shénme shì cháng chéng ?
cháng chéng zài zhōng guó lì shǐ shàng shì zuò wéi jūn shì dǒu zhēng de chǎn wù hé yǒng jiǔ xìng fáng yù gōng chéng 'ér chū xiàn de。 tā shì yóu mián yán shēn zhǎn de yī dào huò duō dào chéng qiáng， yīchóng huò duō zhòng guān bǎo yǐ jí yán cháng chéng mì bù de fēng suì、 dào lù、 gè zhǒng fù shǔ shè shī， qiǎo miào jiè zhù tiān rán xiǎn zǔ 'ér zǔ chéng de， bìng yǐ chéng qiáng wéi xiàn， yǐ guān 'ài wéi zhī chēng diǎn de diǎn xiàn jié hé、 zòng shēn tī cìxiàng guàn de jù xíng fáng yù tǐ xì。 yóu yú tā cháng dá qiān lǐ shèn zhì wàn lǐ yǐ shàng， cóng zǒng tǐ shàng kàn， shì yī tiáo xiàn shì jì cháng qiě dà de chéng fáng， suǒ yǐ yī bān chēng zhī wéi cháng chéng。
zhōng guó lì shǐ shàng céng xiū guò duō shǎo cháng chéng？
cháng chéng de xiū zhù yán xù liǎo liǎng qiān duō nián， cháng chéng kāi shǐ xiū zhù de shí qī， dà bù fēn zài gōng yuán qián 7 shì jì qián hòu。 zhè shí zhèng dāng wǒ guó lì shǐ shàng chūn qiū zhàn guó shí qī， yóu yú zhū hóu hù xiāng jiān bìng de jiēguǒ， chū xiàn chǔ、 qín、 yàn、 qí、 hán、 zhào、 wèi děng jiào wéi qiáng dà de zhū hóu guó jiā。 zhè xiē guó jiā jīng cháng yòu xiē chōng tū fā shēng， tā men bǐ cǐ zhī jiān wèile hù xiāng fáng yù， biàn zài zì jǐ de lǐng tǔ shàng xiū zhù qǐ yī dào huò shǔdào gāo dà de chéng qiáng。 yóu yú zhè zhǒng chéng qiáng zài guó jiè shàng xiū zhù de hěn cháng， bù zhǐ shì jǐ gōng lǐ 'ér shì shù bǎi gōng lǐ huò shàng qiān gōng lǐ。 tā yǔ yī bān chéng shì de wéi qiáng yě bù tóng， shì yī tiáo cháng xiàn xíng 'ér bù shì zhōu wéi fēng bì de zhuàng tài。 suǒ yǐ， rén men bǎ tā chēng zhī wéi cháng chéng， yě yòu de jiào cháng yuán。
zuì zǎo xiū zhù cháng chéng de shì chǔ guó hé qí guó， xiū zhù de shí jiān yuē zài gōng yuán qián 7 shì jì qián hòu。 dào gōng yuán qián 4 shì jì qián hòu， yàn、 zhào、 qín、 wèi、 hán gè guó xiāng jì xiū zhù hù fáng de cháng chéng。
gōng yuán qián 4 shì jì qián hòu， wǒ guó běi bù dì qū de yàn、 zhào、 qín děng guó， hé wǒ guó jìng nèi běi fāng de yóu mù mín zú dōng hú、 xiōng nú děng xiāng lín。 nà shí xiōng nú zhèng chù yú nú lì zhì jiē duàn， nú lì zhù guì zú jīng cháng lüè rǎo yàn、 zhào、 qín sān guó de tǔ dì， qiǎng duó shēng chù hé rén kǒu， yán zhòng fáng 'ài zhe rén men de zhèng cháng shēng chǎn hé shēng huó， suǒ yǐ zhè sān guó yòu zài qí běi fāng xiū zhù liǎo fáng zhǐ dōng hú、 xiōng nú nán xià de cháng chéng。 hòu lái， qín shǐ huáng yòu zài zhè sān guó cháng chéng de jī chǔ shàng jìn xíng lián jiē hé xiū zhù， biàn xíng chéng qín shǐ huáng de wàn lǐ cháng chéng。
zì qín shǐ huáng yǐ hòu， jīng xī hàn、 dōng hàn、 běi wèi、 běi qí、 běi zhōu、 suí、 liáo、 jīn、 míng gè dài， dōudà guī mó dì xiū zhù huò zēng jiàn cháng chéng。 qí zhōng yóu yǐ hàn dài hé míng dài cháng chéng guī mó zuì dà。
míng dài xiū zhù wàn lǐ cháng chéng， dàn míng wáng cháo zuì zhōng yě cóng wàn lǐ cháng chéng kāi shǐ bēng kuì。 zhè shuō míng yī gè guó jiā de cún wáng yǔ 'ān wēi， bù néng wán quán yǐ kào wǔ lì hé chéng fáng， jí suǒ wèi “ zài dé bù zài xiǎn ”。
cháng chéng de zhù yào gōng néng shì shénme？
shuō qǐ cháng chéng de gōng néng， rén men zhǐ shuō shì fáng yù gōng shì， zhè shì bù quán miàn de。 qí shí tā de gōng néng yìng bāo kuò yǐ xià sì gè fāng miàn：
fáng yù rǎo lüè， bǎo hù guó jiā 'ān quán hé rén mín shēng huó de 'ān dìng。 zhè shì zhù yào yòng tú。 chūn qiū zhàn guó shí qī de cháng chéng， zhù yào shì zhū hóu guó jiā de hù xiāng fáng yù， qín shǐ huáng tǒng yī tiān xià zhī hòu， zhù yào shì fáng yù xiōng nú nú lì zhù guì zú de rǎo lüè， yǐ hòu de xǔ duō cháo dài yě dà dōushì zhōng yuán dì qū de tǒng zhì zhě wéi fáng yù yóu mù mín zú tǒng zhì zhě de rǎo lüè 'ér xiū zhù de。 zhōng guó de cháng chéng wèishénme yī zhí yán xù xiū zhù liǎo liǎng qiān duō nián？ zhè zhù yào shì wǒ guó zhōng yuán de nóng yè shēng chǎn wéi zhù de dì qū fáng yù běi fāng yóu mù mín zú tǒng zhì zhě rǎo lüè de xū yào。 nóng yè shēng chǎn xū yào 'ān dìng， cái néng yòu hǎo de shōu huò， ér yóu mù mín zú tǒng zhì zhě zé zhú shuǐ cǎo 'ér jū， yóu yí wú dìng。 yóu mù mín zú tǒng zhì zhě jīng cháng lái zhōng yuán lǔ lüè， ér zhōng yuán rén xiǎng jī bài tā men， yòu bù nà me róng yì： nǐ zhuī tā páo， nǐ tuì tā lái。 suǒ yǐ， qín hàn jí yǐ hòu lì dài zhōng yuán dì qū tǒng zhì zhě rèn wéi， zhǐ yòu xiū cháng chéng jiā yǐ fáng fàn， cái shì zuì jiā bàn fǎ。
kāi fā tún tián， bǎo hù tún tián hé bǎo hù biān yuǎn dì qū shēng chǎn de fā zhǎn。 fán shì xiū zhù cháng chéng de dì fāng， dōuyào zǔ zhì xiū zhù cháng chéng de rén hé qí suí cóng jiā rén， jìn xíng nóng mù yè shēng chǎn， yǐ bǎo zhèng cháng chéng yán xiàn de gōng yìng， cóng 'ér cù jìn liǎo nóng yè shēng chǎn de fā zhǎn。 qín shǐ huáng shí qī zài xiū zhù cháng chéng de tóng shí， bù dàn zài cháng chéng de yán xiàn shè shí 'èr jùn， ér qiě yí mín qián wǎng kāi fā。 hàn wǔ dì shí yòu dà liàng fā zhǎn liǎo tún shù hé tún tián， yòu zǔ zhì dì jìn xíng fā zhǎn nóng mù yè shēng chǎn。 tóng shí， cháng chéng fēng suì yě shì bǎo hù tún tián hé kāi fā zhè xiē dì qū zuì hǎo de píng zhàng。
kāi tuò sī chóu zhī lù。 hàn wǔ dì shí dài， jīng guò duō cì duì xiōng nú guì zú nú lì zhù de zhēng tǎo zhàn zhēng， kāi tuò liǎo guǎng dà de xī běi biān jiāng， què bǎo hé xī zhàn lüè yào dì de 'ān quán， xiū zhù chéng zhàng、 liè tíng， zuì yuǎn dá lú qú shān（ yuē zài jīn yīn shān běi lù）， zhè xiē chéng zhàng shǐ hàn jūn tuì kě shǒu， jìn kě gōng， cóng 'ér bǎo hù liǎo yīn shān hé qí lián shān nèi wài fù ráo de kěn qū hé cǎo yuán。
bǎo hù tōng xùn hé shāng lǚ wǎng lái。 qín shǐ huáng shí zài xiū zhù cháng chéng shí， suí cháng chéng nèi wài， dū bì yòu kuān dà de zhí dào hé chí dào， yǔ shǒu dū xián yáng xiāng tōng， yán zhe cháng chéng de shí 'èr jùn yě yòu dà dào xiāng tōng， wú lùn chuán dì wén shū， hái shì shāng lǚ wǎng lái， dōuhěn fāng biàn， zhè duì fā zhǎn zhōng yuán yǔ biān yuǎn dì qū de jīng jì yòu zhe zhòng yào de zuò yòng。 hàn dài yòu dǎ tōng xī yù de jiāo tōng dà dào， yòu lì yú gè guó zhī jiān de shǐ jié wǎng lái hé shāng lǚ de tōng guò。 cháng chéng de fēng suì yě shì yán zhe zhè tiáo dà dào xiū zhù， qǐ dào bǎo hù zhōng xī jiāo tōng chàng tōng de zuò yòng。
wǒ guó de fáng yù xìng háo gōu hé chéng qiáng qǐ yuán yú hé shí ?
zhù chéng， shì bàn suí zhe zhàn zhēng de chū xiàn 'ér chǎn shēng de。
zǎo zài fù xì shì zú shè huì shí qī， sī yòu cái chǎn jiù yǐ chū xiàn， zhè cóng dà liàng gǔ wén huà yí zhǐ de kǎo gǔ fā jué zhōng， kě yǐ dé dào chōng fēn de zhèng míng。
yóu yú sī yòu cái chǎn de chā bié 'ér dǎo zhì pín fù fēn huà rì yì xuán shū， chū xiàn liǎo jiē jí duì lì。 yǔ cǐ tóng shí， lüè duó sī yòu cái chǎn de zhàn zhēng， yě bàn suí zhe jiē jí de duì lì 'ér jìn rù rén lèi shè huì de shēng huó zhōng。 ēn gé sī shuō：“ lín rén de cái fù cì jī liǎo gè mín zú de tān yù， zài zhè xiē mín zú nà lǐ， huò qǔ cái fù yǐ chéng wéi zuì zhòng yào de shēng huó mùdì zhī yī。 tā men shì yě mán rén： jìn xíng lüè duó zài tā men kàn lái shì bǐ jìn xíng chuàng zào xìng de láo dòng gèng róng yì shèn zhì gèng róng yù de shì qíng”。 tā rèn wéi zhè yī shí qī shì jūn shì mín zhù zhì shí qī。
zài wǒ guó， zhè yī shí qī zhèng shì gǔ wén xiàn zhōng jì shù de wǔ dì shí dài。 wǔ dì， jí huáng dì、 zhuān Xū、 dì kù、 yáo、 shùn wǔ rén。
ēn gé sī duì jūn shì mín zhù zhì shí qī de zhàn zhēng， céng yòu guò“ chún cuì shì wéi liǎo lüè duó” de píng shuō， bìng rèn wéi zhè shí zhàn zhēng yǐ jīng“ chéng wéi jīng cháng de zhí yè liǎo”。 yòu lüè duó， dāng rán jiù yòu fǎn lüè duó。 gè gè bù luò wèile bǎo zhàng běn bù luò de cái wù、 rén kǒu bù bèi lüè duó， wèile zài pín fán de lüè duó zhàn zhēng zhōng“ bǎo cún zì jǐ”， tí gāo bù luò zì shēn de shēng cún néng lì， yú shì chéng guō gōu chí děng jù yòu fáng yù xìng de zhù chéng shè shī biàn yìng yùn 'ér shēng。
cháng chéng zài zhōng guó lì shǐ shàng shì zuò wéi jūn shì dǒu zhēng de chǎn wù hé yǒng jiǔ xìng fáng yù gōng chéng 'ér chū xiàn de。 tā shì yóu mián yán shēn zhǎn de yī dào huò duō dào chéng qiáng， yīchóng huò duō zhòng guān bǎo yǐ jí yán cháng chéng mì bù de fēng suì、 dào lù、 gè zhǒng fù shǔ shè shī， qiǎo miào jiè zhù tiān rán xiǎn zǔ 'ér zǔ chéng de， bìng yǐ chéng qiáng wéi xiàn， yǐ guān 'ài wéi zhī chēng diǎn de diǎn xiàn jié hé、 zòng shēn tī cìxiàng guàn de jù xíng fáng yù tǐ xì。 yóu yú tā cháng dá qiān lǐ shèn zhì wàn lǐ yǐ shàng， cóng zǒng tǐ shàng kàn， shì yī tiáo xiàn shì jì cháng qiě dà de chéng fáng， suǒ yǐ yī bān chēng zhī wéi cháng chéng。
zhōng guó lì shǐ shàng céng xiū guò duō shǎo cháng chéng？
cháng chéng de xiū zhù yán xù liǎo liǎng qiān duō nián， cháng chéng kāi shǐ xiū zhù de shí qī， dà bù fēn zài gōng yuán qián 7 shì jì qián hòu。 zhè shí zhèng dāng wǒ guó lì shǐ shàng chūn qiū zhàn guó shí qī， yóu yú zhū hóu hù xiāng jiān bìng de jiēguǒ， chū xiàn chǔ、 qín、 yàn、 qí、 hán、 zhào、 wèi děng jiào wéi qiáng dà de zhū hóu guó jiā。 zhè xiē guó jiā jīng cháng yòu xiē chōng tū fā shēng， tā men bǐ cǐ zhī jiān wèile hù xiāng fáng yù， biàn zài zì jǐ de lǐng tǔ shàng xiū zhù qǐ yī dào huò shǔdào gāo dà de chéng qiáng。 yóu yú zhè zhǒng chéng qiáng zài guó jiè shàng xiū zhù de hěn cháng， bù zhǐ shì jǐ gōng lǐ 'ér shì shù bǎi gōng lǐ huò shàng qiān gōng lǐ。 tā yǔ yī bān chéng shì de wéi qiáng yě bù tóng， shì yī tiáo cháng xiàn xíng 'ér bù shì zhōu wéi fēng bì de zhuàng tài。 suǒ yǐ， rén men bǎ tā chēng zhī wéi cháng chéng， yě yòu de jiào cháng yuán。
zuì zǎo xiū zhù cháng chéng de shì chǔ guó hé qí guó， xiū zhù de shí jiān yuē zài gōng yuán qián 7 shì jì qián hòu。 dào gōng yuán qián 4 shì jì qián hòu， yàn、 zhào、 qín、 wèi、 hán gè guó xiāng jì xiū zhù hù fáng de cháng chéng。
gōng yuán qián 4 shì jì qián hòu， wǒ guó běi bù dì qū de yàn、 zhào、 qín děng guó， hé wǒ guó jìng nèi běi fāng de yóu mù mín zú dōng hú、 xiōng nú děng xiāng lín。 nà shí xiōng nú zhèng chù yú nú lì zhì jiē duàn， nú lì zhù guì zú jīng cháng lüè rǎo yàn、 zhào、 qín sān guó de tǔ dì， qiǎng duó shēng chù hé rén kǒu， yán zhòng fáng 'ài zhe rén men de zhèng cháng shēng chǎn hé shēng huó， suǒ yǐ zhè sān guó yòu zài qí běi fāng xiū zhù liǎo fáng zhǐ dōng hú、 xiōng nú nán xià de cháng chéng。 hòu lái， qín shǐ huáng yòu zài zhè sān guó cháng chéng de jī chǔ shàng jìn xíng lián jiē hé xiū zhù， biàn xíng chéng qín shǐ huáng de wàn lǐ cháng chéng。
zì qín shǐ huáng yǐ hòu， jīng xī hàn、 dōng hàn、 běi wèi、 běi qí、 běi zhōu、 suí、 liáo、 jīn、 míng gè dài， dōudà guī mó dì xiū zhù huò zēng jiàn cháng chéng。 qí zhōng yóu yǐ hàn dài hé míng dài cháng chéng guī mó zuì dà。
míng dài xiū zhù wàn lǐ cháng chéng， dàn míng wáng cháo zuì zhōng yě cóng wàn lǐ cháng chéng kāi shǐ bēng kuì。 zhè shuō míng yī gè guó jiā de cún wáng yǔ 'ān wēi， bù néng wán quán yǐ kào wǔ lì hé chéng fáng， jí suǒ wèi “ zài dé bù zài xiǎn ”。
cháng chéng de zhù yào gōng néng shì shénme？
shuō qǐ cháng chéng de gōng néng， rén men zhǐ shuō shì fáng yù gōng shì， zhè shì bù quán miàn de。 qí shí tā de gōng néng yìng bāo kuò yǐ xià sì gè fāng miàn：
fáng yù rǎo lüè， bǎo hù guó jiā 'ān quán hé rén mín shēng huó de 'ān dìng。 zhè shì zhù yào yòng tú。 chūn qiū zhàn guó shí qī de cháng chéng， zhù yào shì zhū hóu guó jiā de hù xiāng fáng yù， qín shǐ huáng tǒng yī tiān xià zhī hòu， zhù yào shì fáng yù xiōng nú nú lì zhù guì zú de rǎo lüè， yǐ hòu de xǔ duō cháo dài yě dà dōushì zhōng yuán dì qū de tǒng zhì zhě wéi fáng yù yóu mù mín zú tǒng zhì zhě de rǎo lüè 'ér xiū zhù de。 zhōng guó de cháng chéng wèishénme yī zhí yán xù xiū zhù liǎo liǎng qiān duō nián？ zhè zhù yào shì wǒ guó zhōng yuán de nóng yè shēng chǎn wéi zhù de dì qū fáng yù běi fāng yóu mù mín zú tǒng zhì zhě rǎo lüè de xū yào。 nóng yè shēng chǎn xū yào 'ān dìng， cái néng yòu hǎo de shōu huò， ér yóu mù mín zú tǒng zhì zhě zé zhú shuǐ cǎo 'ér jū， yóu yí wú dìng。 yóu mù mín zú tǒng zhì zhě jīng cháng lái zhōng yuán lǔ lüè， ér zhōng yuán rén xiǎng jī bài tā men， yòu bù nà me róng yì： nǐ zhuī tā páo， nǐ tuì tā lái。 suǒ yǐ， qín hàn jí yǐ hòu lì dài zhōng yuán dì qū tǒng zhì zhě rèn wéi， zhǐ yòu xiū cháng chéng jiā yǐ fáng fàn， cái shì zuì jiā bàn fǎ。
kāi fā tún tián， bǎo hù tún tián hé bǎo hù biān yuǎn dì qū shēng chǎn de fā zhǎn。 fán shì xiū zhù cháng chéng de dì fāng， dōuyào zǔ zhì xiū zhù cháng chéng de rén hé qí suí cóng jiā rén， jìn xíng nóng mù yè shēng chǎn， yǐ bǎo zhèng cháng chéng yán xiàn de gōng yìng， cóng 'ér cù jìn liǎo nóng yè shēng chǎn de fā zhǎn。 qín shǐ huáng shí qī zài xiū zhù cháng chéng de tóng shí， bù dàn zài cháng chéng de yán xiàn shè shí 'èr jùn， ér qiě yí mín qián wǎng kāi fā。 hàn wǔ dì shí yòu dà liàng fā zhǎn liǎo tún shù hé tún tián， yòu zǔ zhì dì jìn xíng fā zhǎn nóng mù yè shēng chǎn。 tóng shí， cháng chéng fēng suì yě shì bǎo hù tún tián hé kāi fā zhè xiē dì qū zuì hǎo de píng zhàng。
kāi tuò sī chóu zhī lù。 hàn wǔ dì shí dài， jīng guò duō cì duì xiōng nú guì zú nú lì zhù de zhēng tǎo zhàn zhēng， kāi tuò liǎo guǎng dà de xī běi biān jiāng， què bǎo hé xī zhàn lüè yào dì de 'ān quán， xiū zhù chéng zhàng、 liè tíng， zuì yuǎn dá lú qú shān（ yuē zài jīn yīn shān běi lù）， zhè xiē chéng zhàng shǐ hàn jūn tuì kě shǒu， jìn kě gōng， cóng 'ér bǎo hù liǎo yīn shān hé qí lián shān nèi wài fù ráo de kěn qū hé cǎo yuán。
bǎo hù tōng xùn hé shāng lǚ wǎng lái。 qín shǐ huáng shí zài xiū zhù cháng chéng shí， suí cháng chéng nèi wài， dū bì yòu kuān dà de zhí dào hé chí dào， yǔ shǒu dū xián yáng xiāng tōng， yán zhe cháng chéng de shí 'èr jùn yě yòu dà dào xiāng tōng， wú lùn chuán dì wén shū， hái shì shāng lǚ wǎng lái， dōuhěn fāng biàn， zhè duì fā zhǎn zhōng yuán yǔ biān yuǎn dì qū de jīng jì yòu zhe zhòng yào de zuò yòng。 hàn dài yòu dǎ tōng xī yù de jiāo tōng dà dào， yòu lì yú gè guó zhī jiān de shǐ jié wǎng lái hé shāng lǚ de tōng guò。 cháng chéng de fēng suì yě shì yán zhe zhè tiáo dà dào xiū zhù， qǐ dào bǎo hù zhōng xī jiāo tōng chàng tōng de zuò yòng。
wǒ guó de fáng yù xìng háo gōu hé chéng qiáng qǐ yuán yú hé shí ?
zhù chéng， shì bàn suí zhe zhàn zhēng de chū xiàn 'ér chǎn shēng de。
zǎo zài fù xì shì zú shè huì shí qī， sī yòu cái chǎn jiù yǐ chū xiàn， zhè cóng dà liàng gǔ wén huà yí zhǐ de kǎo gǔ fā jué zhōng， kě yǐ dé dào chōng fēn de zhèng míng。
yóu yú sī yòu cái chǎn de chā bié 'ér dǎo zhì pín fù fēn huà rì yì xuán shū， chū xiàn liǎo jiē jí duì lì。 yǔ cǐ tóng shí， lüè duó sī yòu cái chǎn de zhàn zhēng， yě bàn suí zhe jiē jí de duì lì 'ér jìn rù rén lèi shè huì de shēng huó zhōng。 ēn gé sī shuō：“ lín rén de cái fù cì jī liǎo gè mín zú de tān yù， zài zhè xiē mín zú nà lǐ， huò qǔ cái fù yǐ chéng wéi zuì zhòng yào de shēng huó mùdì zhī yī。 tā men shì yě mán rén： jìn xíng lüè duó zài tā men kàn lái shì bǐ jìn xíng chuàng zào xìng de láo dòng gèng róng yì shèn zhì gèng róng yù de shì qíng”。 tā rèn wéi zhè yī shí qī shì jūn shì mín zhù zhì shí qī。
zài wǒ guó， zhè yī shí qī zhèng shì gǔ wén xiàn zhōng jì shù de wǔ dì shí dài。 wǔ dì， jí huáng dì、 zhuān Xū、 dì kù、 yáo、 shùn wǔ rén。
ēn gé sī duì jūn shì mín zhù zhì shí qī de zhàn zhēng， céng yòu guò“ chún cuì shì wéi liǎo lüè duó” de píng shuō， bìng rèn wéi zhè shí zhàn zhēng yǐ jīng“ chéng wéi jīng cháng de zhí yè liǎo”。 yòu lüè duó， dāng rán jiù yòu fǎn lüè duó。 gè gè bù luò wèile bǎo zhàng běn bù luò de cái wù、 rén kǒu bù bèi lüè duó， wèile zài pín fán de lüè duó zhàn zhēng zhōng“ bǎo cún zì jǐ”， tí gāo bù luò zì shēn de shēng cún néng lì， yú shì chéng guō gōu chí děng jù yòu fáng yù xìng de zhù chéng shè shī biàn yìng yùn 'ér shēng。
guān yú chéng chí de xiū zhù qǐ yuán yú wǔ dì shí qī de jìzǎi， zài wǒ guó gǔ dài wén xiàn zhōng， bìng bù shǎo jiàn。 rú《 huái nán zǐ · yuán dào xùn》 shuō：“ huáng dì shǐ lì chéng yì yǐ jū”。《 shǐ jì · wǔ dì běn jì》 shuō shùn“ yī nián 'ér suǒ jū chéng jù， èr nián chéng yì， sān nián chéng dū”。《 lǐ jì》、《 lǚ shì chūn qiū》、《 huái nán zǐ》 děng shū shuō“ gǔn zhù chéng”。《 wú yuè chūn qiū》 gèng jìn yī bù shuō“ gǔn zhù chéng yǐ wèi jūn， zào guō yǐ shǒu mín， cǐ chéng guō zhī shǐ yě”。《 bó wù zhì》 zé shuō“ yǔ zuò sān chéng， qiáng zhě gōng， ruò zhě shǒu， dí zhě zhàn。 chéng guō yòu zì yǔ zuò yě”。 kě jiàn， zhōng guó yuán shǐ shè huì mò qī， jí shì zú zhì dù rì qū wǎ jiě、 nú lì zhì shè huì jí jiāng dào lái de qián xī， háo gōu chéng bǎo děng lèi xíng de fáng yù xìng gōng chéng shè shī， yǐ jīng chǎn shēng。
xià wáng cháo shí fáng yù xìng chéng qiáng yòu hé fā zhǎn ?
yǔ jiàn lì liǎo wǒ guó lì shǐ shàng dì yī gè nú lì zhì guó jiā héng héng xià wáng cháo。
xià wáng cháo jiàn lì zhī hòu， wèile gǒng gù zì jǐ de tǒng zhì， zài yuán lái hù cóng duì de jī chǔ shàng， dà lì kuò chōng cháng bèi xìng zhì de wáng shì wèi duì， chōng fēn yùn yòng dāng shí zuì xiān jìn de kē xué jì shù héng héng qīng tóng yě liàn jì shù zhì zào bīng qì， tóng shí yě zài jūn shì zhòng dì， gòu zhù fáng yù gōng shì。 yóu yú dāng shí yǐ jīng shì yī gè tǒng yī de guó jiā， suǒ yǐ zēng jiàn de gōng shì shè shī bìng bù duō， jīng guò jǐ qiān nián de cāng sāng biàn huà， zhè xiē gōng shì yí zhǐ duō yǐ yān méi， yīn 'ér mù qián fā xiàn de hěn shǎo。
1959 nián kāi shǐ zài hé nán yǎn shī 'èr lǐ tóu jìn xíng kǎo gǔ fā jué， fā xiàn liǎo dōng xī dá 2.5 gōng lǐ、 nán běi dá 1.5 gōng lǐ de chéng shì yí zhǐ。 jù duō shù zhuān jiā lùn zhèng， zhè lǐ shì xià wáng cháo hòu qī de guó dū。 chéng shì zhōu wéi， méi yòu chéng qiáng， dàn zài chéng shì yí zhǐ zhōng jiān， fā xiàn liǎo yī zuò xiū jiàn yòu tǔ wéi qiáng de gōng chéng， gāi tǔ wéi qiáng jiàn lì zài yī gè dà xíng bèn tǔ tái jī zhī shàng。 tái jī gāo yuē 3 mǐ， biān yuán bù fēn wéi huǎn pō zhuàng， gōng qiáng jiù zhù zài huǎn pō nèi biān yuán bù wèi， qiáng nèi quán shì gōng diàn jiàn zhù yí zhǐ， zǒng miàn jī yuē 1 wàn píng fāng mǐ。 wéi qiáng chéng fāng xíng， zhǐ yòu nán qiáng yòu mén， mén nèi liǎng cè jiàn yòu dōng xī shú ( ěr fáng )， xì mén wèi suǒ jū。 gōng qiáng de qiáng jī cáo shì zài tái jī bèn tǔ shàng chóngxīn wā jué de， cáo dǐ pū yòu wèi jīng jiā gōng de hóng shā shí hé qīng shí， chǔ shí zhōng bù lì yòu mù zhù， zuò wéi qiáng gǔ， rán hòu zài mù zhù sì zhōu jī tǔ bèn zhù。 zhè yàng de jié gòu， kě yǐ zài hòu dù bù dà de qíng kuàng xià， xiāng duì tí gāo qiáng de gāo dù。 cóng jūn shì zuò yòng shàng kàn， gāo qiáng néng qǐ dào zhē bì、 yǐn bì jí zhàng 'ài zuò yòng。
shāng wáng cháo shí fáng yù xìng chéng qiáng yòu hé fā zhǎn ?
1983 nián， zài hé nán yǎn shī chéng xī zhī shī xiāng gōu yī dài jìn xíng kǎo gǔ fā jué shí， fā xiàn liǎo yī suǒ shāng chū dà xíng gǔ chéng yí zhǐ， gāi chéng jiàn yú luò shuǐ běi 'àn shāo shāo lóng qǐ de gāo dì shàng， zhěng tǐ lüè chéng fāng xíng。 nán běi cháng yuē 1700 mǐ， dōng xī kuān dù， běi bù 1215 mǐ， nán duān jǐn 740 mǐ， zǒng miàn jī yuē 190 wàn píng fāng mǐ。 chéng zhōu wéi zhù yòu bèn tǔ chéng qiáng， qiáng hòu yī bān zài 16 mǐ zhì 28 mǐ zhī jiān， bìng bù xiāng děng。 dōng、 xī liǎng miàn， gè yòu chéng mén sān zuò， běi miàn yòu chéng mén yī zuò， chéng nèi nán bù zhōng yāng， yòu fāng xíng xiǎo chéng yī zuò， sì zhōu tǔ qiáng bèn zhù 'ér chéng， hòu 2 mǐ zuǒ yòu， gè biān cháng jūn yuē 200 mǐ。 chéng zhōng yāng yòu yī tiáo héng guàn quán chéng、 yǔ luò shuǐ lüè chéng píng xíng de hé gōu yí zhǐ， kuān wéi 30 héng 60 mǐ， dāng dì chēng wéi shī xiāng gōu。 zhù chéng zuò yè cǎi qǔ xiān jué jī chǔ cáo， rán hòu zhú céng tián tǔ bèn shí de fāng fǎ。 cáo kǒu kuān 18.3 mǐ， cáo dǐ kuān 17.7 mǐ， shēn 0.6 héng 0.9 mǐ。 zhù chéng qiáng měi bèn gāo 0.3 mǐ， jiù xiàng zhōng xīn shōu suō 0.3 héng 0.6 mǐ， xiàn cún chéng qiáng cán gāo 1.8 mǐ chù kuān 16.4 mǐ。 chéng qiáng gēn bù nèi wài liǎng cè， jūn yòu gāo yuē 1 mǐ zuǒ yòu de bèn tǔ hù chéng pō。
1956 nián zài hé nán zhèng zhōu jìn xíng kǎo gǔ fā jué， fā xiàn liǎo yī zuò shāng dài gǔ chéng yí zhǐ， chéng wéi fāng xíng， chéng qiáng zhōu cháng 6960 mǐ， sì miàn yòu dà xiǎo bù tóng de quē kǒu 11 gè， yòu de kě néng shì chéng mén。 chéng qiáng sì zhōu wā yòu shēn、 kuān gè yuē 5 héng 6 mǐ de wài háo yī tiáo。 chéng qiáng gēn bù zǒng hòu yuē 21 mǐ， xiàn cán cún gāo dù 5 mǐ chù hòu yuē 10 mǐ， gū jì yuán gāo kě néng zài 10 mǐ zuǒ yòu。 zhù chéng zuò yè fāng fǎ， yǔ yǎn shī shāng chéng xiāng sì， yě shì yóu zhù chéng qiáng hé hù chéng pō liǎng bù fēn zǔ chéng。 zhù chéng qiáng gēn bù hòu yuē 10.6 mǐ zuǒ yòu， liǎng cè hù chéng pō gēn bù hòu dù， gè zài 5 mǐ yǐ shàng， xiàng shàng qīng xié jiǎo yuē wéi 23 dù zuǒ yòu。 dàn zhè shí de zhù chéng jì shù， yǐ yòu míng xiǎn tí gāo： dì yī， zhù chéng qiáng yǐ yóu bǎn zhù fǎ zhù chéng， liǎng cè yǔ hù chéng pō jiēfèng chù， yǐ jìn sì chuí zhí， bì miàn zhì jīn réng liú yòu cháng yuē 3 mǐ、 kuān yuē 0.3 mǐ zuǒ yòu mù bǎn de hén jì。 dì 'èr， hù chéng pō wéi qīng xié bèn zhù 'ér chéng， kǎo lǜ dào chí zhì gōng zhě pān dēng， zài bèn wán hòu， yóu dǐng bù xiàng xià jìn xíng chǎn xuē， bìng zài biǎo miàn pū shè yī céng liào jiāng shí suì kuài， yǐ fáng yǔ shuǐchōng shuà。 dì sān， zhù chéng qiáng gè bèn céng zhī jiān， cǎi yòng sǔn mǎo shì jié hé fǎ， bèn wō jiào shēn， liǎng bèn céng bèn wō qiàn jiē， jǐn mì jiān shí， kě zēng qiáng zhù chéng láo gù xìng。 dì sì， shǐ yòng de bèn jù， yǐ yóu 4 gēn mù gùn bǎng zài yī qǐ， fā zhǎn wéi yóu chéng kǔn yuán mù jǐn mì gù dìng 'ér chéng。
jiù gòu zhù chéng qiáng suǒ xū gōng chéng liàng lái kàn， wā tǔ yuē 170 wàn lì fāng mǐ， bèn tǔ yuē 87 wàn lì fāng mǐ。 jiǎ rú měi tiān tóu rù 1 wàn míng láo dòng lì jìn xíng zuò yè， 3000 míng wā tǔ， 3000 míng yùn tǔ， 3500 míng bèn dǎ， 500 míng zuò qín zá gōng zuò， yǐ dāng shí de zuì gāo zuò yè lǜjì suàn， xū 8 nián cái néng wán chéng。 rú guǒ bù shì zuì gāo tǒng zhì zhě suǒ zài zhī dì， méi yòu chōng zú de rén lì、 wù lì， shì hěn nán zhù chéng rú cǐ guī mó hóng dà de chéng chí de。
zhōng guó zuì zǎo lián jiē chéng chí de“ zhōu dào” shì zěn me chǎn shēng de ?
xī zhōu wáng cháo fú yuán liáo kuò， píng fān wáng shì de jūn shì jù diǎn fēn sàn yú quán guó gè dì。 xī zhōu wáng cháo wèile néng mìqiè yǔ zhū hóu de lián xì， què bǎo wáng dū yǔ gè zhū hóu guó dū zhī jiān de jiāo tōng chàng tōng， yǐ biàn yú jī dòng jūn duì、 chuán dì jūn qíng， yǐ wáng dū wéi zhōng xīn， xiàng sì miàn bā fāng gòu zhù liǎo xǔ duō tiáo yǐ jūn yòng wéi zhù de guó jiā yī jí de dào lù， chēng wéi“ zhōu dào”， huò chēng“ zhōu xíng”。 xī nán zhì bā shǔ ( sì chuān )， běi zhì qín、 jìn ( shǎn xī、 shān xī )， dōng běi zhì yàn、 qí ( hé běi、 shān dōng )， dōng nán zhì huái yí ( ān huī、 jiāng sū )， nán zhì shēn、 jīng ( hú běi )， dōuyòu“ zhōu dào” kě tōng。
“ zhōu dào” yòu yǐ xià sān gè tè diǎn： yī shì lù miàn píng、 lù shēn zhí。《 shī · xiǎo yǎ · dà dōng》 shuō“ zhōu dào rú dǐ， qí zhí rú shǐ”， xíng róng tā xiàng mó dāo shí yī yàng píng tǎn hé láo gù， xiàng jiàn gǎn yī yàng tǐng zhí；《 shī · xiǎo yǎ · xiǎo biàn》 hé《 zuǒzhuàn》 xiāng gōng wǔ nián suǒ yǐn yì shī， yědōu zàn yáng shuō：“ cù cù（ píng） zhōu dào”，“ zhōu dào tǐng tǐng ( zhí )”。 èr shì lù fú jiào kuān， sì mǎ zhàn chē kě yǐ tōng xíng wú zǔ。《 shī · xiǎo yǎ · sì mǔ》 shuō：“ sì mǔ fēi fēi ( sù chí bù tíng )， zhōu dào wō chí ( yáo yuǎn zhī mào )”；《 shī · xiǎo yǎ · hé cǎo bù huáng》 hái jì yòu zī zhòng chē xíng shǐ yú zhōu dào de qíng kuàng， shuō“ yòu zhàn zhī chē， xíng bǐ zhōu dào”。 sān shì zhōu dào liǎng cè zhí yòu shù mù。《 guó yǔ · zhōu yǔ》 shuō：“ zhōu zhì yòu zhī yuē： liè shù yǐ biǎo dào”；《 shī · dà yǎ · mián》 shuō：“ zuò、 yù bō yǐ ( zuò yù shù shēng yè shí )， hángdào duì ( tōng xíng ) yǐ”， kě jiàn zhōu dào liǎng cè shì zhǒng yòu shù mù de。 dào bàng zhí shù， bù jǐn kě qǐ zhē yīn、 biāozhì zuò yòng， ér qiě yě qǐ zhē bì、 zhàng 'ài zuò yòng。 shāng dài hòu qī， zhàn chē yǐ chéng wéi jūn zhōng zhù yào bīng zhǒng， zhì zhōu dài， chē zhàn yǐ chéng wéi zhù yào zuò zhàn fāng shì， suǒ yǐ zhí shù shè zhàng， jiù liè wèiguó jiā de zhòng yào fáng yù shè shī zhī yī， tā hé háo gōu、 tǔ qiáng xiāng hù pèi hé， chéng wéi zhàn chē nán yǐ yú yuè de zhàng 'ài。
xià wáng cháo shí fáng yù xìng chéng qiáng yòu hé fā zhǎn ?
yǔ jiàn lì liǎo wǒ guó lì shǐ shàng dì yī gè nú lì zhì guó jiā héng héng xià wáng cháo。
xià wáng cháo jiàn lì zhī hòu， wèile gǒng gù zì jǐ de tǒng zhì， zài yuán lái hù cóng duì de jī chǔ shàng， dà lì kuò chōng cháng bèi xìng zhì de wáng shì wèi duì， chōng fēn yùn yòng dāng shí zuì xiān jìn de kē xué jì shù héng héng qīng tóng yě liàn jì shù zhì zào bīng qì， tóng shí yě zài jūn shì zhòng dì， gòu zhù fáng yù gōng shì。 yóu yú dāng shí yǐ jīng shì yī gè tǒng yī de guó jiā， suǒ yǐ zēng jiàn de gōng shì shè shī bìng bù duō， jīng guò jǐ qiān nián de cāng sāng biàn huà， zhè xiē gōng shì yí zhǐ duō yǐ yān méi， yīn 'ér mù qián fā xiàn de hěn shǎo。
1959 nián kāi shǐ zài hé nán yǎn shī 'èr lǐ tóu jìn xíng kǎo gǔ fā jué， fā xiàn liǎo dōng xī dá 2.5 gōng lǐ、 nán běi dá 1.5 gōng lǐ de chéng shì yí zhǐ。 jù duō shù zhuān jiā lùn zhèng， zhè lǐ shì xià wáng cháo hòu qī de guó dū。 chéng shì zhōu wéi， méi yòu chéng qiáng， dàn zài chéng shì yí zhǐ zhōng jiān， fā xiàn liǎo yī zuò xiū jiàn yòu tǔ wéi qiáng de gōng chéng， gāi tǔ wéi qiáng jiàn lì zài yī gè dà xíng bèn tǔ tái jī zhī shàng。 tái jī gāo yuē 3 mǐ， biān yuán bù fēn wéi huǎn pō zhuàng， gōng qiáng jiù zhù zài huǎn pō nèi biān yuán bù wèi， qiáng nèi quán shì gōng diàn jiàn zhù yí zhǐ， zǒng miàn jī yuē 1 wàn píng fāng mǐ。 wéi qiáng chéng fāng xíng， zhǐ yòu nán qiáng yòu mén， mén nèi liǎng cè jiàn yòu dōng xī shú ( ěr fáng )， xì mén wèi suǒ jū。 gōng qiáng de qiáng jī cáo shì zài tái jī bèn tǔ shàng chóngxīn wā jué de， cáo dǐ pū yòu wèi jīng jiā gōng de hóng shā shí hé qīng shí， chǔ shí zhōng bù lì yòu mù zhù， zuò wéi qiáng gǔ， rán hòu zài mù zhù sì zhōu jī tǔ bèn zhù。 zhè yàng de jié gòu， kě yǐ zài hòu dù bù dà de qíng kuàng xià， xiāng duì tí gāo qiáng de gāo dù。 cóng jūn shì zuò yòng shàng kàn， gāo qiáng néng qǐ dào zhē bì、 yǐn bì jí zhàng 'ài zuò yòng。
shāng wáng cháo shí fáng yù xìng chéng qiáng yòu hé fā zhǎn ?
1983 nián， zài hé nán yǎn shī chéng xī zhī shī xiāng gōu yī dài jìn xíng kǎo gǔ fā jué shí， fā xiàn liǎo yī suǒ shāng chū dà xíng gǔ chéng yí zhǐ， gāi chéng jiàn yú luò shuǐ běi 'àn shāo shāo lóng qǐ de gāo dì shàng， zhěng tǐ lüè chéng fāng xíng。 nán běi cháng yuē 1700 mǐ， dōng xī kuān dù， běi bù 1215 mǐ， nán duān jǐn 740 mǐ， zǒng miàn jī yuē 190 wàn píng fāng mǐ。 chéng zhōu wéi zhù yòu bèn tǔ chéng qiáng， qiáng hòu yī bān zài 16 mǐ zhì 28 mǐ zhī jiān， bìng bù xiāng děng。 dōng、 xī liǎng miàn， gè yòu chéng mén sān zuò， běi miàn yòu chéng mén yī zuò， chéng nèi nán bù zhōng yāng， yòu fāng xíng xiǎo chéng yī zuò， sì zhōu tǔ qiáng bèn zhù 'ér chéng， hòu 2 mǐ zuǒ yòu， gè biān cháng jūn yuē 200 mǐ。 chéng zhōng yāng yòu yī tiáo héng guàn quán chéng、 yǔ luò shuǐ lüè chéng píng xíng de hé gōu yí zhǐ， kuān wéi 30 héng 60 mǐ， dāng dì chēng wéi shī xiāng gōu。 zhù chéng zuò yè cǎi qǔ xiān jué jī chǔ cáo， rán hòu zhú céng tián tǔ bèn shí de fāng fǎ。 cáo kǒu kuān 18.3 mǐ， cáo dǐ kuān 17.7 mǐ， shēn 0.6 héng 0.9 mǐ。 zhù chéng qiáng měi bèn gāo 0.3 mǐ， jiù xiàng zhōng xīn shōu suō 0.3 héng 0.6 mǐ， xiàn cún chéng qiáng cán gāo 1.8 mǐ chù kuān 16.4 mǐ。 chéng qiáng gēn bù nèi wài liǎng cè， jūn yòu gāo yuē 1 mǐ zuǒ yòu de bèn tǔ hù chéng pō。
1956 nián zài hé nán zhèng zhōu jìn xíng kǎo gǔ fā jué， fā xiàn liǎo yī zuò shāng dài gǔ chéng yí zhǐ， chéng wéi fāng xíng， chéng qiáng zhōu cháng 6960 mǐ， sì miàn yòu dà xiǎo bù tóng de quē kǒu 11 gè， yòu de kě néng shì chéng mén。 chéng qiáng sì zhōu wā yòu shēn、 kuān gè yuē 5 héng 6 mǐ de wài háo yī tiáo。 chéng qiáng gēn bù zǒng hòu yuē 21 mǐ， xiàn cán cún gāo dù 5 mǐ chù hòu yuē 10 mǐ， gū jì yuán gāo kě néng zài 10 mǐ zuǒ yòu。 zhù chéng zuò yè fāng fǎ， yǔ yǎn shī shāng chéng xiāng sì， yě shì yóu zhù chéng qiáng hé hù chéng pō liǎng bù fēn zǔ chéng。 zhù chéng qiáng gēn bù hòu yuē 10.6 mǐ zuǒ yòu， liǎng cè hù chéng pō gēn bù hòu dù， gè zài 5 mǐ yǐ shàng， xiàng shàng qīng xié jiǎo yuē wéi 23 dù zuǒ yòu。 dàn zhè shí de zhù chéng jì shù， yǐ yòu míng xiǎn tí gāo： dì yī， zhù chéng qiáng yǐ yóu bǎn zhù fǎ zhù chéng， liǎng cè yǔ hù chéng pō jiēfèng chù， yǐ jìn sì chuí zhí， bì miàn zhì jīn réng liú yòu cháng yuē 3 mǐ、 kuān yuē 0.3 mǐ zuǒ yòu mù bǎn de hén jì。 dì 'èr， hù chéng pō wéi qīng xié bèn zhù 'ér chéng， kǎo lǜ dào chí zhì gōng zhě pān dēng， zài bèn wán hòu， yóu dǐng bù xiàng xià jìn xíng chǎn xuē， bìng zài biǎo miàn pū shè yī céng liào jiāng shí suì kuài， yǐ fáng yǔ shuǐchōng shuà。 dì sān， zhù chéng qiáng gè bèn céng zhī jiān， cǎi yòng sǔn mǎo shì jié hé fǎ， bèn wō jiào shēn， liǎng bèn céng bèn wō qiàn jiē， jǐn mì jiān shí， kě zēng qiáng zhù chéng láo gù xìng。 dì sì， shǐ yòng de bèn jù， yǐ yóu 4 gēn mù gùn bǎng zài yī qǐ， fā zhǎn wéi yóu chéng kǔn yuán mù jǐn mì gù dìng 'ér chéng。
jiù gòu zhù chéng qiáng suǒ xū gōng chéng liàng lái kàn， wā tǔ yuē 170 wàn lì fāng mǐ， bèn tǔ yuē 87 wàn lì fāng mǐ。 jiǎ rú měi tiān tóu rù 1 wàn míng láo dòng lì jìn xíng zuò yè， 3000 míng wā tǔ， 3000 míng yùn tǔ， 3500 míng bèn dǎ， 500 míng zuò qín zá gōng zuò， yǐ dāng shí de zuì gāo zuò yè lǜjì suàn， xū 8 nián cái néng wán chéng。 rú guǒ bù shì zuì gāo tǒng zhì zhě suǒ zài zhī dì， méi yòu chōng zú de rén lì、 wù lì， shì hěn nán zhù chéng rú cǐ guī mó hóng dà de chéng chí de。
zhōng guó zuì zǎo lián jiē chéng chí de“ zhōu dào” shì zěn me chǎn shēng de ?
xī zhōu wáng cháo fú yuán liáo kuò， píng fān wáng shì de jūn shì jù diǎn fēn sàn yú quán guó gè dì。 xī zhōu wáng cháo wèile néng mìqiè yǔ zhū hóu de lián xì， què bǎo wáng dū yǔ gè zhū hóu guó dū zhī jiān de jiāo tōng chàng tōng， yǐ biàn yú jī dòng jūn duì、 chuán dì jūn qíng， yǐ wáng dū wéi zhōng xīn， xiàng sì miàn bā fāng gòu zhù liǎo xǔ duō tiáo yǐ jūn yòng wéi zhù de guó jiā yī jí de dào lù， chēng wéi“ zhōu dào”， huò chēng“ zhōu xíng”。 xī nán zhì bā shǔ ( sì chuān )， běi zhì qín、 jìn ( shǎn xī、 shān xī )， dōng běi zhì yàn、 qí ( hé běi、 shān dōng )， dōng nán zhì huái yí ( ān huī、 jiāng sū )， nán zhì shēn、 jīng ( hú běi )， dōuyòu“ zhōu dào” kě tōng。
“ zhōu dào” yòu yǐ xià sān gè tè diǎn： yī shì lù miàn píng、 lù shēn zhí。《 shī · xiǎo yǎ · dà dōng》 shuō“ zhōu dào rú dǐ， qí zhí rú shǐ”， xíng róng tā xiàng mó dāo shí yī yàng píng tǎn hé láo gù， xiàng jiàn gǎn yī yàng tǐng zhí；《 shī · xiǎo yǎ · xiǎo biàn》 hé《 zuǒzhuàn》 xiāng gōng wǔ nián suǒ yǐn yì shī， yědōu zàn yáng shuō：“ cù cù（ píng） zhōu dào”，“ zhōu dào tǐng tǐng ( zhí )”。 èr shì lù fú jiào kuān， sì mǎ zhàn chē kě yǐ tōng xíng wú zǔ。《 shī · xiǎo yǎ · sì mǔ》 shuō：“ sì mǔ fēi fēi ( sù chí bù tíng )， zhōu dào wō chí ( yáo yuǎn zhī mào )”；《 shī · xiǎo yǎ · hé cǎo bù huáng》 hái jì yòu zī zhòng chē xíng shǐ yú zhōu dào de qíng kuàng， shuō“ yòu zhàn zhī chē， xíng bǐ zhōu dào”。 sān shì zhōu dào liǎng cè zhí yòu shù mù。《 guó yǔ · zhōu yǔ》 shuō：“ zhōu zhì yòu zhī yuē： liè shù yǐ biǎo dào”；《 shī · dà yǎ · mián》 shuō：“ zuò、 yù bō yǐ ( zuò yù shù shēng yè shí )， hángdào duì ( tōng xíng ) yǐ”， kě jiàn zhōu dào liǎng cè shì zhǒng yòu shù mù de。 dào bàng zhí shù， bù jǐn kě qǐ zhē yīn、 biāozhì zuò yòng， ér qiě yě qǐ zhē bì、 zhàng 'ài zuò yòng。 shāng dài hòu qī， zhàn chē yǐ chéng wéi jūn zhōng zhù yào bīng zhǒng， zhì zhōu dài， chē zhàn yǐ chéng wéi zhù yào zuò zhàn fāng shì， suǒ yǐ zhí shù shè zhàng， jiù liè wèiguó jiā de zhòng yào fáng yù shè shī zhī yī， tā hé háo gōu、 tǔ qiáng xiāng hù pèi hé， chéng wéi zhàn chē nán yǐ yú yuè de zhàng 'ài。