 xiàn xià shè xiāng xué、 cūn xué。 xiāng xué、 cūn xué wéi zhèng jiào hé yī zǔ zhì， tā yǐ quán tǐ xiāng mín huò cūn mín wéi duì xiàng， péi yǎng nóng mín de tuán tǐ shēng huó xí guàn yǔ zǔ zhì néng lì， pǔ jí wén huà， yí fēng yì sú， bìng jiè tuán tǐ zǔ zhì yǐn jìn kē xué jì shù， yǐ tí gāo shēng chǎn， fā zhǎn nóng cūn jīng jì， cóng gēn běn shàng jiàn shè guó jiā。 cǐ xiàng shì yàn zài jìn xíng qī nián zhī hòu， zhōng yīn 1937 nián rì kòu rù qīn 'ér bèi pò tíng zhǐ。 kàng rì zhàn zhēng bào fā， fā dòng mín zhòng yǔ guó nèi tuán jié wéi kàng zhàn suǒ bì xū， yú shì wǒ kāi shǐ zhuī suí yú guó rén zhī hòu， yě wéi cǐ 'ér bēn zǒu。 1937 nián 8 yuè yìng yāo cān jiā zuì gāo guó fáng huì yì cān yì huì， céng duì dòng yuán mín zhòng shì yòu suǒ jiàn yì。 1938 nián wǒ fǎng wèn yán 'ān。 zhè shì wǒ bēn zǒu guó nèi tuán jié de kāi shǐ。 fǎng wèn mùdì bù wài kǎo chá guó gòng zài dù hé zuò， mín zú mìng yùn chū xiàn yī dà zhuǎn jī， gòng chǎn dǎng fāng miàn fàng qì duì nèi dǒu zhēng néng fǒu chí jiǔ， tóng shí tàn tīng tóng chóu dí kài qíng shì xià， rú hé nǔ lì yǐ gǒng gù cǐ tǒng yī zhī dà jú。 wèicǐ céng yǔ máo zhù xí huì jiàn bā cì， qí zhōng liǎng cì zuò jìng yè tán。 guān yú duì jiù zhōng guó de rèn shí， yì jiàn bù tóng， duō yòu zhēng lùn。 dàn tā cóng dí yǒu wǒ lì liàng duì bǐ、 qiáng ruò zhuǎn huà、 zhàn zhēng xìng zhì děng fēn xī rù shǒu， shuō míng zhōng guó bì shèng、 rì běn bì bài wèn tí， lìng wǒ fēi cháng pèi fú。 1939 nián gǎn dào liú zài xī nán dà hòu fāng wú kě jìn lì， wǒ yòu jué xīn qù huá běi huá dōng dí hòu yóu jī qū， xún shì zhōng dé dào guó gòng shuāng fāng xié zhù。 jīng wǎn、 sū、 lǔ、 jì、 yù、 jìn liù shěng， yán tú dòng yuán qún zhòng kàng zhàn， lì shí bā gè yuè， lì jīng jiān xiǎn。 zài zhàn dì mù dǔ liǎng dǎng jūn duì mó cā rì zēng， shēn gǎn rú rèn qí fā zhǎn， qīng zé fáng 'ài kàng zhàn， zhòng zé nèi zhàn chóngyǎn， yú shì fǎn huí sì chuān hòu fāng， chú xiàng guó gòng shuāng fāng zhǐ chén dǎng pài wèn tí jiān ruì wài， gèng yǔ huáng yán péi、 yàn yáng chū、 lǐ huáng děng gòng shāng zǔ zhì“ tǒng yī jiàn guó tóng zhì huì”， yǐ zēng qiáng dì sān fāng miàn lì liàng， wéi tiáojiě liǎng dǎng fēn zhēng nǔ lì。 1941 nián chū， wǎn nán shì jiàn bào fā， guó nèi tuán jié xíng shì jìn yī bù 'è huà， suì yòu yǔ huáng yán péi、 zhāng jūn mài、 zuǒ shùn shēng jiāng“ tóng