儒家类 》 zhū zǐ zhì jiā gé yán 》
zhū zǐ zhì jiā gé yán
zhū bó lú Zhu Balu
《朱子家训》是“经典诵读口袋书”的一种,又名《朱子治家格言》、《朱柏庐治家格言》,是以家庭道德为主的启蒙教材。作者朱柏庐(1617-1688)名用纯字致一是明末清初江苏昆山人,自幼致力读书曾考取秀才志于仕途。清入关明亡遂不再求取功名,居乡教授学生并潜心程朱理学主张知行并进一时颇负盛名。康熙曾多次徵召,然均为先生所拒绝。著有《删补易经蒙引》、《四书讲义》、《劝言》、《耻耕堂诗文集》和《愧纳集》。《朱子家训》通篇意在劝人要勤俭持家安分守己。讲中国几千年形成的道德教育思想,以名言警句的形式表达出来,可以口头传训,也可以写成对联条幅挂在大门、厅堂和居室,作为治理家庭和教育子女的座右铭,因此,很为官宦、士绅和书香门第乐道,自问世以来流传甚广,被历代士大夫尊为“治家之经”,清至民国年间一度成为童蒙必读课本之一。《朱子家训》仅522字,精辟地阐明了修身治家之道是一篇家教名著。其中,许多内容继承了中国传统文化的优秀特点,比如尊敬师长,勤俭持家,邻里和睦等,在今天仍然有现实意义,当然其中封建性的糟粕如对女性的某种偏见、迷信报应、自得守旧等是那个时代的历史局限,我们是不能苛求于前人的。
此《朱子家训》实际应为《朱子治家格言》,与宋朝朱熹的《朱子家训》是不同的,应该分清楚。
朱子治家格言
黎明即起,洒扫庭除,要内外整洁。既昏便息,关锁门户,必亲自检点。一粥一饭,当思来处不易。半丝半缕,恒念物力维艰。宜未雨而绸缪,毋临渴而掘井。自奉必须俭约,宴客切勿留连。器具质而洁,瓦缶胜金玉。饮食约而精,园蔬胜珍馐。勿营华屋,勿谋良田。
三姑六婆,实淫盗之媒。婢美妾娇,非闺房之福。奴仆勿用俊美,妻妾切忌艳妆。祖宗虽远,祭祀不可不诚。子孙虽愚,经书不可不读。居身务期质朴,教子要有义方。勿贪意外之财,勿饮过量之酒。
与肩挑贸易,勿占便宜。见贫苦亲邻,须多温恤。刻薄成家,理无久享。伦常乖舛,立见消亡。兄弟叔侄,须多分润寡。长幼内外,宜法属辞严。听妇言,乖骨肉,岂是丈夫。重资财,薄父母,不成人子。嫁女择佳婿,毋索重聘。娶媳求淑女,毋计厚奁。
见富贵而生谗容者,最可耻。遇贫穷而作骄态者,贱莫甚。居家戒争讼,讼则终凶。处世戒多言,言多必失。毋恃势力而凌逼孤寡,勿贪口腹而恣杀生禽。乖僻自是,悔误必多。颓惰自甘,家道难成。狎昵恶少,久必受其累。屈志老成,急则可相依。轻听发言,安知非人之谮诉,当忍耐三思。因事相争,安知非我之不是,须平心遭暗想。
施惠勿念,受恩莫忘。凡事当留余地,得意不宜再往。人有喜庆,不可生妒忌心。人有祸患,不可生喜幸心。善欲人见,不是真善。恶恐人知,便是大恶。见色而起淫心,报在妻女。匿怨而用暗箭,祸延子孙。
家门和顺,虽饔飧不继,亦有余欢。国课早完,即囊橐无余,自得至乐。读书志在圣贤,为官心存君国。守分安命,顺时听天。为人若此,庶乎近焉。
(1)一粥一饭,当思来之不易。
半丝半缕,恒念物力维艰。
The growing of rice and of grain
Think on whenever you dine;
Remember how silk is obtained
Which keeps you warm and looks fine.
(2)宜未雨而绸缪,勿临渴而掘井。
In periods of drought
Wise birds mend their nest
So when the clouds burst
They snugly may rest;
Never be the fool
Who starts to dig a well in the ground
When he wants a drink of water
And water can’t be found.
(3)与肩挑贸易毋占便宜,
与贫苦亲邻须加温恤。
Bargain you not with the traveler who vends;
Share of your wealth with your neighbors and friends.
(4)居家戒争讼,讼则终凶;
处世戒多言,言多必失。
Don’t take into court your family disputes,
Unpleasant endings emerge from lawsuits;
To comport yourself well in society,
Restrain loose tongue’s impropriety.
(5)勿恃权势而凌孤寡;
勿贪口腹而恣杀性。
Use not your bow and arrow
To bully orphan and widow.
Do not dumb animals slaughter at will
Your appetite greedy to over fulfill.
(6)乖僻自是,悔悟必多;
颓惰自甘,家园终替。
Egocentric people grow
Much regret and sorrow;
Lazy, slothful people sow
Poverty tomorrow.
(7)施惠勿念;受恩莫忘。
In proclaiming your virtues go slow;
And be mindful of mercy you own.
(8)凡事当留余地,
得意不宜再往。
Leave room for retreat
When trying new feat.
You will try, try in vain
To repeat windfall gain.
(9)人有喜庆,不可生忌妒心;
人有祸患,不可生欣幸心。
Don’t envy other’s success;
Don’t gloat o’er other’s distress.
(注:o’er即over,为了译文的音律而采用缩略的形式)
(10)善欲人见,不是真善;
恶恐人知,便是大恶。
To brag of the good you have done
Will never impress anyone.
Personal scandals you try hard to hide
Will soon be known far and wide. 【zhùshì】 ( yuán wén): lí míng jí qǐ, sǎ sǎo tíng chú, yào nèi wài zhěng jié; jì hūn biàn xī, guān suǒ mén hù, bì qīn zì jiǎn diǎn。
( zhù shì): tíng chú: tíng yuàn。 zhè lǐ yòu tíng táng nèi wài zhī yì。
( yì wén): měi tiān zǎo chén lí míng jiù yào qǐ chuáng, xiān yòng shuǐ lái sǎ shī tíng táng nèi wài de dì miàn rán hòu sǎo dì, shǐ tíng táng nèi wài zhěng jié; dào liǎo huáng hūn biàn yào xiū xī bìng qīn zì chá kàn yī xià yào guān suǒ de mén hù。
( yuán wén): yī yù yī fàn, dāng sī lái chù bù yì; bàn sī bàn lǚ, héng niàn wù lì wéi jiān。
( yì wén): duì yú yī dùn yù huò yī dùn fàn, wǒ men yīngdāng xiǎng zhe lái zhī bù yì; duì yú yī fú de bàn gēn sī huò bàn tiáo xiàn, wǒ men yě yào cháng niàn zhe zhè xiē wù zī de chǎn shēng shì hěn jiān nán de。
( yuán wén): yí wèi yǔ 'ér chóumóu, wù lín kě 'ér jué jǐng。
( zhù shì): wèi yǔ 'ér chóumóu( chóumóu): tiān hái wèi xià yǔ, yìng xiān xiū bǔ hǎo wū shè mén chuāng, yù fán shì yào yù xiān zuò hǎo zhǔn bèi。
( yì wén): fán shì xiān yào zhǔn bèi, xiàng méi dào xià yǔ de shí hòu, yào xiān bǎ fáng zǐ xiū bǔ wán shàn, bù yào 「 lín shí bào fó jiǎo 」, xiàng dào liǎo kǒu kě de shí hòu, cái lái jué jǐng。
( yuán wén): zì fèng bì xū jiǎn yuē, yàn kè qièwù liú lián。
( yì wén): zì jǐ shēng huó shàng bì xū jié yuē, jù huì zài yī qǐ chī fàn qièwù liú lián wàng fǎn。
( yuán wén): qì jù zhì 'ér jié, wǎ fǒu shèng jīn yù; yǐn shí yuē 'ér jīng, yuán shū yù zhēn xiū。
( zhù shì): wǎ fǒu( fǒu): wǎ zhì de qì jù。
zhēn xiū( xiū): zhēn qí jīng měi de shí pǐn。
( yì wén): cān jù zhì pǔ 'ér gān jìng, suī shì yòng ní tǔ zuò de wǎ qì, yě bǐ jīn yù zhì de hǎo; shí pǐn jié yuē 'ér jīng měi, suī shì yuán lǐ zhǒng de shū cài, yě shèng yú shān zhēn hǎi wèi。
( yuán wén): wù yíng huá wū, wù móu liáng tián。
( yì wén): bù yào yíng zào huá lì de fáng wū, bù yào tú mǎi liáng hǎo de tián yuán。
( yǐ xià huī sè nèi róng kě yǐ bù jiào hái zǐ)
( yuán wén): sān gū liù pó, shí yín dào zhī méi; bì měi qiè jiāo, fēi guī fáng zhī fú。
( yì wén): shè huì shàng bù zhèng pài de nǚ rén, dōushì * yín hé dào qiè de méi jiè; měi lì de bì nǚ hé jiāo yàn de jī qiè, bù shì jiā tíng de xìng fú。
( yuán wén): tóng pú wù yòng jùn měi, qī qiè qièjì yàn zhuāng。
( yì wén): jiā tóng、 nú pú, bù kě gù yòng yīng jùn měi mào de, qī、 qiè qièbù kě yòu yàn lì de zhuāng shì。
( yuán wén): zǔ zōng suī yuǎn, jì sì bù kě bù chéng; zǐ sūn suī yú, jīng shū bù kě bù dú。
( yì wén): zǔ zōng suī rán lí wǒ men nián dài jiǔ yuǎn liǎo, jì sì què yào qián chéng; zǐ sūn suī rán yú bèn, wǔ jīng、 sì shū, què yào sòng dú。
( yuán wén): jū shēn wù qī zhì pǔ, jiào zǐ yào yòu yì fāng。
( zhù shì): yì fāng: zuò rén de zhèng dào。
( yì wén): zì jǐ shēng huó jié jiǎn, yǐ zuò rén de zhèng dào lái jiào yù zǐ sūn。
( yuán wén): wù tān yì wài zhī cái, wù yǐn guò liàng zhī jiǔ。
( yì wén): bù yào tān bù shǔ yú nǐ de cái, bù yào hē guò liàng de jiǔ。
( yuán wén): yǔ jiān tiǎo mào yì, wú zhàn piányí; jiàn pín kǔ qīn lín, xū jiā wēn xù。
( yì wén): hé zuò xiǎo shēng yì de tiǎo fàn men jiāo yì, bù yào zhàn tā men de piányí, kàn dào qióng kǔ de qīn qī huò lín jū, yào guān xīn tā men, bìng qiě yào duì tā men yòu jīn qián huò qí tā de yuán zhù。
( yuán wén): kè bó chéng jiā , lǐ wú jiǔ xiǎng; lún cháng guāi chuǎn , lì jiàn xiāo wáng。
( zhù shì): guāi chuǎn( chuǎn): wéi bèi。
( bái wén): duì rén kè bó 'ér fā jiā de, jué méi yòu cháng jiǔ xiǎng shòu de dào lǐ。 xíng shì wéi bèi lún cháng de rén, hěn kuài jiù huì xiāo miè。
( yuán wén): xiōng dì shū zhí, xū fēn duō rùn guǎ; cháng yòu nèi wài, yí fǎ sù cí yán。
( yì wén): xiōng dì shū zhí zhī jiān yào hù xiāng bāng zhù , fù yòu de yào zī zhù pín qióng de; yī gè jiā tíng yào yòu yán zhèng de guīju , zhǎngbèi duì wǎn bèi yán cí yìng zhuāng zhòng。
( yuán wén): tīng fù yán, guāi gǔ ròu, qǐ shì zhàng fū? zhòng zī cái, bó fù mǔ, bù chéng rén zǐ。
( yì wén): tīng xìn fù rén tiǎo bō, ér shāng liǎo gǔ ròu zhī qíng, nà lǐ pèi zuò yī gè dà zhàng fū ní? kàn zhòng qián cái, ér bó dài fù mǔ, bù shì wéi rén zǐ nǚ de dào lǐ。
( yuán wén): jià nǚ zé jiā xù, wú suǒ zhòng pìn; qǔ xí qiú shū nǚ, wù jì hòu lián。
( zhù shì): hòu lián( lián): fēng hòu de jià zhuāng。
( yì wén): jià nǚ 'ér, yào wéi tā xuǎn zé xián liáng de fū xù, bù yào suǒ qǔ guì zhòng de pìn lǐ; qǔ xí fù, xū qiú xián shū de nǚ zǐ, bù yào tān tú fēng hòu de jià zhuāng。
( yuán wén): jiàn fù guì 'ér shēng chǎn róng zhě zuì kě chǐ, yù pín qióng 'ér zuò jiāo tài zhě jiàn mò shèn。
( yì wén): kàn dào fù guì de rén, biàn zuò chū bā jié tǎo hǎo de yàng zǐ, shì zuì kě chǐ de, yù zhe pín qióng de rén, biàn zuò chū jiāo 'ào de tài dù, shì bǐ jiàn bù guò de。
( yuán wén): jū jiā jiè zhēng sòng, sòng zé zhōng xiōng; chǔshì jiè duō yán, yán duō bì shī。
( yì wén): jū jiā guò rì zǐ, jìn zhǐ zhēng dǒu sù sòng, yī dàn zhēng dǒu sù sòng, wú lùn shèng bài, jiēguǒ dōubù jí xiáng。 chǔshì bù kě duō shuō huà, yán duō bì shī。
( píng shuō): zhēng dǒu sù sòng, zǒng yào shāng cái hào shí, shèn zhì pò jiā dàng chǎn, jí shǐ yíng liǎo, yě dé bù cháng shī。 yòu liǎo máo dùn yìng jìn liàng cǎi qǔ tiáojiě huò hé jiě de fāng fǎ。
( yuán wén): wù shì shì lì 'ér líng bī gū guǎ, wú tān kǒu fù 'ér zì shā shēng qín。
( yì wén): bù kě yòng shì lì lái qī líng yā pò gū 'ér guǎ fù, bù yào tān kǒu fù zhī yù 'ér rèn yì dì zǎi shā niú yáng jī yā děng dòng wù。
( yuán wén): guāi pì zì shì, huǐ wù bì duō; tuí duò zì gān, jiā dào nán chéng。
( yì wén): xìng gé gǔ guài, zì yǐ wéi shì de rén, bì huì yīn cháng cháng zuò cuò shì 'ér 'ào huǐ ; tuí fèi lǎn duò, chén nì bù wù, shì nán chéng jiā lì yè de。
( yuán wén): xiá nì 'èshào, jiǔ bì shòu qí lěi; qū zhì lǎo chéng, jí zé kě xiāng yǐ。
( zhù shì): xiá nì( xiánì): guòfèn qīn jìn。
( yì wén): qīn jìn bù liáng de shàonián, rì zǐ jiǔ liǎo, bì rán huì shòu qiān lěi; gōng jìng zì qiān, xū xīn dì yǔ nà xiē yuè lì duō 'ér shàn yú chù shì de rén jiāo wǎng, yù dào jí nán de shí hòu, jiù kě yǐ shòu dào tā de zhǐ dǎo huò bāng zhù。
( yuán wén): qīng tīng fā yán, ān zhī fēi rén zhī zèn sù ? dāng rěn nài sān sī; yīn shì xiāng zhēng, yān zhī fēi wǒ zhī bù shì? xū píng xīn 'àn xiǎng。
( zhù shì): zèn( zèn) sù: wū miè rén de huài huà。
( yì wén): tā rén lái shuō cháng dào duǎn, bù kě qīng xìn, yào zài sān sī kǎo。 yīn wéi zěn zhī dào tā bù shì lái shuō rén huài huà ní ? yīn shì xiāng zhēng, yào lěng jìng fǎnxǐng zì jǐ, yīn wéi zěn zhī dào bù shì wǒ de guò cuò?
( yuán wén): shī huì wú niàn, shòu 'ēn mò wàng。
( yì wén): duì rén shī liǎo 'ēn huì, bù yào jì zài xīn lǐ, shòu liǎo tā rén de 'ēn huì, yī dìng yào cháng jì zài xīn。
( píng shuō): cháng jì tā rén zhī 'ēn, yǐ gǎn 'ēn zhī xīn kàn dài zhōu wéi de rén jí suǒ chù de huán jìng, zé rén jiān jí shì tiān táng。 yǐ wàng 'ēn fù yì zhī xīn kàn dài zhōu wéi de rén shì, zé rén jiān jí shì dì yù。
( yuán wén): fán shì dāng liú yú dì, dé yì bù yí zài wǎng。
( yì wén): wú lùn zuò shí me shì, dāng liú yòu yú dì; dé yì yǐ hòu, jiù yào zhī zú, bù yìng gāi zài jìn yī bù。
( yuán wén): rén yòu xǐ qìng, bù kě shēng dù jì xīn; rén yòu huò huàn, bù kě shēng xǐ xìng xīn。
( yì wén): tā rén yòu liǎo xǐ qìng de shì qíng, bù kě yòu dù jì zhī xīn; tā rén yòu liǎo huò huàn, bù kě yòu xìng zāi lè huò zhī xīn。
( yuán wén): shàn yù rén jiàn, bù shì zhēn shàn; è kǒng rén zhī, biàn shì dà 'è。
( yì wén): zuò liǎo hǎo shì, ér xiǎng tā rén kàn jiàn, jiù bù shì zhēn zhèng de shàn rén。 zuò liǎo huài shì, ér pà tā rén zhī dào, jiù shì zhēn de 'è rén。
( yuán wén): jiàn sè 'ér qǐ yín xīn, bào zài qī nǚ; nì yuàn 'ér yòng 'àn jiàn, huò yán zǐ sūn。
( zhù shì): nì( nì) yuàn: duì rén huái hèn zài xīn, ér miàn shàng bù biǎo xiàn chū lái。
( yì wén): kàn dào měi mào de nǚ xìng 'ér qǐ xié xīn de, jiāng lái bào yìng, huì zài zì jǐ de qī zǐ 'ér nǚ shēn shàng; huái yuàn zài xīn 'ér 'àn zhōng shāng hài rén de, jiāng huì tì zì jǐ de zǐ sūn liú xià huò gēn。
( yuán wén): jiā mén hé shùn, suī yōng sūn bù jì, yì yòu yú huān; guó kè zǎo wán, jí náng tuó wú yú, zì dé zhì lè。
( zhù shì): yōng( yōng) sūn( sūn): yōng, zǎo fàn。 sūn, wǎn fàn。
guó kè: guó jiā de fù shuì。
náng( náng) tuó( tuó): kǒu dài。
( yì wén): jiā lǐ hé qì píng 'ān, suī quē yī shǎo shí, yě jué dé kuài lè; jìn kuài jiǎo wán fù shuì, jí shǐ kǒu dài suǒ shèng wú yú yě zì dé qí lè。
( yuán wén): dú shū zhì zài shèng xián, fēi tú kē dì; wéi guān xīn cún jūn guó, qǐ jì shēn jiā?
( yì wén): dú shèng xián shū, mùdì zài xué shèng xián de xíng wéi, bù zhǐ wèile kē jǔ jí dì; zuò yī gè guān lì, yào yòu zhōng jūn 'ài guó de sī xiǎng, zěn me kě yǐ kǎo lǜ zì jǐ hé jiā rén de xiǎng shòu?
( yuán wén): shǒu fēn 'ān mìng, shùn shí tīng tiān。
( yì wén): wǒ men shǒu zhù běn fēn, nǔ lì gōng zuò shēng huó, shàng tiān zì yòu 'ān pái。
( yuán wén): wéi rén ruò cǐ, shù hū jìn yān。
( yì wén): rú guǒ néng gòu zhè yàng zuò rén, nà jiù chàbù duō hé shèng xián zuò rén de dào lǐ xiāng hé liǎo。
请欣赏:
请给我换一个看看! 拜托,快把噪音停掉!我读累了,想听点音乐或者请来支歌曲!
|
|
|