经书浅谈 导言wǒ tán de “ jīng shū ”， bù shì“ jīng xué”。 yào tán“ jīng xué”， tán hé róng yì！ yī bù“ jīng xué shǐ”， shí zhì shàng shì yī bù zhōng guó sī xiǎng dǒu zhēng shǐ， zhù xiàn shì zhèng zhì sī xiǎng dǒu zhēng shǐ， shèn zhì zhèng zhì dǒu zhēng shǐ。 zhè shì lì dài zhèng zhì jiā、 sī xiǎng jiā dǎzháo“ jīng xué” qí zhì jìn xíng dǒu zhēng de lì shǐ。 shè jí gè zhòngxué shuō、 xué pài hé tā men de lái lóng qù mài， jí tā men de chǎn shēng、 chéng cháng hé shuāi luò de guò chéng， zì rán yào yán jiū lì shǐ de gè gè lǐng yù， yīn wéi tā shì gè jiā gè pài xīng shuāi de bèi jǐng。 xiě yī bù zhè yàng de dōng xī， kě yǐ chéng wéi yáng yáng dà guān de zhuān zhù， bù shì“ qiǎn tán” suǒ néng liǎo， gèng bù shì wǒ de xué lì suǒ néng liǎo。
jīng shū qiǎn tán， zhǐ xiàn yú qiǎn tán gè zhǒng“ jīng shū” de zhù yào nèi róng， zhù zuò nián dài， wǒ men jīn tiān zěn yàng kàn dài tā； ruò yào yán jiū tā， rú hé zhuóshǒu， rú hé shēn rù。 zài zhè xiē fāng miàn tí gōng zì jǐ yī diǎn kàn fǎ， tóng shí sǎo qīng yī xiē yán jiū shàng de zhàng 'ài。
wǒ tán de“ jīng shū”， qí shí jiù shì“ shí sān jīng”， tā shì zì sòng cháo yǐ lái què dìng de， dào jīn tiān hái xí yǐ wéi cháng， bù shì yòu《 shí sān jīng bái wén》、《 shí sān jīng suǒ yǐn》、《 shí sān jīng zhù shū》 děng děng kě yǐ wéi zhèng má？ zhè shì“ rú jiā” de jīng diǎn。 chāi chuān xī yáng jìng， yě bù guò nà me huí shì。
èr、“ jīng” míng kǎo
wèishénme jiào“ jīng”？ yòu gè zhǒng gè yàng de shuō fǎ。 wǒ bǎ yī xiē nán yǐ zhàn zhù jiǎo de gè zhǒng shuō fǎ piē kāi bù tán， zhuān cóng lì shǐ kǎo jù shàng jiǎng jiǎng zhè wèn tí。“ jīng” zuò shū míng， zuì zǎo jiàn yú《 guó yǔ · wú yǔ》 de“ xié jīng bǐng fú”。 zhè shì jiǎng wú wáng fūchāi yào hé jìn guó jué yī shèng fù de zhàn qián qíng kuàng。 wéi zhāo zhù shuō：“ jīng， bīng shū yě。” ér qīng mò yú yuè què rèn wéi“ shì wú lín zhèn 'ér dú bīng shū zhě”。 yǐ yú yuè shuō，“ xié jīng” shì yè zhe jiàn bǎ shǒu，“ bǐng fú” shì ná zhe gǔ chuí。 dàn jiàn bù chā zài jiàn qiào lǐ， piān yào xié zài yè xià， bù dàn gǔ dài wú cǐ shuō fǎ， ér qiě chuí gǔ yě nán yǐ shǐ jìn。 yú yuè de shuō fǎ yòu pò zhàn。 zǒng zhī， miàn lín jiāo zhàn， xié zhe bīng shū lín shí qǐng jiào tā， zì wèi miǎn kě xiào， yú yuè zhè yī bó chì hái shì yòu dào lǐ de。 yīn zhī，《 wú yǔ》 de“ jīng”， wǒ men bù kàn zuò“ bīng shū”。《 mò zǐ》 yòu《 jīng》 shàng、 xià piān， yě yòu《 jīng shuō》 shàng、 xià piān。《 jīng》 de wén zì jiǎn dān， shèn zhì sān sì gè zì biàn shì yī gè mìng tí。《 zhuāng zǐ · tiān xià piān》 shuō mò xué dì zǐ tú sūn dū dú《 mò jīng》， kě jiàn“ mò jīng” zhī shuō qǐ yú zhàn guó。《 jīng shuō》 biàn jiā yǐ shuō míng。《 xún zǐ · jiě bì piān》 yǐn yòu《 dào jīng》， bù zhī《 dào jīng》 shì shénme shí dài de shū。《 hán fēi zǐ》 de《 nèi chǔ shuō》 shàng、 xià， hé《 wài chǔ shuō》 zuǒ shàng、 zuǒ xià， yòu shàng、 yòu xià（ gòng sì piān） yě yòu“ jīng” hé“ shuō”， kě néng shì fǎng xiào“ mò jīng” de。 kě jiàn，“ jīng” shì tí gāng，“ shuō” shì jiě shì huò yòng gù shì lái zuò zhèng hé shuō míng。《 lǐ jì》 yòu《 jīng jiě piān》， kě néng shì yīn cǐ 'ér dé qǐ fā de。 zhì yú《 hàn shū · yì wén zhì》 yòu《 huáng dì nèi jīng》 yī lèi yī shū， yīn wéi nà shì hòu rén wěi zuò de， biàn bù tǎo lùn liǎo。
yóu shàng suǒ shù，“ jīng” míng zhī qǐ， bù zài“ rú jiā”。“ jīng” de yì yì， yě wèi bì shì yòng tā“ jīng cháng” de yì yì， biǎo shì tā shì yǒng yuǎn bù biàn de zhēn lǐ。 xī hàn de jīng xué jiā yǐ jí yǐ hòu de“ jīn wén pài” rèn wéi zhǐ yòu kǒng zǐ suǒ zhù cái néng jiào“ jīng”， tā men bù dǒng，“ jīng” wèi bì shì kǒng zǐ suǒ zhù， ér qiě“ jīng” míng zhī qǐ， jù mù qián suǒ zhī wén xiàn jìzǎi， dà gài qǐ yú“ mò jīng”， bù qǐ yú kǒng zǐ。 hòu dài bǎ“ jīng shū” zhè yī“ jīng” zì shén mì huà， shèn zhì zōng jiào huà， yīn zhī fán fó suǒ shuō jiào zuò“ fó jīng”， yī sī lán jiào yòu《 kě lán jīng》。 dào jiào chēng《 lǎo zǐ》 wéi《 dào dé jīng》，《 zhuāng zǐ》 wéi《 nán huá zhēn jīng》，《 liè zǐ》 wéi《 chōng xū zhì dé zhēn jīng》。
《 shǐ jì · kǒng zǐ shì jiā》 shuō kǒng zǐ dú《 yì》 wéi biān sān jué。《 bào pǔ zǐ · wài piān · xù xué dì sān》 yě yòu zhè yī shuō fǎ。 zài kǎo gǔ fā jué zhōng， wú lùn zhú jiǎn mù zhá huò bó shū， zhǐ yòu yòng sī xiàn hé má zhì wù bǎ zhú jiǎn、 mù zhá biān zhuì chéng cè de cán jì。“ jīng” běn shì sī zhì zhī míng， shì fǒu yīn yǐ sī zhì wù zhuāng chéng cè 'ér gěi yǐ“ jīng” míng， qián rén duō zhù cǐ shuō， dàn yě nán yǐ kěn dìng， yīn wéi yòng sī、 má zhì wù bǎ zhú jiǎn、 mù zhá biān zhuì chéng cè de bù zhǐ“ jīng shū”。
bǎ“ rú jiā” shū jí shuō chéng“ jīng” de， kāi shǐ jiàn yú《 zhuāng zǐ · tiān yùn piān》：“ kǒng zǐ wèi lǎo dān yuē： ‘ qiū zhì《 shī》、《 shū》、《 lǐ》、《 lè》、《 yì》、《 chūn qiū》 liù jīng， zì yǐ wéi jiǔ yǐ”。 sì hū“ liù jīng” zhī míng， shì kǒng zǐ zì jǐ suǒ shuō。 rú guǒ zhè shuō kě xìn， shèn zhì“ liù jīng” zhī míng， kǒng zǐ yǐ qián zǎo yǐ yòu zhī， tā cái néng shuō wǒ yán jiū zhè“ liù jīng”。 kě xī de shì《 zhuāng zǐ》 zhè bù shū， zì jǐ yě shuō“ yù yán shí jiǔ”（ jiàn《 yù yán piān》）， bù jìn kě xìn。 dàn zǒng kě yǐ zhèng míng， zài zhàn guó shí， rú jiā yǐ yòu“ liù jīng”。《 zhuāng zǐ · tiān xià piān》 gèng jìn yī bù shuō：“《 shī》 yǐ dào zhì，《 shū》 yǐ dào shì，《 lǐ》 yǐ dàohéng，《 lè》 yǐ dào hé，《 yì》 yǐ dào yīn yáng，《 chūn qiū》 yǐ dào míngfèn。 qí shù sàn yú tiān xià 'ér shè yú zhōng guó zhě， bǎi jiā zhī xué shí huò chēng 'ér dào zhī。” zhè jǐ jù huà yì sī shì，“《 shī》 biǎo dá sī xiǎng gǎn qíng，《 shū》 jì shù lì shǐ，《 lǐ》 jiǎng de shì yìng duì jìn tuì、 zhōu xuán yī ràng，《 lè》 jiǎng de shì shēng yīn hé xié，《 yì》 jiǎng de yīn yáng，《 chūn qiū》 jiǎng de shì jūn chén shàng xià。 zhè zhǒng dào shù fēn bù zài sì fāng 'ér zài zhū hóu gè guó zhōng yòu suǒ biǎo xiàn hé shè shī de， gè jiā gè pài yòu shí yòu rén chēng dào tā。” zhè yàng yī shuō，“ liù jīng” bù dàn shì rú jiā suǒ zhuān yòu， ér qiě tā shì yǐ hòu“ bǎi jiā zhēng míng” de xué shù yuán quán。 hàn dài zūn jīng， jù zhèng xuán shuō，“ liù jīng” ' de zhú jiǎn cháng 'èr chǐ sì cùn（ jiàn《 yí lǐ · pìn lǐ》 jiǎ gōng yàn《 zhèng yì》 yǐn zhèng xuán《 lùn yǔ xù》）。 cóng 1959 nián 7 yuè zài gān sù wǔ wēi hàn mù suǒ chū tǔ de zhú、 mù jiǎn de《 yí lǐ》 kàn lái， zhè huà shì kě xìn de。
sān、《 shí sān jīng》 de wán chéng jīng guò
rú shàng suǒ shuō， rú jiā jīng shū， zuì chū zhǐ yòu“ liù jīng”， yě jiào“ liù yì”（ jiàn jiǎ yì《 xīn shū · liù shù piān》）。 dào hòu lái，《 lè》 wáng yì liǎo， zhǐ shèng xià“ wǔ jīng”。《 lè jīng》 kě néng zhǐ shì qǔdiào qǔpǔ， huò zhě yǐ fù“ lǐ”， yóu gǔ rén“ lǐyuè” lián yán tuī xiǎng 'ér zhī zhī； huò zhě yǐ fù“ shī”， yīn wéi gǔ rén chàng shī， yī dìng yòu yīnyuè pèi hé。 wǒ hái cāi xiǎng， wú lùn“ lǐyuè” de“ lè”， huò zhě“ shī lè” de“ lè”， dào liǎo zhàn guó， dū jiān yú“ gǔ lè” yī lèi， yǐ jīng bù shí xīng liǎo。《 mèng zǐ · liáng huì wáng xià》 zài yòu qí xuān wáng de huà， shuō：“ wǒ bìng bù shì 'àihào gǔ dài yīnyuè， zhǐ shì 'àihào yī bān liú xíng yuèqǔ bà liǎo。” chūn qiū mò qī， zhū hóu gè guó jūn zhù huò zhě shǐ zhě hù xiāng fǎng wèn， yǐ jīng bù yòng“ shī” lái biǎo dá qíng yì huò shǐ mìng， zhàn guó shí qī， ruò yǐn yòng shī jù， zuò yòng hé yǐn yòng yī bān gǔ shū xiāng tóng， wán quán bù tóng yú chūn qiū shí dài yòng“ shī” lái zuò wài jiāo shǒu duàn。 nà me， yǐ fù yú“ shī” de yuèqǔ yuèpǔ zì rán kě néng fèi qì bù yòng。 ér qiě gēn jù mù qián suǒ yǐ zhī de zhàn guó wén xiàn， xī zhōu yǐ zhì chūn qiū nà zhǒng fán wén rù jié de“ lǐ” yě cháng shí qī bù yòng， yǐ fù yú“ lǐ” de“ lè” yě kě néng shī diào tā de yòng chǎng。“ lè” de wáng yì， huò xǔ shì shí dài cháo liú de zì rán táo tài。《 lè jīng》 de shī chuán shì yòu tā de bì rán xìng liǎo， suǒ yǐ《 hàn shū · yì wén zhì》 méi yòu《 lè jīng》。 zhì yú dōng hàn mò nián cáo cāo cóng jīng zhōu dé dào yǎ lè láng dù kuí， tā hái néng jì chū《 shī jīng》 zhōng sì piān yuèpǔ， wǒ què rèn wéi， dù kuí suǒ jì chū de《 shī》 de sì piān yuèpǔ wèi bì shì chūn qiū yǐ qián de gǔ lè pǔ。
“ liù jīng” de cì xù， jù《 zhuāng zǐ · tiān yùn》 hé《 tiān xià》、《 xú wú guǐ》 zhū piān、《 xún zǐ · rú xiào piān》、《 shāng jūn shū · nóng zhàn piān》、《 huái nán zǐ · tài zú xùn》、 dǒng zhòng shū《 chūn qiū fán lù · yù zhèn piān》 yǐ jí《 lǐ jì · jīng jiě piān》、 sī mǎ qiān《 shǐ jì · rú lín chuán xù》， dōushì《 shī》、《 shū》、《 lǐ》、《 lè》、《 yì》、《 chūn qiū》（ wéi《 xún zǐ》《 shāng jūn shū》 méi tán dào《 yì》）。 dàn dào bān gù《 hàn shū · yì wén zhì》 de《 liù yì lüè》， liù jīng de cì xù gǎi wéi《 yì》、《 shū》、《 shī》、《 lǐ》、《 lè》、《 chūn qiū》。 yǐ hòu xǔ shèn de《 shuō wén jiě zì xù》 yǐ zhì xiàn zài de《 shí sān jīng》 dū bǎ《 yì》 gǎi zài dì yī。 wèishénme dào hòu hàn shí bǎ“ jīng shū” de cì xù yí dòng liǎo ní？ hěn kě néng tā men rèn wéi“ jīng shū” de biān zhù nián dài yòu zǎo yòu wǎn， yīnggāi zǎo de zài qián， wǎn de zài hòu。《 yì》， jù shuō kāi shǐ yú fú xī huà guà， zì rán shì zuì zǎo de liǎo， liè zài dì yī。《 shū》 zhōng yòu《 yáo diǎn》， bǐ fú xī wǎn， liè zài dì 'èr。《 shī》 yòu《 shāng sòng》， huò xǔ shì yīn shāng de zuò pǐn bà， liè zài dì sān。《 lǐ》 hé《 lè》 xiāng chuán shì zhōu gōng suǒ zuò， liè zài dì sì hé dì wǔ。 zhì yú《 chūn qiū》， yīn wéi lǔ shǐ shì jīng guò kǒng zǐ shān dìng de， liè zài dì liù。
wú lùn《 shī》、《 shū》、《 lǐ》、《 lè》、《 yì》、《 chūn qiū》 yě hǎo，《 yì》、《 shū》、《 shī》、《 lǐ》、《 lè》、《 chūn qiū》 yě hǎo， tǒng chēng wéi“ liù jīng”，《 lè jīng》 wáng shī， biàn wéi“ wǔ jīng”。《 hòu hàn shū · zhào diǎn chuán》 hé《 sān guó zhì · shǔ zhì · qín mì chuán》 dōuyòu“ qī jīng” zhī míng， què mò jǔ“ qī jīng” shì nǎ jǐ zhǒng， hòu rén què yòu sān zhǒng bù tóng shuō fǎ：（ 1）“ liù jīng” jiā《 lùn yǔ》；（ 2） dōng hàn wéi《 yì》、《 shū》、《 shī》、《 lǐ》、《 chūn qiū》、《 lùn yǔ》、《 xiào jīng》；（ 3）“ wǔ jīng” jiā《 zhōu lǐ》、《 yí lǐ》。 zhè sān zhǒng shuō fǎ bù tóng， yě bù zhī dào nǎ zhǒng shuō fǎ zhèng què， táng cháo yòu“ jiǔ jīng” zhī míng， dàn yě yòu bù tóng shuō fǎ：（ 1）《 yì》、《 shū》、《 shī》、《 zhōu lǐ》、《 yí lǐ》、《 lǐ jì》、《 chūn qiū》、《 lùn yǔ》、《 xiào jīng》；（ 2）《 yì》、《 shū》、《 shī》、《 zhōu lǐ》、《 yí lǐ》、《 lǐ jì》、《 chūn qiū zuǒshìzhuàn》、《 gōngyángzhuàn》、《 gǔliángzhuàn》。 sòng rén cháo gōng wǔ《 jùn zhāi dú shū zhì》 shuō， táng tài hé（ táng wén zōng nián hào， gōng yuán 827--835 nián） zhōng， fù kè“ shí 'èr jīng， lì shí guó xué”。 zhè“ shí 'èr jīng” shì《 yì》、《 shū》、《 shī》、《 zhōu lǐ》、《 yí lǐ》、《 lǐ jì》、《 chūn qiū zuǒzhuàn》、《 gōngyángzhuàn》、《 gǔliángzhuàn》、《 lùn yǔ》、《 xiào jīng》、《 ěr yǎ》。 dào sòng dài， lǐ xué pài yòu bǎ《 mèng zǐ》 dì wèi tí gāo， zhū xī qǔ《 lǐ jì》 zhōng de《 zhōng yōng》、《 dà xué》 liǎng piān， hé《 lùn yǔ》、《 mèng zǐ》 xiāng pèi， chēng wéi《 sì shū》， zì jǐ“ jí zhù”， yóu
yī、《 lùn yǔ》 de nèi róng hé chéng shū nián dài
《 lùn yǔ》 shì zhè yàng yī zhǒng shū： tā jìzǎi zhe kǒng zǐ de yán yǔ xíng shì， yě jìzǎi zhe kǒng zǐ shǎo shù xué shēng de yán yǔ xíng shì。 wǒ men yào yán jiū kǒng zǐ hé kǒng mén dì zǐ， tā shì shǒu xiān yīnggāi dú de shū。
“ lùn yǔ” zhī míng， zuì zǎo jiàn yú《 lǐ jì · fāng jì》， zú jiàn tā zhè shū míng zài hàn wǔ dì yǐ qián biàn yòu liǎo。 wèishénme jiào“ lùn yǔ”， qí shuō bù tóng， dōubù yī dìng kě kào， kě yǐ bù qù guǎn tā。 liǎng hàn rén yǐn《 lùn yǔ》， yòu chēng“ kǒng zǐ yuē” de， zòng bù shì kǒng zǐ de huà， yě chēng“ kǒng zǐ yuē”， sì hū kě yǐ kàn chū， hàn rén bǎ《 lùn yǔ》 děng tóng yú《 mèng zǐ》、《 xún zǐ》、《 mò zǐ》， zuò wéi zhū zǐ de yī zhǒng。 hàn rén yòu bǎ《 lùn yǔ》 kàn wéi“ chuán”、“ jì”， rú《 hàn shū · yáng xióng zhuànzàn》“ chuán mò dà yú《 lùn yǔ》”， yǐ《 lùn yǔ》 wéi“ chuán” de yī zhǒng；《 hòu hàn shū · zhào zī chuán》 yǐn qí yí shū， wèi《 jì》 yòu yuē“ sàng yǔ qí yì yě， níng qī”， zhè shì《 lùn yǔ · bā yì piān》 zhōng de huà。 gèng kě yǐ zhī dào hàn rén bù bǎ《 lùn yǔ》 kàn zuò“ jīng”， ér kàn zuò fǔ yì“ jīng shū” de“ chuán”、“ jì”。 hàn rén dú shū yòng zhú mù jiǎn biān zhuì chéng cè， xiě“ jīng” shū， yòng cháng 'èr chǐ sì cùn de cè（ hàn chǐ， hé jīn yuē 55 ． 92 lí mǐ， 1959 nián gān sù wǔ wēi suǒ chū tǔ hàn jiǎn《 yí lǐ》 kě wéi shí wù zhèng míng）； ruò《 lùn yǔ》， jù《 lùn héng · zhèng shuō piān》， biàn zhǐ yòng bā cùn wéi yī chǐ de zhú jiǎn。 yóu cǐ yě kě yǐ zhèng míng《 lùn yǔ》 zhǐ shì“ chuán”、“ jì”。
《 lùn yǔ》 shū zhōng jì dào liǎo kǒng zǐ wǎn nián zuì nián qīng xué shēng zéngshēn de sǐ， yòu jì zhe céng cān duì lǔ guó mèng jìng zǐ yī duàn duì huà（《 tài bó piān》）。“ jìng” shì shì hào， dāng shí rén sǐ liǎo cái gěi shì hào。 mèng jìng zǐ kěn dìng sǐ zài zhàn guó chū qī， nà me，《 lùn yǔ》 de biān ji chéng shū dà gài zài zhàn guó chū qī， jí gōng yuán qián sì bǎi nián zuǒ yòu。
《 lùn yǔ》 biān zuǎn chéng shū suī zài kǒng zǐ sǐ（ gōng yuán qián 479 nián） hòu qī shí duō nián， dàn zhuóbǐ huò zhě jiào zǎo， shèn zhì yě bù shì yī rén de bǐ mò， rú《 zǐ hǎn piān》 shuō：
láo yuē：“ zǐ yún：‘ wú bù shì， gù yì。”
“ láo” shì qín láo， zì chēng“ láo yuē”， kě néng shì qín láo zì jǐ de bǐ jì， wéi biān ji《 lùn yǔ》 zhě suǒ cǎi rù。 yòu rú《 xiàn wèn piān》：
xiàn wèn chǐ。 zǐ yuē：“ bāng yòu dào， gǔ（ zuò guān ná fèng lù）； bāng wú dào， gǔ， chǐ yě。”
“ xiàn” shì yuán xiàn， yě jiù shì《 yōng yě piān》 de yuán yì。 zhè jǐ jù， yě hěn kě néng shì yuán xiàn zì jǐ de bǐ jì， wéi《 lùn yǔ》 biān zuǎn rén suǒ cǎi rù。 lìng wài yòu rú《 zǐ zhāng piān》 jì“ zǐ xià zhī mén rén” hé zǐ zhāng de wèn dá， nà yī duàn huà， bù shì zǐ zhāng xué shēng suǒ jì， biàn shì zǐ xià xué shēng suǒ jì。 yīn cǐ， wǒ de kàn fǎ shì：《 lùn yǔ》 shì cǎi ji kǒng mén dì zǐ huò zhě zài chuán dì zǐ yòu guān bǐ mò， zài zhàn guó chū qī biān zuǎn 'ér chéng de shū。
èr、《 lùn yǔ》 de zuò yòng
kǒng zǐ wǎn nián jiù yòu jí dà de míng shēng， yíng dé dāng shí gè guó de zàn měi。 dāng shí yòu rén shuō tā shì“ rén mín dǎo shī”（《 lùn yǔ · bā yì》）， lǔ guó chēng tā wéi“ guó lǎo”（《 zuǒzhuàn · āi gōng shí yī nián》） hái yòu rén rèn wéi tā shì“ shèng zhě”（《 lùn yǔ · zǐ hǎn piān》）。 sǐ hòu， tā de xué shēng bǐ tā zuò rì yuè， gāo dé bù kě chāo yuè（《 lùn yǔ · zǐ zhāng piān》）， shuō tā“ shēng dé guāng róng， sǐde kě xī”（ tóng shàng）。 tā duì zhōng guó wén huà de gòng xiàn díquè yòu fēng gōng wěi jì。 yīn cǐ，《 lùn yǔ》 yī shū cóng lái jiù shòu dào zūn zhòng。 liǎng hàn shí 'ér tóng zuì chū niàn shū， shì xiān dú shí zì kè běn， zì qín tǒng yī qián yǐ zhì hàn dài， yòu gè zhǒng shí zì kè běn， rú《 shǐ zhòu piān》、《 cāng jié piān》、《 fán jiāng piān》、《 jí jiù piān》 děng， hǎo bǐ hòu dài 'ér tóng dú《 qiān zì wén》、《 sān zì jīng》、《 bǎi jiā xìng》， qí hòu gǎi dú“ rén、 shǒu、 zú、 dāo、 chǐ” yī yàng。 shí zì wán bì， biàn dú《 lùn yǔ》 hé《 xiào jīng》。《 lùn yǔ》 shì dú shū rén bì dú zhī shū。 bù xiàng“ wǔ jīng”（《 shī》、《 shū》、《 yì》、《 lǐ》，《 chūn qiū》）， kě yǐ bù dú， yě kě yǐ zhǐ tōng yī jīng； néng gòu jiān tōng jǐ zhǒng“ jīng shū” de， biàn shì liǎo bù dé de rú zhě。 yǐ hòu de dú shū rén， kě shuō wú rén bù tán《 lùn yǔ》。 dào nán sòng zhū xī， bǎ《 lùn yǔ》、《 dà xué》、《 zhōng yōng》、《 mèng zǐ》 jí wéi《 sì shū》， zuò《 sì shū zhāng jù jí zhù》， zhè sì zhǒng gèng chéng wéi xué xí rù mén shū。 yuán rén zōng huáng qìng 'èr nián（ 1313） jǔ xíng kē jǔ， kǎo shì tí mù bì xū zài《 sì shū》 zhī nèi， ér qiě bì xū yǐ zhū xī de zhù jiě wéi gēn jù， yī zhí jīng guò míng cháo， yán dào qīng dài guāng xù 'èr shí qī nián（ 1901） cái wán quán fèi chú yǐ《 sì shū》 mìng tí de“ bā gǔ wén” kǎo shì bàn fǎ。《 lùn yǔ》 shì《 sì shū》 de dì yī bù， bā gǔ mìng tí shǎo bù dé《 lùn yǔ》， dú shū rén yào zuò guān， yī bān fēi jīng guò kē jǔ bù xíng，《 sì shū》， yóu qí shì《 lùn yǔ》， biàn chéng wéi dú shū zuò guān de qiāo mén zhuān， rú cǐ jīng guò jiāng jìn liù bǎi nián， zú jiàn tā yǐng xiǎng zhī dà qiě shēn。
zòng shì kē jǔ fèi liǎo，《 lùn yǔ》 hái shì dú shū rén jīng cháng sòng dú de shū。 jì bù shì qiāo mén zhuān liǎo， wèishénme zhè shū hái yòu bù shǎo rén dú tā ní？ yī zé 'èr qiān duō nián lái biàn bǎ tā kàn chéng bì dú shū， jiù de xí guàn shì lì nán yǐ sù qīng； èr zé《 lùn yǔ》 běn shēn yě yòu jiào wéi guǎng fàn de yòng tú hé jiào dà de jià zhí， tā shì yán jiū zhōng guó sī xiǎng shǐ、 wén huà shǐ、 jiào yù shǐ de bì dú shū， suǒ yǐ zhí dào jīn tiān， hái shì hěn zhòng yào de yī bù gǔ jí。
sān、 kǒng zǐ hé tā de sī xiǎng jí gòng xiàn
kǒng zǐ míng qiū， yī shuō shēng yú gōng yuán qián 551 nián（《 gōngyángzhuàn》 hé《 gǔliángzhuàn》）， yī shuō shēng yú gōng yuán qián 559 nián（《 shǐ jì · kǒng zǐ shì jiā》）； sǐ yú gōng yuán qián 479 nián， xiǎng nián qī shí 'èr。
tā chū shēng yú sòng guó guì zú， tā céng zǔ fáng shū yīn bì huò yóu sòng táo dào lǔ guó， biàn chéng wéi lǔ guó rén。 tā fù qīn míng gē， zì shū liáng， zuò guò lǔ guó zōu yì de dì fāng zhǎngguān。 kǒng zǐ chū shēng bù jiǔ， fù qīn sǐ liǎo， jiā tíng yě pín kùn liǎo， bù dé bù zuò gè zhǒng zá huó， yī zé shàn yǎng guǎ mǔ， yī zé zì jǐ shēng huó。 tā zuò guò cāng kù bǎo guǎn yuán， yě zuò guò shēng chù guǎn lǐ yuán， dōuhěn fù zé rèn（《 mèng zǐ · wàn zhāng piān xià》）。 zuì hòu zuò dào lǔ guó de dà sī kòu（《 shǐ jì · kǒng zǐ shì jiā》）， nà shì“ qīng” de gāo wèi liǎo。 tā dào chù xué xí， bù dǒng jiù wèn， suǒ yǐ jiàn wén guǎng bó。 yī shēng dé yì shí shǎo， shī yì shí duō， wǎn nián biàn zhuān mén yī miàn zhěng lǐ gǔ jí， yī miàn jiǎng xué chuán shòu xué shù。 tā shì zhōng guó sī rén jiǎng xué de dì yī rén， yě shì chuán bō gǔ dài wén huà de dì yī rén， zhōng guó gǔ dài wén huà de liú chuán yǐ zhì hòu lái de kuò dà hé fā zhǎn， bù néng bù guī gōng yú kǒng zǐ。
kǒng zǐ de sī xiǎng， yuān yuán yú yīn shāng yǐ jí xī zhōu dōng zhōu de shè huì sī xiǎng cháo liú， gèng duō dì shì jiē shòu liǎo chūn qiū shí dài yī xiē sī xiǎng jiā、 zhèng zhì jiā de yán xíng， rú zhèng guó de zǐ chǎn， qí guó de yàn yīng děng rén。 chūn qiū shí dài zhòng shì“ lǐ”， rèn wéi“ lǐ” shì“ tiān zhī jīng yě， dì zhī yì yě， mín zhī xíng yě”（《 zuǒzhuàn · zhāo gōng 'èr shí wǔ nián》）， kǒng zǐ què gǎi yǐ“ rén” wéi hé xīn， rèn wéi méi yòu“ rén”， biàn tán bù shàng“ lǐ”（《 lùn yǔ · bā yì》）。 kǒng zǐ duì yú“ rén” yòu gè zhǒng dìng yì， gài kuò shuō qǐ lái shì“ ài rén”（《 lùn yǔ · yán yuān》）。 kǒng zǐ suǒ 'ài de“ rén”， shì bāo kuò gè gè jiē jí、 jiē céng de rén， shì yī qiē jù yòu shēng mìng de rén。 kǒng zǐ tóu nǎo lǐ wèi bì yì shí dào jiē jí de huàfēn hé máo dùn， dàn zài jiē jí shè huì lǐ， yòu gè zhǒng jiā tíng chū shēn、 gè zhǒng zhí yè、 shòu zhe bù tóng dài yù de rén， zhè shì kè guān cún zài， rèn hé rén bù néng shì 'ér bù jiàn。 kǒng zǐ de zhì yuàn shì“ lǎo zhě 'ān zhī， péng yǒu xìn zhī， shǎo zhě huái zhī”（《 lùn yǔ · gōng yě cháng》）， ér tā suǒ shōu liú de xué shēng， jué dà duō shù chū zì xià céng， zhǐ yòu qū zhǐ kě shù de xué shēng shì chū zì shàng céng。 kǒng zǐ zì jǐ yě shì mòluò guì zú， yóu cǐ kě jiàn kǒng zǐ xīn mù zhōng bìng bù cún zài jiē jí qí shì。
kǒng zǐ zì sān shí suì zhāo shōu xué shēng， yī zhí dào lǎo，“ xué 'ér bù yàn， huì rén bù juàn”（《 lún yǔ． shù 'ér》）， yīn cǐ bó dé xué shēng de wú xiàn 'ài dài。 tā sǐ hòu， xǔ duō xué shēng zài tā mù cè jié máo wū jū zhù， yòu de zhù sān nián， xiāng chuán zǐ gòng zhù liǎo liù nián。 tā zǎo qī de xué shēng， rú zǐ lù、 rǎn yòu、 zǐ gòng， gēn zhe tā bēn zǒu sì fāng， wéi jiù shì 'ér dǒu zhēng。 tā wǎn qī de xué shēng， rú zǐ yóu、 zǐ xià、 zǐ zhāng、 zéngshēn， biàn jiē shòu tā jiǎng xué dài tú de yī bō。 zhōng guó gǔ dài wén huà de chuán bō， tā wǎn qī xué shēng yě zuò liǎo yī dìng de gòng xiàn。
kǒng zǐ zì jǐ shuō tā yán jiū《 shī》、《 shū》、《 lǐ》、《 lè》、《 yì》、《 chūn qiū》 liù jīng（《 zhuāng zǐ． tiān yùn piān》）。 cóng《 lùn yǔ》 kàn， tā jīng cháng tán《 shī》。《 shī》 jiù shì jīn tiān de《 shī jīng》， shì gǔ dài shī gē zǒng jí， yòu miào táng zhī shī， yòu qīng dà fū de shī， yòu mín gē。 shí dài cóng xī zhōu dào chūn qiū zhōng yè。 kǒng zǐ céng jīng zhěng lǐ guò《 shī》， jiàn《 lùn yǔ · zǐ hǎn piān》。《 shū》 shì《 shàng shū》， yòu chēng《 shū jīng》， shì gǔ dài lì shǐ zī liào huì biān， kǒng zǐ céng yǐn yòng tā， jiàn《 lùn yǔ · wéi zhèng piān》。《 lǐ》， dāng kǒng zǐ shí huò xǔ yòu shū， dàn xiàn jīn liú chuán de《 lǐ》， jí《 yí lǐ》， zé chū zì kǒng zǐ de jiǎng shòu。《 lè》 zhǐ shì qǔpǔ， zǎo yǐ wáng yì， dàn kǒng zǐ bù jǐn shì yīnyuè 'àihào zhě， hěn kě néng shí fēn nèi xíng。《 yì》， yě jiào《 zhōu yì》 huò《 yì jīng》， dāng kǒng zǐ shí， zhǐ yòu《 guà cí》 hé《 yáo cí》 zuò zhàn shì yòng， kǒng zǐ céng jīng yǐn yòng tā。《 chūn qiū》 shì lǔ guó wén shū， kǒng zǐ céng jīng cǎi tā zuò jìn dài shǐ hé dāng dài shǐ de jiào běn。 kǒng zǐ zhěng lǐ hé chuán shòu gǔ dài wén xiàn de qíng xíng dà gài rú cǐ。
kǒng zǐ de jiào yù fāng fǎ yě zhí dé yī tí。 tā bù fēn dì wèi gāo xià， bào chóu hòu bó， zhǐ yào xué shēng ná shí tiáo gān ròu de bài shī lǐ pǐn， biàn jiào dǎo tā（《 lùn yǔ · shù 'ér》）。 tā yīn cái shī jiào， shēn kè liǎo jiě měi gè xué shēng de zī zhì、 xìng qíng、 néng lì、 àihào de bù tóng， suǒ yǐ tóng yī gè wèn tí， kǒng zǐ de dá huà yīn rén 'ér yì， shèn zhì xiāng fǎn（《 lùn yǔ · xiān jìn》）。 shī shēng jiān de xiāng chù yòu shí hǎo bǐ fù zǐ（《 lùn yǔ · xiān jìn》）。 xué shēng píng rì de yán xíng， tā néng shēn rù liǎo jiě， pì rú tā shuō yán huí（ tā suǒ zuì xǐ huān de xué shēng）， píng rì tīng jiǎng， zhǐ tīng bù tí wèn， hǎo xiàng bèn bó， huí qù hòu， què néng fā huī， bìng bù yú bèn（《 lùn yǔ · wéi zhèng》）。 cóng suǒ yòu gǔ jí kàn， kǒng zǐ jiào xué shēng， yī bān yòng qǐ fā shì fāng fǎ。 dāng rán， nà shì gè bié jiào yù， bù tóng yú jīn tiān de shàng dà kè， dàn jīn tiān de guàn zhù shì de fāng fǎ shì fǒu néng yòu suǒ gǎi biàn huò bǔ chōng ní？
sì、 zěn yàng kàn dài《 lùn yǔ》 hé dú tā
wǒ men jīn tiān zǎo yǐ bù bǎ《 lùn yǔ》 kàn chéng“ shèng jīng”， zòng bǎ kǒng zǐ kàn chéng“ shèng rén”， nà yě shì fēng jiàn chū qī de“ shèng rén”。 wǒ men jīn tiān bǎ《 lùn yǔ》 kàn chéng wéi yán jiū kǒng zǐ hé kǒng mén、 kǒng xué de zuì kě xìn de zī liào， yě kàn wéi yán jiū zhōng guó shè huì shǐ、 sī xiǎng shǐ、 jiào yù shǐ、 wén huà shǐ de zī liào， fēn xī tā， pī pàn dì jì chéng tā。
gǔ wǎng jīn lái guān yú《 lùn yǔ》 de shū hěn duō， zǒng jì sān qiān duō zhǒng。 zài《 lùn yǔ》 yī bù shū lǐ， yīn wéi yán cí jiǎn lüè， cí yì hán hùn， gèng gěi rén yǐ wāi qū de kě néng。 jiā shàng zì liǎng hàn yǐ lái， yǐn yòng《 lùn yǔ》 lái zhèng míng zì jǐ de yì jiàn， jīng cháng“ duàn zhāng qǔ yì”， bù gù běn zhēn。 zhè zhǒng bàn fǎ zuì yì fā zhǎn， yú shì kǒng zǐ běn rén hé tā de xué shuō biàn céng bèi gè shì gè yàng lì yòng guò。 tā men bù xī qū jiě《 lùn yǔ》， yòng zì jǐ de xué shuō lái fù huì tā。 lì rú sòng cháo de wéi xīn zhù yì zhě lù jiǔ yuān（ 1139-1193 nián） céng gōng kāi dì shuō：“ liù jīng zhù wǒ”（《 xiàng shān quán jí》 juàn sān shí sì）。 suǒ wèi“ liù jīng zhù wǒ”， jiù shì liù jīng zuò wǒ zhù zhāng de zhù jiǎo。 wú guài《 lùn yǔ》 yī bù shū céng bèi gè shì gè yàng de rén zuò guò bù shìdàng de píng jià， yě bèi gè shì gè yàng de rén zuò liǎo bù tóng chéng dù de wāi qū。 wǒ men yào zhèng què dì liǎo jiě《 lùn yǔ》， hái tā yǐ běn lái miàn mù， yóu cǐ 'ér zhèng què dì píng jià kǒng zǐ， gěi yǐ qiàrúqífèn de lì shǐ dì wèi， shǒu xiān yào sǎo qīng 'èr qiān duō nián lái jī lěi de fáng 'ài wǒ men shì xiàn de zhàng bì， bìng qiě bǎ kǒng zǐ běn rén zài lì shǐ shàng suǒ fā shēng de zuò yòng hé tā céng bèi rén lì yòng yīn 'ér zài lì shǐ shàng fā shēng de bù tóng zuò yòng qū bié kāi lái。 yào shí shì qiú shì dì tàn tǎo《 lùn yǔ》 yuán wén de běn yì， yòng mǎ liè zhù yì de guān diǎn hé sī xiǎng fāng fǎ héng héng lì shǐ wéi wù zhù yì hé biàn zhèng wéi wù zhù yì -- qù fēn xī tā， pī pàn tā。
yào yán jiū《 lùn yǔ》， chū bù kě yǐ kàn yáng bó jùn de《 lùn yǔ yì zhù》。 yǐ xià jǐ zhǒng shū， réng rán yòu cān kǎo jià zhí，
（ 1）《 lùn yǔ zhù shū》： wèi hé yàn（ 190-249 nián） jí jiě、 sòng xíng bǐng（ 932-988 nián） shū。《 shí sān jīng zhù shū》 běn jiào fāng biàn， yīn wéi yòu ruǎn yuán de《 jiàokān jì》。
（ 2）《 lùn yǔ jí zhù》： sòng zhū xī 1130-1200 nián） zhù。 zhū xī suī rán shì lǐ xué jiā， dàn duì zhù jiě《 lùn yǔ》 què huā liǎo hěn dà gōng fū， bìng zhù yì xùn gǔ。
（ 3）《 lùn yǔ zhèng yì》： qīng liú bǎo nán（ 1791-1855 nián）、 liú gōng miǎn（ 182l-1880 nián） fù zǐ hé zhù。
（ 4）《 lùn yǔ jí shì》： jìn rén chéng shù dé zhù， sōu jí cái liào xiāng dāng fēng fù。
（ 5）《 lùn yǔ shū zhèng》： jìn rén yáng shù dá（ 1885-1956 nián） zhù。 zhè shū bǎ sān guó yǐ qián suǒ yòu zhēng yǐn《 lùn yǔ》 huò zhě hé《 lùn yǔ》 de yòu guān zī liào dū yǐ《 lùn yǔ》 yuán wén shū liè， yòu shí jiā 'àn yǔ， shuō míng zì jǐ kàn fǎ。
《 lùn yǔ》 shì zhè yàng yī zhǒng shū： tā jìzǎi zhe kǒng zǐ de yán yǔ xíng shì， yě jìzǎi zhe kǒng zǐ shǎo shù xué shēng de yán yǔ xíng shì。 wǒ men yào yán jiū kǒng zǐ hé kǒng mén dì zǐ， tā shì shǒu xiān yīnggāi dú de shū。
“ lùn yǔ” zhī míng， zuì zǎo jiàn yú《 lǐ jì · fāng jì》， zú jiàn tā zhè shū míng zài hàn wǔ dì yǐ qián biàn yòu liǎo。 wèishénme jiào“ lùn yǔ”， qí shuō bù tóng， dōubù yī dìng kě kào， kě yǐ bù qù guǎn tā。 liǎng hàn rén yǐn《 lùn yǔ》， yòu chēng“ kǒng zǐ yuē” de， zòng bù shì kǒng zǐ de huà， yě chēng“ kǒng zǐ yuē”， sì hū kě yǐ kàn chū， hàn rén bǎ《 lùn yǔ》 děng tóng yú《 mèng zǐ》、《 xún zǐ》、《 mò zǐ》， zuò wéi zhū zǐ de yī zhǒng。 hàn rén yòu bǎ《 lùn yǔ》 kàn wéi“ chuán”、“ jì”， rú《 hàn shū · yáng xióng zhuànzàn》“ chuán mò dà yú《 lùn yǔ》”， yǐ《 lùn yǔ》 wéi“ chuán” de yī zhǒng；《 hòu hàn shū · zhào zī chuán》 yǐn qí yí shū， wèi《 jì》 yòu yuē“ sàng yǔ qí yì yě， níng qī”， zhè shì《 lùn yǔ · bā yì piān》 zhōng de huà。 gèng kě yǐ zhī dào hàn rén bù bǎ《 lùn yǔ》 kàn zuò“ jīng”， ér kàn zuò fǔ yì“ jīng shū” de“ chuán”、“ jì”。 hàn rén dú shū yòng zhú mù jiǎn biān zhuì chéng cè， xiě“ jīng” shū， yòng cháng 'èr chǐ sì cùn de cè（ hàn chǐ， hé jīn yuē 55 ． 92 lí mǐ， 1959 nián gān sù wǔ wēi suǒ chū tǔ hàn jiǎn《 yí lǐ》 kě wéi shí wù zhèng míng）； ruò《 lùn yǔ》， jù《 lùn héng · zhèng shuō piān》， biàn zhǐ yòng bā cùn wéi yī chǐ de zhú jiǎn。 yóu cǐ yě kě yǐ zhèng míng《 lùn yǔ》 zhǐ shì“ chuán”、“ jì”。
《 lùn yǔ》 shū zhōng jì dào liǎo kǒng zǐ wǎn nián zuì nián qīng xué shēng zéngshēn de sǐ， yòu jì zhe céng cān duì lǔ guó mèng jìng zǐ yī duàn duì huà（《 tài bó piān》）。“ jìng” shì shì hào， dāng shí rén sǐ liǎo cái gěi shì hào。 mèng jìng zǐ kěn dìng sǐ zài zhàn guó chū qī， nà me，《 lùn yǔ》 de biān ji chéng shū dà gài zài zhàn guó chū qī， jí gōng yuán qián sì bǎi nián zuǒ yòu。
《 lùn yǔ》 biān zuǎn chéng shū suī zài kǒng zǐ sǐ（ gōng yuán qián 479 nián） hòu qī shí duō nián， dàn zhuóbǐ huò zhě jiào zǎo， shèn zhì yě bù shì yī rén de bǐ mò， rú《 zǐ hǎn piān》 shuō：
láo yuē：“ zǐ yún：‘ wú bù shì， gù yì。”
“ láo” shì qín láo， zì chēng“ láo yuē”， kě néng shì qín láo zì jǐ de bǐ jì， wéi biān ji《 lùn yǔ》 zhě suǒ cǎi rù。 yòu rú《 xiàn wèn piān》：
xiàn wèn chǐ。 zǐ yuē：“ bāng yòu dào， gǔ（ zuò guān ná fèng lù）； bāng wú dào， gǔ， chǐ yě。”
“ xiàn” shì yuán xiàn， yě jiù shì《 yōng yě piān》 de yuán yì。 zhè jǐ jù， yě hěn kě néng shì yuán xiàn zì jǐ de bǐ jì， wéi《 lùn yǔ》 biān zuǎn rén suǒ cǎi rù。 lìng wài yòu rú《 zǐ zhāng piān》 jì“ zǐ xià zhī mén rén” hé zǐ zhāng de wèn dá， nà yī duàn huà， bù shì zǐ zhāng xué shēng suǒ jì， biàn shì zǐ xià xué shēng suǒ jì。 yīn cǐ， wǒ de kàn fǎ shì：《 lùn yǔ》 shì cǎi ji kǒng mén dì zǐ huò zhě zài chuán dì zǐ yòu guān bǐ mò， zài zhàn guó chū qī biān zuǎn 'ér chéng de shū。
èr、《 lùn yǔ》 de zuò yòng
kǒng zǐ wǎn nián jiù yòu jí dà de míng shēng， yíng dé dāng shí gè guó de zàn měi。 dāng shí yòu rén shuō tā shì“ rén mín dǎo shī”（《 lùn yǔ · bā yì》）， lǔ guó chēng tā wéi“ guó lǎo”（《 zuǒzhuàn · āi gōng shí yī nián》） hái yòu rén rèn wéi tā shì“ shèng zhě”（《 lùn yǔ · zǐ hǎn piān》）。 sǐ hòu， tā de xué shēng bǐ tā zuò rì yuè， gāo dé bù kě chāo yuè（《 lùn yǔ · zǐ zhāng piān》）， shuō tā“ shēng dé guāng róng， sǐde kě xī”（ tóng shàng）。 tā duì zhōng guó wén huà de gòng xiàn díquè yòu fēng gōng wěi jì。 yīn cǐ，《 lùn yǔ》 yī shū cóng lái jiù shòu dào zūn zhòng。 liǎng hàn shí 'ér tóng zuì chū niàn shū， shì xiān dú shí zì kè běn， zì qín tǒng yī qián yǐ zhì hàn dài， yòu gè zhǒng shí zì kè běn， rú《 shǐ zhòu piān》、《 cāng jié piān》、《 fán jiāng piān》、《 jí jiù piān》 děng， hǎo bǐ hòu dài 'ér tóng dú《 qiān zì wén》、《 sān zì jīng》、《 bǎi jiā xìng》， qí hòu gǎi dú“ rén、 shǒu、 zú、 dāo、 chǐ” yī yàng。 shí zì wán bì， biàn dú《 lùn yǔ》 hé《 xiào jīng》。《 lùn yǔ》 shì dú shū rén bì dú zhī shū。 bù xiàng“ wǔ jīng”（《 shī》、《 shū》、《 yì》、《 lǐ》，《 chūn qiū》）， kě yǐ bù dú， yě kě yǐ zhǐ tōng yī jīng； néng gòu jiān tōng jǐ zhǒng“ jīng shū” de， biàn shì liǎo bù dé de rú zhě。 yǐ hòu de dú shū rén， kě shuō wú rén bù tán《 lùn yǔ》。 dào nán sòng zhū xī， bǎ《 lùn yǔ》、《 dà xué》、《 zhōng yōng》、《 mèng zǐ》 jí wéi《 sì shū》， zuò《 sì shū zhāng jù jí zhù》， zhè sì zhǒng gèng chéng wéi xué xí rù mén shū。 yuán rén zōng huáng qìng 'èr nián（ 1313） jǔ xíng kē jǔ， kǎo shì tí mù bì xū zài《 sì shū》 zhī nèi， ér qiě bì xū yǐ zhū xī de zhù jiě wéi gēn jù， yī zhí jīng guò míng cháo， yán dào qīng dài guāng xù 'èr shí qī nián（ 1901） cái wán quán fèi chú yǐ《 sì shū》 mìng tí de“ bā gǔ wén” kǎo shì bàn fǎ。《 lùn yǔ》 shì《 sì shū》 de dì yī bù， bā gǔ mìng tí shǎo bù dé《 lùn yǔ》， dú shū rén yào zuò guān， yī bān fēi jīng guò kē jǔ bù xíng，《 sì shū》， yóu qí shì《 lùn yǔ》， biàn chéng wéi dú shū zuò guān de qiāo mén zhuān， rú cǐ jīng guò jiāng jìn liù bǎi nián， zú jiàn tā yǐng xiǎng zhī dà qiě shēn。
zòng shì kē jǔ fèi liǎo，《 lùn yǔ》 hái shì dú shū rén jīng cháng sòng dú de shū。 jì bù shì qiāo mén zhuān liǎo， wèishénme zhè shū hái yòu bù shǎo rén dú tā ní？ yī zé 'èr qiān duō nián lái biàn bǎ tā kàn chéng bì dú shū， jiù de xí guàn shì lì nán yǐ sù qīng； èr zé《 lùn yǔ》 běn shēn yě yòu jiào wéi guǎng fàn de yòng tú hé jiào dà de jià zhí， tā shì yán jiū zhōng guó sī xiǎng shǐ、 wén huà shǐ、 jiào yù shǐ de bì dú shū， suǒ yǐ zhí dào jīn tiān， hái shì hěn zhòng yào de yī bù gǔ jí。
sān、 kǒng zǐ hé tā de sī xiǎng jí gòng xiàn
kǒng zǐ míng qiū， yī shuō shēng yú gōng yuán qián 551 nián（《 gōngyángzhuàn》 hé《 gǔliángzhuàn》）， yī shuō shēng yú gōng yuán qián 559 nián（《 shǐ jì · kǒng zǐ shì jiā》）； sǐ yú gōng yuán qián 479 nián， xiǎng nián qī shí 'èr。
tā chū shēng yú sòng guó guì zú， tā céng zǔ fáng shū yīn bì huò yóu sòng táo dào lǔ guó， biàn chéng wéi lǔ guó rén。 tā fù qīn míng gē， zì shū liáng， zuò guò lǔ guó zōu yì de dì fāng zhǎngguān。 kǒng zǐ chū shēng bù jiǔ， fù qīn sǐ liǎo， jiā tíng yě pín kùn liǎo， bù dé bù zuò gè zhǒng zá huó， yī zé shàn yǎng guǎ mǔ， yī zé zì jǐ shēng huó。 tā zuò guò cāng kù bǎo guǎn yuán， yě zuò guò shēng chù guǎn lǐ yuán， dōuhěn fù zé rèn（《 mèng zǐ · wàn zhāng piān xià》）。 zuì hòu zuò dào lǔ guó de dà sī kòu（《 shǐ jì · kǒng zǐ shì jiā》）， nà shì“ qīng” de gāo wèi liǎo。 tā dào chù xué xí， bù dǒng jiù wèn， suǒ yǐ jiàn wén guǎng bó。 yī shēng dé yì shí shǎo， shī yì shí duō， wǎn nián biàn zhuān mén yī miàn zhěng lǐ gǔ jí， yī miàn jiǎng xué chuán shòu xué shù。 tā shì zhōng guó sī rén jiǎng xué de dì yī rén， yě shì chuán bō gǔ dài wén huà de dì yī rén， zhōng guó gǔ dài wén huà de liú chuán yǐ zhì hòu lái de kuò dà hé fā zhǎn， bù néng bù guī gōng yú kǒng zǐ。
kǒng zǐ de sī xiǎng， yuān yuán yú yīn shāng yǐ jí xī zhōu dōng zhōu de shè huì sī xiǎng cháo liú， gèng duō dì shì jiē shòu liǎo chūn qiū shí dài yī xiē sī xiǎng jiā、 zhèng zhì jiā de yán xíng， rú zhèng guó de zǐ chǎn， qí guó de yàn yīng děng rén。 chūn qiū shí dài zhòng shì“ lǐ”， rèn wéi“ lǐ” shì“ tiān zhī jīng yě， dì zhī yì yě， mín zhī xíng yě”（《 zuǒzhuàn · zhāo gōng 'èr shí wǔ nián》）， kǒng zǐ què gǎi yǐ“ rén” wéi hé xīn， rèn wéi méi yòu“ rén”， biàn tán bù shàng“ lǐ”（《 lùn yǔ · bā yì》）。 kǒng zǐ duì yú“ rén” yòu gè zhǒng dìng yì， gài kuò shuō qǐ lái shì“ ài rén”（《 lùn yǔ · yán yuān》）。 kǒng zǐ suǒ 'ài de“ rén”， shì bāo kuò gè gè jiē jí、 jiē céng de rén， shì yī qiē jù yòu shēng mìng de rén。 kǒng zǐ tóu nǎo lǐ wèi bì yì shí dào jiē jí de huàfēn hé máo dùn， dàn zài jiē jí shè huì lǐ， yòu gè zhǒng jiā tíng chū shēn、 gè zhǒng zhí yè、 shòu zhe bù tóng dài yù de rén， zhè shì kè guān cún zài， rèn hé rén bù néng shì 'ér bù jiàn。 kǒng zǐ de zhì yuàn shì“ lǎo zhě 'ān zhī， péng yǒu xìn zhī， shǎo zhě huái zhī”（《 lùn yǔ · gōng yě cháng》）， ér tā suǒ shōu liú de xué shēng， jué dà duō shù chū zì xià céng， zhǐ yòu qū zhǐ kě shù de xué shēng shì chū zì shàng céng。 kǒng zǐ zì jǐ yě shì mòluò guì zú， yóu cǐ kě jiàn kǒng zǐ xīn mù zhōng bìng bù cún zài jiē jí qí shì。
kǒng zǐ zì sān shí suì zhāo shōu xué shēng， yī zhí dào lǎo，“ xué 'ér bù yàn， huì rén bù juàn”（《 lún yǔ． shù 'ér》）， yīn cǐ bó dé xué shēng de wú xiàn 'ài dài。 tā sǐ hòu， xǔ duō xué shēng zài tā mù cè jié máo wū jū zhù， yòu de zhù sān nián， xiāng chuán zǐ gòng zhù liǎo liù nián。 tā zǎo qī de xué shēng， rú zǐ lù、 rǎn yòu、 zǐ gòng， gēn zhe tā bēn zǒu sì fāng， wéi jiù shì 'ér dǒu zhēng。 tā wǎn qī de xué shēng， rú zǐ yóu、 zǐ xià、 zǐ zhāng、 zéngshēn， biàn jiē shòu tā jiǎng xué dài tú de yī bō。 zhōng guó gǔ dài wén huà de chuán bō， tā wǎn qī xué shēng yě zuò liǎo yī dìng de gòng xiàn。
kǒng zǐ zì jǐ shuō tā yán jiū《 shī》、《 shū》、《 lǐ》、《 lè》、《 yì》、《 chūn qiū》 liù jīng（《 zhuāng zǐ． tiān yùn piān》）。 cóng《 lùn yǔ》 kàn， tā jīng cháng tán《 shī》。《 shī》 jiù shì jīn tiān de《 shī jīng》， shì gǔ dài shī gē zǒng jí， yòu miào táng zhī shī， yòu qīng dà fū de shī， yòu mín gē。 shí dài cóng xī zhōu dào chūn qiū zhōng yè。 kǒng zǐ céng jīng zhěng lǐ guò《 shī》， jiàn《 lùn yǔ · zǐ hǎn piān》。《 shū》 shì《 shàng shū》， yòu chēng《 shū jīng》， shì gǔ dài lì shǐ zī liào huì biān， kǒng zǐ céng yǐn yòng tā， jiàn《 lùn yǔ · wéi zhèng piān》。《 lǐ》， dāng kǒng zǐ shí huò xǔ yòu shū， dàn xiàn jīn liú chuán de《 lǐ》， jí《 yí lǐ》， zé chū zì kǒng zǐ de jiǎng shòu。《 lè》 zhǐ shì qǔpǔ， zǎo yǐ wáng yì， dàn kǒng zǐ bù jǐn shì yīnyuè 'àihào zhě， hěn kě néng shí fēn nèi xíng。《 yì》， yě jiào《 zhōu yì》 huò《 yì jīng》， dāng kǒng zǐ shí， zhǐ yòu《 guà cí》 hé《 yáo cí》 zuò zhàn shì yòng， kǒng zǐ céng jīng yǐn yòng tā。《 chūn qiū》 shì lǔ guó wén shū， kǒng zǐ céng jīng cǎi tā zuò jìn dài shǐ hé dāng dài shǐ de jiào běn。 kǒng zǐ zhěng lǐ hé chuán shòu gǔ dài wén xiàn de qíng xíng dà gài rú cǐ。
kǒng zǐ de jiào yù fāng fǎ yě zhí dé yī tí。 tā bù fēn dì wèi gāo xià， bào chóu hòu bó， zhǐ yào xué shēng ná shí tiáo gān ròu de bài shī lǐ pǐn， biàn jiào dǎo tā（《 lùn yǔ · shù 'ér》）。 tā yīn cái shī jiào， shēn kè liǎo jiě měi gè xué shēng de zī zhì、 xìng qíng、 néng lì、 àihào de bù tóng， suǒ yǐ tóng yī gè wèn tí， kǒng zǐ de dá huà yīn rén 'ér yì， shèn zhì xiāng fǎn（《 lùn yǔ · xiān jìn》）。 shī shēng jiān de xiāng chù yòu shí hǎo bǐ fù zǐ（《 lùn yǔ · xiān jìn》）。 xué shēng píng rì de yán xíng， tā néng shēn rù liǎo jiě， pì rú tā shuō yán huí（ tā suǒ zuì xǐ huān de xué shēng）， píng rì tīng jiǎng， zhǐ tīng bù tí wèn， hǎo xiàng bèn bó， huí qù hòu， què néng fā huī， bìng bù yú bèn（《 lùn yǔ · wéi zhèng》）。 cóng suǒ yòu gǔ jí kàn， kǒng zǐ jiào xué shēng， yī bān yòng qǐ fā shì fāng fǎ。 dāng rán， nà shì gè bié jiào yù， bù tóng yú jīn tiān de shàng dà kè， dàn jīn tiān de guàn zhù shì de fāng fǎ shì fǒu néng yòu suǒ gǎi biàn huò bǔ chōng ní？
sì、 zěn yàng kàn dài《 lùn yǔ》 hé dú tā
wǒ men jīn tiān zǎo yǐ bù bǎ《 lùn yǔ》 kàn chéng“ shèng jīng”， zòng bǎ kǒng zǐ kàn chéng“ shèng rén”， nà yě shì fēng jiàn chū qī de“ shèng rén”。 wǒ men jīn tiān bǎ《 lùn yǔ》 kàn chéng wéi yán jiū kǒng zǐ hé kǒng mén、 kǒng xué de zuì kě xìn de zī liào， yě kàn wéi yán jiū zhōng guó shè huì shǐ、 sī xiǎng shǐ、 jiào yù shǐ、 wén huà shǐ de zī liào， fēn xī tā， pī pàn dì jì chéng tā。
gǔ wǎng jīn lái guān yú《 lùn yǔ》 de shū hěn duō， zǒng jì sān qiān duō zhǒng。 zài《 lùn yǔ》 yī bù shū lǐ， yīn wéi yán cí jiǎn lüè， cí yì hán hùn， gèng gěi rén yǐ wāi qū de kě néng。 jiā shàng zì liǎng hàn yǐ lái， yǐn yòng《 lùn yǔ》 lái zhèng míng zì jǐ de yì jiàn， jīng cháng“ duàn zhāng qǔ yì”， bù gù běn zhēn。 zhè zhǒng bàn fǎ zuì yì fā zhǎn， yú shì kǒng zǐ běn rén hé tā de xué shuō biàn céng bèi gè shì gè yàng lì yòng guò。 tā men bù xī qū jiě《 lùn yǔ》， yòng zì jǐ de xué shuō lái fù huì tā。 lì rú sòng cháo de wéi xīn zhù yì zhě lù jiǔ yuān（ 1139-1193 nián） céng gōng kāi dì shuō：“ liù jīng zhù wǒ”（《 xiàng shān quán jí》 juàn sān shí sì）。 suǒ wèi“ liù jīng zhù wǒ”， jiù shì liù jīng zuò wǒ zhù zhāng de zhù jiǎo。 wú guài《 lùn yǔ》 yī bù shū céng bèi gè shì gè yàng de rén zuò guò bù shìdàng de píng jià， yě bèi gè shì gè yàng de rén zuò liǎo bù tóng chéng dù de wāi qū。 wǒ men yào zhèng què dì liǎo jiě《 lùn yǔ》， hái tā yǐ běn lái miàn mù， yóu cǐ 'ér zhèng què dì píng jià kǒng zǐ， gěi yǐ qiàrúqífèn de lì shǐ dì wèi， shǒu xiān yào sǎo qīng 'èr qiān duō nián lái jī lěi de fáng 'ài wǒ men shì xiàn de zhàng bì， bìng qiě bǎ kǒng zǐ běn rén zài lì shǐ shàng suǒ fā shēng de zuò yòng hé tā céng bèi rén lì yòng yīn 'ér zài lì shǐ shàng fā shēng de bù tóng zuò yòng qū bié kāi lái。 yào shí shì qiú shì dì tàn tǎo《 lùn yǔ》 yuán wén de běn yì， yòng mǎ liè zhù yì de guān diǎn hé sī xiǎng fāng fǎ héng héng lì shǐ wéi wù zhù yì hé biàn zhèng wéi wù zhù yì -- qù fēn xī tā， pī pàn tā。
yào yán jiū《 lùn yǔ》， chū bù kě yǐ kàn yáng bó jùn de《 lùn yǔ yì zhù》。 yǐ xià jǐ zhǒng shū， réng rán yòu cān kǎo jià zhí，
（ 1）《 lùn yǔ zhù shū》： wèi hé yàn（ 190-249 nián） jí jiě、 sòng xíng bǐng（ 932-988 nián） shū。《 shí sān jīng zhù shū》 běn jiào fāng biàn， yīn wéi yòu ruǎn yuán de《 jiàokān jì》。
（ 2）《 lùn yǔ jí zhù》： sòng zhū xī 1130-1200 nián） zhù。 zhū xī suī rán shì lǐ xué jiā， dàn duì zhù jiě《 lùn yǔ》 què huā liǎo hěn dà gōng fū， bìng zhù yì xùn gǔ。
（ 3）《 lùn yǔ zhèng yì》： qīng liú bǎo nán（ 1791-1855 nián）、 liú gōng miǎn（ 182l-1880 nián） fù zǐ hé zhù。
（ 4）《 lùn yǔ jí shì》： jìn rén chéng shù dé zhù， sōu jí cái liào xiāng dāng fēng fù。
（ 5）《 lùn yǔ shū zhèng》： jìn rén yáng shù dá（ 1885-1956 nián） zhù。 zhè shū bǎ sān guó yǐ qián suǒ yòu zhēng yǐn《 lùn yǔ》 huò zhě hé《 lùn yǔ》 de yòu guān zī liào dū yǐ《 lùn yǔ》 yuán wén shū liè， yòu shí jiā 'àn yǔ， shuō míng zì jǐ kàn fǎ。