|
cài yuán dìng Cai Yuanding (1135~1198) fú jiàn shěng jiàn yáng má shā |
蔡元定(1135年-1198年),字季通,号西山。福建省建阳麻沙人。朱熹门人,世称西山先生。堪舆学家。
其父蔡发是著名理学家。蔡元定精于风水之说,曾筑室于西山山顶,刻苦读书。乾道六年(1170年),朱熹与蔡元定在福建西山、云谷山绝顶相望,一起学习,被誉为“朱门领袖”、“闽学干城”。朱熹将女儿许配给蔡西山之子,结成姻亲。庆元二年(1196年),韩侂胄专权,打击理学党徒,朱学被称为伪学,蔡元定谪居道州(今属湖南)。临行前师徒在建阳坝桥饮酒话别,二年后,客死舂陵。其子蔡沉扶柩千里,葬归建阳崇泰里后山陈布村翠岚之源,朱熹亲往致祭,祭文曰:“呜呼季通,而至此耶。精诣之识,卓绝之才,不可屈之志,不可穷之辩,不复可得而见矣。”。著有《律吕新书》、《皇极经世指要》、《八阵图说》、《脉经》等书。
注释 ^ 一说是萧屯靖安寺(今考亭下堡村) ^ 《朱文公文集》卷八十七《又祭蔡季通文》 参考书目 《宋史》蔡元定传 |
|
cài yuán dìng ( 1135 ~ 1198),
zì jì tōng, xué zhě chēng xī shān xiān shēng, jiàn níng fǔ jiàn yáng xiàn( jīn shǔ fú jiàn) rén。 nán sòng zhù míng lǐ xué jiā、 lǜ lǚ xué jiā、 kān yú xué jiā, zhū xī lǐ xué de zhù yào chuàng jiàn zhě zhī yī, bèi yù wéi “ zhū mén lǐng xiù ”、“ mǐn xué gān chéng”。 yī shēng bù shè shì tú, bù gān lì lù, qián xīn zhù shū lì shuō。 wéi xué cháng yú tiān wén、 dì lǐ、 yuèlǜ、 lìshǔ、 bīng zhèn zhī shuō, jīng shí bó wén。 zhù yòu《 dà xué shuō》、《 dà yǎn xiáng shuō》、《 lǜ lǚ běn yuán》、《 lǜ lǚ xīn shū》、《 yàn lè yuán biàn》、《 zhēng lè yuán biàn》、《 huáng jí jīng shì zhǐ yào》、《 tài xuán qián xū zhǐ yào》、《 hóng fàn jiě》、《 bā zhèn tú jiě》、《 jiā yǐn jīng yǐn yì》、《 dì lǐfà wēi lùn》、《 yīn fú jīng zhù jiě》、《 < yù suǐ zhēn jīng > fā huī》、《 qì yùn jié lüè》、《 mài shū》 yǐ jí《 wēng jì lù》 děng shí qī bù zhù zuò, bìng xié zhù zhū xī zhuàn chéng《 jìn sī lù》、《 yì xué qǐ méng》、《 tài jí tú shuō jiě》、《 zī zhì tōng jiàn gāng mù》、《 zhōu yì cān tóng qì kǎo yì》 děng zhòng yào zhù zuò。 zhè xiē zhù zuò fēn bié shōu lù yú《 sòng shǐ》、《 sì kù quán shū》 hé《 xù biān sì kù quán shū》、《 tán yáng cài shì jiǔ rú shū》、《( jiàn yáng) lú fēng cài shì zú pǔ》、《 zhū zǐ quán shū》 huò qí tā zhuān mén lèi shū。 shū wéi kě xī zhě, qí zhōng yòu de zhù zuò yīn shí dài jiǔ yuǎn 'ér yān méi wú jī。
nán sòng qián zhōng qī shì chéng zhū lǐ xué zhēn yú wán shàn de shí qī, yǐ zhū xī wéi jié chū dài biǎo de lǐ xué zài zhè yī shí qī dá dào liǎo lì shǐ de gāo fēng。 zhū xī shì shì hòu, zhù míng xué zhě huáng miǎn zhāi zhè yàng píng jià tā zài zhōng guó sī xiǎng shǐ shàng de dì wèi:“ qiè wén dào zhī zhèng tǒng, dài rén 'ér hòuzhuàn。 zì zhōu yǐ lái, rèn chuán dào zhī zé, dé tǒng zhī zhèng zhě, bù guò shù rén。 ér néng shǐ sī dào zhāng zhāng jiào zhù zhě, yī 'èr rén 'ér zhǐ 'ěr。 yóu kǒng zǐ 'ér hòu, Zēngzǐ、 zǐ sī jì qí wēi, zhì mèng zǐ 'ér shǐ zhù。 yóu mèng zǐ 'ér hòu, zhōu、 chéng、 zhāng zǐ jì qí jué, zhì xiān shēng 'ér shǐ zhù。 gài qiān yòu yú nián zhī jiān, kǒng mèng zhī tú suǒ yǐ tuī míng shì dào zhě, jì yǐ wēi jìn cán quē, lí xī chuān záo, ér wēi yán jǐ jué yǐ。 zhōu、 chéng、 zhāng zǐ jué qǐ yú sī wén yān sài zhī yú, rén xīn dù huài zhī hòu, fú chí zhí lì, jué gōng wěi rán, wèi jí bǎi nián, chuǎn bó yóu shèn。 xiān shēng chū, ér zì zhōu yǐ lái xiāng chuán zhī dào, yī dàn huò rán, rú rì yuè zhōng tiān。” zuò wéi zhū xī de gāo zú hé zhì yǒu, cài yuán dìng zì shǐ zhì zhōng cānyù liǎo zhū xī lǐ xué chuàng jiàn, zuò chū liǎo jù dà de lǐ lùn gòng xiàn。 shēng qián, zhū xī céng jiāng cài yuán dìng yǔ zhù míng xué zhě zhāng shì xiāng tí bìng lùn, jǐyǔ gāo dù píng jià, shī yún:“ fēng yuè píng shēng yì, jiāng hú zì zài shēn。 nián huá gōng zhuǎn xǐ, yǎn jiè dé qīng xīn。 shì wèn xī shān yǔ, hé rú xiāng shuǐ chūn? yōu rán yī cháng xiào, jué miào liǎng wú lún。” qìng yuán sì nián( 1198), cài yuán dìng shì shì hòu, zhū xī sān zhuàn lěi wén, shēn zhì qí 'āi。 wén yuē:“ wéi jūn xué tōng gǔ jīn, dào jí yuān wēi, jīng yì zhī shí, zhuó jué zhī cái, bù kě qū zhī zhì, bù kě duó zhī jié, yòu bù kě qióng zhī biàn, yòu jì wǎng kāi lái zhī gōng, jīn bù kě fù dé 'ér jiàn zhī yǐ。” guān yú cài yuán dìng zài chéng zhū lǐ xué de fā zhǎn shǐ nǎi zhì zhōng guó sī xiǎng fā zhǎn shǐ shàng jù yòu zhòng yào de dì wèi, hòu lái xué zhě huáng zōng xī、 quán zǔ wàng zuò chū rú xià zhōng kěn píng jià:“ lián xī、 míng dào、 yī chuān、( héng qú), jiǎng dào shèng yǐ, yīn shù míng lǐ, fù yòu yī shào kāng jié chū yān。 huì 'ān、 nán xuān、 dōng lāi、( xiàng shān), jiǎng dào shèng yǐ, yīn shù míng lǐ, fù yòu yī cài xī shān chū yān。 kǒng mèng jiào rén, yán lǐ bù yán shù,( rán tiān dì zhī jiān, yòu lǐ bì yòu shù, èr zhě wèi cháng xiāng lí, hé tú、 luò shū yǔ wēi wēi jīng yī zhī yǔ bìng chuán。) shào、 cài 'èr zǐ yù fā zhū zǐ zhī suǒ wèi fā, ér shǐ lǐ yǔ shù càn rán yú tiān dì zhī jiān, qí gōng yì bù xì yǐ。“
zhè yàng yī wèi zhù shù quán miàn 'ér fēng shuò、 sī xiǎng shēn suì 'ér zhuó yuè de zhù míng xué zhě, qí shēng píng xué wèn,《 sòng shǐ》 yòu chuán,《 cí hǎi》、《 zhé xué dà cí diǎn》 jí gè zhǒng zhōng guó zhé xué shǐ、 yīnyuè shǐ、 zhōng yī shǐ zhù zuò jūn yòu jiè shào, xī jūn yǔ yān bù xiáng。 wéi zhòng xiàn xiān zǔ zhī shēng píng, fā yáng xiān xián zhī jīng cuì, tè cān kǎo《 sòng shǐ · cài yuán dìng chuán》、《 tán yáng cài shì jiǔ rú shū》、《 jiàn yáng cài shì jiǔ rú yán jiū wén xuǎn》、《 zhū zǐ quán shū》、《 sì kù quán shū》、《 xù sì kù quán shū》、《 lú fēng cài shì zú pǔ》、《 hú nán cài shì jiā zhì》、 míng《 jiā jìng jiàn yáng xiàn zhì》、《 jiàn yáng xiàn zhì》、《 jǔ kǒu zhèn zhì》、《 dào xiàn zhì》、《 zhōng guó lì shǐ dà shì nián biǎo》 děng, bàng sōu yuǎn qǔ, xì jiā kǎo dìng, pá shū chōng shí, zhuàn chéng cǐ dà shì nián biǎo, yǐ gōng xué jiè yán jiū zhī yòng。
zǎo nián cóng fù cài fā shòu chéng shì《 yǔ lù》、 shào shì《 jīng shì》、 zhāng shì《 zhèng méng》。 hòu wén zhū xī zhī míng, ér shī cóng zhī。 yīn qí bó xué, yǔ zhū xī duì tà jiǎng lùn zhū jīng 'ào yì, měi zhì yè fēn。 zhū xī bìng wèi shì qí wéi mén shēng,“ cǐ wú lǎo yǒu yě, bù dāng zài dì zǐ zhī liè”(《 sòng shǐ . cài yuán dìng chuán》), yóu mào、 yáng wàn lǐ céng tuī jiàn wéi guān, tā yǐ yòu bìng 'ér tuī cí, gù dēng xī shān zhù shì, fā fèn dú shū, xué zhě chēng wéi“ xī shān xiān shēng”。 dāng shí hán tuō zhòu zhuān quán, shè wěi xué zhī jìn。 zhū xī yǔ cài yuán dìng jiē wéi suǒ wèi wěi xué zhù yào dài biǎo rén wù, gù shǒu xiān shòu dào gōng jī de shì zhū xī, cài yuán dìng qiān lián bèi fā pèi dào zhōu。 tā yī shēng“ yú shū wú suǒ bù dú, yú shì wú suǒ bù jiū, yì lǐ dòng jiàn dà yuán, xià zhì tú shū, lǐyuè, zhì dù, wú bù jīng miào。 gǔ shū qí cí 'ào yì, rén suǒ bù néng xiǎo zhě, yī guò mù zhé jiě。”( tóng shàng) céng xié zhù zhū xī zhù shū lì shuō。“ xī shū shì sì shū jí wéi《 yì》、《 shī chuán》、《 tōng jiàn gāng mù》, jiē yǔ yuán dìng wǎng fù cān dìng;《 qǐ méng》 yī shū, zé shǔ yuán dìng qǐ gǎo。”( tóng shàng) qí píng shēng wèn xué, duō yù yú zhū xī shū jí zhī zhōng。 zhuàn yòu《 dà yǎn xiáng shuō》、《 lǜ lǚ xīn shū》、《 yàn lè》、《 yuán biàn》、《 huáng jí jīng shì zhǐ yào》、《 tài xuán qián xū zhǐ yào》、《 hóng fàn jiě》、《 bā zhèn tú shuō》 děng, qí zhōng《 jīng shì zhǐ yào》、《 dà yǎn xiáng shuō》、《 yì xué qǐ méng》 shì yì xué zhù zuò。 cài yuán dìng de hé luò sī xiǎng zhù yào jiàn yú《 yì xué qǐ méng》, rú qián suǒ yán,《 yì xué qǐ méng》 shì zhū xī hé cài yuán dìng hé zuò zhuàn dìng de, yóu cài shì qǐ gǎo。 qí shū dài biǎo liǎo zhū zǐ hé cài shì liǎng rén de guān diǎn, cǐ bù zài fù shù。 shū zhōng yě yǐn liǎo cài yuán dìng de huà, zhè xiē huà jī běn de guān diǎn shì yǐ shí wéi hé tú, yǐ jiǔ wéi luò shū, dàn liǎng zhě yòu xiāng hù biǎo lǐ, qí wéi yī lǐ, fú xī jù hé tú 'ér zuò《 yì》, chū zì tiān yì。 zhè yǔ lǜ lǚ shù hé gān zhī shù xiāng lèi sì, èr zhě suī yòu bié 'ér xiāng tōng。 …… cài shì xiàng shù yì lìng yī gè nèi róng shì duì shào shì yì de yán jiū。 shào shì xiān tiān zhī xué zhī 'ào mì jīng guò shào bó wēn、 wáng shì、 zhāng xíng chéng、 zhù mì děng rén jiě shuō 'ér xiǎn yú shì。 zhū zǐ duì qí xiān tiān yì xué jiā yǐ chǎn shù, jiě jué liǎo fú xī huà guà jí xiān tiān tú pái liè de wèn tí。 ér zhū zǐ zhè xiē chéng jiù yǔ cài yuán dìng shì fēn bù kāi de, biǎo xiàn zài cài yuán dìng cān rù liǎo《 yì xué qǐ méng》 de zhuàn dìng; qí zhōng duì shào shì yì de kàn fǎ shì yóu cài yuán dìng gǎi dìng de。 rú zhū xī shuō:“《 qǐ méng》 zhōng yù gǎi shù chù, jīn qiān chū fèng chéng, xìng gèng shěn zhī, kě gǎi jí gǎi wéi jiā, miǎn lìng jiù běn liú bù tài guǎng yě。”(《 wén jí xù jí . dá cài jì tōng》) dāng rán qí zhōng yòu xǔ duō guān diǎn yǔ zhū zǐ bù tóng, wèi xiě rù《 qǐ méng》 zhōng, rú cài shì zhù zhāng fú xī xiān tiān tú yǔ liù rì qī fēn shuō xiāng hé, yīn zhū zǐ jí lì fǎn duì 'ér wèi bèi cǎi nà。 cài shì yán jiū shào shì yì lìng yī gè chéng guǒ shì tā de《 huáng jí jīng shì zhǐ yào》。 gāi shū yǐ《 yì》 jiě shuō shào shì zhī xué, jiē dé qí yào, cóng mǒu xiē fāng miàn yuǎn chāo guò liǎo shào bó wēn de zhù shì, gù 'ér chéng wéi xué zhě xué shào shì yì bì dú zhī shū。 |
|
- n.: cai yuanding
|
|
rén wù | jiào yù jiā | cài shěn | lǐ xué jiā | |
|
|
cài yuán dìng fā huī fáng zhèng | |
|