〈 tú guó 〉
wú qǐ rú fú yǐ bīng jī jiàn wèi wén hóu。 wén hóu yuē: 「 guǎ rén bù hǎo jūn lǚ zhī shì。 」
qǐ yuē:「 chén yǐ jiàn zhàn yǐn, yǐ wǎng chá lái, zhù jūn hé yán yǔ xīn wéi。 jīn jūn sì shí shǐ zhǎn lí pí gé, yǎn yǐ zhū qī, huà yǐ dān qīng, shuò yǐ xī xiàng, dōng rì yī zhī zé bù wēn, xià rì yī zhī zé bù liáng。 wéi cháng jǐ 'èr zhàng sì chǐ, duǎn jǐ yī zhàng 'èr chǐ, gé chē yǎn hù, màn lún lóng gǔ, guān zhī yú mù zé bù lì, chéng zhī yǐ tián zé bù qīng, bù shí zhù jūn 'ān yòng cǐ yě。 ruò yǐ bèi jìn zhàn tuì shǒu 'ér bù qiú néng yòng zhě, pì yóu fú jī zhī bó lí rǔ quǎn zhī fàn hǔ, suī yòu dòu xīn, suí zhī sǐ yǐ。 xī chéng sāng shì zhī jūn, xiū dé fèi wǔ, yǐ miè qí guó; yòu hù shì zhī jūn, shì zhòng hǎo yǒng, yǐ sàng qí shè jì; míng zhù jiàn cí, bì nèi xiū wén dé, wài zhì wǔ bèi。 gù dāng dí 'ér bù jìn, wú dài yú yì yǐ, jiāng shī 'ér 'āi zhī, wú dài yú rén yǐ。」
yú shì wén hóu shēn zì bù xí, fū rén pěng shāng, jiào wú qǐ yú miào, lì wéi dàjiàng, shǒu xī hé。 yǔ zhū hóu dà zhàn qī shí liù, quán shèng liù shí sì, yú zé jūn jiě。 pìtǔ sì miàn, tuò dì qiān lǐ, jiē qǐ zhī gōng yě。
wú zǐ yuē:「 xī zhī tú guó jiā zhě, bì xiān jiào bǎi xìng 'ér qīn wàn mín。 yòu sì bù hé: bù hé yú guó, bù kě yǐ chū jūn; bù hé yú jūn, bù kě yǐ chū chén; bù hé yú chén, bù kě yǐ jìn zhàn; bù hé yú zhàn, bù kě yǐ jué shèng。 shì yǐ yòu dào zhī zhù, jiāng yòng qí mín, bì xiān hé 'ér zào dà shì。 bù gǎn xìn qí sī móu, bì gào yú zǔ miào, qǐ yú yuán guī, cān zhī tiān shí, jí nǎi hòu jǔ。 mín zhī jūn zhī 'ài qí mìng, xī qí sǐ, ruò cǐ zhī zhì, ér yǔ zhī lín nán, zé shì yǐ jìn sǐ wéi róng, tuì shēng wéi rǔ yǐ。」
wú zǐ yuē:「 fū dào zhě, suǒ yǐ fǎn běn fù shǐ, yì zhě, suǒ yǐ xíng shì lì gōng, móu zhě, suǒ yǐ wéi hài jiù lì, yào zhě, suǒ yǐ bǎo yè shǒu chéng。 ruò xíng bù hé dào, jǔ bù hé yì, ér chù dà jū guì, huàn bì jí zhī。 shì gù shèng rén suí zhī yǐ dào, lǐ zhī yǐ yì, dòng zhī yǐ lǐ, fǔ zhī yǐ rén。 cǐ sì dé zhě, xiū zhī zé xīng, fèi zhī zé shuāi。 gù chéng tānɡ tǎo jié 'ér xià mín xǐ yuè, zhōu wǔ fá zhòu 'ér yīn rén bù fēi。 jǔ shùn tiān rén, gù néng rán yǐ。」
wú zǐ yuē:「 fán zhì guó zhì jūn, bì jiào zhī yǐ lǐ, lì zhī yǐ yì, shǐ yòu chǐ yě。 fū rén yòu chǐ, zài dà zú yǐ zhàn, zài xiǎo zú yǐ shǒu yǐ。 rán zhàn shèng yì, shǒu shèng nán。 gù yuē, tiān xià zhàn guó, wǔ shèng zhě huò, sì shèng zhě bì, sān shèng zhě bà, èr shèng zhě wáng, yī shèng zhě dì。 shì yǐ shù shèng dé tiān xià zhě xī, yǐ wáng zhě zhòng。」
wú zǐ yuē:「 fán bīng zhī suǒ qǐ zhě yòu wǔ: yī yuē zhēng míng, èr yuē zhēng lì, sān yuē jī dé 'è, sì yuē nèi luàn, wǔ yuē yīn jī。 qí míng yòu yòu wǔ: yī yuē yì bīng, èr yuē qiáng bīng, sān yuē gāng bīng, sì yuē bào bīng, wǔ yuē nì bīng。 jìn bào jiù luàn yuē yì, shì zhòng yǐ fá yuē qiáng, yīn nù xīng shī yuē gāng, qì lǐ tān lì yuē bào, guó luàn rén pí jǔ shì dòng zhòng yuē nì。 wǔ zhě zhī shù gè yòu qí dào: yì bì yǐ lǐ fú, qiáng bì yǐ qiān fú, gāng bì yǐ cí fú, bào bì yǐ zhà fú, nì bì yǐ quán fú。」
wǔ hóu wèn yuē:「 yuàn wén zhì bīng liào rén gù guó zhī dào。」 qǐ duì yuē:「 gǔ zhī míng wáng bì jǐn jūn chén zhī lǐ。 shì shàng xià zhī yí, ān jí lì mín, shùn sú 'ér jiào, jiǎn mù liáng cái, yǐ bèi bù yú。 xī qí huán mù shì wǔ wàn, yǐ bà zhū hóu; jìn wén zhào wéi qián xíng sì wàn, yǐ huò qí zhì; qín miù zhì xiàn zhèn sān wàn, yǐ fú lín dí。 gù qiáng guó zhī jūn, bì liào qí mín。 mín yòu dǎn yǒng qì lì zhě, jù wéi yī zú; lè yǐ jìn zhàn xiào lì yǐ xiǎn qí zhōng yǒng zhě, jù wéi yī zú; néng yú gāo chāo yuǎn、 qīng zú shàn zǒu zhě, jù wéi yī zú; wáng chén shī wèi 'ér yù jiàn gōng yú shàng zhě, jù wéi yī zú; qì chéng qù shǒu yù chú qí chǒu zhě, jù wéi yī zú。 cǐ wǔ zhě, jūn zhī liàn ruì yě。 yòu cǐ sān qiān rén, nèi chū kě yǐ jué wéi, wài rù kě yǐ tú chéng yǐ。」
wǔ hóu wèn yuē:「 yuàn wén chén bì dìng、 shǒu bì gù、 zhàn bì shèng zhī dào。」 qǐ duì yuē:「 lì jiàn qiě kě, qǐ zhí wén hū? jūn néng shǐ xián zhě jū shàng, bù xiào zhě chù xià, zé chén yǐ dìng yǐ; mín 'ān qí tián zhái, qīn qí yòu sī, zé shǒu yǐ gù yǐ; bǎi xìng jiē shì wú jūn 'ér fēi lín guó, zé zhàn yǐ shèng yǐ。」
wǔ hóu cháng móu shì, qún chén mò néng jí。 bà cháo 'ér yòu xǐ sè。 qǐ jìn yuē:「 xī chǔ zhuāng wáng cháng móu shì, qún chén mò néng jí。 tuì cháo 'ér yòu yōu sè。 shēn gōng wèn yuē: 『 jūn yòu yōu sè, hé yě? 』 yuē:『 guǎ rén wén zhī, shì bù jué shèng, guó bù fá xián。 néng dé qí shī zhě wáng, néng dé qí yǒu zhě bà。 jīn guǎ rén bù cái 'ér qún chén mò jí zhě, chǔ guó qí dài yǐ。』 cǐ chǔ zhuāng wáng zhī suǒ yōu 'ér jūn shuō zhī, chén qiè jù yǐ。」 yú shì wǔ hóu yòu cán sè。
〈 liào dí〉
wǔ hóu wèi wú qǐ yuē:「 jīn qín xié wú xī, chǔ dài wú nán, zhào chōng wú běi, qí lín wú dōng, yàn jué wú hòu, hán jù wú qián。 liù guó bīng sì shǒu, shì shèn bù biàn。 yōu cǐ nài hé?」
qǐ duì yuē:「 fū 'ān guó jiā zhī dào, xiān jiè wéi bǎo, jīn jūn yǐ jiè, huò qí yuǎn yǐ。 chén qǐng lùn liù guó zhī sú: fū qí chén zhòng 'ér bù jiān, qín chén sàn 'ér zì dòu, chǔ chén zhěng 'ér bù jiǔ, yàn chén shǒu 'ér bù zǒu, sān jìn chén zhì 'ér bù yòng。 fū qí xìng gāng, qí guó fù, jūn chén jiāo shē 'ér jiǎn yú xì mín, qí zhèng kuān 'ér lù bù jūn, yī chén liǎng xīn, qián zhòng hòu qīng, gù zhòng 'ér bù jiān。 jī cǐ zhī dào, bì sān fēn zhī, liè qí zuǒ yòu, xié 'ér cóng zhī, qí chén kě huài。 qín xìng qiáng, qí dì xiǎn, qí zhèng yán, qí shǎng fá xìn, qí rén bù ràng jiē yòu dòu xīn, gù sàn 'ér zì zhàn。 jī cǐ zhī dào, bì xiān shì zhī yǐ lì 'ér yǐn qù zhī, shì tān yú dé 'ér lí qí jiāng, chéng guāi liè sàn, shè fú tóu jī, qí jiāng kě qǔ。 chǔ xìng ruò, qí dì guǎng, qí zhèng sāo, qí mín pí, gù zhěng 'ér bù jiǔ。 jī cǐ zhī dào, xí luàn qí tún, xiān duó qí qì, qīng jìn sù tuì, bì 'ér láo zhī, wù yǔ zhàn zhēng, qí jūn kě bài。 yàn xìng què, qí mín shèn, hǎo yǒng yì, guǎ zhà móu, gù shǒu 'ér bù zǒu。 jī cǐ zhī dào, chù 'ér pò zhī, líng 'ér yuǎn zhī, chí 'ér hòu zhī, zé shàng yí 'ér xià jù。 jǐn wǒ chē qí, bì bì zhī lù, qí jiāng kě lǔ。 sān jìn zhě, zhōng guó yě。 qí xìng hé, qí zhèng píng, qí mín pí yú zhàn, xí yú bīng, qīng qí jiāng, bó qí lù, shì wú sǐ zhì, gù zhì 'ér bù yòng。 jī cǐ zhī dào, zǔ chén 'ér yā zhī, zhòng lái zé jù zhī, qù zé zhuī zhī, yǐ juàn qí shī。 cǐ qí shì yě。 rán zé yī jūn zhī zhōng, bì yòu hǔ bēn zhī shì, lì qīng káng dǐng, zú qīng róng mǎ, qiān qí zhǎn jiāng bì yòu néng zhě。 ruò cǐ zhī děng xuǎn 'ér bié zhī, ài 'ér guì zhī, shì wèi jūn mìng。 qí yòu gōng yòng wǔ bīng, cái lì jiàn jí, zhì zài tūn dí zhě, bì jiā qí jué liè, kě yǐ jué shèng。 hòu qí fù mǔ qī zǐ, quàn shǎng wèi fá, cǐ jiān chén zhī shì kě yǔ chí jiǔ。 shěn néng liào cǐ, kě yǐ jī bèi。」 wǔ hóu yuē「 shàn。」
wú zǐ yuē:「 fán liào dí, yòu bù bǔ 'ér yǔ zhī zhàn zhě bā: yī yuē jí fēng dà hán, zǎo xīng wù qiān, kān mù jǐshuǐ, bù dá jiān nán。 èr yuē shèng xià yán rè, yàn xīng wú jiān, xíng qū jī kě wù yú qǔ yuǎn。 sān yuē shī jì yān jiǔ liáng shí wú yòu。 bǎi xìng yuàn nù, yāo xiáng shù qǐ, shàng bù néng zhǐ。 sì yuē jūn zī jì jié, xīn chú jì guǎ, tiān duō yīn yǔ, yù lüè wú suǒ。 wǔ yuē tú zhòng bù duō, shuǐ dì bù lì, rén mǎ jí yì, sì lín bù zhì。 liù yuē dào yuǎn rì mù, shì zhòng láo jù, juàn 'ér wèi shí, jiě jiá 'ér xī。 qī yuē jiāng bó lì qīng, shì zú bù gù, sān jūn shù jīng, shī tú wú zhù。 bā yuē chén 'ér wèi dìng, shè 'ér wèi bì, xíng bǎn shè xiǎn, bàn yǐn bàn chū, zhū rú cǐ zhě jī zhī wù yí。 yòu bù zhàn 'ér bì zhī zhě liù: yī yuē tǔ dì guǎng dà, rén mín fù zhòng。 èr yuē shàng 'ài qí xià, huì shī liú bù。 sān yuē shǎng xìn xíng chá, fā bì dé shí。 sì yuē chén gōng jū liè, rèn xián shǐ néng。 wǔ yuē shī tú zhī zhòng, bīng jiá zhī jīng。 liù yuē sì lín zhī zhù, dà guó zhī yuán。 fán cǐ bù rú dí rén, bì zhī wù yí。 suǒ wèi jiàn kě 'ér jìn, zhī nán 'ér tuì yě。」
wǔ hóu wèn yuē:「 wú yù guān dí zhī wài yǐ zhī qí nèi, chá qí jìn yǐ zhī qí zhǐ yǐ dìng shèng fù, kě dé wén hū?」 qǐ duì yuē:「 dí rén zhī lái, dàng dàng wú lǜ, jīng qí fán luàn, rén mǎ shù gù; yī kě jī shí, bì shǐ wú cuò。 zhū hóu dà huì, jūn chén wèi hé, gōu lěi wèi chéng, jìn lìng wèi shī, sān jūn xiōng xiōng yù qián bù néng, yù qù bù gǎn; yǐ bàn jī bèi, bǎi zhàn bù dài。」
wǔ hóu wèn dí bì kě jī zhī dào。 qǐ duì yuē:「 yòng bīng bì xū shěn dí xū shí 'ér qū qí wēi。 dí rén yuǎn lái xīn zhì, hángliè wèi dìng, kě jī; jì shí, wèi shè bèi, kě jī; bēn zǒu, kě jī; qín láo, kě jī; wèi dé dì lì, kě jī; shī shí bù cóng, kě jī; jīng qí luàn dòng, kě jī; shè cháng dào, hòu xíng wèi xī, kě jī; shè shuǐ bàn dù, kě jī; xiǎn dào xiá lù, kě jī; chén shù yí dòng, kě jī; jiāng lí shì zú, kě jī; xīn bù, kě jī。 ruò fán cǐ zhě, xuǎn ruì chōng zhī, fēn bīng jì zhī, jí jī wù yí。」
〈 zhì bīng〉
wǔ hóu wèn yuē:「 yòng bīng zhī dào hé xiān?」 qǐ duì yuē:「 xiān míng sì qīng 'èrchóng yī xìn。」 yuē:「 hé wèi yě?」 duì yuē:「 shǐ dì qīng mǎ, mǎ qīng chē, chē qīng rén, rén qīng zhàn。 míng zhī yīn yáng, zé dì qīng mǎ; chú mò yǐ shí, zé mǎ qīng chē; gāo jiàn yòu yú, zé chē qīng rén: fēng ruì jiá jiān, zé rén qīng zhàn。 jìn yòu zhòng shǎng, tuì yòu zhòng xíng, xíng zhī yǐ xìn。 lìng zhì yuǎn cǐ, shèng zhī zhù yě。」
wǔ hóu wèn yuē:「 bīng yǐ héwèi shèng?」 qǐ duì yuē:「 yǐ zhì wéi shèng。」 yòu wèn yuē:「 bù zài zhòng guǎ?」 duì yuē:「 ruò fǎ lìng bù míng, shǎng fá bù xìn, jīn zhī bù zhǐ, gǔ zhī bù jìn, suī yòu bǎi wàn hé yì yú yòng? suǒ wèi zhì zhě, jū zé yòu lǐ, dòng zé yòu wēi, jìn bù kě dāng, tuì bù kě zhuī, qián què yòu jié, zuǒ yòu yìng huī, suī jué chéng chén, suī sàn chéngháng。 yǔ zhī 'ān, yǔ zhī wēi。 qí zhòng kě hé 'ér bù kě lí, kě yòng 'ér bù kě pí, tóu zhī suǒ wǎng, tiān xià mò dāng, míng yuē fù zǐ zhī bīng。」
wú zǐ yuē:「 fán xíng jūn zhī dào, wú fàn jìn zhǐ zhī jié, wú shī yǐn shí zhī shì, wú jué rén mǎ zhī lì。 cǐ sān zhě, suǒ yǐ rèn qí shàng lìng。 rèn qí shàng lìng, zé zhì zhī suǒ yóu shēng yě。 ruò jìn zhǐ bù dù, yǐn shí bù shì, mǎ pí rén juàn 'ér bù xièshè, suǒ yǐ bù rèn qí shàng lìng。 shàng lìng jì fèi, yǐ jū zé luàn, yǐ zhàn zé bài。」
wú zǐ yuē:「 fán bīng zhàn zhī chǎng, lì shī zhī dì, bì sǐ zé shēng, xìng shēng zé sǐ。 qí shàn jiāng zhě, rú zuò lòu chuán zhī zhōng, fú shāo wū zhī xià, shǐ zhì zhě bù jí móu, yǒng zhě bù jí nù, shòu dí kě yě。 gù yuē: yòng bīng zhī hài, yóu yù zuì dà, sān jūn zhī zāi, shēng yú hú yí。」
wú zǐ yuē:「 fū rén dāng sǐ qí suǒ bù néng, bài qí suǒ bù biàn。 gù yòng bīng zhī fǎ jiào jiè wéi xiān。 yī rén xué zhàn jiào chéng shí rén, shí rén xué zhàn jiào chéng bǎi rén, bǎi rén xué zhàn jiào chéng qiān rén, qiān rén xué zhàn jiào chéng wàn rén, wàn rén xué zhàn jiào chéng sān jūn。 yǐ jìn dài yuǎn, yǐ yì dài láo, yǐ bǎo dài jī。 yuán 'ér fāng zhī, zuò 'ér qǐ zhī, xíng 'ér zhǐ zhī, zuǒ 'ér yòu zhī, qián 'ér hòu zhī, fēn 'ér hé zhī, jié 'ér jiě zhī。 měi biàn jiē xí nǎi shòu qí bīng。 shì wèi jiāng shì。」
wú zǐ yuē:「 jiào zhàn zhī lìng: duǎn zhě chí máo jǐ, zhǎngzhě chí gōng nǔ, qiáng zhě chí jīng qí, yǒng zhě chí jīn gǔ, ruò zhě gěi sī yǎng, zhì zhě wéi móu zhù。 xiāng lǐ xiāng bǐ, shí wǔ xiāng bǎo。 yī gǔ zhěng bīng, èr gǔ xí chén, sān gǔ qū shí, sì gǔ yán biàn, wǔ gǔ jiù xíng。 wén gǔ shēng hé, rán hòu jǔ qí。」
wǔ hóu wèn yuē:「 sān jūn jìn zhǐ qǐ yòu dào hū?」 qǐ duì yuē:「 wú dāng tiān zào, wú dāng lóng tóu。 tiān zào zhě, dà gǔ zhī kǒu, lóng tóu zhě, dà shān zhī duān。 bì zuǒ qīng lóng, yòu bái hǔ, qián zhū què, hòu xuán wǔ, zhāo yáo zài shàng, cóng shì yú xià。 jiāng zhàn zhī shí, shěn hòu fēng suǒ cóng lái, fēng shùn zhì hū 'ér cóng zhī, fēng nì jiān chén yǐ dài zhī。」
wǔ hóu wèn yuē:「 fán xù zú qí qǐ yòu fāng hū?」 qǐ duì yuē:「 fū mǎ bì 'ān qí chù suǒ, shì qí shuǐ cǎo, jié qí jī bǎo。 dōng zé wēn shāo, xià zé liáng wǔ, kè tī máo liè, jǐn luò sì xià。 jí qí 'ěr mù, wú lìng jīng hài; xí qí chí zhú, xián qí jìn zhǐ。 rén mǎ xiāng qīn, rán hòu kě shǐ。 chē qí zhī jù, ān lè xián pèi, bì lìng wán jiān。 fán mǎ bù shāng yú mò, bì shāng yú shǐ, bù shāng yú jī, bì shāng yú bǎo。 rì mù dào yuǎn, bì shù shàng xià, níng láo yú rén, shèn wú láo mǎ。 cháng lìng yòu yú, bèi dí fù wǒ。 néng míng cǐ zhě, héng xíng tiān xià。」
〈 lùn jiāng〉
wú zǐ yuē:「 fū zǒng wén wǔ zhě, jūn zhī jiāng yě; jiān gāng róu zhě, bīng zhī shì yě。 fán rén lùn jiāng, cháng guān yú yǒng, yǒng zhī yú jiāng, nǎi shù fēn zhī yī 'ěr。 fū yǒng zhě, bì qīng hé。 qīng hé 'ér bù zhī lì, wèi kě yě。 gù jiāng zhī suǒ shèn zhě wǔ: yī yuē lǐ, èr yuē bèi, sān yuē guǒ, sì yuē jiè, wǔ yuē yuē。 lǐ zhě, zhì zhòng rú zhì guǎ; bèi zhě, chū mén rú jiàn dí; guǒ zhě, lín dí bù huái shēng; jiè zhě, suī kè rú shǐ zhàn; yuē zhě, fǎ lìng shěng 'ér bù fán。 shòu mìng 'ér bù cí, dí pò 'ér hòu yán fǎn, jiāng zhī lǐ yě。 gù chū shī zhī rì, yòu sǐ zhī róng, wú shēng zhī rǔ。」
wú zǐ yuē:「 fán bīng yòu sì jī: yī yuē qì jī, èr yuē dì jī, sān yuē shì jī, sì yuē lì jī。 sān jūn zhī zhòng, bǎi wàn zhī shī, zhāng shè qīng zhòng zài yú yī rén, shì wèi qì jī; lù xiá dào xiǎn, míng shān dà sài, shí fū suǒ shǒu, qiān fū bù guò, shì wèi dì jī; shàn xíng jiàndié, qīng bīng wǎng lái, fēn sàn qí zhòng, shǐ qí jūn chén xiāng yuàn, shàng xià xiāng jiù, shì wèi shì jī; chē jiān guǎn xiá, zhōu lì lǔ jí, shì xí zhàn zhèn, mǎ xián chí zhú, shì wèi lì jī。 zhī cǐ sì zhě, nǎi kě wéi jiāng。 rán qí wēi dé rén yǒng, bì zú yǐ shuài xià 'ān zhòng, bù dí jué yí, shī lìng 'ér xià bù fàn, suǒ zài kòu bù gǎn dí。 dé zhī guó qiáng, qù zhī guó wáng。 shì wèi liáng jiāng。」
wú zǐ yuē:「 fū pí gǔ jīn duó, suǒ yǐ wēi 'ěr, jīng qí huī zhì, suǒ yǐ wēi mù, jìn lìng xíng fá, suǒ yǐ wēi xīn。 ěr wēi yú shēng, bù kě bù qīng, mù wēi yú sè, bù kě bù míng, xīn wēi yú xíng, bù kě bù yán。 sān zhě bù lì, suī yòu qí guó, bì bài yú dí。 gù yuē, jiāng zhī suǒ huī, mò bù cóng yí, jiāng zhī suǒ zhǐ, mò bù qián sǐ。」
wú zǐ yuē:「 fán zhàn zhī yào: bì xiān zhàn qí jiāng 'ér chá qí cái。 yīn xíng yòng quán, zé bù láo 'ér gōng jǔ。 qí jiāng yú 'ér xìn rén, kě zhà 'ér yòu; tān 'ér hū míng, kě huò 'ér lù; qīng biàn wú móu, kě láo 'ér kùn; shàng fù 'ér jiāo, xià pín 'ér yuàn, kě lí 'ér jiān; jìn tuì duō yí, qí zhòng wú yǐ, kě zhèn 'ér zǒu; shì qīng qí jiāng 'ér yòu guī zhì, sài yì kāi xiǎn, kě yāo 'ér qǔ; jìn dào yì, tuì dào nán, kě lái 'ér qián; jìn dào xiǎn, tuì dào yì, kě bó 'ér jī; jū jūn xià shī, shuǐ wú suǒ tōng, lín yǔ shù zhì, kě guàn 'ér shěn; jū jūn huāng zé, cǎo chǔ yōu huì, fēng biāo shù zhì, kě fén 'ér miè; tíng jiǔ bù yí, jiàngshì xiè dài, qí jūn bù bèi, kě qián 'ér xí。」
wǔ hóu wèn yuē:「 liǎng jūn xiāng wàng, bù zhī qí jiāng, wǒ yù xiàngzhī, qí shù rú hé?」 qǐ duì yuē:「 lìng jiàn 'ér yǒng zhě jiāng qīng ruì yǐ cháng zhī, wù yú běi wú wù yú dé, guān dí zhī lái, yī zuò yī qǐ, qí zhèng yǐ lǐ, qí zhuī běi yáng wéi bù jí, qí jiàn lì yáng wéi bù zhī; rú cǐ jiāng zhě, míng wéi zhì jiāng, wù yǔ zhàn yǐ。 ruò qí zhòng huān huá, jīng qí fán luàn, qí zú zì xíng zì zhǐ, qí bīng huò zòng huò héng, qí zhuī běi kǒng bù jí, jiàn lì kǒng bù dé, cǐ wéi yú jiāng, suī zhòng kě huò。」
〈 yìng biàn〉
wǔ hóu wèn yuē:「 chē jiān mǎ liáng, jiāng yǒng bīng qiáng, zú yù dí rén, luàn 'ér shī xíng, zé rú zhī hé?」 qǐ duì yuē:「 fán zhàn zhī fǎ, zhòu yǐ jīng qí fān huī wéi jié, yè yǐ jīn gǔ jiā dí wéi jié。 huī zuǒ 'ér zuǒ, huī yòu 'ér yòu, gǔ zhī zé jìn, jīn zhī zé zhǐ。 yī chuī 'ér xíng, zài chuī 'ér jù, bù cóng lìng zhě zhū。 sān jūn fú wēi, shì zú yòng mìng, zé zhàn wú qiáng dí, gōng wú jiān chén yǐ。」
wǔ hóu wèn yuē:「 ruò dí zhòng wǒ guǎ, wéi zhī nài hé?」 qǐ duì yuē:「 bì zhī yú yì, yāo zhī yú 'è。 gù yuē, yǐ yī jī shí, mò shàn yú 'è; yǐ shí jī bǎi, mò shàn yú xiǎn; yǐ qiān jī wàn, mò shàn yú zǔ。 jīn yòu shàonián zú, zú qǐ, jī jīn míng gǔ yú 'è lù, suī yòu dà zhòng, mò bù jīng dòng。 gù yuē, yòng zhòng zhě wù yì, yòng shǎo zhě wù 'ài。」
wǔ hóu wèn yuē:「 yòu shī shèn zhòng, jì wǔ qiě yǒng, bèi dà xiǎn zǔ, yòu shān zuǒ shuǐ, shēn gōu gāo lěi, shǒu yǐ qiáng nǔ, tuì rú shān yí, jìn rú fēng yǔ, liáng shí yòu duō, nán yǔ cháng shǒu?」 duì yuē:「 dà zāi wèn hū! cǐ fēi chē qí zhī lì, shèng rén zhī móu yě。 néng bèi qiānshèng wàn qí, jiān zhī tú bù, fēn wéi wǔ jūn, jūn gè yī qú。 fū wǔ jūn zhī qú, dí rén bì huò, mò zhī suǒ jiā。 dí ruò jiān shǒu yǐ gù qí bīng, jí xíng jiàndié, yǐ guān qí lǜ。 bǐ tīng wú shuō, jiě zhī 'ér qù。 bù tīng wú shuō, zhǎn shǐ fén shū, fēn wéi wǔ zhàn, zhàn shèng wù zhuī, bù shèng jí guī, rú shì yáng běi, ān xíng jí dòu, yī jié qí qián, yī jué qí hòu, liǎng jūn xián méi huò zuǒ huò yòu 'ér xí qí chù, wǔ jūn jiāo zhì, bì yòu qí lì。 cǐ jī qiáng zhī dào yě。」
wǔ hóu wèn yuē:「 dí jìn 'ér bó wǒ, yù qù wú lù, wǒ zhòng shèn jù, wéi zhī nài hé?」 duì yuē:「 wèicǐ zhī shù, ruò wǒ zhòng bǐ guǎ, gè fēn 'ér chéng zhī, bǐ zhòng wǒ guǎ, yǐ fāng cóng zhī, cóng zhī wú xī, suī zhòng kě fú。」
wǔ hóu wèn yuē:「 ruò yù dí yú xī gǔ zhī jiān, bàng duō xiǎn zǔ, bǐ zhòng wǒ guǎ, wéi zhī nài hé?」 qǐ duì yuē:「 zhū qiū líng lín gǔ, shēn shān dà zé, jí xíng jí qù, wù dé cóng róng。 ruò gāo shān shēn gǔ, zú rán xiāng yù, bì xiān gǔ zào 'ér chéng zhī, jìn gōng yǔ nǔ, qiě shè qiě lǔ。 shěn chá qí zhèng, luàn zé jī zhī wù yí。」
wǔ hóu wèn yuē:「 zuǒ yòu gāo shān, dì shèn xiá pò, zú yù dí rén, jī zhī bù gǎn, qù zhī bù dé, wéi zhī nài hé?」 qǐ duì yuē:「 cǐ wèi gǔ zhàn, suī zhòng bù yòng, mù wú cái shì, yǔ dí xiāng dāng, qīng zú lì bīng, yǐ wéi qián xíng。 fēn chē liè qí, yǐn yú sì bàng, xiāng qù shù lǐ, wú jiàn qí bīng。 dí bì jiān chén, jìn tuì bù gǎn。 chū jīng liè pèi, xíng chū shān wài yíng zhī, dí rén bì jù。 chē qí tiǎo zhī, wù lìng dé xiū。 cǐ gǔ zhàn zhī fǎ yě。」
wǔ hóu wèn yuē:「 wú yǔ dí xiāng yù dà shuǐ zhī zé, qīng lún méi yuán, shuǐ bó chē qí。 zhōu jí bù shè, jìn tuì bù dé。 wéi zhī nài hé?」 qǐ duì yuē:「 cǐ wèi shuǐ zhàn, wú yòng chē qí, qiě liú qí bàng。 dēng gāo sì wàng bì dé shuǐ qíng, zhī qí guǎng xiá, jìn qí qiǎn shēn, nǎi kě wéi qí yǐ shèng zhī。 dí ruò jué shuǐ, bàn dù 'ér bó zhī。」
wǔ hóu wèn yuē:「 tiān jiǔ lián yǔ, mǎ xiàn chē zhǐ, sì miàn shòu dí, sān jūn jīng hài, wéi zhī nài hé?」 qǐ duì yuē:「 fán yòng chē zhě, yīn shī zé tíng, yáng zào zé qǐ guì gāo jiàn xià chí qí qiáng chē, ruò jìn ruò zhǐ, bì cóng qí dào。 dí rén ruò qǐ, bì zhú qí jì。」
wǔ hóu wèn yuē:「 bào kòu zú lái, lüè wú tián yě, qǔ wú niú yáng, zé rú zhī hé?」 qǐ duì yuē:「 bào kòu zhī lái, bì lǜ qí qiáng, shàn shǒu wù yìng, bǐ jiāng mù qù, qí zhuāng bì zhòng qí xīn bì kǒng, hái tuì wù sù, bì yòu bù shǔ, zhuī 'ér jī zhī, qí bīng kě fù。」
wú zǐ yuē:「 fán gōng dí wéi chéng zhī dào, chéng yì jì pò, gè rù qí gōng, yù qí lù zhì, shōu qí qì wù。 jūn zhī suǒ zhì, wú kān qí mù, fā qí wū、 qǔ qí sù、 shā qí liù chù、 fán qí jī jù, shì mín wú cán xīn。 qí yòu qǐng jiàng, xǔ 'ér 'ān zhī。」
〈 lì shì〉
wǔ hóu wèn yuē:「 yán xíng míng shǎng zú yǐ shèng hū?」 qǐ duì yuē:「 yán míng zhī shì, chén bù néng xī, suī rán, fēi suǒ shì yě。 fū fā hào bù lìng 'ér rén lè wén, xīng shī dòng zhòng 'ér rén lè zhàn, jiāo bīng jiē rèn 'ér rén lè sǐ。 cǐ sān zhě, rén zhù zhī suǒ shì yě。」
wǔ hóu yuē:「 zhì zhī nài hé?」 duì yuē:「 jūn jǔ yòu gōng 'ér jìn xiǎng zhī, wú gōng 'ér lì zhī。」
yú shì wǔ hóu shè zuò miào tíng, wéi sān xíng, xiǎng shì dà fū。 shàng gōng zuò qián xíng, yáo xí jiān zhòng qì shàng láo; cì gōng zuò zhōng xíng, yáo xí qì chā jiǎn, wú gōng zuò hòu xíng, yáo xí wú zhòng qì。 xiǎng bì 'ér chū, yòu bān cì yòu gōng zhě fù mǔ qī zǐ yú miào mén wài, yì yǐ gōng wéi chā。 yòu sǐ shì zhī jiā, suì bèi shǐ zhě láo cì qí fù mǔ, zhe bù wàng yú xīn。 xíng zhī sān nián, qín rén xīng shī, lín yú xī hé, wèi shì wén zhī, bù dài lì lìng, jiè zhòu 'ér fèn jī zhī zhě, yǐ wàn shù。
wǔ hóu zhào wú qǐ 'ér wèi yuē:「 zǐ qián rì zhī jiào xíng yǐ。」 qǐ duì yuē:「 chén wén rén yòu duǎn cháng, qì yòu shèng shuāi。 jūn shì fā wú gōng zhě wǔ wàn rén, chén qǐng shuài yǐ dāng zhī, tuō qí bù shèng, qǔ xiào yú zhū hóu, shī quán yú tiān xià yǐ。 jīn shǐ yī sǐ zéi fú yú kuàng yě, qiān rén zhuī zhī, mò bù xiāo shì láng gù, hé zhě? kǒng qí bào qǐ 'ér hài jǐ yě。 shì yǐ yī rén tóu mìng, zú jù qiān fū。 jīn chén yǐ wǔ wàn zhī zhòng 'ér wéi yī sǐ zéi, shuài yǐ tǎo zhī, gù nán dí yǐ。 yú shì wǔ hóu cóng zhī。 jiān chē wǔ bǎishèng, qí sān qiān pǐ, ér pò qín wǔ shí wàn zhòng。 cǐ lì shì zhī gōng yě。」
xiān zhàn yī rì wú qǐ lìng sān jūn yuē:「 zhū lì shì dāng cóng shòu dí chí chē qí yǔ tú。 ruò chē bù dé chē, qí bù dé qí, tú bù dé tú, suī pò jūn jiē wú yì。」 gù zhàn zhī rì, qí lìng bù fán, ér wēi zhèn tiān xià。
wú qǐ rú fú yǐ bīng jī jiàn wèi wén hóu。 wén hóu yuē: 「 guǎ rén bù hǎo jūn lǚ zhī shì。 」
qǐ yuē:「 chén yǐ jiàn zhàn yǐn, yǐ wǎng chá lái, zhù jūn hé yán yǔ xīn wéi。 jīn jūn sì shí shǐ zhǎn lí pí gé, yǎn yǐ zhū qī, huà yǐ dān qīng, shuò yǐ xī xiàng, dōng rì yī zhī zé bù wēn, xià rì yī zhī zé bù liáng。 wéi cháng jǐ 'èr zhàng sì chǐ, duǎn jǐ yī zhàng 'èr chǐ, gé chē yǎn hù, màn lún lóng gǔ, guān zhī yú mù zé bù lì, chéng zhī yǐ tián zé bù qīng, bù shí zhù jūn 'ān yòng cǐ yě。 ruò yǐ bèi jìn zhàn tuì shǒu 'ér bù qiú néng yòng zhě, pì yóu fú jī zhī bó lí rǔ quǎn zhī fàn hǔ, suī yòu dòu xīn, suí zhī sǐ yǐ。 xī chéng sāng shì zhī jūn, xiū dé fèi wǔ, yǐ miè qí guó; yòu hù shì zhī jūn, shì zhòng hǎo yǒng, yǐ sàng qí shè jì; míng zhù jiàn cí, bì nèi xiū wén dé, wài zhì wǔ bèi。 gù dāng dí 'ér bù jìn, wú dài yú yì yǐ, jiāng shī 'ér 'āi zhī, wú dài yú rén yǐ。」
yú shì wén hóu shēn zì bù xí, fū rén pěng shāng, jiào wú qǐ yú miào, lì wéi dàjiàng, shǒu xī hé。 yǔ zhū hóu dà zhàn qī shí liù, quán shèng liù shí sì, yú zé jūn jiě。 pìtǔ sì miàn, tuò dì qiān lǐ, jiē qǐ zhī gōng yě。
wú zǐ yuē:「 xī zhī tú guó jiā zhě, bì xiān jiào bǎi xìng 'ér qīn wàn mín。 yòu sì bù hé: bù hé yú guó, bù kě yǐ chū jūn; bù hé yú jūn, bù kě yǐ chū chén; bù hé yú chén, bù kě yǐ jìn zhàn; bù hé yú zhàn, bù kě yǐ jué shèng。 shì yǐ yòu dào zhī zhù, jiāng yòng qí mín, bì xiān hé 'ér zào dà shì。 bù gǎn xìn qí sī móu, bì gào yú zǔ miào, qǐ yú yuán guī, cān zhī tiān shí, jí nǎi hòu jǔ。 mín zhī jūn zhī 'ài qí mìng, xī qí sǐ, ruò cǐ zhī zhì, ér yǔ zhī lín nán, zé shì yǐ jìn sǐ wéi róng, tuì shēng wéi rǔ yǐ。」
wú zǐ yuē:「 fū dào zhě, suǒ yǐ fǎn běn fù shǐ, yì zhě, suǒ yǐ xíng shì lì gōng, móu zhě, suǒ yǐ wéi hài jiù lì, yào zhě, suǒ yǐ bǎo yè shǒu chéng。 ruò xíng bù hé dào, jǔ bù hé yì, ér chù dà jū guì, huàn bì jí zhī。 shì gù shèng rén suí zhī yǐ dào, lǐ zhī yǐ yì, dòng zhī yǐ lǐ, fǔ zhī yǐ rén。 cǐ sì dé zhě, xiū zhī zé xīng, fèi zhī zé shuāi。 gù chéng tānɡ tǎo jié 'ér xià mín xǐ yuè, zhōu wǔ fá zhòu 'ér yīn rén bù fēi。 jǔ shùn tiān rén, gù néng rán yǐ。」
wú zǐ yuē:「 fán zhì guó zhì jūn, bì jiào zhī yǐ lǐ, lì zhī yǐ yì, shǐ yòu chǐ yě。 fū rén yòu chǐ, zài dà zú yǐ zhàn, zài xiǎo zú yǐ shǒu yǐ。 rán zhàn shèng yì, shǒu shèng nán。 gù yuē, tiān xià zhàn guó, wǔ shèng zhě huò, sì shèng zhě bì, sān shèng zhě bà, èr shèng zhě wáng, yī shèng zhě dì。 shì yǐ shù shèng dé tiān xià zhě xī, yǐ wáng zhě zhòng。」
wú zǐ yuē:「 fán bīng zhī suǒ qǐ zhě yòu wǔ: yī yuē zhēng míng, èr yuē zhēng lì, sān yuē jī dé 'è, sì yuē nèi luàn, wǔ yuē yīn jī。 qí míng yòu yòu wǔ: yī yuē yì bīng, èr yuē qiáng bīng, sān yuē gāng bīng, sì yuē bào bīng, wǔ yuē nì bīng。 jìn bào jiù luàn yuē yì, shì zhòng yǐ fá yuē qiáng, yīn nù xīng shī yuē gāng, qì lǐ tān lì yuē bào, guó luàn rén pí jǔ shì dòng zhòng yuē nì。 wǔ zhě zhī shù gè yòu qí dào: yì bì yǐ lǐ fú, qiáng bì yǐ qiān fú, gāng bì yǐ cí fú, bào bì yǐ zhà fú, nì bì yǐ quán fú。」
wǔ hóu wèn yuē:「 yuàn wén zhì bīng liào rén gù guó zhī dào。」 qǐ duì yuē:「 gǔ zhī míng wáng bì jǐn jūn chén zhī lǐ。 shì shàng xià zhī yí, ān jí lì mín, shùn sú 'ér jiào, jiǎn mù liáng cái, yǐ bèi bù yú。 xī qí huán mù shì wǔ wàn, yǐ bà zhū hóu; jìn wén zhào wéi qián xíng sì wàn, yǐ huò qí zhì; qín miù zhì xiàn zhèn sān wàn, yǐ fú lín dí。 gù qiáng guó zhī jūn, bì liào qí mín。 mín yòu dǎn yǒng qì lì zhě, jù wéi yī zú; lè yǐ jìn zhàn xiào lì yǐ xiǎn qí zhōng yǒng zhě, jù wéi yī zú; néng yú gāo chāo yuǎn、 qīng zú shàn zǒu zhě, jù wéi yī zú; wáng chén shī wèi 'ér yù jiàn gōng yú shàng zhě, jù wéi yī zú; qì chéng qù shǒu yù chú qí chǒu zhě, jù wéi yī zú。 cǐ wǔ zhě, jūn zhī liàn ruì yě。 yòu cǐ sān qiān rén, nèi chū kě yǐ jué wéi, wài rù kě yǐ tú chéng yǐ。」
wǔ hóu wèn yuē:「 yuàn wén chén bì dìng、 shǒu bì gù、 zhàn bì shèng zhī dào。」 qǐ duì yuē:「 lì jiàn qiě kě, qǐ zhí wén hū? jūn néng shǐ xián zhě jū shàng, bù xiào zhě chù xià, zé chén yǐ dìng yǐ; mín 'ān qí tián zhái, qīn qí yòu sī, zé shǒu yǐ gù yǐ; bǎi xìng jiē shì wú jūn 'ér fēi lín guó, zé zhàn yǐ shèng yǐ。」
wǔ hóu cháng móu shì, qún chén mò néng jí。 bà cháo 'ér yòu xǐ sè。 qǐ jìn yuē:「 xī chǔ zhuāng wáng cháng móu shì, qún chén mò néng jí。 tuì cháo 'ér yòu yōu sè。 shēn gōng wèn yuē: 『 jūn yòu yōu sè, hé yě? 』 yuē:『 guǎ rén wén zhī, shì bù jué shèng, guó bù fá xián。 néng dé qí shī zhě wáng, néng dé qí yǒu zhě bà。 jīn guǎ rén bù cái 'ér qún chén mò jí zhě, chǔ guó qí dài yǐ。』 cǐ chǔ zhuāng wáng zhī suǒ yōu 'ér jūn shuō zhī, chén qiè jù yǐ。」 yú shì wǔ hóu yòu cán sè。
〈 liào dí〉
wǔ hóu wèi wú qǐ yuē:「 jīn qín xié wú xī, chǔ dài wú nán, zhào chōng wú běi, qí lín wú dōng, yàn jué wú hòu, hán jù wú qián。 liù guó bīng sì shǒu, shì shèn bù biàn。 yōu cǐ nài hé?」
qǐ duì yuē:「 fū 'ān guó jiā zhī dào, xiān jiè wéi bǎo, jīn jūn yǐ jiè, huò qí yuǎn yǐ。 chén qǐng lùn liù guó zhī sú: fū qí chén zhòng 'ér bù jiān, qín chén sàn 'ér zì dòu, chǔ chén zhěng 'ér bù jiǔ, yàn chén shǒu 'ér bù zǒu, sān jìn chén zhì 'ér bù yòng。 fū qí xìng gāng, qí guó fù, jūn chén jiāo shē 'ér jiǎn yú xì mín, qí zhèng kuān 'ér lù bù jūn, yī chén liǎng xīn, qián zhòng hòu qīng, gù zhòng 'ér bù jiān。 jī cǐ zhī dào, bì sān fēn zhī, liè qí zuǒ yòu, xié 'ér cóng zhī, qí chén kě huài。 qín xìng qiáng, qí dì xiǎn, qí zhèng yán, qí shǎng fá xìn, qí rén bù ràng jiē yòu dòu xīn, gù sàn 'ér zì zhàn。 jī cǐ zhī dào, bì xiān shì zhī yǐ lì 'ér yǐn qù zhī, shì tān yú dé 'ér lí qí jiāng, chéng guāi liè sàn, shè fú tóu jī, qí jiāng kě qǔ。 chǔ xìng ruò, qí dì guǎng, qí zhèng sāo, qí mín pí, gù zhěng 'ér bù jiǔ。 jī cǐ zhī dào, xí luàn qí tún, xiān duó qí qì, qīng jìn sù tuì, bì 'ér láo zhī, wù yǔ zhàn zhēng, qí jūn kě bài。 yàn xìng què, qí mín shèn, hǎo yǒng yì, guǎ zhà móu, gù shǒu 'ér bù zǒu。 jī cǐ zhī dào, chù 'ér pò zhī, líng 'ér yuǎn zhī, chí 'ér hòu zhī, zé shàng yí 'ér xià jù。 jǐn wǒ chē qí, bì bì zhī lù, qí jiāng kě lǔ。 sān jìn zhě, zhōng guó yě。 qí xìng hé, qí zhèng píng, qí mín pí yú zhàn, xí yú bīng, qīng qí jiāng, bó qí lù, shì wú sǐ zhì, gù zhì 'ér bù yòng。 jī cǐ zhī dào, zǔ chén 'ér yā zhī, zhòng lái zé jù zhī, qù zé zhuī zhī, yǐ juàn qí shī。 cǐ qí shì yě。 rán zé yī jūn zhī zhōng, bì yòu hǔ bēn zhī shì, lì qīng káng dǐng, zú qīng róng mǎ, qiān qí zhǎn jiāng bì yòu néng zhě。 ruò cǐ zhī děng xuǎn 'ér bié zhī, ài 'ér guì zhī, shì wèi jūn mìng。 qí yòu gōng yòng wǔ bīng, cái lì jiàn jí, zhì zài tūn dí zhě, bì jiā qí jué liè, kě yǐ jué shèng。 hòu qí fù mǔ qī zǐ, quàn shǎng wèi fá, cǐ jiān chén zhī shì kě yǔ chí jiǔ。 shěn néng liào cǐ, kě yǐ jī bèi。」 wǔ hóu yuē「 shàn。」
wú zǐ yuē:「 fán liào dí, yòu bù bǔ 'ér yǔ zhī zhàn zhě bā: yī yuē jí fēng dà hán, zǎo xīng wù qiān, kān mù jǐshuǐ, bù dá jiān nán。 èr yuē shèng xià yán rè, yàn xīng wú jiān, xíng qū jī kě wù yú qǔ yuǎn。 sān yuē shī jì yān jiǔ liáng shí wú yòu。 bǎi xìng yuàn nù, yāo xiáng shù qǐ, shàng bù néng zhǐ。 sì yuē jūn zī jì jié, xīn chú jì guǎ, tiān duō yīn yǔ, yù lüè wú suǒ。 wǔ yuē tú zhòng bù duō, shuǐ dì bù lì, rén mǎ jí yì, sì lín bù zhì。 liù yuē dào yuǎn rì mù, shì zhòng láo jù, juàn 'ér wèi shí, jiě jiá 'ér xī。 qī yuē jiāng bó lì qīng, shì zú bù gù, sān jūn shù jīng, shī tú wú zhù。 bā yuē chén 'ér wèi dìng, shè 'ér wèi bì, xíng bǎn shè xiǎn, bàn yǐn bàn chū, zhū rú cǐ zhě jī zhī wù yí。 yòu bù zhàn 'ér bì zhī zhě liù: yī yuē tǔ dì guǎng dà, rén mín fù zhòng。 èr yuē shàng 'ài qí xià, huì shī liú bù。 sān yuē shǎng xìn xíng chá, fā bì dé shí。 sì yuē chén gōng jū liè, rèn xián shǐ néng。 wǔ yuē shī tú zhī zhòng, bīng jiá zhī jīng。 liù yuē sì lín zhī zhù, dà guó zhī yuán。 fán cǐ bù rú dí rén, bì zhī wù yí。 suǒ wèi jiàn kě 'ér jìn, zhī nán 'ér tuì yě。」
wǔ hóu wèn yuē:「 wú yù guān dí zhī wài yǐ zhī qí nèi, chá qí jìn yǐ zhī qí zhǐ yǐ dìng shèng fù, kě dé wén hū?」 qǐ duì yuē:「 dí rén zhī lái, dàng dàng wú lǜ, jīng qí fán luàn, rén mǎ shù gù; yī kě jī shí, bì shǐ wú cuò。 zhū hóu dà huì, jūn chén wèi hé, gōu lěi wèi chéng, jìn lìng wèi shī, sān jūn xiōng xiōng yù qián bù néng, yù qù bù gǎn; yǐ bàn jī bèi, bǎi zhàn bù dài。」
wǔ hóu wèn dí bì kě jī zhī dào。 qǐ duì yuē:「 yòng bīng bì xū shěn dí xū shí 'ér qū qí wēi。 dí rén yuǎn lái xīn zhì, hángliè wèi dìng, kě jī; jì shí, wèi shè bèi, kě jī; bēn zǒu, kě jī; qín láo, kě jī; wèi dé dì lì, kě jī; shī shí bù cóng, kě jī; jīng qí luàn dòng, kě jī; shè cháng dào, hòu xíng wèi xī, kě jī; shè shuǐ bàn dù, kě jī; xiǎn dào xiá lù, kě jī; chén shù yí dòng, kě jī; jiāng lí shì zú, kě jī; xīn bù, kě jī。 ruò fán cǐ zhě, xuǎn ruì chōng zhī, fēn bīng jì zhī, jí jī wù yí。」
〈 zhì bīng〉
wǔ hóu wèn yuē:「 yòng bīng zhī dào hé xiān?」 qǐ duì yuē:「 xiān míng sì qīng 'èrchóng yī xìn。」 yuē:「 hé wèi yě?」 duì yuē:「 shǐ dì qīng mǎ, mǎ qīng chē, chē qīng rén, rén qīng zhàn。 míng zhī yīn yáng, zé dì qīng mǎ; chú mò yǐ shí, zé mǎ qīng chē; gāo jiàn yòu yú, zé chē qīng rén: fēng ruì jiá jiān, zé rén qīng zhàn。 jìn yòu zhòng shǎng, tuì yòu zhòng xíng, xíng zhī yǐ xìn。 lìng zhì yuǎn cǐ, shèng zhī zhù yě。」
wǔ hóu wèn yuē:「 bīng yǐ héwèi shèng?」 qǐ duì yuē:「 yǐ zhì wéi shèng。」 yòu wèn yuē:「 bù zài zhòng guǎ?」 duì yuē:「 ruò fǎ lìng bù míng, shǎng fá bù xìn, jīn zhī bù zhǐ, gǔ zhī bù jìn, suī yòu bǎi wàn hé yì yú yòng? suǒ wèi zhì zhě, jū zé yòu lǐ, dòng zé yòu wēi, jìn bù kě dāng, tuì bù kě zhuī, qián què yòu jié, zuǒ yòu yìng huī, suī jué chéng chén, suī sàn chéngháng。 yǔ zhī 'ān, yǔ zhī wēi。 qí zhòng kě hé 'ér bù kě lí, kě yòng 'ér bù kě pí, tóu zhī suǒ wǎng, tiān xià mò dāng, míng yuē fù zǐ zhī bīng。」
wú zǐ yuē:「 fán xíng jūn zhī dào, wú fàn jìn zhǐ zhī jié, wú shī yǐn shí zhī shì, wú jué rén mǎ zhī lì。 cǐ sān zhě, suǒ yǐ rèn qí shàng lìng。 rèn qí shàng lìng, zé zhì zhī suǒ yóu shēng yě。 ruò jìn zhǐ bù dù, yǐn shí bù shì, mǎ pí rén juàn 'ér bù xièshè, suǒ yǐ bù rèn qí shàng lìng。 shàng lìng jì fèi, yǐ jū zé luàn, yǐ zhàn zé bài。」
wú zǐ yuē:「 fán bīng zhàn zhī chǎng, lì shī zhī dì, bì sǐ zé shēng, xìng shēng zé sǐ。 qí shàn jiāng zhě, rú zuò lòu chuán zhī zhōng, fú shāo wū zhī xià, shǐ zhì zhě bù jí móu, yǒng zhě bù jí nù, shòu dí kě yě。 gù yuē: yòng bīng zhī hài, yóu yù zuì dà, sān jūn zhī zāi, shēng yú hú yí。」
wú zǐ yuē:「 fū rén dāng sǐ qí suǒ bù néng, bài qí suǒ bù biàn。 gù yòng bīng zhī fǎ jiào jiè wéi xiān。 yī rén xué zhàn jiào chéng shí rén, shí rén xué zhàn jiào chéng bǎi rén, bǎi rén xué zhàn jiào chéng qiān rén, qiān rén xué zhàn jiào chéng wàn rén, wàn rén xué zhàn jiào chéng sān jūn。 yǐ jìn dài yuǎn, yǐ yì dài láo, yǐ bǎo dài jī。 yuán 'ér fāng zhī, zuò 'ér qǐ zhī, xíng 'ér zhǐ zhī, zuǒ 'ér yòu zhī, qián 'ér hòu zhī, fēn 'ér hé zhī, jié 'ér jiě zhī。 měi biàn jiē xí nǎi shòu qí bīng。 shì wèi jiāng shì。」
wú zǐ yuē:「 jiào zhàn zhī lìng: duǎn zhě chí máo jǐ, zhǎngzhě chí gōng nǔ, qiáng zhě chí jīng qí, yǒng zhě chí jīn gǔ, ruò zhě gěi sī yǎng, zhì zhě wéi móu zhù。 xiāng lǐ xiāng bǐ, shí wǔ xiāng bǎo。 yī gǔ zhěng bīng, èr gǔ xí chén, sān gǔ qū shí, sì gǔ yán biàn, wǔ gǔ jiù xíng。 wén gǔ shēng hé, rán hòu jǔ qí。」
wǔ hóu wèn yuē:「 sān jūn jìn zhǐ qǐ yòu dào hū?」 qǐ duì yuē:「 wú dāng tiān zào, wú dāng lóng tóu。 tiān zào zhě, dà gǔ zhī kǒu, lóng tóu zhě, dà shān zhī duān。 bì zuǒ qīng lóng, yòu bái hǔ, qián zhū què, hòu xuán wǔ, zhāo yáo zài shàng, cóng shì yú xià。 jiāng zhàn zhī shí, shěn hòu fēng suǒ cóng lái, fēng shùn zhì hū 'ér cóng zhī, fēng nì jiān chén yǐ dài zhī。」
wǔ hóu wèn yuē:「 fán xù zú qí qǐ yòu fāng hū?」 qǐ duì yuē:「 fū mǎ bì 'ān qí chù suǒ, shì qí shuǐ cǎo, jié qí jī bǎo。 dōng zé wēn shāo, xià zé liáng wǔ, kè tī máo liè, jǐn luò sì xià。 jí qí 'ěr mù, wú lìng jīng hài; xí qí chí zhú, xián qí jìn zhǐ。 rén mǎ xiāng qīn, rán hòu kě shǐ。 chē qí zhī jù, ān lè xián pèi, bì lìng wán jiān。 fán mǎ bù shāng yú mò, bì shāng yú shǐ, bù shāng yú jī, bì shāng yú bǎo。 rì mù dào yuǎn, bì shù shàng xià, níng láo yú rén, shèn wú láo mǎ。 cháng lìng yòu yú, bèi dí fù wǒ。 néng míng cǐ zhě, héng xíng tiān xià。」
〈 lùn jiāng〉
wú zǐ yuē:「 fū zǒng wén wǔ zhě, jūn zhī jiāng yě; jiān gāng róu zhě, bīng zhī shì yě。 fán rén lùn jiāng, cháng guān yú yǒng, yǒng zhī yú jiāng, nǎi shù fēn zhī yī 'ěr。 fū yǒng zhě, bì qīng hé。 qīng hé 'ér bù zhī lì, wèi kě yě。 gù jiāng zhī suǒ shèn zhě wǔ: yī yuē lǐ, èr yuē bèi, sān yuē guǒ, sì yuē jiè, wǔ yuē yuē。 lǐ zhě, zhì zhòng rú zhì guǎ; bèi zhě, chū mén rú jiàn dí; guǒ zhě, lín dí bù huái shēng; jiè zhě, suī kè rú shǐ zhàn; yuē zhě, fǎ lìng shěng 'ér bù fán。 shòu mìng 'ér bù cí, dí pò 'ér hòu yán fǎn, jiāng zhī lǐ yě。 gù chū shī zhī rì, yòu sǐ zhī róng, wú shēng zhī rǔ。」
wú zǐ yuē:「 fán bīng yòu sì jī: yī yuē qì jī, èr yuē dì jī, sān yuē shì jī, sì yuē lì jī。 sān jūn zhī zhòng, bǎi wàn zhī shī, zhāng shè qīng zhòng zài yú yī rén, shì wèi qì jī; lù xiá dào xiǎn, míng shān dà sài, shí fū suǒ shǒu, qiān fū bù guò, shì wèi dì jī; shàn xíng jiàndié, qīng bīng wǎng lái, fēn sàn qí zhòng, shǐ qí jūn chén xiāng yuàn, shàng xià xiāng jiù, shì wèi shì jī; chē jiān guǎn xiá, zhōu lì lǔ jí, shì xí zhàn zhèn, mǎ xián chí zhú, shì wèi lì jī。 zhī cǐ sì zhě, nǎi kě wéi jiāng。 rán qí wēi dé rén yǒng, bì zú yǐ shuài xià 'ān zhòng, bù dí jué yí, shī lìng 'ér xià bù fàn, suǒ zài kòu bù gǎn dí。 dé zhī guó qiáng, qù zhī guó wáng。 shì wèi liáng jiāng。」
wú zǐ yuē:「 fū pí gǔ jīn duó, suǒ yǐ wēi 'ěr, jīng qí huī zhì, suǒ yǐ wēi mù, jìn lìng xíng fá, suǒ yǐ wēi xīn。 ěr wēi yú shēng, bù kě bù qīng, mù wēi yú sè, bù kě bù míng, xīn wēi yú xíng, bù kě bù yán。 sān zhě bù lì, suī yòu qí guó, bì bài yú dí。 gù yuē, jiāng zhī suǒ huī, mò bù cóng yí, jiāng zhī suǒ zhǐ, mò bù qián sǐ。」
wú zǐ yuē:「 fán zhàn zhī yào: bì xiān zhàn qí jiāng 'ér chá qí cái。 yīn xíng yòng quán, zé bù láo 'ér gōng jǔ。 qí jiāng yú 'ér xìn rén, kě zhà 'ér yòu; tān 'ér hū míng, kě huò 'ér lù; qīng biàn wú móu, kě láo 'ér kùn; shàng fù 'ér jiāo, xià pín 'ér yuàn, kě lí 'ér jiān; jìn tuì duō yí, qí zhòng wú yǐ, kě zhèn 'ér zǒu; shì qīng qí jiāng 'ér yòu guī zhì, sài yì kāi xiǎn, kě yāo 'ér qǔ; jìn dào yì, tuì dào nán, kě lái 'ér qián; jìn dào xiǎn, tuì dào yì, kě bó 'ér jī; jū jūn xià shī, shuǐ wú suǒ tōng, lín yǔ shù zhì, kě guàn 'ér shěn; jū jūn huāng zé, cǎo chǔ yōu huì, fēng biāo shù zhì, kě fén 'ér miè; tíng jiǔ bù yí, jiàngshì xiè dài, qí jūn bù bèi, kě qián 'ér xí。」
wǔ hóu wèn yuē:「 liǎng jūn xiāng wàng, bù zhī qí jiāng, wǒ yù xiàngzhī, qí shù rú hé?」 qǐ duì yuē:「 lìng jiàn 'ér yǒng zhě jiāng qīng ruì yǐ cháng zhī, wù yú běi wú wù yú dé, guān dí zhī lái, yī zuò yī qǐ, qí zhèng yǐ lǐ, qí zhuī běi yáng wéi bù jí, qí jiàn lì yáng wéi bù zhī; rú cǐ jiāng zhě, míng wéi zhì jiāng, wù yǔ zhàn yǐ。 ruò qí zhòng huān huá, jīng qí fán luàn, qí zú zì xíng zì zhǐ, qí bīng huò zòng huò héng, qí zhuī běi kǒng bù jí, jiàn lì kǒng bù dé, cǐ wéi yú jiāng, suī zhòng kě huò。」
〈 yìng biàn〉
wǔ hóu wèn yuē:「 chē jiān mǎ liáng, jiāng yǒng bīng qiáng, zú yù dí rén, luàn 'ér shī xíng, zé rú zhī hé?」 qǐ duì yuē:「 fán zhàn zhī fǎ, zhòu yǐ jīng qí fān huī wéi jié, yè yǐ jīn gǔ jiā dí wéi jié。 huī zuǒ 'ér zuǒ, huī yòu 'ér yòu, gǔ zhī zé jìn, jīn zhī zé zhǐ。 yī chuī 'ér xíng, zài chuī 'ér jù, bù cóng lìng zhě zhū。 sān jūn fú wēi, shì zú yòng mìng, zé zhàn wú qiáng dí, gōng wú jiān chén yǐ。」
wǔ hóu wèn yuē:「 ruò dí zhòng wǒ guǎ, wéi zhī nài hé?」 qǐ duì yuē:「 bì zhī yú yì, yāo zhī yú 'è。 gù yuē, yǐ yī jī shí, mò shàn yú 'è; yǐ shí jī bǎi, mò shàn yú xiǎn; yǐ qiān jī wàn, mò shàn yú zǔ。 jīn yòu shàonián zú, zú qǐ, jī jīn míng gǔ yú 'è lù, suī yòu dà zhòng, mò bù jīng dòng。 gù yuē, yòng zhòng zhě wù yì, yòng shǎo zhě wù 'ài。」
wǔ hóu wèn yuē:「 yòu shī shèn zhòng, jì wǔ qiě yǒng, bèi dà xiǎn zǔ, yòu shān zuǒ shuǐ, shēn gōu gāo lěi, shǒu yǐ qiáng nǔ, tuì rú shān yí, jìn rú fēng yǔ, liáng shí yòu duō, nán yǔ cháng shǒu?」 duì yuē:「 dà zāi wèn hū! cǐ fēi chē qí zhī lì, shèng rén zhī móu yě。 néng bèi qiānshèng wàn qí, jiān zhī tú bù, fēn wéi wǔ jūn, jūn gè yī qú。 fū wǔ jūn zhī qú, dí rén bì huò, mò zhī suǒ jiā。 dí ruò jiān shǒu yǐ gù qí bīng, jí xíng jiàndié, yǐ guān qí lǜ。 bǐ tīng wú shuō, jiě zhī 'ér qù。 bù tīng wú shuō, zhǎn shǐ fén shū, fēn wéi wǔ zhàn, zhàn shèng wù zhuī, bù shèng jí guī, rú shì yáng běi, ān xíng jí dòu, yī jié qí qián, yī jué qí hòu, liǎng jūn xián méi huò zuǒ huò yòu 'ér xí qí chù, wǔ jūn jiāo zhì, bì yòu qí lì。 cǐ jī qiáng zhī dào yě。」
wǔ hóu wèn yuē:「 dí jìn 'ér bó wǒ, yù qù wú lù, wǒ zhòng shèn jù, wéi zhī nài hé?」 duì yuē:「 wèicǐ zhī shù, ruò wǒ zhòng bǐ guǎ, gè fēn 'ér chéng zhī, bǐ zhòng wǒ guǎ, yǐ fāng cóng zhī, cóng zhī wú xī, suī zhòng kě fú。」
wǔ hóu wèn yuē:「 ruò yù dí yú xī gǔ zhī jiān, bàng duō xiǎn zǔ, bǐ zhòng wǒ guǎ, wéi zhī nài hé?」 qǐ duì yuē:「 zhū qiū líng lín gǔ, shēn shān dà zé, jí xíng jí qù, wù dé cóng róng。 ruò gāo shān shēn gǔ, zú rán xiāng yù, bì xiān gǔ zào 'ér chéng zhī, jìn gōng yǔ nǔ, qiě shè qiě lǔ。 shěn chá qí zhèng, luàn zé jī zhī wù yí。」
wǔ hóu wèn yuē:「 zuǒ yòu gāo shān, dì shèn xiá pò, zú yù dí rén, jī zhī bù gǎn, qù zhī bù dé, wéi zhī nài hé?」 qǐ duì yuē:「 cǐ wèi gǔ zhàn, suī zhòng bù yòng, mù wú cái shì, yǔ dí xiāng dāng, qīng zú lì bīng, yǐ wéi qián xíng。 fēn chē liè qí, yǐn yú sì bàng, xiāng qù shù lǐ, wú jiàn qí bīng。 dí bì jiān chén, jìn tuì bù gǎn。 chū jīng liè pèi, xíng chū shān wài yíng zhī, dí rén bì jù。 chē qí tiǎo zhī, wù lìng dé xiū。 cǐ gǔ zhàn zhī fǎ yě。」
wǔ hóu wèn yuē:「 wú yǔ dí xiāng yù dà shuǐ zhī zé, qīng lún méi yuán, shuǐ bó chē qí。 zhōu jí bù shè, jìn tuì bù dé。 wéi zhī nài hé?」 qǐ duì yuē:「 cǐ wèi shuǐ zhàn, wú yòng chē qí, qiě liú qí bàng。 dēng gāo sì wàng bì dé shuǐ qíng, zhī qí guǎng xiá, jìn qí qiǎn shēn, nǎi kě wéi qí yǐ shèng zhī。 dí ruò jué shuǐ, bàn dù 'ér bó zhī。」
wǔ hóu wèn yuē:「 tiān jiǔ lián yǔ, mǎ xiàn chē zhǐ, sì miàn shòu dí, sān jūn jīng hài, wéi zhī nài hé?」 qǐ duì yuē:「 fán yòng chē zhě, yīn shī zé tíng, yáng zào zé qǐ guì gāo jiàn xià chí qí qiáng chē, ruò jìn ruò zhǐ, bì cóng qí dào。 dí rén ruò qǐ, bì zhú qí jì。」
wǔ hóu wèn yuē:「 bào kòu zú lái, lüè wú tián yě, qǔ wú niú yáng, zé rú zhī hé?」 qǐ duì yuē:「 bào kòu zhī lái, bì lǜ qí qiáng, shàn shǒu wù yìng, bǐ jiāng mù qù, qí zhuāng bì zhòng qí xīn bì kǒng, hái tuì wù sù, bì yòu bù shǔ, zhuī 'ér jī zhī, qí bīng kě fù。」
wú zǐ yuē:「 fán gōng dí wéi chéng zhī dào, chéng yì jì pò, gè rù qí gōng, yù qí lù zhì, shōu qí qì wù。 jūn zhī suǒ zhì, wú kān qí mù, fā qí wū、 qǔ qí sù、 shā qí liù chù、 fán qí jī jù, shì mín wú cán xīn。 qí yòu qǐng jiàng, xǔ 'ér 'ān zhī。」
〈 lì shì〉
wǔ hóu wèn yuē:「 yán xíng míng shǎng zú yǐ shèng hū?」 qǐ duì yuē:「 yán míng zhī shì, chén bù néng xī, suī rán, fēi suǒ shì yě。 fū fā hào bù lìng 'ér rén lè wén, xīng shī dòng zhòng 'ér rén lè zhàn, jiāo bīng jiē rèn 'ér rén lè sǐ。 cǐ sān zhě, rén zhù zhī suǒ shì yě。」
wǔ hóu yuē:「 zhì zhī nài hé?」 duì yuē:「 jūn jǔ yòu gōng 'ér jìn xiǎng zhī, wú gōng 'ér lì zhī。」
yú shì wǔ hóu shè zuò miào tíng, wéi sān xíng, xiǎng shì dà fū。 shàng gōng zuò qián xíng, yáo xí jiān zhòng qì shàng láo; cì gōng zuò zhōng xíng, yáo xí qì chā jiǎn, wú gōng zuò hòu xíng, yáo xí wú zhòng qì。 xiǎng bì 'ér chū, yòu bān cì yòu gōng zhě fù mǔ qī zǐ yú miào mén wài, yì yǐ gōng wéi chā。 yòu sǐ shì zhī jiā, suì bèi shǐ zhě láo cì qí fù mǔ, zhe bù wàng yú xīn。 xíng zhī sān nián, qín rén xīng shī, lín yú xī hé, wèi shì wén zhī, bù dài lì lìng, jiè zhòu 'ér fèn jī zhī zhě, yǐ wàn shù。
wǔ hóu zhào wú qǐ 'ér wèi yuē:「 zǐ qián rì zhī jiào xíng yǐ。」 qǐ duì yuē:「 chén wén rén yòu duǎn cháng, qì yòu shèng shuāi。 jūn shì fā wú gōng zhě wǔ wàn rén, chén qǐng shuài yǐ dāng zhī, tuō qí bù shèng, qǔ xiào yú zhū hóu, shī quán yú tiān xià yǐ。 jīn shǐ yī sǐ zéi fú yú kuàng yě, qiān rén zhuī zhī, mò bù xiāo shì láng gù, hé zhě? kǒng qí bào qǐ 'ér hài jǐ yě。 shì yǐ yī rén tóu mìng, zú jù qiān fū。 jīn chén yǐ wǔ wàn zhī zhòng 'ér wéi yī sǐ zéi, shuài yǐ tǎo zhī, gù nán dí yǐ。 yú shì wǔ hóu cóng zhī。 jiān chē wǔ bǎishèng, qí sān qiān pǐ, ér pò qín wǔ shí wàn zhòng。 cǐ lì shì zhī gōng yě。」
xiān zhàn yī rì wú qǐ lìng sān jūn yuē:「 zhū lì shì dāng cóng shòu dí chí chē qí yǔ tú。 ruò chē bù dé chē, qí bù dé qí, tú bù dé tú, suī pò jūn jiē wú yì。」 gù zhàn zhī rì, qí lìng bù fán, ér wēi zhèn tiān xià。