| wǎngbǐhào： | shào tiān yì dào gāng míng kè jiǎn kuí wén fèn wǔ dūn rén mào xiào liè huáng dì | |||||||||
| miàohào： | sī zōng | |||||||||
| língmù： | sī líng | |||||||||
| ||||||||||
1. shēng píng jiǎn jiè
xī zōng zhū yóu xiào jià bēng wú zǐ， lín zhōng yí zhào， yǐ qí wǔ dì zhū yóu jiǎn jí huáng wèi。 zhū yóu jiǎn zài 18 suì jí wèi hòu， miàn duì zhù wēi jī sì fú de zhèng zhì jú miàn， yīn qiē dì xún qiú zhì guó liáng fāng， qín yú zhèng wù， shì bì gōng qīn。 yǔ qián liǎng cháo xiāng bǐ jiào， cháo zhèng yòu liǎo míng xiǎn gǎi guān。 tiān qǐ qī nián（ 1628 nián） shí yī yuè， chóng zhēn huáng dì zài chǎn chú wèi zhōng xián de yǔ yì cuī chéng xiù（？ héng 1627 nián） zhī hòu， zài jiāng qí biǎn zhì fèng yáng， tú zhì zhí lì fù chéng， wèi zhōng xián dé zhī dà shì yǐ qù， suì yǔ yī míng tàijiàn zì yì 'ér wáng。 cǐ hòu yòu shā kè shì， cuī chéng xiù zì jìn， qí yān dǎng 260 yú rén huò chǔsǐ、 huò fā pèi、 huò zhōng shēn jìn gù。 yǔ cǐ tóng shí， píng fǎn yuān yù， chóngxīn qǐ yòng tiān qǐ nián jiān bèi bà chù de guān yuán。 qǐ yòng yuán chóng huàn wéi bīng bù shàng shū， cì yú shàng fāng bǎo jiàn， tuō fù tā shōu fù quán liáo de zhòng rèn。 wéi jiǎo liú kòu， chóng zhēn xiān yòng yáng hè zhù fǔ， hòu yòng hóng chéng chóu， zài yòng cáo wén zhào， zài yòng chén qí yú， fù yòng hóng chéng chóu， zài yòng lú xiàng shēng， zài yòng yáng sì chāng， zài yòng xióng wén càn， yòu yòng yáng sì chāng， shí sān nián zhōng pín fán gēnghuàn wéi chuǎng jūn de jiànglǐng。 zhè qí zhōng chú xióng wén càn wài， qí tādōu biǎo xiàn chū liǎo chū sè de cáigàn。 rán jiē gōng kuī yī kuì。 「 chuǎng wáng 」 lǐ zì chéng shù cì dà nán bù sǐ， hòu wǎng hé nán jù zhòng fā zhǎn。 zhū yóu jiǎn yī shēng cāo láo， gàn shí xiāo yī， měi tiān yè yǐ jì rì de pī yuè zòu zhāng， jié jiǎn zì lǜ， bù jìn nǚ sè， tiān tiān shēng huó zài cāo láo、 kǒng jù、 tòng kǔ、 fán zào yǔ jiāo lǜ zhī zhōng。 chóng zhēn shí wǔ nián（ 1642 nián） qī yuè chū jiǔ， yīn「 ǒu gǎn wēi yàng」 ér lín shí chuán miǎn zǎo cháo， jìng zāo fǔ chén de pī píng， chóng zhēn lián máng zì wǒ jiǎn tǎo。 zì chóng zhēn yuán nián（ 1628 nián） qǐ， zhōng guó běi fāng fā shēng kě pà de hàn zāi， chì dì qiān lǐ， cùn cǎo bù shēng， chóng zhēn qī nián， jiā zhù hé nán de qián bīng bù shàng shū lǚ wéi qí shàng shū cháo tíng：「 gài shù nián lái， chén xiāng wú suì bù kǔ huāng， wú yuè bù kǔ bīng， wú rì bù kǔ wǎn shū。 gēng wǔ（ chóng zhēn sān nián） hàn； xīn wèi hàn； rén shēn dà hàn。 yě wú qīng cǎo， shí shì jiǔ kōng。 …… cūn wú fèi quǎn， shàng qiāo cuī zhēng zhī mén； shù yòu tí juān， jìn sǎ biān pū zhī xuè。 huáng 'āi chì dì， xiāng xiāng jǐ duàn rén yān； bái gǔ qīng lín， yè yè sì wén guǐ kū。 yù shǐ qióng mín zhī bù huà wéi dào， bù kě dé yě」。 hàn zāi yòu yǐn qǐ huáng zāi， shǐ dé zāi qíng gèng jiā kuò dà， hé nán yú chóng zhēn shí nián、 shí yī nián、 shí 'èr nián、 shí sān nián jiē yòu huáng hàn，「 rén xiāng shí， cǎo mù jù jìn， tǔ kòu bìng qǐ」， qí jī mín duō cóng lǐ zì chéng。 chóng zhēn cháo yǐ lái， shǎn xī nián nián yòu dà hàn， chóng zhēn 'èr nián wǔ yuè zhèng shì yì cái shǎn běi yì zhàn， bǎi xìng duō liú lí shī suǒ， chóng zhēn sān nián（ 1630 nián） shǎn xī yòu dà jī， shǎn xī xún 'àn mǎ mào cái zài《 bèi chén dà jī shū》 shàng shuō bǎi xìng zhēng shí shān zhōng de péng cǎo， péng cǎo chī wán， bō shù pí chī， shù pí chī wán， zhǐ néng chī guān yīn tǔ， zuì hòu fù zhàng 'ér sǐ， liù nián，「 quán shǎn hàn huáng， yào zhōu、 chéng chéng xiàn yī dài， bǎi xìng sǐ wáng guò bàn」。 zhè shí huá běi gè shěng yòu yì jí dà qǐ， zhāofā xī sǐ。「 zhì yī yè zhī nèi， bǎi xìng jīng táo， chéng wéi zhī kōng」， chóng zhēn shí sì nián qī yuè， yì jí cóng hé běi dì qū chuán rǎn zhì běi jīng， chóng zhēn shí liù nián， běi jīng rén kǒu sǐ wáng jìn sì chéng。 jiāng nán zài chóng zhēn shí sān nián zāo dà shuǐ， shí sì nián yòu hàn huáng bìng zāi， shí wǔ nián chí xù fā shēng hàn zāi hé liú xíng dà yì。 dì fāng shè huì chù zài liǎo shí fēn cuì ruò de zhuàng tài， dào fěi yǔ liú mín bìng qǐ， gè dì mín biàn bù duàn bào fā， běi fāng huáng tài jí yòu bù duàn sāo rǎo rù qīn， míng tíng kǔ yú liǎng xiàn zuò zhàn， měi nián de jūn fèi「 sān xiǎng」 kāi zhī gāo dá liǎng qiān wàn liǎng yǐ shàng， guó jiā cái zhèng zǎo yǐ rù bù fū chū， quē xiǎng de qíng kuàng pǔ biàn， cháng dǎo zhì míng jūn nèi bù sāo luàn huá biàn。 jiā shàng míng sī zōng qiú zhì xīnqiè， shēng xìng duō yí， gāng bì zì yòng， yīn cǐ zài cháo zhèng zhōng lǚ zhù dà cuò： qián qī chǎn chú zhuān quán huàn guān， hòu qī yòu zhòng yòng huàn guān； suí zhe jú shì de rì yì yán jùn， zhū yóu jiǎn de làn shā yě rì qū yán zhòng， zǒng dū zhōng bèi zhū zhě qī rén， xún fǔ bèi lù zhě shí yī rén。 míng sī zōng yì zhī bù néng liǎng miàn zuò zhàn， sī dǐ xià tóng yì yì hé。 dàn míng cháo shì dà fū jiàn yú nán sòng de jiào xùn， jiē yǐ wéi yǔ mǎn rén hé tán wéi chǐ。 yīn cǐ míng chóng zhēn duì yú hé yì zhī shì， shǐ zhōng zuǒ yòu wéi nán， tā 'àn zhōng tóng yì yáng sì chāng de yì hé zhù zhāng， dàn yī bàng de lú xiàng shēng lì jí gào sù huáng dì shuō：「 bì xià mìng chén dū shī， chén zhǐ zhī zhàn dǒu 'ér yǐ！」， míng sī zōng zhǐ néng biàn chēng gēn běn jiù méi yòu yì hé zhī shì， lú xiàng shēng zuì hòu zhàn sǐ shā chǎng。 míng cháo mò nián jiù zài hé zhàn liǎng nán zhī jiān， zǒu rù miè wáng zhī tú。 chóng zhēn shí wǔ nián（ 1642 nián）， sōng shān、 jǐn zhōu shī shǒu， hóng chéng chóu jiàng qīng， chóng zhēn yòu xiǎng hé mǎn qīng yì hé， bīng bù shàng shū chén xīn jiá yīn xiè lòu yì hé zhī shì bèi chǔsǐ， yǔ qīng bīng zuì hòu yì hé de jī huì yě pò miè liǎo。 chóng zhēn shí qī nián（ 1644 nián） míng wáng cháo miàn lín méi dǐng zhī zāi， chóng zhēn dì zhào jiàn gé chén shí bēi tàn dào：「 wú fēi wáng guó zhī jūn， rǔ jiē wáng guó zhī chén。 wú dài shì yì bù bó， jīn rì zhì cǐ， qún chén hé wú yī rén xiāng cóng？」 zài chén yǎn、 guāng shí hēng děng fǎn duì zhī xià wèi néng xià jué xīn qiān dū nán jīng。
2. guó pò zì yì
jǐng shān de chóng zhēn dì zì yì chù jiàn yòu bēi wén chóng zhēn shí qī nián（ 1644 nián） sān yuè yī rì， dà tóng shī xiàn， běi jīng wēi jí， chū sì rì， chóng zhēn rèn wú sān guì wéi píng xī bó， fēi xí sān guì rù wèi jīng shī， qǐ yòng wú xiāng tí dū jīng yíng。 liù rì， lǐ zì chéng xiàn xuān fǔ， tàijiàn dù xūn tóu jiàng， shí wǔ rì， dà xué shì lǐ jiàn tài tóu jiàng， dà shùn jūn kāi shǐ bāo wéi běi jīng， tàijiàn cáo huà chún shuō：「 zhōng xián ruò zài， shí shì bì bù zhì cǐ。」 sān yuè shí liù rì， chāng píng shī shǒu， shí qī rì， wéi gōng běi jīng chéng。 sān yuè shí bā rì， dà shùn jūn yǐ fēi tī gōng xī zhí、 píng zé、 dé shèng zhū mén， shǒu jūn huò táo、 huò jiàng。 xià wǔ， cáo huà chún kāi zhāng yí mén（ yī shuō shì shí jiǔ rì wáng xiāng yáo kāi xuān wǔ mén， lìng zhāng jìn yàn shǒu zhèng yáng mén， zhū chún chén shǒu cháo yáng mén， yī shí jù kāi， èr chén yíng mén bài zéi， zéi dēng chéng， shā bīng bù shì láng wáng jiā yàn yú chéng lóu， xíng bù shì láng mèng zhào xiáng sǐ yú chéng mén xià）， nóng mín jūn gōng rù běi jīng。 tàijiàn wáng lián jí gào huáng dì， chóng zhēn zài gōng zhōng yǐn jiǔ cháng tàn：「 kǔ wǒ mín 'ěr！」 tàijiàn zhāng yīn quàn huáng dì tóu jiàng， bèi yī jiàn cì sǐ。 chóng zhēn dì mìng rén fēn sòng tài zǐ、 yǒng wáng、 dìng wáng dào xūn qī zhōu kuí、 tián hóng yù jiā。 yòu bī zhōu hòu zì shā， shǒu rèn yuán fēi、 cháng píng gōng zhù、 zhāo rén gōng zhù。 chóng zhēn shǒu zhí sān yǎn qiāng yǔ shù shí míng tàijiàn qí mǎ chū dōng huá mén， bèi luàn jiàn suǒ zǔ， zài páo dào qí huà mén（ cháo yáng mén）， chéng guó gōng zhū chún chén bì mén bù nà， hòu zhuǎn xiàng 'ān dìng mén， cǐ dì shǒu jūn yǐ jīng xīng sàn， dà mén shēn suǒ， tàijiàn yǐ lì fǔ yì wú fǎ pī kāi。 sān yuè shí jiǔ rì fú xiǎo， dà huǒ sì qǐ， chóngfǎn huáng gōng， chéng wài yǐ jīng shì huǒ guāng yìng tiān。 cǐ shí tiān sè jiāng míng， chóng zhēn zài qián diàn míng zhōng zhào jí bǎi guān， què wú yī rén qián lái， chóng zhēn shuō：「 zhū chén wù zhèn yě， guó jūn sǐ shè jì， èr bǎi qī shí qī nián zhī tiān xià， yī dàn qì zhī， jiē wéi jiān chén suǒ wù， yǐ zhì yú cǐ。」 zuì hòu zài jǐng shān wāi bó shù shàng zì yì shēn wáng， sǐ shí guāng zhù zuǒ jiǎo， yòu jiǎo chuānzhuó yī zhǐ hóng xié。 shí nián 33 suì。 shēn biān jǐn yòu tí dū tàijiàn wáng chéng 'ēn péi tóng。 shàng diào sǐ qián yú lán sè páo fú shàng dà shū「 zhèn liáng dé miǎo gōng， shàng gān tiān jiù， rán jiē zhū chén wù zhèn。 zhèn sǐ wú miàn mù jiàn zǔ zōng， zì qù guān miǎn， yǐ fā fù miàn。 rèn zéi fēn liè， wù shāng bǎi xìng yī rén」。 sān yuè 'èr shí yī rì shī tǐ bèi fā xiàn， dà shùn jūn jiāng chóng zhēn yǔ zhōu huáng hòu de shī guān yí chū gōng jìn， zài dōng huá mén shì zhòng，「 zhū chén kū bài zhě sān shí rén， bài 'ér bù kū zhě liù shí rén， yú jiē bì nì guò zhī。」， zǐ gōng zàn cuò zài zǐ jìn chéng běi miàn de hé biān。 sì yuè sì rì， chāng píng zhōu lì zhào yī guì děng rén jiāng chóng zhēn yǔ huáng hòu zàng rù chāng píng xiàn tián guì fēi de mù xué zhī zhōng， qīng cháo yǐ「 dì tǐ gǎi zàng， lìng chén mín wéi fúsāng sān rì， shì yuē zhuāng liè mǐn huáng dì， líng yuē sī líng」。 dāng lǐ zì chéng lí kāi běi jīng de shí hòu， fā xiàn「 huáng kù jiōng yào rú gù， jiù yòu zhèn kù jīn， jī nián bù yòng zhě， sān qiān qī bǎi wàn dìng， sǔn qí jīlíng， jí kě dài liǎng nián jiā pài。 nǎi jīn rì kǎo chéng， míng rì sōu kuò， hǎi nèi sāo rán， ér jiōng yào rú gù。 qǐ xiān dì wèi dǔ yí jí yé？ bù shèng zhuī chàng。」 míng sī zōng zú hòu， nán míng hóng guāng nián jiān shì shào tiān yì dào gāng míng kè jiǎn kuí wén fèn wǔ dūn rén mào xiào liè huáng dì， miào hào sī zōng， hòu gǎi wéi yì zōng。 táng wáng shì wéi wēi zōng。 qīng tíng gǎi wéi zhuāng liè mǐn huáng dì， miào hào huái zōng。 zàng běi jīng chāng píng sī líng。
3. jiā tíng
hòu fēi
zhuāng liè mǐn huáng hòu zhōu shì， 1644 nián míng wáng zhī jì yǐ sī zōng mìng zì jìn 'ér sǐ。 qīng shùn zhì dì， shì zhōu hòu yuē zhuāng liè mǐn huáng hòu， yǔ dì tóng zàng tián guì fēi qǐn yuán， míng yuē sī líng。
guì fēi yuán shì， 1644 nián míng cháo wáng guó zhī jì， yǐ sī zōng mìng zì shì què wèi sǐ， qīng cháo rù guān hòu yīn qí wéi míng sī zōng zuì hòu de yí shuāng， dé dào qīng tíng zhī 'āi lián yǔ zūn zhòng， bìng yóu qīng tíng shàn yǎng qí zhōng shēn。
gōng shū guì fēi tián xiù yīng， 1643 nián bìng sǐ。 shì gōng shū duān huì jìng huái huáng guì fēi， zàng chāng píng tiān shòu shān， jí sī líng yě。
shùn fēi wáng shì， yuán wéi xuǎn shì， shēngzhǎng píng gōng zhù hòu bìng sǐ， zhuī fēng wéi shùn fēi。
xiōng dì
xī zōng zhū yóu xiào
jiǎn huái wáng zhū yóu shé
qí sī wáng zhū yóu jí
huái huì wáng zhū yóu mó
xiāng huái wáng zhū yóu xǔ
huì zhāo wáng zhū yóu zhǎn
zǐ nǚ
zǐ
xiàn mǐn tài zǐ zhū cí lǎng， mǔ zhuāng liè mǐn huáng hòu zhōu shì， 1644 nián lǐ zì chéng fēng wéi sòng wáng， lǐ bài tuì shí bù zhī suǒ zhōng。
huái yǐn wáng zhū cí xuǎn， mǔ zhuāng liè mǐn huáng hòu zhōu shì， zǎo shāng。
dìng 'āi wáng zhū cí jiǒng， mǔ zhuāng liè mǐn huáng hòu zhōu shì， 1644 nián bù zhī suǒ zhōng。
yǒng dào wáng zhū cí zhào， mǔ gōng shū duān huì jìng huái huáng guì fēi tián shì， 1644 nián bù zhī suǒ zhōng。
dào líng wáng zhū cí huàn（ 1633 nián héng 1708 nián）， mǔ gōng shū duān huì jìng huái huáng guì fēi tián shì， míng sī zōng dì wǔ zǐ， kāng xī sì shí qī nián bèi bǔ， hòu yǐ「 zhū mǒu suī wú móu fǎn zhī shì， wèi cháng wú móu fǎn zhī xīn」 wéi zuì míng zāo chǔsǐ。
dào huái wáng， mǔ gōng shū duān huì jìng huái huáng guì fēi tián shì， èr suì shāng。
( wú míng )， mǔ gōng shū duān huì jìng huái huáng guì fēi tián shì， sān suì shāng。
nǚ
kūn yí gōng zhù（ míng bù xiáng）， mǔ zhuāng liè mǐn huáng hòu zhōu shì， zǎo yāo。
cháng píng gōng zhù zhū huī chuò（ 1629-1645）， wáng shùn fēi suǒ chū， yóu zhōu huáng hòu fǔ yǎng（《 míng shǐ》 chēng wéi zhōu huáng hòu suǒ chū， dàn tóng nián zhōu huáng hòu shēng zhū cí jiǒng， gài wù）， fù mǎ zhōu xiǎn， 1645 nián bìng shì。
zhāo rén gōng zhù（ míng bù xiáng）（ 1639-1644）， 1644 nián bèi sī zōng shā sǐ。
yú sān nǚ jiē zǎo shì， wú kǎo。
4. dà shì nián biǎo
1610 nián， zhū yóu jiǎn shēng， wéi míng guāng zōng zhū cháng luò zhī dì wǔ zǐ， mǔ xián fēi liú shì， zǎo hōng。
1622 nián， fēng xìn wáng。
1625 nián， chū jū xìn wáng fǔ dǐ。
1627 nián（ tiān qǐ qī nián） 8 yuè， míng xī zōng zhū yóu xiào bìng shì yú qián qīng gōng， nián 23 suì。 wú zǐ， yí zhào mìng qí wǔ dì héng héng xìn wáng zhū yóu jiǎn jí huáng wèi。 zhū yóu jiǎn jí wèi。 zhuī shì shēng mǔ xián fēi wéi xiào chún huáng hòu， cè fēi zhōu shì wéi huáng hòu。 11 yuè， zài chǎn chú wèi zhōng xián de yǔ yì zhī hòu， zài jiāng qí biǎn zhì fèng yáng， tú zhì zhí lì de fù chéng， wèi zhōng xián dé zhī míng sī zōng yào dài bǔ tā， suì yǔ yī míng tàijiàn lǐ cháo qīn zì yì 'ér wáng。
1628 nián zhēngyuè， gǎi yuán chóng zhēn。 lù wèi zhōng xián jí qí dǎng cuī chéng xiù shī。 cǐ hòu jiāng yān dǎng 'èr bǎi liù shí yú rén huò chǔsǐ、 huò fā pèi、 huò zhōng shēn jìn gù。 yǔ cǐ tóng shí， píng fǎn yuān yù， chóngxīn qǐ yòng tiān qǐ nián jiān bèi bà chù de guān yuán。 7 yuè， qīn zhào yuán chóng huàn yú píng tái。 qǐ yòng yuán chóng huàn wéi bīng bù shàng shū， cì yú shàng fāng bǎo jiàn， tuō fù tā shōu fù quán liáo de zhòng rèn。 8 yuè， dìng zhì， měi rì zài wén huá diàn yǔ fǔ chén gòng tóng chǔlǐ cháo zhèng。 10 yuè， huáng tài jí gōng dǎ lín dān hàn， kāi shǐ zhēng fú mò nán měnggǔ。 xī běi dà jī huāng， lǐ zì chéng luàn qǐ。
1629 nián zhēngyuè， dìng nì 'àn， zì cuī chéng xiù yǐ xià fán liù děng。 2 yuè， zhǎngzǐ zhū cí lǎng shēng。 3 yuè， jì zhōu bīng biàn。 5 yuè， yì gǎi lì fǎ。 6 yuè， yuán chóng huàn shā máo wén lóng yú shuāng dǎo。 jiǔ hàn， zhū yóu jiǎn zhāi jū wén huá diàn， chì qún chén xiū shěng。 11 yuè， qīng bīng rù zūn huà。 11 yuè， jīng shī jiè yán， qīng bīng jìn gōng dé shèng mén。 12 yuè， dài bǔ yuán chóng huàn yú píng tái。 zǒng bīng guān zǔ dà shòu bīng bài， dōng chū guān。
1630 nián， lì huáng zhǎngzǐ cí lǎng wéi huáng tài zǐ。 jiǔ hàn， zhāi jū wén huá diàn， yù bǎi guān xiū shěng。 5 yuè， qīng bīng bài guī。 6 yuè， mǐ zhī zhāng xiàn zhōng jù zhòng qǐ yì。 8 yuè， yuán chóng huàn yīn“ fù tuō bù xiào， zhuān shì qī yǐn， yǐ shì mǐ zé zī dào， yǐ móu yí zé zhǎn shuài” bèi zhé xíng（ fēn liè zhī tǐ） chǔsǐ。 xún fǔ yán suí fù dū yù shǐ hóng chéng chóu、 zǒng bīng guān dù wén huàn zài qīng jiàn dǎ bài zhāng xiàn zhōng。
1631 nián， dà xuě， mín jī， nóng mín qǐ yì bù duàn。
1632 nián 8 yuè， huáng sān zǐ zhū cí càn shēng， hòu fēng dìng wáng。
1633 nián 6 yuè， huáng sì zǐ zhū cí huàn shēng， hòu fēng yǒng wáng。 7 yuè， zhù tái hé lán qīn lüè jūn qīn fàn xiàmén， fú jiàn xún fǔ zōu wéi liǎn wěi zhèng zhī lóng wéi qián fēng， yú 9 yuè zài péng hú dà yǔ、 jīn mén liào luó jī bài hé jūn。
1634 nián zhēngyuè， guǎng lù dǎo fù jiāng shàng kě xǐ jiàng qīng。 ān nán、 xiān luó、 liú qiú rù gòng。
1635 nián， hóng chéng chóu chū guān。
1637 nián zhēngyuè， nán jīng dì zhèn。 2 yuè， cháo xiān jiàng qīng。 4 yuè， hòu jīn jūn duì gōng kè pí dǎo。 chì qún chén jié jǐ 'ài mín， yǐ huí tiān yì。 6 yuè， liǎng jī、 shān xī dà hàn。 7 yuè， shān dōng、 hé nán zāo yù huáng zāi， mín dà jī。 ān nán、 liú qiú rù gòng。
1638 nián， liǎng jī、 shān dōng、 hé nán dà hàn， bìng yòu huáng zāi。 9 yuè， shǎn xī、 shān xī hàn jī。 qīng bīng rù qiáng zǐ lǐng， jīng shī jiè yán。 tǔ lǔ fān、 liú qiú rù gòng。
1639 nián zhēngyuè， hòu jīn jūn duì rù Jǐnán。 6 yuè， jī nèi、 shān dōng、 hé nán、 shān xī hàn huáng。 liú qiú rù gòng。
1640 nián， liǎng jī、 shān dōng、 hé nán、 shān、 shǎn dà hàn jiā huáng zāi， zào chéng rén chī rén cǎn kuàng。
1641 nián liù yuè， liǎng jī、 shān dōng、 hé nán、 zhè jiāng、 hú guǎng dà hàn jiā huáng zāi， shān dōng bǎi xìng wéi dào， sì cuàn。 8 yuè， zuǒ liáng yù dà bài zhāng xiàn zhōng yú xìn yáng。
1642 nián 2 yuè， qīng bīng gōng kè sōng shān， hóng chéng chóu jiàng。 3 yuè， zǔ dà shòu yǐ jǐn zhōu jiàng qīng。 11 yuè， xià zhào zuì jǐ， qiú zhí yán， qǐ yòng fèi jiāng。
1643 nián， fèng yáng lǚ cì dì zhèn。 xiān luó， liú qiú、 hā mì rù gòng。
1644 nián zhēngyuè chū yī， lǐ zì chéng zài xī 'ān chēng wáng， guó hào“ dà shùn”。 3 yuè， lǐ zì chéng nóng mín jūn gōng xiàn běi jīng chéng。 18 rì， bī zhōu hòu zì shā， shǒu rèn yuán fēi、 cháng nǚ cháng píng gōng zhù、 yòu nǚ zhāo rén gōng zhù， hòu zài jǐng shān wāi bó shù shàng zì yì shēn wáng， tàijiàn wáng chéng 'ēn zì yì gēn suí。 sǐ qián yú lán sè páo fú shàng dà shū“ zhèn liáng dé miǎo gōng， shàng gān tiān jiù， rán jiē zhū chén wù zhèn。 zhèn sǐ wú miàn mù jiàn zǔ zōng， zì qù guān miǎn， yǐ fā fù miàn。 rèn zéi fēn liè， wù shāng bǎi xìng yī rén”。 shí nián 35 suì， míng wáng。 dì hòu zǐ gōng zàng chāng píng líng qū， míng sī líng。
5. lì shǐ píng jià
chóng zhēn jí wèi， zhèng zhí guó jiā nèi yōu wài huàn zhī jì， nèi yòu huáng tǔ gāo yuán shàng bǎi wàn nóng mín zào fǎn dà jūn， wài yòu mǎn zhōu tiě qí， hǔ shì dān dān， shān hé lěng luò， fēng yān sì qǐ。 tā jué shì guǒ duàn， léi lì fēng xíng， rú chǔlǐ 'ān dǎng yī 'àn， yě yòu xīn xì duō yí， yōu róu guǎ duàn zhī yī miàn， rú guān yú shì xiān rǎng wài yì huò xiān 'ān nèi， yī zhí nà bù dìng， suì wù guó jiā； jì yòu kè bó guǎ 'ēn fān liǎn wú qíng zhī yī miàn， yě yòu duō qíng róu cháng zhī yī miàn， duì zhōu hòu hù jìng hù 'ài； tā zì zhì jí yán， bù dān quǎn mǎ， bù hǎo nǚ sè， shēng huó jiǎn pǔ； tā yě jīng cháng zhēng qiú zuǒ yòu de yì jiàn， dàn gāng bì zì yòng， bù néng zuò dào xū huái nà jiàn； tā zhī rén shàn rèn， rú yuán chóng huàn yáng sì chāng， hóng chéng chóu， jù yī dài wén wǔ quán cái， rèn yòng tā men shí， yán tīng jì cóng， yōu yù yòu jiā， yī dàn fān liǎn， yán kù wú qíng， guǒ yú shā lù， dǎo zhì yòng rén bù zhuān， chū xiàn chóng zhēn cháo wǔ shí xiāng jú miàn； tā mǐn xù lí mín jí kǔ， cháng xià zhào zuì jǐ， dàn sōu guā mín gāo， jiā pài wú dù， qù bǎi xìng yú shuǐ huǒ； tā lì jīng tú zhì， jīng cháng píng tái zhāo duì， zī wèn zhèng zhī dé shī， yǔ chén xià lùn tǎo xīng wáng zhī dào， wéi zhèng chá chá， shì bì gōng qīn， yù wéi zhōng xīng zhī zhù zhù， dàn qiú zhì xīnqiè， zé chén tài zhòu， yǐ zhì rén xīn kǒng huāng， yán lù duàn jué cháng wèi suǒ rèn fēi rén， zhōng chéng gū jiā guǎ rén， zhì yú méi shān xùn guó， cóng sǐ zhě wéi yī tàijiàn 'ěr [1]
míng sī zōng shì yī gè bèi pǔ biàn tóng qíng de huáng dì， lǐ zì chéng《 dēng jí zhào》 yě shuō「 jūn fēi shèn 'àn（ chóng zhēn huáng dì bù suàn tài zāo）， gū lì 'ér yáng zào héng duō（ jí biàn tā bèi gū lì， què pō néng wèirénmín guó jiā zuò chū xǔ duō dǎ jī tān guān wū lì hǎo shì）； chén jìn xíng sī， bǐ dǎng 'ér gōng zhōng jué shǎo。」 sī zōng de xìng gé xiāng dāng fù zá， zài chú wèi zhōng xián shí， chóng zhēn biǎo xiàn dé jí wéi jī zhì， dàn zài chǔlǐ yuán chóng huàn yī shì， què yòu biǎo xiàn dé xiāng dāng yú chǔn。 rú xué zhě suǒ yán「 zài sī zōng shēn shàng， jī zhì hé yú chǔn， dǎn lüè yǔ gāng bì， gāo zhāo yǔ hūn zhāo， jiān 'ér yòu zhī」，《 míng shǐ》 shuō tā：「 qiě xìng duō yí 'ér rèn chá， hǎo gāng 'ér shàng qì。 rèn chá zé kē kè guǎ 'ēn， shàng qì zé jí jù shī cuò。」 yóu yú jiào zhī qián rèn de shén zōng、 xī zōng， shèn zhì míng cháo zhōng hòu qī de duō shù huáng dì， sī zōng zhì guó jiù guó de zé rèn gǎn yǔ xióng xīn qiáng shàng xǔ duō， gù shǐ jiā duì yú sī zōng pǔ biàn bào yòu tóng qíng， yǐ wéi chóng zhēn dì de yī shēng shí shì「 bù shì wáng guó zhī jūn de wáng guó bēi jù」。《 míng shǐ》 píng jià sī zōng shuō：「 dì chéng shén、 xī zhī hòu， kǎi rán yòu wéi。 jí wèi zhī chū， shěn jī dú duàn， yì chú jiān nì， tiān xià xiǎng wàng zhì píng。 xī hū dà shì yǐ qīng， jī xí nán wǎn。 zài tíng zé mén hù jiū fēn。 jiāng yì zé jiāng jiāo zú duò。 bīng huāng sì gào， liú kòu màn yán。 suì zhì kuì làn 'ér mò kě jiù， kě wèi bù xìng yě yǐ。 rán zài wèi shí yòu qī nián， bù 'ěr shēng sè， yōu quàn tì lì， dān xīn zhì lǐ。 lín cháo hào tàn， kǎi rán sī dé fēi cháng zhī cái， ér yòng fěi qí rén， yì yǐ fèn shì。 nǎi fù xìn rèn huàn guān， bù liè yào dì， jǔ cuò shī dāng， zhì zhì guāi fāng。 zuò qì yùn yí， shēn lí huò biàn， qǐ fēi qì shù shǐ rán zāi。 dài zhì dà mìng yòu guī， yāo fēn jìn sǎo， ér dì dé jiā shì jiàn líng， diǎn lǐ yōu hòu。 shì zé shèng cháo shèng dé， dù yuè qiān gǔ， yì kě yǐ zhī dì zhī méng nán 'ér bù rǔ qí shēn， wéi wáng guó zhī yì liè yǐ。」 lì shǐ xué jiā mèng sēn shuō：「 sī zōng 'ér zài wàn lì yǐ qián， fēi wáng guó zhī jūn； zài tiān qǐ zhī hòu， zé bì wáng 'ér yǐ yǐ！」。 sī zōng suī yòu xīn wéi zhì， què wú zhì guó liáng fāng， yǐ zhì niàng chéng wáng guó bēi jù， wèi bì wú guò。 mèng sēn yě shuō sī zōng「 kē chá zì yòng， wú zhī rén zhī míng」、「 bù zhī xù mín」。 sī zōng yòng rén bù zhāng、 yí xīn guò zhòng、 yù xià tài yán， shǐ chēng「 chóng zhēn wǔ shí xiāng」（ zài wèi shí qī nián， gēnghuàn wǔ shí wèi nèi gé dà xué shì、 shǒu fǔ）， què jiā sù liǎo míng wáng cháo de fù wáng。 sī zōng de xìng gé xiāng dāng fù zá， zài chú wèi zhōng xián shí， chóng zhēn biǎo xiàn de chāo hū jī zhì， dàn zài yuán chóng huàn yī shì shàng què yòu biǎo xiàn de xiāng dāng yú chǔn， yuán chóng huàn gēn chóng zhēn shuō wǔ nián zhī nèi shōu fù liáo dōng， jiǎn zhí jiù xiàng gè fēng zǐ。 chóng zhēn yě fēng， tā zhēn jiù xiāng xìn liǎo。 zhí dào sān nián hòu， yuán chóng huàn zhōng yú wéi zì jǐ de dà huà fù chū liǎo chén zhòng de dài jià。 rú xué zhě suǒ yán“ zài sī zōng shēn shàng， jī zhì hé yú chǔn， dǎn lüè yǔ gāng bì， gāo zhāo yǔ hūn zhāo， jiān 'ér yòu zhī”。 shǐ jiā duì yú sī zōng pǔ biàn bào yòu tóng qíng， yǐ wéi chóng zhēn dì de yī shēng shí shì“ bù shì wáng guó zhī jūn de wáng guó bēi jù”。
wéi jiǎo liú kòu， míng sī zōng xiān yòng yáng hè zhù fǔ， hòu yòng hóng chéng chóu， zài yòng cáo wén zhào， zài yòng chén qí yú， fù yòng hóng chéng chóu， zài yòng lú xiàng shēng， zài yòng yáng sì chāng， zài yòng xióng wén càn， yòu yòng yáng sì chāng， shí sān nián zhōng pín fán gēnghuàn wéi jiǎo nóng mín jūn de fù zé rén。 zhè qí zhōng chú xióng wén càn wài， qí tādōu biǎo xiàn chū liǎo chū sè de cáigàn。 dàn shì tā bù duàn dì jiā shuì， mín jiān chēng hū tā wéi“ zhòng zhēng” yǐ dài tì“ chóng zhēn”， zhè yě shǐ dé míng mò nóng mín qǐ yì shì“ yě huǒ shāo bù jìn， chūn fēng chuī yòu shēng”。
suī rán míng sī zōng qī pàn zhe míng cháo néng zài tā shǒu zhōng yíng lái“ zhōng xīng”， wú nài qián jǐ cháo de jī zhòng nán fǎn， dāng shí tiān xià jī jǐn， yì jí dà qǐ， gè dì mín biàn bù duàn bào fā， běi fāng huáng tài jí yòu bù duàn sāo rǎo rù qīn， jiā shàng míng sī zōng qiú zhì xīnqiè， shēng xìng duō yí， gāng bì zì yòng， yīn cǐ zài cháo zhèng zhōng lǚ zhù dà cuò： qián qī chǎn chú zhuān quán huàn guān， hòu qī yòu zhòng yòng huàn guān； zài zhòng dà chén de chuī pěng xià， chóng zhēn gāo gū liǎo yuán chóng huàn， wù xìn liǎo yuán chóng huàn“ wǔ nián fù liáo” de dà huà， yǐ qīng guó zhī lì dǎ zào liǎo yī tiáo níng jǐn fáng xiàn， jiēguǒ mǎn qīng cóng měnggǔ rào liǎo guò lái， míng wáng cháo miàn lín méi dǐng zhī zāi。
qián lóng dà dì qīn zì xiū dìng de《 míng shǐ liú zéi chuán》 zhōng shuō：“ zhuāng liè zhī jì tǒng yě， chén liáo zhī dǎng jú yǐ chéng， cǎo yě zhī wù lì yǐ hào， guó jiā zhī fǎ lìng yǐ huài， biān jiāng zhī qiǎng rǎng yǐ shèn。 zhuāng liè suī ruì yì gēngshǐ， zhì hé míng shí， ér rén cái zhī xián fǒu， yì lùn zhī shì fēi， zhèng shì zhī dé shī， jūn jī zhī chéng bài， wèi néng zhuó jiàn yú zhōng， bù yáo yú wài yě。 qiě xìng duō yí 'ér rèn chá， hǎo gāng 'ér shàng qì。 rèn chá zé kē kè guǎ 'ēn， shàng qì zé jí jù shī cuò。 dāng fū qún dào mǎn shān， sì fāng dǐng fèi， ér wěi zhèng bǐng zhě fēi yōng jí nìng， jiǎo fǔ liǎng duān， máng wú chéng suàn。 nèi wài dà chén jiù guò bù gěi， rén huái guī lì zì quán zhī xīn。 yán yǔ gàng zhí， qiē zhōng shì bì zhě， shuài jiē cuī zhé yǐ qù。 qí suǒ rèn wéi kǔn shuài zhě， shì quán zhōng zhì， gōng guò mò cháng。 bài yī fāng jí lù yī jiāng， huī yī chéng jí shā yī lì， shǎng fá tài míng 'ér zhì yú bù néng fá， zhì yù guò yán 'ér zhì yú bù néng zhì。 jiā yǐ tiān zāi liú xíng， jī jǐn jiàn zhēn， zhèng fán fù zhòng， wài hòng nèi pàn。 pì yī rén zhī shēn， yuán qì léi rán， jū dú bìng fā， jué zhèng gù yǐ shèn wēi， ér yī zé liáng fǒu cuò jìn， jì zé hán rè hù tóu， bìng rù gāo huāng， ér wú kě jiù， bù wáng hé dài zāi？ shì gù míng zhī wáng， wáng yú liú zéi， ér qí zhì wáng zhī běn， bù zài yú liú zéi yě。 wū hū！ zhuāng liè fēi wáng guó zhī jūn， ér dāng wáng guó zhī yùn， yòu fá jiù wáng zhī shù， tú jiàn qí jiāo láo mào luàn， jié lì yú shàng shí yòu qī nián。 ér wéi wò bù wén liáng、 píng zhī móu， xíng jiān wèi dǔ lǐ、 guō zhī jiāng， zú zhì zōng shè diān fù， tú yǐ shēn xùn， bēi fū！”
qīng cháo biān zuǎn de《 míng shǐ》 yǐ jiù chéng rèn tā jīng jīng yè yè， qín miǎn qín jiǎn。 chóng zhēn de yī shēng kě yǐ shuō chōng mǎn liǎo bēi jù sè cǎi， tā yōng yòu jí qiáng de zhèng zhì shǒu wàn， xīn sī zhěn mì， guǒ duàn gànliàn， bìng qiě jīng lì chōng pèi， jīhū yōng yòu lì shǐ shàng suǒ yòu míng jūn de tè zhēng： chóng zhēn de shì fēi gōng guò chōng mǎn zhēng yì， shì zhōng guó lì shǐ shàng zuì jù bēi jù sè cǎi de huáng dì zhī yī，“ wú lì huí tiān” zhè sì gè zì， kě yǐ gài kuò chóng zhēn de yī shēng。