xù yán
　　 qián mù shuō： "《 lùn yǔ》 zì xī hàn yǐ lái， wéi zhōng guó shí zì rén yī bù rén rén bì dú shū。 "（《 lùn yǔ xīn jiě》） kě jiàn《 lùn yǔ》 zài zhōng guó wén huà zhōng de dì wèi。 bān gù shuō： "《 lùn yǔ》 zhě， kǒng zǐ yìng dá dì zǐ、 shí rén jí dì zǐ xiāng yǔ yán 'ér jiē wén yú fū zǐ zhī yǔ yě。 dāng shí dì zǐ gè yòu suǒ jì， fū zǐ jì zú， mén rén xiāng yǔ ji 'ér lùn zuǎn， gù wèi zhī《 lùn yǔ》。 "（《 hàn shū · yì wén zhì》）《 lùn yǔ》 jiù shì zhè yàng yī bù shū， jìzǎi zhe kǒng zǐ hé tā xué shēng de yán yǔ xíng shì。 lì shǐ shàng， jīhū měi gè shí dài de réndōu huì yòng zì jǐ de fāng shì quán shì《 lùn yǔ》 de " wēi yán dà yì "， cóng zhōng huò yì。
　　 lín yǔ táng shuō： "《 lùn yǔ》 zhè bù shū， shì kǒng xué shàng de shèng jīng， shì yī tào dào dé de jiào xùn。 "（《 kǒng zǐ de zhì huì》） yì sī shì shuō，《 lùn yǔ》 de yào yì zài yú jiào rén wéi rén chǔshì de sī xiǎng hé fāng fǎ。 běn shū biàn shì gēn jù《 lùn yǔ》 de yào yì， jié hé lì shǐ hé xiàn shí， ràng rén men cóng shì shí zhōng xué xí、 lǐ jiě hé jiàn xíng《 lùn yǔ》 de yào yì。
　　 kǒng zǐ shuō： " kè jǐ fù lǐ wéi rén。 yī rì kè jǐ fù lǐ， tiān xià guī rén yān。 " zhè jù huà shuō míng liǎo " lǐ " yǔ " rén " de guān xì， " rén " shì wéi rén chǔshì de gēn běn， " lǐ " shì wéi rén chǔshì de xíng wéi guī fàn； " rén " shì " lǐ " de nèi hán， " lǐ " shì " rén " de biǎo xiàn xíng shì， " lǐ " yǔ " rén " hù wéi biǎo lǐ。 suǒ yǐ dāng wǒ men zūn cóng " yǐ rén wéi běn " de lǐ niàn de tóng shí， yào qīng chǔ " lǐ " de guī fàn zuò yòng duì rén yě tóng yàng zhòng yào。 wèile shuō míng " lǐ " de zhòng yào xìng， kǒng zǐ shuō guò rú xià de huà： " bù zhī lǐ， wú yǐ lì yě。 "" gōng 'ér wú lǐ zé láo。 shèn 'ér wú lǐ zé xǐ。 yǒng 'ér wú lǐ zé luàn。 zhí 'ér wú lǐ zé jiǎo。 " lǐ jiě liǎo " lǐ " de zhòng yào xìng， wǒ men biàn kě yǐ zūn shǒu " lǐ "， yǐ " lǐ " chéng shì， zuò dào liǎo zhè yī diǎn yě jiù dá dào liǎo " rén " zhī běn， suǒ wèi " kè jǐ fù lǐ wéi rén "。 yòu yī diǎn xū yào zhù yì， " rén " de sī xiǎng suī rán lì jiǔ bù biàn， dàn " lǐ " de guī fàn què shì yǔ shí jù jìn de， suǒ yǐ kǒng zǐ shuō： " yīn yīn yú xià lǐ， suǒ sǔn yì kě zhī yě。 zhōu yīn yú yīn lǐ， suǒ sǔn yì kě zhī yě。 qí huò jì zhōu zhě， suī bǎi shì kě zhī yě。 "" lǐ " zǒng yào dǎ shàng shí dài de yìn jì， suí zhe shí dài biàn huà 'ér biàn huà。 suǒ yǐ wǒ men zài jì chéng " lǐ " de shí hòu yào " zé qí shàn zhě 'ér cóng zhī， zé qí bù shàn zhě 'ér gǎi zhī "。
　　《 lùn yǔ zhèng jiě》 dì yī、 dì 'èr liǎng zhāng cè zhòng jiǎng jiě《 lùn yǔ》 zhōng de " rén " yǔ " lǐ " liǎng xiàng nèi róng， tā men shì rú jiā sī xiǎng de gēn běn hé jī chǔ。 zài dì yī zhāng lǐ jiǎng shù liǎo " rén " de hán yì。 rú jiā rèn wéi， měi yī gè réndōu yào zài shè huì zhōng móu shēng cún qiú fā zhǎn， yào yǔ tā rén dǎ jiāo dào， rú guǒ yào xiǎng qiú dé yī zhǒng hé xié， biàn xū yào jiān chí " rén " de sī xiǎng。 suǒ yǐ kǒng zǐ shuō： " fù yǔ guì shì rén zhī suǒ yù yě， bù yǐ qí dào dé zhī， bù chù yě； pín yǔ jiàn shì rén zhī suǒ 'è yě， bù yǐ qí dào dé zhī， bù qù yě。 jūn zǐ qù rén， è hū chéng míng？ jūn zǐ wú zhōng shí zhī jiān wéi rén， zào cì bì yú shì， diān pèi bì yú shì。 " wéi rén chǔshì bì xū yào jiān shǒu " rén "， " rén " shì zuò rén de gēn běn。
　　 dì sān zhāng zhì dì liù zhāng 'àn zhào rú jiā de rén shēng lǐ xiǎng --" xiū shēn qí jiā zhì guó píng tiān xià " jìn xíng biān pái。 dì sān、 dì sì liǎng zhāng zhù yào cóng xiū shēn de jiǎo dù lái chǎn shì《 lùn yǔ》。 xiū shēn zuì zhòng yào de fāng shì shì xué xí。 kǒng zǐ shuō： " wú cháng zhōng rì bù shí， zhōng yè bù qǐn， yǐ sī， wú yì， bù rú xué yě。 " zhǐ yòu tōng guò xué xí cái néng zhī " rén " shǒu " lǐ "。 zǐ xià shuō： " bǎi gōng jū sì yǐ chéng qí shì， jūn zǐ xué yǐ zhì qí dào。 " yǔ rén xiāng jiāo jì kě yǐ jiǎn yàn xué xí xiào guǒ， yòu kě yǐ tí shēng xiū shēn jìng jiè。 tōng guò xué xí kě yǐ zhī " rén " shǒu " lǐ "， zuò dào wéi rén yǐ zhōng、 dài rén yǐ xìn， yōng yòu gāo shàng de dé， rén yǔ rén biàn kě zuò dào hé xié gòng chù， chéng wéi jūn zǐ zhī jiāo。 fǎn zhī， zé xū tuì 'ér nèi zìxǐng， jì xù xué xí xiū shēn。 dì wǔ zhāng， zhù yào jiǎng shù rén men zài chù lǐ jiā tíng shì wù shàng， yào xiào jìng fù mǔ、 yǒu 'ài xiōng dì， suǒ wèi " xiào tì yě zhě， qí wéi rén zhī běn yǔ "。 dì liù zhāng cè zhòng rén zài chǔlǐ shè huì wèn tí shàng de néng lì， lèi sì gǔ rén suǒ shuō de " zhì guó píng tiān xià "。
　　 zuì hòu yī zhāng zhòng diǎn jiǎng shù rú jiā de rén gé lǐ xiǎng --" jūn zǐ "。 kǒng zǐ shuō： " zhì shèng wén zé yě， wén shèng zhì zé shǐ。 wén zhì bīn bīn， rán hòu jūn zǐ。 " jiù shì shuō " jūn zǐ " shì yī zhǒng nèi zài yǔ wài zài pèi hé dé yí de rén。 jìn yī bù shuō， " jūn zǐ " bù dàn yòu rén 'ài zhī xīn， hái néng yǐ " lǐ " xíng shì， jí néng zhī " rén " shǒu " lǐ "； tóng shí " jūn zǐ " hái néng zài " xiū shēn qí jiā zhì guó píng tiān xià " de shì yè shàng wéi shì rén zuò chū bǎng yàng。 " jūn zǐ " shì kǒng zǐ zài《 lùn yǔ》 zhōng tuī chóng de rén gé， yě shì kǒng zǐ zì shēn de xiě zhào， xī wàng dú zhě néng xiào fǎng " jūn zǐ "， miǎn lì zì jǐ。
　　《 lùn yǔ zhèng jiě》 shì duì《 lùn yǔ》 de yī zhǒng tōng sú jiě dú， qí zhōng yǐn yòng liǎo qián mù、 zhū xī děng rú jiā xué zhě de guān diǎn， dàn gèng duō de shì zuò zhě gè rén de lǐ jiě， yòu xiē kàn fǎ nán miǎn piān pō， xī wàng dú zhě pī píng zhǐ zhèng。 gèng xī wàng dú zhě néng gòu cān zhào《 lùn yǔ》 yuán běn jìn xíng yuè dú， zài bǐ jiào yuè dú zhōng dé dào gēngshēn kè de lǐ jiě。

　　dì yī zhāng rén zhě 'ài rén
　　 dì yī jié hé wéi rén
　　 fán chí wèn rén。 zǐ yuē： " ài rén。 "
　　--《 lùn yǔ · yán yuān piān dì shí 'èr》 dì 'èr shí 'èr zhāng
　　 zǐ yuē： " gāng、 yì、 mù、 nè， jìn rén。 "
　　--《 lùn yǔ · zǐ lù piān dì shí sān》 dì 'èr shí qī zhāng
　　 zǐ zhāng wèn rén yú kǒng zǐ。 kǒng zǐ yuē： " néng xíng wǔ zhě yú tiān xià， wéi rén yǐ。 "" qǐng wèn zhī。 " yuē： " gōng、 kuān、 xìn、 mǐn、 huì。 gōng zé bù wǔ， kuān zé dé zhòng， xìn zé rén rèn yān， mǐn zé yòu gōng， huì zé zú yǐ shǐ rén。 "
　　--《 lùn yǔ · yáng huò piān dì shí qī》 dì liù zhāng
　　 rén zhě yòu 'ài
　　《 lùn yǔ》 zhōng lùn " rén " yòu wǔ shí bā zhāng， gòng tán dào yī bǎi líng wǔ cì， qí zhōng kǒng zǐ de xué shēng wèn " rén " yòu jiǔ chù， dàn kǒng zǐ gěi chū de dá 'àn měi cì dōuyòu bù tóng。 rén men kě néng huì yòu yí wèn， wèishénme měi cì de nèi róng dōubù yī yàng ní？ jiū jìng kǒng zǐ suǒ shuō de " rén " yòu méi yòu yī gè dìng lùn ní？ wǒ men kě yǐ cóng tā duì zǐ gòng hé Zēngzǐ suǒ shuō de " yú yī yǐ guàn zhī " zhōng kàn chū， kǒng zǐ duì tā suǒ tuī chóng de " rén " yī zhí dōushì yòu yī zhì de jiàn jiě de， zhǐ shì tā cóng duō gè fāng miàn lái zuò liǎo lùn shù bà liǎo。 jù wén xiàn jìzǎi， kě yǐ chū bù duàn dìng " rén " hé " rén rén " zhè xiē cí shì xī zhōu rén suǒ zào de。 " rén " zì zuì chū yuán yú liǎng gè rén xiāng qīn xiāng 'ài， " rén rén " shì yī gè wáng cháo huò shì fēng guó jiàn lì láo gù de tǒng zhì zhì xù suǒ bù kě quē shǎo de。 jiāng " rén " de hán yì guī dìng wéi " ài rén "， bìng jiàn lì liǎo yī tào rén 'ài de lǐ lùn， zé shì cóng kǒng zǐ kāi shǐ de。
　　 shuō dào kǒng zǐ guān yú " rén " de sī xiǎng， dà jiā yī dìng huì xiǎng dào sì gè zì， nà jiù shì " rén zhě 'ài rén "。 " ài rén " shì fán chí wèn kǒng zǐ shénme shì " rén " shí， kǒng zǐ suǒ zuò de huí dá。 zhè jiǎn jiǎn dān dān de liǎng gè zì， bāo hán liǎo hěn duō wéi rén de dào lǐ。 kǒng zǐ rèn wéi " ài rén " yào yóu jìn jí yuǎn， shǒu xiān yào " qīn qīn "， zuò dào " rù zé xiào， chū zé tì "， rán hòu cái néng dá dào " fàn 'ài zhòng "， zhè yǔ mò zǐ de bó 'ài yòu suǒ bù tóng liǎo。
　　 zài kǒng zǐ kàn lái " xiào tì " shì rén zhī běn。 kǒng zǐ de dì zǐ yòu zǐ céng shuō： " qí wéi rén yě， xiào tì 'ér hǎo fàn shàng zhě， xiān yǐ； bù hǎo fàn shàng 'ér hǎo zuò luàn zhě， wèi zhī yòu yě。 jūn zǐ wù běn， běn lì 'ér dào shēng。 xiào tì yě zhě， qí wéi rén zhī běn yǔ！ "（《 lùn yǔ · xué 'ér piān dì yī》）。 yě jiù shì shuō， zuò rén， zài jiā néng gòu xiào jìng fù mǔ、 zūn jìng xiōng cháng， nà me zuò chū bèi nì zūn cháng zhè yàng de shì shì hěn shǎo yòu de。 néng gòu zūn jìng shī cháng， què guàn yú dǎo luàn de rén， cóng gǔ zhì jīn zhè shì wèi céng yòu guò de shì。 yòu dé xíng xiū yǎng de rén， zhuān xīn zhì lì yú gēn běn de xiū yǎng， píng shí jū jiā xiào tì， yī sī bù gǒu， rì jī yuè lěi， nà me qí liáng hǎo de dé xíng jiù zì rán 'ér rán dì yǎng chéng liǎo。 yīn cǐ， xiào jìng fù mǔ， jìng 'ài xiōng cháng， yǒu 'ài xiōng dì， zhè jiù shì " rén " de gēn běn 'ā。
　　 wèishénme shuō " xiào tì " shì " rén " zhī běn ní？ rú guǒ yī gè rén xīn zhōng yòu yī fèn xiào， nà wài biǎo jiù huì háo wú yǎn gài dì liú lù chū lái zhè zhǒng zhēn qiē、 zì rán de gǎn qíng， nà me yī gè shēn shēn dì 'ài zhe zì jǐ fù mǔ de xiào zǐ bì rán shì xīn qì hé shùn、 hé yán yuè sè de。 zhǐ yòu zhè yàng de rén cái kě néng zuò dào " lǎo wú lǎo yǐ jí rén zhī lǎo， yòu wú yòu yǐ jí rén zhī yòu " de fàn 'ài。 hěn nán xiǎng xiàng yī gè duì zì jǐ qīn shēng fù mǔ dōubù hǎo de rén， huì dǒng dé qù 'ài rén。 suǒ yǐ shuō， xiào tì shì rén zhī běn。
　　 huò xǔ yòu de rén huì rèn wéi， yào zuò dào kǒng zǐ suǒ shuō de " rén " shí zài shì tài nán liǎo， duì zì jǐ de fù mǔ hǎo shì kě néng， dàn shì hái yào qù 'ài bié rén， nà jiù tài nán liǎo diǎn， yào zuò dào " fàn 'ài zhòng " jiù gèng nán liǎo， yīn wéi réndōu shì zì sī de。 kǒng zǐ zé yī zhí xiāng xìn rén xīn rén dào dōubù yuǎn rén， qiú dé rén xīn rén dào bìng bù nán， zhèng rú tā suǒ shuō de： " rén yuǎn hū zāi？ wǒ yù rén， sī rén zhì yǐ。 "（ yì sī shì： rén yuǎn má？ wǒ xiǎng yào rén， rén jiù lái liǎo！） nán de shì yào zhēn zhèng dá dào nà zhǒng tā suǒ qī wàng de rén de jìng jiè。 xiǎng bì yě zhǐ yòu kǒng zǐ xīn zhōng de nà xiē shèng rén cái néng dá dào。
　　 zài kǒng zǐ xīn zhōng， tā suǒ yòu de xué shēng zhōng， zhǐ yòu yán huí suàn dé shàng rén zhě。 xià miàn zhè zé gù shì， huò xǔ néng bāng wǒ men zhǎo dào yī xiē guān yú wèishénme shuō yán huí suàn dé shàng rén zhě de dá 'àn。
　　 yòu yī tiān， kǒng zǐ de xué shēng zǐ lù、 zǐ gòng、 yán huí sān gè rén péi tóng kǒng zǐ chū yóu， yī tóng lái dào liǎo lǔ guó biān jìng de nóng shān。 shān xià shì yī dà piàn féi wò de tǔ dì， què méi yòu gēngzhòng， cháng mǎn liǎo yě cǎo。 yóu yú lǔ guó de guó shì shuāi ruò， cháng cháng zāo dào qiáng dà de qí guó、 chǔ guó děng guó de qīn rǎo。 nóng shān xià de zhè kuài tǔ dì zhèng hǎo shì lǔ guó yǔ qí、 chǔ děng guó de biān jìng， cóng zhè lǐ chū fā kě yǐ dào qí guó、 chǔ guó， qí guó hé chǔ guó yě kě yǐ cóng zhè lǐ rù qīn， jìn rù lǔ guó。 kǒng zǐ kàn zhe féi wò de tǔ dì què yīn dì chù jiāo jiè chù 'ér huāng wú， gǎn dào shí fēn wǎn xī。 tā tàn liǎo yī kǒu qì shuō： " nǐ men sān gè rén jiù qián miàn zhè kuài huāng dì tán tán gè zì de xiǎng fǎ， ràng wǒ lái tīng tīng。 "
　　 zǐ lù shì yī míng wǔ jiāng。 lǎo shī de huà gāng gāng luò yīn， tā jiù pò bù jí dài dì huí dá dào： " wǒ yuàn dān dāng qǐ bǎo wèi lǔ guó de zé rèn， dí rén de jūn duì ruò cóng zhè lǐ qīn rù， wǒ jiù chuān shàng wēi wǔ de jūn zhuāng， gāo jǔ zhàn qí， chuī qǐ hào jiǎo， léi xiǎng zhàn gǔ， shuài lǐng yī zhī jūn duì chōng xiàng dí jūn， duó guò tā men de shuài qí， shā dé dí rén wàng fēng 'ér táo。 wǒ zài chéng shèng kuò dà lǔ guó de jiāng tǔ， shǐ lǔ guó qiáng dà qǐ lái。 " yī fān kāng kǎi jī 'áng de " yǎn jiǎng " wán bì hòu， hái méi děng bié rén dā huà， zǐ lù yòu zì háo dì shuō： " zhè zhǐ yòu wǒ zhòng yóu cái zuòde dào。 zǐ gòng hé yán huí， nǐ men jiù gēn zài wǒ hòu biān lì gōng bā！ " kǒng zǐ méi yòu rèn hé biǎo qíng， zhǐ shì dàn dàn dì shuō： " zhēn shì yī míng yǒng jiāng。 "